Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "the 19th century" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 364
Tytuł:
Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
Autorzy:
Masojć, Irena
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
diarystyka kobieca
dzienniki adresowane do dzieci
polszczyzna północnokresowa
Litwa
XIX wiek
women's diaries
diaries for children
Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
Lithuania
19th century
Opis:
Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Wedle ideału Klaudynek…”. Wizerunek dziewiętnastowiecznej Polki w piśmiennictwie historycznym Antoniny Machczyńskiej
“According to the Ideal of the Claudine...”. The Image of the Nineteenth-Century Polish Woman in the Historical Writing of Antonina Machczyńska
Autorzy:
Michalska-Bracha, Lidia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/3131483.pdf
Data publikacji:
2023-06-27
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
Antonina Machczyńska
Towarzystwo im. Klaudyny z Działyńskich Potockiej
historia kobiet
dzieje Lwowa XIX/XX w.
kobieca literatura pamiętnikarska XIX w.
Klaudyna z Działyńskich Potocka Society
women’s history
history of Lviv in the 19th/20th centuries
women’s diary literature of the 19th century
Opis:
Problematyka artykułu dotyczy charakterystyki działalności społecznej Antoniny Machczyńskiej (1832[37]–1919), lwowskiej działaczki społecznej i oświatowej, na rzecz równouprawnienia kobiet na przełomie XIX i XX w. Analizie poddana została literatura pamiętnikarska Machczyńskiej z lat 1860–1919, przechowywana w zbiorach warszawskich i lwowskich, oraz jej twórczość publicystyczna i historyczna. Szczególną uwagę skoncentrowano na analizie znanego szkicu historycznego napisanego przez nią na Wystawę Pracy Kobiet w Pradze w 1912 r. pt. Kobieta polska, który w całości poświęciła omówieniu historii kobiet polskich od czasów najdawniejszych po współczesne. Machczyńska, odwołując się do emancypacyjnych dążeń Polek oraz własnych doświadczeń życiowych, zaprezentowała określony wizerunek dziewiętnastowiecznych kobiet, skoncentrowany na motywie klaudynek – kobiet działających w Towarzystwie im. Klaudyny z Działyńskich Potockiej.
The subject of this article is concerned with the characteristics of the social activity of Antonina Machczyńska (1832[37]–1919), a Lviv social and educational activist, for women’s equal rights at the turn of the19th and 20th centuries. Machczyńska’s memoirs from 1860–1919, stored in the Warsaw and Lviv collections, as well as her journalistic and historical works were analyzed. Particular attention was focused on the analysis of the well-known historical sketch written by her for the Women’s Work Exhibition in Prague in 1912, entitled: “Polish Woman”, which she devoted entirely to discussing the history of Polish women from the earliest times to the present. Referring to the emancipatory aspirations of Polish women and her own life experiences, Machczyńska presented a specific image of 19th century women, focused on the motif of Klaudines – women active in the Klaudyna (née Działyńska) Potocka Society.
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2023, 1(14); 29-52
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Życie żołnierza jest marszem przez rózgi i policzki”. Traumatyczne wspomnienia polskich zesłańców politycznych wcielonych do Korpusu Kaukaskiego i Orenburskiego w I połowie XIX wieku
“A Soldier’s Life Is a March Through Strikes and Blows.” Traumatic Memories of the Polish Exiles Conscripted into the Caucasian and Orenburg Corps in the First Half of the 19th Century
Autorzy:
Chrostek, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27311176.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Polish exiles
conscripted to the tsarist army
beating of exiled soldiers
flogging in the tsarist army
cruelty in the Russian army in the 19th century
the Caucasian Corps
the Orenburg Corps
polscy zesłańcy
chłosta w armii carskiej
okrucieństwo w armii rosyjskiej w XIX w.
Korpus Kaukaski
Korpus Orenburski
zesłani do armii carskiej
bicie żołnierzy-zesłańców
Opis:
Karna służba w armii rosyjskiej – obok zesłania na syberyjską katorgę oraz na osiedlenie – stanowiła jedną z głównych form represji stosowaną wobec Polaków skazanych za przestępstwa polityczne pod zaborem rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku. Oficerowie mogli z czasem ubiegać się o dymisję, ale los prostych żołnierzy był okrutny, o czym przekonują pamiętniki i listy zesłańców wcielonych do Korpusu Kaukaskiego (m.in. Mateusza Gralewskiego, Zygmunta Rewkowskiego, Franciszka Sawicza, Hipolita Jaworskiego, Władysława Jurkowskiego) i Orenburskiego (m.in. Adolfa Jabłońskiego, Bronisława Zaleskiego, Maksymiliana Jatowta, Waleriana Staniszewskiego), a także Agatona Gillera służącego na wschodzie Syberii. Tysiące kilometrów do miejsca zesłania pokonywali pieszo, przeważnie zakuci w kajdany i łańcuchy, głodni, maszerując bez względu na silne mrozy, dokuczliwe upały i ulewne deszcze, często po górach. Nocowali na tak zwanych etapach w starych, drewnianych, zniszczonych barakach, nigdy nie wietrzonych, pełnych robactwa. Spali na pryczach lub gołej ziemi wśród ekskrementów, co powodowało epidemie i zgony. Tragizm polskich żołnierzy wynikał również z konieczności udziału w podbojach imperialnych carskiej armii – musieli wraz z Rosjanami napadać i mordować ludy Kaukazu, dzisiejszego Kazachstanu, zachodniej Syberii, broniące swojej wolności. Na co dzień mieszkali w ciasnych ziemiankach, gdzie spali na gołej ziemi w brudnych barłogach, w mundurze i butach, sami także brudni, często ochlapani nieczystościami. Prości sołdaci byli ciągle bici, upokarzani fizycznie i psychicznie. Bicie pięściami zależało od humoru dowódców. Najbardziej okrutna była publiczna chłosta. Bito kijami, pałkami, rózgami, batem, pejczem i knutem. Wysokość kary wynosiła od kilkuset do kilku tysięcy uderzeń, co często kończyło się śmiercią ofiary w męczarniach. Karano chłostą nawet za drobne lub domniemane przewinienia. Powszechne okrucieństwo rozwijało sadyzm u dowódców, wśród których szerzyła się demoralizacja (pijaństwo, hazard, domy publiczne). Ulegali jej również szeregowcy. Żołnierze bardzo bali się chorować, ponieważ w szpitalach byli bici, okradani z żywności, niewykwalifikowany personel ordynował im niewłaściwe leki. Śmiertelność w armii rosyjskiej była bardzo wysoka – jedynie nieliczni Polacy wrócili do ojczyzny.
Penal service in the Russian army – apart from exile to Siberia – was one of the main forms of repression used against Poles convicted of political crimes under the Russian rule in the first half of the 19th century. Over time, officers could apply for dismissal, but the living conditions of ordinary soldiers was appalling, as evidenced by the diaries and letters of exiles conscripted into the Caucasian Corps (including Mateusz Gralewski, Zygmunt Rewkowski, Franciszek Sawicz, Hipolit Jaworski, Władysław Jurkowski) and the Orenburg Corps (including Adolf Jabłoński, Bronisław Zaleski, Maksymilian Jatowt, Walerian Staniszewski), as well as Agaton Giller serving in eastern Siberia. They travelled on foot thousands of kilometers to the place of exile, often in shackles and chains, hungry, marching regardless of severe frosts, unbearable heat and torrential rains, frequently in the mountains. They spent their nights in old, wooden, ruined barracks that lacked air and were full of vermin. They slept on bunk beds or on the ground, among excrement, which caused epidemics and deaths. The tragic fate of the Polish soldiers also resulted from the obligation to participate in the imperial conquests of the tsar’s army – together with the Russians, they had to attack and murder the peoples of the Caucasus, today’s Kazakhstan, and western Siberia, who were defending their freedom. Every day they lived in cramped dugouts, where they slept on the ground on dirty pallets, wearing uniforms and shoes, and were themselves often covered with filth. Those simple soldiers were constantly beaten and humiliated physically and mentally. They are beating with fists whenever commanders were in such a mood. The most cruel was public flogging where soldiers were beaten with sticks, batons, rods, quirts and whips. The punishment ranged from several hundred to several thousand strokes, which often resulted in the victim’s agony and death. Flogging was used even for minor or alleged offenses. The widespread cruelty promoted sadism among the commanders, and demoralization spread (drunkenness, gambling, brothels). Privates also succumbed to it. The soldiers were afraid of getting ill because in hospitals they were beaten, robbed of food, and prescribed inappropriate medicines by unqualified staff. The mortality rate in the Russian army was very high – only a few Poles managed to return to their homeland.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2023, 18, 13; 149-164
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
"Gertruda Komorowska" – powieść Marii z Chłędowskich Pomezańskiej. Kobiecy wariant historii słynnego mezaliansu
"Gertruda Komorowska" – a novel by Maria Pomezańska née Chłędowska. A female version of the famous misalliance story
Autorzy:
Berkan‑Jabłońska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/40614542.pdf
Data publikacji:
2023-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Maria Pomezańska née Chłędowska
Gertruda Potocka née Komorowska
Józefina Potocka née Mniszech
Amalia Mniszchowa
historical romance
women’s historical novel of the 19th century
misalliance in literature
Maria z Chłędowskich Pomezańska
Gertruda z Komorowskich Potocka
Józefina z Mniszchów Potocka
romans historyczny
kobieca powieść historyczna XIX wieku
mezalians w literaturze
Opis:
The article is a description of an extensive novel by a Galician writer, Maria Pomezańska née Chłędowska, entitled Gertruda Komorowska and published in 1853 in Lviv. The analysis is based on a few issues. Firstly, the sources determining a particular variant of the story of the marriage between Szczęsny Potocki and Gertruda Komorowska and the crime committed against a young woman. Secondly, the way the heroes were created and their mutual emotional and psychological relationships. Thirdly, the motivations that prompted the writer to deal with the topic which was already known and described in literature at that time. The article leads to the conclusion that Pomezańska’s work refers to women’s historical anecdotes of the 18th and 19th centuries, but its goals are essentially feminist, also because the past is used to build a kind of female supplement to official history. Its widely known canvas was filled with the voice of women, overlooked or marginalized by male writers.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2023, 23; 3-25
2081-1853
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słowniczek wyrazów weterynarskich wobec polskiej terminologii weterynaryjnej w Słowniku terminologii lekarskiej polskiej
Słowniczek wyrazów weterynarskich (Mini Dictionary of Veterinary Terms) compared with Polish veterinary terminology in Słownik terminologii lekarskiej polskiej (Dictionary of Polish Medical Terminology)
Autorzy:
Jankowiak, Lucyna Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39785127.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
history of the Polish language
Polish veterinary terminology of the 19th century
Słowniczek wyrazów weterynarskich
Słownik terminologii lekarskiej polskiej
Opis:
The aim of the article is to compare materials from two 19th-century dictionaries that comprise Polish veterinary terminology: Słowniczek wyrazów weterynarskich of 1876 and Słownik terminologii lekarskiej polskiej of 1881. In the dictionary of 1881 there are 284 entries out of 297 contained in the lexicon of 1876. Of these, only 258 entries are full entries. The comparison of their editing in both dictionaries shows that in the lexicon of 1881, 3 foreign headwords had fewer Polish equivalents, 21 had more Polishterms, and 228 had the same number of Polish equivalents. The quantitative changes in the last two groups were accompanied by qualitative changes, involving the replacement of Polish terms. The analysis of Polish veterinary terminology has also shown its strong connections with Polish medical terminology of the time.
Źródło:
Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 55-65
0081-0002
Pojawia się w:
Slavia Occidentalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antoni Florian Zieliński – zesłaniec i autor opisu Kaukazu
Antoni Florian Zieliński – an Exile and Author of the Description of the Caucasus
Autorzy:
Furier, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520844.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Polish-Russian relations in the 19th century
Antoni Florian Zieliński
a Caucasian group of Polish poets
Poles in the Caucasus
traditions of the peoples of the North Caucasus
relacje polsko-rosyjskie w XIX w.
grupa polskich poetów kaukaskich
Polacy na Kaukazie
zwyczaje ludów Kaukazu Północnego
Opis:
Artykuł poświęcony mało znanemu uczestnikowi konspiracji Szymona Konarskiego, zesłanemu do odbycia służby wojskowej na Kaukazie – Antoniemu Zielińskiemu, który w literaturze przedmiotu występuje pod imieniem Florian. Celem są krytyczne zweryfikowanie dotychczasowego stanu wiedzy o tym pomijanym przez badaczy członku tzw. grupy poetów kaukaskich i przypomnienie przechowywanego przez Ossolineum rękopisu Zielińskiego, poświęconego zwyczajom mieszkańców Kaukazu Północnego.
The article is devoted to the less-known participant in the conspiracy of Szymon Konarski, that is Antoni Zieliński, known in the literature on the subject as Florian, who was sent for military service in the Caucasus. The aim is to critically verify the current state of knowledge about this member of the Caucasian group of Polish poets overlooked by researchers. The article recalls the manuscript by Zieliński, kept at the Ossolineum Library, which presents the traditions of the inhabitants of the North Caucasus.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2023, 58, 2; 51-71
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 1
Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey of 1819. Biographical study, part 1
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407989.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
cystersi
Jędrzejów
klasztor
kasata
losy osobiste
XIX wiek
the Cistercians
monastery
dissolution
personal history
19th century
Opis:
Artykuł przedstawia losy cystersów jędrzejowskich po kasacie opactwa w 1819 r. W pierwszym etapie badań przygotowano kartotekę biograficzną zakonników, która posłużyła do przeprowadzenia analizy w zakresie ich pochodzenia społecznego i terytorialnego oraz liczebności i struktury wieku. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne. Po supresji opactwa niektórzy z zakonników pozostali dożywotnio w zabudowaniach klasztoru, inni przeszli do pracy na placówkach parafialnych. Niejednokrotnie były to ośrodki powiązane z klasztorem jędrzejowskim.
The article presents the history of the Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey in 1819. In the first stage of the research, a biographical index was prepared, which was used to analyze the social and territorial origin as well as the numerical and age structure of the monks. The primary source material were general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematisms, as well as parish files and record books. After the suppression of the abbey, some of the monks stayed in the monastery buildings, others went to parish work. These were often centers associated with the Jędrzejów monastery.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 1, 30; 200-212
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 2
Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey in 1819. Biographical study, part 2
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407299.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
cystersi
Jędrzejów
klasztor
kasata
losy osobiste
XIX wiek
the Cistercians
monastery
dissolution
personal history
19th century
Opis:
Artykuł przedstawia biogramy cystersów jędrzejowskich, uwzględnionych na liście członków zgromadzenia klasztornego w czasie kasaty opactwa w 1819 r. Zawartość biogramów stanowią informacje dotyczące m.in. daty urodzenia i miejsca pochodzenia każdego z mnichów, czasu wstąpienia do klasztoru, złożenia profesji zakonnej i przyjęcia święceń kapłańskich oraz pełnionych funkcji klasztornych. Szczególną uwagę zwrócono na pokasacyjne losy zakonników. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne.
The article presents the biographies of the Jędrzejów Cistercians included in the list of members of the monastery during the dissolution of the abbey in 1819. The content of biographies includes information on e.g., the date of birth and place of origin of each monk, the time of joining the monastery, making their religious profession, and being ordained a priest, and performing monastic functions. Particular attention was paid to the post-dissolution fate of the monks. The primary source material included general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematics as well as parish files and record books.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 30, 2; 210-226
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cystersi z klasztorów skasowanych w 1819 r. w diecezji sandomierskiej. Studium biograficzno-prozopograficzne
Cistercians from Monasteries Dissolved in 1819 in the Diocese of Sandomierz. A Biographical and Prosopographical Study
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33908753.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
the Cistercians
monastery
Koprzywnica
Wąchock
Sulejów
dissolution
prosopography
19th century
cystersi
klasztor
kasata
prozopografia
XIX w.
Opis:
Przedmiotem analizy biograficzno-prozopograficznej uczyniono konwenty klasztorne trzech ośrodków cysterskich: w Koprzywnicy, Sulejowie i Wąchocku, które w czasie kasaty w 1819 r. znajdowały się w granicach diecezji sandomierskiej. Skład personalny klasztorów w początkowym okresie supresji stanowiło ogółem 55 zakonników. W pierwszym etapie badań przygotowano kartotekę biograficzną, która posłużyła do przeprowadzenia analizy w zakresie pochodzenia społecznego, narodowościowego i terytorialnego oraz liczebności i struktury wieku omawianych wspólnot. Przedmiotem rozważań były też pokasacyjne losy mnichów. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne.
The subject of the biographical and prosopographical analysis were the convents of three Cistercian monastery, in Koprzywnica, Sulejów and Wąchock, which during the dissolution in 1819 were within the borders of the Sandomierz diocese. The personal composition of the monasteries in the initial period of suppression consisted of a total of 55 monks. In the first stage of the research, a biographical index was prepared, which was used to analyze the social, national and territorial origins as well as the numerical and age structure of the discussed communities. The post-dissolution fate of the monks was also the subject of scientific reflection. The primary source material is comprised by general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematisms, as well as parish files and record books.
Źródło:
Res Historica; 2023, 55; 395-453
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Il dantismo di Józef Ignacy Kraszewski
Józef Ignacy Kraszewski’s Dantism
Dantyzm Józefa Ignacego Kraszewskiego
Autorzy:
de Carlo, Andrea F.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/13133904.pdf
Data publikacji:
2023-01-05
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Kraszewski
Dante
polski dantyzm
dantejskie wątki w literaturze polskiej XIX wieku
Polish Dantism
Dantean threads in the Polish literature of the 19th century
Opis:
Postać i twórczość Dantego Alighieri bardzo wcześnie wzbudziły w Józefie Ignacym Kraszewskim (1812–1887) niesłabnące zainteresowanie oraz wielką pasję, ożywioną głębokim i pełnym czci podziwem. Twórczość Kraszewskiego żywi się motywami dantejskimi zaczerpniętymi z XIX-wiecznej kultury, która była nimi przesiąknięta. Wiek XIX rządzony jest przez wybitną postać Dantego i charakteryzuje się prawdziwym kultem nie tylko dzieła, lecz także osoby poety, często ujmowanej w kluczu politycznym. W narracyjnym i lirycznym dorobku polskiego pisarza silnie wyczuwalna jest pamięć Boskiej Komedii – niewyczerpanego źródła inspiracji, z którym autor prowadzi nieustanny dialog poprzez odniesienia, cytaty, sugestie, przepracowywanie tematów i motywów. Po przyjrzeniu się reminiscencjom Boskiej Komedii rozpoznawalnym w twórczości Kraszewskiego artykuł skupia się na echach pochodzących z pierwszej księgi, w szczególności z pieśni V, i ich relacji ze źródłem. W związku z tym w świetle niezwykłego losu epizodu Paola i Franceski analizowana i kontekstualizowana jest powieść poetycka Paolo. Powieść wenecka (1843) oraz powieść Pod włoskim niebem (1845) Kraszewskiego.
Both, Dante Alighieri’s ouevre and him as a person, ignited a grand, incessant passion and unflinching interest of Józef Ignacy Kraszewski (1812–1887), which was fueled by a deep sense of awe. Kraszewski’s works thrive on Dantean motifs mediated by the 19th-century culture that was saturated with the latter. Dante’s towering persona reigned over the 19th century, the era during which not only his ouevre but also his person were idolised, often by applying a political key to him. The Polish writer’s narrative and lyrical output bears a palpable residuum of the Divine Comedy – an inexhaustible source of inspiration he continually aluded to by references, quotes, suggestions, and reworking of topics and motifs. After scrutinising literary reminescences of the Divine Comedy recognised in Kraszewski’s works, the article proceeds to focus on reverbarations and echoes traced back to the masterpiece’s part one, in particular Inferno V (the fifth song) and their relationship with the source text. The astounding fate that befell Paolo and Francesca creates a context for the analysis of a narrative poem Paolo. Powieść wenecka (‘Paolo. A Venetian Tale’; 1843) and a novel Pod włoskim niebem (‘Under the Sky of Italy’; 1845).
Źródło:
Postscriptum Polonistyczne; 2022, 30, 2; 1-10
1898-1593
2353-9844
Pojawia się w:
Postscriptum Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
List ks. Waleriana Gromadzkiego z 1889 roku o kościele w Tomsku
Father Walerian Gromadzki’s Letter (1889) about the Church in Tomsk
Autorzy:
Niebelski, Eugeniusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31232860.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Syberia
pierwsza połowa XIX wieku
misje katolickie
kościół w Tomsku
ks. Walerian Gromadzki
list misjonarza
Siberia
first half of the 19th century
Catholic missions
church in Tomsk
Fr. Walerian Gromadzki
letters of missionaries
Opis:
Tekst zawiera krótkie wspomnienie o znanym w literaturze historycznej misjonarzu Kościoła katolickiego na Syberii Zachodniej – ks. Walerianie Gromadzkim, proboszczu w Tomsku, który na Syberii spędził blisko 40 lat, oraz jego list z listopada 1889 r., skierowany do warszawskiego czasopisma „Przegląd Katolicki”. W swoim liście ks. Gromadzki opisuje historię misji i dzieje kościoła w Tomsku, wymieniając wiele nazwisk ojców jezuitów i bernardynów, którzy w pierwszej połowie XIX wieku pracowali na Syberii, tworząc podwaliny Kościoła katolickiego.
The text is a short memory of Fr. Walerian Gromadzki, a missionary of the Catholic Church in Western Siberia, known in historical literature, a parish priest in Tomsk, who spent nearly 40 years in Siberia. The article presents his letter from November 1889, addressed to Przegląd Katolicki, a magazine published in Warsaw. In his letter, Fr. Gromadzki describes the history of the mission and the history of the church in Tomsk, mentioning many the Jesuit and Bernardine fathers by name who worked in Siberia in the first half of the 19th century and laid the foundations of the Catholic Church there.
Źródło:
Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL; 2023, 5; 189-195
2658-1175
2719-3144
Pojawia się w:
Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maszynowa produkcja ikon w Imperium Rosyjskim w 2. połowie XIX i na początku XX wieku. Wstępne rozpoznania i spostrzeżenia
Machine Production of Icons in the Russian Empire in the Second Half of the 19th and the Early 20th Century. Preliminary Analyses and Observations
Autorzy:
Szybalska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23309993.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
religious censorship
icon
popular religious print
Orthodoxy
mass production of icons
Russia
graphic works market
Russian art of the late 19th and early 20th century
cenzura religijna
ikona
popularna grafika religijna
prawosławie
masowa produkcja ikon
Rosja
rynek wyrobów graficznych
sztuka rosyjska końca XIX - początku XX w.
Opis:
W 2. połowie XIX i początku XX w. w Rosji rozwinęła się produkcja rycin religijnych i ikon wykonywanych przy użyciu technik poligraficznych. Było to konsekwencją wzrastającego zapotrzebowania na „święte obrazy” oraz popularyzacji litografii barwnej w Imperium Rosyjskim. Od lat 50. XIX w. wytwarzanie takich dzieł kontrolował Duchowy Komitet Cenzorski. Informacja o cenzurze wraz z sygnaturą producenta z reguły umieszczana była na obiektach. Odnalezienie i uporządkowanie pod względem techniki wykonania, wytwórców i miejsca powstania szeregu dzieł tego rodzaju znajdujących się w zbiorach muzealnych, bibliotecznych i cerkwiach na obszarze bliskim nam terytorialnie pozwoliła wyłonić wiodących producentów, techniki i tendencje kształtujące rynek „ikon drukowanych”. Badania katalogów, cenników i reklam umieszczanych w czasopismach z epoki, prowadzą do wniosku, że produkcja ta stała się narzędziem władzy politycznej (cerkiewnej i państwowej), dającym kontrolę nad sztuką religijną kierowaną do mas.
In the late 19th and the early 20th century, Russia witnessed an increase in the production of religious prints and icons made by means of printing techniques. This was a result of the growing demand for “sacred images” and the spread of colour lithography in the Russian Empire. From the 1850s onwards, the production of such images was controlled by the Spiritual Censorship Committee. Information about the censorship procedure was usually placed on the product, together with the manufacturer’s signature. A number of works of this kind held in museum, library and church collections in the area close to us territorially were located and categorised in terms of production techniques, makers and places of production. This made it possible to identify the leading producers, techniques and trends shaping the market for “printed icons”. A review of catalogues, price lists and advertisements placed in periodicals of the period resulted in the conclusion that this type of production became a significant tool of political power for both the Orthodox Church and the state, giving them control over art addressed to the masses.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2023, 85, 3; 179-226
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce banków w rozwoju gospodarczym ziem polskich w latach 1870–1913
Role of banks in the economic development of the Polish lands from 1870 to 1913
Autorzy:
Leszczyńska, Cecylia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31340847.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
polska bankowość XIX w.
rozwój gospodarczy ziem polskich w XIX w.
polska spółdzielczość kredytowa
polska bankowość uniwersalna
Polish banking in the 19th century
economic development of the Polish lands in the 19th century
Polish credit cooperatives
Polish universal banking
Opis:
Na rozwój gospodarki polskiej w XIX w. wpłynęło wiele wzajemnie oddziałujących czynników: kapitał rzeczowy, kapitał ludzki i społeczny, jakość instytucji, polityka państw zaborczych, ich sytuacja makroekonomiczna, a także system bankowy. Niniejsze opracowanie poddaje analizie rolę instytucji sektora bankowego we wspomaganiu rozwoju gospodarki ziem polskich w latach 1870–1913. Podstawową ich rolą było koncentrowanie oszczędności oraz ich przekierowywanie do podmiotów gospodarczych. Niektóre banki angażowały się w finansowanie inwestycji i wspomaganie zakładania nowych przedsiębiorstw. W artykule wskazano kierunki zależności między procesami gospodarczymi a rozwojem banków: czy to zmiany w gospodarce były pierwotne wobec rozwoju bankowości, czy też to banki inicjowały procesy zmian w gospodarce realnej? Wnioski płynące z analizy są następujące: system bankowy zaczął odgrywać wyraźniejszą rolę we wspieraniu rozwoju gospodarki dopiero od lat 90. XIX w. Wcześniej zasięg sektora finansowego był relatywnie płytki, niedobór kapitału stanowił jedną z barier rozwoju gospodarki. Począwszy od lat 90. XIX w., banki zaczęły włączać się w proces industrializacji, angażując się we wspieranie zakładania przedsiębiorstw, niektóre banki zaczęły ewoluować w kierunku modelu banku uniwersalnego. Ważną rolę w rozwoju gospodarki lokalnej (gospodarstw rolnych i sektora drobnych przedsiębiorstw) odgrywały spółdzielnie kredytowe.
The development of the Polish economy in the nineteenth century was influenced by a number of interacting factors: physical capital, human and social capital, the quality of institutions, the policies of the partitioning states, their macroeconomic situation, and the banking system. This study analyses the role of banking institutions in supporting the development of the economy of the Polish lands in the years 1870–1913. Their primary role was to concentrate savings and redirect them to economic entities. Some banks were involved in financing investments and supporting the establishment of new enterprises. The article identifies the directions of the relationship between economic processes and the development of banks: were changes in the economy primary to the development of banking, or did banks initiate processes of change in the real economy? The conclusions of the analysis are that the banking system only began to play a clearer role in supporting the development of the economy from the 1890s onwards. Prior to that, the reach of the financial sector was relatively shallow, the scarcity of capital being one of the barriers to the development of the economy. From the 1890s onwards, banks began to become involved in the process of industrialisation by becoming involved in supporting the establishment of businesses, while some banks began to evolve towards the universal bank model. Credit cooperatives played an important role in the development of the local economy (farms and the small business sector).
Źródło:
UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2023, 27, 2; 37-75
2543-8379
Pojawia się w:
UR Journal of Humanities and Social Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O wolności, która ma granice – czyli o problemie wytyczania granic wolności w piśmiennictwie polskim okresu międzypowstaniowego
Freedom that has Limits – or About the Problem of Describing the Limits of Freedom in Polish Literature During the Inter-Uprising Period
Autorzy:
Dworak, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27311171.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
freedom
limits
restritions
19th century
freedom of the press
wolność
granica
ograniczenie
dziewiętnasty wiek
wolność druku
Opis:
Celem artykułu jest pokazanie na przykładach XIX-wiecznych tekstów, że poza oczywistą w tamtym czasie afirmacją wolności, pisarze, poeci, publicyści mieli świadomość ograniczeń, którym wolność podlega albo podlegać powinna. W kolejnych częściach podjęta zostaje próba zdefiniowania pojęcia wolności, omówione zostają także ograniczenia wolności dotyczące różnych sfer: politycznej, społecznej, osobistej, a w końcu również wolności druku.
The aim of the article is to demonstrate, using the examples of 19th-century texts, that beyond the obvious affirmation of freedom during that time, writers, poets and journalists were aware of the limitations to which freedom was subject or should be subjected In the following sections, I discuss the limitations of freedom in various spheres: political, social, personal, and finally also the freedom of the press.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2023, 18, 13; 165-184
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w XIX stuleciu. Uwagi na marginesie zakończonych dwu projektów Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki – perspektywy badań źródłowych
Memoirs and Letters of Polish Authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the 19th Century. Comments on the Margins of Two Completed Projects of the National Program for the Development of Humanities – the Perspectives of Source Research
Autorzy:
Caban, Wiesław
Michalska-Bracha, Lidia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33918706.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Diaries
letters
19th century
Western Krai
Siberia
exile
National Program for the Development of Humanities
Ziemie Zabrane XIX wiek
pamiętniki i listy
Syberia
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Opis:
Artykuł dotyczy charakterystyki i podsumowania wyników badań prowadzonych w latach 2013–2019 przez międzynarodowy zespół historyków w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, w ramach dwóch projektów naukowych w programie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Ich celem było zinwentaryzowanie i opracowanie rękopiśmiennych pamiętników i listów polskich autorów pochodzących z Ziem Zabranych w XIX w. oraz przeprowadzenie badań na temat obrazu polskich zesłańców na Syberii Zachodniej w drugiej połowie XVIII i w XIX w. w oczach Rosjan i ludności syberyjskiej. Przeprowadzone kwerendy źródłowe w licznych krajowych i zagranicznych zbiorach archiwalnych oraz bibliotecznych (Rosja, Białoruś, Ukraina, Litwa, Francja, Anglia) pozwoliły na skatalogowanie ponad pięciu tysięcy pozycji rękopiśmiennych i drukowanych pamiętników oraz listów polskich autorów pochodzących z Ziem Zabranych i związanych z tym obszarem. Badania te zwróciły uwagę na skalę problemu, jeśli chodzi o dostępność dokumentacji źródłowej dotyczącej powyższej tematyki i możliwości jej pozyskiwania oraz wskazały na konieczność kontynuacji tych badań, ze zwróceniem szczególnej uwagi na aspekty źródłoznawcze i edytorskie.
The article presents the characteristics and summary of the results of research conducted in the years 2013–2019 by an international team of historians at Jan Kochanowski University of Kielce, as part of two scientific projects under the program of the National Program for the Development of Humanities. Their goal was to catalog and compile the handwritten diaries and letters of Polish authors from the Western Krai in the 19th century, and to conduct research on the image of Polish exiles in Western Siberia in the second half of the 18th and in the 19th century in the eyes of Russians and the Siberian population. Source queries conducted in numerous domestic and foreign archival and library collections (Russia, Belarus, Ukraine, Lithuania, France, England) allowed to catalog over 5,000 handwritten and printed diaries and letters of Polish authors from the Western Krai and connected to this area. These studies drew attention to the scale of the problem in terms of the availability of source documentation on the above topics and the possibility of obtaining it, and indicated the need to continue this research, paying particular attention to the source and editorial aspects.
Źródło:
Res Historica; 2023, 56; 259-279
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 364

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies