Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Łukasik, W." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-34 z 34
    Tytuł:
    Koncepcje oszczędzania enregii dla europejskiego przemysłu ceramicznego. Cz.2. Podsumowanie projektu
    Energy saving concepts for the European ceramic industry. Part 2. Summary of the project
    Autorzy:
    Jaegermann, Z.
    Łukasik, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/391933.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
    Tematy:
    przemysł ceramiczny
    Europa
    oszczędność energii
    projekt EU
    certfikat EEE
    ceramic industry
    Europe
    energy saving
    EU project
    EEE certyficate
    Opis:
    Artykuł podsumowuje wyniki prac prowadzonych w ramach projektu Unii Europejskiej CERAMIN pt. "Koncepcje oszczędzania energii dla europejskiego przemysłu ceramicznego". W pierwszej części artykułu, która ukazała się w numerze 5 czasopisma, omówiono zalecenia i uwagi dotyczące spraw związanych z energooszczędnymi technologiami, zamieszczone w opracowanym w ramach projektu, podręczniku oszczędzania energii. Część druga stanowi podsumowanie wszystkich prac wykonanych w ramach projektu. Przedstawiono cel, ogólne założenia, zakres prac oraz zestawienie przedsiębiorstw przemysłowych, które wzięły udział w projekcie. Zaprezentowano wyniki współzawodnictwa zakładów w oszczędzaniu energii w kategoriach Wybitnej Sprawności Energetycznej i Najwyższego Ograniczenia Zużycia Energii. Przedstawiono także krótki opis działań, które w ramach projektu wykonali przedstawiciele Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych.
    This article summarizes the results of works carried out under the EU project "Energy saving concepts for the European ceramic industry" CERAMIN. In the first part of the article, which appeared in issue 5 of the magazine the recommendations and observations on matters relating to energy efficient technologies, included in the tutorial about energy saving were discussed. The present part of the article provides a summary of all the research and related activities that took place within the project. The aim, general objectives, scope of work and the list of enterprises taking part in the project were presented, as well as the results of competition in the categories of "Extraordinary Energy Efficiency EEE" and "Energy Efficiency Enhancement EEE". It also provides a brief description of the activities undertaken by the project representatives in The Institute of Ceramics and Building Materials.
    Źródło:
    Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych; 2010, R. 3, nr 6, 6; 9-21
    1899-3230
    Pojawia się w:
    Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepcje oszczędzania energii dla europejskiego przemysłu ceramicznego. Cz.1. Omówienie podręcznika oszczędzania energii
    Energy saving concepts for the European ceramic industry. Part 1. Discussion on tutorial about energy saving
    Autorzy:
    Jaegermann, Z.
    Łukasik, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/392414.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
    Tematy:
    przemysł ceramiczny
    Europa
    oszczędność energii
    koncepcja
    projekt CERAMIN
    podręcznik
    ceramic industry
    Europe
    energy saving
    concept
    CERAMIN project
    tutorial
    Opis:
    Artykuł podsumowuje wyniki prac prowadzonych w ramach projektu Unii Europejskiej pt. "Koncepcje oszczędzania energii dla europejskiego przemysłu ceramicznego" CERAMIN. Pierwsza część artykułu poświęcona jest opracowanemu w ramach projektu podręcznikowi oszczędzania energii. Zalecenia i uwagi zebrane w tym wydawnictwie podsumowują doświadczenia najlepszych zakładów, ogólną wiedzę realizatorów projektu, a także opierają się na pokaźnym zbiorze literatury przedmiotu. Podręcznik podzielony jest na rozdziały, obejmujące podbranże ceramiczne; podaje porady dotyczące poszczególnych etapów technologicznych: przygotowania surowców, formowania, suszenia i wypalania. Autorzy podręcznika mają nadzieję, że zawarte w nim informacje pomogą w podejmowaniu decyzji modernizacyjnych i zostaną wykorzystane przez zakłady przemysłowe do opracowania bardziej energooszczędnych technologii wytwarzania wyrobów ceramicznych.
    This article summarizes results of works carried out under the EU project "Energy saving concepts for the European ceramic industry" CERAMIN The first part of the article is devoted to the project drawn up tutorial about energy saving. Recommendations and observations collected in the tutorial summarize experiences of the best production plants, general knowledge of project partners, and are also based on technical publications. The document is divided into chapters covering specific ceramic sub branches and gives advice on the various technological steps: preparation of raw materials, forming, drying and firing. The authors hope that the information provided will be helpful in decision-making modernization and will be used by industrial plants to develop more energy-efficient technologies in the production of ceramic products.
    Źródło:
    Prace Instytutu Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych; 2010, R. 3, nr 5, 5; 7-19
    1899-3230
    Pojawia się w:
    Prace Instytutu Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Erosion processes initialized by use of heavy equipment in mountain forests of the Wilczy Potok catchment, Silesian Beskids
    Procesy erozji zapoczątkowane przez użycie ciężkiego sprzętu w górskich lasach zlewni Wilczego Potoku w Beskidzie Śląskim
    Autorzy:
    Łukasik, W.
    Kubiesa, P.
    Staszewski, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/205475.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    mountain forest
    skidding
    soil erosion
    erosion gullies
    forest management
    las górski
    zrywka drewna
    erozja gleby
    rynna erozyjna
    gospodarka leśna
    Opis:
    Forest stand decomposition of the Silesian Beskids which is followed by the tree cutting has been observed since the beginning of the 21st century. Changes in forest management due to the introduction of heavy machines for forest work mainly for skidding have been observed in the Silesian Beskids for the last decade. The paper presents results of a three-year investigation of erosion gullies forming in mountain forest after the skidding performed with use of heavy equipment. In the Wilczy Potok catchment comprising an area of above 100 ha 40 gullies were identified. The measurement of the length and depth of gullies showed that the total volume of soil and rock material removed from the catchment area due to erosion accelerated by skidding exceeded 9 000 m3. The year erosion rate for deep gullies was found to be 10%. The presented results show that necessary protective actions and preventive measures should be taken to mitigate the soil degradation processes.
    W ciągu ostatniej dekady, w Beskidzie Śląskim, zaobserwowano zmiany w gospodarce leśnej spowodowane wprowadzeniem ciężkiego sprzętu do prac leśnych, głównie do zrywki drewna. W artykule przedstawiono wyniki trzech lat badań rynien erozyjnych powstających w lesie górskim po zrywce wykonanej przy stosowaniu ciężkiego sprzętu. W zlewni Wilczego Potoku, o powierzchni powyżej 100 ha zinwentaryzowano 40 rynien erozyjnych. Pomiar długości i głębokości wąwozy wykazały, że całkowita objętość gleby i materiału skalnego usuniętego ze zlewni w wyniku erozji – przyspieszonej przez prace zrywkowe – wynosi ponad 9 000 m3. Roczne tempo erozji rynien zrywkowych wynosi 10%. Przedstawione wyniki pokazują, że niezbędne jest podjęcie działań ochronnych i zastosowanie środków zapobiegawczych w celu ograniczenia procesów degradacji gleby.
    Źródło:
    Archives of Environmental Protection; 2016, 42, 1; 80-86
    2083-4772
    2083-4810
    Pojawia się w:
    Archives of Environmental Protection
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prognoza nośności pali na podstawie badań polowych według norm PN-EN-1997 i PN-B-02482
    Prediction of pile capacity based on geotechnical investigation according to PN-EN-1997 and PN-B-02482
    Autorzy:
    Bogusz, W.
    Łukasik, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/402974.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
    Tematy:
    Eurokod 7
    nośność pali wielkośrednicowych
    CPT
    próbne obciążenie statyczne
    Eurocode 7
    large diameter piles
    static load tests
    Opis:
    W pracy przedstawiono analizę nośności wierconych pali wielkośrednicowych stanowiących fundament obiektu mostowego, w ujęciu Eurokodu 7 oraz PN-83/B-02482. Nośność pali wyznaczoną z obliczeń porównano z określoną na podstawie próbnych obciążeń statycznych.
    The paper presents bearing capacity analysis for large diameter piles used as bridge foundation, according to Eurocode 7 and Polish National standard PN-83/B-02482. Calculated bearing capacity of those piles was compared with capacity derived from static load tests.
    Źródło:
    Budownictwo i Inżynieria Środowiska; 2013, 4, 3; 177-183
    2081-3279
    Pojawia się w:
    Budownictwo i Inżynieria Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Full-electric, hybrid and turbo-electric technologies for future aircraft propulsion systems
    Autorzy:
    Łukasik, B.
    Wiśniowski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/243487.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych
    Tematy:
    full electric
    turbo-electric
    hybrid systems
    distributed propulsion systems
    Opis:
    Recently a huge progress in the field of electrical machines makes them more available for aviation. Assuming a big leap forward of electric technology in the near future, many research institutes around the World examine a revolutionary propulsion system which employs electrical machines. This idea can be a perfect response to a drastically growing air traffic and its demands about emission and fuel consumption reduction. There are already manufactured full electric, ultralight airplanes, which show that the technology is promising and future-proof. What is more it seems to be a key enabler for the development of the other technology that will influence the future of aircraft design and will allow introducing completely new airplane architectures. That is why Institute of Aviation in collaboration with The Ohio State University conducts investigation and analysis on feasibility of using such systems for aircraft propulsion. For this task a completely new tool based on Numerical Propulsion System Simulation (NPSS) environment is being developed. It will enable to analyse the electric devices conjugated with turbine engine as a whole propulsion system in the matter of its performance characteristics. The purpose of this paper is to present some of the most promising ideas and already accomplished analysis of different kinds of architectures. The analysis and optimization of the system, as well as cost effectiveness will be presented.
    Źródło:
    Journal of KONES; 2016, 23, 4; 305-310
    1231-4005
    2354-0133
    Pojawia się w:
    Journal of KONES
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oprogramowanie symulatora pulpitu maszynisty
    Software of train driver desk simulator
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/252346.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS
    Opis:
    Wydział Transportu i Elektrotechniki Uniwersytetu Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu wraz z firmą MEDCOM Sp. z o.o. zrealizował projekt pt. „Organizacja i wyposażenie laboratorium systemów sterowania pojazdów szynowych współpracujących z fotowoltaicznym układem zasilania” dla Ukraińskiej Akademii Transportu Kolejowego w Charkowie. Projekt był współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Wynikiem realizacji projektu było wyposażenie laboratorium systemów sterowania i diagnostyki pojazdów szynowych w nowoczesny symulator pulpitu ma-szynisty. Projekt symulatora obejmował nie tylko praktyczną konstrukcję obwodów elektrycznych pulpitu maszynisty, ale także programową i sprzętową symulację wybranych układów oraz przygotowanie oprogramowania sterującego. W artykule opisano budowę symulatora pulpitu maszynisty, główne moduły oprogramowania symulatora oraz jego obsługę.
    Faculty of Transport and Electrical Engineering Kazimierz Pulaski University of Technology and Humanities in Radom in cooperation with MEDCOM Ltd, carried out a project "Organizing and equipping the laboratory of TCMS (Train Control and Monitoring System) of railway vehicles cooperating with photovoltaic power supply" for the Ukrainian Academy of Railway Transport in Kharkov. The project was cofinanced by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland within the development cooperation programme. The result of the project was to a rolling stock diagnostic control systems laboratory with the most updated training simulator. The project of the simulator included not only practical design of electrical circuits, but also software and hardware simulation and preparation of selected control software. The article describes the construction of the train driver desk simulator, the main modules of the software simulator and its use.
    Źródło:
    TTS Technika Transportu Szynowego; 2015, 12; 2711-2714
    1232-3829
    2543-5728
    Pojawia się w:
    TTS Technika Transportu Szynowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sieciowe narzędzia diagnostyczne systemów sterowania ruchem kolejowym
    Network diagnostic tools of rail traffic control systems
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/253749.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS
    Opis:
    W artykule omówiono proaktywne monitorowanie sieci komputerowych przy wykorzystaniu profesjonalnego oprogramowania diagnostycznego. Opisano funkcjonalność dwóch polskich aplikacji tj. programu nVision produkcji Axence i NetCrunch firmy AdRem Software oraz oceniono przydatność tych narzędzi do diagnostyki sieci komputerowych w systemach sterowania ruchem kolejowym.
    Modern railway traffic control systems are computer systems that use the network to transmit data. High levels of reliability and security required by these systems contributes to the growing demand for network diagnostic tools. The article describes the issue of proactive monitoring computer networks using professional diagnostic software. There is presented the functionality of two programs for network diagnostics, which are NVision and NetCrunch. The main features of these network diagnostic tools: network discovery, mapping, monitoring performance and availability, event management, alerts, hardware and software inventory, provide high suitability of these products in the diagnostic for modern railway traffic control systems.
    Źródło:
    TTS Technika Transportu Szynowego; 2015, 12; 2715-2718
    1232-3829
    2543-5728
    Pojawia się w:
    TTS Technika Transportu Szynowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ASN.1 notation for exchange of data in computer-based railway control systems
    Zastosowanie notacji ASN.1 w wymianie danych dla komputerowych systemów sterowania ruchem kolejowym
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/375606.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    ruch kolejowy
    sterowanie ruchem
    abstrakcyjna notacja składniowa
    język ASN.1
    traffic control
    railway traffic
    Abstract Syntax Notation
    ASN.1language
    Opis:
    Development of railway control systems aims at computerization. In most cases these systems are Distributed Real Time Systems. However, a huge problem in their putting into practice is the lack of interface standardization in the range of data structures and information exchange methods. It results in a variety of solutions, and thus in problems concerning cooperation of systems that come from different software vendors. Specification of protocols for data exchanging applications should therefore be created with the use of generally accepted standards. One of them is ASN.1 (Abstract Syntax Notation One) language, which shall be presented in this article.
    Rozwój systemów sterowania ruchem kolejowym zmierza w kierunku ich komputeryzacji. W większości przypadków systemy te można traktować jako rozproszone systemy czasu rzeczywistego (ang. Distributed Real Time Systems). Jednak dużym problemem w ich wdrażaniu jest brak standaryzacji interfejsów w zakresie struktur danych i metod wymieniany informacji. Prowadzi to do różnorodności stosowanych rozwiązań, a tym samym problemów ze współpracą systemów pochodzących od różnych producentów. Specyfikacje protokołów dla komunikujących się aplikacji należy, wiec tworzyć z zastosowaniem ogólnie przyjętych standardów. Jednym z nich jest, zaprezentowany w tym artykule język ASN.1 (ang. Abstract Syntax Notation One), czyli abstrakcyjna notacja składniowa.
    Źródło:
    Transport Problems; 2009, 4, 2; 111-116
    1896-0596
    2300-861X
    Pojawia się w:
    Transport Problems
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metody oceny bezpieczeństwa systemów automatyki przemysłowej
    Methods for assessing the safety of industrial automation systems
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Łukasik, Z.
    Bukalski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/310367.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    bezpieczeństwo
    performance level (PL)
    safety integrity level (SIL)
    automatyka przemysłowa
    safety
    industrial automation
    Opis:
    Automatyka przemysłowa, jako dział automatyki zajmujący się automatyzacją procesów wytwarzania i procesów technologicznych, odgrywa istotną rolą w gospodarce. We współczesnym świecie trudno wyobrazić sobie nowoczesną fabrykę bez zrobotyzowanych linii produkcyjnych. Postęp ten związany jest jednak z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa. Znaczenie bezpieczeństwa w przemyśle stale rośnie i oczywiście dotyczy to również automatyki przemysłowej. Ma to swoje odzwierciedlenie w przepisach, w tym m.in. w dokumentach normatywnych. W artykule przedstawiono metody przeprowadzenia weryfikacji systemów automatyki przemysłowej bazując na dwóch podstawowych parametrach, jakimi są: poziom zapewnienia bezpieczeństwa PL (Performance Level) oraz poziom nienaruszalności bezpieczeństwa SIL (Safety Integrity Level).
    Industrial automation as the machine control section handling the automation of generating processes and technological processes, plays a significant role in economy. In the contemporary world it is difficult to imagine a modern plant without robotic assembly lines. This progress is connected to the need of ensuring safety. The significance of security in the industry is constantly raising and naturally concerns also the industrial automation. It is reflected in the regulations, including, among others, normative documents. This article presents methods of conducting verification of industrial automation systems basing on two basic parameters, which are: the level of ensuring Performance Level and the level of Safety Integrity Level.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2018, 19, 12; 158-162
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dobór aplikacji ogniotrwałych materiałów izolacyjnych jako źródło znacznych oszczędności energii
    The Choice of the Refractory Insulation Materials Application Method as a Source of Significant Energy Savings
    Autorzy:
    Łukasik, J.
    Maj, M.
    Stachurski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/382110.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    środowisko
    energia
    izolacje
    ogniotrwałe materiały izolacyjne
    konstrukcje
    bezpieczeństwo pracy
    environment
    energy
    insulations
    refractory insulation materials
    constructions
    industrial safety
    Opis:
    Ogniotrwałe materiały izolacyjne mają szerokie zastosowanie w odlewnictwie. Na podkreślenie zasługuje fakt, że oprócz ochrony przed oddziaływaniem wysokiej temperatury, pozwalają również na znaczące ograniczenie strat energii. Efekt ten można uzyskać poprzez odpowiednią konstrukcję wyłożenia i dobór poszczególnych warstw eksploatacyjnych W niniejszej pracy przeprowadzono porównanie rożnych sposobów wykonania wyłożenia zastosowanego w pokrywach pieców grzewczych i kadzi wykazując różnice determinujące efekt cieplny stosowania poszczególnych rozwiązań. Celem niniejszej pracy jest wskazanie potencjalnym użytkownikom jak poprzez wymagania wobec projektantów i dostawców materiałów i urządzeń mogą w bezpośredni sposób wpływać na swoje środowisko i bezpieczne warunki pracy.
    Refractory insulation materials has a wide range of application in foundry engineering. Most important is a fact that except high temperature protection, allow to meaningful limitation loss of energy as well. This effect would be taken with the aid of suitable lining structure and individual working layers selection. In this study ran a comparison different methods lining works used in furnace and tundish cover, showed differences which determinate heat effect for particular solution. The aim of this study is indication for potential users why with the aid of requirements towards to designers and suppliers directly have an effect on the environment and industrial safety.
    Źródło:
    Archives of Foundry Engineering; 2014, 14, 2 spec.; 55-60
    1897-3310
    2299-2944
    Pojawia się w:
    Archives of Foundry Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badanie funkcjonalne systemu automatyki kolejowej przy użyciu system ekspertowego
    Functional analysis of railway traffic control system using an expert system
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Bojarczak, P.
    Łukasik, Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/312750.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    transport kolejowy
    automatyka kolejowa
    system ekspertowy
    bezpieczeństwo transportu
    railway transport
    railway automation
    expert system
    transport safety
    Opis:
    Podstawową funkcjonalnością systemów automatyki kolejowej jest zapewnienie sprawnego i bezpiecznego ruchu kolejowego. Współczesna technika, w szczególności elektronika i informatyka, pozwala zautomatyzować coraz więcej czynności w procesie transportowym. Niezależnie jednak od technologii, w jakiej wykonane są systemy automatyki kolejowej, muszą one spełniać określone wymagania dotyczące bezpieczeństwa. Powoduje to zaliczanie ich do grupy systemów krytycznych (ang. safety-critical systems), określanych również mianem systemów związanych z bezpieczeństwem (ang. safety-related systems). Dlatego też proces projektowania, budowania i dopuszczania do eksploatacji systemów automatyki kolejowej zawsze kończy się oceną poprawności każdego z tych etapów. Należy podkreślić, że jest to proces skomplikowany i wymagający od osób w nim uczestniczących dużego doświadczenia zawodowego. Można w tym celu zastosować specjalizowane oprogramowanie nazywane systemem ekspertowym. Autorzy artykułu, korzystając ze środowiska ExSys Corvid, zbudowali system ekspertowy do weryfikacji i walidacji systemu samoczynnej sygnalizacji przejazdowej. Przeprowadzone badania potwierdziły dużą przydatność tej technologii, a zarazem potrzebę rozszerzenia badań na inne rodzaje systemów automatyki kolejowej.
    The major functionality of railway traffic control system is to ensure efficient and safe railway traffic. Contemporary technique, electronics and informatics in particular, allows for automation of more and more tasks in transportation processes. Irrespective of the manufacturing technology, railway traffic control systems have to meet specific safety requirements. Because of this, these systems belong to group of safety-critical systems, also called safety-related systems. Due to these requirements, development, building and verification processes of railway traffic control systems always end with the assessment of correctness of each process. It should be pointed out that these processes are compound and require high skills level for persons involved in it. Because of this, an environment for an expert system (ExSys Corvid) can be used to automation of these processes. Authors used ExSys Corvid environment to build the expert system for verification and validation of Level Crossing Protection System (LCPS). Research conducted by authors confirmed high usefulness of this technology and showed the need for the usage of it in other railway traffic control systems.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2018, 19, 6; 627-631, CD
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Remote management and monitoring of computer systems in telematics
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Ciszewski, T.
    Łukasik, Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/393721.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Stowarzyszenie Telematyki Transportu
    Tematy:
    telematics
    computer systems management
    WMI
    diagnostics
    telematyka
    zarządzanie systemami komputerowymi
    diagnostyka
    Opis:
    The development of transport systems is largely supported by telematic systems, therefore it is necessary to ensure their high availability and reliability of IT systems. The authors of the article, recognizing this important problem, have developed software for remote management and monitoring of the computer systems used in transport telematic systems. The software uses WMI (Windows Management Instrumentation) technology, which is the Microsoft implementation of Web-Based Enterprise Management (WBEM). The WMI service uses a Common Information Model (CIM) to represent managed network components (i.e. computers, printers, disks, memory, CPUs, processes). All these objects represent a set of information that could be described in a data model and can be stored in the WMI database - CIM repository. In the paper, the authors present the methodology of using this technology and its practical implementation in software. The conducted researches confirmed the great usefulness of this standard in the diagnostics of computer systems used in transport telematic systems.
    Źródło:
    Archives of Transport System Telematics; 2018, 11, 2; 37-43
    1899-8208
    Pojawia się w:
    Archives of Transport System Telematics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Diagnostyka urządzeń sterowania ruchem kolejowym
    Diagnostics of railway control devices
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Łukasik, Z.
    Łukomski, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/315258.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    sterowanie ruchem kolejowym
    system sterowania ruchem
    diagnostyka urządzeń
    systemy diagnostyczne
    bezpieczeństwo transportu kolejowego
    railway traffic control
    traffic control system
    device diagnostics
    diagnostic systems
    railway transport safety
    Opis:
    Sterowanie ruchem kolejowym jest realizowane przez człowieka przy wykorzystaniu określonych środków technicznych. Postęp techniczny, a także bogata funkcjonalność systemów sterowania ruchem kolejowym powoduje, że mamy do czynienia z wieloma rodzajami urządzeń wykonanych w różnych technologiach. Dlatego też utrzymanie urządzeń i systemów w stanie zdatności technicznej jest dużym wyzwaniem dla zarządców infrastruktury kolejowej i musi być wspierane przez diagnostykę techniczną. Potrzeba diagnostyki urządzeń sterowania ruchem kolejowym wynika z procesu ich destrukcji, który jest związany z czasem istnienia urządzeń, intensywnością ich użytkowania, jakością obsługi technicznej, czy poziomem jakości eksploatacyjnej. Uzyskiwane w wyniku diagnostyki informacje o zmianach stanu technicznego urządzeń umożliwiają efektywne przywracanie stanu ich zdatności uzyskiwanego w wyniku odnowy. Dlatego też prowadzone są badania naukowe oraz podejmowane są działania związane z wdrażaniem nowych metod diagnostycznych w obszarze automatyki kolejowej. W artykule przedstawiono wybrane systemy diagnostyczne urządzeń sterowania ruchem kolejowym.
    Railway traffic control is performed by the man with the use of specific technical means. Technical development and wide functionality of railway traffic control systems contribute to the fact that one deals with many types of devices, created with the help of various technologies. That is why the maintenance of the devices and systems presents a big challenge for railway infrastructure administrators, and it needs to be supported by technical diagnostics. The need for diagnostics of railway traffic control devices results from their destruction process which is related to their lifespan, use intensity, technical service quality or operation quality level. Gathered in the diagnostics process information concerning changes of the technical condition of the devices allow effective restoring to their original state thanks to regeneration. That is why academic research is being carried out and actions connected to implementing new diagnostic methods in the railway traffic control area are taken. The article presents chosen railway traffic control devices diagnostic systems.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2018, 19, 6; 632-635, CD
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analiza metod zapewnienia bezpieczeństwa transmisji danych w systemach automatyki kolejowej
    Analysis of methods to ensure the security of data transmission in the railway traffic control systems
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Łukasik, Z.
    Chrzan, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/250877.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS
    Tematy:
    automatyka kolejowa
    bezpieczeństwo
    transmisja danych
    transmisja bezprzewodowa
    metoda kryptograficzna
    automatic train
    security
    data transmission
    wireless transmission
    cryptographic method
    Opis:
    Rozwój systemów automatyki kolejowej jest procesem badawczym, w którym dąży się m.in. do stosowania nowoczesnych technologii [1, 15, 16]. Jednym z aktualnych obszarów badawczych jest zapewnienie bezpieczeństwa bezprzewodowej transmisji danych w rozproszonych systemach automatyki kolejowej [5, 6, 7, 8]. W artykule przedstawiono analizę metody zapewnienia bezpieczeństwa transmisji danych w rozproszonych systemach wykorzystujących transmisję bezprzewodową. Szczególną uwagę poświęcono ocenie wybranych metod kryptograficznych.
    Development of railway traffic control systems is the research process, which aim is, among others, to implement the modern technologies in such systems. One of the current research areas is to provide the security of wireless data transmission in distributed railway traffic control systems. In the article an analysis of the current methods which ensure the security of wireless data transmission in distributed systems were presented. Particular attention was given to the assessment of selected cryptographic methods
    Źródło:
    TTS Technika Transportu Szynowego; 2016, 12; 168-171
    1232-3829
    2543-5728
    Pojawia się w:
    TTS Technika Transportu Szynowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Time server based on NMEA and SNTP Protocols
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Ciszewski, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/116756.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
    Tematy:
    time service
    NMEA Protocol
    SNTP Protocol
    time server
    time synchronization
    Computer Network
    GPS receiver
    Universal Time Coordinated (UTC)
    Opis:
    Modern technical ship systems very often use information and communication technologies. One of the basic requirements of these systems is ensuring time synchronization that aim is to coordinate clocks of all devices working in a computer network. This requirement results from, among others, the necessity to log events with a unified timestamp. To achieve this goal, most frequently expensive time servers are used. This article presents an easy method of time synchronization, which can serve as a reserve or alternative solution to the methods currently used. That is why a proprietary software has been developed, allowing to expand the functionality of a PC so that it can operate as a time server. A time reference in proposed solution would be provided by a GPS receiver. The developed application allows, with the use of the NMEA protocol, to synchronize the current time with the GPS receiver and then, with the help of the SNTP protocol, to distribute it to all network devices operating on the ship.
    Źródło:
    TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2020, 14, 2; 453-458
    2083-6473
    2083-6481
    Pojawia się w:
    TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bezpieczeństwo przewozu ładunków niebezpiecznych w transporcie kolejowym
    Safety of carriage of dangerous goods by railway transportation
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Ushakov, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/314417.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    ładunki niebezpieczne
    transport kolejowy
    bezpieczeństwo
    dangerous goods
    rail transport
    safety
    Opis:
    W procesie przewozu ładunków niebezpiecznych powinno dążyć się do zapewnienia jak największego poziomu bezpieczeństwa. Ze względu na swoją specyfikę oraz rodzaj zabezpieczeń szczególną rolę w transporcie materiałów niebezpiecznych odgrywa transport kolejowy. W artykule omówiono zagrożenia związane z przewozem koleją ładunków niebezpiecznych. Następnie w oparciu o obowiązujące przepisy, przedstawiono klasyfikację ładunków niebezpiecznych oraz wymogi dotyczące oznaczenia ładunków niebezpiecznych. Autorzy wskazali również na metody poprawy bezpieczeństwa przewozu koleją materiałów niebezpiecznych.
    While transporting dangerous freight, the carrier should ensure the maximum safety. The railway transport plays a big role in transportation of dangerous freight due to the assertion of safety during transportation process. The paper presents potential threats relevant to railway transportation of dangerous freight. Based on presented regulations, the classification for dangerous freight and requirements for dangerous goods code have been given. Authors also showed methods allowing for the improvement in safety of transportation of dangerous goods.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2017, 18, 6; 316-320, CD
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wiarygodność komputerowych systemów automatyki kolejowej
    Dependability of computer railway automation systems
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Łukasik, Z.
    Łukomski, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/315177.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    bezpieczeństwo
    niezawodność
    systemy automatyki kolejowej
    safety
    reliability
    railway automation systems
    Opis:
    Rozwój technologii informacyjnych powoduje, że znajdują one zastosowanie w różnych obszarach życia gospodarczego i społecznego. Przyczynia się to również do szybkiego rozwoju technologicznego systemów automatyki kolejowej, które obecnie są systemami komputerowymi. Postęp, jaki niewątpliwie należy odnotować, musi iść w parze z utrzymaniem przez te systemy wysokich standardów jakościowych, wynikających głównie z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa. Stan taki można osiągnąć m.in. poprzez integrację prac związanych z niezawodnością i bezpieczeństwem, a więc poprzez dążenie do uzyskania wiarygodności (dependability) systemów. W artykule poruszony został problem wiarygodności systemów automatyki kolejowej rozumianej jako pewność ich działania, która pozwala mieć uzasadnione zaufanie do zadań, które te systemy realizują.
    IT development contributes to the fact that this technology is used in many fields concerning the economic and social life. It also contributes to a fast technological development of railway automations systems that are computer systems nowadays. Progress that undoubtedly must be noted, has to be followed by maintaining by these systems high quality standards, resulting mainly from ensuring safety. Such condition can be achieved, among others, through integrating works connected with reliability and security, by aiming at achieving dependability of the systems. This article presents the problem of the dependability of railway automation systems understood as their operating reliability, which allows to trust tasks accomplished by these systems.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2018, 19, 12; 163-167
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metody oceny wpływu czynnika ludzkiego na bezpieczeństwo w transporcie
    Methods for evaluating the human factors influence on the safety in transport
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Ciszewski, T.
    Łukasik, Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/315965.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    wypadki w transporcie
    czynnik ludzki
    analiza niezawodności człowieka
    accidents in transport
    human factor
    human reliability analysis
    Opis:
    Bezpieczeństwo jest jednym z głównych warunków funkcjonowania transportu. Najwięcej uwagi poświęca się technicznym aspektom bezpieczeństwa. Jednak wypadki w transporcie mają więcej źródeł, którymi przede wszystkim są: czynniki ludzkie, czynniki organizacyjne, czynniki techniczne oraz czynniki środowiskowe. Dane statystyczne wskazują, że główną przyczyną wypadków i katastrof w transporcie są błędy popełniane przez człowieka. Tym samym eliminacja lub ograniczenie błędów ludzkich może istotnie wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa w transporcie. W artykule poruszono problematykę niezawodności człowieka w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa. Zdefiniowano pojęcie niezawodności człowieka, podano klasyfikację błędów popełnianych przez człowieka oraz przeprowadzono analizę przyczyn tych błędów. Główny nacisk położono na przedstawienie i ocenę wybranych metod jakościowej i ilościowej analizy niezawodności człowieka (ang. Human Reliability Analysis, HRA), takich jak: THERP, ASEP, HEART, SPAR-H, ATHEANA, CREAM.
    Safety is one of the main conditions for the functioning of the transport. The most attention is paid to the technical aspects of transport safety. However, accidents in transport are caused by many different factors and these primarily are: human factors, organizational factors, technical factors and environmental factors. Statistical data indicate that the main cause of accidents and disasters in transport are human errors. Thus, the elimination or reduction of their number could significantly improve the safety in transport. In the article the issues of human reliability in the context of ensuring safety are discussed. Additionally, the classification of human errors was given and an analysis of the causes of these errors was conducted. The main emphasis was put to present and evaluate of the selected methods of qualitative and quantitative Human Reliability Analysis (HRA), such as: THERP, ASEP, HEART, SPAR-H, ATHEANA, CREAM.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2018, 19, 6; 180-184, CD
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bezpieczeństwo danych w diagnostyce systemów sterowania ruchem kolejowym
    Data security in the diagnosis of railway traffic control system
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Ciszewski, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/317028.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    bezpieczeństwo danych
    technologie teleinformatyczne
    diagnostyka systemów komputerowych
    systemy diagnostyczne
    systemy sterowania ruchem kolejowym
    data security
    data communications systems
    system level diagnosis
    railway traffic control system
    diagnostic systems
    Opis:
    Nowoczesne systemy sterowania ruchem kolejowym często korzystają z technologii teleinformatycznych. Ze względu na rozproszoną strukturę systemów oraz powszechne wykorzystywanie przez te systemy sieci komputerowych niezbędne jest zapewnienie integralności i poufności danych nie tylko w procesie sterowania, ale również w procesie diagnostycznym. Tak więc coraz większą rolę przy tworzeniu systemów diagnostycznych zaczyna odgrywać kwestia bezpieczeństwa danych. W artykule przedstawiono analizę zagrożeń sieciowych oraz metod przeciwdziałania tym zagrożeniom, a także szczegółowo opisano zasady doboru metod obrony przez tego typu zagrożeniami w świetle wymogów norm branżowych. Artykuł został opracowany w ramach projektu badawczego NCBiR nr PBS3/A6/29/2015 pt.: "System gromadzenia danych eksploatacyjnych i analizy niezawodności i bezpieczeństwa układów automatyki kolejowej".
    Modern railway traffic control systems often use information and communication technologies. Due to the distributed structure of the diagnostic systems and the extensive use of computer networks, it is necessary to make sure that the integrity and confidentiality of the data not only process control but also in the diagnostic process. Therefore more and more important role in the design of diagnostic systems begins to play the issue of data security. The article presents an analysis of network threats and methods to counteract these threats, and also describes in detail the rules for the selection of methods of defense against these types of threats in the light of the requirements of industry standards. The paper was carried out as a part of the research project of the National Centre for Research and Development NCBiR NR PBS3/A6/29/2015, titled „The system for maintenance data acquisition and analysis of reliability and safety of traffic control systems".
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2016, 17, 6; 264-267
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ujednolicenie struktur danych stosowanych w diagnostyce systemów sterowania ruchem kolejowym
    Unification of data structures used in the diagnosis of rail traffic control systems
    Autorzy:
    Łukasik, Z.
    Nowakowski, W.
    Ciszewski, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/309669.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    system sterowania ruchem kolejowym
    diagnostyka systemowa
    rejestracja zdarzeń
    rail traffic control systems
    diagnostics systems
    events logging
    Opis:
    Nowoczesne systemy sterowania ruchem kolejowym powszechnie wykorzystują technologie informacyjne, które umożliwiają wykonywanie autodiagnostyki i rejestracji zdarzeń. Brak standardów w zakresie mechanizmów zbierania danych i ich reprezentacji powoduje, że producenci systemów stosują w tym zakresie własne rozwiązania. Tak więc, mimo braku barier technologicznych, istnieje duża trudność w pozyskiwaniu spójnych danych diagnostycznych, a tym samym ich analizy. W artykule zaproponowano wykorzystanie standardu XML (ang. eXtensible Markup Language) do opracowania specjalizowanego języka znakowania służącego do zapisywania danych diagnostycznych pochodzących z systemów sterowania ruchem kolejowym. Artykuł został opracowany w ramach projektu badawczego NCBiR nr PBS3/A6/29/2015 pt.: "System gromadzenia danych eksploatacyjnych i analizy niezawodności i bezpieczeństwa układów automatyki kolejowej".
    Modern railway traffic control systems use information technologies that allow you to perform self-diagnosis and record events. No standards for data collection mechanisms and their representation results in system producers applying in this area their own solutions. So, despite the lack of technological barriers, there is difficulty in obtaining consistent diagnostic data, and thus their analysis. The article proposes the use of eXtensible Markup Language (XML) to develop a specialized markup language used to write diagnostic data from the traffic control systems. Standardization of data structures for diagnose railway automation systems would allow the unification of interfaces between systems, and the development of a common diagnostic system. The paper was carried out as a part of the research project of the National Centre for Research and Development NCBiR NR PBS3/A6/29/2015, titled „The system for maintenance data acquisition and analysis of reliability and safety of traffic control systems".
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2016, 17, 6; 995-998
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bezpieczeństwo transmisji danych w systemach sterowania ruchem kolejowym
    Security of data transmission in railway traffic control systems
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Łukasik, Z.
    Ciszewski, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/253835.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS
    Tematy:
    system sterowania ruchem kolejowym
    bezpieczeństwo
    transmisja danych
    CENELEC
    signaling system
    security
    data transmission
    Opis:
    Systemy sterowania ruchem kolejowym są systemami związanymi z bezpieczeństwem, a tym samym muszą odpowiadać wysokim wymaganiom jakościowym i niezawodnościowym. Wymagania te zawarte są w dokumentach normatywnych, w tym głównie w normach CENELEC (European Committee for Electrotechnical Standardization). W artykule przedstawiono zagrożenia występujące w bezprzewodowych systemach transmisji danych oraz opisano metody przeciwdziałania tym zagrożeniom, w kontekście wykorzystania ich w rozproszonych systemach sterowania ruchem kolejowym.
    Railway traffic control systems are safety related systems, and thus must meet high quality and reliability requirements. These requirements are defined in normative documents, mainly in CENELEC (European Committee for Electrotechnical Standardization) standards. The article presents hazards that may appear in the wireless systems and describes the methods to prevent these threats, in the context of their use in distributed railway traffic control systems.
    Źródło:
    TTS Technika Transportu Szynowego; 2016, 12; 473-478
    1232-3829
    2543-5728
    Pojawia się w:
    TTS Technika Transportu Szynowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Symulator uszkodzeń urządzeń sterowania ruchem kolejowym
    Failures simulator of railway traffic control devices
    Autorzy:
    Nowakowski, W.
    Ciszewski, T.
    Bukalski, W.
    Łukasik, Ł.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/311044.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
    Tematy:
    symulacja
    uszkodzenia
    systemy srk
    simulation
    failures
    railway traffic control devices
    Opis:
    Urządzenia sterowania ruchem kolejowym mogą przebywać w różnych stanach eksploatacyjnych. Wynika to z procesu ich destrukcji, który związany jest z czasem istnienia urządzeń, intensywnością użytkowania, czy jakością obsługi technicznej [5, 7, 8]. Badania eksploatacyjne są źródłem cennej wiedzy, która pozwala nie tylko na doskonalenie konstrukcji urządzeń srk, ale również na sterowanie procesem eksploatacji [1, 3, 4]. W tym celu opracowywane są narzędzia informatyczne wspomagające proces diagnostyczny [2, 6, 9, 10, 11]. Pomocnym w testowaniu tych narzędzi może być, zaproponowany przez autorów artykułu, symulator uszkodzeń dedykowany urządzeniom srk.
    Railway traffic control systems may have different working conditions. It results from their destruction process, which is related to the age of the devices, intensity of their operation or technical service quality. Operating tests are the source of valuable knowledge that allows not only to perfect the construction of railway traffic control devices, but also to control the operating process. In order to do that IT tools are developed, supporting the diagnostic process. What can be helpful in testing these tools can be, proposed by the authors of the article, a failures simulator dedicated to railway traffic control devices.
    Źródło:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2018, 19, 12; 575-578
    1509-5878
    2450-7725
    Pojawia się w:
    Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ zanieczyszczeń punktowych na jakość wody rzeki San
    Effect of point source pollution on the San river water quality
    Autorzy:
    Policht-Latawiec, A.
    Kanownik, W.
    Lukasik, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/59810.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
    Tematy:
    rzeki
    rzeka San
    jakosc wody
    zanieczyszczenia wod
    zanieczyszczenia punktowe
    wskazniki zanieczyszczen
    zawiesina ogolna
    biochemiczne zapotrzebowanie tlenu
    chemiczne zapotrzebowanie tlenu
    siarczany
    chlorki
    odczyn wody
    azot ogolny
    fosfor ogolny
    zawartosc metali ciezkich
    weglowodory ropopochodne
    zelazo ogolne
    Opis:
    W pracy przedstawiono zmiany jakości wody rzeki San (od km 28+800 do 23+200) w wyniku zrzutu oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych w km 26+440. Na badanym odcinku San objęty jest ochroną w ramach obszarów siedliskowych Natura 2000 (Dolina Dolnego Sanu). Badania zanieczyszczeń w oczyszczonych ściekach z Miejskiej i Centralnej Oczyszczalni prowadzono dwa razy w miesiącu. Miejska Oczyszczalnia Ścieków przyjmuje ścieki komunalne miasta Stalowa Wola, została zmodernizowana w 2008 roku i dysponuje maksymalną przepustowością 17500 m3·d-1 oraz przyjęciem ładunków zanieczyszczeń do 98500 RLM. Sąsiadująca z nią Centralna Oczyszczalnia Ścieków oczyszcza ścieki z terenów zabudowy przemysłowej Huty Stalowa Wola oraz Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK WISŁOSAN w Stalowej Woli. Jej maksymalna przepustowość wynosi 100000 m3·d-1, ale podczas pogody bezdeszczowej ilość ścieków nie przekracza 20000 m3·d-1. Ocenę wpływu ścieków na jakość wody rzeki San dokonano w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych (2360 m powyżej i 3240 m poniżej zrzutu ścieków) na podstawie czteroletnich (2009–2012) badań 19 wskaźników zanieczyszczeń, w tym 3 fizyczne, 2 tlenowe, 2 biogenne, 2 zasolenia, 7 metali oraz 3 przemysłowe. W punktach pomiarowo-kontrolnych określono klasy jakości wody Sanu według Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych [Dz. U. 2011 Nr 259 poz. 1549]. Aby określić wpływ oczyszczonych ścieków na jakość wody powierzchniowej w odbiorniku, nieparametrycznym testem U Manna-Whitney’a sprawdzono istotność różnic stężeń zanieczyszczeń pomiędzy punktami usytuowanymi przed i poniżej zrzutu ścieków. Powyżej jak i poniżej oczyszczalni ścieków wody Sanu zaklasyfikowano do stanu ekologicznego poniżej dobrego ze względu na wysoką wartość pięciodniowego biochemicznego zapotrzebowania tlenu. Oczyszczone ścieki wpływają na wzrost stężeń większości wskaźników zanieczyszczeń w wodzie Sanu, ale jest on statystycznie nieistotny na poziomie α = 0,05.
    The paper presents changes of the San river water quality (from km 28+800 to 23+200) in result of treated municipal and industrial sewage discharge at km 26+440. Along the analyzed section, the San is under protection in the framework of Natura 2000 habitat areas programme (The Lower San River Valley). Analyses of pollutants in treated sewage originating from the Municipal and Central Treatment Plant were conducted twice a month. Municipal Sewage Treatment Plant, a maximum throughput of 17500 m3·24 hours-1, receives municipal sewage from Stalowa Wola city, was modernized in 2008 and is capable of receiving the pollutant load to 98500 RLM. The neighbouring Central Sewage Treatment Plant treats sewage from the Stalowa Wola Iron Works area and from the Tarnobrzeg EURO-PARK WISŁOSAN Special Economic Zone in Stalowa Wola. Its maximum throughput is 100000 m3·24 hours-1, but during the rainless weather the amount of sewage does not exceed 20000 m3·24 hours-1. The assessment of sewage effect on the San river water quality was carried out in two measurement-control points (2360 m above and 3240 m below the sewage discharge point) on the basis on four-year (2009–2012) analyses of 19 pollution indices, including 3 physical, 2 oxygen, 2 biogenic, 2 salinity, 7 metals and 3 industrial ones. In measurement-control points quality classes of the San river water were determined according to the Regulation of the Minister of the Environment on classification of ecological status, ecological potential and chemical status of homogeneous parts of surface water [Journal of Laws of 2011, No.259, item 1549]. In order to determine the effect of treated sewage on surface water quality in the receiving water using U Mann-Whitney non-parametric test the significance of difference in pollutant concentrations was checked between the points situated before and below the sewage discharge. The San river water both upstream and downstream from the sewage treatment plant was classified to ecological status below good due to high value to five-day biological oxygen demand, however the value was statistically insignificant on the level α = 0,05.
    Źródło:
    Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2013, 1/IV
    1732-5587
    Pojawia się w:
    Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ausferritic Microstructure Phase Analysis in Ductile Iron
    Autorzy:
    Trzaskowski, W.
    Nawrocki, P.
    Łukasik, K.
    Myszka, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/381436.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    image analysis
    ausferritic ductile iron
    x-ray diffraction
    austenite
    ferrite
    analiza obrazu
    żeliwo sferoidalne
    dyfrakcja rentgenowska
    austenit
    ferryt
    Opis:
    Image analysis allows to acquire a number of valuable quantitative informations on the observed structure and make appropriate conclusions. So far, a large part of analyzed images came only from light microscopes, where it was a possibility of accurately distinguish the different phases on the plane. However, the problem happened in the case of the observation of images obtained by scanning electron microscopy. In this case, the presence of various shades of gray, and the spaciousness of the image attained. To perform the analysis the matrix images of the ausferritic ductile iron were used. Full analysis was carried out using the computer program MicroMeter 1.03. Results obtained in the analysis were related directly to the results from X-ray diffraction. Obtained as a result of the analysis were related directly to the results from X-ray diffractometer. The following technique has weaknesses, including the misinterpretation by the operator microscope or program. After all, it was possible to obtain similar results to the result that has been obtained from X-ray diffractometer.
    Źródło:
    Archives of Foundry Engineering; 2018, 18, 2; 112-116
    1897-3310
    2299-2944
    Pojawia się w:
    Archives of Foundry Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Testing of initiation of rotating detonation process in hydrogen - air mixtures
    Autorzy:
    Balicki, W.
    Irzycki, A.
    Łukasik, B.
    Snopkiewicz, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/247318.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych
    Tematy:
    internal combustion engine
    turbine engines
    combustion chamber
    rotating detonation
    Opis:
    The paper presents results of some research work done in the project, which aims to apply of an innovative combustion chamber to the turbine engine. Expected benefits of using of a new chamber in which classical deflagration type combustion process would be replaced with a detonation combustion type, arise from greater efficiency of FickettJacobs cycle, which corresponds to rotating detonation combustion, in comparison to "classical" Brayton cycle, characteristic of deflagration combustion. The presented task concerned fundamental research carried out on test bench designed and built at the Institute of Aviation in Warsaw. To initiate the detonation combustion in the fuel-air mixtures the ignition device of appropriately high energy is necessary. The released energy should be directed to the area where the mixture has proper constitution - preferably close to stoichiometric one. Four different ignition manners were examined in the course of research: electrical ignition system adapted from turbine engine (semiconductor spark plug), powder charge ignition (handgun cartridges), detonation primer ignition using pentryt, and high voltage discharge (plasma jet). The appearance of detonation type combustion was identified on the basis of combustion gas pressure run, measured using piezoelectric sensors at a frequency of 1 MHz.
    Źródło:
    Journal of KONES; 2012, 19, 2; 25-34
    1231-4005
    2354-0133
    Pojawia się w:
    Journal of KONES
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Measurements of pressure in front of shock wave : assessment of methodology influence on the measurement results on the basis of experiments with the shock tube
    Autorzy:
    Perkowski, W.
    Irzycki, A.
    Kawalec, M.
    Łukasik, B.
    Snopkiewicz, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/242676.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych
    Tematy:
    shock wave
    shock tube
    pressure measurements
    Opis:
    The experiments, described in the article, are related to research of a rotating detonation that has been conducted in the Institute of Aviation in Warsaw since 2009, under the OPIE project: “Turbine engine with detonation combustion chamber”. Measurements of the shock wave parameters, are among the most difficult in the art. This is due to high speed of the wave transition, and above all, a very small thickness of the shock wave. For the purposes of the mentioned project, a methodology for measuring pressure on the rotating detonation wave was developed. It included the type of sensors, their location and their protection from heat and flames. In order to determine the capabilities, limitations and accuracy of the method that was used, a series of experiments were planned and carried out. They enabled the assessment of the impact, on the measurement of pressure in the shock wave, of the following factors: the location of the sensor (frontal and lateral) relative to the shock wave front, protrusion or retraction of the sensor in its housing, the covering of the sensor with a protective layer (such as a high temperature silicon). This paper presents the results of the experiments that were carried out with use of a small shock tube of a simple design. The high-pressure part of the tube (so-called “driver”) was charged with the compressed nitrogen gas. The membrane was designed to be torn by pressure and pressure magnitude of the shock wave were measured by a “twin pair” of the Kistler 603B type piezoelectric sensors, one of which was always the reference sensor.
    Źródło:
    Journal of KONES; 2013, 20, 4; 333-340
    1231-4005
    2354-0133
    Pojawia się w:
    Journal of KONES
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykaz publikacji naukowych i ważniejszych prac redakcyjnych profesora Bolesława M. Ćwiertniaka
    Autorzy:
    Baran, Krzysztof W.
    Borski, Maciej
    Lekston, Mariusz
    Rogacka-Łukasik, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2078817.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-14
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Humanitas
    Źródło:
    Roczniki Administracji i Prawa; 2021, specjalny I, XXI; 27-39
    1644-9126
    Pojawia się w:
    Roczniki Administracji i Prawa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Innovated construction of tundish cover with increased service durability
    Innowacyjna konstrukcja pokrywy kadzi pośredniej COS o podwyższonym czasookresie pracy
    Autorzy:
    Stachurski, W.
    Łukasik, J.
    Kwinta, G
    Sobula, S.
    Ostafin, Sz.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/351622.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    tundish cover
    thermal isolation
    prolongated exploitation
    pokrywa kadzi
    izolacja termiczna
    przedłużona eksploatacja
    Opis:
    In this study a new concept of the cover for installation for continuous casting of steel have been studied and discussed. The main essence in the most favourable construction includes the existing stresses and strains developed in service conditions. Instead of former cover, made with heat-resistant concrete and flat plate, the new solution introduced two factors: increased rigidity whole cover and new thermal insulation material. It is a composite refractory material, more light, plastic and more resistant for thermal shocks. In the final results, the new tundish cover confirmed in practice prolongation of the cover exploitation from 15-25 000 tones to above 90 000 tones poured steel.
    Praca przedstawia rozwiązanie konstrukcyjne pokrywy kadzi pośredniej do urządzenia ciągłego odlewania stali. Istote doboru optymalnej konstrukcji oparto na uwzględnieniu istniejących naprężeń cieplnych podczas pracy pokrywy i odkształceń, wywołanych tymi naprężeniami. Zamiast stosowanych dotychczas pokryw wykonanych z żaroodpornego betonu oraz płaskiej konstrukcji, nowe rozwiązanie wprowadza dwa elementy: zwiększenie sztywności całej konstrukcji i wprowadzenie nowego materiału izolacyjnego. Jest on znacznie lżejszy, bardziej odporny na wstrzasy cieplne i plastyczny, co ma duże znaczenie przy wykonaniu pokrywy i jej eksploatacji. W efekcie końcowym zwiększono trwałość pokrywy; mierząc ilością rozlanej stali, nowa pokrywa pracuje przez ponad 90 000 ton przelanej stali, zamiast dotychczas 15-25 000 ton.
    Źródło:
    Archives of Metallurgy and Materials; 2013, 58, 3; 795-801
    1733-3490
    Pojawia się w:
    Archives of Metallurgy and Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Możliwości rozwoju silników turbinowych z detonacyjną komorą spalania
    Growth opportunities for turbine engine with detonation combustion chamber
    Autorzy:
    Wolański, P.
    Kalina, P.
    Balicki, W.
    Rowiński, A.
    Perkowski, W.
    Kawalec, M.
    Łukasik, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/213335.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Lotnictwa
    Tematy:
    spalanie detonacyjne
    wirująca detonacja
    silnik turbinowy
    detonative combustion
    rotating detonation
    turbine engine
    Opis:
    W artykule zaprezentowano obszerne badania zastosowania wirującej detonacji w silniku turbinowym. Stanowisko badawcze umożliwiało dostarczenie powietrza o wydatku 2,5 kg/s i ciśnieniu 2,5 bara z możliwością jego podgrzewania do ponad 100°C. Wykonano układ zasilania stanowiska paliwem podgrzewanym do 170°C oraz dodatkowo gazowym wodorem. Stanowisko badawcze wyposażone było w układy pomiarowe i sterowania: wydatkiem powietrza i paliwa oraz w system akwizycji danych w tym szybkozmiennych przebiegów cisnień w komorze spalania. Szeroko zakrojone badania wirującej detonacji realizowane były na otwartych i zdławionych komorach spalania oraz po dołączeniu ich do turbowałowego silnika GTD-350. Przedstawiono warunki uzyskania stabilnej detonacji. Stwierdzono, że w przypadku wirującej detonacji w silniku zasilanym gazowym wodorem sprawność cieplna może być podwyższona o 5-7 % w porównaniu do sprawności silnika z deflagracyjną komorą spalania.
    Extensive and complex studies of the application of continuously rotating detonation (CRD) to gas turbine are presented. Special installation of high pressure preheated air supply system was constructed which allows to supply air at rate of a few kg/s, preheated to more than 100°C and at initial pressure up to 2,5 bar. Supply system for Jet-A fuel which could be preheated to 170°C was also constructed. Additionally gaseous hydrogen supply system was added to the installation. Also measuring system for controlling air flow and measurements of detonation parameters was installed and data acquisition and control system implemented. Extensive research of conditions in which CRD could be established and supported in open flow detonation chambers, throttled chambers and finally in detonation chambers attached to the GTD-350 gas turbine engine where conducted. Condition for which stable detonation was achieved are presented. It was found that for conditions when the GTD-350 engine was supplied by gaseous hydrogen, thermal efficiency of the engine could be improved even by 5-7% as compare to the efficiency of the base engine.
    Źródło:
    Prace Instytutu Lotnictwa; 2016, 3 (244); 202-214
    0509-6669
    2300-5408
    Pojawia się w:
    Prace Instytutu Lotnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Initiation of rotating detonation in experimental combustion chamber : practical realization
    Autorzy:
    Kawalec, M.
    Perkowski, W.
    Irzycki, A.
    Snopkiewicz, K.
    Wróblewski, W.
    Bilar, A.
    Łukasik, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/246536.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych
    Tematy:
    engines
    shock wave
    shock tube
    pressure measurements
    Opis:
    Since 2009 in the Institute of Aviation, Warsaw a project that aim is to develop combustion chamber with rotating detonation for turbine engine has been carried out. Desired fuel is aviation kerosene (Jet-A) detonated in air. One of the most important problems to be solved was the initiation of rotating detonation in combustible mixture, which requires the fulfilment of several conditions: 1) good mixing of combustible mixture components, 2) properly fast flow of combustible mixture in the cylinder-shaped channel, 3) the appropriate height of the flow channel, associated with detonation cell size for the combustible mixture, 4) use of a source of detonation initiation with an appropriate energy and power for a given combustible mixture. There were considered and tested, in practice several different types of initiators: a) spark electric discharge in air, b) plasma electric discharge (the so-called "exploding wire"), c) micro-explosive charges, d) blank ammunition, e) gas initiator (with detonation of acetylene-oxygen stoichiometric mixture induced by spark electric discharge). The paper summarizes the theoretical energy parameters of several types of initiators, and the results of their comparative research on the test bench. In the course of these researches, the pressures of the shock wave generated by the initiators and recorded by a fast pressure sensor located at a distance from the initiator were compared.
    Źródło:
    Journal of KONES; 2013, 20, 4; 163-168
    1231-4005
    2354-0133
    Pojawia się w:
    Journal of KONES
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prevalence of subclinical endometritis in repeat breeding cows and mRNA expression of tumor necrosis factor α and inducible nitric oxide synthase in the endometrium of repeat breeding cows with and without subclinical endometritis
    Autorzy:
    Janowski, T.
    Baranski, W.
    Lukasik, K
    Skarzynski, D
    Rudowska, M.
    Zdunczyk, S
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32134.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Opis:
    Information on the prevalence of subclinical endometritis and its mechanism in repeat breeding cows is very limited. The aims of this study were: a) to evaluate the incidence of this disorder with cytobrush cytology b) to analyze mRNA expression of tumor necrosis factor α (TNFα) and inducible nitric oxide synthase (iNOS) in endometrial biopsy samples collected from repeat breeding cows with and without subclinical endometritis. Two experiments were carried out. In experiment 1, 112 (12.4%) repeat breeding cows (inseminated at least 3 times and not pregnant) were selected out of 902 cows from 8 dairy herds. Cytobrush cytology was performed on these cows, using the threshold of 10% PMNs in uterine smears. The results showed that 45 out of the 112 cows (40.2%) were diagnosed as having subclinical endometritis. In experiment 2, uterine biopsy samples were taken from repeat breeding cows with subclinical endometritis (n = 10) and without this disorder (n = 10). Using reverse transcription-PCR, the mRNA expression of TNFα and iNOS was determined. A statistically significant increase in expression of both substances was measured in the group of cows with subclinical endometritis (p < 0.05). These results provide evidence for a high prevalence of subclinical endometritis in repeat breeding cows as well as the involvement of TNFα and iNOS pathways in the regulation of this pathological condition.
    Źródło:
    Polish Journal of Veterinary Sciences; 2013, 16, 4
    1505-1773
    Pojawia się w:
    Polish Journal of Veterinary Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Effect of Addition of Germanium to the Surface Phenomena in Silver Alloys
    Autorzy:
    Jesiotr, M.
    Trzaskowski, W.
    Trochimiak, D.
    Nawrocki, P.
    Łukasik, K.
    Myszka, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/382325.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    silver
    germanium
    microstructure
    oxide layers
    corrosion
    srebro
    german
    mikrostruktura
    warstwa tlenku
    korozja
    Opis:
    The article describes the impact of germanium on the course of surface phenomena in casting alloys of silver used in gold smithing. The aim of this works is to describe the assessment of resulting alloys, comparing the area of raw castings and the impact of the addition content of the alloy on the hardness of the samples. The evaluation also was subject to corrosion resistance of giving a comparison of their use in relations to traditional silver alloys.
    Źródło:
    Archives of Foundry Engineering; 2018, 18, 3; 81-85
    1897-3310
    2299-2944
    Pojawia się w:
    Archives of Foundry Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hyperfine interactions in Tb0.27Dy0.73(Fe1–xCox)2 compounds at 77 K
    Autorzy:
    Bodnar, W.
    Szklarska-Łukasik, M.
    Stoch, P.
    Zachariasz, P.
    Pszczoła, J.
    Suwalski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/148142.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Instytut Chemii i Techniki Jądrowej
    Tematy:
    intermetallics
    crystal structure
    Laves phase
    Mössbauer effect
    hyperfine interaction
    Slater-Pauling dependence
    Opis:
    The synthesis of materials, crystal structure and 57Fe Mössbauer effect studies at 77 K were performed for intermetallics Tb0.27Dy0.73(Fe1–xCox)2. The starting compound Tb0.27Dy0.73Fe2 of this Fe/Co substituted series is known as Terfenol-D. XRD measurements evidence a pure cubic Laves phase C15, MgCu2-type. The determined unit cell parameter decreases across the series. Co substitution introduces a local area, in the subnanoscale, with random Fe/Co neighbourhoods of the 57Fe atoms. Mössbauer effect spectra for the Tb0.27Dy0.73(Fe1–xCox)2 series collected at 77 K consist of a number of locally originated subspectra due to random composition of Fe and Co atoms in the nearest neighbourhood. Hyperfine interaction parameters: isomer shift, magnetic hyperfine field and a quadrupole interaction parameter were obtained from the fitting procedure of the spectra, both for the local area and for the sample as bulk. As a result of Fe/Co substitution, a Slater-Pauling type curve for the average magnetic hyperfine field vs. Co content in the Tb0.27Dy0.73(Fe1–xCox)2 series is observed. It is found that the magnetic hyperfine fields corresponding to the local area sorted out against Co contribution in the Fe/Co neighbourhoods also create a dependence similar to the Slater-Pauling type curve.
    Źródło:
    Nukleonika; 2009, 54, 4; 227-232
    0029-5922
    1508-5791
    Pojawia się w:
    Nukleonika
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-34 z 34

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies