Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""Pańszczyzna"" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-22 z 22
    Tytuł:
    Chłop-niewolnik? Pańszczyzna w perspektywie antropologii historii
    Autorzy:
    Rauszer, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/597385.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    chłopi
    niewolnictwo
    praca niewolna
    pańszczyzna
    Opis:
    W artykule analizuję miejsce chłopów w strukturze społecznej gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej na terenie Polski. Celem jest pokazanie struktury ekonomicznego wyzysku pracy chłopów w kontekście praktyk hegemonicznych szlachty. Choć gospodarka folwarczno-pańszczyźniana różniła się zdecydowanie od niewolnictwa w Nowym Świecie, to możemy w obu systemach znaleźć pewne podobieństwa. Sytuacja chłopów w ustroju folwarcznym opierała się na formalnym podporządkowaniu władzy szlachty, jednak ze względu na podobne pochodzenie etniczne obu grup szlachta, by utrzymać system, stworzyła ideologię odmiennego, sarmackiego pochodzenia. Ideologia ta posłużyła jako narzędzie do wytworzenia między szlachtą i chłopami różnicy, która miała strukturę rasowej (zachowując oczywiście świadomość chronologii). Ta „rasowa” różnica służyła jako hegemoniczne uzasadnienie pracy niewolnej chłopów. W swoim artykulechciałbym pokazać zarówno społeczno-polityczne mechanizmy prowadzące do wyzysku, jak i to, na czym opierało się hegemoniczne uzasadnienie takich stosunków.
    Źródło:
    Lud; 2017, 101
    0076-1435
    Pojawia się w:
    Lud
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pańszczyzna i przemoc. Historie literackie i wspomnieniowe z XIX wieku
    Villein (serfdom) and Violence. Literary and Memorial Histories from the 19th century
    Autorzy:
    Tomczok, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1012914.pdf
    Data publikacji:
    2017-03-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    villein
    violence
    realistic novel
    memories of the peasants
    pańszczyzna
    przemoc
    powieść realistyczna
    literatura ludowa
    Opis:
    Artykułu przedstawia model przemocy pańszczyźnianej, który można skonstruować na podstawie fragmentów dziewiętnastowiecznych powieści oraz wspomnień chłopów pamiętających doświadczenie pańszczyzny. Powieść realistyczna nie podejmuje bezpośrednio zagadnienia pańszczyzny jako głównego tematu przedstawienia, dlatego też reprezentacji przemocy pańszczyźnianej należy szukać na granicy świata głównych bohaterów, zwykle wywodzących się z klas uprzywilejowanych. Te krótkie fragmenty znanych powieści pokazują oczywistość przemocy wobec chłopów. Przemoc stanowi tu sposób utrzymania własnej pozycji społecznej, a jednocześnie poniżenia osób wykonujących pracę fizyczną. W tekstach wspomnieniowych można natomiast znaleźć opisy sposobu oddziaływania przemocy na chłopów. Analizuję dwa przykłady tłumienia chłopskiego buntu z wykorzystaniem przemocy fizycznej doprowadzającej ofiary do stanu bliskiego śmierci. Pozostawionych przy życiu chłopów pozbawiono wszelkiej nadziei i aktywności, by z rezygnacją pogodzili się z przymusem pracy. Ten schemat powiązania pracy i przemocy nie znika wraz ze zniesieniem pańszczyzny, gdyż nowe stosunki kapitalistyczne podtrzymują nierówność między kapitalistą a proletariuszem.
    This article presents a model of villein-inflicted violence on the basis of 19th century realist novels and the peasant memory of the experience of serfdom. This article brings two disparate bodies of literature together in order to bring to light continuities in the relationship of work and violence across serfdom and capitalism in 19th century Poland. First, the article examines a number of realist novels which do not directly address serfdom amongst its central themes and thus, the representation of villein (serfdom) violence has to be sought at the borders of the world inhabited by the work’s protagonists, usually from the perspective of privileged classes. As such, the problem of serfdom is visible only indirectly, in the form of short fragments of well-known novels. At the same time, these works assume the obviousness of violence against peasants. This article offers an analysis of Polish realist tradition of fiction writing in order to demonstrate how the very social standing of protagonists is maintained at the expense of the people doing physical labor. Second, the article examines descriptions of this violence in the memoirs of peasants, and further offers an analysis of two such examples of the suppression of peasant revolt through physical violence. Deprived of all hope and agency, victims were left only to submit to the coercion of work in total resignation. Bringing these two bodies of literature together reveals the nexus of work and violence which, instead of disappearing with the abolition of villein (serfdom), emerged in the form of new capitalist relationships defined by inequalities between the capitalist and the proletarian.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2017, 23, 1; 237-266
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chłopski opór. Od czapkowania do rewolucji
    Autorzy:
    Wilczyńska, Elwira
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2029063.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-23
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    ludowa historia Polski
    pańszczyzna
    opór społeczny
    people’s history of Poland
    serfdom
    civil resistance
    Opis:
    Recenzja: Michał Rauszer, Siła podporządkowanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
    Review: Michał Rauszer, Siła podporządkowanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2021, 3; 93-98
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kamil Janicki, Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa – recenzja
    Kamil Janicki, Serfdom. The real history of Polish slavery - a review
    Autorzy:
    Braniewicz, Oktawia Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2082918.pdf
    Data publikacji:
    2022-04-05
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Źródło:
    Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny; 2021, 16; 109-110
    1896-1819
    2391-5145
    Pojawia się w:
    Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Reforma uwłaszczeniowa we wsi Sławno
    Enfranchisement reform in Sławno village
    Autorzy:
    Linetty, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2176158.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    reforma uwłaszczeniowa
    regulacja i separacja gruntów
    Sławno
    pańszczyzna
    krajobraz kulturowy
    chłopi
    enfranchisement reform
    land regulation and separation
    Serfdom
    Opis:
    W poniższym artykule poruszona została problematyka reformy uwłaszczeniowej oraz procesu regulacji i separacji gruntów we wsi Sławno. Reforma uwłaszczeniowa wprowadzona na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego w 1823 roku wraz z towarzyszącymi reformami agrarnymi była jednym z najistotniejszych epizodów w historii wielkopolskiej wsi. W ich wyniku przekształcono nie tylko strukturę własnościową i ustrój społeczno-gospodarczy panujący na wsi, ale także trwałym i głębokim zmianom uległ krajobraz kulturowy. W toku wieloletniej procedury zakończonej porozumieniem (recesem) w 1839 roku utworzono w Sławnie 14 w pełni niezależnych dziedzicznych gospodarstw włościańskich, wolnych od wszelkich służebności wobec dworu.
    The following article deals with the problems of the enfranchisement reform and the process of land regulation and separation in the village of Sławno. The enfranchisement reform introduced in the Grand Duchy of Posen in 1823, along with the accompanying agrarian reforms, was one of the most significant episodes in the history of the Wielkopolska countryside. As a result, not only was the ownership structure and socio-economic system of the village transformed, but the cultural landscape was also permanently and profoundly altered. In the course of a multi-year procedure that ended with an agreement (recession) in 1839, 14 fully independent hereditary landowner farms were created in Sławno, free of any easements to the manor.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2022, 21; 57-82
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Reforma uwłaszczeniowa we wsi Lednogóra i początki Moraczewa
    The enfranchisement reform in Lednogóra village and the origins of Moraczewo
    Autorzy:
    Linetty, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2044602.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Lednogóra
    reforma uwłaszczeniowa
    regulacja gruntów
    pańszczyzna
    chłopi
    the enfranchisement reform
    land regulation
    serfdom
    peasants
    Opis:
    Poniższy artykuł jest poświęcony zagadnieniu realizacji reformy uwłaszczeniowej we wsi Lednogóra. Reforma uwłaszczeniowa, rozpoczęta na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego przez władze pruskie w 1823 roku, miała na celu likwidację reliktów gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, ukształtowanej jeszcze w średniowieczu. Oznaczało to zniesienie pańszczyzny oraz utworzenie wolnych od powinności wobec dworu średniej wielkości gospodarstw chłopskich, do uprawy których potrzebny był sprzężaj. W Lednogórze realizację postanowień reformy uwłaszczeniowej rozpoczęto na wniosek włościan w 1829/1830 roku. W wyniku trwającej blisko 10 lat procedury sporządzono reces (1839), w świetle którego utworzono 14 gospodarstw wolnych od wszelkich obciążeń ze strony dworu. Jednocześnie powstałe gospodarstwa przeniesiono na nowe grunty i utworzono nową osadę – Moraczewo. Dawne i nowe podziały gruntów zostały udokumentowane na mapie Lednogóry sporządzonej w 1831 roku przez mierniczego Demmlera.
    The following article is devoted to the enfranchisement reform conducted in Lednogóra village. The enfranchisement reform, which was begun on the territory of the Grand Duchy of Posen by the Prussian authorities in 1823, aimed at ending the relics of a manorial-serf economy, formed in the Middle Ages. It meant the abolition of serfdom and the creation of medium-sized peasant farms free from obligations to the manor. To cultivate the land on these farms, draught animals were needed. In Lednogóra, the implementation of the reform started at the requests of the peasants in 1830. As a result of the procedure that took nearly 10 years, a “reces” was written (1839), whereby 14 farms were created free of any encumbrances from the manor. At the same time, the established farms were moved to a new land and a new settlement was created – Moraczewo. The old and new land divisions were documented on the map of Lednogóra drawn up by the surveyor Demmler.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2021, 20; 51-78
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od pańszczyzny do hipsterstwa. Muzyka ludowa między wsią a miastem. Z Andrzejem Bieńkowskim rozmawia Piotr Grochowski
    Autorzy:
    Bieńkowski, Andrzej
    Grochowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2029307.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-07
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    music
    politics
    serfdom
    World War II
    communism
    dance houses movement
    muzyka ludowa
    polityka
    pańszczyzna
    druga wojna światowa
    komunizm
    domy tańca
    Opis:
    Andrzej Bieńkowski malarz, etnograf, autor filmów dokumentalnych, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autor książek Ostatni wiejscy muzykanci (2001), Sprzedana muzyka (2007) i 1000 kilometrów muzyki (2009). Od lat 80. XX w. wraz z żoną Małgorzatą prowadzą badania etnograficzne, nagrywają i filmują wiejskich muzykantów oraz śpiewy z Polski, Ukrainy i Białorusi. W roku 2012 założyli fundację Muzyka Odnaleziona, która udostępniania zgromadzone przez nich olbrzymie zbiory archiwalne w formie wydawnictw płytowych, poprzez stronę internetową www.muzykaodnaleziona.pl oraz kanał w serwisie YouTube. Realizują również projekt Archiwum Muzyki Wiejskiej (https://archiwummuzykiwiejskiej.pl/), który służy gromadzeniu, digitalizacji i udostępnianiu fotografii dokumentujących muzyczną kulturę wsi.
    Andrzej Bieńkowski painter, ethnographer, author of documentary films, professor at the Academy of Fine Arts in Warsaw. Author of the books The Last Country Musicians (2001), The Sold Music (2007) and 1000 Kilometers of Music (2009). Since the 1980s, he and his wife Małgorzata have been conducting ethnographic research, recording and filming rural musicians and singing performances from Poland, Ukraine and Belarus. In 2012, they set up the Muzyka Odnaleziona foundation, which makes their huge archival collections available on CDs as well as on the website www.muzykaodnaleziona.pl and on a YouTube channel. They also implement the Rural Music Archive project (https://archiwummuzykiwiejskiej.pl/), which aims to collect, digitize and make available photographs documenting the musical culture of the countryside.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2021, 1; 99-108
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany systemu rachunkowości w procesie reform włościańskich w XVIII-XIX w.
    Changes in the accounting system in the process of reform peasants in the eighteenth and nineteenth centuries
    Autorzy:
    Turzyński, Mikołaj
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/588010.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
    Tematy:
    Dzierżawa
    Historia rachunkowości
    Pańszczyzna
    Rachunkowość rolna
    Farm accounting
    History of accounting
    Lease
    Serfdom
    Opis:
    Celem artykułu było zbadanie zmian w systemie rachunkowości, towarzyszących zastępowaniu pańszczyzny umowami dzierżawy w XVIII-XIX w. Na potrzeby badań zastosowano metody: analizę historyczną obejmującą badania empiryczne o charakterze archiwalnym, a także studia literaturowe z dziedziny historii rachunkowości i historii gospodarczej ziem polskich. W wyniku analizy ustalono, że przejście do gospodarki czynszowej spowodowało konieczność wprowadzenia istotnych zmian w systemie rachunkowości majątków ziemskich, dotyczących: 1) sporządzania inwentarzy dóbr przekazywanych w używanie na podstawie umów dzierżawy, 2) przygotowania rejestrów służących ewidencji czynszów dzierżawnych, 3) ujmowania przychodów z tytułu czynszów dzierżawnych (poprzedzane windykacją należności).
    The aim of the article was to examine the changes in the accounting system associated with replacing serfdom lease agreements in the eighteenth and nineteenth centuries. For the study methods were used: historical analysis, including empirical studies of archival studies and literature on the history of accounting and economic history of the Polish lands. The analysis found that the transition to a rent economy made it necessary to make significant changes in the accounting system estates, including: 1) drawing up inventories of goods transferred in use under the lease agreements, 2) preparation of records serving records of rents.
    Źródło:
    Studia Ekonomiczne; 2016, 268; 217-225
    2083-8611
    Pojawia się w:
    Studia Ekonomiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Socjologia historyczna a teoria gier. Modelowanie decyzji aktorów społecznych i jego ograniczenia
    Historical Sociology and Game Theory. Social actors’ decision modelling and its limitations
    Autorzy:
    Jarząbek, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/14743456.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-20
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    game theory
    historical sociology
    model
    July crisis 1914
    serfdom
    teoria gier
    socjologia historyczna
    kryzys lipcowy 1914
    pańszczyzna
    Opis:
    Artykuł stawia sobie za cel analizę możliwości i ograniczeń wykorzystywania w socjologii historycznej teorii gier. Posługuję się wybranymi przykładami takich możliwych zastosowań: iterowanej gry w cykora w przypadku kryzysu lipcowego z 1914 r., który doprowadził do wybuchu I wojny światowej oraz dylematu więźnia o asymetrycznym układzie między graczami dla zrozumienia relacji między chłopem a panem feudalnym w systemie gospodarki pańszczyźnianej. Oba przykłady służą temu, by pokazać przydatność modeli teoriogrowych jako narzędzi pozwalających zrozumieć rzeczywistość przeszłą jako wypadkową ludzkich decyzji, a nie wyłącznie realizację ich intencji. Podkreślam jednocześnie, że samo modelowanie przeszłości to tylko jeden z etapów rozumienia historii, który tak samo jako pozostałe (zbieranie danych, tworzenie narracji) jest działaniem interpretacyjnym zależnym od wiedzy i kompetencji badaczki lub badacza.
    The article aims to analyse the opportunities for and limitations in using game theory in historical sociology. Selected examples of such possible applications are used: an iterated game of chicken in the case of the July Crisis of 1914, which led to the outbreak of World War I, and the dilemma of the prisoner, with an asymmetric arrangement between players, for understanding the relations between peasant and feudal lord in the serf economy system. Both examples serve to show the usefulness of game-theory models as tools enabling an understanding of past reality as a consequence of human decisions and not merely the realisation of their intentions. At the same time, the author emphasises that modelling the past in itself is only one of the stages of understanding history, and one that just like the others (collecting data and creating narratives) is an interpretative action dependant on the knowledge and competence of the researcher.
    Źródło:
    Kultura i Społeczeństwo; 2022, 66, 4; 29-43
    2300-195X
    Pojawia się w:
    Kultura i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ostatni niewolni we współczesnej Europie – relikty poddaństwa na Spiszu i ich zniesienie w latach trzydziestych XX w.
    Autorzy:
    Baran-Kozłowski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1900838.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Spisz
    II Rzeczpospolita
    pańszczyzna
    ustawa z 20 III 1931 r.
    Spiš
    Second Polish Republic
    serfdom
    act of Polish Parliament of 20 March
    1931
    Opis:
    In Polish Spiš, incorporated on 28 July 1920 into the Second Polish Republic, there were three villages (Niedzica, Falsztyn and Niżne Łapsze) which belonged to two related families (the Salamons and the Jungenfelds). These villages were relics of feudalism in the form of serfdom of one of the categories of local peasants referred to as “żelarze”. This problem, solved in two stages in Hungary in 1848 and 1896, in Polish Spiš was not eliminated until 20 March 1931 when a legal act led to enfranchisement of “żelarze” by way of purchase over the next three years.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2021, 1 (28); 104-117
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sytuacja społeczno-gospodarcza Galicji w latach 1772-1848
    Autorzy:
    Nowak, Daniel Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1052770.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara
    Tematy:
    gospodarka Galicji
    Józef II
    Maria Teresa
    pańszczyzna
    sądownictwo wiejskie
    rabacja
    uwłaszczenie
    uprawa ziemi
    hodowla zwierząt
    ziemianki
    koniczyna
    zboże
    the economy of Galicia
    serfdom
    rural judiciary
    inroad
    affranchisement
    tillage
    animal breeding
    dugout
    clover
    grain
    Opis:
    Te following article describes the socio-economic situation of Galicia in the years 1772-1848, paying special attention to the period of the rule of empress Maria Teresa (d. 1780) and her son Joseph II (d. 1790). Above all, the article touches upon the issues regarding the situation of the rural population and describes the Austrian reforms which had the goal of improving the situation of this population and which regarded, inter alia, the regulation of the amount of socage and the duties of the peasants towards the court, the rural judiciary and other matters regarding servile relations. A separate issue considered in the article was the development of agriculture and the gradual introduction of new crops within the Galicia region, such as potatoes and clover, as well as the changes within the range of the cultivation techniques.
    Źródło:
    Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej; 2018, 25; 273-293
    1234-8880
    Pojawia się w:
    Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Primary principles of a compulsory public works system (corvée) in the construction, repair and maintenance of the communication network of the Kingdom of Poland and other former Polish territories ruled by tsarist Russia
    Autorzy:
    Rutkowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/198530.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    corvée
    Kingdom of Poland
    19th century
    pańszczyzna
    Królestwo Polskie
    wiek XIX
    Opis:
    This article focuses on the issue of introducing of a legal system concerning public works carried out on the widely understood transportation system in the Kingdom of Poland and other territories directly or indirectly ruled by tsarist authorities after the partition of the Commonwealth.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska; 2017, 96; 161-173
    0209-3324
    2450-1549
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chłopskie prawa do ziemi i udział chłopów w obrocie nieruchomościami w Księstwie Warszawskim w świetle akt notarialnych (na przykładzie powiatu konińskiego)
    Autorzy:
    Opaliński, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2036260.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Duchy of Warsaw
    notarial deeds
    peasants
    land property
    divided dominium
    quit rent
    serfdom
    Księstwo Warszawskie
    akta notarialne
    chłopi
    grunty
    własność podzielona
    czynsz
    pańszczyzna
    Opis:
    Artykuł przedstawia wyniki analizy umów kupna-sprzedaży nieruchomości chłopskich zawartych w okresie Księstwa Warszawskiego na terenie powiatu konińskiego. Badania zostały oparte na materiale archiwalnym w postaci aktów notarialnych sporządzonych przez notariusza konińskiego Wilhelma Sztandkego oraz urzędników konińskiego sądu pokoju. Dokumentacja ta przechowywana jest w konińskim oddziale Archiwum Państwowego w Poznaniu. Analizie zostały poddane takie elementy jak: rodzaj i powierzchnia sprzedawanych nieruchomości, warunki dyktowane w umowach chłopom przez szlachtę (cena, wysokość powinności, konsens, laudemium), swoboda dalszego obrotu zakupionymi nieruchomościami przez chłopów, udział chłopów w obrocie na tle pozostałych stanów oraz zasoby finansowe chłopów w świetle dokonanych transakcji.
    The article discusses the outcome of the analysis of purchase/sale agreements concerning peasant-owned land properties concluded in the Konin County during the existence of the Duchy of Warsaw. The research is based on archival materials in the form of notarial needs drawn up by Konin Notary Wilhelm Sztandke and clerks of the Konin Justice of the Peace. The documents are stored in the Konin branch of the State Archives in Poznań. The analysis comprises the following aspects: the type and area of sold properties, conditions imposed on peasants by nobility (price, fees, consensus, laudemium), freedom of trading in properties purchased by peasants, participation of peasants in property trade in comparison to other classes, and financial resources of peasants in view of the finalized transactions.
    Źródło:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2020, 81; 153-185
    0080-3634
    Pojawia się w:
    Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prawa i wolność chłopów w Konstytucji 3 maja
    The rights and freedom of peasants in the Costitution of May 3
    Autorzy:
    Wątor, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28011667.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
    Tematy:
    chłopi
    Konstytucja 3 maja
    prawo i wolność
    pańszczyzna
    idee społeczne i narodowe
    peasants
    Constitution of May 3
    rights and freedom
    serfdom
    social and national ideas
    Opis:
    Celem niniejszej pracy było ukazanie praw i wolności chłopów w artykułach Konstytucji 3 maja. Przedstawiono jak wyglądała pańszczyzna i status prawny najniższego stanu przed uchwaleniem Ustawy Rządowej. W artykule opisano również czy próba wprowadzenia zmian miała wpływ na zmiany społeczne na ziemiach polskich i czy były one poparte przez społeczeństwo. Ponadto poddano pod rozważania tezę, czy Konstytucja 3 maja miała wpływ na rozwój idei społecznych i narodowych wśród chłopstwa.
    The aim of this study was to prezent the rights and freedoms of peasants in the articles of the Constitution of May 3. It presents serfdom and the legal status of the lowest state before the adoption of the Government Act. The article also describes whether the attempt to introduce changes had an impact on social changes in Poland and whether they were supported by the society. More over, it was considered whether the Constitution of May 3 had an impact on the development of social and national ideas among the peasants.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne; 2022, 18, 1; 27-43
    1896-4087
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W stronę nowej syntezy historii społecznej? Uwagi nad Ludową historią Polski Adama Leszczyńskiego
    Towards a New Synthesis of Social History? Notes on the People’s History of Poland by Adam Leszczyński
    Autorzy:
    Wyżga, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2105971.pdf
    Data publikacji:
    2022-04-25
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    serfdom
    corvée
    peasants
    burghers
    social history
    economy
    synthesis
    poddaństwo
    pańszczyzna
    chłopi
    mieszczaństwo
    historia społeczna
    gospodarka
    synteza
    Opis:
    Celem artykułu recenzyjnego jest ujęcie popularnej syntezy historycznej Adama Leszczyńskiego pt. Ludowa historia Polski w kontekście zapotrzebowania na nową syntezę historii społecznej. Skupiono się przede wszystkim na partii książki odnoszącej się do okresu przed XIX w. Omówiona została przyjęta przez Autora oś narracji, skoncentrowana na wyzysku mas społecznych przez elity w długim, obejmującym prawie całe pasmo dziejowe Polski, okresie. Zwrócono uwagę na nie dość krytyczne wykorzystanie starszej historiografii, pominięte lub zbyt słabo zaakcentowane różne aspekty życia poddanych, jak również uwzględnienie pewnych istotnych pozycji literatury przedmiotu.
    The purpose of this review article is to review Adam Leszczyński’s popular historical synthesis, Ludowa historia Polski (A People’s History of Poland), in the context of the need for a new synthesis of social history. The focus is primarily on the part of the book devoted to the period before the nineteenth century. It discusses the narrative axis adopted by the Author, focused on the exploitation of social masses by elites over a long period, covering almost the entire history of Poland. Attention is drawn to the insufficiently critical use of older historiography and the omission or underemphasis of various aspects of subjects’ lives. Also, the extent to which some important items from the literature on the subject have been included is also discussed.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 1; 195-229
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Main legal recommendations for the road network and its maintenance in the Tsarist Russian Empire following the initial wars of Nicholas I
    Autorzy:
    Rutkowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/197012.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    transportation law
    administration
    car transport
    Tsarist Russia
    road network
    corvée
    19th century
    prawo transportowe
    administracja
    transport samochodowy
    Rosja carska
    sieć drogowa
    pańszczyzna
    wiek XIX
    Opis:
    The aim of this article is to present the main proposals of two Tsarist Russia transportation laws, introduced in the spring of 1833 and at the turn of 1834. Both laws were prepared by Count Dmitry Bludov, then Minister of the Interior, and finally accepted by Tsar Nicholas I himself. Their main goal was to properly develop the Russian transportation network, but not too rapidly and without consuming a considerable amount of State Treasury funds.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska; 2018, 100; 165-180
    0209-3324
    2450-1549
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budowanie tożsamości chłopów w myśli politycznej i działalności Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast
    Construction of the identity of peasants in the political thought and activities of the Polish Peoples Party "Piast"
    Autorzy:
    Wichmanowski, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22446455.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    identity
    serfdom
    empowerment
    political thought
    people's (peasant`s) movement
    peasants
    tożsamość
    pańszczyzna
    uobywatelnienie
    myśl polityczna
    ruch ludowy
    chłopi
    Opis:
    Tożsamość chłopów kształtowała się przez wieki. Wpływ na nią miały doświadczenia wielu pokoleń, formułowała historia, sytuacja społeczno-gospodarcza i polityczna; zmieniała się pod wpływam warunków, w jakich żyli. Przynależność chłopów do określonej społeczności leżała u podstaw ich wartości i miała istotny wpływ we wszelkich możliwych relacjach. Tożsamość-autentyczność chłopów utrwalała się w długich i osobliwych dziejach, w nader trudnym i swoistym bytowaniu tej warstwy społecznej. Uformowała się w toku wykonywania ciężkiej pracy przez całe stulecia zamkniętej kultury i obyczajowości chłopskiej. System pańszczyźniany trwał 400 lat, 400 lat kształtowała się tożsamość chłopska. Nie należy się dziwić, że mimo zmiany warunków społecznych, wciąż trwali w okowach folwarcznej mentalności. Za niewątpliwą konsekwencję pańszczyzny uznano uformowanie pewnego typu osobowości, który utrzymywał się bardzo długo. Chłopi stanowili dla polityków Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast fundament społeczeństwa i narodu, byli inspiracją dla koncepcji i działań politycznych. W artykule starano się udowodnić, na ile warunki życia chłopów determinowały ich tożsamość i na ile wpływ działalności PSL Piast przyczynił się do jej przemiany.
    Over the centuries the identity of the peasants has evolved. It was largely influenced by the experiences of generations, shaped by history, socio-economic and political situation; it changed under the influence of the conditions in which they lived. The peasants' belonging to a specific community constituted the basis of their values and had a significant impact in all possible relationships. Identity – the authenticity of peasants was perpetuated in their long and quaint history, in the very difficult and peculiar existence of this social class. It was shaped in the course of centuries of hard work in closed peasant culture and customs. The serfdom system lasted 400 years, and these 400 years long the peasant identity was shaped. It is not surprising that despite the change in social conditions, they still remained in the shackles of the serfdom determined mentality. The formation of a certain type of personality, which lasted for a very long time, is considered an undoubted consequence of serfdom. Peasants constituted the cornerstone of society and the nation for the politicians of the Polish People's Party "Piast", they were the inspiration for their political concepts and actions. The article attempts to prove to what extent the living conditions of peasants determined their identity and to what extent the impact of activities of PSL Piast contributed to the transformation of their identity.
    Źródło:
    Polityka i Społeczeństwo; 2023, 21, 1; 297-314
    1732-9639
    Pojawia się w:
    Polityka i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podmiotowość chłopstwa staropolskiego
    Subjectivity of the Old Polish Peasantry
    Autorzy:
    Wyżga, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28765356.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    podmiotowość
    chłopstwo
    szlachta
    gospodarka
    rynek lokalny
    poddaństwo
    pańszczyzna
    sąd
    subjectivity
    peasantry
    nobility
    economy
    local market
    serfdom
    serfdom duties
    court
    Opis:
    Wciąż powszechna jest opinia o chłopstwie jako o ubezwłasnowolnionym i traktowanym przedmiotowo elemencie systemu folwarczno-pańszczyźnianego, a zarazem brutalnie wykorzystywanej ofierze tego systemu. Celem artykułu jest propozycja analizy położenia chłopstwa wychodząca z założenia o istnieniu podmiotowości tej najliczniejszej grupy społecznej. Podmiotowość ta mogła wynikać m.in. z zapotrzebowania rynku pracy na siłę roboczą, co wymagało od dworów pewnej elastyczności, ale też z chłopskiej aktywności na lokalnym rynku handlowym. Ta aktywność współgrała z przedsiębiorczością i zamożnością niektórych chłopów. W ten też sposób można rozumieć ich występowanie w sądach grodzkich, a także pewną sprawczość i decyzyjność w relacjach z innymi stanami społecznymi Rzeczypospolitej przedrozbiorowej.
    There is still a widespread belief that the peasantry was an incapacitated and objectively treated element of the manorial-serf system and, simultaneously, a brutally exploited victim of this system. The article proposes an analysis of the peasantry’s position based on the assumption of the existence of the subjectivity of this most numerous social group. This subjectivity resulted, among other factors, from the labour market’s demand for labour, which required a certain flexibility on the part of the manors, but also from peasant activity in local markets. This activity interacted with the entrepreneurship and wealth of some peasants. This activity made peasant entrepreneurship possible, and even enabled some to become wealthy. In this way, it is also possible to understand their appearance in the municipal courts and their particular prominence and capacity to manage their own affairs in relation with other social estates in the Polish-Lithuanian Commonwealth.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2023, 130, 4; 771-792
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Abolition of Corvée in Spisz in the Years 1931–1934
    Autorzy:
    Ciągwa, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/618773.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    corvée (zsellérség, želiarstvo)
    abolition of corvée
    Spisz (Spiš, Scepusium, Szepesség, Zips)
    hungarian acts: IX/1848, XI/1848, XXV/1896
    act of Polish Parliament of 20 March 1931
    pańszczyzna (zsellérség, želiarstvo)
    zniesienie pańszczyzny
    ustawy węgierskie: IX/1848, XI/1848, XXV/1896, ustawa Sejmu RP z dnia 20 marca 1931 r.
    Opis:
    Like the whole of the present-day Slovakia, until the year 1918 the region of Spisz (Spiš, Scepusium, Szepesség, Zips) belonged to the Kingdom of Hungary (Magyar Királyság, Uhorské kráľovstvo, Królestwo Węgierskie). By the power of the decision of the Council of Ambassadors of the 28th of July 1920, a small part of the district of spiska żupa (spišská župa, comitatus scepusiensis, szepes megye, zipser Komitat) – 170 km², amounting to 4.64% of the district’s total area – was incorporated into the territory of the Second Republic of Poland. In the area incorporated into Poland there were 14 villages populated by ca. 9,000 inhabitants. In three of these villages – Falsztyn, Niżne Łapsze and Niedzica – corvée (zsellérség, želiarstvo, żelarstwo) survived until 1934.The perseverance of corvée in the three villages is related to the rulings of two Acts of the Hungarian parliament (No. IX/1848 and No. XI/1848), which abolished feudal liabilities solely with respect to the urbar subjects. These laws, however, did not abolish corvée or other feudal duties in the case of contractual serfs (egyezményi zsellérek, zmluvní želiari, kontraktualisti). The abolition of corvée for this group of serfs, their enfranchisement and granting their property rights only took place on the basis of the Act No. XXV/1896 passed by the Hungarian parliament. This law was in force also in the territory incorporated into Poland in accordance with the letter of the Article 1 of the Act of the 26th of October 1921 concerning the legal regulations in force in the area of the Polish Spisz and Orawa (The Journal of Laws of the Republic of Poland No. 89, pos. 657). However, in meeting their pre-plebiscite promises, the Polish legislator resolved to issue a law abolishing the feudal liabilities in Falsztyn, Niżne Łapsze and Niedzica.The Act of the 20th of March 1931 concerning the abolition of corvée finally abolished all forms of serfdom and other feudal liabilities on the part of the heretofore contractual serfs and granted them enfranchisement. The abolition of corvée and the enfranchisement was effectively carried out in the years 1933–1934 by way of the introduction of a buy-up program. The Act of the Polish parliament determined the price of the buy-up of 1 hectare of the 1st class arable land at 216 Polish zlotys, thus warranting the buyer more advantageous buy-up conditions than those offered by the Hungarian Act No. XXV/1896.
    Spisz (Spiš, Scepusium, Szepesség, Zips) należał do 1918 r., tak jak cała Słowacja, do Królestwa Węgierskiego (Magyar Királyság, Uhorské kráľovstvo). Na mocy decyzji Rady Ambasadorów z dnia 28 lipca 1920 r. mała część (170 km²), czyli 4,64% żupy spiskiej (spišská župa, comitatus scepusiensis, szepes megye, zipser Komitat), została przyłączona do II Rzeczypospolitej. Na inkorporowanym przez Polskę terytorium znajdowało się 14 wsi, w których mieszkało około 9000 ludzi. W trzech wioskach polskiego Spisza – Falsztyn, Niżne Łapsze, Niedzica – stosunki pańszczyźniane (zsellérség, želiarstvo, żelarstwo) przetrwały do 1934 r. Stało się tak dlatego, że dwie ustawy węgierskie (nr IX/1848 i nr XI/1848) znosiły powinności feudalne jedynie poddanych urbarialnych (urbéri zsellérek, urbárialní želiari), nie likwidowały natomiast pańszczyzny i innych powinności feudalnych żelarzy umownych (egyezményi zsellérek, zmluvní želiari, kontraktualisti). Zniesienie pańszczyzny tej grupy żelarzy i ich uwłaszczenie nastąpiło dopiero na podstawie ustawy węgierskiej nr XXV/1896. Na podstawie art. 1 ustawy z dnia 26 października 1921 r. w przedmiocie przepisów prawnych, obowiązujących na obszarze Spisza i Orawy należących do Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U., nr 89, poz. 657), wspomniana ustawa obowiązywała również w Polsce. Polski ustawodawca zdecydował jednak, spełniając przedplebiscytowe obietnice, o wydaniu polskiej ustawy znoszącej żelarstwo w Falsztynie, Niżnych Łapszach i Niedzicy. Ustawa z dnia 20 marca 1931 r. o zniesieniu żelarstwa likwidowała pańszczyznę i inne powinności feudalne żelarzy umownych oraz dokonywała ich uwłaszczenia. Zniesienie żelarstwa i uwłaszczenie nastąpiło w latach 1933–1934 w drodze wykupu. Ustawa polskiego Sejmu określała cenę wykupu 1 ha ziemi ornej pierwszej klasy na 216 zł, a więc zapewniała korzystniejsze warunki wykupu niż węgierska ustawa nr XXV/1896.
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2016, 25, 3
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Oj skończy się nam, skończy nasze mordowanie”. Ludowe pieśni antyfeudalne, Ściegienny, Szela i możliwy wpływ chłopskiej teologii emancypacyjnej na rabację galicyjską.
    Anti-feudal Folk Songs and the Possible Impact of Peasant Liberation Theology on the Outbreak and Course of the Galician Peasant Uprising of 1846
    Autorzy:
    Pfeifer, Kasper
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1009301.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-25
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    oral literature
    peasant songs
    serfdom
    Piotr Sciegienny
    Jakub Szela
    Galician Slaughter
    literatura oralna
    pieśni ludowe
    pańszczyzna
    Piotr Ściegienny
    rabacja galicyjska
    Opis:
    Opierając się na metodologii akcentującej narracyjny i dyskursywny wymiar historii, autor analizuje pieśni chłopskie towarzyszące rabacji galicyjskiej (1846) oraz rewolucyjnemu ruchowi ludowemu organizowanemu w Królestwie Polskim przez Związek Chłopski (1842–1844). Główna teza artykułu zakłada, że oba ruchy antyfeudalne były ze sobą powiązane pod względem zarówno teorii, jak i praktyki, a jej źródłem była teologia emancypacyjna księdza Piotra Ściegiennego. Liczne przesłanki potwierdzające postawioną w ten sposób hipotezę można znaleźć w zachowanych do dziś ludowych pieśniach buntowniczych. Rekonstruując powiązania między twórczością chłopów zaangażowanych w oba ruchy rewolucyjne, autor odnosi treść badanych utworów do pism politycznych Ściegiennego. Ich relacyjna lektura dostarcza dowodów pozwalających zakwestionować obecną w pismach konserwatywnych historyków dewaluację warstw ludowych jako podmiotów rewolucyjnych. Paralele, które można znaleźć we wspomnianych pieśniach rabacji i Związku Chłopskiego oraz w twórczości politycznej księdza Piotra Ściegiennego, prowadzą do wniosku, że praktyka ruchu ludowego kojarzonego zwykle z Jakubem Szelą była głęboko zakorzeniona w teorii autora Złotej książeczki, zaś jej nadrzędnym celem było obalenie ustroju feudalnego na terenie Galicji, a nie – jak chce to widzieć policyjna historiografia – użyciem przez administrację austriacką polskojęzycznych chłopów do stłumienia szlacheckiego powstania krakowskiego (1846).
    Using methodologies that accentuate the narrative and discursive contexts of history, the author analyzes oral literature accompanying the Galician Slaughter led by Jakub Szela (1846) and the revolutionary movement organized in the Congress of Poland by Piotr Ściegienny (1842-1844). The main thesis of this article asserts that both of these anti-feudal movements were interrelated in their theories and practices, and that Piotr Sciegienny’s theology of liberation was their common source. Support for my hypothesis can be found in rebellious folk songs lyrics which have survived to this day. Reconstructing the links between the starting points of peasant engagement in both revolutionary movements, the author compares the textual content of rebel songs from the time of the Galician Slaughter to Piotr Sciegienny’s political works. The parallels that can be found between his writings and both the Galician songs and those of Sciegienny’s own peasant movement lead me to conclude that the practice of the peasant revolutionary movement of the Galician Slaughter was deeply rooted in the theory of Piotr Sciegienny and to perceive in Jakub Szela’s actions his overarching aim – the overthrowing of the Galicia’s feudal system.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2019, 33, 3; 89-114
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Le rôle des corvées dans le système des redevances acquittées par les habitants des villages de ius Valachicum en Petite-Pologne et en Ruthénie de la Couronne aux XVe et XVIe siècles
    The Role of Serfdoms in the Obligation System of the Inhabitants of Villages on the Wallachian Law in Lesser Poland (Małopolska) and Crown Ruthenia (15th-16th century).
    Autorzy:
    Jawor, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/910126.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-26
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Carpathians
    ius Valachicum
    serfdoms
    labours
    serfdom-based grange
    Karpaty
    pańszczyzna
    folwark pańszczyźniany
    Opis:
    The Role of Serfdoms in the Obligation System of the Inhabitants of Villages on the Wallachian Law in Lesser Poland (Małopolska) and Crown Ruthenia (15th-16th century). The aim of the article is an attempt to define a role of serfdoms in the system of obligations provided by the population living in the settlements established on the Wallachian law. On the basis of a critical analysis of a relatively numerous sources preserved from the region in question (in particular, the documents associated with the rights given to individual villages, inventories, and royal domain), an attempt was made to verify the common belief in the scholarship on this topic about the lack of, or at least the minimum, share of the serfdoms for the owners in the obligation system of the inhabitants. As a result, a specific feature of the Wallachian law was indicated, which was the obligation – elsewhere unknown or occurring only in minute traces – of performing small errands a few times in a year for the benefit of the dukes (kniaź). It was recorded throughout the entire studied period and in all of the areas partaking in the Wallachian colonisation. In contrast, there are many more doubts regarding the conviction about a complete lack of serfdoms for the owners of villages. The presented source material indicates that there were indeed settlements to which this duty did not apply (and perhaps this situation was even dominating), but in other places the older and usually less strenuous forms of labours were present (annual works, duties “under the order”, ect.), while the attempts to impose weekly serfdoms date back to the 1530s and 1540s. Its widespread implementation in the areas outside of mountains is strictly linked to the development of a grange, set up for the production of grain. For the Wallachian settlements this meant a limitation, and then a thorough disposal of their privileged legal status. It is not a matter of coincidence that this colonising tendency was clearly restrained at the turn of the 16th and 17th century. This fate was avoided only be the villages situated in a typically mountainous area where the natural conditions prevented the production of crops on a large scale. Populations living therein – that were ruled by the Wallachian law – lasted longer and the processes of assimilation and integration with the local surroundings took place more slowly.
    Rola pańszczyzn w systemie powinności mieszkańców wsi na prawie wołoskim w Małopolsce i Rusi Koronnej (XV-XVI stulecia) Celem artykułu była próba określenia roli pańszczyzn w systemie powinności świadczonych przez ludność zamieszkującą w osadach rządzących sie prawem wołoskim. W oparciu o krytyczną analizę dość licznie zachowanych materiałów źródłowych z badanego obszaru (zwłaszcza dokumentów związanych z lokacjami poszczególnych wsi, inwentarzy i lustracji królewszczyzn) podjęto próbę weryfikacji powszechnego w literaturze przedmiotu przekonania o braku lub co najwyżej minimalnym udziale pańszczyzn na rzecz właścicieli w systemie powinności mieszkańców. W efekcie wskazano na specyficzną cechę prawa wołoskiego, jaką był nieznany gdzie indziej lub występujący zaledwie w śladowej postaci, obowiązek wykonywania niewielkich, liczących kilka dni w roku robocizn, świadczonych na rzecz kniaziów. Odnotowano go w całym badanym okresie i na wszystkich obszarach objętych kolonizacją wołoską. Znacznie więcej wątpliwości budzi natomiast przekonanie o zupełnym braku pańszczyzn na rzecz właścicieli wsi. Zaprezentowany materiał źródłowy wskazuje, że rzeczywiście istniały osady których ten obowiązek nie dotyczył (i być może nawet ta sytuacja dominowała), jednak w innych występowały starsze, zwykle mniej uciążliwe formy prac (robocizny w wymiarze rocznym, „na rozkaz” itd.), natomiast próby narzucenia pańszczyzny tygodniowej sięgają lat 30.-40. XVI w. Jej powszechne wprowadzenie na obszarach pozagórskich ściśle łączy sie z rozwojem folwarku nastawionego na produkcję zboża. Dla osad wołoskich oznaczało to ograniczenie, a następnie całkowitą likwidację ich uprzywilejowanego statusu prawnego. Nie jest kwestia przypadku, że ten nurt kolonizacyjny ulega wyraźnemu zahamowaniu na przełomie XVI i XVII wieku. Losu tego uniknęły jedynie miejscowości, położone w typowej strefie górskiej, gdzie warunki naturalne uniemożliwiały na szerszą skalę uprawę zbóż. Tam egzystujące społeczności rządzące się prawem wołoskim trwały dłużej a procesy asymilacji i integracji z miejscowym otoczeniem zachodziły wolniej.   
    The Role of Serfdoms in the Obligation System of the Inhabitants of Villages on the Wallachian Law in Lesser Poland (Małopolska) and Crown Ruthenia (15th-16th century). The aim of the article is an attempt to define a role of serfdoms in the system of obligations provided by the population living in the settlements established on the Wallachian law. On the basis of a critical analysis of a relatively numerous sources preserved from the region in question (in particular, the documents associated with the rights given to individual villages, inventories, and royal domain), an attempt was made to verify the common belief in the scholarship on this topic about the lack of, or at least the minimum, share of the serfdoms for the owners in the obligation system of the inhabitants. As a result, a specific feature of the Wallachian law was indicated, which was the obligation – elsewhere unknown or occurring only in minute traces – of performing small errands a few times in a year for the benefit of the dukes (kniaź). It was recorded throughout the entire studied period and in all of the areas partaking in the Wallachian colonisation. In contrast, there are many more doubts regarding the conviction about a complete lack of serfdoms for the owners of villages. The presented source material indicates that there were indeed settlements to which this duty did not apply (and perhaps this situation was even dominating), but in other places the older and usually less strenuous forms of labours were present (annual works, duties “under the order”, ect.), while the attempts to impose weekly serfdoms date back to the 1530s and 1540s. Its widespread implementation in the areas outside of mountains is strictly linked to the development of a grange, set up for the production of grain. For the Wallachian settlements this meant a limitation, and then a thorough disposal of their privileged legal status. It is not a matter of coincidence that this colonising tendency was clearly restrained at the turn of the 16th and 17th century. This fate was avoided only be the villages situated in a typically mountainous area where the natural conditions prevented the production of crops on a large scale. Populations living therein – that were ruled by the Wallachian law – lasted longer and the processes of assimilation and integration with the local surroundings took place more slowly. .
    Źródło:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2019, 26, 1; 249-267
    0239-4278
    2450-3177
    Pojawia się w:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między traumą a resentymentem: O pamięci rabacji galicyjskiej i przemocy pańszczyźnianej w dramatach ludowych drugiej połowy XIX wieku
    Between Trauma and Resentment: Towards Research on the Galician Peasant Uprising and Serfdom Violence in Folk Dramas of the Second Half of the 19th Century
    Autorzy:
    Koprowicz, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34112046.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    folk drama
    serfdom
    Galician Peasant Uprising
    Władysław Ludwik Anczyc
    Jan Kanty Galasiewicz
    memory
    dramat ludowy
    pańszczyzna
    rabacja galicyjska
    pamięć
    Opis:
    Artykuł dotyczy reprezentacji (nie)pamięci o rewolucji chłopskiej z 1846 roku i przemocy pańszczyźnianej w dramacie ludowym z drugiej połowy XIX wieku. W omawianym przypadku teatr rozumiany jest jako maszyna pamięci klasowej, w szczególności pamięci ziemiańskiej i chłopskiej. Analizie poddano dwa utwory dwóch najpopularniejszych twórców dramatu ludowego tego okresu: Chłopów arystokratów (1849) Władysława Ludwika Anczyca i Wspólne winy (1882) Jana Kantego Galasiewicza. Pierwszy z nich, zazwyczaj czytany jako satyra na realia pouwłaszczeniowej wsi, stanowi dla autorki reakcję na porabacyjną traumę ziemiaństwa i próbę rekonstrukcji stabilnych tożsamości, którymi zachwiało to wydarzenie. Z kolei drugi – Wspólne winy, pisany ręką twórcy chłopskiego pochodzenia, został pokazany jako rozprawa na temat chłopskiego resentymentu związanego z przemocą pańszczyźnianą.
    This article discusses the representation of the (absent) memory of the peasant revolution of 1846 and serfdom-related violence in folk drama from the second half of the 19th century. Theatre is understood here as a vehicle of class memory, in particular of the memory of landed gentry and peasants. Two works by two most popular authors of folk drama in this period are analyzed: Chłopi arystokraci (Aristocratic peasants, 1849) by Władysław Ludwik Anczyc and Wspólne winy (Guilty together, 1882) by Jan Kanty Galasiewicz. The former, usually interpreter as a satire on the realities of the countryside after peasant enfranchisement, is read by the author of the article as a reaction to the trauma induced in the landed gentry by the Galician Peasant Uprising and an attempted reconstruction of stable identities that were shaken by this event. The latter, in turn, whose author came from a peasant family, is presented as a treatise on peasant resentment stemming from the violence of serfdom.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 2; 71-101
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-22 z 22

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies