- Tytuł:
- Wpływ języków wschodniosłowiańskich na język białoruski na początku XX w.
- Autorzy:
- Gaponienko, Irina
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/624891.pdf
- Data publikacji:
- 2018
- Wydawca:
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
- Tematy:
-
Belarusian language, Ukrainian language, Russian language, language contacts, Loanwords
język białoruski, język ukraiński, język rosyjski, kontakty językowe, zapożyczenia językowe
беларуская мова, украінская мова, руская мова, моўныя кантакты, моўныя запазычанні - Opis:
-
The article discusses the mutual influences of the Belarusian, Ukrainian and Russian language at the beginning of the 20th century. The quantitative and qualitative analysis of the Ukrainian and Russian elements, along with their derivational and semantic description in terms of their adaptation in Belarus, was based on samples of artistic, journalistic and popular scientific texts. The article uses descriptive, comparative, comparative-historical and statistical methods. The study allowed the determination of the nature and intensity of mutual interaction of related languages at the beginning of the 20th century, and of the influence of extralinguistic factors determining the position of the Belarusian language in the studied period in relation to other East Slavic languages. It was believed that the peculiarities of the interaction between Belarusian and Ukrainian, and between Belarusian and Russian were conditioned by the functional specificity of vehicular languages: while Belarusian and Ukrainian were on an equal footing in the period under study, the official Russian language played a dominant role over Belarusian. The analysis showed that the process of appearance of loanwords from Ukrainian and Russian in Belarusian did not have a systemic character, which is confirmed by the analysis of all language levels: phonetic, graphical, lexical, derivational and syntactic. Moreover, at the beginning of the 20th century, the influence of Ukrainian and Russian on Belarusian was not intense, as the Belarusian language of that period absorbed few elements of genetically close languages, which was probably due to the Belarusian linguistic and cultural revival, dominated by the desire to preserve national identity and to limit foreign linguistic influences.
Artykuł przedstawia wzajemne wpływy języka białoruskiego, rosyjskiego i ukraińskiego na początku XX w. Analiza ilościowa oraz jakościowa ukrainizmów oraz rusycyzmów, połączona z ich opisem słowotwórczym i semantycznym w aspekcie adaptacji na gruncie białoruskim, została przeprowadzona na materiale tekstów należących do stylu artystycznego, publicystycznego oraz popularnonaukowego. W artykule zastosowano metody: opisową, porównawczą, porównawczo- historyczną oraz statystyczną. Dzięki przeprowadzonym analizom określono charakter oraz stopień wzajemnego oddziaływania spokrewnionych ze sobą języków na początku XX w., a także wpływ na te procesy czynników ekstralingwistycznych, określających w badanym okresie pozycję języka białoruskiego wobec innych języków wschodniosłowiańskich. Sądzono, że białorusko-ukraińskie oraz białorusko-rosyjskie wpływy językowe były uwarunkowane specyfiką funkcjonalną języków kontaktowych: o ile w badanym okresie języki białoruski i ukraiński zajmowały pozycję równorzędną, o tyle oficjalny język rosyjski pełnił wobec języków białoruskiego rolę dominującą. Analiza wykazała, że proces przenikania zapożyczeń z języka ukraińskiego i rosyjskiego do białoruskiego nie miał charakteru systemowego, co potwierdza analiza wszystkich poziomów językowych: fonetycznego, graficznego, leksykalnego, słowotwórczego oraz składniowego. Ponadto na początku XX w. wpływ języków ukraińskiego i rosyjskiego na język białoruski nie był intensywny, gdyż białoruszczyzna tego okresu jedynie w niewielkim stopniu absorbowała elementy genetycznie bliskich języków, co najprawdopodobniej wiązało się z ówczesnym białoruskim odrodzeniem językowym i kulturowym, którego dominantę stanowiło dążenie do zachowania odrębności narodowej oraz ograniczenie obcych wpływów językowych.
У артыкуле даследуецца спецыфіка ўзаемадзеяння моў беларускага, рускага і ўкраін- скага народаў у пачатку ХХ ст. На матэрыяле мастацкіх, публіцыстычных і навукова-па- пулярных тэкстаў праводзіцца аналіз колькасных і якасных характарыстык украінізмаў і русізмаў, іх прадметна-тэматычнай аднесенасці, а таксама асаблівасцей фармальнай і семантычнай адаптацыі на беларускай моўнай глебе. У працы выкарыстоўваецца апі- сальны, супастаўляльны, параўнальна-гістарычны, квантытатыўны метады. Устанаўліва- ецца залежнасць інтэнсіўнасці і характару ўзаемадзеяння кантактуючых моў ад розных унутрымоўных і знешніх фактараў. Такі аналіз можа дапамагчы выявіць вядучыя інтра- і экстралінгвістычныя фактары, якія прадвызначалі характар міжмоўных сувязей белару- скай мовы з іншымі ўсходнеславянскімі мовамі ў пачатку ХХ ст. Меркавалася, што асаблівасці беларуска-ўкраінскага і беларуска-рускага моўнага ўзаемадзеяння ў асноўным прадвызначаліся функцыянальнай спецыфікай кантактую- чых моў. А менавіта тым, што ў разглядаемы перыяд беларуская і ўкраінская мовы ўзае- мадзейнічалі як раўнапраўныя ненармалізаваныя моўныя ўтварэнні, а афіцыйная руская мова выступала ў адносінах да беларускай як відавочна дамінуючая. У цэлым аналіз паказаў, што пры ўжыванні і ўкраінскіх, і рускіх запазычанняў не назіраецца сістэмнасці. Гэта выяўляецца на ўсіх моўных узроўнях – у выкарыстанні фа- нем, марфем, сінтаксем, лексем, графем і арфаграм. Адпаведна, можна канстатаваць, што ўплыў і ўкраінскай, і рускай моў на беларускую мову не вызначаўся глыбінёй, і белару- ская мова пачатку ХХ ст. не была перанасычаная элементамі нават генетычна найбольш блізкіх моў. Гэтаму, верагодна, паспрыялі тэндэнцыі беларускага моўнага і культурнага адраджэння, дамінантай якога была арыентацыя на нацыянальную самабытнасць і, адпа- ведна, на абмежаванне чужых моўных уплываў. - Źródło:
-
Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457 - Pojawia się w:
- Studia Białorutenistyczne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł