Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "węglowodory" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 249
Tytuł:
Comparison of the Emission of Aromatic Hydrocarbons from Moulding Sands with Furfural Resin with the Low Content of Furfuryl Alcohol and Different Activators
Autorzy:
Żymankowska-Kumon, S.
Bobrowski, A.
Grabowska, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/382179.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
environment protection
moulding sand
furfuryl resin
aromatic hydrocarbons
BTEX
ochrona środowiska
masa formierska
żywica furfurylowa
węglowodory aromatyczne
Opis:
No-bake process refers to the use of chemical binders to bond the moulding sand. Sand is moved to the mould fill station in preparation for filling of the mould. A mixer is used to blend the sand with the chemical binder and activator. As the sand exits the mixer, the binder begins the chemical process of hardening. This paper presents the results of decomposition of the moulding sands with modified urea-furfuryl resin (with the low content of furfuryl alcohol below 25 % and different activators: organic and inorganic) on a quartz matrix, under semi-industrial conditions. Investigations of the gases emission in the test foundry plant were executed according to the method extended in the Faculty of Foundry Engineering (AGH University of Science and Technology). Article presents the results of the emitted chosen aromatic hydrocarbons and loss on ignition compared with the different activators used to harden this resin. On the bases of the data, it is possible to determine the content of the emitted dangerous substances from the moulding sand according to the content of loss on ignition.
Źródło:
Archives of Foundry Engineering; 2016, 16, 4; 187-190
1897-3310
2299-2944
Pojawia się w:
Archives of Foundry Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Effect of Silicate Modifier on the Emission of Harmful Compounds from Phenolic Resin used in Cold-Box Technology
Autorzy:
Żymankowska-Kumon, S.
Bobrowski, A.
Drożyński, D.
Grabowska, B.
Kaczmarska, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/380640.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
environment protection
aromatic hydrocarbons
phenolic resin
emission
Cold-Box technology
ochrona środowiska
węglowodory aromatyczne
żywica fenolowa
emisja
technologia Cold-Box
Opis:
In many foundries, the requirements placed on castings production have risen mainly over the few years. Further trends in recent years have been the ever increasing level of automation and introduction of new alloys, especially composites. On the other hand, the foundry environment has become increasingly difficult because is used many organic binders. Environmental regulations will be further tightened up. These processes are pursued at national, European and global level. Conformity with emission limits is becoming increasingly difficult. The problem is emission of aromatic hydrocarbons, phenol, odours and other harmful compounds to environment. The main purpose of many companies is reduction of this toxins. The new cold-box systems (based on phenolic resins) try to reduce the emission by introducing into the resin structure silicate modifiers. Research presented of this article evaluate the effectiveness of these methods. The results show comparison of two resins ("without" and "with" silicate modifier) for assessment of emission of harmful aromatic hydrocarbons and phenol.
Źródło:
Archives of Foundry Engineering; 2018, 18, 1; 151-156
1897-3310
2299-2944
Pojawia się w:
Archives of Foundry Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of the hydrocarbon transmission system towards achieving the status of energy superpower in the 21st century
Autorzy:
Żukowska, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2116414.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
Russian Federation
energy policy
transmission system
hydrocarbons
Federacja Rosyjska
polityka energetyczna
system przesyłowy
węglowodory
Opis:
This article aims to introduce the energy policy program assumptions of the Russian Federation. An analysis led to the conclusion that the Russian Federation avails the network of hydrocarbon transmission pipelines to obtain an energy superpower status. The transformation of the energy sector is not restricted to measures aimed at increasing efficiency. It similarly plays a vital role in building the state's potential. More so, it co-creates the crucial instruments of international influence. Through building the network of pipelines, the Kremlin consistently attains its geopolitical aim of being an important player in the international arena. Ineffective endeavours to get out of the Russian domination in that area has allowed Russia to maintain its infrastructure monopoly and dominance of Russian gas on the markets of Central and Eastern Europe.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska; 2021, 110; 211--220
0209-3324
2450-1549
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Carcinogenic Risk of Air Particles in the Moravian-Silesian Region (Czech Republic)
Kancerogenne zanieczyszczenia powietrza w rejonie Śląsko-Morawskim (Republika Czeska)
Autorzy:
Zmijkova, D.
Raclavsky, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/319232.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
Tematy:
cząstki stałe
pył zawieszony PM10
węglowodory poliaromatyczne
karcenogeneza
genotoksyczność
particulate matter
PM10
polyaromatic hydrocarbons
carcinogenesis
genotoxicity
Opis:
The complex and systematic description of morphological, mineralogical, physicochemical and toxicological features of urban and rural particulate matter PM10 is essential because of their harmful impacts on human health condition. The exposure to ambient particulate matter PM10 is known to be able to trigger inflammatory process, allergic reaction of different type, modification of DNA and carcinogenic transformation of many various cell types of the human body. The effects mentioned above have been confirmed with lots of in vitro and in vivo studies. Although the ambient particulate matter is the subject of large spectrum of epidemiological studies and scientific explorations, there is still lack of data concerning the assessment of human health risks in association with exposure to ambient air particles including particulate matter PM10. These pieces of information are necessary especially for primary prevention of many human diseases - such as a chronic obstructive disease, bronchial asthma, Crohn disease, ulcerous colitis, several degenerative diseases of central nervous system. The data discussing the negative influences of particulate matter PM10 on human health are also essential for researching new – more efficient – drugs and choice of the best available treatment in relation to an initiating factor or factors. Moreover, the amount of environmental pollutants is still rising therefore it is unavoidable to find out all their potential negative impacts on human health condition. To take the facts described above into account, this article is devoted to the topic of PM10 participation in pathogenesis of the most dangerous and often incurable human disease – the cancer. At the present time, it is namely supposed that a contact of organism with particulate matter PM10 has a significant role in developing of several types of malignant human tumours. Among these kinds of cancers, there are two types of carcinoma with rising number in human population – that is small-cell lung carcinoma and a carcinoma of colon and rectum. Besides these ones, the exposure of organism to particulate matter PM10 is considered to be an important etiopathogenic factor of some types of skin cancer and malignant tumours of scrotum. Because of the facts mentioned above it is necessary to devote to studying of negative effects of particulate matter PM10 sufficient rate of vigilance.
Opis cech morfologicznych, mineralogicznych, fizykochemicznych i toksykologicznych pyłu zawieszonego PM10 w rejonach miejskich i wiejskich jest istotny z powodu jego szkodliwego wpływu na stan zdrowia ludzkiego. Wiadomym jest, że narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM10 może powodować działanie zapalne, reakcje alergiczne różnego typu, zmiany w strukturze DNA i zmiany rakowe w wielu różnych typach komórek w ludzkim ciele. Wymienione efekty działania PM10 zostały potwierdzone wieloma badaniami in vitro oraz in vivo. Chociaż pył zawieszony obecny w powietrzu jest tematem szeroko zakrojonych badań epidemiologicznych i dociekań naukowych, wciąż ilość informacji dotyczących oceny ryzyka dla ludzkiego zdrowia związanego z wystawieniem na działanie cząstek zawieszonych w powietrzu, w tym pyłu zawieszonego PM10 jest niewystarczająca. Informacje te są kluczowe, przede wszystkim aby zapobiec wielu chorobom ludzi – takim jak przewlekłe obturacyjne zapalenie płuc, astma oskrzelowa, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego. Dane dotyczące negatywnego wpływu pyłu zawieszonego PM10 na ludzkie zdrowie są również ważne ze względu na możliwość odkrywania nowych – bardziej efektywnych – leków i doboru najlepszej dostępnej terapii związanej z czynnikiem lub czynnikami inicjującymi. Ponadto, ilość zanieczyszczeń środowiskowych stale rośnie, zatem nieuniknionym jest poszukiwanie sposobów redukcji ich potencjalnych negatywnych oddziaływań na stan ludzkiego zdrowia. Biorąc wymienione fakty pod uwagę, artykuł poświęcony jest roli jaką odgrywa PM10 w patogenezie najgroźniejszej i często nieuleczalnej chorobie ludzkiej – raka. Na chwilę obecną istnieje mocne hipoteza, że kontakt ludzkiego organizmu z pyłem zawieszonym PM10 odgrywa znaczącą role w rozwoju kilku typów guza złośliwego u ludzi. Wśród nich są dwa typy raka, które co raz częściej występują u ludzi – drobnokomórkowy rak płuc oraz rak okrężnicy i odbytnicy. Ponadto, narażenie organizmu na działanie pyłu zawieszonego PM10 jest uważane za istotny czynnik etiopatogenetyczny różnego typu raka skóry i guzów złośliwych moszny. Z wszystkich wymienionych powodów, ważne jest prowadzenie badań nad negatywnym wpływem pyłu zawieszonego PM10 z zachowaniem odpowiedniej czujności.
Źródło:
Inżynieria Mineralna; 2015, R. 16, nr 2, 2; 219-224
1640-4920
Pojawia się w:
Inżynieria Mineralna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza modelu elektryzacji statycznej Abediana-Sonina w układzie z wirującą w cieczy tarczą dla mieszanin toluenu i cykloheksanu
The analysis of static electrification Abedian-Sonin model in the spinning disc system for the toluene-cyclohexane mixtures
Autorzy:
Zdanowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/153205.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
elektryzacja cieczy
transformatory
czyste węglowodory
electrification of liquids
power transformers
pure hydrocarbons
Opis:
W artykule przedstawiono analizę wpływu zmiennego składu mieszanin ciekłych dielektryków na parametry modelu elektryzacji w układzie wirującej tarczy, opisującego zjawiska zachodzące w podwójnej warstwie elektrycznej, tworzącej się podczas przepływu cieczy izolacyjnych. Do badań zaproponowano toluen i cykloheksan, węglowodory charakteryzujące się prostą budową chemiczną i wysoką czystością (pro analysi), których właściwości fizykochemiczne są dobrze znane.
The paper presents the analysis of the influence of the changing composition of liquid dielectric mixtures on the electrification model parameters in the spinning disk system, describing phenomena taking place in the double electrical layer that is formed during the insulation liquid flow. Toluene and cyclohexane, hydrocarbons characteristic of a simple chemical constitution and high purity (pro analysi), physicochemical properties of which are well-known, have been suggested for the research purposes.
Źródło:
Pomiary Automatyka Kontrola; 2008, R. 54, nr 10, 10; 700-703
0032-4140
Pojawia się w:
Pomiary Automatyka Kontrola
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modelowanie procesu migracji i akumulacji węglowodorów w basenie naftowym rowu lubelskiego
Modelling of the hydrocarbon migration and accumulation in the Lublin Basin
Autorzy:
Zawisza, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/299313.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
węglowodory
migracja węglowodorów
akumulacja węglowodorów
hydrocarbons migration
hydrocarbon accumulation
Opis:
Z analizy ciśnień złożowych oraz zmian chemizmu wód podziemnych w utworach dewonu i karbonu rowu lubelskiego wynika, że w utworach tych występują dwa różne systemy hydrodynamiczne. Basen dewoński rowu lubelskiego jest basenem odśrodkowym (młodym), przed inwazją wód infiltracyjnych. Z punktu widzenia hydrodynamiki jest on basenem perspektywicznym dla poszukiwań węglowodorów. Natomiast basen karboński jest basenem dośrodkowym (starym). Znajduje się on w trakcie średnio zaawansowanej inwazji wód infiltracyjnych i należy do basenów mało perspektywicznych. W pracy przedstawiono wyniki hydrodynamicznego modelowania procesu migracji i akumulacji węglowodorów w basenie naftowym rowu lubelskiego. Dane dotyczące rozkładu pola hydrodynamicznego, gradientów hydraulicznych, prędkości filtracji oraz zmian chemizmu wód podziemnych posłużyły do wyznaczenia stref perspektywicznych dla występowania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego
Analysis of pressure and water chemistry data from the Devonian and Carboniferous formations of the Lublin Basin indicates that two regional fluid flow systems are operating within this basin. The Devonian basin is the juvenile basin with compaction-induced centrifugal, lateral water movement (before invasion by meteoric waters), and may be classified as prospective. The Carboniferous basin is an intermediate basin with centripetal water movement, artesian properties and invasion of meteoric water. In this paper author presents the hydrodynamic modeling of hydrocarbon migration and accumulation in the Lublin Basin, Poland. The pressure and water chemistry data have been used to identify hydrocarbon traps within the Devonian and Carboniferous sequences
Źródło:
Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2006, 23, 1; 607-618
1507-0042
Pojawia się w:
Wiertnictwo, Nafta, Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozostałości chlorowanych węglowodorów w tłuszczu zająca
OSTATKI KHLORIROWANNYKH UGLEWODOROW W ZHIRE ZAJJCA
RESIDUES OF CHLORINATED HYDROCARBONS IN HARE’S FAT
Autorzy:
Zamojski, J.
Amarowicz, R.
Korzeniowski, W.
Smoczynski, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/874237.pdf
Data publikacji:
1988
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
weglowodory chlorowane
tluszcze zwierzece
skazenie
zwiazki chemiczne
chromatografia gazowa
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1988, 39, 5
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw procesu fermentacji metanowej oraz niejonowej substancji powierzchniowo czynnej na przemiany WWA w osadach sciekowych wstepnie termicznie kondycjonowanych
Autorzy:
Zakrzewska, E
Janosz-Rajczyk, M.
Ploszaj, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/802768.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
weglowodory aromatyczne wielopierscieniowe
kondycjonowanie termiczne
fermentacja metanowa
osady sciekowe
biodegradacja
substancje powierzchniowo czynne niejonowe
Opis:
Prześledzono zmiany jakościowo-ilościowe WWA w osadach ściekowych przed i po procesie fermentacji metanowej. Badania wykonano w skali laboratoryjnej dla osadu surowego i osadu przefermentowanego z miejskiej oczyszczalni ścieków. Proces wydzielania WWA przeprowadzono metodą ekstrakcji rozpuszczalnikowej wspomaganą sonifikacją, a proces oczyszczania próbek metodą ekstrakcji do fazy stałej (SPE). Oznaczanie WWA w osadach ściekowych wykonano metodą GC-MS, w oparciu o 16 WWA wg listy ERA. Przeprowadzono proces fermentacji metanowej dla osadów z dodatkiem NSPC w stężeniu 10 mg·dm⁻³ oraz wzbogaconych zamiennie BaP i Bper w stężeniu 0,3 mg·dm⁻³. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że dodatek NSPC do osadów, przed procesem fermentacji metanowej, spowodował obniżenie stężenia 16 analizowanych WWA i WWA kancerogennych. Natomiast proces fermentacji metanowej we wszystkich badanych osadach, wpłynął na wzrost całkowitego stężenia WWA.
The PAH’s amount and quality changes in the sewage sediment were observed before and after the process of methane fermentation. The research was carried out, in laboratory scale, for the rawe sediment and overfermented sediment from municipal sewage purification plant (refinery). The process of PAH's emission was conducted by the solvent extraction method, and the process of clearing samples by the method of extraction to solid phase (SPE). PAH determination in sewage sludge was done by the GC-MS method based 16 on PAH according to the US EPA list. The changes of the amounts of two hydrocarbons: (benzo(a)pirene B(a)P and benzo(g,h,i) perylene B(g,h,i,)P), inserted to the sewage sludge before methane fermentation process in concentration of 0.3 mg·dm⁻³ were specially observed. One of the samples was pretreated with Bifenol N-95, a nonionic surfactant, at 10 mg·dm⁻³. The results of the investigations indicate that non-ionic surface-active substance decreased 16 analysed PAH’s concentration in the matrix as well as their carcinogenic congeners. It was found however, that the anaerobic digestion caused the increase in PAH’s congener contents in all examined sewage sludges.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2001, 475; 363-369
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Występowanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w wybranych produktach zbożowych
Occurrence of polycyclic aromatic hydrocarbons in selected cereal products
Autorzy:
Zachara, A.
Galkowska, D.
Juszczak, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/826045.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Technologów Żywności
Tematy:
weglowodory aromatyczne wielopierscieniowe
benzo[a]piren
produkty zbozowe
zywnosc dla dzieci
platki zbozowe
kasze
chleb
pieczywo chrupkie
musli
polycyclic aromatic hydrocarbon
benzo[a]pyrene
cereal product
child food
cereal flake
groats
bread
crisp bread
muesli
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań, których celem było określenie poziomu zanieczyszczenia różnych rodzajów produktów zbożowych związkami z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), tj. benzo(a)pirenem oraz sumą benzo(a)pirenu, benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu i chryzenu. Zawartość tych związków w produktach przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci jest limitowana przez Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/1125. Materiał badany stanowiły dostępne handlowo płatki zbożowe, kasze, chleby, pieczywo chrupkie oraz musli, a także produkty dla niemowląt i dzieci: kaszki zbożowe i mleczno-zbożowe. Oznaczenie WWA przeprowadzono techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorymetryczną (HPLC-FLD) po uprzednim zmydleniu próbek oraz wyekstrahowaniu i oczyszczeniu frakcji węglowodorowej. Wyznaczone na etapie walidacji metody wartości granicy wykrywalności i granicy oznaczalności wynosiły odpowiednio: 0,18 μg/kg oraz 0,25 μg/kg i były znacznie niższe od odpowiednich wartości maksymalnych określonych w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 836/2011. W 73 % produktów zbożowych wykryto obecność badanych poliarenów, przy czym ich zawartość nie przekraczała 1 μg/kg. W próbkach płatków kukurydzianych oraz chlebów stwierdzono mniejsze zawartości sumy czterech WWA niż w próbkach kaszy, pieczywa chrupkiego i musli. Benzo(a)antracen, benzo(b)fluoranten i chryzen wykryto w 20 % badanych kaszek dla niemowląt i dzieci, natomiast w żadnej z nich nie wykryto benzo(a)pirenu.
In the paper, the results are presented of the research the objective of which was to determine levels of contamination in different types of cereals products contaminated with the compounds from a group of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), i.e. with benzo(a)pyrene and with the total of benzo(a)pyrene, benz(a)anthracene, benzo(b)fluoranthene, and chrysene. In the Commission Regulation (UE) No. 2015/1125 the limits are set for the content of those compounds in infant and baby foods. The research materials were commercial-off-the-shelf (COTS) cereal flakes, groats, bread, crispbread, and muesli as well as infant and baby products: cereal gruels and milk-cereal gruels. To determine the PAHs, a high performance liquid chromatography was applied and a fluorescence detection method (HPLC-FLD) after samples saponification followed by the extraction and clean-up of the hydrocarbon fraction. The values of the detection and quantification limits, determined at the stage of validating the method, were 0.18 and 0.25 μg/kg, respectively, and they were significantly lower than the respective maximum values as set in the Commission Regulation (EU) No. 836/2011. The PAHs under study were found in 73 % of the cereals products; however, their content did not exceed 1 μg/kg. Compared to groats, crispbread, and muesli, the contents of the total of the four PAHs found in the corn flakes samples were lower. Benz(a)anthracene, benzo(b)fluoranthene, and chrysene were detected in 20 % of the analysed infant and baby gruels while benzo(a)pyrene was found in none of them.
Źródło:
Żywność Nauka Technologia Jakość; 2017, 24, 2
1425-6959
Pojawia się w:
Żywność Nauka Technologia Jakość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zanieczyszczenie żywności wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi - wymagania prawne i monitoring
Contamination of food with polycyclic aromatic hydrocarbons - legal requirements and monitoring
Autorzy:
Zachara, A.
Juszczak, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/828795.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Technologów Żywności
Tematy:
zanieczyszczenia zywnosci
weglowodory aromatyczne wielopierscieniowe
wymagania prawne
monitoring zywnosci
czynniki rakotworcze
benzo[a]piren
zywnosc
Opis:
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne występują powszechnie w środowisku, a rozwój cywilizacyjny i technologiczny powoduje wzrost narażenia człowieka na te zanieczyszczenia. Poliareny są związkami chemicznie stabilnymi, o silnych właściwościach lipofilnych. Mogą zawierać od dwóch do kilkudziesięciu pierścieni benzenowych połączonych ze sobą, co decyduje o ich zróżnicowanych właściwościach fizykochemicznych i toksycznych. WWA to związki o udokumentowanym działaniu mutagennym i kancerogennym. W artykule omówiono zagadnienia związane z powstawaniem oraz właściwościami wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Szczególną uwagę zwrócono na wyniki badań żywności w kierunku zanieczyszczenia poliarenami oraz na zmiany w obowiązujących wymaganiach prawnych. Obecność WWA została stwierdzona przez wielu badaczy w produktach mięsnych i rybnych poddanych obróbce termicznej (wędzenie, smażenie, grillowanie), produktach zbożowych, owocach morza, tłuszczach roślinnych i zwierzęcych, warzywach, roślinach strączkowych, a także w żywności dla niemowląt i małych dzieci, suplementach diety, herbacie i kawie. Oznaczenie zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych wykonuje się w żywności głównie z wykorzystaniem chromatografii cieczowej lub gazowej, metodami badawczymi poddanymi walidacji, spełniającymi kryteria zawarte w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 836/2011. Według oceny Komisji Europejskiej niezbędne jest monitorowanie zawartości WWA w środkach spożywczych w celu stałej kontroli zagrożenia.
Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) commonly occur in the environment, and the development of civilization and technology causes the exposure of man to those contaminants to increase. PAHs are chemically stable compounds with strong lipophilic properties. The amount of benzene rings, which PAHs may contain, is between two and several tens; those benzene rings are bound to one another and this determines their differentiated physical-chemical and toxic properties. PAHs are compounds with proven mutagenic and carcinogenic effects. In the paper, the issues were discussed that related to the formation and properties of polycyclic aromatic hydrocarbons. Particular attention was paid to the results of tests for PAHs in food and to changes in the legal requirements in force. Many researchers have reported the presence of PAHs in meat and fish products subjected to heat treatment (smoking, frying, grilling), cereal products, seafood, vegetable and animal fats, vegetables, legumes as well as foods for infants and young children, diet supplements, tea and coffee. In food, polycyclic aromatic hydrocarbons are determined using, principally, liquid or gas chromatography and applying test methods that meet the criteria set out in Commission Regulation (EU) No 836/2011. According to the assessment by the European Commission, it is indispensable to monitor PAHs in foods for the purpose of permanent risk control.
Źródło:
Żywność Nauka Technologia Jakość; 2016, 23, 3
1425-6959
Pojawia się w:
Żywność Nauka Technologia Jakość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
cDNA fingerprint from the hepatopancreatic glands of pond snails (Lymnaea stagnalis) exposed to benzo[a]pyrene
Autorzy:
Woźny, M.
Kowal, M.
Ciesielski, S.
Florczyk, M.
Wiśniewski, R.
Malicka, E.
Brzuzan, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/363204.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
bioindicator
differential display
expressed sequence tags
polycyclic aromatic hydrocarbons
bioindykator
obraz zróżnicowanej ekspresji
ekspresja fragmentów sekwencji
policykliczne węglowodory aromatyczne
Opis:
Identification of differentially expressed genes that could be potentially used as biomarkers of PAH exposure of common invertebrate animal (like freshwater snail) would be a valuable resource for investigators interested in toxicology and biomonitoring of aquatic environments. Therefore, the aim of this research was to investigate effects of waterborne benzo[a]pyrene (B[a]P) exposure on mRNA expression in the pond snail’s (Lymnaea stagnalis) hepatopancreatic gland. Toward this end, mature individuals of pond snail (L. stagnalis) were treated with 50µM B[a]P solution in a short 36h static exposure test. Differential Display PCR (DD-PCR) was used to generate a unique cDNA fingerprint of genes that were differentially expressed in the tissues of exposed and unexposed snails. To assess the putative identity of the isolated cDNA amplicons (ESTs), BLAST queries were performed to find similarities in their nucleotide sequence. Real-Time qPCR analysis was used to verify the DD-PCR expression profile. Finally, an additional independent exposure study, including higher dose of B[a]P (100µM), was conducted to validate the expression of selected ESTs. BLAST revealed that only 3 out of 9 isolated ESTs had meaningful information on their putative nucleotide sequence identity. The highest similarity was scored for EST-A1, identified as the transcript of UAP-like protein, found to be up-regulated after B[a]P exposure. The original expression pattern that was observed in DD-PCR step was coherent with results of the qPCR verification for 3 out of 5 analyzed ESTs. However, changes in the ESTs expression were modest and the treatment with B[a]P resulted in significant down-regulation for only 1 unidentified fragment (EST-G42, almost 2-fold; p<0.05) when compared to untreated snails. Although no significant changes were observed for EST-A1 and EST-G42 in the validation study, their expression pattern was consistent with that obtained from DD-PCR. Surprisingly, EST-C5 remained in contrast to the DD-PCR part, but it showed significant down-regulation in group of snails exposed to 100µM B[a]P (3.5-fold; p<0.05). The obtained results show that diverse genes may be involved in the molecular response of the pond snail’s hepatopancreas to treatment with B[a]P. However, further research is needed to confirm the utility of the discovered EST as PAH biomarkers in biomonitoring practices with L. stagnalis as bioindicator species.
Źródło:
Environmental Biotechnology; 2014, 10, 1; 8-17
1734-4964
Pojawia się w:
Environmental Biotechnology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Unijna zasada zapewnienia niedyskryminującego dostępu a system udzielania zezwoleń w polskim prawie geologicznym i górniczym
The European Union non-discriminatory access principle and methods of granting authorizations in Polish geological and mining law
Autorzy:
Wojtulek, P
Kocowski, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075865.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
prawo geologiczne i górnicze
koncesja
system udzielania zezwoleń
system otwartych drzwi
system rundy licencyjnej
węglowodory
zasada niedyskryminacji
Geological and mining law
concession
system of granting authorizations
open door system
licensing round system
hydrocarbons
non-discrimination principle
Opis:
The non-discrimination principle of the European Union has become a core basis of the Directive 94/22/EC of the European Parliament and of the Council of 30 May 1994, which introduced the non-discriminatory access to prospection, exploration and production of hydrocarbons. According to this directive, the EU members were obliged to choose between the non-discriminating methods of granting authorizations of hydrocarbons: either an open door system or a licensing round system. Directive 94/22/WE caused changes in Polish geological and mining law related to introduction of the obligatory tender procedure for licenses (concessions) for prospection, exploration and production of hydrocarbons. As a result of case C-569/10, the Court of Justice of the European Union ordered the next changes in Polish law involving, e.g., the possibility to apply for Polish concessions by entrepreneurs with no legal seat or industrial plant in Poland. This article comments changes in Polish geological and mining law in 1994-2017, caused by Directive 94/22/WE and jurisdiction of the Court of Justice of the EU. It shows that, due to European legislation, the two-sided proceedings have been introduced depending on the type of mineral resources constituting the mining usufruct in Poland. These different procedures for granting authorizations of hydrocarbons and other resources may justify creation of new, distinct hydrocarbons law in Poland or introduction of non-discriminative procedures, irrespective of the type of deposit.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2018, 66, 2; 85--92
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania laboratoryjne wpływu dodatku γ-PGA na efektywność biodegradacji węglowodorów ropopochodnych
Laboratory studies of the influence of the γ-PGA additive on the efficiency of biodegradation of petroleum hydrocarbons
Autorzy:
Wojtowicz, Katarzyna
Steliga, Teresa
Skalski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31348115.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
biodegradacja
węglowodory ropopochodne
biopreparat
γ-PGA
biodegradation
petroleum hydrocarbons
biopreparation
Opis:
W artykule przedstawiono zagadnienia związane z biodegradacją węglowodorów ropopochodnych (TPH – suma węglowodorów ropopochodnych, BTEX – węglowodory monoaromatyczne, WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) w glebie na drodze inokulacji biopreparatem opracowanym na bazie autochtonicznych szczepów bakteryjnych oraz mieszaninami biopreparatu z roztworem γ-PGA. Badania biodegradacji prowadzono w warunkach laboratoryjnych z wykorzystaniem zestawu Oxi-Top. Materiał badawczy stanowiła gleba pobrana z terenu dołu urobkowego charakteryzująca się wysokim stężeniem węglowodorów ropopochodnych. W badaniach biodegradacji zastosowano cztery sposoby inokulacji: wariant A (biopreparat), wariant B (biopreparat i roztwór γ-PGA w stosunku objętościowym 2 : 1), wariant C (biopreparat i roztwór γ-PGA w stosunku objętościowym 1 : 1) oraz wariant D (biopreparat i roztwór γ-PGA w stosunku objętościowym 1 : 2). Efektywność biodegradacji oceniono na podstawie przeprowadzonych badań respirometrycznych oraz analiz chromatograficznych. Wartości aktywności mikrobiologicznej w próbkach gleby inokulowanych biopreparatem oraz roztworem γ-PGA po 60 dniach testu wynosiły 2040 mg O2/dm3 (wariant B), 3769 mg O2/dm3 (wariant C) i 5127 mg O2/dm3 (wariant D), natomiast w próbce inokulowanej samym biopreparatem (wariant A) oznaczono 1582 mg O2/dm3. Wykonane analizy chromatograficzne wykazały, że stopień biodegradacji TPH po zakończeniu testu wynosił 36,78%, podczas gdy dodanie γ-PGA do biopreparatu spowodowało obniżenie zawartości TPH o 39,73% (wariant B), 42,37% (wariant C) oraz 44,34% (wariant D). Stopień biodegradacji BTEX w glebach inokulowanych biopreparatem z dodatkiem γ-PGA wynosił od 47,11% do 51,00%, natomiast bez dodatku γ-PGA 44,53%. Z kolei inokulacja gleby biopreparatem z dodatkiem γ-PGA spowodowała obniżenie zawartości WWA w badanej glebie o 32,18% (wariant B), 37,40% (wariant C), 39,62% (wariant D), a samym biopreparatem – o 29,40% (wariant A). Przeprowadzone badania laboratoryjne wykazały, że γ-PGA wpływa korzystnie na efektywność procesu biodegradacji substancji ropopochodnych takich jak węglowodory alifatyczne, węglowodory monoaromatyczne oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne.
The article presents issues related to the biodegradation of petroleum hydrocarbons (TPH – total petroleum hydrocarbons, BTEX – monoaromatic hydrocarbons, PAH – polycyclic aromatic hydrocarbon) in soil by inoculation with a biopreparation based on autochthonous bacterial strains and mixtures of biopreparation with γ-PGA solution. The biodegradation tests were carried out in laboratory conditions with the use of the Oxi-Top kit. The test material was soil collected from the mining pit, characterized by high concentrations of petroleum hydrocarbons. In the biodegradation tests, four inoculation variants were applied: variant A (biopreparation), variant B (biopreparation and γ-PGA solution in a 2 : 1 volume ratio), variant C (biopreparation and γ-PGA solution in a 1 : 1 volume ratio) and variant D (biopreparation and γ-PGA solution in a 1 : 2 volume ratio). The biodegradation efficiency was assessed on the basis of respirometric tests and chromatographic analyzes. The values of microbial activity in soil samples inoculated with the biopreparation and the γ-PGA solution after 60 days of the test were 2,040 mg O2/dm3 (variant B), 3,769 mg O2/dm3 (variant C) and 5,127 mg O2/dm3 (variant D), while in the sample inoculated with the biopreparation alone 1,582 mg O2/dm3 variant A. The chromatographic analyzes carried out showed that the degree of TPH biodegradation after the end of the test was 36.78%, while the addition of γ-PGA to the biopreparation reduced the TPH content by 39.73% (variant B), 42.37% (variant C) and 44.34% (variant D). The degree of BTEX biodegradation in soils inoculated with the biopreparation with the addition of γ-PGA ranged from 47.11 to 51.00%, while in the variant without the addition of γ-PGA it was 44.53%. In turn, soil inoculation with the biopreparation with the addition of γ-PGA reduced the PAH content in the tested soil by 32.18% (variant B), 37.40% (variant C), 39.62% (variant D), and the biopreparation itself by 29.40% (variant A). Laboratory tests have shown that γ-PGA positively affects the efficiency of biodegradation process of petroleum substances such as aliphatic hydrocarbons, monoaromatic hydrocarbons and polycyclic aromatic hydrocarbons.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2022, 78, 9; 668-678
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opracowanie metodyki oznaczania WWA w próbkach gleb z wykorzystaniem chromatografii cieczowej HPLC
Development of a methodology for the determination of PAH in soil samples using HPLC
Autorzy:
Wojtowicz, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2143358.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
chromatografia
HPLC
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
QuEChERS
ekstrakcja
faza stała
SPE
high-performance liquid
chromatography
polycyclic aromatic hydrocarbons
extraction
solid phase
Opis:
W artykule przedstawione zostały zagadnienia związane z opracowaniem metodyki chromatograficznego oznaczania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w próbkach gleb. Do tego celu stosowano chromatograf cieczowy serii Vanquish Core firmy Thermo Scientific wyposażony w detektor fluorescencyjny (FLD) i detektor UV-ViS. W ramach prowadzonych badań określono optymalne parametry pracy chromatografu, takie jak: objętość próbki, rodzaj eluentów, szybkość przepływu eluentów, gradient eluentów w trakcie analizy chromatograficznej i czas analizy, oraz dobrano kolumnę chromatograficzną umożliwiającą selektywny rozdział analitów. Następnie wykonano kalibrację układu chromatograficznego i walidację metody analitycznej oznaczania WWA, stosując roztwory kalibracyjne opracowane na podstawie roztworu wzorcowego PAH-Mix nr ref. 722393 firmy Macherey-Nagel. Walidacja metody analitycznej obejmowała wyznaczenie liniowości, odchylenia standardowego, względnego odchylenia standardowego, granicy wykrywalności (LOD) i granicy oznaczalności (LOQ) badanych WWA. Chromatograficzna metoda identyfikacji WWA w próbkach gleb wymaga przeprowadzenia analitów z matrycy stałej do matrycy ciekłej (etap izolacji), oczyszczenia próbki z substancji przeszkadzających oraz zagęszczenia ekstraktu (etap wzbogacania). W celu opracowania metody oznaczania WWA w próbkach gleb sprawdzono 3 metody przygotowania próbek do analizy chromatograficznej HPLC: metodę A (metoda QuEChERS), metodę B (ekstrakcja rozpuszczalnikiem w aparacie Soxhleta) i metodę C (ekstrakcja rozpuszczalnikiem wspomagana wytrząsaniem). Otrzymane ekstrakty były następnie oczyszczane na wybranym materiale sorpcyjnym: MgSO4 i PSA (metoda A), CN/SiOH (metoda B) i Al2O3 (metoda C). Do przetestowania wybranych metod przygotowania próbek gleby do analizy chromatograficznej HPLC wykorzystano glebę wzorcową PAHs by HPLC40g (SQC017-40G) firmy Sigma Aldrich, o znanych stężeniach analitów. Oczyszczone ekstrakty poddano analizie chromatograficznej HPLC, obejmującej identyfikację oraz ilościowe oznaczenie poszczególnych WWA, oraz obliczono stopnie odzysku analitów. Na podstawie analiz chromatograficznych i stopni odzysku wytypowano optymalną metodykę przygotowania próbek gleb do analizy chromatograficznej pod kątem oznaczania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Opracowaną metodykę oznaczania WWA w próbkach gleb przetestowano na rzeczywistych próbkach gruntu pobranych z 2 otworów badawczych zlokalizowanych na terenie kopalni ropy naftowej usytuowanej w południowo-wschodniej Polsce.
The article presents issues related to the development of a methodology for the chromatographic determination of polycyclic aromatic hydrocarbons in soil samples. For this purpose, a Vanquish Core series liquid chromatograph by Thermo Scientific equipped with a fluorescence detector (FLD) und UV-ViS detector was used. As part of the research, the optimal parameters of the chromatograph work were determined, such as sample volume, type of eluents, eluent flow rate, eluent gradient during the chromatographic analysis and analysis time, and the chromatographic column was selected to enable selective separation of analytes. Then, the chromatographic system was calibrated and the analytical method for PAH determination was validated using calibration solutions prepared on the basis of the PAH-Mix standard solution ref. 722393 from Macherey-Nagel. The validation of the analytical method included the determination of results linearity, standard deviation and relative standard deviation, as well as limit of detection (LOD) and limit of quantification (LOQ) of the tested method. The chromatographic method of identifying PAHs in soil samples requires the transfer analytes from a solid matrix to a liquid matrix (isolation stage), removal of interfering substances from the sample and concentration of extracts (enrichment stage). Soil samples were tested with 3 methods of sample preparation for HPLC analysis: method A (QuEChERS method), method B (solvent extraction in a Soxhlet apparatus), method C (solvent extraction with shaking). The obtained extracts were then purified on the selected sorption material: MgSO4 and PSA (method A), CN/SiOH (method B) and Al2O3 (method C). Standard soil PAHs by HPLC40g (SQCo17-40g) from Sigma Aldrich with known analyte concentrations was used to test selected methods of preparing soil samples for HPLC chromatographic analysis. The purified extracts were subjected to HPLC chromatographic analysis including identification and quantification of individual PAHs, and the recovery rates of the analytes were calculated. On the basis of chromatographic analyzes and degrees of recovery, the most optimal methodology for preparing soil samples for chromatographic analysis for the determination of polycyclic aromatic hydrocarbons was selected. The developed methodology for determination of PAHs in soil samples was tested on real soil samples collected from 2 boreholes located in an oil mine site in south-eastern Poland.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2022, 78, 2; 141-153
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie Lotus corniculatus w badaniach biodegradacji TPH i WWA wspomaganej fitoremediacją
The use of Lotus corniculatus in the study of biodegradation of TPH and PAHs assisted by phytoremediation
Autorzy:
Wojtowicz, Katarzyna
Steliga, Teresa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343887.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
biodegradacja
fitoremediacja
węglowodory ropopochodne
Lotus corniculatus
γ-PGA
biodegradation
phytoremediation
petroleum hydrocarbons
Opis:
W artykule przedstawiono zagadnienia związane z etapową bioremediacją gleby zanieczyszczonej substancjami ropopochodnymi. Badania procesu bioremediacji gleby G6 wykonywano w dwóch etapach. W etapie I przeprowadzono biodegradację zanieczyszczeń ropopochodnych na drodze inokulacji biopreparatem B1, opracowanym na bazie niepatogennych mikroorganizmów autochtonicznych. Badania prowadzono metodą pryzmowania ex situ przez okres 3 miesięcy w ściśle kontrolowanych warunkach temperaturowych. W II etapie badań wstępnie oczyszczoną glebę poddano procesowi biodegradacji (inokulacja biopreparatem B2) wspomaganej fitoremediacją w warunkach ex situ (metoda wazonowa) przez okres 6 miesięcy. W badaniach fitoremediacji wykorzystano komonicę zwyczajną (Lotus corniculatus), należącą do grupy naftofitów. Eksperymenty prowadzono w trzech układach: układ 1 – gleba G6-3 + komonica zwyczajna, układ 2 – gleba G6-3 + biopreparat B2 + komonica zwyczajna, układ 3 – gleba G6-3 + biopreparat B2 z dodatkiem γ-PGA (kwas γ-poliglutaminowy) + komonica zwyczajna. Oceny efektywności I i II etapu bioremediacji dokonano na podstawie przeprowadzonych analiz chromatograficznych i testów toksykologicznych. Zrealizowane badania wykazały, że efektywność I etapu bioremediacji gleby G6 wynosiła 41,67% dla TPH (całkowita zawartość węglowodorów) i 34,73% dla WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne). Największą efektywność II etapu bioremediacji odnotowano w układzie 3, natomiast najniższą – w układzie 1. W wyniku II etapu bioremediacji wspomaganego fitoremediacją za pomocą komonicy zwyczajnej po 6 miesiącach badań osiągnięto spadek stężenia TPH w badanych układach o: 13,32% (układ 1), 39,65% (układ 2) oraz 51,79% (układ 3), natomiast efektywność II etapu biodegradacji WWA wynosiła 8,00% w glebie G6-3(1), 37,10% w glebie G6-3(2) oraz 51,34% w glebie G6-3(3). Wykonane testy toksykologiczne z zastosowaniem Phytotoxkit™, Ostracodtoxkit F™ oraz Microtox®SPT wykazały spadek właściwości toksycznych gleby po przeprowadzeniu procesu oczyszczania. Uzyskane wyniki analiz chromatograficznych i toksykologicznych wykazały, że wykorzystanie fitoremediacji w II etapie remediacji pozwala na zwiększenie efektywności procesu biodegradacji TPH i WWA.
: The article presents issues related to the staged bioremediation of soil contaminated with petroleum substances. The study of the G6 soil bioremediation process was conducted in two stages. In stage I, the biodegradation of petroleum-derived pollutants was carried out by inoculation with biopreparation B1, developed on the basis of non-pathogenic autochthonous microorganisms. The tests were performed using the ex-situ piling method, for a period of 3 months, under strictly controlled temperature conditions. In the second stage of the research, the pre-cleaned soil was subjected to biodegradation (inoculation with biopreparation B2), assisted by phytoremediation, in ex-situ conditions (pot method), for a period of 6 months. In phytoremediation studies, bird's-foot trefoil (Lotus corniculatus) belonging to the group of naphthophytes was used. The experiments were carried out in three systems: system 1 – soil G6-3 + trefoil, system 2 – soil G6-3 + biopreparation B2 + trefoil, system 3 – soil G6-3 + biopreparation B2 with the addition of γ-PGA (γ-polyglutamic acid) + trefoil. The effectiveness of the first and second stages of bioremediation was assessed on the basis of chromatographic analyses and toxicological tests. The conducted research showed that the efficiency of the first stage of G6 soil bioremediation was 41.67% for TPH (total petroleum hydrocarbons) and 34.73% for PAHs (polycyclic aromatic hydrocarbons). The highest efficiency of the 2nd stage of bioremediation was noted in system 3, and the lowest in system 1. As a result of the 2nd stage of bioremediation, supported by phytoremediation with bird's-foot trefoil, after 6 months of research, the concentration of TPH in the tested systems decreased by: 13.32% (system 1), 39.65% (arrangement 2) and 51.79% (arrangement 3), while the efficiency of the second stage of PAH biodegradation was 8.00% in soil G6-3(1), 37.10% in soil G6-3(2) and 51.34% in G6-3(3) soil. The conducted toxicological tests applying PhytotoxkitTM Ostracodtoxkit FTM and Microtox®SPT showed a decrease in the toxic properties of soil after the cleaning process. The obtained results of chromatographic and toxicological analyses showed that the use of phytoremediation in the second stage of remediation allows us to increase the efficiency of the biodegradation of TPH and PAHs.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2023, 79, 7; 443-454
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 249

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies