Wpływ zanieczyszczeń punktowych na jakość wody rzeki San

W pracy przedstawiono zmiany jakości wody rzeki San (od km 28+800 do 23+200) w wyniku zrzutu oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych w km 26+440. Na badanym odcinku San objęty jest ochroną w ramach obszarów siedliskowych Natura 2000 (Dolina Dolnego Sanu). Badania zanieczyszczeń w oczyszczonych ściekach z Miejskiej i Centralnej Oczyszczalni prowadzono dwa razy w miesiącu. Miejska Oczyszczalnia Ścieków przyjmuje ścieki komunalne miasta Stalowa Wola, została zmodernizowana w 2008 roku i dysponuje maksymalną przepustowością 17500 m3·d-1 oraz przyjęciem ładunków zanieczyszczeń do 98500 RLM. Sąsiadująca z nią Centralna Oczyszczalnia Ścieków oczyszcza ścieki z terenów zabudowy przemysłowej Huty Stalowa Wola oraz Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK WISŁOSAN w Stalowej Woli. Jej maksymalna przepustowość wynosi 100000 m3·d-1, ale podczas pogody bezdeszczowej ilość ścieków nie przekracza 20000 m3·d-1. Ocenę wpływu ścieków na jakość wody rzeki San dokonano w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych (2360 m powyżej i 3240 m poniżej zrzutu ścieków) na podstawie czteroletnich (2009–2012) badań 19 wskaźników zanieczyszczeń, w tym 3 fizyczne, 2 tlenowe, 2 biogenne, 2 zasolenia, 7 metali oraz 3 przemysłowe. W punktach pomiarowo-kontrolnych określono klasy jakości wody Sanu według Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych [Dz. U. 2011 Nr 259 poz. 1549]. Aby określić wpływ oczyszczonych ścieków na jakość wody powierzchniowej w odbiorniku, nieparametrycznym testem U Manna-Whitney’a sprawdzono istotność różnic stężeń zanieczyszczeń pomiędzy punktami usytuowanymi przed i poniżej zrzutu ścieków. Powyżej jak i poniżej oczyszczalni ścieków wody Sanu zaklasyfikowano do stanu ekologicznego poniżej dobrego ze względu na wysoką wartość pięciodniowego biochemicznego zapotrzebowania tlenu. Oczyszczone ścieki wpływają na wzrost stężeń większości wskaźników zanieczyszczeń w wodzie Sanu, ale jest on statystycznie nieistotny na poziomie α = 0,05.

The paper presents changes of the San river water quality (from km 28+800 to 23+200) in result of treated municipal and industrial sewage discharge at km 26+440. Along the analyzed section, the San is under protection in the framework of Natura 2000 habitat areas programme (The Lower San River Valley). Analyses of pollutants in treated sewage originating from the Municipal and Central Treatment Plant were conducted twice a month. Municipal Sewage Treatment Plant, a maximum throughput of 17500 m3·24 hours-1, receives municipal sewage from Stalowa Wola city, was modernized in 2008 and is capable of receiving the pollutant load to 98500 RLM. The neighbouring Central Sewage Treatment Plant treats sewage from the Stalowa Wola Iron Works area and from the Tarnobrzeg EURO-PARK WISŁOSAN Special Economic Zone in Stalowa Wola. Its maximum throughput is 100000 m3·24 hours-1, but during the rainless weather the amount of sewage does not exceed 20000 m3·24 hours-1. The assessment of sewage effect on the San river water quality was carried out in two measurement-control points (2360 m above and 3240 m below the sewage discharge point) on the basis on four-year (2009–2012) analyses of 19 pollution indices, including 3 physical, 2 oxygen, 2 biogenic, 2 salinity, 7 metals and 3 industrial ones. In measurement-control points quality classes of the San river water were determined according to the Regulation of the Minister of the Environment on classification of ecological status, ecological potential and chemical status of homogeneous parts of surface water [Journal of Laws of 2011, No.259, item 1549]. In order to determine the effect of treated sewage on surface water quality in the receiving water using U Mann-Whitney non-parametric test the significance of difference in pollutant concentrations was checked between the points situated before and below the sewage discharge. The San river water both upstream and downstream from the sewage treatment plant was classified to ecological status below good due to high value to five-day biological oxygen demand, however the value was statistically insignificant on the level α = 0,05.