Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "the Eastern Borderlands" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-46 z 46
    Tytuł:
    Od Arkadii do Golgoty – refleksje na temat Kresów w literaturze polskiej
    From Arcadia to Golgotha – Meditations on the Eastern Borderlands [Kresy Wschodnie] in Polish Literature
    Autorzy:
    Wasilewska, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/466648.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Płockie
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    polska literatura kresowa
    The Eastern Borderlands
    Polish Borderlands Literature
    Opis:
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej były niegdyś sercem narodu polskiego, któremu tamtejsza ziemia wydała największych orędowników i czcicieli jej piękna. Nie można zrozumieć polskiej kultury bez poznania Kresów i tego, co je tworzyło. Warto o tym przypominać, zwłaszcza młodym Polakom, którzy często nie mają świadomości, że tam kiedyś była Polska.
    The Eastern Borderlands of the Polish Commonwealth used to be a Polish heartland where some of the greatest Polish admirers of the Borderlands' beauty hail from. One cannot properly understand the Polish culture without getting to know the Eastern Borderlands and that which they consisted in. One should remember it and remind of it especially young Poles, who often seem to fail to realize that the Borderlands used to be a part of Poland.
    Źródło:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2015, 7; s. 306-320
    0860-5637
    Pojawia się w:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ziemiańscy egzulanci kresowi na Pomorzu po pierwszej wojnie światowej
    Landowners exiled from the Eastern Borderlands in Pomerania after WW I
    Autorzy:
    Łaszkiewicz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1193847.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe w Toruniu
    Tematy:
    landowners
    refugees
    migrations
    the Eastern Borderlands
    the Pomeranian voivodeship
    the Second Polish Republic
    Opis:
    The Bolshevik offensive against Poland during the years 1919–1920 forced landowners who had lived in the Eastern Borderlands for generations to escape hastily from their estates. The formation of the Polish border in the east after the treaty of Riga made it impossible for most of them to return to their family lands. The refugees from the Eastern Borderlands were not only deprived of their houses and land, but also financial resources. They arrived in large numbers in the major cities where they tried to find work and some financial means of survival. Other landowners purchased small farms in the new Rzeczpospolita. The most attractive were farms in Pomerania abandoned by the Germans. Immigrants from the Eastern Borderlands found it hard to adapt to new conditions of life and work. Demoted socially, they indulged in nostalgia for the past and longing for their lost motherland. They felt insulted by the Polish government, misunderstood and alienated. It was frequently difficult for them to renounce their old habits in administering their estates, which meant that they often failed to succeed in the changed economic circumstances and on a much smaller area of land. Younger landowners exhibited a greater mobility and found it easier to find work. They did not feel attached to the Pomeranian land and found it easier to make the decision to leave the region.
    Źródło:
    Zapiski Historyczne; 2015, 80, 3; 257-271
    0044-1791
    2449-8637
    Pojawia się w:
    Zapiski Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła parafialnego w Kosowie z 1770 roku
    The inventory of the parish church in Kosów of 1770
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022277.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kosów Poleski
    historia Kościoła katolickiego
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    the history of the Catholic Church
    the Eastern Borderlands
    Opis:
    The presented visitation of the church of Kosów conducted at the end of the 18th century gives us the information about the administration, pastoral ministry and the emoluments of the parish church in Kosów located in the Eastern Borderlands in the Old Polish Period. It also reveals signifi cant fi gures of political and social life of the time. Its most valuable part contains data referring to the visited parish dedicated to the Holy Trinity and the Holy Cross in Kosów (Poleski) collected by Rev. Jan Nepomucen Kadłubowski; the information ranges from the smallest details or objects to religious buildings (with their equipment and vestments used for worship), residential buildings and outbuildings. The visitation also shows concern for the moral state, material goods of the parish and the order of the liturgy celebrated in the parish church in Kosów.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 105; 375-387
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół teorii młodzieży pogranicza wschodniego
    Around the theories of the youth from the eastern borderlands
    Autorzy:
    Długosz, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/423473.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Lubuskie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    youth
    the Eastern Borderlands
    life plans
    educational aspirations
    emigration
    młodzież
    pogranicze wschodnie
    plany życiowe
    aspiracje edukacyjne
    Opis:
    The aim of this article was to present the empirical and theoretical knowledge on the topic of the youth from the Eastern Borderlands. The authors attempted to provide the characteristics of the youth concerned and explain the noticed qualities. The empirical data concerning the young generation come from the surveys conducted between 2007 and 2017. The material gathered from seven surveys shows that the youth from the borderlands use conventional strategies of entering adulthood. In social life, they are driven by meritocratic rules. They base their future on tertiary education at prestigious universities outside the region. The borderlands are not attractive for living and majority of the researched intend to leave their place of residence and move to a metropolis or abroad. As a consequence of youth emigration, the borderlands will be deprived of the endogenic sources of social development.
    Celem artykułu było zaprezentowanie wiedzy empirycznej i teoretycznej na temat młodzieży pogranicza. W tekście starano się odpowiedzieć na pytanie dotyczące cech młodzieży i wyjaśnić zaobserwowane właściwości. Bazę empiryczną wiedzy na temat młodej generacji stanowiły badania sondażowe zrealizowane w latach 2007-2017. Zgromadzony materiał z siedmiu sondaży pokazuje, że młodzież pogranicza stosuje konwencjonalne strategie wchodzenia w dorosłość. W życiu społecznym kieruje się ona merytokratycznymi regułami. Swoją przyszłość buduje w oparciu o wyższą edukację na prestiżowych uczelniach poza regionem. Pogranicze stanowi mało atrakcyjne miejsce do życia i większość badanych zamierza w przyszłości opuścić swoje miejsce zamieszkania przenosząc się do metropolii lub zagranicę. W konsekwencji emigracji młodzieży pogranicze zostanie pozbawione endogennych źrodeł rozwoju społecznego.
    Źródło:
    Rocznik Lubuski; 2018, 44, 1; 55-69
    0485-3083
    Pojawia się w:
    Rocznik Lubuski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cmentarze w Dawidowie koło Lwowa. Polskie dziedzictwo narodowe
    Autorzy:
    Tomczyk, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1900731.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    cemeteries
    history of Poles in the Eastern Borderlands of the old Polish Republic
    Dawidów near Lvov
    Polish national heritage
    Opis:
    Cemeteries are important sources of knowledge of the local and regional social history. Historical objects of sepulchral art (graves, tombs) located in cemeteries, with preserved inscriptions and epitaphs, represent also important source material for genealogical research. The article is an attempt at presenting past events and names of Poles who lived in Dawidów near Lvov, based on old and new gravestones and other source materials (lately recreated by the settlers’ descendants).
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2021, 2 (29); 171-199
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of Polish Writing on the History of Physical Education and Sports in the North-Eastern Borderlands of the 2nd Republic
    Autorzy:
    Małolepszy, Eligiusz
    Drozdek-Małolepsza, Teresa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1031821.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    PPHU Projack Jacek Wąsik
    Tematy:
    physical education
    sports
    state of study
    the North – Eastern Borderlands of the 2nd Republic
    Opis:
    The aim of this paper is presentation of the up-to-date state of research on physical education and sports in the North-Eastern Borderlands of the 2nd Republic based on analysis of Polish literature on the subject. In the sense of territorial scope, the paper covers the areas of the Polesie, Novogrodek and Vilnius voivodeships. As for the scope of studies on the history of physical education and sports in the North-Eastern Borderlands of the 2nd Republic, the most cognitively significant is the work by Laskiewicz on „Kultura fizyczna na Wileńszczyźnie w latach 1900–1939. Zarys monograficzny dziejów” (Physical Culture in the Region of Vilnius in the Years 1900–1939. An Outline of Monographic History). The history of physical culture in rural areas were fairly well drawn up. In terms of historiography, there are publications presenting physical education and sports in urban areas. The publications mainly refer to physical activity in larger towns and cities, e.g. in Baranowicze, Breston- Bug, Lida, Novogrodek and in Vilnius. In terms of voivodeships, papers on physical education and sports in the Region of Vilnius significantly predominate. The presented analysis of the state of research – in reference to Polish writings – shows the necessity to supplement the preliminary archival research of the sources – in order to prepare a monograph on „Dziejów wychowania fizycznego i sportu na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej” (the History of Physical Education and Sports in the North – Eastern Borderlands of the 2nd Republic). A preliminary archival research should also be conducted in the archives kept by Byelorussia and Lithuania.
    Źródło:
    Physical Activity Review; 2013, 1; 22-31
    2300-5076
    Pojawia się w:
    Physical Activity Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kresowe afisze w zbiorach Dokumentacji Teatru Instytutu Sztuki PAN
    Eastern Borderland Theatrical Posters in the Repository of Theater Documentation of the Institute of Art at the Polish Academy of Sciences
    Autorzy:
    Kuraś, Marzena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520671.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    historia teatru
    teatr na Kresach
    afisz teatralny
    archiwum teatralne
    theater history
    theater in the Eastern Borderlands
    theater poster
    theater archive
    Opis:
    W zbiorach Dokumentacji Teatru Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk znajduje się pokaźna (ponad 20 000 pozycji) kolekcja dawnych afiszy teatralnych z XVIII, XIX i XX wieku. W jej skład wchodzi niewielka, a przez to tym cenniejsza, liczba plakatów teatralnych z Kresów Wschodnich zachowanych i przekazanych przez prywatnych kolekcjonerów. Na potrzeby niniejszej publikacji wybrano zbiór afiszy z XIX i pierwszej połowy XX wieku z Grodna, Kamieńca Podolskiego, Kowna, Lwowa, Mińska, Wilna i Żytomierza. Pochodzą one z porozbiorowych ziem polskich rządzonych zarówno przez Rosję, jak i Austro-Węgry, a w przypadku Lwowa - z terytorium niepodległej Polski.
    The repository of Theater Documentation of the Institute of Art, Polish Academy of Sciences, holds a substantial (more than 20,000 items) collection of old theatrical posters dating from the 18th, 19th, and 20th centuries. It also contains a small, and for that reason all the more precious, number of theater posters from the Eastern Borderland of Poland, preserved and donated by private collectors. For the purposes of this publication, a set of posters dating from the 19th and the first half of the 20th centuries that come from Grodno, Kamieniec Podolski, Kaunas, Lvov, Minsk, Vilnius, and Żytomierz has been chosen. They come from the post-partition Polish territories ruled by Russia as well as by the Austro-Hungarian Empire, and in the case of Lvov, from the territory of independent Poland.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 158-183
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A review of press publications of the Polish Eastern Borderlands community in the West (1942–2016)
    Przegląd czasopiśmiennictwa emigracyjnych środowisk kresowych (1942–2016)
    Autorzy:
    Gotowiecki, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2058364.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    polish press in the West in the 20th century
    Polish emigration during and after World War II
    Polish Eastern Borderlands
    the Eastern Borderlands community
    emigracja polska
    prasa emigracyjna
    Kresy Wschodnie
    środowiska kresowe
    Opis:
    This article attempts to examine and define the functions and character of the periodicals and other press publications of Polish Eastern Borderlands community functioning in the structures of the Polish war refugees and post-war political emigration in the West. The author presents the origins and the various phases of its history, including the phase of its inexorable decline. In a series of concise individual profiles the article covers all printed materials that can be classified as the press publications of the Polish Eastern Borderlands community.
    Przedmiotem artykułu jest próba zdefiniowania, określenia funkcji oraz charakterystyka czasopiśmiennictwa środowisk kresowych działających w strukturach wojennego uchodźstwa oraz powojennej emigracji politycznej na Zachodzie. Autor przedstawia genezę, poszczególne fazy rozwoju oraz okres schyłkowy tego czasopiśmiennictwa, przybliżając w syntetyczny sposób wszystkie tytuły prasowe, które mogą być zaliczone do kategorii czasopism kresowych.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2020, 23, 4; 135-157
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teatry kresowe na dawnych pocztówkach ze zbioru Jarosława Komorowskiego
    Eastern Borderland Theaters on Old Postcards from the Collection of Jarosław Komorowski
    Autorzy:
    Komorowski, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520679.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    historia teatru
    architektura teatralna
    pocztówki teatralne
    teatr na Kresach
    theater history
    theater architecture
    theater postcards
    theater in the Eastern Borderlands
    Opis:
    Pocztówki stanowią ważną część ikonografii teatralnej. Szczególnie w odniesieniu do budynków, które już nie istnieją lub zostały znacznie przebudowane, takie dokumenty mają nieocenioną wartość. Podobnie jest z uwiecznionymi na pocztówkach scenami przedstawień czy spektakli: o wielu z nich nie wiedzielibyśmy nic, gdyż nie zostały utrwalone w żaden inny sposób. Prezentowane tu pocztówki zostały wyselekcjonowane z kolekcji dotyczącej  budynków teatralnych na Kresach Wschodnich. Wybór obejmuje zarówno stałe siedziby zespołów teatralnych, jak i sale teatralne, w których występowały zespoły objazdowe i amatorskie.
    Old postcards constitute an important part of the iconography of theater buildings. Especially in reference to buildings that no longer exist or have been substantially rebuilt, such records are of inestimable value. The same is true about performance or spectacle scenes captured in the postcard pictures: we would have known nothing about many of them, as they have not been recorded in any other way. The items presented here have been selected from a collection of postcards showing Eastern Borderlands of Poland that cover theater-related themes as well. The selection encompasses both permanent venues of theater companies as well as theater halls where touring and amateur companies performed.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 237-250
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka niemieckich i radzieckich okupantów wobec polskiego ziemiaństwa w latach II wojny światowej
    The German and Soviet Occupants Policies Towards the Polish Gentry During the World War II
    Autorzy:
    Gapys, Jerzy
    Nowak, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944892.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    II wojna światowa
    ziemiaństwo polskie
    okupacja hitlerowska
    Kresy Wschodnie
    sowietyzacja
    World War II
    Polish gentry
    Hitlerian occupation
    the Eastern borderlands
    Sovietiziation
    Opis:
    The present article characterizes the German and Soviet policies towards the Polish gentry in the years 1939-1945. Analysis of the measures taken by the two totalitarian regimes towards this circle enjoying a high prestige in Poland in the period between the two World Wars gives precious information about the political aims concerning the social and material elite of the conquered country that they wanted to achieve. A comparison was made of measures taken by the two invaders that led: in the Soviet zone – to liquidation of the gentry as a social layer; and in the German one – to weakening their position and their isolation in the Polish society. The land property was used by the Nazis for exploiting farmers in the GG, whereas the Soviet authorities used it as a confirmation of the necessity “to overthrow the old order” on the occupied Polish territories. In practice this meant liquidation of the gentry's property by nationalizing and appropriating both movables and fixed property, which was often accompanied by illegal seizure and devastation.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2009, 57, 2; 199-215
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsce i funkcja pieśni oraz przyśpiewek korowajowych w obrzędzie weselnym na Podlasiu
    The Place and Function of Korovai Songs and Couplets in the Wedding Rituals of Podlachia
    Autorzy:
    Maksymiuk-Pacek, Beata
    Szadura, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31341649.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    korowaj
    pieśni weselne
    przyśpiewki weselne
    Podlasie
    język wschodniego pogranicza
    korovai [wedding-cake]
    wedding songs
    wedding couplets
    Podlachia
    language of the eastern borderlands
    Opis:
    Celem artykułu jest omówienie funkcji i miejsca pieśni i przyśpiewek korowajowych w tradycyjnym obrzędzie weselnym Podlasia. Podstawą analizy są pieśni i przyśpiewki towarzyszące przygotowaniu i dzieleniu korowaja weselnego, zaczerpnięte z tomów Podlasie i Lubelskie, wydanych w serii „Polska pieśń i muzyka ludowa” PAN, z wybranych tomów Dzieł wszystkich Oskara Kolberga oraz z prac dokumentalistów i badaczy wschodniego pogranicza kulturowego. Repertuar pieśniowy uporządkowano zgodnie ze scenariuszem wesela tradycyjnego. Autorki w wyborze przykładowych ilustracji kierowały się tematyką prezentowanych tekstów i analizowały je pod względem językowym i kulturowym, a nie muzycznym. Na tej podstawie podjęły próbę ustalenia funkcji pieśni i przyśpiewek korowajowych. Analiza potwierdziła, że korowaj był i jest jednym z fenomenów kulturowych Podlasia, ważnym składnikiem samoidentyfikacji jego mieszkańców. Pieśni związane z jego rolą w obrzędzie weselnym mają charakter archaiczny i unikatowy, są bogate w symboliczne treści. Pełniły trzy funkcje: magiczną, scenariuszową i instruktażową. 
    The aim of this article is to discuss the function and place of korovai songs and couplets in the traditional wedding rituals of Podlachia. This analysis is based on the songs and couplets accompanying the preparation and sharing of the korovai ([wedding-cake]; Pol. korowaj; Ukr. коровай [korovai], Russ. before the 1956: коровай [korovai], modern: каравай [karavai], Old East Slavic: караваи [karavai]), and which were taken from the volumes entitled Podlasie [Podlachia] and Lubelskie [Lublin Region] that were published in the series “Polska pieśń i muzyka ludowa” [Polish Folk Songs and Music], from selected volumes of Oskar Kolberg’s Dzieła wszystkie [The Complete Works] and the works of various documentalists and researchers of the eastern cultural borderland. The repertoire of songs was arranged according to the scenario of the traditional wedding ceremony. When choosing the sample texts, the authors took their subjects into consideration and analysed them in terms of language and culture, but not that of music. On this basis, they attempted to determine the function of the korovai songs and couplets. The analysis undertaken confirms that not only is the korovai one of the cultural phenomena of Podlachia, but also an important component of the identity of its inhabitants. The songs related to the specific role of the korovai in the wedding ritual are characterised by both an archaic and unique character, and a rich symbolic content. They fulfil magical, scenario and instructional functions.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 12; 87-104
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy wyrobów z mąki w mowie mieszkańców dawnych Kresów Południowo‑Wschodnich (na przykładzie kilku wsi z obwodu lwowskiego)
    Names of flour products in the speech of the inhabitants of the former South‑Eastern borderlands (on the example of several villages from the Lviv region)
    Autorzy:
    Kostecka-Sadowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26731729.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    flour products
    southern Polish in the south‑eastern borderlands
    borrowings
    produkty mączne
    polszczyzna południowokresowa
    zapożyczenia
    Opis:
    The aim of this article is to describe the generational characteristics of flour products in the speech of Poles of the former South‑Eastern borderlands on the example of several villages from the Lviv region. My analyses focus on the dynamics of changes in the functioning of food names. The presented material and its preliminary analyses allow to unambiguously assign many names of dishes to specific generational groups of people studied. Comparison of the discussed names of dishes with the content of SGP showed that many of them are common with Polish dialect in the Poland. Confrontation with the Dictionary of the Ukrainian language and Ukrainian dialectological works from the studied area showed that many words coexist in Ukrainian, for example: buchanka, paska, pampuch, bublik, kałacz, korowaj, zawiwańce, pierożek, blin, palanycia.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 169-180
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O kilku formalnie podobnych wyrazach w mowie Polaków zamieszkałych w obwodzie lwowskim
    On several formally similar words used by Poles living in the Lviv region
    Autorzy:
    Kostecka-Sadowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763589.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    polszczyzna południowokresowa
    etymologia
    zapożyczenia leksykalne
    Polish language in the South-Eastern Borderlands
    etymology
    lexical borrowings
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie kilku wyrazów podobnych znaczeniowo o różnym zasięgu w gwarach polskich, zaś powszechnie znanych w mowie respondentów polszczyzny poludniowokresowej. Badania słownikowe oraz bogata dokumentacja materiałowa pokazują, że wyrazy hurba, hurma, ujma są dobrze osadzone w zasobie słownikowym respondentów posługujących się na co dzień polszczyzną południowokresową. Wielowiekowe polsko-ukraińskie kontakty ludności wpłynęły na szereg procesów językowych. Dzięki bezpośrednim kontaktom ludności dwujęzycznej dochodziło do stopniowego, wzajemnego, na ogół bliżej nieuświadomionego przejmowania różnych cech językowych (w tym gwarowych), zwłaszcza w zakresie słownictwa.
    The article aims at presenting and discussing several similar words with different meanings in Polish dialects, yet commonly known and used by Polish speakers in the South-Eastern Borderlands. Dictionary research and extensive material documentation show that the words hurba, hurma, ujma are well embedded in the vocabulary resources of respondents who use southern Polish in the South-Eastern Borderlands on a daily basis. Centuries of Polish–Ukrainian contacts have influenced a number of linguistic processes. Direct contacts among the bilingual population enabled a gradual, mutual, usually relatively unconscious acquisition of various linguistic features (including dialectal ones), especially when it comes to vocabulary.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 109-119
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi o polszczyźnie jako języku religijnym na Wschodzie (ze szczególnym uwzględnieniem Litwy)
    Observations on Polish as a religious language in Eastern Europe (with focus on Lithuania)
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147939.pdf
    Data publikacji:
    2019-12
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
    Tematy:
    język religijny
    polszczyzna kresowa
    funkcje języka
    postawy wobec języka
    Polska
    religious language
    Polish language in the Eastern Borderlands
    language functions
    attitudes towards language
    Polska
    Opis:
    Artykuł dotyczy polszczyzny jako języka religijnego na Wschodzie, zwłaszcza na Litwie, w mniejszym stopniu na Białorusi i Ukrainie. Uwagę skupiono na zmianach językowych w sferze religijnej, w użyciu polszczyzny i innych języków w Kościele rzymskokatolickim. Zasygnalizowano proces depolonizacji Kościoła rzymskokatolickiego: białorutenizacji na Białorusi i ukrainizacji na Ukrainie i omówiono postawy wiernych wobec usuwania polszczyzny z funkcji języka religijnego na rzecz języka białoruskiego i ukraińskiego. W odniesieniu do Litwy przedstawiono sytuację języka polskiego i proces ograniczania użycia polszczyzny i rugowania jej z Kościoła w dwóch enklawach polskojęzycznych, dziś zdezintegrowanych (Kowieńszczyzna i rejon jezioroski) na podstawie badań terenowych (wypowiedzi informatorów).
    The paper discusses Polish as a religious language in Eastern Europe, particularly in Lithuania, and – to a lesser extent – Belarus and Ukraine. The author focuses on language changes within the sphere of religion concerning the use of Polish and other languages in the Roman Catholic Church. The process of depolonizing the Roman Catholic Church along with its Belarusization in Belarus and Ukrainization in Ukraine has been observable. Moreover, the article overviews the response of the Church members to the eradication of Polish as a religious language and replacing it with Belarussian and Ukrainian. With respect to Lithuania, the analysis based on field research (informants) depicts the current situation of the Polish language as its usage has come to be limited and as it has begun to be eradicated from the Church in two Polish-speaking enclave communities that are disintegrated today (the Kaunas region and the Zarasai region).
    Źródło:
    Studia Elbląskie; 2019, 20; 147-159
    1507-9058
    Pojawia się w:
    Studia Elbląskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk, Maria Maleńczak, Świadectwa zbrodni wołyńskiej
    Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk, and Maria Maleńczak: Testimonies from the Volhynia Massacre
    Autorzy:
    Bock-Matuszyk, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/634786.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Ośrodek Pamięć i Przyszłość
    Tematy:
    Wołyń
    zbrodnia wołyńska
    Galicja Wschodnia
    II wojna światowa
    ukraińscy nacjonaliści
    UPA
    Polacy na Kresach
    Volhynia
    Volhynia Crime
    Eastern Galicia
    World War II
    Ukrainian nationalists
    Ukrainian Insurgent Army
    Poles in the Eastern Borderlands
    Opis:
    This text provides the source edition of three accounts recorded in 2013 concerning the crimes of Ukrainian nationalists committed during World War II against Poles in Volhynia and Eastern Galicia, referred to as the Volhynia Massacre. Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk, and Maria Maleńczak were eyewitnesses of the genocide, lost people close to them, and had their lives threatened by their neighbours and sometimes even members of their own mixed Polish-Ukrainian families. They recount their dramatic memories of those events as well as their interpretations of the causes of the Polish-Ukrainian conflict. They also highlight the uniqueness of the phenomena, which took on a different path in Volhynia itself and in Eastern Galicia as a whole.
    Tekst stanowi edycję źródłową trzech relacji zarejestrowanych w 2013 r., dotyczących zbrodni ukraińskich nacjonalistów dokonanych w latach II wojny światowej na Polakach na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, określanych mianem zbrodni wołyńskiej. Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk i Maria Maleńczak, którzy na własne oczy widzieli ofiary ludobójstwa, utracili w ten sposób bliskie osoby i doświadczyli zagrożenia życia ze strony sąsiadów, a czasem nawet członków własnych polsko-ukraińskich rodzin, przytaczają dramatyczne wspomnienia tamtych wydarzeń, ale też własne interpretacje źródeł polsko-ukraińskiego konfliktu. Zwracają też uwagę na specyfikę zjawiska, które przebiegało w odmienny sposób na samym Wołyniu i w Galicji Wschodniej.
    Źródło:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej; 2018, 8; 219-322
    2719-7522
    2084-0578
    Pojawia się w:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła i plebanii w Kosowie w 1751 roku
    The inventory of the church and presbytery in Kosów of 1751
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022043.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    dzieje Kościoła
    dzieje parafii Kosów
    the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the history of the parish of Kosów
    Opis:
    The inventory coming from the Diocesan Archive of Drohiczyn is the detailed records of the state of the church and presbytery drawn up by the dean Rev. Krzysztof Modzelewski on 19 January 1751. The inventory was drawn up due to the fact that the parish in Kosów was taken over by Rev. Benedykt Rumszewicz. The former Polish borderland parish is now located within the borders of Belarus.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 106; 371-387
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz rzymskokatolickiego kościoła parafialnego w Kobryniu z dnia z 21 sierpnia 1933 roku
    The Inventory of the Roman Catholic Parish Church in Kobryń of 21 August 1933
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/784110.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kobryń
    historia Kresów Wschodnich
    historia Kościoła
    wizytacje kanoniczne parafii
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    canonical visitations of parishes
    Opis:
    After destroying the Roman Catholic Parish Church in Kobryń in 1812, the new parish church was built under the supervision of the parish priest Rev. Antoni Kisielewski and blessed by him in August 1845, then consecrated by the bishop of Vilnius Wacław Żyliński in 1851. The presented inventory of the Parish dedicated to the Assumption of Mary in Kobryń dates back to the interwar years of the Second Polish Republic. The inventory was prepared by the parish priest Józef Kuczyński on 21 August 1933. According to this inventory, the parish of Kobryń (along with the all the inventory) was taken over by Rev. Jan Węckiewicz, a new parish priest, in the presence of Rev. Bronisław Kiełbasa, the delegate of the Curia of Pińsk and the dean of Brest.
    Po zniszczeniu w 1812 roku parafialnego kościoła rzymskokatolickiego w Kobryniu, nowy wybudowany został przez parafian pod kierunkiem proboszcza ks. Antoniego Kisielewskiego i przez niego poświęcony w sierpniu 1845 roku, konsekrowany został w 1851 roku przez biskupa wileńskiego Wacława Żylińskiego. Prezentowany inwentarz Parafii Wniebowzięcia N.M. Panny w Kobryniu pochodzi z lat międzywojennych II Rzeczypospolitej. Inwentarz sporządził jego proboszcz ks. Józef Kuczyński dnia 21 sierpnia 1933 roku i według tego inwentarza przejął parafię kobryńską z przynależnym inwentarzem ks. Jan Węckiewicz, nowy proboszcz, w obecności ks. Bronisława Kiełbasy, delegata kurii pińskiej i dziekana brzeskiego.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2018, 109; 399-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej
    What we do and do not know about the Kaunas Polish language
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407984.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    polszczyzna północnokresowa
    cechy północnokresowe
    substrat
    pogranicze językowe
    Polish language in the former North-Eastern Borderland (kresy)
    language features typical of the North-Eastern Borderlands
    substrate
    linguistic borderland
    Opis:
    Celem artykułu jest próba podsumowania dotychczasowej wiedzy na temat polszczyzny kowieńskiej, a także pokazanie luk badawczych, a więc tego, czego jeszcze mimo wielu badań, nie wiemy o tej odmianie języka. Niezwykła intensyfikacja badań na przełomie XX i XXI wieku zarówno nad współczesną, mówioną odmianą języka polskiego na Kowieńszczyźnie, jak i nad jej dziejami (głównie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku) dostarczyła ogromnej liczby danych językowych i pozajęzykowych. Jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mimo to nie jest to zadanie łatwe. W artykule przedstawiono sytuację polszczyzny kowieńskiej, jej zasięg terytorialny, zakres i funkcje, jej cechy konstytutywne na początku XXI wieku. Pokazano także zmiany, jakim podlegała omawiana pododmiana polszczyzny północnokresowej w XX wieku.
    The article aims at providing a synopsis of previous studies on the Kaunas Polish language, as well as identifying knowledge gaps, i.e., the things that – despite extensive research on this language variety – are still not known. At the turn of the 20th and the 21st century, intensified research both on the current Polish language variety, as spoken in the Kaunas region, and its history (mainly over the 19th century up till the 1950s) brought about vast amounts of linguistic and extralinguistic data. However, a detailed analysis shows that there is no easy answer to the question posed in the title of the paper. The article overviews the situation of the Kaunas Polish language, its territorial range, scope, and functions, as well as its defining features observable at the beginning of the 21st century. The author also outlines how the language variety – a subdivision of the Polish in the North-Eastern Borderlands – has evolved over the 20th century.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 7-23
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizytacja kościoła parafialnego w Kroszynie w diecezji wileńskiej z 1820 roku
    The visitation of the parish church in Kroszyn in the Diocese of Vilnius of 1820.
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1019673.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    parafia Kroszyn
    diecezja wileńska
    historia Kresów Wschodnich
    wizytacja kościoła
    the parish of Kroszyn
    the Diocese of Vilnius
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    church visitations
    Opis:
    The manuscript of the general visitation in the parish of Kroszyn of 20 November 1820,  conducted by the canon of Mińsk, the dean of Nowogródek, the parish priest in Iszkołdź - Rev. Walenty Zan, contains all historical data, personal information and statistics on the parish church and its equipment, church ministry, parishioners, church property, the description of the parish priest’s land and census of the parishioners. Valuable information relates to organizing, by the then parish priest Rev. Magnuszewski, the parish school in 1810 in Kroszyn with the exact description of its students, their age and gender. The parish of  Kroszyn also boasted a newly built hospital for the poor. The same text of the general visitation of 1820 was reviewed and signed by the person who conducted the next general visitation in 1825.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 107; 389-414
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Otorynolaryngologiczny zawodowy i naukowy dorobek lwowskiego lekarza Kazimierza Szumowskiego (1901–1941)
    Professional and scientific otorhinolaryngological achievements of the Lvov doctor Kazimierz Szumowski (1901-1941)
    Autorzy:
    Kierzek, Andrzej
    Kotuła, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1930298.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-27
    Wydawca:
    Index Copernicus International
    Tematy:
    historia medycyny Kresów Południowo-Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej
    historia polskiej otorynolaryngologii
    history of Polish otorhinolaryngology
    history of medicine in the South-Eastern Borderlands of the Second Polish Republic
    Opis:
    Na wstępie przedstawiono drogi: życiową, zawodową i naukową doktora Kazimierza Szumowskiego (1901–1941), specjalisty otolaryngologa w Klinice Oto-laryngologii Uniwersytetu Jana Kazimierza oraz Szpitalu Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie, uczestnika walk w obronie Lwowa, bestialsko zamordowanego przez sowietów w 1941 r. Zanalizowano dokładnie jego dokonania otorynolaryngologiczne w radiologii otiatrycznej oraz badania nad przewodnictwem ciepła w wyrostku sutkowym. Analizie poddano także m.in. problem usuwania ciał obcych z narządów otorynolaryngologicznych i leczenia twardzieli środkami chemicznymi.
    The introduction presents the life, professional and scientific paths of dr. Kazimierz Szumowski (1901-1941), an otolaryngologist specialist at the Otolaryngology Clinic of the Jan Kazimierz University and the Social Insurance Hospital in Lvov, a participant in the fights in defense of Lvov, brutally murdered by the Soviets in 1941. His otorhinolaryngological achievements in otiatric radiology and studies on heat conduction in the mastoid process were thoroughly analyzed. The problem of removing foreign bodies from otorhinolaryngological organs and treating scleroma with chemical agents were among other things also analyzed.
    Źródło:
    Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny; 2021, 10, 3; 1-5
    2084-5308
    2300-7338
    Pojawia się w:
    Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Geneza parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Korony Polskiej w Baranowiczach
    The genesis of the construction of the Roman Catholic Church dedicated to Our Lady Queen of the Polish Crown in Baranowicze
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022519.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Baranowicze Poleskie
    historia Kościoła na Kresach Wschodnich
    katolicka parafia w Baranowiczach Poleskich
    the history of the Church in the Polish Eastern Borderlands
    Roman Catholic parishes in Baranowicze Poleskie
    Opis:
    In 1928, society of the thriving borderland city of Baranowicze Poleskie launched a commendable initiative, the aim of which was to create another pastoral centre in that city for the local faithful of the Roman Rite. Those initiatives were made with great care for the spiritual good of the local faithful. The Executive Committee of the Church Construction appointed for that purpose in Baranowicze, then renamed the Citizens’ Committee of the Church Construction, did not take account of church law and practice in its structure. With a lay person being in charge, it did not receive approval of the ordinary of the Diocese of Pińsk, and thus efforts to build a church could not be carried out in accordance with expectations. It was not until 1934- when the parish priest and dean of Baranowicze, Rev. Jan Borysiuk, became the president of the Committee, that the relations with the diocesan ecclesiastical authority were normalised-that authority was the one which took decisions regarding the ongoing construction work in the new pastoral centre in Baranowicze. Long-term efforts on the creation of a new parish in that town resulted in erection- on 23 January 1937- the parish dedicated to Our Lady Queen of the Polish Crown and the appointment of its first parish priest Rev.Antoni Kohutnicki.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2015, 104; 363-394
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła, plebanii i folwarku w parafii Mir w 1722 roku
    The Inventory of the Church, Presbytery and Parish in Mir of 1772
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1956555.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia polskich Kresów Wschodnich
    historia Kościoła
    Parafia św. Mikołaja Biskupa w Mirze
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the Parish of St Nicholas the Bishop in Mir
    Opis:
    Historia kościoła pw. św. Mikołaja w Mirze sięga przełomu XVI/XVII wieku. Kościół zbudowany został z fundacji księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki”. Jego konsekracja odbyła się w 1605 roku. Prezentowany tu inwentarz kościoła, plebanii i folwarku mirskiego z 1772 roku przedstawia historię parafii, jej uposażenie, stan ludnościowy oraz majątek, jakim dysponowała parafia w Mirze, zarówno w sprzęcie kościelnym, jak i w majątku parafialnym. Inwentarz zawiera szczegółowe powinności parafian względem parafii oraz dokładny opis przykościelnych zabudowań gospodarskich. Na końcu prezentowanego inwentarza z 1772 roku znajduje się dołączona ankieta ze szczegółowymi pytaniami na temat duchowieństwa pracującego w parafii, stanu posiadania parafii oraz plebanii i folwarku, skierowana do proboszcza parafii mirskiej przez ówczesnego biskupa wileńskiego (od 1762 roku) Ignacego Jakuba Massalskiego (1727-1794). Ta ankieta pochodzi z 1775 roku. Podpisana jest przez notariusza apostolskiego ks. Stanisława Sobolewskiego oraz proboszcza w Mirze ks. Benedykta Ciszewskiego.   Инвентар касцёла, плябаніі и фальварку ў парафіі Мір у 1772 г. Гісторыя касцёла св. Мікалая ў Міры пачынаецца на мяжы XVI-XVII вякоў. Касцёл быў пабудаваны з фундацыі князя Мікалая Кшыштафа Радзівіла “Сіроткі”. Кансэкрацыя яго адбылася ў 1605 годзе. Прадстаўлены інвентар касцёла, плябаніі і фальварку ў Міры з 1772 г. адлюстроўвае гісторыю парафіі, яе абсталяванне, стан насельніцтва і ўсё тое, што знаходзілася ў валоданні парафіі, як у выглядзе касцельных прыладаў, так і ў выглядзе парафіяльнай маёмасці. Інвентар уключае падрабязны пералік павіннасцяў парафіян перад парафіяй і дакладнае апісанне прыкасцельных пабудоў. У канцы прадстаўленага інвентара з 1772 г. знаходзіцца далучаная анкета з падрабязнымі пытаннямі адносна духавенства, якое працуе ў парафіі, парафіяльнай маёмасці, а таксама плябаніі і фальварку. Анкета, якая паходзіць з 1762 г., была накіравана пробашчу мірскай парафіі тагачасным Віленскім біскупам (з 1762 г.) Ігнатам Якубам Массальскім (1727-1794 гг.). Анкета падпісана апостальскім натарыусам кс. Станіславам Сабалеўскім і пробашчам у Міры кс. Бенедыктам Цішэўскім.   Инвентарь костела, приходского дома и фольварка в приходе Мир в 1772 г. История костела св. Николая в Мире берет свое начало на рубеже XVI-XVII веков. Костел был построен на средства князя Николая Христофора Радзивилла «Сиротки». Освящение храма состоялось в 1605 г. Представленный инвентарь костела, приходского дома и фольварка в Мире с 1772 г. отражает историю прихода, его обустройство, состояние населения и имущество, находящееся в его владении, как в виде костельной утвари, так и в виде приходских владений.  Инвентарь включает подробный перечень повинностей прихожан в отношении прихода и тщательное описание хозяйственных построек возле костела. В конце представленного инвентаря с 1772 г. находится приложенная анкета, содержащая подробные вопросы относительно приходского духовенства, владений прихода, а также приходского дома и фольварка. Анкета, которая относится к 1775 г., была направлена мирскому настоятелю тогдашним Виленским епископом ( с 1762 г.) Игнатием Иаковом Массальским (1727-1794). Анкета подписана апостольским нотариусом о. Станиславом Соболевским и настоятелем в Мире о. Бенедиктом Цишевским.
    The history of St. Nicholas Church in Mir dates back to the turn of the 16th and 17th centuries. The church was built thanks to the foundation of Duke Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka”. Its consecration took place in 1605. The presented inventory of the parish church, presbytery and manor of 1772 focuses on the history of the parish, its emoluments, population and the wealth of the parish in Mir, both church equipment and parish property. The inventory contains detailed parishioner duties towards the parish and a detailed description of church outbuildings. At the end of the 1772 inventory, there is an attached questionnaire with detailed questions about the clergy working in the parish, the wealth of the parish, and the presbytery as well as the manor addressed to the parish priest of Mir by the then Bishop of Vilnius (from 1762) Ignacy Jakub Massalski (1727-1794). This questionnaire comes from 1775. It is signed by notary apostolic Rev. Stanislaw Sobolewski and the parish priest in Mir Rev. Benedykt Ciszewski.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2017, 38; 145-178
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Język polski na Kresach” Janusza Riegera na tle badań nad polszczyzną kresową po roku 2015
    “Język polski na Kresach” [Polish Language in the Eastern Borderlands] by Janusz Rieger Against the Background of Research on Borderland Polish After 2015
    Autorzy:
    Konczewska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38435589.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    polszczyzna kresowa
    kontakty językowe
    język polski na Białorusi
    język polski na Litwie
    język polski na Ukrainie
    Janusz Rieger
    Polish language in the Eastern Borderlands
    language contacts
    Polish Language in Belarus
    Polish Language in Lithuania
    Polish Language in Ukraine
    Opis:
    This article presents the state of research in the field of studies on Borderland Polish after 2015. The author provides an overview of selected publications which concern the situation of the Polish language in Belarus, Lithuania, Ukraine and in the borderlands, discusses the issues and research problems they consider, and outlines the main areas of research. The article focuses on the contribution of Janusz Rieger to this field of study and on his latest monograph: Język polski na Kresach [The Polish Language in the Eastern Borderlands], published in 2019.
    Artykuł przedstawia stan badań nad polszczyzną kresową po 2015 roku. Autorka dokonuje przeglądu wybranych pozycji traktujących o języku polskim na Litwie, Białorusi i Ukrainie oraz pograniczach, omawia przedstawione w publikacjach problemy i wątki badawcze, prezentuje kierunki eksploracji. Oddzielna uwaga została poświęcona dokonaniom w dziedzinie badań nad polszczyzną kresową Janusza Riegera, a także jego najnowszej monografii z 2019 roku pt. Język polski na Kresach.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 238-262
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Parafia rzymskokatolicka w Mikaszewiczach w diecezji pińskiej w świetle inwentarza kościoła z 1938 roku
    The Roman Catholic Parish of Mikaszewicze According to the Church Inventory of 1938
    Рымска-каталіцкая парафія ў Мікашэвічах, Пінскай дыяцэзіі ў святле інвентара касцёла з 1938 г.
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1018922.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    polskie Kresy Wschodnie
    historia Kościoła
    parafia rzymskokatolicka w Mikaszewiczach w diecezji pińskiej
    the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the Roman Catholic Parish of Mikaszewicze in the Diocese of Pińsk
    Opis:
    Mikaszewicze in Polesie, Poland, developed quite intensely thanks to the construction of the railway, the factory of plywood and the sawmill. This town developed after Poland regained its independence in 1918. The factories which were built there attracted a number of workers, which led to the creation of a fairly large town with a workers' settlement in 1938. Then there was a need to erect a separate parish and, given that the neighbouring villages of Rudnia, Morszczynowicze and Zaprosie accepted the Orthodox faith in the period of Poland’s captivity. Initially, the parish priests from Dawidgródek and Łachwa celebrated church services in private houses and later in the school in Mikaszewicze. In 1923, attempts were made to establish a new pastoral and parish centre. In 1927, the Ordinary of Pińsk erected a parish dedicated to the Queen of the Crown of Poland, and Rev. Paweł Stepak was appointed a parish priest. The church, built in a mixture of Gothic and Romanesque style, was consecrated on 18 July 1937 by Bishop Kazimierz Bukraba.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 389-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wbrew rodzinie: obligatoryjne stancje uczniowskie w Wileńskim Okręgu Naukowym w okresie międzypowstaniowym
    Against family: boarding schools for children and teenagers in Vilnius Academic County between the years 1832-1863 (the time between two Polish uprisings)
    Autorzy:
    WOŁCZUK, JANINA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/435744.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
    Tematy:
    Russianization, school system, education, Russian partition, tsarism,
    North Eastern Polish Borderlands, between the uprisings ( 1832-1863).
    Opis:
    After the collapse of the November Uprising (the Cadet Revolution) Poles under Russian rule in Russian partition were Russianized more severely than before. The tsar authorities focused on the educational system, on the upbringing of the youth in the name of loyalty to the Romanov dynasty, and submission to any authority. This educational aim was fulfilled under supervision both in school and outside.As the aim was in contradiction to family upbringing (values), the boarding schools, which were supervised by the Educational Board, started to be organized and approved by the Tsar. In Tsarian Russia there was no tradition of boarding schools; as a result, there were neither prepared or experienced teachers nor material goods to provide students with appropriate care and living conditions. Parents who were forced to place their children in the boarding schools had to bear higher cost. They did not have any influence on the way their children were raised/taught. The situation had to raise an objection of Polish society that lived in the Kresy (North-East Borderland of Polish Commonwealth). After the defeat of Russia in the Crimean War (1853-56) and the death of Tsar Mikolaj I, the process of Russianization was lessened and the institution of boarding schools was officially criticized. This criticism was expressed by marshals of the gentry and honorary patrons of schools.Following the pressure resulting from such criticism local and ministerial authorities were forced to abandon implementing the idea of obligatory boarding schools for children and teenagers. In the late 1850s the boarding schools were gradually being closed. Once again parents had the right to decide about their son's place to stay during his education at school. The idea of anti-Polish pro-government education (against the family) suffered a defeat this time.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2011, II, (2/2011)
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kresy (Polish Eastern Borderlands) in Polish Literature of 1918–2018. Significant Interpretative Perspectives
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030549.pdf
    Data publikacji:
    2021-02-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish Eastern Borderlands
    borderland discourse
    Polish literature of 1918–2018
    myths and legends
    borderland of cultures
    small homelands
    controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
    postcolonial criticism
    Opis:
    The paper offers a comprehensive, synthetic account of the discourse on the subject of the Polish Eastern Borderland over the course of the last hundredyears. It analyses the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies for presenting the term, have changed, including attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterises the dynamics concerning the transformations of situational contexts that emerged in the period of the Second Polish Republic, developed during World War II, after 1945 (in the country and abroad) and continuing from the 1980s and1990s to the present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trends in literary schools, the legends and myths of the Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2020, 1; 335-363
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Początki parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brześciu na Grajewskim Przedmieściu
    The origins of the parish of the Sacred Heart of Jesus in Brest in the Suburbof Grajewo
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022505.pdf
    Data publikacji:
    2021-04-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Brześć nad Bugiem
    historia Kościoła na Kresach Wschodnich
    parafia rzymskokatolicka w Brześciu nad Bugiem
    Brest on the Bug
    the history of the Church in the Polish Eastern Borderlands
    Roman Catholic parishes in Brest on the Bug
    Opis:
    The Polish city of Brest on the Bug (the Eastern borderlands), developing after World War I, needed another Roman Catholic Church for the local faithful. Granting the requests of the faithful, the bishop of Pińsk Zygmunt Łoziński canonically erected - on 2 January 1932- the Parish of the Sacred Heart of Jesus, which was the second parish in Brest, with the Parish of Elevation of the Holy Cross being the first one. Rev. Józef Moniuszko was the first parish priest and its organizer. The bishop sent one vicar to help him in parish work. Soon some parish groups of the faithful were organized: the Third Order of St. Francis of Assisi, the Pontifical Society for the Propagation of the Faith, Brotherhood of the Guard of Honour of the Sacred Heart of Jesus, the Association of “ Mary’s Children”. All of those groups intensified the religious life of the parish.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2015, 104; 395-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zamość i Zamojszczyzna na mapie językowej i kulturowej Polski
    Zamość and its province on the linguistic and cultural map of Poland
    Autorzy:
    Makarski, Władysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850766.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Akademia Zamojska
    Tematy:
    regional language varieties in the Region of Zamość
    names (toponyms, anthroponyms, church names) in the South Eastern Borderlands
    literary activities in Zamość
    Zamość
    Zamość literacki
    zamojskie gwary kresowe
    południowo-kresowa onimia (toponimy, antroponimy, patrocinia)
    Opis:
    Artykuł ukazuje Zamość i Zamojszczyznę w kontekście dialektalnej mapy kresów południowowschodnich z charakterystycznymi interferencjami ukraińskimi, które stanowią odbicie historycznych dziejów politycznych i osadniczo-etnicznych tych terenów, sięgających czasów plemiennych. Mapę tę wyznaczają cechy tekstów gwarowych i środowiskowych (dawne i współczesne) oraz różnorakie onimy (nazwy miejscowe, nazwy osobowe, wyznania kościołów i cerkwi oraz inne). Poza regionalnym językiem Zamojszczyzna manifestuje odrębność poprzez swoją literaturę, folklor, życie kulturalne i naukowe (z historyczną Akademię Zamojską), rangę swoich zabytków (z Zamościem jako miastem wpisanym na listę światowego dziedzictwa kulturowego) oraz walory krajobrazowo-turystyczne (z Roztoczańskim Parkiem Narodowym, kilkoma parkami krajobrazowymi i rezerwatami).
    This paper is a brief presentation of the town of Zamość and the Zamość Region in the context of the map of dialects spoken in the historical territories of South-Eastern Borderlands. The dialect spoken there contains a lot of Ukrainian linguistic interferences, which mirror the political, ethnic and civilization history of this land, reaching back to the tribal roots. The map is delineated by the particular features of the dialectal and sub-dialectal texts (old and modern) as well as a variety of names (place names, personal names, names of churches, etc.). Apart from its regional language variety, the region of Zamość is distinctive for its literature, folklore, cultural and academic life (historic Zamość Academia), a whole range of the highest class architectural sights (Zamość as a town is placed on the UNESCO World Heritage List), spectacular geographical and tourist surroundings (including the Roztocze National Natural Park, some landscape parks and nature reserves).
    Źródło:
    Facta Simonidis; 2008, 1, 1; 313-325
    1899-3109
    Pojawia się w:
    Facta Simonidis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową
    Similarities and differences in derivation between Northern and Southern Polish Eastern Borderland dialects
    Autorzy:
    Czarnecka, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/567954.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    Polish Eastern Borderlands
    Polish borderland dialects
    derivation
    the comparative description
    Opis:
    The article is an attempt to organize the existing data on the phenomena of derivation in Polish Eastern Borderland dialects - Northern and Southern - with a short description and exemplification. Among the phenomena that differentiate both varieties of Polish Eastern Borderland dialects, those that are the result of different language neighborhood are most numerous. Certain features are the result of different source of the Polish language on the Polish Eastern Borderlands - Norhern and Southern (as -ak from Mazovia and -ę from the Lesser Poland in the names o young signifieds). In the lexical material from Polish Eastern Borderlands, the old formations, supported by foreign language influences or preserved as a result of isolation from contemporary Polish language, were recorded. A similar number of derivation phenomena, which are common to both varieties of Polish Eastern Borderland dialects (10) and specific phenomena (10 for the dialect of the Northern Polish Eastern Borderland and 8 for the Southern) are indicated in the dialect.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2016, 13; 365-377
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
    Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
    Autorzy:
    Masojć, Irena
    Sawaniewska-Mochowa, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    diarystyka kobieca
    dzienniki adresowane do dzieci
    polszczyzna północnokresowa
    Litwa
    XIX wiek
    women's diaries
    diaries for children
    Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
    Lithuania
    19th century
    Opis:
    Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
    The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Tatar Military Art of War in the Early Modern Period: An Example of Asymmetric Warfare
    Autorzy:
    Gliwa, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/601503.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    asymmetric warfare
    Tatar military art of war in the early modern period
    organised violence
    war amongst the people
    south-eastern borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Opis:
    The present analysis of military operations carried out by Tatar Hordes in the sixteenth and seventeenth centuries has shown that these operations were basically shaped by asymmetric actions. Their main characteristics were secrecy of action up to the moment of attack, use of information-and-intelligence warfare struggle instruments, a total character of operations taken against civilians, their material resources and economic infrastructure, with use of terrorist tactics and means of psychological impact that aimed at intimidating the community under attack. The actions of Tatar Hordes were primarily focused on non-military aspects and took advantage not only of classic military tools but also a combination of political measures and instruments as well as those typical of economy, these including a variety of economic and demographic pressures. Pursuing asymmetric action was in the hands of the Giray (Gerey) dynasty one of the most important tools enabling them to efficiently achieve their political goals in the international arena and to support the economic development of the Crimean Khanate through permanent transfers of slaves and tangible property of various sorts.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2016, 114
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    M.A. Koprowski, Po obu stronach Uralu, Warszawa 2006, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, ss. 364
    Autorzy:
    Szymański, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1040108.pdf
    Data publikacji:
    2007-06-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    ZSRR
    Kresy Wschodnie
    werbiści
    USRR
    Eastern Borderlands
    Society of the Divine Word
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2007, 87; 409-411
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czasopiśmiennictwo katolickie Wschodnich Kresów II Rzeczypospolitej (cz. I – ogólna)
    Catholic Periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic (Part PART 1 – General)
    Autorzy:
    Zając, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/944176.pdf
    Data publikacji:
    2017-11-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    II Rzeczypospolita
    czasopisma katolickie
    Eastern Borderlands
    the Second Polish Republic
    Catholic periodicals
    Opis:
    Odrodzona w 1918 r. II Rzeczpospolita powróciła na część terytorium utraconego na Wschodzie, podejmując trudy zagospodarowania wyniszczonej wojnami ziemi. Jej obraz znalazł odbicie w lokalnej prasie i wspomnieniach żyjących na tych terenach Polonusów. Zapisały go dziesiątki tytułów czasopiśmienniczych wydawanych przede wszystkim przez ówczesny świat katolicki. Wymienione w opracowaniu tytuły wydawnictw wskazują na życiowe przestrzenie mieszkańców tamtych regionów penetrowane przez tę prasę, są niejako odpowiednikami zaledwie nazw starych polskich rezydencji na Wschodzie. Aby poznać ich treści, trzeba podjąć wnikliwą lekturę, by odkryć i przybliżyć opisane tam i wciąż mało nam znane światy, które – antypolskie i antykatolickie siły niszczyły świadomie i systematycznie. To niełatwe zadanie odcyfrowania Kresów z wciąż, po dziś dzień odkrywanej ich czasopiśmiennictwu katolickiemu Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.
    Reborn in 1918, the Second Polish Republic returned to the part of the territory lost in the East to undertake the hardships of developing the war-ravaged land. Its history was reflected in the local press and the memories of the “Polonuses” living in these areas. It was recorded in dozens of magazine titles issued mainly by the contemporary Catholic world. The titles mentioned in the present work indicate the life areas of people inhabiting those regions, which were penetrated by the press and which are, in a sense, equivalent only to the names of Polish old mansions in the East. Getting acquainted with their content requires meticulous study which would allow to discover and bring closer the worlds described there and still little known to us and which were deliberately and systematically destroyed by anti-Polish and anti-Catholic forces. The uneasy task of deciphering the Borderlands from its publishing legacy which is still, to this day, being rediscovered, will constitute the content of the second part of the study devoted to Catholic periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 4; 129-146
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizytacja kościoła parafialnego w Dywinie w diecezji wileskiej z 1867 roku
    Визитация приходского костела в Дивине Виленской епархии в 1867 г.
    Візітацыя парафіяльнага касцёла ў Дзівіне Віленскай дыяцэзіі ў 1867 г.
    The visitation of the parish church in Dywin of 1867
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1218295.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    история польских Кресов Всходних
    визитации храмов
    имущество католических приходов
    гісторыя польскіх Крэсаў Усходніх
    касцельныя візітацыі
    утрыманне каталіцкіх парафій.
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    church visitations
    the emolument of the Roman Catholic parishes
    historia polskich kresów wschodnich
    wizytacje
    uposażenie parafii rzymskokatolickich
    Dywin
    Wawrzyniec Żurawski MIC
    parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
    Opis:
    Parafia pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Dywinie, która była finansowana przez polskich królów, pochodzi z XVII wieku. Na przestrzeni lat należała do różnych diecezji. Początkowo znajdowała się w diecezji łuckiej, w 1799 r. została przeniesiona do diecezji wileńskiej, a od 1925 roku do diecezji pińskiej po jej utworzeniu w tym samym roku. Prezentowana wizytacja tego kościoła z 1867 roku jest prawdopodobnie inwentarzem i historią parafii spisanym przez ostatniego proboszcza Wawrzyńca Żurakowskiego MIC, po likwidacja parafii w 1866 r. przez władze carskie. Oryginalny wydrukowany dokument jest przechowywany w Archiwum Diecezjalnym w Drohiczynie.
    Приход во имя Успения Пресвятой Девы Марии в Дивине, который возник при материальной поддержке польских королей в XVI в., на протяжении своей истории принадлежал разным епархиям. Первоначально входил в состав Луцкой епархии, затем с 1799 – в состав Виленской, а в 1925 г. перешел во вновь созданную Пинскую епархию. Представленная визитация этого костела с 1867 г. является последней, так как в 1866 г. приход был ликвидирован царскими властями. Имущество и историю костела описал последний его настоятель отец Вавжинец Жураковский МІС. Оригинал печатного документа находится в Епархиальном архиве в Дрогичин.
    Парафія пад тытулам Унебаўзяцця Найсвяцейшай Марыі Панны ў Дзівіне, якая паўстала пры матэрыяльнай падтрымцы польскіх каралёў у XVI ст., на працягу сваёй гісторыі змяняла дыяцэзіяльную прыналежнасць. Першапачаткова ўваходзіла ў склад Луцкай дыяцэзіі, з 1799 г. – у склад Віленскай дыяцэзіі, а ў 1925 г. перайшла ў новаўтвораную Пінскую дыяцэзію. Прадстаўленая візітацыя гэтага касцёла з 1867 г. з’яўляецца апошняй, паколькі ў 1866 г. парафія была ліквідавана царскімі ўладамі. Інвентар і гісторыю касцёла спісаў яго апошні пробашч айцец Ваўжынец Журакоўскі МІС. Арыгінал друкаванага дакумента знаходзіцца ў Дыяцэзіяльным архіве ў Драгічыне.
    The parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Dywin, which was financed by the Polish kings, dates back to the seventeenth century. It was part of different dioceses over the years. Initially, it was located in the Diocese of Lutsk, in 1799 in the diocese of Vilnius, and in 1925 it was moved to the Diocese of Pinsk, which was created the same year. The presented visitation of this church of 1867 is the last visitation, the inventory and its history, written down by its last parish priest Wawrzyniec Żurakowski MIC, after the liquidation of the parish in 1866 by the tsarist authorities. The original printed document is stored in the Diocesan Archive in Drohiczyn.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2016, 126; 265-290
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia i mitologia Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej
    История и мифология восточных окраин Речи Посполитой
    Autorzy:
    Nicieja, Stanisław Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/969572.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    historia
    mitologia
    historiograficzny dorobek ostatnich 30 lat
    Eastern Borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    history
    mythology
    historiographic achievements of the last 30 years
    восточные окраины Речи Посполитой
    история
    мифология
    историография
    Opis:
    Цель статьи - представить историографические достижения по теме восточных окраин Речи Посполитой за последние тридцать лет, когда после отмены цензуры многие исследователи в польских академических кругах и многие писатели, обозреватели, документалисты, авторы мемуаров и дневников начали публиковать важные научные, научно-популярные и публицистические труды. В статье представлены достижения самых выдающихся и плодовитых исследователей окраины. Автор анализирует наиболее важные высказывания и работы, в том числе проф. Яцека Колбушевского, Болеслава Хадачека, Януша Тазбира, Ежего Яницкого, Витольда Шолгини, Тадеуша Ольшанского, Романа Афтанази, Даниэла Бовуа и отвечает на политический дискурс о так называемой »Кресомании«.
    Źródło:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 3; 265-286
    1731-982X
    Pojawia się w:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Salezjański wotywny kościół Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie. Historia i dzień dzisiejszy
    The Salesian Votive Church of Our Lady of Ostra Brama in Lviv: History and the present day
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023342.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    historia Kościoła
    Kresy Wschodnie
    salezjanie
    historia salezjan w Polsce
    the history of the Church
    Eastern Borderlands
    the Salesians
    the history of the Salesians in Poland
    Opis:
    The Metropolitan Archbihop of Lviv of the Latin Rite Bolesław Twardowski (1854- 1944) was the founder and the initiator of the construction of the Church of Our Lady of Ostra Brama in the district of Lviv - Górny Łyczaków. The votive church dedicated to the Mother of Mercy was to be a symbol of gratitude for the return of Lviv and Eastern Galicia to their homeland after years of captivity. Started in 1931, the construction of the church was completed and on 7 October 1934, Archbishop Twardowski consecrated it. After that ceremony, at the residence of the archbishop the votive church was given to the Salesians of the Province of St. Jack in Cracow. The Church of Our Lady of Ostra Brama was a rectoral church in the parish of St. Anthony where the Salesians carried out pastoral ministry until 4 June 1946. In 1989, the church was taken over by the Salesians of the Byzantine-Ukrainian Rite where in 1992, the parish of the Protection of Our Most Holy Lady Theotokos (Pokrov) was erected.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2014, 102; 391-409
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wesele kresowe na Śląsku Opolskim
    Autorzy:
    Retecka, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687261.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    tradycyjne wesele
    muzyka ludowa
    Kresy Wschodnie
    inscenizacja
    podtrzymywanie tradycji kresowych na Śląsku Opolskim
    folklor
    traditional wedding
    folk music
    Eastern Borderlands
    staging
    maintaining the tradition of borderlands in Opole Silesia
    folklore
    Opis:
    W podopolskiej miejscowości Grodziec, niemalże w całości zasiedlonej przez ludność pochodzącą z Kresów Wschodnich, prężnie prowadzone jest Stowarzyszenie „Nasz Grodziec”, którego działania mają na celu ocalenie tradycji kresowych od zapomnienia. Jego członkowie, w tym zespoły folklorystyczne „Grodziec” i „Jutrzenka”, przygotowali inscenizację Wesele kresowe. Fabuła przedstawienia jest fikcyjna, ale obrazuje zwyczaje i obrzędy będące nieodłącznymi elementami wesel w podlwowskiej Biłce Szlacheckiej, z której wywodzą się aktualni mieszkańcy Grodźca. Głównym celem artykułu jest przybliżenie tradycyjnego repertuaru weselnego śpiewanego dawniej na Kresach i podtrzymywanego nadal na Śląsku Opolskim dzięki członkom zespołów folklorystycznych.
    In the town of Grodziec, situated near Opole, almost entirely settled by the population coming from the Eastern Borderlands, works the very vigorous “Nasz Grodziec” Association, the purpose of which is saving the Eastern Borderlands’ tradition from oblivion. Their members, including the folk music ensembles “Grodziec” and “Jutrzenka”, prepared a stage production titled Wesele kresowe (The borderlands wedding). The story presented in the show is fictional, but it illustrates the customs and ceremonies which used to be the inseparable elements of the weddings in Biłka Szlachecka, situated near Lwów, where the current habitants of Grodziec come from. The main purpose of the article is the approximation of the traditional wedding repertoire sung in the past in the Eastern Borderlands and still maintained in Opole Silesia thanks to the members of the folk groups.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Katastrofa materialna” we wspomnieniach przedstawicielek polskiej arystokracji i ziemiaństwa z Kresów
    Autorzy:
    Okupnik, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678209.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    memories
    women − members of Polish aristocracy and landed gentry
    Polish Eastern Borderlands
    Matylda Sapieżyna
    Helena Rothowa
    Maria Sapieżyna
    the esthetics of loss
    Opis:
    “Material catastrophe” in the memories of three women – members of the Polish aristocracy and landed gentry from the Polish Eastern BorderlandsHistory has treated cruelly the families of landed gentry and aristocracy who lived in the Polish Eastern Borderland – the eastern provinces of the Second Polish Republic (Kresy). This essay focuses on memories of women, members of the Polish aristocracy and landed gentry from the kresy, published in the following books: “We and Our Homes” (My i nasze Siedliska) by Matylda née Windisch-Graetz Sapieżyna, “Times, Places, People. Memories from the Eastern Borderlands, 1893-1946” (Czasy, miejsca, ludzie. Wspomnienia z Kresów Wschodnich 1893-1946) by Helena née Jaczynowska Rothowa, and ”My Life, My Times” (Moje życie, mój czas) by Maria née Zdziechowska Sapieżyna. Their memories are not a full historical picture including the complex political and historic context, instead they concentrate on the precise fates of their families in the kresy (though their presence there was called, not without a reason, a kind of ‘colonization’). The three authoresses present themselves as victims of great politics and changes happening beyond their control. Thus, these three (auto)biographical narrations enter the canon of literature about the eastern frontier and correspond with the canon of ‘the esthetics of loss.’ the analysis demonstrates that in all the books under consideration particular attention has been devoted to the material sphere of everyday life because the female biographers wanted to describe their world in the Kresy in detail and at the same time show how much they had lost.
    Źródło:
    Sprawy Narodowościowe; 2013, 42
    2392-2427
    Pojawia się w:
    Sprawy Narodowościowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zacofanie społeczno-gospodarcze na obszarach wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej
    Autorzy:
    Kirwiel, Eleonora
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687199.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland, interwar period, economic backwardness, rural areas
    Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej, okres międzywojenny, zacofanie gospodarcze, obszary wiejskie
    северо-восточные окраины РП, межвоенный период, экономическая отста- лость, сельская местность
    Opis:
    The North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland in the interwar period were the most economically and socially backward area, often called ‘Poland B’. It was primarily a rural region that significantly shaped the social and economic landscape of the area. The purpose of the article was to define and evaluate individual elements of the socio-economic backwardness of the rural areas in the North-Eastern Borderlands of the Second Republic of Poland. With the exception that the concept of socio-economic backwardness will be considered as an antonym of the concept of socio-economic development. Unlike the latter, which has a positive dimension and is included in the context of progress, the concept of backwardness is a determinant of reference to the category of backwardness, outdatedness, non-modernity and anachronism. In the case of the concept of backwardness, by analogy with the concept of development, the social aspect is a complementary feature of the economic approach, and vice versa, economic backwardness does not occur in isolation from the backwardness of the social structure. These two groups of factors will be the main sources of the research analysis, where the social approach will be analyzed in the group of specific terrain properties that significantly affected the image of the civilization backwardness in this area, while the conditions and economic processes will be covered separately. Such a presentation of the topic will give the opportunity for a broader perspective and a more in-depth analysis.
    Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego były terenem najbardziej zacofanym gospodarczo i społecznie, często nazywanym Polską. Był to teren przede wszystkim obszarów wiejskich w istotny sposób kształtujących krajobraz społeczny i gospodarczy terenu. Celem artykułu było zdefiniowanie oraz ocena poszczególnych elementów zacofania społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II RP. Z tym, że pojęcie zapóźnienia społeczno-gospodarczego będzie rozpatrywane jako antonim pojęcia „rozwój społeczno- -gospodarczy”. W odróżnieniu od tego ostatniego, które ma wymiar pozytywny i ujmowane jest w kontekście postępu, pojęcie „zapóźnienia” jest wyznacznikiem odwołania się do kategorii zacofania, przestarzałości, nienowoczesności oraz anachroniczności. W przypadku pojęcia zapóźnienia, analogicznie do ujęcia pojęcia rozwoju, aspekt społeczny stanowi komplementarną cechę ujęcia gospodarczego i na odwrót zacofanie gospodarcze nie następuje w oderwaniu od zacofania struktury społecznej. Te dwie grupy czynników będą stanowić główne źródła analizy badawczej. Z tym że ujęcie społeczne przeanalizowano w grupie specyficznych właściwości terenu, które w sposób zasadniczy wpłynęły na obraz zapóźnień cywilizacyjnych tego terenu, a uwarunkowania oraz procesy gospodarcze zostaną ujęte odrębnie. Takie przedstawienie tematu da możliwość szerszej perspektywy oraz głębszej analizy.
    Северо-восточные приграничные районы Польской Республики в межвоенный период были наиболее экономически и социально отсталыми, часто называемыми "Польшей Б" (второй категории). Целью статьи было определить и оценить отдельные элементы соци- ально-экономической отсталости сельских районов северо-восточных окраин Второй Речи По- сполитой. Концепция социально-экономической отсталости, в данном случае, будет рассматри- ваться как антоним концепции социально-экономического развития. В отличие от последнего, который имеет позитивное измерение и включен в контекст прогресса, концепция отсталости является определяющим фактором для ссылки на категорию отсталости, устаревания, немод- ности и анахронизма. В случае концепции отсталости, по аналогии с концепцией развития, со- циальный аспект является дополнительным признаком экономического подхода, и, наоборот, экономическая отсталость не возникает в отрыве от отсталости социальной структуры. Эти две группы факторов станут основными источниками анализа исследований. Такое представ- ление темы даст возможность для более широкой перспективы и более глубокого анализа.
    Źródło:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2019, 5, 2
    2450-4866
    Pojawia się w:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między afirmacją a dyskredytacją. O rzeczowy obraz Ziem Wschodnich II RP
    Autorzy:
    Stryjek, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602466.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Ziemie Wschodnie II RP
    Kresy Wschodnie
    historia społeczna
    mniejszości narodowe
    modernizacja
    kolonializm
    teoria postkolonialna
    Eastern Territories of the Second Polish Republic
    Eastern Borderlands
    social history
    national minorities
    modernization
    colonialism
    post-colonial theory
    Opis:
    Praca Kresowy kalejdoskop Włodzimierza Mędrzeckiego dotyczy procesów społecznych i przemian narodowościowych na Ziemiach Wschodnich II RP oraz polityki państwa wobec nich. W ocenie tej polityki autor uniknął stronniczości narodowej oraz teleologii i prezentyzmu. Mędrzecki nie odniósł się do modelu kolonializmu w interpretacji rządów Polski na Kresach w okresie międzywojennym. Jednak jego książka dostarcza materiału do rozmyślań nad przystawalnością tego modelu do historii relacji Polski z jej wschodnimi sąsiadami.
    The book Kresowy kalejdoskop (Kaleidoscopic Borderlands) by Włodzimierz Mędrzecki deals with social processes, and national and ethnic changes in the eastern territories of the Second Polish Republic as well as the state policy towards them. In his assessment of this policy, the author managed to avoid national bias as well as teleology and presentism. Mędrzecki did not refer to the model of colonialism in the interpretation of Polish rule in the Eastern Borderlands throughout the interwar period. His book, however, offers material for reflection on the relevance of this model to the history of Poland’s relations with its eastern neighbours.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2020, 127, 1
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem Kresów w literaturze polskiej lat 1918–2018. Znaczące perspektywy interpretacyjne
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030939.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish Eastern Borderland
    borderland discourse
    Polish literature of 1918-2018
    myths and legends
    borderland of cultures
    small homelands
    controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
    postcolonial criticism
    Kresy Wschodnie Polski
    dyskurs kresowy
    literatura polska 1918–2018
    mity i stereotypy
    pogranicza kultur
    małe ojczyzny
    kontrowersje wokół kategorii „Kresy”
    krytyka postkolonialna
    Opis:
    The paper offers a comprehensive, synthetic account of the Polish Eastern Borderland discourse on the subject over the course of the last century. It analyzes the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies of presenting the term have been changing, including the attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterizes the dynamics concerning the transformations of situational contexts which emerged in the period of the Second Polish Republic, developed in the times of World War II, after 1945 (in the country and abroad), and continue from the 80s and 90s of the twentieth century to our present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trend of literary schools, the legend and myth of Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2018, 13, 8; 17-42
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budownictwo szkół powszechnych w województwie wileńskim w latach II RP. Wyniki wstępnych badań
    Construction of public schools in the wileńskie voivodship in the Second Republic of Poland. Results of preliminary research
    Autorzy:
    Jurczyk-Romanowska, Ewa
    Piwowarczyk, Mirosław
    Walasek, Stefania
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29963036.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
    Tematy:
    budownictwo szkolne
    II RP
    odbudowa państwa polskiego
    kresy wschodnie
    szkoły powszechne
    finansowanie budowy szkół
    school construction
    Second Republic
    reconstruction of the Polish state
    eastern borderlands
    public schools
    school construction funding
    Opis:
    Wprowadzenie. W latach 1918–1939 zagadnienie budownictwa szkół, przede wszystkim powszechnych, stało się priorytetowym zadaniem dla państwa, samorządów i lokalnych społeczności. Wprowadzenie ustawowego obowiązku nauki skutkowało koniecznością budowy szkół w licznych miejscowościach. Wiązało się to z pokonywaniem szeregu problemów przede wszystkich o charakterze finansowym. Celem artykułu jest zaprezentowanie przebiegu procesu budowy szkół, ich wzrastającej liczebności oraz źródeł finansowania. Cel. W artykule nakreślono rozwój budownictwa szkół powszechnych na terenie województwa wileńskiego w latach II RP. Badania obejmowały analizę zróżnicowanych dokumentów w zakresie rozwiązań legislacyjnych na poziomie państwa, działalności lokalnej, a także wsparcia działań miejscowych przez organizacje i towarzystwa ogólnopolskie. Metoda. W prowadzonych badaniach wykorzystano metodę jakościowej analizy dokumentów. Zróżnicowany materiał źródłowy został zgromadzony zarówno podczas kwerendy archiwalnej w Wilnie, jak i kwerendy powszechnie obowiązujących aktów prawnych dokonanej za pośrednictwem Internetowego Systemu Aktów Prawnych. Wyniki. W artykule wskazano liczbę wybudowanych szkół w okręgu wileńskim w latach II RP oraz podjęto próbę zrekonstruowania ich finansowania. Wnioski. Efektem budowy (rozbudowy i remontów) szkół w II RP było: 1) rozwijanie sieci szkolnictwa zaniedbanego w czasach zaborów oraz zniszczonego w czasie działań prowadzonych podczas I wojny światowej i w latach 1918-1920; 2) tworzenie warunków dla coraz pełniejszej realizacji obowiązku szkolnego; 3) organizowanie centrum życia kulturalno-oświatowego lokalnej społeczności; 4) aktywizowanie i integrowanie mieszkańców danej miejscowości.
    Introduction. Between 1918 and 1939, the issue of building schools, above all universal schools, became a priority task for the state, local authorities and local communities. The introduction of statutory compulsory education resulted in the need to build schools in numerous localities, overcoming a number of problems primarily of a financial nature. The aim of this article is to present the process of building schools, their increasing size and sources of funding. Aim. This article presents the development of the construction of public schools in the Wilno [Vilnius] province during the years of the Second Republic. The research included an analysis of various documents concerning legislative solutions at the state level, local activities, as well as support of local activities by national organisations and societies. Method. The research was conducted using the method of qualitative document analysis. The diverse source material was collected both during an archival search in Vilnius and a search of commonly applicable legal acts made through the Internet System of Legal Acts. Results. The article indicates the number of schools built in the Vilnius district during the years of the Second Republic and attempts to reconstruct their financing. Conclusion. The effect of the construction (expansion and renovation) of schools in the Second Republic was: 1) the development of the educational network neglected during the Partitions and destroyed during the actions of World War I and in the years 1918-1920; 2) to create conditions for the increasingly full implementation of compulsory schooling; 3) organising a centre for the cultural and educational life of the local community; 4) activating and integrating the inhabitants of the locality.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2023, XXX, (2/2023); 25-40
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Okoliczności powstania Niższego Seminarium Towarzystwa Salezjańskiego w Reginowie w okresie II Rzeczypospolitej
    Circumstances Surrounding the Establishment of the Salesian Minor Semi-nary in Reginów During the Period of the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Kalisz, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496769.pdf
    Data publikacji:
    2017-03-31
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Reginów
    seminarium
    Archidiecezja Wileńska
    salezjanie
    historia salezjańska
    św. Jan Bosko
    Druga Rzeczpospolita
    kresy
    sowietyzacja
    Białoruś
    seminary
    Roman Catholic Metropolitan Archdiocese of Vilnius
    Salesians
    Salesian history
    St John Bosco
    the Second Polish Republic
    eastern borderlands, sovietisation
    the Republic of Belarus
    Opis:
    W artykule autor przedstawia okoliczności powstania Niższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Reginowie nad rzeką Szczarą. Okres działalności salezjanów na tym terenie przypada na lata 30-te XX wieku. Autor opisał szczegółowo historię dworu w Reginowie oraz nakreślił powiązania rodzinne darczyńców – rodu Balińskich i Jundziłłów. Seminarium Misyjne, które rozpoczęło kształcenie chłopców w 1937 roku, istniało jedynie dwa lata i zakończyło swoją działalność wraz z wybuchem II wojny światowej. Po zakończonych działaniach wojennych salezjanie już nigdy tam nie powrócili, a Reginów został wcielony do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (obecnie Republika Białoruś).
    In the article the author outlines a history of the Salesian Minor Seminary of Don Bosco in Reginów by the Szczara River. The period of Salesian activity in this region covers the 1930s of the twentieth century. The author described in detail the history of the manor house in Reginów and family connections of the donors – families of Baliński and Jundziłło. The Missionary Seminary, which commenced education of boys in 1937, existed only for two years and closed its activity with the outbreak of World War II. After the war, Salesians never returned there, while Reginów was incorporated into Byelorussian Soviet Socialist Republic (now the Republic of Belarus).
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 1; 175-187
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego na Litwie
    The Problem of Protecting Polish Cultural Heritage in Lithuania
    Autorzy:
    Lis, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1964037.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    polskie dziedzictwo kulturowe
    tożsamość kulturowa
    Kresy Wschodnie
    relacje polsko-litewskie
    lituanizowanie historii
    problemy polskiej mniejszości narodowej
    Polish cultural heritage
    cultural identity
    Eastern Borderlands
    Polish-Lithuanian relations
    lithuanization of history
    problems of the Polish national minority
    Opis:
    Następujące po sobie pokolenia przemijają, ale będące świadectwem ich życia i działalności osiągnięcia kultury materialnej i niematerialnej trwają. Świadczą o ich twórcach, ale również o państwie, którego społeczność tworzyli. Ta spuścizna przeszłych pokoleń ma ogromne znaczenie dla obecnych i przyszłych pokoleń. Określa człowieka, chroni jego tożsamość, daje poczucie przynależności, integruje z innymi członkami danej społeczności, buduje wspólną pamięć i społeczną wrażliwość. Obowiązkiem państwa jest strzeżenie dziedzictwa kulturowego, będącego znakiem obecności ludzi zamieszkujących na przestrzeni dziejów ziemie Rzeczypospolitej Polskiej. Ogromna część tego dziedzictwa znajduje się na terytorium kresów dawnej Rzeczypospolitej Polskiej, które dzisiaj należą do suwerennych państw z nią sąsiadujących. Państwo Polskie jest zainteresowane utrzymaniem w należytym stanie tych swoistych świadków historii i wspólnie z rządami sąsiadujących z nim państw podejmuje inicjatywy, których celem jest przywrócenie im dawnej świetności. Ma do tego moralne prawo, a nawet obowiązek wobec przeszłych pokoleń, które przez wieki tworzyły kulturę polską na tych ziemiach, kształtując postawy i wartości patriotyczne. To potężne wyzwanie i jednocześnie zadanie, by przekazać przyszłym pokoleniom to wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku.
    Successive generations go by, yet there remain the accomplishments of their material and non-material culture, bearing testimony to their life and activity. They speak about their creators but also about the state they were citizens of. This heritage of past generations has great importance for present and future generations. It defines a human, protects his or her identity, gives the feeling of belonging, integrates him or her with other members of the community, creates common memory and social sensitivity. It is the duty of the state to protect cultural heritage, which is a token of presence of people who lived in the territory of the Republic of Poland over centuries. A huge amount of that heritage lies within the areas of the Marches of the old Commonwealth of Poland, which now belong to neighbouring sovereign states. The Polish state is interested in keeping in good condition its witnesses of history and, together with its neighbouring counties, it takes up initiatives which aim to restore their past glory. It has a moral right to do it, and even a duty towards past generations, which for centuries have created Polish culture in those areas, shaping patriotic attitudes and values. This also poses a huge challenge and at the same time is a task to pass on to future generations everything that is valuable from the more-than-one-thousand-year-old heritage.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2017, 38; 115-127
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Generał Władysław Sikorski – minister spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej (16 grudnia 1922 – 28 maja 1923)
    Autorzy:
    Kozyra, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038332.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Rzeczpospolita Polska
    gen. Władysław Sikorski
    premier
    minister spraw wewnętrznych
    resort spraw wewnętrznych
    polityka administracyjna
    partie polityczne
    mniejszości narodowe
    Kresy Wschodnie
    organizacje antypaństwowe
    The Republic of Poland
    General Władysław Sikorski
    Prime Minister
    Minister of the Interior
    Ministry of the Interior
    administrative policy
    political parties
    national minorities
    eastern borderlands
    anti-state organizations
    Opis:
    Władysław E. Sikorski urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym pod Mielcem. Ukończył Politechnikę Lwowską. Do 1918 r. działał w ruchu niepodległościowym, był współtwórcą Legionów Polskich i Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1915 r. popadł w konflikt z Józefem Piłsudskim na tle sposobów odbudowy państwowości polskiej u boku Austro-Węgier i werbunku do Legionów Polskich. Od 12 października 1918 r. służył w Wojsku Polskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) podczas bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 r. dowodził z powodzeniem 5 Armią. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza 16 grudnia 1922 r. jeszcze tego samego dnia powołany został na stanowisko prezesa Rady Ministrów RP i ministra spraw wewnętrznych. W tym trudnym i niebezpiecznym dla Polski czasie, wbrew pozorom, to funkcja nie tyle premiera, co ministra spraw wewnętrznych dawała gen. Władysławowi Sikorskiemu realną władzę i możliwość bezpośredniego oddziaływania na sytuację wewnętrzną w kraju, zwłaszcza na stan jego bezpieczeństwa wewnętrznego. Generał Sikorski dokonał zmian personalnych w strukturze resortu, usuwając z niego osoby odpowiedzialne politycznie i służbowo za wypadki grudniowe 1922 r. Realizował politykę administracyjną resortu, której głównym celem było utrzymanie spokoju i bezpieczeństwa publicznego poprzez zwalczenie partii i ugrupowań politycznych, które wprost i jawnie zmierzały do obalenia dotychczasowego porządku polityczno-społecznego. Wiele uwagi minister spraw wewnętrznych poświęcał sprawom mniejszości narodowych, zwłaszcza ukraińskiej i białoruskiej, jak też sytuacji społeczno-politycznej na Kresach Wschodnich. Przygotował całościową politykę państwa wobec mniejszości narodowych, której podstawą była koncepcja asymilacji politycznej (państwowej). Gabinet gen. W. Sikorskiego upadł 26 maja 1923 r., a w stanie dymisji działał do 28 maja 1923 r. W latach 1923–1943 gen. W. Sikorski pełnił m.in. funkcję ministra spraw wojskowych (1924–1925), a po klęsce wrześniowej 1939 r. na obczyźnie (we Francji i Anglii) sprawował funkcję premiera Rządu Obrony Narodowej i Naczelnego Wodza. Zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 4 lipca 1943 r.
    Władysław E. Sikorski was born on May 20, 1881 in Tuszów Narodowe near Mielec. He graduated from the Lviv Polytechnic. Until 1918 he was active in the Independence Movement, he was a co-founder of the Polish Legions and the Supreme National Committee. In 1915 he fell into conflict with Józef Piłsudski as to the ways of rebuilding Polish statehood alongside Austro-Hungary and recruitment to the Polish Legions. From October 12, 1918 he served in the Polish Army. During the Polish-Bolshevik war (1919/1920) in the Warsaw battle in August 1920 he successfully commanded the 5th Army. Immediately after the murder of President Narutowicz on December 16, 1922 he was appointed the President of the Council of Ministers of the Republic of Poland and Minister of the Interior. In this difficult and dangerous for Poland time, contrary to appearances, it was not the function of Prime Minister but the post of Minister of the Interior that gave Gen. Władysław Sikorski real power and the possibility of direct influence on the internal situation in the country, and especially on its internal security. Gen. Sikorski made personnel changes in the structure of the Ministry, removing the people responsible, as politicians and civil servants, for the December 1922 incidents. He implemented the administrative policy of the Ministry, whose main purpose was to maintain peace and public safety by fighting the political fractions and parties that directly and openly aimed at overthrowing the current political and social order. Much attention was paid by the Minister of the Interior to the affairs of national minorities, especially the Ukrainian and Belarusian ones, as well as to the socio-political situation in the Eastern Borderlands. He prepared a comprehensive policy of the State towards national minorities, the basis of which was the concept of political (state) assimilation. The Cabinet of Gen. W. Sikorski was dismsissed on May 26, 1923, but did not resign until May 28, 1923. In the years 1923–1943 General W. Sikorski served, among others, as the Minister of Military Affairs (1924/1925) and after the defeat of September 1939, in exile (in France and England), he was the Prime Minister of the National Defense and Supreme Commander. He died in a plane crash in Gibraltar on July 4, 1943.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2019, 105; 85-102
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Książęta Jerzy i Krzysztof Zbarascy wobec problemów południowo-wschodniego pogranicza Rzeczypospolitej w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII wieku
    The princes Jerzy and Krzysztof Zbaraski towards the problems of South-Eastern borderlands of Polish Republic in second and third decade of 17th century
    Autorzy:
    Anusik, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/689512.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Rzeczpospolita w pierwszej połowie XVII w.
    pogranicze południowo-wschodnie
    Jerzy ks. Zbaraski
    Krzysztof ks. Zbaraski
    Zygmunt III
    Turcja
    Tatarzy
    Kozacy
    Polish Republic in the first half of 17th century
    South-Eastern borderlands
    Jerzy prince Zbaraski
    Krzysztof prince Zbaraski
    Sigismund III
    Turkey
    Tatars
    Cossacks
    Opis:
    The princes Jerzy and Krzysztof Zbaraski were descendants of the old and very wealthy magnates family. Their education, wealth and mental qualities predestined them to play an important role in the political arena. Reluctance on the part of Sigismund III made, however, that the two brothers found themselves in the ranks of the opposition. As owners of large estates in the South-Eastern borderlands, the princes have to be interested in both the situation in Ukraine, as well as relations with neighboring countries in this region of the Polish Republic. In the middle of the second decade of the seventeenth century, they fell into conflict with the hetman Stanislaw Żółkiewski. They believed that the policy of hetman in borderlands leads to war with Turkey. Zbaraski brothers advocated the maintenance of peace with the Sultan. Their relation to the Ottoman Empire did not change until the end of their lives. Maintaining peaceful relations with Turkey they regarded as one of the priorities of the foreign policy of the Polish Republic. On the issue of relations with the Crimean Khanate the princes Zbaraski looked through the prism of Turkish politics. They regarded rulers of Crimea as performers of the policy of Istanbul and sultan tool to exert pressure on the Polish Republic. They were in favor of not to provoke Tartars. But both of them took an active part in the fight against Tartar s invasions. In the fight against the Tatars they were ready to use the help of the Cossacks. In the years 1624–1628 the Zbaraski brothers supported the idea of intervention in the internal affairs of the Crimean Khanate. They believed that fueling the civil war in the Crimea will be in every way beneficial to the interests of the Polish Republic. Very interesting was also the attitude of Zbaraski brothers to the Cossacks. Both princes believed Cossacks as the rebels, destroyers of internal order and adventurers provoking conflicts with Turkey. They do not accept the policy of tolerance towards Cossacks in the period before Cecora. After Khotyn war they urged Cossacks to stop their trips to the Black Sea. The both brothers quickly recognized the danger posed by an alliance of Orthodox bishops and the Cossacks. They found it as a serious threat to the interests of the Polish Republic in Ukraine. The princes Zbaraski referred to the Cossacks with a sense of superiority and contempt. Appreciated, however, their military force. The Zbaraski brothers advocated a policy of hard hand against the Cossacks. Prince Jerzy has repeatedly stated that the Cossacks do not need any committee, but a sword. However, the princes of Zbaraż feel awe in front of a large and valiant Cossacks army. They feared the destruction of their landed estates. After the conclusion of the Treaty of Kurukove they opted, however, for strict compliance with its terms. Relatively little attention devoted Zbaraski brothers to the situation in the Danubian principalities – Moldavia and Wallachia. But both brothers carefully watched the actions of the ruler of Transylvania – Bethlen Gabor. The paradox seems the fact that after the death of Krzysztof, when he was the most powerful magnate in the South-Eastern borderlands of the Republic, Jerzy Zbaraski was much less interested in the situation in that region. His attention was absorbed at that time by completely different problems. It is in this context to note that even earlier the issue of the problems of the South-Eastern borderlands of Polish Republic were not the main subject of the interest of the Zbaraski brothers. Both princes were politicians who tried to influence the whole, as well internal and foreign policy of the state. Because of that reason they followed and commented all the most important events that have taken place in the Central and Eastern Europe in the second and third decade of the seventeenth century.
    Książęta Jerzy i Krzysztof Zbarascy byli potomkami starej i ogromnie bogatej rodziny magnackiej. Ich wykształcenie, majątek i walory umysłowe predestynowały ich do odgrywania ważnej roli na arenie politycznej. Niechęć ze strony Zygmunta III sprawiła jednak, że obaj bracia znaleźli się w szeregach opozycji. Jako właściciele wielkich majątków na kresach, książęta z natury rzeczy musieli być zainteresowani zarówno sytuacją na Ukrainie, jak i stosunkami z państwami graniczącymi w tym regionie z Rzecząpospolitą. W połowie drugiego dziesięciolecia XVII w. popadli w konflikt z hetmanem Stanisławem Żółkiewskim. Uważali bowiem, że polityka hetmana na kresach prowadzi do wojny z Turcją. Zbarascy opowiadali się natomiast za utrzymaniem pokoju z sułtanem. Swojego stosunku do państwa Imperium Osmańskiego nie zmienili do końca życia. Utrzymanie pokojowych stosunków z Turcją uważali za  jeden z priorytetów polityki zagranicznej Rzeczypospolitej. Na kwestię stosunków z Chanatem Krymskim książęta Zbarascy patrzyli przez pryzmat polityki tureckiej. Władców Krymu uważali za wykonawców polityki Stambułu i narzędzie służące sułtanom do wywierania nacisku na Rzeczpospolitą. Opowiadali się za tym, by nie prowokować Tatarów. Brali jednak czynny udział w zwalczaniu najazdów tatarskich. W walce z Tatarami gotowi byli wykorzystać pomoc Kozaków. W latach 1624–1628 bracia Zbarascy poparli pomysł interwencji w wewnętrzne sprawy Chanatu Krymskiego. Uważali bowiem, że podsycanie wojny domowej na Krymie będzie pod każdym względem korzystne dla interesów Rzeczypospolitej. Bardzo ciekawy był też stosunek braci Zbaraskich do Kozaczyzny. Obaj książęta uważali Kozaków za buntowników, burzycieli porządku wewnętrznego i awanturników prowokujących konflikty z Turcją. Nie akceptowali polityki pobłażania Kozakom w okresie przed Cecorą. Po Chocimiu nakłaniali Kozaków do zaprzestania wypraw na Morze Czarne. Obaj bracia bardzo szybko dostrzegli niebezpieczeństwo, jakie stanowił sojusz prawosławnych władyków z Kozaczyzną. Uznali go za poważne zagrożenie dla interesów Rzeczypospolitej na Ukrainie. Książęta Zbarascy odnosili się do mołojców z poczuciem wyższości i z pogardą. Doceniali jednak siłę wojskową Kozaczyzny. Bracia Zbarascy opowiadali się za polityką twardej ręki wobec Kozaków. Książę Jerzy wielokrotnie powtarzał, że na Kozaków nie trzeba żadnych komisji, tylko szabli. Niemniej książęta ze Zbaraża czuli respekt przed liczną i bitną armią kozacką. Bali się zniszczenia swoich majątków. Po zawarciu ugody kurukowskiej opowiedzieli się jednak za rygorystycznym przestrzeganiem jej warunków. Stosunkowo niewiele uwagi poświęcali natomiast Zbarascy sytuacji w księstwach naddunajskich – Mołdawii i Wołoszczyźnie. Śledzili zaś poczynania władcy Siedmiogrodu – Bethlena Gabora. Paradoksem wydaje się to, że po śmierci Krzysztofa, kiedy został najpotężniejszym latyfundystą na kresach Rzeczypospolitej, Jerzy ks. Zbaraski w dużo mniejszym stopniu interesował się sytuacją w tamtym regionie. Jego uwagę absorbowały bowiem w tym czasie zupełnie inne problemy. Warto w tym kontekście zaznaczyć, że również wcześniej problematyka pogranicza południowo-wschodniego nie stanowiła bynajmniej głównego przedmiotu zainteresowania braci Zbaraskich. Byli oni bowiem politykami, którzy próbowali wpływać na całokształt tak wewnętrznej, jak i zagranicznej polityki państwa, śledząc i komentując na bieżąco wszystkie najistotniejsze wydarzenia, które rozgrywały się w Europie Środkowo-Wschodniej w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII w.
    Źródło:
    Przegląd Nauk Historycznych; 2016, 15, 2
    1644-857X
    2450-7660
    Pojawia się w:
    Przegląd Nauk Historycznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-46 z 46

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies