Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "vilnius region" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-26 z 26
    Tytuł:
    Action research in the Vilnius region
    Autorzy:
    Sikora, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644577.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    Action research
    engaged anthropology
    The Vilnius region
    cooperation
    Opis:
    The author in his text dedicated to action research made in the Vilnius region, Lithuania (a project realized by undergraduate students, PhD students, and one of the employees of the Chair of Ethnology and Anthropology University of Wrocław and a Lithuanian partner), presents an approach of engaged anthropology, basing on the characteristics important for it: cooperation, dialogism, openness, voluntariness. The paper presents the main features of the methodology of action research and further – the objectives and results of the research. It describes the cooperation between the academic anthropologists and non-professionals, moreover – the reflections on fieldwork and the problems that researcher has to cope with.
    Źródło:
    Prace Etnograficzne; 2013, 41, 3; 157-168
    0083-4327
    2299-9558
    Pojawia się w:
    Prace Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obyczajowość Tatarów polsko‑litewskich na Wileńszczyźnie
    Autorzy:
    Smajkiewicz-Murman, Dżemila
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676747.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Vilnius region
    Polish-Lithuanian Tatars
    symbolic culture
    material culture
    Opis:
    The culture of Polish-Lithuanian Tatars in the Vilnius regionThe article analyses the culture of the Tatars who came to the Vilnius region centuries ago. In 1945, most of the Tatars from the region decided to go to Poland during the process of repatriation, because they were entitled to do so as Polish citizens.First, the article provides a description of the Tatars’ Muslim religion: the Quran, the doctrine and the dogmas of Islam, mosques, imams and their religious functions, festivals, and prayers. The subsequent part analyses Tatar’s symbolic culture: science, writing, language diversity, legends and superstitions, professions; material culture: clothes, cuisine, the interiors of mosques and grave adornments; as well as their rituals and ceremonies: giving names to children, weddings, funerals, rites of brotherhood, sacrifice.All names and the terminology are given in their official and colloquial versions, as well as in the version “that is used / was used in everyday conversations”. This shows the influence of the linguistic environment, which began already in the area of the Grand Duchy of Lithuania. Бытовой уклад польско-литовских татар на ВиленщинеВ статье представлены черты бытового уклада общества татар, столетия назад осевших в Виленском крае. Большая часть татарского населения этих мест, имея польское гражданство, воспользовалась правом «репатриации» в Польшу. Автор знакомит нас с основами мусульманской религии татарского населения и, в этой связи, в доступной форме напоминает основы Корана, говорит о доктрине и догматах ислама, о мечети, имаме и функциях имамов (выполняемых ими религиозных услугах), о праздниках и молитвах. В последующих подразделах описывается духовная культура – наука, письменность, языковая разнородность, легенды, суеверия, профессиональная деятельность; материальная культура – одежда, кухня, убранство мечетей, могил, а также обряды – наречение ребёнка именем, бракосочетание, похороны, побратимство, жертвоприношение. Очень важным является закрепление ономастических определений и терминов в рассматриваемой тематике, представляемых в официальной и разговорной версиях, а также в версии «так, как произносят / произносили». Это отображает влияния языковой среды, закрепившиеся в прошлом, ещё на землях Великого княжества Литовского.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Współczesna tożsamość kulturowa Polaków na wileńszczyźnie
    CONTEMPORARY CULTURAL IDENTITY OF POLES LIVING IN THE VILNIUS REGION
    Autorzy:
    Malewska, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/597556.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    CULTURAL IDENTITY
    BORDERLANDS
    POLES LIVING IN THE VILNIUS REGION
    Opis:
    Te paper is focused on the topic of cultural identity of Poles living in the Vilnius Region. Tey represent the unique identity of borderland inhabitants, which consists of elements typical for diferent nations and ethnic groups. Te description of cultural identity of Poles living in the Vilnius Region is based on qualitative and quantitative analysis of the Polish language knowledge, the state of Polish education in Lithuania, level of religiosity, institutionalization of the social and cultural life and popularity of Polish language media. Te research shows that Poles living in the Vilnius Region identify themselves with Polish culture although they also recognize the uniqueness of their cultural identity, which diferentiates them from Polish citizens.
    Źródło:
    Pogranicze. Studia Społeczne; 2012, 20; 233-244
    1230-2392
    Pojawia się w:
    Pogranicze. Studia Społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kaplica Matki Bożej Uzdrowienia chorych w Galu na Wileńszczyźnie
    The Chapel of Our Lady Health of the Sick in Gaj in the Vilnius region
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022042.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    historia Wileńszczyzny
    archidiecezja wileńska
    osobliwości na Wileńszczyźnie
    the history of the Vilnius region
    the Archdiocese of Vilnius
    the Polish places of interest in the Vilnius region
    Opis:
    In the Vilnius region near Troki there is the tiny village of Gaj situated in the forest; it is part of the parish of Stare Troki in the Archdiocese of Vilnius. The village is inhabited by dozens of residents who are Polish. In this village there is a chapel of Our Lady Health of the Sick, which was built in the thirties of the last century thanks to the efforts of Włodzimierz Andrzejewski’s brother (a member of the Brothers Hospitallers of Saint John of God) and his family. It was consecrated in 1937. The chapel houses a copy of the image of Our Lady Health of the Sick from the Holy Cross Church of the Brothers Hospitallers in Vilnius. To this day, on the last Sunday in August, the faithful gather in the parish fair to give thanks to God, through the intercession of Our Lady, for everything they received from Him.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 106; 389-400
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy w polskojęzycznej wileńskiej prasie międzywojennej. (Na materiale „Kuriera Wileńskiego”)
    Specific dictionary analytisms and idiomatic phrases in the Polish interwar Vilnius press (on the basis of the “Kurier Wileński”)
    Autorzy:
    Joachimiak-Prażanowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/967740.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-31
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    idiomatic phrases
    dictionary analytisms
    Vilnius Region
    frazeologizmy
    analityzmy słownikowe
    wileńszczyzna
    Opis:
    This article presents specific dictionary analytisms and idiomatic phrases used in the Polish language of Kurier Wileński in the interwar period. I have found 50 dictionary analytisms (7 citations included) and 5 idioms (1 citation included). Amongst specific analytisms the Russicisms dominate: 31 items. Older Polish vocabulary creates a large group: 10 items. Six out of these phrases stand for recessive elements, four – are a part of obsolete lexis. One ephemeral unit (narzędzia moczowe) and one regionalism (skład apteczny) have appeared. The genesis of 5 unique idiomatic phrases excerpted from Kurier Wileński is shown in a following way: 3 Russicisms, 1 Ukrainian or Bielarusian borrowing (duby smalone), 1 idiomatic phrase of an unknown origin (ruszać się jak mucha w śmietanie). The textual frequency of appearance of all the collected peculiar lexical phenomena was in total 81 examples. As the analysis denoted, in the second decade of the period between the Wars the language of the editors of Kurier Wileński was less saturated with uniqueness than in the first ten years after the First World War. It could be – yet in the weak form – the result of contact of the Vilnius Region with ethnic Poland lands within one country.
    W niniejszym artykule przedstawiono osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy funkcjonujące w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym. Z badanej gazety wyekscerpowano łącznie 50 analityzmów słownikowych (w tym 7 cytatów) i 5 frazeologizmów (w tym 1 cytat). W grupie osobliwych analityzmów dominują rusycyzmy: 31 jednostek. Stosunkowo licznie reprezentowane jest starsze słownictwo ogólnopolskie: 10 jednostek. Sześć spośród nich to elementy recesywne, 4 leksemy należą zaś do leksyki przestarzałej. W badanym dzienniku napotkano 1 jednostkę efemeryczną (narzędzia moczowe) oraz 1 regionalizm (skład apteczny). Geneza 5 osobliwych frazeologizmów wynotowanych z KW przedstawia się następująco: 3 rusycyzmy, 1 ukrainizm lub białorutenizm (duby smalone), 1 frazeologizm o niejasnym pochodzeniu (ruszać się jak mucha w śmietanie). Frekwencja tekstowa wszystkich zgromadzonych osobliwych jednostek leksykalnych była niewielka i wynosiła łącznie 81 wystąpień. Jak wykazała analiza, w drugim dziesięcioleciu okresu międzywojennego język redaktorów KW był nieco mniej nasycony osobliwościami niż w pierwszych latach po I wojnie światowej. Mógł to być – słaby jeszcze – efekt zbliżenia Wileńszczyzny z Polską etniczną w granicach jednego państwa.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 153-171
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Grzegorz Dąbrowski, "Prosta etnografia Wileńszczyzny", Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wrocław 2013, ss. 313. „Wileńszczyzna. Przedmioty – opowieści – refleksje” red. Piotr Oleksy, Mateusz Sikora, Epigram, Bydgoszcz 2012, ss. 185
    Autorzy:
    Głuszkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676573.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-31
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Vilnius region
    the Commonwealth of Poland and Lithuania
    ethnography
    field research
    Opis:
    The review concerns two books devoed to the sociocultural, historical and lingusitic situation of Vilnius region (Lithuania). The author compares G. Dąbrowski's 'simple' ethnography and the practical application of his theories in the volume "Wileńszczyzna. Przedmioty – opowieści – refleksje".
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 333-339
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzieje Cerkwi prawosławnej na terenie diecezji grodzieńskiej do roku 1900
    The history of the Orthodox Church on the Grodno region to the year 1900
    Autorzy:
    Pytel, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494606.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    Grodno
    Grodzieńszczyzna
    Wilno
    Wileńszczyzna
    Cerkiew
    Prawosławie
    Diecezja
    historia
    Grodno region
    Vilnius region
    orthodox church
    diocese
    history
    Opis:
    Artykuł przedstawia historię dziejów Cerkwi prawosławnej na Grodzieńszczyźnie od czasów pojawienia się Prawosławia na terenach współczesnej Białorusi. Prezentowany tekst ma formę przekroju prawie tysiącletniej tradycji Prawosławia na Rusi ze szczególnym uwzględnieniem terenów Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny. W artykule omówione zostały plemiona zamieszkujące dawniej te tereny oraz okres pojawienia się chrześcijaństwa w obrządku wschodnim w Grodnie. Artykuł przedstawia podział historyczny, politykę poszczególnych państw i losy wiernych prawosławnych zamieszkujących tereny, które w latach 1900–1915 należały do diecezji grodzieńskiej. Znamiennym okresem historycznym w egzystencji Prawosławia i zarazem godzącym w jego niezachwiany status religii dominującej na terenach Kresów Wschodnich okazuje się być katolizacja oraz Unia Brzeska (1596 r.). Była propagowana z różnym nasileniem dzięki zmieniającej się w tym czasie władzy przez 243 lata, do ostatecznej jej kasaty w 1839 roku na Soborze w Połocku. Zabór rosyjski sprawił, iż granice Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny znalazły się pod panowaniem prawosławnej Rosji. Wiek XIX to przede wszystkim wpływ Imperium na restytucję Prawosławia na tych terenach oraz ich gwałtowny rozwój gospodarczy, ekonomiczny i konfesyjny. Grodno, stając się stolicą guberni, podnosiło status administracyjny swych terenów. Po powrocie unitów do Prawosławia Grodzieńszczyzna staje się ważnym zapleczem ekonomicznym diecezji wileńsko-litewskiej. Skutkiem tego jest ubieganie się wiernych o utworzenie samodzielnej diecezji Grodzieńskiej z siedzibą biskupa w Grodnie, co ostatecznie ma miejsce w 1900 roku.
    The article shows history of the Orthodox Church in Grodno region from times of the appearance of the orthodox faith in the areas of contemporary Belarus. The presented text has a form of the diameter of almost a thousand year of tradition of the orthodox faith on Rus’ with particular reference of the areas of Vilnius region and Grodno region. The article describes the tribes dwelling on these areas before and period of the appearance of the Eastern Orthodox Christianity rite in Grodno. The article describes also historical periods, the politics of individual countries and fates of the dwelling orthodox faithful on these areas which belonged to the diocese of Grodno in 1900-1915. The conversion to Catholicism and the Brest Union (1596) are the characteristic historical period in existence of the orthodox faith and which at the same time are striking to its unswerving status of the dominant religion on the areas of the Eastern Borderlands. The Brest Union was propagated with variable intensity was propagated, thanks to the changing government during 243 years to its final dissolution in 1839 on the Council in Polotsk. The Russian annexation made that the borders of Grodno region and Vilnius region were under the rule of the orthodox Russia. The nineteenth century means primarily the influence of Empire on the reconstruction of the Orthodox Church in this areas and their rapid economic and confessional development. Grodno when became the capital of the province raised the administrative status of their land. After return of the Union members to Orthodoxy, Grodno region becomes the important economic facilities of Vilnius and Lithuania diocese. The result of this are efforts of faithful to create an independent diocese of Grodno with the bishop settlement in Grodno which finally take place in 1900.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2016, 58, 3; 339-376
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formy upamiętnienia Józefa Piłsudskiego w Wilnie i na Wileńszczyźnie w latach 1936-1939. Próba reasumpcji
    Forms of commemorating Józef Piłsudski in Vilnius and the Vilnius Region from 1936 to 1939. An attempt at recapitulation
    Autorzy:
    Bojarski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050162.pdf
    Data publikacji:
    2021-11-05
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    Józef Piłsudski
    pogrzeb serca
    Wilno
    Wileńszczyzna
    upamiętnienie
    cmentarz na Rossie
    funeral of the heart
    Vilnius
    Vilnius Region
    commemoration
    Rasos cemetery
    Opis:
    Niniejszy artykuł przedstawia różnorodne formy upamiętnienia Józefa Piłsudskiego w Wilnie i na Wileńszczyźnie. Jego uzupełnienie stanowią zdjęcia z uroczystości złożenia szczątków Marii Piłsudskiej i serca Józefa Piłsudskiego do specjalnie przygotowanego mauzoleum. Załączone fotografie pochodzą ze zbiorów Instytutu Północnego im. W. Kętrzyńskiego oraz osób prywatnych. Tekst powstał w oparciu o najnowszą literaturę, wspomnienia z epoki oraz prasę z okresu międzywojennego. Przy okazji 85 rocznicy tego wydarzenia, warto odnotować, że pamięć o Józefie Piłsudskim ma szczególny wymiar na Warmii i Mazurach – regionie licznie zamieszkałym przez przesiedleńców z Wileńszczyzny i ich potomków.
    This article is concerned with various expressions of commemorating Józef Piłsudski in Vilnius and in the Vilnius region. It is complemented by photos from the ceremonial deposition of the remains of Maria Piłsudska and the heart of Józef Piłsudski within a specially prepared mausoleum. The photos derive from the collections of the Northern Institute of W. Kętrzyński and from private individuals. The text is based on the latest literature, memories from the period and the press from the interwar period. On the occasion of the 85th anniversary of this event, it is worth noting that the memory of Józef Piłsudski has a special place in Warmia and Masuria - a region inhabited by displaced people from the Vilnius Region and their descendants.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2021, 313, 3; 487-510
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Małe przedmioty, duże historie – antropologiczne badania w działaniu
    Small Objects, Big Stories – Anthropological Action Research
    Autorzy:
    Sikora, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/517893.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej
    Tematy:
    badania w działaniu
    antropologia zaangażowana
    współpraca
    Wileńszczyzna
    action research
    engaged anthropology
    cooperation
    Vilnius region
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie badań w działaniu ujętych jako metoda, za pomocą której możliwe jest dokonanie zmian w określonym środowisku przy jednoczesnej refleksji nad własną praktyką. W artykule, oprócz krótkiego wstępu, w którym w sposób ogólny przedstawione zostają teoretyczne zagadnienia związane z definiowaniem oraz kształtowaniem się badań w działaniu, zaprezentowane zostało studium przypadku projektu zakładającego realizację badań w działaniu. Organizatorami i uczestnikami inicjatywy były osoby związane z Katedrą Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego oraz osoby należące do stowarzyszenia ‘Lenkų Studentų Klubas Lietuvoje’.
    The article focuses on action research – a method that aims at changing a particular region, while allowing ethnographers to reflect on their own daily practices. The article presents theoretical issues related to the action research, as well as a case study: an action research project. The organizers and participants of the initiative were associated with the Department of Ethnology and Cultural Anthropology at the University of Wroclaw and the ‘Lenkų Studentų Klubas Lietuvoje’ organization.
    Źródło:
    Tematy z Szewskiej; 2013, Współpraca 2(10)/2013; 100-115
    1898-3901
    Pojawia się w:
    Tematy z Szewskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zoonimy z obszaru Wileńszczyzny zwierciadłem kontaktów językowo-kulturowych
    Zoonyms from the Vilnius Region as a reflection of linguisc and cultural contacts
    Autorzy:
    Żilo, Bożena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/3200697.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    Zoonyms
    Vilnius Region
    linguistic influences
    Polish of the Borderlands
    phonetic influences
    morphological influences
    lexical influences
    Opis:
    The issue of nomenclature for mixed breed animals has been taken up by Polish researchers many times and its significance for onomastic and dialectal research has been emphasised often enough. With respect to the North-Eastern Borderlands, sparse studies have been dedicated to it so far. Therefore, this paper discusses linguistic and cultural contacts reflected in proper names of two species of mixed breed animals in the Vilnius Region. The material was collected using the traditional and online survey method. This article presents the phonetic and morphological characteristics typical of the Polish of the Borderlands, lexical features, and nomenclature influences that were discovered while analysing zoonyms. It discusses the influences of the Lithuanian, Russian, and Belarusian languages on the nomenclature for animals living in households of people of Polish descent in the Vilnius Region.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2022, 798, 9; 62-72
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polacy na wileńskim pograniczu kultur: przestrzenie (nie)porozumienia a budowa międzykulturowej wspólnoty
    Poles in the Vilnius Borderland of Cultures: The Areas of (Non-)Agreements and Establishing Cross-Cultural Community
    Autorzy:
    SZERLĄG, ALICJA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/556290.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym.
    Tematy:
    wielokulturowość
    Wileńszczyzna
    przestrzeń doświadczania
    przestrzeń
    porozumienia
    multiculturalism
    the Vilnius region
    space of experience
    space of agreement
    Opis:
    Cechą specyfi czną współczesnej wielokulturowości jest wzajemne przenikanie się i mieszanie kultur, a w ich konsekwencji konstytuowanie się wielu pograniczy kulturowych w obrębie jednej struktury. Zewnętrzne i wewnętrzne zależności oraz powiązania tej struktury konstruują i konceptualizują jej wewnętrzne przestrzenie, w których odmienności kulturowe pozostają ze sobą w określonym stosunku – najogólniej rzecz ujmując – konfl iktu bądź porozumienia. Istotne jest więc odniesienie się do kategorii miejsca, pojmowanego jako przestrzeń doświadczania, którego wielokulturowa specyfi ka z jednej strony istotnie waży na identyfi kacji kulturowej oraz kształtowaniu się tożsamości społeczno-kulturowej jednostek i grup, a z drugiej strony sprzyja powstawaniu praktyk społecznych, których sens i znaczenie ma (wielo)kulturową proweniencję. Dlatego w odniesieniu do miejsca (pogranicza kultur) ważne jest zwrócenie uwagi na identyfi katory konfl iktu oraz porozumienia, dzięki którym dochodzi do konfl iktu, kompromisu na stykach kultur, a w jego efekcie budowy wspólnoty. Miejscem, w którym pograniczność w sposób ewidentny się uobecnia, jest Wileńszczyzna. Jej etniczno-kulturowa i narodowa pograniczność pozwala na określenie uwarunkowań społeczno-kulturowej identyfi kacji Polaków (jako mniejszości narodowej), jakości stosunków społecznych na stykach kultur oraz otwartości na odmienne kultury. Dzięki czemu możliwe jest przedstawie nie wielowymiarowej przestrzeni doświadczania oraz przestrzeni porozumienia na wileńskim pograniczu kultur.
    A mutual permeation, mixing of cultures and, as a consequence, forming of many cultural borderlands within one structure are features specifi c to the contemporary multiculturalism. Subsequently, external and internal relations and links within such structure construct and conceptualize its inwards areas where cultural diversities remain in a defi ned relationships, i.e. confl ict or agreement. Thus, referring to the category of the place is of key importance, as it entails the domain of experiencing multicultural specifi city, determines the cultural identity, and shapes social and cultural identities of the individuals and groups. Notwithstanding, it contributes to the emergence and coming into existence of public practices, which meaning and sense are of (multi)cultural provenance. Therefore, with reference to the place (borderlands of cultures) it is of paramount importance to concentrate on the identifi cations of confl icts and agreements, thanks to which conflict, or compromise, takes place at the meeting points of cultures, the latter resulting in the establishment of a community. The Vilnius region is a place where such borderland specifi city reveals its features evidently as its ethnic, cultural and national borderland character allows to determine the social and cultural conditions of the Pole’s identifi cation (as a national minority), the qualities of social relations at the meeting points of cultures, and the openness to diff erent cultures. Thanks to the above, it is possible to cast light on the multidimensional area of experience, and the area of the agreement in the Vilnius borderland of cultures.
    Źródło:
    Multicultural Studies; 2016, 1; 77-88
    2451-2877
    Pojawia się w:
    Multicultural Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Reforma rolna na Wileńszczyźnie w okresie międzywojennym
    Agricultural reform in Vilnius Region between Two World Wars
    Autorzy:
    Noniewicz, Czesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/955088.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    reforma rolna
    parcelacja majątków
    komasacja
    wileńszczyzna
    breaking up estates
    regrouping of land
    vilnius region
    lend reform
    Opis:
    Reforma rolna na Wileńszczyźnie przebiegała zgodnie z prawem obowiązującym w II Rzeczypospolitej i była procesem obejmującym stopniową parcelację majątków ziemskich oraz komasację ziemi chłopskiej ze zmianami przestrzennymi na wsi. Po drugiej wojnie światowej kolektywizacja rolnictwa na Wileńszczyźnie przekreśliła wszystkie osiągnięcia reformy rolnej okresu międzywojennego.
    The land reform in the Vilnius Region was introduced in accordance with the laws of the Second Republic and was a gradual process, involving the breaking up of estates, the assemblage of land belonging to peasants, and spatial changes in the country. After the Second World War, the collectivisation of agriculture in the Vilnius Region undid all the achievements of the land reform of the interwar period.
    Źródło:
    Optimum. Economic Studies; 2014, 6(72); 236-241
    1506-7637
    Pojawia się w:
    Optimum. Economic Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi
    The Polish population in multi-ethnic regions of Lithuania, Latvia and Belarus
    Autorzy:
    Kowalski, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/965549.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Vilnius region
    Latgale region
    Hrodna region
    Polish minority
    multiethnic regions
    ethnic relations
    mniejszość polska
    regiony wieloetniczne
    stosunki narodowościowe
    Wileńszczyzna
    Łatgalia
    Grodzieńszczyzna
    Opis:
    The aim of the paper was to compare the situation of the Polish minority in the three bordering countries: Lithuania, Latvia and Belarus. Despite similar historical circumstances contemporary groups of Polish minority in the lands of former Grand Duchy of Lithuania and Polish Livonia living in the different socio-economic and political conditioning. This situation affecting their relations with other ethnic groups and state authorities. All of the researched areas – Vilnius region in Lithuania, Latgale region in Latvia, Hrodna region in Belarus – are multicultural. In all, owing to special circumstances of Eastern Slavic-Baltic ethnic borderland, a compact Polish ethnic area was formed. Despite the deportation and postwar emigration of Poles and despite that areas inhabited by them belong to three different states, the Polish population still represents a significant proportion of the population, affecting the local socio-cultural and political life. The analysis of census data and maps indicates the progressive decrease of the Polish population and retreat of Polish ethnic area. However, recent censuses show the vary – depending on the region – processes. In Lithuania the stabilization of the ethnical structure of the population is observed. Despite the hostile attitude of Lithuanian nationalists and state authorities that often remain under their influence, Polish population takes advantage of the civil rule of law to consolidate its assets. In Belarus further melting of Polish ethnic area is observed, associated with a decrease in the number of Poles, both in absolute and relative terms. This can be combined with both the difficult situation of the Polish population in the Soviet period (no schools and other Polish institutions), and the current socio-political situation in Belarus. Under Lukashenka’s dictatorial rule the Polish minority action is merely tolerated. Government support the policy of the tsarist and Soviet authorities, under which local Poles were considered as regional (Catholic) branch of the Belarusian people. Paradoxically, the relatively best situation concern the Polish population in Latvia, where Polish community is the least numerous, both in absolute and relative terms. The clear revival of Polish socio-cultural, and even increasing participation of Poles in some areas, can be observed. The Latvian authorities are positively oriented to the Polish socio-cultural initiatives, seeing the Polish movement as a counterweight to the demographic dominance of East Slavic population (Russians, Belarusians, and Ukrainians) in the south-eastern part of the country.
    Pomimo podobnych uwarunkowań historycznych mniejszość polska, zamieszkująca tereny dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego i Inflant Polskich, w zależności od miejsca zamieszkania (Litwa, Łotwa, Białoruś) znajduje się w odmiennej sytuacji społeczno-gospodarczej i polityczno- -ustrojowej. Odciska się to na relacjach mniejszości polskiej z innymi grupami etnicznymi oraz władzami państwowymi. Analiza sytuacji sugeruje, iż pod wieloma względami najlepsze warunki dla pielęgnowania swojej odrębności (pomimo niewielkiej liczebności) ma mniejszość polska na Łotwie. Na przeciwległym krańcu, choć najliczniejsza, znajduje się mniejszość polska na Białorusi.
    Źródło:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej; 2013, 2; 205-237
    2300-0562
    2450-0127
    Pojawia się w:
    Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepcje przynależności Wileńszczyzny i kultura dyskusji na forum obrad Sejmu Wileńskiego od 4 lutego do 1 marca 1922 r.
    The concepts of ‘belonging’ in the Vilnius Region and culture of discussions at the sessions of the Sejm of Vilnius 4th of February – 1st of March 1922
    Autorzy:
    Błażejczyk, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/621777.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Wilno, Wileńszczyzna, endecja, Sejm Wileński 1922, kultura dyskursu politycznego, doktryny międzywojnia.
    Vilnius, Vilnius region, National Democracy fraction, Sejm of Vilnius 1922, culture of political discussion, doctrines of interwar.
    Opis:
    The question of ‘belonging’ in the Vilnius Region became a significant problem in Pol- ish – Lithuanian relations following World War I. The Polish population of this region spontanously expressed its will to join the reborn Polish state. It was treated by them as a natural historical consequence and as an example of the tradition and the work and goals of previous generations. In the elections of January 8th 1922, this will was formally expressed. It was confirmed by the proceedings of the elected Sejm, which was domi- nated by the Polish National Democracy fraction (aka the Polish Central Elections’ Com- mittee). Minutes of the sessions of the Sejm show that different concepts for the future of the Vilnius Region were presented. Discussions were of a highly emotional character with MPs using arguments in personam. Similarly, accusations were vented about past events. However, the debate was meritous and demonstrated sound political argument. The debate in the Sejm of the Vilnius Region ended on Feb. 20th 1922, when the act on joining the Polish state was passed, along with some additional declarations regarding its execution.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2016, 15, 2; 301-315
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The economic crisis and development of Vilnius urban region – spatial aspects
    Kryzys gospodarczy a rozwój regionu miejskiego Wilna – aspekty przestrzenne
    Autorzy:
    Burneika, Donatas
    Ubareviciene, Ruta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/414620.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Instytut Ameryk i Europy. Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG)
    Tematy:
    urban development
    economic crisis
    Vilnius urban region
    rozwój miast
    kryzys ekonomiczny
    region miejski Wilna
    Opis:
    The development of Lithuania was deeply affected by the recent world economic crisis, which had a negative impact on most countries in Europe. However, the degree of impact was quite differentiated spatially, and various localities suffered from the crisis unevenly. The economic sectors that suffered the most in Lithuania, were concentrated in metropolitan areas, so the crisis damaged urban economy most seriously. How the economy of the capital city was affected at this time is a central question for researchers. Different areas and sectors of the urban economy were affected differently, so the impact on urban space was fragmented. Our analysis is mainly seeking to understand changes in the construction sector and housing market. The paper also tries to reveal the main features of the development of the whole Vilnius urban region, which occupies much wider territories than the city municipality. The capability to withstand economic threats depends both on urban economy and on the situation in the surrounding region or hinterland of the city. The process of the transformation of rural areas into urban regions is constantly taking place and in the case of metropolitan regions, it depends on the situation in the urban, country, and global economies. The rise of discussion about possible paths of prospective development of the Vilnius city region is also among the tasks of this paper.
    Ostatni kryzys gospodarczy, który miał negatywny wpływ na większość krajów europejskich odcisnął swoje głębokie piętno również na procesie rozwoju Litwy. Oddziaływanie kryzysu było jednak dość zróżnicowane przestrzennie, a poszczególne układy lokalne ucierpiały w różnym stopniu. Branże gospodarcze najsilniej dotknięte kryzysem są skoncentrowane w obszarach metropolitalnych, co oznaczało najpoważniejszy regres gospodarek dużych miast. W artykule autorzy pytają przede wszystkim o to, w jakim stopniu ucierpiała gospodarka Wilna. Z uwagi na to, że poszczególne sektory i obszary miasta ucierpiały na skutek kryzysu nierównomiernie, jego wpływ na przestrzeń miejską jest mozaikowy. Głównym celem podjętej analizy była ocena tego, jak w obliczu kryzysu zachował się sektor budowlany oraz rynek mieszkaniowy. Artykuł przedstawia te zjawiska w kontekście rozwoju całego regionu miejskiego Wilna, a zatem w ujęciu znacznie wykraczającym poza granice administracyjne miasta. Odporność na gospodarcze trudności jest bowiem pochodną reakcji zarówno gospodarki miasta, jak i jego regionalnego otoczenia lub zaplecza. Proces przekształcania obszarów wiejskiej w region miejski w otoczeniu dużego miasta ma charter ciągły i zależy od sytuacji miasta, kraju i globalnej. Skłania to podjęcia próby oceny dalszego rozwoju regionu miejskiego Wilna.
    Źródło:
    Studia Regionalne i Lokalne; 2015, 2(60); 81-96
    1509-4995
    Pojawia się w:
    Studia Regionalne i Lokalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludobójstwo w Ponarach – obraz zbrodni w świetle relacji Kazimierza Sakowicza i Heleny Pasierbskiej cz. 1
    Genocide in Ponary – the picture of the crime from the account of Kazimierz Sakowicz and Helena Pasierbska / part 1
    Autorzy:
    Janusiak, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/469776.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Ponary
    Polacy na Wileńszczyźnie
    eksterminacja Żydów
    ludobójstwo
    doły śmierci
    szaulisi
    Poles in the Vilnius region
    extermination of Jews
    genocide
    death pits
    shaulists
    Opis:
    Niniejszy artykuł porusza problem niemal nieistniejącej w społecznej świadomości prawdy o zbrodni ludobójstwa, jakiej dopuścili się Niemcy i Litwini w latach 1941–1944 w Ponarach. Pierwsza część opracowania przedstawia genezę polsko-litewskiego konfliktu w przededniu II wojny światowej oraz sytuację Polaków na Wileńszczyźnie w kolejnych miesiącach okupacji. Opierając się na „Dzienniku” Kazimierza Sakowicza oraz na opracowaniu Heleny Pasierbskiej, autorka przedstawia ogrom zbrodni, której ofiarami stało się ok. 70 tys. Żydów i ponad 20 tys. Polaków, zamordowanych rękami litewskich szaulisów
    This article addresses the truth, almost non-existent in the social awareness, about the genocide committed by the Germans and Lithuanians in 1941–1944 in Ponary. The first part of the publication describes the genesis of the Polish-Lithuanian conflict on the eve of World War II, as well as the situation of Poles in the Vilnius region in the months following occupation. On the basis of Diary by Kazimierz Sakowicz and a study by Helena Pasierbska, the author presents an enormous crime, whose victims included approximately 70 thousand Jews and over 20 thousand Poles killed by Lithuanian shaulists.
    Źródło:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie; 2016, 23; 355-375
    1230-0780
    2719-4337
    Pojawia się w:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Cemeteries of the Soviet Soldiers Killed in the Vilnius Region—Their Transformation After World War II and Their Present State. A Case Study.
    Autorzy:
    Wołkonowski, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2116069.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Vilnius region
    cemeteries and monuments of the Soviet soldiers
    transformation
    Soviet ideology
    historical memory
    Lithuania
    international regulations
    Nemenčinė
    Niemenczyn
    orthodox cross
    Opis:
    As many as 7465 Soviet soldiers died during fighting against the German troops in July 1944 in the Vilnius region (today’s Lithuania). After World War II, the Soviet authorities turned the soldiers’ burial sites into cemeteries and war memorials. Located in towns and cities, these places of remembrance served to perpetuate the Soviet perspective on World War II and the Soviet ideology. Nonetheless, the burial sites have been regarded as foreign elements in the region, both culturally and ideologically. After 1990, the Lithuanian government adopted new national and international regulations concerning the burial places of soldiers killed during World War II. In 1992, the local authorities in Nemenčinė (Polish: Niemenczyn) organized an official ceremony during which the remains of the Soviet soldiers were transferred from the town centre to a municipal cemetery. A red star on the monument was then replaced by an orthodox cross. Such changes may help to relieve the towns and cities from the bitter legacy of the former Soviet ideology. After 2000, using the Lithuanian international obligations, the Russian side began reconstructing and contemporizing the places of remembrance by placing the symbol of the orthodox cross next to the symbol of the red star. This may, in time, change the attitude of the local communities towards such places. However, Lithuanian authorities are inclined to believe that the cemeteries of the Soviet soldiers may become a “Trojan horse” and have an adverse effect on Lithuania.
    Źródło:
    Institute of National Remembrance Review; 2021-2022, 4; 205-241
    2658-1566
    Pojawia się w:
    Institute of National Remembrance Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie pisma „Znad Wilii w okresie transformacji systemowej, w budowaniu pozytywnej tożsamości Polaków Wileńszczyzny
    The Importance of the Magazine „Znad Wilii” during Systematic Transformation, in Building a Positive Identity of Poles at the Vilnius Region
    Autorzy:
    Mieczkowski, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/501990.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    pismo „Znad Wilii”
    okres transformacji systemowej
    pozytywna tożsamość Polaków
    Wileńszczyzna
    Litwa
    the magazine “Znad Wilii”
    positive identity of Poles
    the Vilnius region
    Lithuania
    Opis:
    The purpose of the article: The importance of the magazine “Znad Wilii” in the years 1989–1994 in building a positive identity of Poles at the Vilnius region, is an analysis of topics that were discussed at the journal, I will also try to reflect the prevailing social climate among Poles at the Vilnius region during the democratic transition, the collapse of the Soviet Union regime. An attempt to take the analysis of that issue is important because of the fact that local Poles efforts to establish a more intensive relations with Poland. For example by through the development of mutual relations between the Civic Parliamentary Club (Obywatelski Klub Parlamentarny), Solidarity, and the Lithuanian Sajūdis (this issue was raised, inter alia, in the article: Beginning of a common path – Początek wspólnej drogi), importance of the Polish minority in Lithuania, as well as a common history and memory of the First Republic – Respublica Serenissima and its importance in shaping contemporary identities of the nations of Central and Eastern Europe. Articles that were published during this period in the journal “Znad Wilii” are certainly interesting material, worthy of analysis in this study, also because of the important historical period in which they were submitted.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2014, 23, 1; 75-91
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Generał armii Iwan Czerniachowski – bohater czy zbrodniarz wojenny?
    Army General Ivan Czerniachowski, hero or criminal?
    Autorzy:
    Łach, Wiesław Bolesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/688058.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    dowódca 3 Frontu Białoruskiego
    Wileńszczyzna
    operacja wschodniopruska
    zabity
    pomnik
    commander of the Third Belarusian Front
    Vilnius region
    East Prussian operation
    killed
    monument
    Opis:
    Career of the general of the army of Ivan Czerniachowski, who was one of the youngest generals in military history, was quite brilliant. In connection with his person, many questions arise. Was he a hero or a criminal? Why did his monument at Pieniężno evoke such emotions? On April 24, 1944, Ivan Czerniachowski was appointed commander of the Third Belarusian Front. He commanded the Vilnius and Kaunas operation. However, for us, Ivan Czerniachowski is not a positive figure, because he led to the arrest of the command and soldiers of the Home Army in the Vilnius region. Although the operation was managed by the NKVD, the role of Czerniachowski in this story is clearly negative. In January 1945, the Third Belarusian Front took part in the East Prussian operation and broke up the German defense in the northern part of Prussia. The Third Belarussian Front, which was commanded by Czerniachowski, was given the task of liquidating the surrounded German armies. On February 18, Czerniachowski went on an inspection, despite many warnings about the shooting of the road. He ordered the driver to go in the direction of Pieniężno. The General was killed by a wounded artillery. After the Second World War, many residents of Vilnius region arrived in Warmia. Among them were soldiers of the Home Army, who perfectly remembered the role of Czerniachowski in the disarmament and arrest of Polish officers and soldiers in Vilnius. In 1971 a monument was erected commemorating the death of a general in Pieniężno at the intersection of roads. Until 1990, local party authorities organized rallies and folding flowers several times a year. In January 2014, the city council in Pieniężno decided to demolish the monument.
    Kariera generała armii Iwana Czerniachowskiego, który był jednym z najmłodszych generałów w historii wojskowości, była dość błyskotliwa. W związku z jego osobą rodzi się wiele pytań. Czy był on bohaterem czy zbrodniarzem wojennym? Dlaczego jego pomnik pod Pieniężnem wywołał aż takie emocje?. W dniu 24 kwietnia 1944 r. Iwan Czerniachowski został mianowany dowódcą 3 Frontu Białoruskiego. Dowodził operacją wileńską i kowieńską. Jednak dla nas nie jest on postacią pozytywną, ponieważ doprowadził do aresztowania dowództwa i żołnierzy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Co prawda operacją kierowała NKWD, jednak rola Czerniachowskiego jest w tej historii jednoznacznie negatywna. W styczniu 1945 r. 3 Front Białoruski brał udział w operacji wschodniopruskiej i przełamał niemiecką obronę w północnej części Prus. Trzeci Front Białoruski, który był dowodzony przez Czerniachowskiego, otrzymał zadanie likwidacji otoczonych armii niemieckich. Dnia 18 lutego Czerniachowski udał się na inspekcję, mimo wielu ostrzeżeń o ostrzale drogi. Nakazał kierowcy jechać w kierunku Pieniężna. Generał zginął raniony odłamkiem artyleryjskim. Po II wojnie światowej na Warmię przybyło wielu mieszkańców Wileńszczyzny. Byli wśród nich żołnierze Armii Krajowej, którzy doskonale pamiętali rolę Czerniachowskiego w rozbrojeniu i aresztowaniu polskich oficerów i żołnierzy w Wilnie. W 1971 r. postawiony został pomnik upamiętniający śmierć generała w Pieniężnie na skrzyżowaniu dróg. Do roku 1990 miejscowe władze partyjne organizowały wiece i składanie kwiatów kilka razy w roku. W styczniu 2014 r. rada miejska w Pieniężnie zdecydowała o rozbiórce obelisku.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2019, 103; 155-171
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Początki sporu z Litwą o Wilno i Wileńszczyznę w październiku 1920 r.
    The Origins of the Dispute with Lithuania over Vilnius and the Vilnius Region in October 1920
    Autorzy:
    Fabisz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2154506.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Umowa suwalska
    „bunt” Żeligowskiego
    Litwa Środkowa
    relacje polsko-litewskie
    Józef Piłsudski
    Lucjan Żeligowski
    Wilno i Wileńszczyzna
    Suwałki Agreement
    Żeligowski's ‘Mutiny’
    Central Lithuania
    Polish-Lithuanian relations
    Vilnius and the Vilnius Region
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu badań dotyczącego genezy i początków polsko-litewskiego sporu o Wilno i Wileńszczyznę w związku z akcją gen. Lucjana Żeligowskiego w październiku 1920 r. Autor możliwie szeroko przybliżył genezę (ze szczególnym uwzględnieniem roli Rosji Sowieckiej), przebieg i bezpośrednie konsekwencje inspirowanego przez Józefa Piłsudskiego tzw. buntu Żeligowskiego, jego tło wewnętrzne oraz uwarunkowania międzynarodowe. Wystąpienie Żeligowskiego przeciwko Litwie, skutkujące utworzeniem na terenie Wileńszczyzny quasi-państwa Litwy Środkowej, a następnie włączeniem tego terytorium w granice Rzeczypospolitej, było elementem koncepcji polityki wschodniej Piłsudskiego. Marszałek Piłsudski, z powodu niekorzystnej sytuacji międzynarodowej oraz niechętnej postawy Litwinów, zamiast stworzenia federacji m.in. z Litwą, musiał poprzestać na inkorporacji Wilna i Wileńszczyzny do Polski. Fakt ten zaważył w istotny sposób na stosunkach polsko-litewskich w okresie międzywojennym. W artykule zastosowano metodę indukcyjną i dedukcyjną oraz bezpośrednią i pośrednią metodę ustalania faktów. Wykorzystano metodę porównawczą oraz wnioskowania z milczenia źródeł.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 153-188
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Litwinów zlikwidować, Łotyszów wypuścić”. Wileńszczyzna 1944
    „Eliminate the Lithuanians, Release the Latvians.” Vilnius Region 1944
    Autorzy:
    Balbus, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40809849.pdf
    Data publikacji:
    2023-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Dolnośląski DSW. Wydawnictwo Naukowe DSW
    Tematy:
    okupacja niemiecka Polski
    Armia Krajowa
    Wileńszczyzna
    Litwa
    jeńcy wojenni
    egzekucje
    German occupation of Poland
    Polish Home Army
    Vilnius region
    Lithuania
    prisoners of war
    executions
    Opis:
    Opracowanie ukazuje egzekucje jeńców dokonywane przez brygadę por. Gracjana Froga „Szczerbca” pod Wilnem, mające miejsce w czasie działalności bojowej tegoż oddziału Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Przedstawione zostały motywy, przypadki i przebieg wydarzeń. Niewątpliwie przy każdej zarysowanej egzemplifikacji będzie konieczność przeprowadzenia w przyszłości pogłębionych badań umożliwiających doprecyzowanie szczegółów tych dramatycznych wydarzeń z okresu niemieckiej okupacji Polski. Studium powstało w oparciu o relacje i wspomnienia polskich weteranów oraz raporty policji litewskiej i niemieckiej.
    The study shows the executions of prisoners of war carried out by the Polish Home Army (AK) brigade of Lieutenant Gracjan Frog, alias “Szczerbiec” near Vilnius, in 1944. The motives, cases, and course of these dramatic events are presented. They took place during the occupation of Poland by the German army. The text was based on the accounts and memories of Polish veterans as well as reports from the Lithuanian and German police.
    Źródło:
    Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego; 2023, 17, 1; 81-111
    1896-8848
    2450-3436
    Pojawia się w:
    Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sport jako zjawisko polityczno-tożsamościowe na Litwie w XX wieku. Działalność Michała Sienkiewicza na Wileńszczyźnie
    Sport as a political and identity phenomenon in Lithuania in the 20th century. The Activity of Michał Sienkiewicz in the Vilnius Region
    Autorzy:
    Jung, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28766366.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    sport
    polityka
    historia Litwy
    historia sportu
    Litwa
    Wileńszczyzna
    Polacy na Litwie
    koszykówka
    politics
    history of Lithuania
    history of sport
    Lithuania
    Vilnius Region
    Poles in Lithuania
    basketball
    Opis:
    Artykuł traktuje o roli sportu w budowaniu i podtrzymywaniu tożsamości narodowej w skomplikowanych warunkach etniczno-politycznych. Rzecz dotyczy historii Litwy w XX wieku, gdzie relacje między zamieszkującymi ten obszar Litwinami i Polakami w dużej mierze określał polsko-litewski spór o przynależność Wileńszczyzny z okresu międzywojennego. Odmienne tradycje sportowe przyczyniły się do zachowania odrębności narodowej obu nacji w okresie sowieckiego zniewolenia, jednocześnie sukcesy sportowe Litwinów w latach 1947–1988, zwłaszcza koszykarzy w ramach ekip reprezentujących Związek Sowiecki, stanowiły element ich emancypacji politycznej. Doprowadził on wraz z innymi czynnikami do odzyskania niepodległości przez Litwę i jednocześnie warunkował potrzebę zdefiniowania na nowo stosunków między Litwinami i Polakami na Litwie. Sport odgrywał w tym procesie zazwyczaj rolę łączącą obie społeczności. Zaświadcza o tym postać Michała Sienkiewicza, sportowca, później niezwykle aktywnego działacza na rzecz sportu Polaków na Wileńszczyźnie, uczestnika życia sportowego w czasach sowieckich, między innymi sędziego lekkoatletycznego podczas legendarnego dla Polaków konkursu skoku o tyczce z udziałem Władysława Kozakiewicza, odbywającego się w ramach Igrzysk XXII Olimpiady w Moskwie w 1980 r. W okresie zaś wznoszenia fundamentów litewskiej niepodległości – inicjatora i uczestnika odbudowy Litewskiego Narodowego Komitetu Olimpijskiego i polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie.
    The article deals with the role of sport in building and maintaining national identity in difficult ethnopolitical conditions. It deals with the history of Lithuania in the twentieth century, where relations between Lithuanians and Poles living in the area were primarily determined by the Polish-Lithuanian dispute over the belonging of the Vilnius region in the interwar period. The different sporting traditions contributed to the preservation of the national identity of both nations during the period of Soviet enslavement, while the sporting successes of Lithuanians in 1947–1988, especially of basketball players on teams representing the Soviet Union, were an element of their political emancipation. It led, together with other factors, to the restoration of Lithuanian independence and, at the same time, conditioned the need to redefine relations between Lithuanians and Poles in Lithuania. In this process, sports usually played a role in bringing the two communities together. The figure of Michał Sienkiewicz evidences this, a sportsman, later an extremely active sportsman for Poles in the Vilnius region, a participant in sports life during Soviet times, including an athletics judge at the legendary pole vaulting competition with Władysław Kozakiewicz at the XXII Olympics in Moscow in 1980. During the period of building the foundations of Lithuanian independence, he initiated and participated in the reconstruction of the Lithuanian National Olympic Committee and the Polish Gymnastic Association “Sokół” in Lithuania.
    Źródło:
    Eastern Review; 2022, 11, 1; 157-180
    1427-9657
    2451-2567
    Pojawia się w:
    Eastern Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Маркеры этнічнай ідэнтычнасці жыхароў Віленшчыны (па матэрыялах палявых этнаграфічных экспедыцый пачатку ХХІ ст.)
    Markery tożsamości etnicznej mieszkańców Wileńszczyzny (na materiale etnograficznych wypraw terenowych z początku XXI wieku)
    Autorzy:
    Vnukovich, Yury
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32222761.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    ethnicity
    identity
    markers of distinctiveness
    Belarusian-Lithuanian borderland
    Vilnius region
    etniczność
    tożsamość
    wyznaczniki odrębności
    pogranicze białorusko-litewskie
    Wileńszczyzna
    этнічнасць
    ідэнтычнасць
    маркеры адрознасці
    беларуска-літоўскае памежжа
    Віленшчына
    Opis:
    The article presents an analysis of ways to articulate one's and another's ethnic identity of the inhabitants of Vilnius region on the basis of linguistic, territorial and religious markers of distinctiveness. The research is based on the ethnographic fieldwork materials collected in 2007-2011. Language is the most significant marker of ethnic identity in the Belarusian-Lithuanian borderland, where it is difficult to find other contrasting cultural differences between Lithuanians, Poles and Belarusians. For example, in Vilnius region Lithuanians are most often identified by local Slavic-speaking residents on the basis of this feature. However, in the case of people who speak a regional variant of the Belarusian language in Vilnius region, we are dealing with an ethnic anomaly or liminal category – often referred to as locals (“people from here”). Residents who consider themselves Poles call their language simple (prostaya mova). For them, it is no longer a direct marker of ethnicity. In this case, other determinants become markers of identity. First of all, it is the territory of origin and religion that situationally signal the ethnic boundaries between Lithuanians, Poles and Belarusians of Vilnius region.
    W artykule przedstawiona jest analiza sposobów na artykułowanie swojej i cudzej tożsamości etnicznej mieszkańców Wileńszczyzny na podstawie językowych, terytorialnych i religijnych wyznaczników odrębności. Badanie opiera się na etnograficznych materiałach terenowych zebranych na początku XXI wieku. Język jest najważniejszym markerem tożsamości etnicznej na pograniczu białorusko-litewskim, gdzie ciężko jest odnaleźć inne kontrastujące odrębności kulturowe między Litwinami, Polakami i Białorusinami. Na przykład Litwini są najczęściej identyfikowani przez lokalnych mieszkańców słowiańskojęzycznych na podstawie akurat tej cechy. Natomiast w przypadku osób posługujących się regionalną odmianą języka białoruskiego na Wileńszczyźnie mamy do czynienia z anomalią etniczną lub kategorią liminalną, często określaną jako tutejsi. Mieszkańcy, którzy uważają się za Polaków, nazywają swój język prostym. Dla nich nie jest on już bezpośrednim wyznacznikiem przynależności etnicznej. W tym przypadku inne wyznaczniki stają się markerami tożsamości. Przede wszystkim jest to terytorium pochodzenia i religia, które sytuacyjnie sygnalizują etniczne granice między Litwinami, Polakami i Białorusinami Wileńszczyzny.
    У артыкуле разглядаецца, як жыхары Віленшчыны артыкулююць сваю і чужую этнічную ідэнтычнасць, выкарыстоўваючы моўныя, тэрытарыяльныя і рэлігійныя маркеры адметнасці. Даследаванне выканана на падставе палявых этнаграфічных матэрыялаў, сабраных у пачатку ХХІ ст. Мова з’яўляецца найважнейшым маркерам этнічнай ідэнтычнасці на беларуска-літоўскім памежжы, дзе мы не знаходзім іншых кантрасных культурных адрозненняў паміж літоўцамі, палякамі і беларусамі. Напрыклад, літоўцы часцей за ўсё ідэнтыфікуюцца мясцовымі славянамоўнымі жыхарамі паводле гэтай прыкметы. Аднак у выпадку з носьбітамі рэгіянальнага варыянта беларускай мовы на Віленшчыне мы сутыкаемся з этнічнай анамаліяй або лімінальнай катэгорыяй, якая нярэдка вызначаецца як тутэйшыя. Сваю мову мясцовыя жыхары, якія лічаць сябе палякамі, называюць простай і для іх яна ўжо не з’яўляецца прамым індыкатарам этнічнай прыналежнасці. У гэтым выпадку маркіруючае значэнне набываюць іншыя прыкметы ідэнтычнасці – найперш тэрыторыя паходжання і рэлігія, якія сітуацыйна сігналізуюць пра этнічныя межы паміж літоўцамі, палякамі і беларусамі Віленшчыны.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 65-87
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność Augustinasa Voldemarasa jako kreatora litewskiej polityki zagranicznej wobec Polski, Niemiec i ZSRR w latach 1926–1929
    Activity of Augustinas Voldemaras as the Author of Lithuanian Foreign Policy towards Poland, Germany, and the USSR in 1926–1929
    Autorzy:
    Malužinas, Martinas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/653993.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Augustinas Voldemaras
    stosunki litewsko-polskie
    stosunki litewsko-niemieckie
    stosunki litewsko-sowieckie
    litewska polityka zagraniczna 1926–1928
    Wileńszczyzna
    Kłajpeda
    Polish-Lithuanian relations
    Lithuanian-German relations
    Lithuanian-Soviet relations
    Lithuanian foreign policy 1926–1928
    Vilnius region
    Klaipeda
    Opis:
    Po zamachu stanu w grudniu 1926 r. na czele Litwy stanęli liderzy partii narodowców: Augustinas Voldemaras i Antanas Smetona. W artykule omówiono politykę zagraniczną Voldemarasa w kluczowych dla Litwy latach 1927–1928. Był to okres próby przebudowy stosunków relacji polsko-litewskich, głównie w kontekście Wileńszczyzny, tajnych negocjacji z Niemcami, mających na celu pozyskanie dodatkowego wsparcia finansowego dla młodego państwa litewskiego oraz polityki zbliżenia z ZSRR, dzięki której Litwa zyskała potężnego sojusznika w sporze z Polską.
    Following the coup d’état of December 1926, Lithuania found itself governed by the leaders of the Lithuanian Nationalists, Augustinas Voldemaras and Antanas Smetona. The article discusses Voldemaras’ foreign policy during the important for Lithuania years of 1927 and 1928. It was the period of attempted reconstruction of Polish-Lithuanian relations, mainly in the context of Vilnius region, secret negotiations with the Germans to secure additional financial support for the young Lithuanian state, and policy of détente with the USSR which made it possible for Lithuania to gain a powerful ally in the argument with Poland.
    Źródło:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2019, 54, 2; 151-177
    2353-6403
    1230-5057
    Pojawia się w:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z Wileńszczyzny do Barczewa. Znani i nieznani ekspatrianci z Kresów
    From the region of Vilnius to Barczewo. Known and unknown expatriates from Borderlands
    Autorzy:
    Korybut-Marciniak, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366231.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    Ekspatriacja
    Prusy Wschodnie
    Wileńszczyzna
    kultura na Warmii
    Barczewo
    Expatriation
    Eastern Prussia
    the region of Vilnius
    culture in Warmia
    Opis:
    The article’s goal is to show the role of expatriates from the region of Vilnius in post-war Barczewo and also to capture the worlds saved in human memory – the one that was left behind the eastern border of Poland, the one in former East Prussia and also one that was created in Barczewo’s multicultural mosaic. In the article there are presented the characteristics of people who came from these eastern borderlands. There is also shown the relationship between the indigenous population and the migrant population. The basis of the article is the relations of the Kresowiak family - today’s inhabitants of Barczewo. A few preserved in family archival documents, written relations of people already dead, as well as published biographical studies.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2019, 303, 1; 94-114
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inżynier, społecznik, krajoznawca. Przyczynek do biografii Aleksandra Zubelewicza (1890-1956)
    Engineer, social activist, tourist. Contribution to the biography of Aleksander Zubelewicz (1890-1956)
    Autorzy:
    Bojarski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135578.pdf
    Data publikacji:
    2022-08-18
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    biografie
    przesiedleńcy z Wileńszczyzny na Warmii i Mazurach
    komunikacja i drogownictwo
    ruch turystyczny i krajoznawczy
    odbudowa Warmii i Mazur
    biographies
    resettlers from the Vilnius Region in Warmia and Mazury
    communication and transport
    tourist and sightseeing traffic
    reconstruction of Warmia and Mazury
    Opis:
    W artykule została zaprezentowana sylwetka inżyniera Aleksandra Zubelewicza – pierwszego powojennego naczelnika wydziału komunikacyjnego Urzędu Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski i Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie. Aleksander Zubelewicz był absolwentem Instytutu Technologicznego w Petersburgu. W okresie międzywojennym pracował m.in. jako dyrektor Dyrekcji Robót Publicznych w Nowogródku i w Wilnie oraz w charakterze naczelnika wydziału komunikacyjnego Urzędu Wojewódzkiego w Wilnie. Oprócz pracy zawodowej angażował się społecznie zarówno przed jak i po II wojnie światowej. Działał m.in. na rzecz rozwoju turystyki i krajoznawstwa, a po wielkiej powodzi jaka dotknęła Wilno w 1931 r. w ramach Komisji Technicznej Komitetu Ratowania Bazyliki Wileńskiej nadzorował prace budowlane w Katedrze Wileńskiej. Tekst stanowi przyczynek do dalszych badań nad dziejami elit przybyłych z Wileńszczyzny na Warmię i Mazury po II wojnie światowej.
    The article presents engineer Aleksander Zubelewicz - the first post-war head of the communications department of the Office of the Government Plenipotentiary of the Republic of Poland for the Mazury District and the Voivodeship Office in Olsztyn. Aleksander Zubelewicz graduated from the Technological Institute in Saint Petersburg. In the interwar period, he worked as the director of the Public Works Directorate in Nowogródek and Vilnius and as the head of the communication department of the Provincial Office in Vilnius, among other things. Apart from his professional life, he was involved in social issues both before and after World War II. For instance, he made efforts for the development of tourism and sightseeing, and after the great flood that hit Vilnius in 1931 he supervised construction works at the Vilnius Cathedral as part of the Technical Commission of the Committee for the Rescue of the Vilnius Basilica. The text is a contribution to further research on the history of the elites who came from the Vilnius Region to Warmia and Mazury after World War II.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2022, 317, 2; 196-218
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-26 z 26

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies