Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "trafność" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 31
Tytuł:
Polish Adaptation of Self-Construal Scale
Autorzy:
Pilarska, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/419380.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
konstrukt Ja
narzędzie
rzetelność
trafność
Opis:
The aim of this article is to present a theoretical background and psychometric features of Polish adaptation of the Self-Construal Scale (SCS; Singelis, 1994). The scale is composed of two subscales (9 items each) which measure degree of independent and interdependent self-construal. The scale was constructed for the needs of empirical research conducted in order to psychologically characterize individuals with different types of self-construal. The Polish adaptation of SCS has satisfactory reliability (Cronbach's alpha) and construct validity (via exploratory and confirmatory factor analyses and correlations with Relational-Interdependent Self-Construal Scale; RISC; Cross, Bacon & Morris, 2000). Although further research are needed, it may be assumed that this tool can be successfully used in research on regulative meaning of self-construal.
Źródło:
Studia Psychologiczne (Psychological Studies); 2011, 49, 1; 21-34
0081-685X
Pojawia się w:
Studia Psychologiczne (Psychological Studies)
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O osobliwościach metodologicznych badań naukowych i diagnostycznych prowadzonych przez psychologów klinicznych
Autorzy:
Brzeziński, Jerzy Marian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127743.pdf
Data publikacji:
2019-04-05
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
diagnoza psychologiczna
teoria psychologiczna
proces badawczy
EBA
EBPP
trafność wewnętrzna
trafność zewnętrzna
psychologia kliniczna
Opis:
Artykuł skupia się na metodologicznych osobliwościach praktyki badawczej (badania naukowe i badania diagnostyczne) psychologii klinicznej. Autor wskazuje na typowe odstępstwa tej praktyki od standardów metodologicznych współczesnej psychologii – zwłaszcza tych, które wpisane zostały we wzorzec diagnozy opartej na dowodach empirycznych i praktyki psychologicznej opartej na dowodach empirycznych: lekceważenie prymarnej roli empirycznych teorii psychologicznych, zbyt częste odstępstwa od standardów psychometrycznych w procedurach konstruowania i stosowania testów psychologicznych (bywa, że są to pseudotesty, jak np. Test Drzewa Kocha). W artykule podkreślono ważność trafności teoretycznej testu psychologicznego. Podniesiono też problem zapewniania badaniom naukowym prowadzonym przez klinicystów trafności wewnętrznej i zewnętrznej.
Źródło:
Roczniki Psychologiczne; 2016, 19, 3; 437-452
1507-7888
Pojawia się w:
Roczniki Psychologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
DLACZEGO PROGNOZY EKONOMICZNE SĄ NIETRAFNE?
Autorzy:
Beata, Bazeli,
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/898128.pdf
Data publikacji:
2018-12-11
Wydawca:
Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy
Tematy:
prognozowanie
prognoza
metody prognozowania
trafność prognozy
Opis:
Przewidywanie przyszłości jest niezbędnym elementem w przygotowaniu ludzkiego działania, a jedną z form przewidywania przyszłości jest prognozowanie. Metodologia prognozowania zjawisk ekonomicznych jest bardzo bogata i nadzwyczaj trudna warsztatowo i dlatego istnieje wiele metod prognozowania. W artykule omówione zostały warunki, w których można wyznaczyć mniej lub bardziej trafne prognozy przyszłego stanu. Celem opracowania jest wskazanie głównych przyczyn zawodności prognoz przy jednoczesnym podkreśleniu konieczności ich opracowywania. Możliwość dowiedzenia się, co nas czeka w przyszłości, jest bardzo kusząca. Gdyby kryło się w niej jakieś niebezpieczeństwo, można by spróbować mu zapobiec albo przynajmniej przygotować się na nie. Jeśliby zaś przyszłość okazała się pomyślna, oczekiwałoby się jej w spokoju. W każdym przypadku, umiejętność przewidywania zmniejsza niepewność i ryzyko związane z przyszłością. Dotyczy to również zjawisk gospodarczych. Niepewność towarzyszy każdej działalności gospodarczej, zarówno w skali mikroekonomicznej, jak i makroekonomicznej. W literaturze często wyróżnia się niepewność behawioralną i niepewność egzogeniczną1. Pierwszy rodzaj związany jest z zachowaniem się uczestników życia gospodarczego, drugi natomiast dotyczy tzw. „stanu natury”. Można powiedzieć, że w przypadku niepewności behawioralnej prawdopodobieństwo pojawienia się danego zdarzenia jest zależne od indywidualnego zachowania się jednostki i nie jest niezmienne w czasie. Poprzez wymianę informacji, umowy handlowe itp. można zredukować rozmiary tego rodzaju niepewności. W przypadku niepewności egzogenicznej na prawdopodobieństwo pojawienia się zdarzenia nie ma wpływu decyzja jednostki. Należy podkreślić, że pojęcia przewidywanie przeszłości nie powinno się rozumieć identycznie jak pojęcia prognozowanie. Są ze sobą powiązane jednak nie są tożsame. Prognozowanie jest jedną z form przewidywania przyszłości. Jest to przewidywanie przyszłych faktów, zjawisk czy zdarzeń na podstawie uzasadnionych przesłanek ustalonych w toku badań naukowych. Jeśli jest ono wykonywane za pomocą metod naukowych i jeśli dotyczy ono zdarzeń związanych z gospodarowaniem, nazywa się je, na ogół, prognozowaniem gospodarczym. Definicja prognozowania jednoznacznie wskazuje, że jest to działanie mające na celu przewidywanie przyszłości z wykorzystaniem dorobku nauki. Wynikiem tego działania jest prognoza2 . Użytkownicy prognozy (zwłaszcza gospodarczej) wymagają, aby przedstawione im prognozy były uzasadnione, a najlepiej uzasadnione naukowo. Zainteresowanie przyszłością w działalności ludzkiej występowało zawsze i ma ono charakter powszechny. Stopień tego zainteresowania bardzo wzrósł w ostatnim okresie. Główną tego przyczyną jest fakt, iż przewidywanie przyszłości jest niezbędnym elementem w przygotowaniu ludzkiego działania. Nie można gospodarować racjonalnie bez konstrukcji prognozy. Jest ona niezbędna zarówno rządowi, politykowi gospodarczemu, samorządowi lokalnemu, producentowi, menedżerom, jak i zwykłemu człowiekowi, który musi w konkretnych warunkach podjąć decyzję wyboru jednej ze stojących do dyspozycji możliwości. Ich znaczenie wzrasta szczególnie w sytuacjach wymagających częstego podejmowania decyzji, które najczęściej dotyczą dalszej lub bliższej przyszłości. Główną trudnością, która się wówczas pojawia, to całkowity brak danych na temat przyszłych stanów różnych procesów i zjawisk w momencie ustalania decyzji. A zatem nie istnieje możliwość ustalenia jednoznacznej miary korzyści płynących z podejmowanych decyzji. Prognozy mogą być zatem konstruowane w celu dostarczania tych dodatkowych informacji zmniejszających lukę informacyjną, a tym samym mogą przyczynić się do zmniejszania ryzyka związanego z podejmowanymi decyzjami i ułatwianie ich podjęcia. W celu zachowania racjonalności podejmowanych decyzji makroekonomicznych należy podejmować próby konstrukcji prognoz, np. określenia poziomów liczbowych takich wielkości jak: inflacja, stopa procentowa, stopa bezrobocia, PKB, płaca, cena itp. Prawidłowy proces prognozowania tych wielkości wymaga uwzględniania szeregu czynników wpływających na nie, czyli m. in.: liczbę ludności, skłonność do konsumpcji, oszczędzania, poziom tych wielkości, wrażliwość indywidualnych konsumentów i podmiotów gospodarczych. Na otoczenie makroekonomiczne składają się zatem: prognozy demograficzne, ekonomiczne, naturalne, technologiczne, polityczno-prawne i społeczno-kulturowe. Zarządzanie gospodarką narodową łączy się z konstrukcją prognoz zarówno wielkości przyszłych dochodów państwa, jak i wydatków. Ze sporządzanych prognoz wynika również konieczność podejmowania określonych działań celem uniknięcia występowania niekorzystnych sytuacji, czy też zmniejszenia ich skutków, ale również celem przyśpieszenia przebiegu pożądanego procesu. Prognozy te są również podstawą sporządzania planów gospodarczych dotyczących polityki państwa: fiskalnej, monetarnej, czy też odnośnie działań na rynku pracy itp. A zatem decyzje oparte na zupełnie nietrafnych prognozach mogą okazać się katastrofalne w skutkach. W gospodarce rynkowej decyzje dotyczące rodzaju i wielkości działalności, wyboru rynków zaopatrzenia i zbytu, cen sprzedaży, technologii itp. podejmuje samodzielny podmiot gospodarczy-przedsiębiorstwo. Prowadzenie działalności gospodarczej w ramach systemu ekonomicznego wymaga opanowania trudnej sztuki podejmowania trafnych decyzji. Decyzje te są określane na podstawie antycypowanych, przyszłych sytuacji, a ich skutki ujawniają się po pewnym czasie od ich wdrożenia. W procesie podejmowania decyzji przyszłość jest więc brana pod uwagę ze względu zarówno na warunki, w jakich będzie realizowana. Potrzeba prognozowania występuje w każdym przedsiębiorstwie, bez względu na to, czy zajmuje się działalnością wytwórczą, usługową czy handlową. Prognozy są zatem częścią systemu wspomagania decyzji menedżerskich i są stosowane w zdecydowanej większości przedsiębiorstw. Współczesne, szybko zmieniające się i konkurencyjne warunki funkcjonowania przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej powodują, że decydującego znaczenia w ich efektywnym zarządzaniu nabiera informacja zorientowana na przyszłość. Jedną z najważniejszych umiejętności współczesnego menedżera powinna być zdolność do wykorzystania dostępnych mu danych do sporządzania prognoz i przewidywania przyszłego kierunku rozwoju zjawisk ekonomicznych. Im menedżerowie bardziej precyzyjnie zrozumieją czego należy oczekiwać w przyszłości, tym bardziej będą wykorzystywać pojawiające się szanse i tym skuteczniej unikać zagrożeń. Nowoczesny proces zarządzania i podejmowania decyzji wymaga opracowania obiektywnych rozwiązań, które uzyskiwane są na podstawie wiarygodnych informacji i reprezentatywnych danych. Złożoność problemów zarządzania oraz szybki rozwój produkcji, dystrybucji i transportu implikuje konieczność coraz szerszego stosowania naukowych metod pozwalających na racjonalizację i optymalizację gospodarowania w wielu obszarach działalności. Bez stosowania metod naukowych rozwój nowoczesnego i efektywnego zarządzania jest obecnie niemożliwy. Za pomocą metod prognozowania można uzyskiwać zbiory informacji prognostycznych, dzięki którym współczesny człowiek ma możliwość wyeliminowania niekorzystnych, a czasami wręcz szkodliwych, przedsięwzięć w różnych obszarach swojej działalności. Aby podejmować racjonalne decyzje i stymulować rozwój interesujących nas zjawisk gospodarczych trzeba posiadać umiejętność przewidywania procesów rozwojowych tych zjawisk. Zagadnienia prognostyczne stosowane są zarówno w problemach poznawczych, jak i decyzyjnych. Należy wyraźnie podkreślić, że w podejmowaniu decyzji ważnym okazuje się, poza świadomością korzyści płynących z prognozowania, znajomość jego ograniczeń. Termin „prognoza” wywodzi się od greckiego prognosis i oznacza przewidywanie na podstawie określonych danych. W greckim źródłosłowie pojęcia „pro- -gnoza” można wyróżnić dwa człony: przedrostek pro oraz gnosis. Przedrostek wskazuje na wstępną, przygotowawczą fazę, a określenie gnosis oznacza wiedzę o czymś, co jeszcze nie nastąpiło. Prognozę należy zatem odróżnić od wróżby, przypuszczenia, wizji, przepowiedni, itp. Na gruncie prognozowania sformułowano różnorodne definicje prognozy. Oto dwa kontrastujące ze sobą ujęcia: Z. Czerwiński uważa, że: „Przez prognozę rozumiemy sąd o zajściu określonego zdarzenia w czasie określonym z dokładnością co do momentu (punktu) lub okresu (przedziału) czasu, należącego do przyszłości”3 . Z. Hellwig podaje zaś taką definicję: „Prognozą statystyczną nazywać będziemy każdy sąd, którego prawdziwość jest zdarzeniem losowym, przy czym prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest znane i wystarczająco duże dla celów praktycznych”4 . Powyższe definicje są jednymi z wielu definicji. Jest to uwarunkowane różnorodnością sytuacji prognostycznych, celów i metod badań. Zdaniem M. Cieślak5 , prognoza to sąd charakteryzujący się następującymi właściwościami: ■ jest sformułowany z wykorzystaniem dorobku nauki,
■ odnosi się do określonej przyszłości, jest weryfikowany empirycznie, tzn. jest sformułowany precyzyjnie i możliwy do sprawdzenia,

■ jest niepewny, ale akceptowany.
Prognoza służy wspomaganiu procesów decyzyjnych. W związku z tym wyróżnia się trzy podstawowe funkcje prognoz6 : 1. preparacyjną,
2. aktywizującą,

3. informacyjną.
Preparacyjna funkcja prognoz wynika z tego, że jest ona działaniem, które przygotowuje inne działania podejmowane przez decydenta (pojedynczego człowieka, grupę osób, podmiot gospodarczy lub instytucję). Decydent opierając się na sformułowanej przez prognostę prognozie jest w stanie postępować racjonalnie wtedy, kiedy będzie miał do niej zaufanie. Aktywizująca funkcja prognoz polega na pobudzaniu do podejmowania działań sprzyjających realizacji prognozy zapowiadającej korzystne zdarzenia oraz przeciwstawiającej się jej spełnieniu, jeśli przewidywane zdarzenia są oceniane negatywnie (np. prognoza spadku sprzedaży w firmie, czy wzrostu udziału produktów nie odpowiadających normom jakościowym). Informacyjna funkcja prognoz związana jest z oswajaniem społeczeństwa z nadchodzącymi zmianami i zmniejszaniem lęku przed przyszłością. Taką rolę odgrywały w przeszłości proroctwa przepowiadające, np. pomór bydła czy suszę. Ogłoszenie niektórych prognoz może wywołać opanowane reakcje na zmiany, a nawet pełną ich akceptację. Oprócz wymienionych trzech podstawowych, wyróżnia się również funkcje pomocnicze prognoz, a mianowicie7 : ■ funkcję argumentacyjną – prognoza dostarcza decydentom argumentów ułatwiających podejmowanie takich, a nie innych decyzji;
■ funkcję doradczą – prognoza przygotowuje odpowiednie informacje odnoszące się do zjawisk będących przedmiotem procesu decyzyjnego;

■ funkcję mediacyjną – prognoza jest pomocna przy określaniu cen transakcyjnych (np. w procesie kupna-sprzedaży działki budowlanej).
Szeroka tematyka prognozowania oraz formy sporządzanych prognoz wymagają ich usystematyzowania (klasyfikacji). Przy klasyfikacji prognoz wykorzystuje się różne kryteria. Najczęstszą przesłanką klasyfikacji prognoz jest horyzont czasowy, tj. okres, na który zostały one zbudowane. Ze względu na to kryterium wyróżnia się prognozy: krótkookresowe, średniookresowe i długookresowe. Z horyzontem czasowym wiąże się również podział na prognozy operacyjne i strategiczne. Ze względu na charakter czy strukturę prognoz dzielimy je na: prognozy proste i złożone. Ze względu na charakter lub strukturę prognoz, dzieli się je również na ilościowe oraz jakościowe. Kryterium charakteru lub struktury prognoz pozwala na ich podział na jednorazowe i powtarzalne. Prognozy dzielimy również na kompleksowe i sekwencyjne, na samosprawdzające się i destruktywne, na realistyczne i badawcze (w tym ostrzegawcze), prognozy zmiennych sterowalnych i nie sterowalnych itd.8 Prognozy dotyczące zjawisk ekonomiczno-społecznych są zwykle budowane przy wykorzystaniu opinii ekspertów lub modeli, które najlepiej – według określonego kryterium – opisują analizowane zagadnienie. Prognoza jest efektem prognozowania, które jest metodą przewidywania przyszłości. Prognozowanie jest mniej lub bardziej trafne w zależności od wybranej metodologii, przyjętych założeń, celu badania, ilości zmiennych, okresu na podstawie którego prognozujemy oraz okresu na jaki tworzymy prognozę. Dlatego istnieje wiele metod prognozowania. W literaturze przedmiotu brak jest jednoznacznego podziału metod prognozowania9 . Wynika to z faktu, że istnienie wielu złożonych metod prognostycznych i kryteriów ich klasyfikacji utrudnia jednoznaczne zakwalifikowanie poszczególnych metod do określonej grupy. Jedną z najczęściej stosowanych klasyfikacji metod jest ich podział na ilościowe i jakościowe. Metody jakościowe są oparte na sądach, opiniach czy oczekiwaniach. Istotne jest to, że nie jest budowany w tym przypadku model formalny (o charakterze statystyczno-ekonometrycznym). Stanowią one niejako zaprzeczenie podejścia ilościowego do prognozowania. Inną z klasyfikacji metod prognozowania, do której w literaturze jest dużo odwołań, jest podział zaproponowany przez A. Zeliasia10 na metody statystyczno-matematyczne i niematematyczne. W praktyce jest to zbieżne z podziałem na metody ilościowe i jakościowe. Takie klasyfikacje mogą sugerować, że do prognozowania wykorzystuje się jedną z metod, a tak naprawdę nigdy tak nie jest. Przewidywaniem zajmują się praktycznie zawsze eksperci, którzy wykorzystują swoją wiedzę, doświadczenie i intuicję. Mogą oni wykorzystywać m.in. modele matematyczne, statystyczne lub ekonometryczne. W praktyce, w zależności od tego, czy w konkretnym przypadku przeważa modelowanie matematyczne, statystyczne lub ekonometryczne, czy też wiedza, doświadczenie i intuicja eksperta (ekspertów), mówi się o przewidywaniu metodami matematycznymi (ilościowymi) (tj. na podstawie modeli matematycznych, statystycznych lub ekonometrycznych), bądź niematematycznymi, jakościowymi (ekspertologicznymi, heurystycznymi). Metody te w dużej mierze nakładają się na siebie. Powszechnie wiadomo, że eksperci w dużej mierze korzystają z modeli matematycznych, statystycznych lub ekonometrycznych. Z drugiej strony, wiedza, doświadczenie i intuicja ekspertów są niezbędne do wyboru: celu, przedmiotu i okresu badania, zmiennych objaśniających oraz modelu (matematycznego, statystycznego albo ekonometrycznego) przewidywania. Dlatego w praktyce zwykle stosuje się określoną mieszankę metod. Podział na przewidywanie heurystyczne oraz na podstawie modeli matematycznych, statystycznych i ekonometrycznych jest jednak bardzo wygodny, zwłaszcza z dydaktycznego punktu widzenia Metodologia prognozowania zjawisk ekonomicznych jest bardzo bogata i nadzwyczaj trudna warsztatowo. Obserwuje się wiele różnych podejść do tych samych problemów i często w wyniku zastosowania różnych metod otrzymuje się różne prognozy. Każdy prognostyk posługuje się pewną metodą, która także zależy od horyzontu prognozy, dostępności danych, łatwości użycia, łatwości interpretacji wyników oraz od kosztu tworzenia prognozy. Sama przez się narzuca się więc myśl, że trafność prognozy zależy od jakości metody prognozowania i podejścia prognostyka. Istnienie wielu złożonych metod prognostycznych i różny stopień „umiejętności” prognostyka wyklucza otrzymanie takich samych prognoz analizowanego zjawiska. Pomimo dość zaawansowanej metodologii prognozowania, nazbyt często nie udaje się przewidzieć tego, co czeka nas w bliższej lub dalszej przyszłości. Po pierwsze nie istnieją niezawodne metody prognozowania, po drugie zależą od wiedzy, doświadczenia i intuicji prognostyka. Sam fakt występowania różnych definicji i klasyfikacji prognoz, jak również istnienie wielu metod ich wyznaczania świadczy o niemożności wyznaczania jednakowo prawdopodobnych i trafnych prognoz. Wynikiem prognozowania jest prognoza, która w zależności od różnych czynników, w tym przede wszystkim jej wiarygodności, może zostać zaakceptowana lub nie. Niezależnie od tego, prognoza ta może zostać, po upływie momentu lub okresu, na który została zbudowana, zbadana pod względem trafności, co stanowi ocenę pojętej jej wąsko lub szeroko jakości. Analiza trafności prognoz (monitorowanie prognoz) jest również oceną samego działania jakim jest prognozowanie. Oceniając prognozę i prognozowanie często używa się pojęcia błędu prognozy ex ante i błędu prognozy ex post. Nie wchodząc w szczegóły, warto podkreślić, że właściwie tylko niewielka część prognoz może być uzupełniona przez błąd prognozy w momencie jej wyznaczenia (błąd ex ante). Są to głównie prognozy oparte na metodach ekonometrycznych. Dla zdecydowanej większości prognoz, w momencie ich wyznaczenia nie można wyznaczyć prawdopodobieństwa stawianej prognozy. Natomiast wszystkie prognozy mogą być zweryfikowane dopiero po zrealizowaniu się okresu prognozowanego (błędy ex post). Jednakże pomimo dość zaawansowanej metodologii prognozowania, nazbyt często nie udaje się przewidzieć tego, co czeka nas w bliższej lub dalszej przyszłości; błędy prognoz są zbyt duże. W związku z tym pojawia się pytanie: dlaczego prognozy społeczne (w tym ekonomiczne) są nietrafne. Z. Czerwiński podaje warunki, w których można wyznaczyć trafne i dokładne prognozy przyszłego stanu obiektu. Należą do nich11: ■ obiekt jest odizolowany od otoczenia,
■ istnieje prawo nauki obiektu, znane prognostykowi,

■ aktualny stan obiektu jest w pełni rozpoznawalny przez prognostyka.
Nie trzeba nikogo przekonywać, że żaden z warunków potrzebnych do istnienia niezawodnej metody prognozowania nie jest spełniony w sferze zjawisk ekonomicznych. Żaden obiekt ekonomiczny (zjawisko ekonomiczne) nie jest odizolowany od otoczenia. Brak uniwersalnych, niezmiennych w czasie praw, a także brak dokładnego rozpoznania aktualnego stanu obiektów ekonomicznych wyklucza istnienie niezawodnych metod prognozowania. Zdając sobie sprawę z niepewności prognoz, można zapytać czy w ogóle warto się nimi zajmować? Prognozy społeczne nie mogą eliminować niepewności co do przyszłego stanu świata; prognozy te są użyteczne, gdyż tą niepewność redukują. Warto jednak znać i zdawać sobie sprawę z ograniczeń. Do postawienia trafnej prognozy stanu obiektu potrzebna jest z jednej strony znajomość przeszłości obiektu i otoczenia, a z drugiej strony- znajomość powiązań między zmiennymi charakteryzującymi obiekt i otoczenie. Słabość prognozowania jest następstwem słabego rozeznania w powiązaniach między zmiennymi. Brak znajomości praw podobnych do praw przyrody zmusza prognostyków do uciekania się do „substytutów” tych praw, jakimi są modele. Trzeba podkreślić rolę teorii jako ważnego źródła wiedzy o prognozowanym zjawisku. W naukach społecznych zwykle istnieje kilka teorii tego samego zjawiska. Teorie te różnią się założeniami instytucjonalnymi, założeniami behawiorystycznymi, założeniami technicznymi. Określony zbiór założeń stanowi podstawę każdej teorii. Analizując różne teorie, można wybrać te z nich, które wydają się adekwatne do sytuacji prognostycznej oraz wybrać modele z nich wynikające. Występuje tu więc oczywisty związek między trafnością prognoz a rozpoznaniem obiektu tj. wiedzą o obiekcie, którą dysponuje prognostyk, w szczególności znajomością praw rządzących obiektem. Niestety osiągnięty poziom rozwoju nauk ekonomicznych wydaje się relatywnie niski, bo nie ma wypracowanej spójnej całościowej teorii. Świadczy o tym najlepiej rozrzut opinii panujący wśród ekonomistów odnośnie różnych kwestii np. ostatniego kryzysu finansowego. Obecny stan wiedzy ekonomicznej nie pozwala w pełni wyjaśnić tych kwestii, a zatem wykorzystanie tej wiedzy do ingerowania w rzeczywistość oraz do prognozowania tej rzeczywistości jest obciążone wieloma ryzykami, z czego nie wszyscy zdają sobie sprawę. Przyczynowe zależności w ekonomii charakteryzują się na ogół tym, że między zdarzeniem-przyczyną i zdarzeniem-skutkiem występuje pośrednie stadium w postaci ekonomicznej decyzji. Przy czym przyczyna wpływa najpierw na np. na konsumenta, producenta, inwestora podejmującego odpowiednią decyzję, której realizacja jest skutkiem. W ekonomii zazwyczaj mamy do czynienia z taką sytuacją, że pewien skutek jest wynikiem jednoczesnego oddziaływania większej liczby przyczyn. Biorąc pod uwagę fakt, że pomiędzy przyczyną i skutkiem występuje ekonomiczna decyzja jako etap pośredni, można te przyczyny ująć w następujących grupach12: przyczyny ekonomiczne,
■ przyczyny techniczno-przyrodniczo-ekologiczne,

■ przyczyny polityczne i światopoglądowe oraz związane z wykształceniem fachowym,
■ przyczyny psychologiczne.
Na te przyczyny reaguje decydent. Trzecia i czwarta grupa przyczyn różnicuje decydentów ze względu na ich reakcje na przyczyny grupy pierwszej i drugiej. Wiele przyczyn szczególnie z grupy trzeciej i czwartej, najczęściej pomija się w analizie. Teoria ekonomiczna podaje jedynie istotne czynniki zmian zjawiska ekonomicznego. Te czynniki nie mogą wyjaśnić zmian w sposób wyczerpujący, jak również nie pozwalają na przewidywanie zmian w przyszłości z zadowalającą dokładnością. Gdy chodzi o sferę zjawisk ekonomicznych istnieje brak praw naukowych tak dokładnych i bezwyjątkowych, jak prawa przyrody. Korzystanie z dorobku nauki nie gwarantuje więc „prawdziwego” odczytu rzeczywistości i co za tym idzie prawdziwego obrazu przyszłości. Za to ułatwia drogę do owej „prawdy” przez korzystanie ze wskazówek. Wśród przyczyn wpływających na zjawiska ekonomiczne wymienia się, między innymi, przyczyny polityczne i światopoglądowe. I właśnie zmieniająca się sytuacja polityczna często zmienia reguły gry ekonomicznej i przepisy prawno-finansowe. W procesie prognozowania wykorzystuje się dane o obiekcie dla którego sporządza się prognozę, oraz o obiektach stanowiących jego otoczenie. Zmiany zasad gospodarowania niszczą porównywalność tych danych liczbowych. W takich warunkach jest zrozumiałe, że budowa modeli prognostycznych jest zadaniem trudnym, niewdzięcznym i ryzykownym. Powszechnie jednak wiadomo, że prognozy jednych zjawisk gospodarczych okazują się być obarczone niewielkimi błędami, innych zaś-znacznie większymi. Wynika to z faktu, że niektóre zjawiska ekonomiczne są w różnym stopniu sterowane, czyli zależne od decydenta, a niektóre temu nie podlegają. Tylko prognozy zmiennych w pełni sterowanych byłyby bezbłędne, ponieważ ich stany byłyby wyznaczone mocą decyzji. W zagadnieniach społecznych, w tym gospodarczych, siła oddziaływania owych decyzji rzadko jest absolutna, zmienne sterowane zależą bowiem także od zmiennych nie sterowanych, na które decydent nie ma wpływu. Opracowuje się więc prognozy zarówno zmiennych nie sterowanych, jak i sterowanych. Trudność prognozowania w sferze zjawisk ekonomicznych bierze się także stąd, że obiekty gospodarcze nie są ani całkiem sterowane, ani całkiem automatyczne. Wyznaczając prognozę jednej zmiennej najczęściej opieramy się na przyszłych wartościach (prognozach) innych zmiennych, które wpływają na badaną zmienną. Powstaje więc łańcuch prognoz, gdzie trafność prognozy jednej zmiennej zależy od trafności prognoz innych zmiennych. Z uwagi na fakt, że rzadko ma się pewność do tego, jakie to będą wartości, nie chcąc ryzykować podania nietrafnej prognozy, można sformułować tzw. prognozę warunkową. Tak naprawdę, większość prognoz ekonomicznych ma właśnie charakter warunkowy. Jeżeli nie zostaną spełnione „warunki” (założenia) to formułowana prognoza okaże się nietrafna. Dlatego trzeba mieć na uwadze, iż duża część prognoz ma charakter warunkowy i że pozwala jedynie odpowiedzieć na pytanie: co będzie, jeśli? Nawet jednak najbardziej wiarygodna prognoza, dotycząca stabilnych i długotrwałych procesów ekonomicznych, nigdy nie jest i nie może być doskonała. Wynika to z dwóch przyczyn. Po pierwsze, ludzie dostosowują swoje działania do oczekiwań. Jeśli na przykład udałoby się przewidzieć, że za dwa miesiące nastąpi załamanie gospodarcze, to taka prognoza na pewno nie sprawdziłaby się. Jeśli prognoza byłaby wiarygodna, przedsiębiorcy zdążyliby dostosować się do sytuacji przede wszystkim poprzez zmniejszenie kosztów działalności: renegocjację umów o pracę, efektywniejsze wykorzystanie czynników produkcji bądź zastosowanie tańszej metody wytwarzania. W wyniku takiego postępowania załamanie gospodarcze zaczęłoby się wcześniej, miałoby łagodniejszy przebieg albo wręcz w ogóle nie byłoby zauważalne. W każdym przypadku wcześniejsza prognoza nie sprawdziłaby się. Tego typu prognozy często określa się jako prognozy ostrzegawcze, których zadaniem jest przewidywanie zdarzeń niekorzystnych dla odbiorców prognozy. Wówczas taka prognoza jest stymulatorem działań w stosunku do zmiennych sterowanych. Drugą z przyczyn niemożności doskonałego przewidywania jest to, że pewne wydarzenia, mające często decydujący wpływ na przyszłość, cechują się fundamentalną niepewnością. Dobry przykład stanowią wynalazki i odkrycia naukowe. Niektóre z nich, na przykład elektryczność, powodują rewolucyjne zmiany w funkcjonowaniu społeczeństw i kształcie gospodarki. Przewidzenie odkrycia byłoby jednak równoznaczne z jego dokonaniem. Trzeba się więc pogodzić z tym, że o przyszłości nigdy nie będziemy w stanie wiedzieć nic z absolutną pewnością. Prognozy społeczne (w tym gospodarcze) są zawsze niepewne, ale gdyby z nich zrezygnować, błędy w zachowaniu gospodarczym byłyby większe. Warto jednak pamiętać, że: ■ przyszły stan badanej zmiennej ekonomicznej jest wyznaczony przez przyszłe wartości innych zmiennych ekonomicznych i nieekonomicznych. Powstaje w ten sposób łańcuch prognoz, w którym jedne zawieszone są na drugich i trafność prognozy badanej zmiennej zależy od tego czy trafne były prognozy zmiennych objaśniających. Dlatego często prognoza jest jedynie słowem oczekiwań co do prawdopodobnego kierunku rozwoju, przy obecnym stanie wiedzy na temat wszystkich czynników wpływających na kierunek zmian i przy określonych założeniach co do polityki gospodarczej;
■ dodatkowym utrudnieniem prognozowania społecznego ( w tym gospodarczego) jest to, że sama prognoza stanowi zjawisko społeczne, które łącznie z innymi może oddziaływać na prognozowane zdarzenie;

■ im dłuższy horyzont prognozy, tym więcej założeń musi przyjąć prognozujący. Generalnie więc, im dłuższa prognoza, tym bardziej jest ona niepewna;
■ prognozy są często „skażone” osobistymi poglądami tego, kto ich dokonuje. Każdy prognostyk posługuje się pewną metodą, a więc pewnym systematycznym sposobem postępowania (w tym modelem), prowadzącym do postawionego sobie celu, którym jest prognoza. Same modele nie zawsze wystarczą do postawienia prognozy, gdyż prognoza, najczęściej makroekonomiczna, bazuje na połączeniu rezultatów z modelu ekonometrycznego i wiedzy eksperckiej (prognosty). Często zresztą operuje się prognozami eksperckimi, które w ogóle nie są oparte na żadnym modelu, a jedynie na wiedzy i intuicji eksperta.
■ nietrafna prognoza może być wynikiem nadużywania metod ekonometrycznych przez ludzi, którzy ani nie zgłębili ich istoty, ani też nie potrafią ich poprawnie stosować. Używają oni niewłaściwych modeli, przyjmując nieprawidłowe założenia dotyczące zmiennych egzogenicznych;

■ mimo wszelkich postępów w konstrukcji prognoz, coraz inteligentniejszych komputerów i programów służących celom prognostycznym, ekonomiści nie są w stanie zmienić natury obiektów ekonomicznych, które czasem zachowują się nieoczekiwanie, różnie od dotychczas obserwowanych zachowań;

■ zjawiska gospodarcze są bardziej skomplikowane niż np. zjawiska fizyczne. Każde takie zjawisko jest powiązane z dużą liczbą innych zjawisk ekonomicznych i społecznych, a także czysto biologicznych, chemicznych, fizycznych itd. Uwikłanie zjawisk społecznych w dużą liczbę czynników różnej stabilności sprawia, że prawidłowości kształtowania się tych zjawisk są na ogół mniej wyraziste i mniej trwałe w czasie niż w przypadku zjawisk fizycznych. Te okoliczności, a także niesłychanie rzadko występująca możliwość prowadzenia eksperymentów, sprawiają, że prawa nauk społecznych są „słabsze” niż prawa fizyki, a więc stanowią też słabszą podstawę przewidywań;

■ nie można zapominać, że proces prognozowania wymaga odpowiednich nakładów, zarówno pieniężnych jak i czasowych. Stąd rozważanie go w oderwaniu od tych nakładów jest nieuzasadnionym uproszczeniem. Wymaga wysokich kwalifikacji prognostów, stosowania różnych metod, często bardzo zaawansowanych, dużej liczby trudno dostępnych danych, specjalistycznego oprogramowania itp. Wiarygodność prognozy generalnie wzrasta wraz z kosztami poniesionymi na ten proces. Jednak po przekroczeniu pewnej wielkości tych kosztów, całkowite koszty prognozowania, uwzględniające również koszty strat, nie maleją, ponieważ nigdy nie uda się całkowicie wyeliminować czynnika niepewności13.

■ jakkolwiek za jakość prognozy odpowiada prognosta, to decydent musi mieć umiejętność jej oceny, gdyż skutki jego dzisiejszej decyzji ujawnią się w przyszłości.
1 M H. Pesaran, The Limits to Rational Expectations, Basil Blackwell, Oxford 1989
2 P. Dittmann, Prognozowanie w przedsiębiorstwie, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004; M. Cieślak (red.), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, PWN, Warszawa 2005; E. Nowak, Prognozowanie gospodarcze. Metody, Modele, Zastosowania, Przykłady, Placet, Warszawa 1998; A. Zeliaś, B. Pawełek, S. Wanat, Prognozowanie ekonomiczne: teoria, przykłady, zadania, PWN, Warszawa 2004; A. Zeliaś, Teoria prognozy, PWE, Warszawa 1997.

3 Z. Czerwiński, Moje zmagania z ekonomią, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2002.

4 Z. Hellwig, Prognozy statystyczne, „Zeszyty Naukowe WSE we Wrocławiu” 1963, nr 16.

5 M. Cieślak (red.), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, PWN, Warszawa 2005.

6 M. Sobczyk, Prognozowanie. Teoria, przykłady, zadania, Placet, Warszawa 2008.

7 M. Witkowski, T. Klimanek, Prognozowanie gospodarcze i symulacje w przykładach i zadaniach, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2006.

8 Sama klasyfikacja prognoz mogłaby być przedmiotem osobnego artykułu. Nie jest jednak w tym przypadku niezbędna. Więcej na ten temat klasyfikacji prognoz można znaleźć np. M. Cieślak (red.), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, PWN, Warszawa 2005; A. Zeliaś, Teoria prognozy, PWE, Warszawa 1997.

9 P. Dittmann, Prognozowanie w przedsiębiorstwie, wyd. 2, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004; M. Cieślak (red.), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, PWN, Warszawa 2005; E. Nowak, Prognozowanie gospodarcze. Metody, Modele, Zastosowania, Przykłady, Placet, Warszawa 1998; A. Zeliaś, B. Pawełek, S. Wanat, Prognozowanie ekonomiczne: teoria, przykłady, zadania, PWN, Warszawa 2004; A. Zeliaś, Teoria prognozy, PWE, Warszawa 1997.

10 A. Zeliaś, Teoria prognozy, PWE, Warszawa 1997.

11 Z. Czerwiński, Moje zmagania z ekonomią, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2002.

12 Z. Zieliński, Liniowe modele ekonometryczne jako narzędzie opisu i analizy przyczynowych zależności zjawisk ekonomicznych, Wydawnictwo UMK, Toruń 1991.

13 P. Dittmann, Prognozowanie w przedsiębiorstwie, wyd. 2, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.
Źródło:
Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy; 2017, 1(10); 11-23
1899-9573
Pojawia się w:
Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza porównawcza zdolności predykcyjnej wybranych metod prognozowania upadłości przedsiębiorstw
A comparative analysis of the predictability of selected methods for predicting business failure
Autorzy:
Herman, Sergiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693091.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
predicting
bankruptcy
accuracy
classification
prognozowanie
upadłość
trafność
klasyfikacja
Opis:
Business failure is a feature of any developed market economy. This phenomenon entails high costs, both economic and social. For this reason, attempts have been made continuously since the beginning of the twentieth century to predict failures of businesses. The interest in this issue is reflected in the application of increasingly advanced statistical methods. The aim of the paper is to compare the predictive capacity of nine methods used in the literature to predict the bankruptcy of enterprises. The empirical research was conducted on the basis of the financial data of 180 Polish public limited companies. Its results made it possible to state that the accuracy of classification of particular methods (and thus their rating) depends on the size of the research sample and on the length of the forecast period. It was also found that the rating of the tested methods does not depend on the chosen method of selection of predictive variables.
Upadłość przedsiębiorstw jest cechą każdej rozwiniętej gospodarki rynkowej. Zjawisko to pociąga za sobą wysokie koszty, zarówno ekonomiczne, jak i społeczne. Z tego powodu nieustannie od początku XX w. podejmowane są próby prognozowania upadłości przedsiębiorstw. Zainteresowanie omawianą problematyką znajduje swoje odzwierciedlenie w stosowaniu coraz bardziej zaawansowanych metod statystycznych. Celem artykułu jest porównanie zdolności predykcyjnej 9 metod wykorzystywanych w literaturze do prognozowania upadłości przedsiębiorstw. Badania empiryczne przeprowadzono na podstawie danych finansowych 180 polskich spółek akcyjnych. Jego wyniki pozwoliły stwierdzić, że trafność klasyfikacji poszczególnych metod (a tym samym ich ranking), uzależniona jest od wielkości badanej próby badawczej oraz od długości horyzontu prognozy. Ranking badanych metod nie zależy natomiast od wybranej metody doboru zmiennych predykcyjnych. Metoda lasów losowych okazała się najsprawniejszym narzędziem prognostycznym.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2018, 80, 3; 199-216
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena efektów dywersyfikacji portfela produktowego w zakresie ryzyka sprzedaży całkowitej i trafności jej prognoz
Assessment of diversification of product portfolio in terms of total sales risk and its forecast accuracy
Autorzy:
Brzęczek, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/424809.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Tematy:
trafność prognozy
szereg czasowy
sprzedaż produktów
regresja
ARIMA
model Wintersa
Opis:
Celem prac badawczych opisanych w artykule była ocena dywersyfikacji portfela produktowego w świetle pojęć i metod teorii prognozowania, przede wszystkim ocena dywersyfikacji na podstawie trafności prognozy sprzedaży całkowitej. Dlatego porównano trafność prognoz sprzedaży pojedynczych grup produktów i sprzedaży całkowitej w wybranym przedsiębiorstwie handlowym z branży rolniczo-technicznej. Wyniki są zgodne ze znaną z teorii prawidłowością, iż dywersyfikacja produktowa służy zmniejszaniu ryzyka w prowadzonej działalności gospodarczej. Podwyższona trafność prognoz potwierdziła hipotezę o właściwej dywersyfikacji produktowej w badanym przedsiębiorstwie. Dobór metod i estymację modeli poprzedzono badaniami własności szeregów czasowych sprzedaży. Testy dały ogólne wskazówki co do typu modelu i zmiennych objaśniających. Do analizy każdego szeregu zastosowano alternatywne typy modeli: regresji, ARIMA i wygładzania wykładniczego Wintersa, z których wybrano jeden o najbardziej trafnych prognozach.
Źródło:
Econometrics. Ekonometria. Advances in Applied Data Analytics; 2017, 1 (55); 112-124
1507-3866
Pojawia się w:
Econometrics. Ekonometria. Advances in Applied Data Analytics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie metod doboru personelu oraz przekonania profesjonalistów na temat ich trafności prognostycznej
Use of Personnel Selection Methods and the Views of Professionals Regarding Their Predictive Validity
Autorzy:
Chirkowska-Smolak, Teresa
Grobelny, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/598496.pdf
Data publikacji:
2014-02-15
Wydawca:
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
Tematy:
metody doboru personelu
trafność prognostyczna
personnel selection methods predictive validity
Opis:
Celem prezentowanego w artykule badania była analiza wykorzystywania metod doboru personelu w polskich przedsiębiorstwach oraz przekonań profesjonalistów na temat trafności prognostycznej poszczególnych metod. W badaniu wzięło udział 182 osób, które zajmowały się w swoich przedsiębiorstwach rekrutacją i selekcją personelu (np. specjaliści HR, menedżerowie). Wyniki wskazują, że najpopularniejszą i często jedyną metodą doboru jest typowy wywiad (rozmowa kwalifikacyjna przeprowadzana w tradycyjny sposób). Inne stosowane metody to testy wiedzy, assessment centre oraz referencje. Najwyżej badani oceniali trafność próbek pracy, testów wiedzy specjalistycznej oraz typowego wywiadu. Porównanie tych ocen z wartością prognostyczną różnych metod prezentowaną w literaturze przedmiotu pokazuje, że badani (również profesjonaliści HR) często przeceniają nieskuteczne metody oraz nie doceniają tych, które są wysoce trafne, ale trudne w zastosowaniu.
The aim of the study presented in the article was the analysis of the application of personnel selection methods in Polish companies as well as the convictions of professionals regarding the predictive accuracy of individual methods. A total of 182 participants, who are responsible for recruitment and personnel selection (e.g., HR specialists and managers), were involved. Results indicate that the most popular and often only method of selection is the typical interview (a qualification interview conducted in a traditional manner). Other applied methods included knowledge tests, assessment center, and references. Those examined rate job samples, specialized knowledge tests, and typical interviews the most highly. A comparison of the assessment of the predictive value of various methods presented in topical literature demonstrates that those examined (including HR professionals) often overrate ineffective methods and do not appreciate those that are highly accurate, but difficult to apply.
Źródło:
Zarządzanie Zasobami Ludzkimi; 2014, 2014 1(96); 125-142
1641-0874
Pojawia się w:
Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przykładowa metoda opracowania kwestionariusza skriningowego astmy wieku dziecięcego
Example method to develop childhood asthma screening questionnaire
Autorzy:
Wypych-Ślusarska, Agata
Czech, Elżbieta
Kasznia-Kocot, Joanna
Słowiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1038961.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Tematy:
kwestionariusz przesiewowy
trafność
astma
dzieci
screening questionnaire
accuracy
asthma
children
Opis:
INTRODUCTION The significance of epidemiological data on infant asthma justifies its treatment as priority in the public health field. It is therefore essential to conduct preventive actions on the basis of inexpensive and effective tools identifying children with this illness. The main aim of the study is to show an example of a method that serves to develop a screening questionnaire for infant asthma. MATERIAL AND METHODS The epidemiological screening study carried out in 2003 concerning a group of 6420 children was the source of information to develop a short questionnaire. The accuracy of simple and complex symptoms in the respiratory system was estimated. Moreover the Youden indicator was calculated. Asthma diagnosed by a doctor and declared in the questionnaire was recognized as the optimum. By selecting questions of the highest sensitivity and the Youden index, the screening questionnaire was prepared. RESULTS The accuracy analysis of simple symptoms indicated that the highest sensitivity appeared in the case of the whistling breath symptom ever occurring and asthmatic or spastic inflammation of the bronchi ever recognized by a doctor. The highest values of the Youden index concerned the whistling breath symptom ever appearing, attacks of stuffiness ever occurring and whistling breath in the last 12 months and diagnosis of ever occurring asthmatic or spastic inflammation of the bronchi. The accuracy analysis of complex symptoms indicated that the highest sensitivity and values of the Youden index were noted for the combination of joined symptoms of whistling breath, attacks of stuffiness and cough. Simultaneously these symptoms were used to develop the new questionnaire. CONCLUSIONS The results of the accuracy analysis of questions on respiratory system symptoms are well correlated with the results of other similar analyses performed in the frame of many epidemiological studies. The estimation of accuracy of questions concerning symptoms in the respiratory system is the right method used to choose appropriate questions for a screening questionnaire.
WSTĘP Wymowa danych epidemiologicznych dotyczących astmy wieku dziecięcego uzasadnia traktowanie jej jako priorytetowego problemu zdrowia publicznego. Istotne jest zatem prowadzenie działań profilaktycznych, opartych na tanich i skutecznych narzędziach identyfikujących dzieci z tą chorobą. Celem badania jest wskazanie przykładowej metody opracowania kwestionariusza przesiewowego astmy wieku dziecięcego. MATERIAŁ I METODY Epidemiologiczne badanie przekrojowe, przeprowadzone w 2003 r. w grupie 6420 dzieci w wieku 6–16 lat, stanowiło punkt wyjścia do opracowania krótkiego kwestionariusza. Oceniona została trafność prostych i złożonych objawów ze strony układu oddechowego, obliczono także wskaźnik Youdena. Za tzw. złoty standard przyjęto rozpoznanie astmy oskrzelowej przez lekarza, deklarowanej w kwestionariuszu. Na podstawie typowania pytań o największej czułości i wskaźniku Youdena opracowano kwestionariusz przesiewowy. WYNIKI W analizie trafności prostych objawów największą czułością (86,8%) charakteryzował się objaw świszczącego oddechu występującego kiedykolwiek, a także rozpoznanie kiedykolwiek przez lekarza astmatycznego lub spastycznego zapalenia oskrzeli (73,9%). Największe wartości wskaźnika Youdena dotyczyły objawu świszczącego oddechu występującego kiedykolwiek (0,71), napadów duszności występujących kiedykolwiek (0,60) oraz świszczącego oddechu w ostatnich 12 miesiącach (0,49) i rozpoznania kiedykolwiek przez lekarza astmatycznego lub spastycznego zapalenia oskrzeli (0,49). W analizie trafności złożonych objawów wysoką czułością i wartościami wskaźnika Youdena odznaczały się kombinacje połączonych objawów świszczącego oddechu, napadów duszności i objawów kaszlu. Równocześnie objawy te zostały zakwalifikowane do opracowania nowego kwestionariusza. WNIOSKI Wyniki analizy trafności pytań o objawy ze strony układu oddechowego dobrze korespondują z wynikami podobnych analiz prowadzonych w wielu badaniach epidemiologicznych. Ocena trafności pytań dotyczących objawów ze strony układu oddechowego jest dobrą metodą typowania pytań do kwestionariusza przesiewowego.
Źródło:
Annales Academiae Medicae Silesiensis; 2012, 66, 5; 45-53
1734-025X
Pojawia się w:
Annales Academiae Medicae Silesiensis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specyfika dezadaptacyjnych przekonań w zaburzeniach osobowości: charakterystyka psychometryczna polskiej translacji i trawestacji Kwestionariusza Przekonań (Personality Beliefs Questionnaire, PBQ)
Autorzy:
Zawadzki, Bogdan
Popiel, Agnieszka
Pragłowska, Ewa
Newman, Cory
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127596.pdf
Data publikacji:
2019-04-08
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
przekonania
Kwestionariusz Przekonań (PBQ)
zaburzenia osobowości
diagnoza
trafność zbieżna i różnicowa
Opis:
Celem podjętych w tym artykule analiz było dokonanie adaptacji Personality Beliefs Question-naire (PBQ) – narzędzia do badania przekonań specyficznych dla poszczególnych zaburzeń osobowości. Zostały opracowane dwie wersje PBQ: translacja wersji oryginalnej, składająca się ze 126 pozycji, oraz jej psychometryczna trawestacja, obejmująca 124 pozycje (skala osobowości z pogranicza została uniezależniona diagnostycznie, dodano skalę osobowości schizotypowej, zaś pozycje do skal zostały przyporządkowane na podstawie nie tylko treściowej, lecz także wyników analizy czynnikowej). Dla obu wersji uzyskano wskaźniki ilustrujące rzetelność i trafność pomiaru na podstawie wyników badania w grupach liczących ponad 1600 osób badanych. Uzyskane dane wskazały, że obie wersje charakteryzuje akceptowalna rzetelność pomiaru zarówno w aspekcie zgodności wewnętrznej, jak i stabilności czasowej. Przy porównywalnej trafności zbieżnej pomiaru (korelacje ze skalami Kwestionariusza do Ustrukturalizowanego Wywiadu Klinicznego do Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II DSM-IV – SCID-II, a także inwentarza TALEIA-400A – Test for AxiaL Evaluation and Interview for Clinical, Personnel, and Guidance Applications, badającymi zaburzenia osobowości) skale trawestacji wykazały lepszą trafność różnicową (jej struktura wewnętrzna również została jednoznacznie potwierdzona przez wyniki konfirmacyjnej analizy czynnikowej). Stwierdzono jednak także niezbyt wysoką trafność zbieżną pomiaru oraz zbyt wysokie skorelowanie skal obu wersji PBQ. W dyskusji podkreślono zatem, że chociaż PBQ umożliwia określenie specyfiki przekonań w zaburzeniach osobowości, to jednak nie stanowi ekwiwalentu diagnostycznego dla narzędzi badających – obok przekonań – także emocjonalne i behawioralne wskaźniki zaburzeń.
Źródło:
Roczniki Psychologiczne; 2017, 20, 2; 337-354
1507-7888
Pojawia się w:
Roczniki Psychologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kontrowersje wokół pojęcia trafności
Controversies over the concept of validity
Autorzy:
Rytel, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1879454.pdf
Data publikacji:
2021-08-04
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
trafność
pomiar psychologiczny
standardy stosowania testów psychologicznych
validity
psychological measurement
testing standards
Opis:
W artykule zrelacjonowano zmieniające się na przestrzeni ponad 100 lat koncepcje pojęcia trafności pomiaru testowego. Aktualnie pojęcie trafności odnosi się do stopnia, w jakim dane empiryczne oraz teoria uzasadniają interpretację wyników testowych w zakładanym kierunku (American Educational Research Association, American Psychological Association, National Council on Measurement in Education [AERA, APA, NCME], 2007, s. 31). Przedstawiono 5 podstawowych źródeł danych dotyczących trafności oraz problemy związane z integracją dowodów na rzecz trafności w spójną argumentację. Podkreślono użyteczność zaproponowanego przez Kane’a podejścia do walidacji opartego na argumentacji, odwołującego się do logiki nieformalnej i struktury argumentu wprowadzonej przez Toulmina. Omówiono także różnice stanowisk zajmowanych przez badaczy w odniesieniu do 2 podstawowych kwestii: czemu przysługuje trafność i jaki jest właściwy sposób jej ustalania?  
In the article the key changes which have occurred in conceptualization of validity are considered. Validity is currently defined in term of the degree to which a proposed interpretation of test scores is justified by evidence and theory (American Educational Research Association, American Psychological Association, National Council on Measurement in Education [AERA, APA, NCME], 2007, p. 31). Five types of validity evidence are described, and problems with the integrations of various strands of evidence in sound validity argument are discussed. Usefulness of Kane’s argument-based approach to validity referring to informal logic and the structure of the argument introduced by Toulmin is stressed in the article. There is also emphasized the lack of uncontroversial definition of validity.  
Źródło:
Studia Psychologica; 2021, 21, 1; 49-63
1642-2473
Pojawia się w:
Studia Psychologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie technologii wirtualnej rzeczywistości w psychologii klinicznej
Employing VR technology in clinical psychology
Autorzy:
Cyranek, Łucja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/521264.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
wirtualna rzeczywistość
diagnoza neuropsychologiczna
trafność ekologiczna
virtual reality
neuropsychological diagnosis
ecological validity
Opis:
W artykule przeanalizowane zostało zastosowanie technologii rzeczywistości wirtualnej (VR) w psychologii klinicznej i neuropsychologii. VR pojawiła się kilka lat temu jako metoda stosowana w psycholog kliniczny i neuropsychologii, w diagnostyce, terapii i rehabilitacji, np. lęku, fobii specyficznych i zespołu stresu pourazowego. VR stała się alternatywą dla terapii ekspozycji, jako jej bezpieczniejsza, mniej kłopotliwa i mniej kosztowna forma. Analiza opiera się na najnowszych pracach amerykańskich badaczy, którzy stosowali takie metody, jak: Zadania Wirtualnego Supermarketu (VST, Virtual Supermarket Task), Wirtualny Test Lateralizacji Uwagi (VRLAT, Virtual Reality Lateralized Attention Test), Zadania Wirtualnych Zakupów (VRST, Virtual Reality Shopping Task).
This paper will analyse the usage of virtual reality (VR) technology in clinical psychology especially neuropsychology. VR has emerged few years ago as a potentially efficient method of providing general and specialty psychological health. Clinical psychologist and neuropsychologists use VR in diagnosis, therapy and rehabilitation for example of anxiety disorders and executive functions. One of the most important advantage of using virtual reality tasks in neuropsychology is high ecological validity which is necessary for providing natural contects of diagnosis. The analysis is based on recent works of American researchers who used virtual reality methods like Nonimmersive Virtual Coffe Task, Virtual Supermarket Task, Virtual Reality Lateralized Attention Test, Virtual Reality Shopping Task and Virtual Classroom Task.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura; 2018, 10, 4 "Cyberpsychologia. Nowe strategie badania mediów i ich użytkowników"; 27-39
2083-7275
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
TRAFNOŚĆ PROGNOZ W STOSUNKU DO OCEN W TEŚCIE KONIUNKTURY PRZEMYSŁOWEJ GUS
ACCURACY OF FORECASTS RELATIVE TO EVALUATIONS IN THE CSO INDUSTRIAL BUSINESS CYCLE TEST
Autorzy:
Zatoń, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/452804.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Katedra Ekonometrii i Statystyki
Tematy:
test koniunktury
trafność prognoz
horyzont prognozy
business cycle test
forecast accuracy
forecast horizon
Opis:
W artykule przeprowadzono ocenę trafności prognoz testu koniunktury przemysłowej GUS w odniesieniu do produkcji, portfela zamówień i sytuacji finansowej. Porównane zostały formułowane przez przedsiębiorców prognozy dotyczące tych cech z ich późniejszymi ocenami bieżącymi. Wyniki wskazują, że przedsiębiorcy odpowiadając na pytanie o prognozy produkcji i portfela zamówień w najbliższych trzech miesiącach, koncentrują się głównie na najbliższych dwóch miesiącach. Prognozy są systematycznie przeszacowywane, ich przeciętna trafność jest umiarkowana, ale wykazuje wyraźną poprawę w ostatnich latach.
The study is the evaluation of the predictive accuracy of the CSO industrial business cycle test. Detailed research concerns the accuracy of the forecasts formulated in relation to the production, stock of orders and financial situation. The forecasts of these features formulated by the entrepreneurs are compared to their subsequent evaluations of current states. The results indicate that entrepreneurs responding to the question about forecast of production and stock of orders in the next three months focus mainly on the next two months. The forecasts are generally overestimated. Their average accuracy is moderate but shows a marked improvement in recent years.
Źródło:
Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych; 2015, 16, 4; 261-270
2082-792X
Pojawia się w:
Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena form i zakresu informacji o metodyce badawczej w polskich czasopismach naukowych dotyczących marketingu i konsumpcji
Forms and scope of research methodology information in Polish scientific journals for marketing and consumption
Autorzy:
Mącik, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/424941.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Tematy:
raportowanie informacji metodologicznych
dobór próby
wiarygodność pomiaru
trafność
rzetelność
analiza danych
replikowalność analiz
Opis:
Dokonano oceny form i zakresu raportowania informacji metodologicznych 100 artykułów dotyczących marketingu i konsumpcji opublikowanych w 3 polskich czasopismach naukowych w 2016 r. Wykorzystano podejście eksperckie oraz drzewa klasyfikacyjne. Analizowane abstrakty zawierają zwykle skąpe informacje o metodzie i próbie. W 3/4 tekstów brakowało pytań lub hipotez badawczych. Informacje o próbie ograniczano typowo do liczebności i sposobu doboru, pomijając opis populacji, strukturę próby i poziom jej realizacji. Dobrze opisywano zbieranie danych, rzadko raportując rzetelność (w 19% tekstów) i trafność pomiaru (7%). Rzadkością była dyskusja wyników (12%). Co drugi artykuł spełniał minimalne wymagania przejrzystości badania, a za wzorcowe uznano 2 teksty. 60% badań nie było replikowalne. Wskazano implikacje dla autorów, czasopism i recenzentów.
Źródło:
Econometrics. Ekonometria. Advances in Applied Data Analytics; 2017, 4 (58); 77-94
1507-3866
Pojawia się w:
Econometrics. Ekonometria. Advances in Applied Data Analytics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Development and Psychometric Properties of the Polish Version of the Self-Control Scale
Opracowanie i właściwości psychometryczne polskiej wersji Skali Samokontroli
Autorzy:
Kwapis, Krzysztof
Bartczuk, Rafał Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34111940.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Self-Control Scale
Polish adaptation
reliability
validity
Skala Samokontroli
polska adaptacja
rzetelność
trafność
Opis:
Self-control was recognized as an important function of the human self, whereby the person can override or alter its impulses, moods, emotions, and behaviors. Tangney, Baumeister, and Boone developed a scale for the measurement of individual differences in self-control - Self-Control Scale (S-CS). This article presents the adaptation of S-CS to Polish conditions, which was started when there was no method for testing self-control in Poland. The aim of the present study was fivefold: (1) development of the Polish version of the Self-Control Scale (S-CS-Pv); (2) examination of the properties of the SC-S-Pv’s items; (3) estimation of the SC-S-Pv’s reliability; (4) comparison of the S-CS-Pv’s internal structure with the original scale, and (5) assessment of the SC-S-Pv’s content validity. In the process of S-CS adaptation, a back-translation procedure was used. Polish adaptation is a reliable method with validity proven, both by correlation with other tests and by group comparisons. However, the factor analysis results suggested its multidimensionality.
Samokontrola jest ważną funkcją ludzkiego Ja, dzięki której osoba może przezwyciężyć lub zmienić swoje impulsy, nastroje, emocje i zachowania. Tangney, Baumeister i Boone opracowali skalę do pomiaru indywidualnych różnic w samokontroli – Skalę Samokontroli (Self-Control Scale, S-CS). W artykule przedstawiono adaptację S-CS do polskich warunków kulturowych, nad którą prace rozpoczęto, gdy nie było metody pomiaru samokontroli w Polsce. Cele niniejszego badania były następujące: 1) opracowanie polskiej wersji Skali Samokontroli (S-CS-Pv); 2) ocena właściwości pozycji testowych SC-S-Pv; 3) oszacowanie rzetelności SC-S-Pv; 4) porównanie wewnętrznej struktury S-CS-Pv z oryginalną skalą; 5) ocena trafności teoretycznej SC-S-Pv. W procesie adaptacji S-CS zastosowano procedurę tłumaczenia zwrotnego. Polska adaptacja jest rzetelną metodą o trafności wykazanej zarówno przez korelację z innymi testami, jak i przez porównania grup. Wyniki analizy czynnikowej sugerują jednak jej strukturę wielowymiarową.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2020, 33, 3; 123-144
0867-2040
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O wybranych aspektach (nie)trafności „ewaluacji” reformowanego szkolnictwa wyższego
Autorzy:
Groenwald, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690396.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
parametrization
scientific and didactic work
validity of evaluation
parametryzacja
praca naukowa i dydaktyczna
trafność ewaluacji
Opis:
In the paper, there was undertaken an analysis of the validity of “evaluation” of the reformed higher education in accordance with Samuel Messick’s concept of unitary validity. The analysis was conducted through the prism of: (A) theoretical grounding of the evaluation of scientific and didactic work; (B) adequacy and usability of evaluative studies; (C) several axiological aspects of external evaluation; (D) social consequences of that evaluation. Taking a critical perspective at the analysis carried out showed (some) possible effects of the measurement of quality being introduced to college such as: (a) giving away the liberty of academic world into the captivity of parametrization; (b) instrumentalization and disciplining of scientists and their objectification; (c) extension of the space of academic pretence.
W opracowaniu podjęto analizę trafności „ewaluacji” reformowanego szkolnictwa wyższego i zgodnie z koncepcją unitarnej trafności Samuela Messicka dokonano jej pod kątem: (A) ugruntowania teoretycznego ewaluacji pracy naukowej i dydaktycznej; (B) stosowności i użyteczności badań ewaluacyjnych; (C) niektórych aksjologicznych aspektów ewaluacji zewnętrznej; (D) społecznych konsekwencji tej ewaluacji. Obranie krytycznej perspektywy prowadzonej analizy ukazało (niektóre) potencjalne skutki wprowadzania na uczelnię pomiaru jakości, takie jak: (a) oddawanie wolności uniwersyteckiego świata nauki w niewolę parametryzacji; (b) instrumentalizacja i dyscyplinowanie naukowców oraz ich uprzedmiotowienie; (c) rozrastanie się przestrzeni uczelnianego pozoru
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova; 2019, 4
2451-0491
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trafność i rzetelność testu jako miary jego poprawności, czyli o błędach w konstruowaniu językowych testów osiągnięć
Factors affecting validity and reliability of achievement tests
Autorzy:
Seretny, Anna
Lipińska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967046.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
achievement test
reliability
validity
test planning
mistakes of the planning phase
factors affecting test reliability and validity
factor analysis
test osiągnięć
trafność
czynniki wpływające na trafność/rzetelność testu
błędy konstrukcyjne
funkcja pomiaru dydaktycznego
rzetelność
Opis:
Narzędziem pomiaru najczęściej stosowanym w dydaktyce języka jest test osiągnięć. Za jego pomocą określa się stopień opanowania przez uczących się określonego materiału i/lub wielkość przyrostu ich umiejętności językowych. Błędy popełniane na etapie konstruowania testu osiągnięć w zakresie doboru treści podlegających sprawdzeniu, zadań testowych oraz zastosowanych kryteriów poprawy mogą fałszować rzeczywisty obraz umiejętności zdających, niesłusznie je przeceniając lub dostatecznie ich nie dowartościowując. W niniejszym tekście analizie poddaje się czynniki wpływające na trafność oraz rzetelność testu osiągnięć, które są podstawowymi wyznacznikami jego poprawności.
A language achievement test is the most commonly used evaluation tool in the field of language learning/ teaching. Such tests measure students’ mastery of a particular instructional domain in order to make decisions regarding their advancement and/or competency. A well-constructed test will give both the teacher and the students an appraisal of their respective achievements. Administering tests will lose its importance if the items do not pose a particular challenge to the students and/or if they do not adequately reflect the given body of content. The text presents a thorough analysis of the factors affecting validity and reliability of achievement tests. Validity is the most important quality of test use, which concerns the extent to which meaningful inferences can be drawn from test scores. No test can achieve its intended purpose if its results are unreliable.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2015, 22
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 31

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies