Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""Hetmani"" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 21
Tytuł:
Hetman Jan Tarnowski
Autorzy:
Mleczek, Tomasz.
Powiązania:
Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 19-22
Data publikacji:
2020
Tematy:
Tarnowski, Jan Amor (1488-1561)
Hetmani
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Biografia
Opis:
Artykuł przedstawia biografię hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego (1488-1561), który uczestniczył m.in. w zwycięskiej bitwie z Moskalami pod Orszą (1514). Podczas podróży do Ziemi Świętej pasowany na rycerza jerozolimskiego, w Portugalii. Po powrocie w 1519 uczestniczył w wojnie z Zakonem Krzyżackim, a podczas najazdu Turków w 1519 roku jako jedyny zaatakował Turków w odwrocie pod Komarnem, pokonał tylną straż – ok. 3 tysięcy Turków. W 1527 Jan Tarnowski został hetmanem Wielkim Koronnym. Buławę hetmańską otrzymał od króla Zygmunta Starego w 1527 roku, a w 1533 niespodziewanie ją złożył. Tak zaprotestował przeciw polityce królowej Bony chcącej restytucji monarchii dziedzicznej i wzmocnienia władzy królewskiej. Buławę hetmańską Jan Tarnowski, zawiedziony polityką królewską, składał jeszcze czterokrotnie i tyleż samo razy ponownie przyjmował. Jako wybitny teoretyk wojskowości i wyjątkowo sprawny wódz był cenionym autorem wielu tekstów o prowadzeniu wojen. To hetmanowi Tarnowskiemu polskie wojsko zawdzięcza reorganizację i wprowadzenie m.in. korpusu saperów, szpitali polowych, oddziałów kierujących ruchem taborów, czy sądów wojskowych.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Bić się na małym polu
Autorzy:
Mleczek, Tomasz.
Powiązania:
Polska Zbrojna. Historia 2020, nr 1, s. 70-76
Data publikacji:
2020
Tematy:
Bitwa pod Orszą (1514)
Sztuka wojenna
Hetmani
Dowodzenie (wojsk.)
Artykuł z czasopisma historycznego
Opis:
Artykuł przedstawia kadrę dowódczą średniego szczebla w pierwszej połowie XVI wieku. Autor artykułu omawia rolę hetmana na polu bitwy. Przybliża również rolę jego pomocnika w staropolskiej sztuce wojennej.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Pióra w służbie buławy. Raz jeszcze o kancelarii i archiwum hetmańskim Stanisława Jabłonowskiego
Autorzy:
Sowa, Jan Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/916745.pdf
Data publikacji:
2019-07-17
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
administracja wojskowa
archiwa
hetmani koronni
kancelarie
oficerowie
Opis:
Artykuł przedstawia charakterystykę kancelarii i archiwum hetmańskiego Stanisława Jabłonowskiego jako istotnego narzędzia sprawowania hetmańskiej władzy i kontroli nad siłami zbrojnymi w okresie wojny Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim (1683–1699). Długotrwały konflikt zbrojny niósł ze sobą  sporo wyzwań o charakterze logistycznym, finansowym i dyscyplinarnym. Rzetelnie prowadzona dokumentacja mogła być dla hetmana istotną pomocą w przezwyciężeniu tych trudności.Za tworzenie i gromadzenie akt hetmańskich odpowiadała podporządkowana mu kancelaria. Szczególną rolę odgrywali pisarze wojskowi – przełożeni kancelarii hetmańskiej. W okresie hetmaństwa Stanisława Jabłonowskiego pisarzami wojskowymi byli kolejno Wojciech Stanisław Czacki i Szymon Franciszek Pułaski. Pisarze zajmowali się szczegółowym opracowaniem treści wystawianych przez hetmana dokumentów. Pełnili ważną funkcję  przy rozdziale largicji – specjalnych wynagrodzeń przyznawanych rokrocznie przez hetmana wyższym oficerom wojska koronnego ze skarbu hibernowego. Wojny toczone przez Rzeczpospolitą w drugiej połowie XVII i na początku XVIII w. sprzyjały rozwojowi archiwów wojskowych jak i wprowadzaniu co raz bardziej biurokratycznych form administrowania armią.
Źródło:
Czasopismo Prawno-Historyczne; 2018, 70, 2; 195-212
0070-2471
Pojawia się w:
Czasopismo Prawno-Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śmierć hetmana
Autorzy:
Fąfara, Andrzej (1949- ).
Powiązania:
Polska Zbrojna 2020, nr 10, s. 138
Data publikacji:
2020
Tematy:
Żółkiewski, Stanisław (1547-1620)
Wojna polsko-turecka (1620-1621)
Bitwa pod Cecorą (1620)
Hetmani
Artykuł z czasopisma wojskowego
Opis:
Artykuł przywołuje postać hetmana Stanisława Żółkiewskiego i jego ostatnią stoczoną bitwę w wojnie polsko-tureckiej – bitwę pod Cecorą w 1620 roku.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Święty Kozak
Autorzy:
Besala, Jerzy (1951-2023).
Powiązania:
Polityka 2020, nr 38, s. 54-56
Data publikacji:
2020
Tematy:
Konaszewicz-Sahajdaczny, Piotr (?-1622)
Hetmani
Kozacy
Polityka
Artykuł z czasopisma społeczno-politycznego
Artykuł publicystyczny
Artykuł z tygodnika opinii
Biografia
Opis:
Artykuł przybliża postać jednego z najwybitniejszych hetmanów kozackich w XVII wieku. Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny był nie tylko znakomitym wodzem, ale także przywódcą politycznym. Przedstawiono jego młodość, wyprawy na wybrzeże czarnomorskie, podczas których łupił i niszczył tureckie porty oraz udział w wojnie polsko-rosyjskiej. Omówiono jego rolę w przystąpieniu kozaków do prawosławia oraz w wojnie z Turcją. Zmarł 20 kwietnia 1622 roku w wyniku ran odniesionych pod Chocimiem.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Pióra w służbie buławy. O kancelariach i archiwaliach hetmańskich w XVIII w.
Autorzy:
Ciesielski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/916739.pdf
Data publikacji:
2019-07-17
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.
hetmani
kancelaria wojskowa
kancelaria hetmańska
archiwalia hetmańskie
archiwa prywatne
Opis:
W artykule przedstawiona została na tle kompetencji urzędy hetmańskiego dokumentacja wytwarzana przez kancelarie wojskowe działające przy hetmanach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. Na początku tego stulecia w do największego rozrostu władzy buławy w całej historii istnienia urzędu. Nastąpiło to w sposób nieformalny, a na dodatek towarzyszyły liczne nadużycia ze strony osób dowodzących armiami koronną i litewską, co sprawiło, że w zatwierdzonych na sejmie 1717 r. konstytucjach, a przede wszystkim traktacie warszawskim pojawiły się zapisy ograniczające władzę hetmanów. Jednak tylko w niewielkim stopniu i dalej hetmani posiadali rozległe kompetencje, które zapewniały im pełnię władzy administracyjnej i sądowniczej nad wojskiem. Utrzymali ją do połowy lat 60. XVIII w. a dowodzi tego dokumentacja wojskowa wytworzona przez kancelarię działające przy hetmanach. W artykule omówiono tę dokumentacją, co do której nie można mieć wątpliwości, że miała charakter publiczny. Do pierwszej grupy zaliczoną dokumenty i akta związane z władzą administracyjną hetmanów: wydawane przez nich lub zatwierdzane regulaminy, przede wszystkim organizacyjne, rozkazy hetmańskie, przesyłane z oddziałów raporty o stanach osobowych, wyposażenia, czy ruchach kadrowych itp. Kolejna grupa, to dokumentacja finansowa związana z utrzymaniem obu armii (w tym także oddziałów noszących nazwę hetmańskich) i urzędu hetmańskiego. Do trzeciej zaliczono akta i korespondencję powstałą z związku z prowadzoną przez hetmanów działalnością dyplomatyczną. Do czwartej - wszelką dokumentację związaną z władzą dyscyplinarną i sądowniczą hetmanów, a do piątej - korespondencję służbową prowadzoną przez hetmanów z podkomendnymi, jak też z królem, ministrami i ważniejszymi urzędnikami państwowymi. Bogate w materiał źródłowy zachowane spuścizny archiwalne po hetmanach: Adamie Mikołaju Sieniawskim, Janie Klemensie Branickim, Michale Kazimierzu Radziwille oraz trzech przedstawicielach rodu Rzewuskich sprawujących w XVIII w. ten urząd, pozwalają stwierdzić, że dokumentacja wojskowa powstawała jako publiczna i w takim charakterze podlegała procesom archiwotwórczym w kancelariach hetmańskich. Zapewne za życia hetmanów dokumentacja wojskowa przechowywana była oddzielnie od pozostałych dokumentów i akt o charakterze publicznym, a tym bardziej prawno-majątkowych i rachunkowo-gospodarczych. Po śmierci hetmana zazwyczaj jednak ich spadkobiercy przestawali otaczać dokumentację wojskową specjalną troską, a traktując ją jako prywatną część masy spadkowej, dołączali do reszty pozostałej po zmarłym spuścizny aktowej, poddając ją wstępnym procesom archiwizacji. W konsekwencji tzw. archiwa hetmańskie zaczęły być traktowane jako prywatne, choć powstały jako publiczne. Dowodzi tego zmiana procesu archiwotwórczego zachodzącego w przypadku dokumentacji wojskowej po połowie lat 60. XVIII., gdy hetmani utracili realną władzę nad armiami Rzeczypospolitej na rzecz Komisji Wojskowej Koronnej i Komisji Wojskowej Litewskiej. Cała dokumentacja wojskowa zaczęła być wytwarzana i gromadzona w kancelariach najpierw komisji wojskowej, następnie Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej i w końcu Komisji Wojskowej przy Straży Praw - instytucji, co do których nie ma wątpliwości, że były publiczne.
Źródło:
Czasopismo Prawno-Historyczne; 2018, 70, 2; 213-247
0070-2471
Pojawia się w:
Czasopismo Prawno-Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Korona i buławy : czyli o władzy hetmańskiej w XVII stuleciu
Autorzy:
Gawron, Przemysław (1976- ).
Powiązania:
Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 6-9
Data publikacji:
2020
Tematy:
Hetmani
Władcy
Wojsko
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:
Artykuł dotyczy uprawnień i obowiązków hetmana w Rzeczypospolitej Polskiej w XVII stuleciu. Relacje hetmana z monarchą, z sejmem, sądami czy Trybunałem Koronnym określały pozycję jego urzędu. W XVI wieku próbowano rozdzielić dowodzenie armią w polu od zarządzania zmianami w organizacji wojska. Jednak kolejni hetmani Jan Tarnowski, Mikołaj Sieniawski czy Jan Zamojski skutecznie w praktyce łączyli te funkcje i taki kształt urzędu hetmana pozostał. Znaczenie urzędu hetmana wzrosło od 1581 roku, gdy Jan Zamojski otrzymał buławę dożywotnio. Od tego momentu wszyscy kolejni hetmani koronni i litewscy pełnili tę funkcję do śmierci. Nadal jednak król miał możliwości oddziaływania na armię przez listy zaciągowe zwane przypowiednimi. W ten sposób wprowadzał swoich zaufanych ludzi do armii. Władca mógł też odmówić wydania hetmanowi listu przypowiedniego dla wskazanej przez hetmana osoby, co zmuszało hetmana do dokonania zaciągu na własny koszt. Monarcha miał też wpływ na organizację wojsk, tworząc tzw. gwardię komputową. Regimenty tego typu, podległe królowi pojawiły się za panowania Wazów. Nominalnie gwardia komputowa podlegała hetmanowi, ale często to król decydował o jej wykorzystaniu.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Jan Sobieski jako hetman wielki koronny
Autorzy:
Hundert, Zbigniew (1986- ).
Powiązania:
Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 28-31
Data publikacji:
2020
Tematy:
Jan III Sobieski (król Polski ; 1629-1696)
Hetmani
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Artykuł problemowy
Opis:
Bohaterem artykułu jest Jan III Sobieski, król Polski. Urodził się w 1629 roku w rodzinie pełniącej od pokoleń wysokie funkcje społeczne. Jan Sobieski po zakończeniu nauk w Krakowie od 20 roku życia służył w armii koronnej, walczył jako rotmistrz z Kozakami w powstaniu Chmielnickiego, w tym w bitwie pod Beresteczkiem (1651), i od 1656 roku w wojnie ze Szwedami. W bitwie pod Słobodyszczami w 1660 roku, już jako pułkownik i chorąży królewski, dowodził lewym skrzydłem dywizji marszałka Jerzego Lubomirskiego. Już jako marszałek i hetman polny opracował w 1667 nowy komput (etat) wojska koronnego. Doprowadził też do podjęcia prac w trybunale skarbowym i wzorowo przygotował wypłatę zaległych należności dla wojska za lata 1663-1667. Jego popularność wtedy znacząco wzrosła. A kiedy kolejna zwycięska kampania wojenna, którą dowodził, podhajecka, zakończyła się sukcesem Jan Sobieski otrzymał w lutym 1668 roku buławę wielką. Miał 38 lat i był jedynym w historii pełniącym jednocześnie urząd hetmana wielkiego i marszałka wielkiego. W 1671 roku Polskę zaatakowało imperium osmańskie, padł Kamieniec Podolski, nieprzyjaciel obległ Lwów. Tatarzy na Rusi Czerwonej bezkarnie mordowali ludność i wybrali 40 tysięcy jasyru. Sobieski z trzema tysiącami jazdy rozbił 20-tysięczny czambuł Tatarski i uwolnił jeńców. W 1673 roku armia polsko-litewska pod wodzą czterech hetmanów dotarła pod Chocim i w ciągu dwóch dni rozniosła 30-tysięczny korpus Wielkiego Wezyra Hussejna Paszy. Stało się to możliwe dzięki współdziałaniu piechoty, jazdy oraz artylerii i świetnej koordynacji całości przez Sobieskiego i jego sztab. Ten sam schemat w bitwie hetman Jan Sobieski zastosował 10 lat później pod Wiedniem. I znowu wygrał.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Między wielkością a tragedią : hetman Stanisław Żółkiewski
Autorzy:
Milewski, Dariusz (1974- ).
Powiązania:
Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 23-27
Data publikacji:
2020
Tematy:
Żółkiewski, Stanisław (1547-1620)
Hetmani
Husaria
Tatarzy
Turcy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Biografia
Opis:
Życie, dokonania i śmierć w walce hetmana polnego Stanisława Żółkiewskiego to temat artykułu. Oddany przez ojca w 1566 roku pod opiekę sekretarza królewskiego Jana Zamojskiego, pozostał mu wierny i stał się jego długoletnim stronnikiem. W 1588 roku otrzymał buławę hetmana polnego, zasłużywszy się na polach bitew pod Lubieszowem (1577) i w wyprawach moskiewskich króla Stefana Batorego (1579-1581). Uczestniczył też w zwycięskich walkach w Mołdawii (1595) i przeciwko Kozakom zaporoskim Semena Nalewajki, których zmusił do kapitulacji (1596). Zwyciężał też Szwedów pod Rewlem w 1602 roku, a w cztery lata później Tatarów nad Udyczem, gdzie uwolnił z jasyru tysiące polskich jeńców. W 1620 roku poniósł klęskę w bitwie z wojskami turecko-tatarskimi pod Cecorą. Zarządził odwrót wojsk, a sam, nie chcąc uciekać, zginął odpierając ataki. Jego głowę wysłano sułtanowi.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 21

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies