Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "sarmatism" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-31 z 31
    Tytuł:
    Konserwatyzm szlachecki w dobie oświecenia z perspektywy współczesnych postaci polskiego tradycjonalizmu
    The Conservatism of Nobles in the Enlightenment Period as Viewed by Present-day Figures of Polish Traditionalism
    Autorzy:
    Magryś, Roman
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956970.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    conservatism
    crucial civilizatio
    sarmatism
    traditionalizsm
    Opis:
    The contemporary research on the Stanislaus epoch expresses the opinion that the crucial civilization proces of the times was the development of the Enlightenment social formation as well as superseding Sarmatism from national life. Still there are more and more views that the Enlightenment was not a dominant cultural factor in Poland, in the late 18th century. The article Konserwatyzm szlachecki w dobie oświecenia z perspektywy współczesnych postaci polskiego tradycjonalizmu (The Conservatism of Nobles in the Enlightenment Period as Viewed by Present-day Figures of Polish Traditionalism) does not egree with the opinion expressed by Janusz Maciejewski that some Englghtenment values and Sarmatism accept not go hand in hand in people`s mind from the Stanislaus epoch. According to its author, some Sarmatians accept the Enlightenment ideas, witch does not eliminate traditionalism from their minds, but makes it more modern in some way. There is some analogy between the Enlightenment and the present Times. The presenty-day Polish political scene shows that it is possible to joins conservatism with modernism, apology of the past and facing new challenges.
    Źródło:
    Dydaktyka Polonistyczna; 2018, 4 (13); 36-47
    2451-0939
    Pojawia się w:
    Dydaktyka Polonistyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sarmatism as Europe’s founding myth
    Autorzy:
    Orzeł, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2026789.pdf
    Data publikacji:
    2010-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Sarmatism
    history of Poland
    history
    cultural memory
    Opis:
    “More and more phenomena are assuming a political dimension, and the surrounding world of politics is beginning to overwhelm us. Despite its grounding in rationality, and despite efforts to adapt it to the changing forms of social life, it systematically yields to derealisation. The key notions in this area, such as liberty, equality, democracy, raison d’état, revolution, counter-revolution, are becoming increasingly disconnected, receive variegated explanations and interpretations in political practice, are readily subject to manipulation.” Cultural myth expresses a collective, emotionally charged belief in the veracity of a conceptual content, a memory, and simultaneously provides a model, a set of rules for social behaviour. Leszek Kołakowski draws attention to the ubiquity of mythological thinking in contemporary culture in which it addresses the universal need to find meaning and continuity in the world and its values. Myth is then a particular mode of perception, cognition, and understanding of reality, part of man’s mentality, his national and cultural identity.
    Źródło:
    Polish Political Science Yearbook; 2010, 39; 149-157
    0208-7375
    Pojawia się w:
    Polish Political Science Yearbook
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W kręgu historiografii czasów saskich
    In the Circle of Historiography at the Saxon Times
    Autorzy:
    Prabucki, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27309966.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Sarmatism
    Szymon Majchrowicz
    Jesuits
    historiosophy
    sarmatyzm
    jezuici
    historiozofia
    Opis:
    W niniejszej recenzji została omówiona książka Piotra Sebastiana Ślusarczyka pt. Horyzonty erudycji. Studium o „Trwałości szczęśliwej królestw” Szymona Majchrowicza. Wartość poznawcza tej publikacji jawi się w jej nieprzeciętnym podejściu do materii historiograficznej, niezwykle często marginalizowanej przez badaczy zajmujących się późnobarokowym dziedzictwem literackim. Recenzja koncentruje się na ukazaniu erudycyjnego charakteru monografii Ślusarczyka, przede wszystkim badaniu antecedencji idei eksplikowanych w dziele jezuity, a także podejmuje polemikę z autorem w kwestii „sarmackości” traktatu Szymona Majchrowicza.
    The review describes Piotr Sebastian Ślusarczyk’s book entitled Horizons of erudition. A study on Szymon Majchrowicz’s Trwałość szczęśliwa królestw. The cognitive value of this publication is manifested in its extraordinary approach to historiographic matter which is extremely often marginalized by researchers studying the late Baroque literary heritage. The review focuses on showing the erudite nature of Ślusarczyk’s monograph first of all examining the antecedents of the ideas explicated in the Jesuit’s work and also polemics with the author about the „Sarmatian nature” of Szymon Majchrowicz’s treatise.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2022, 17, 12; 410-416
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nie tylko ksiądz Marek – kapłani w Pamiątkach Soplicy Henryka Rzewuskiego
    Not only Father Marek—Priests in Soplica’s Souvenirs by Henryk’s Rzewuski
    Autorzy:
    Bojko, Pelagia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038290.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    romantyzm
    sarmatyzm
    gawęda
    kapłan
    romanticism
    Sarmatism
    storytelling
    priest
    Opis:
    Romantyczna gawęda szlachecka jest szczególnym gatunkiem literackim, odsłaniającym specyfikę polskiej kultury sarmackiej, w której religijność i poczucie wspólnoty budzą kontrowersje. Kapłaństwo jako czynnik integrujący społeczność sarmacką i kapłan jako postać należąca do tej społeczności, a zarazem pełniąca w niej funkcje mentora i przewodnika, to temat omawiany w artykule. Kwestia postrzegania kapłana i jego roli w środowisku okazuje się skomplikowana, jej omówienie uzupełnia obraz sarmackiej szlachty i jej kultury.
    The romantic noble tale is a specific literary genre, revealing the specifics of Polish Sarmatian culture, in which religiosity and a sense of community are controversial. Priesthood as a factor integrating the Sarmatian community and the priest as a figure belonging to it, and also acting as a mentor and guide is the topic discussed in this research paper. The perception of the priest and his role in the community turns out to be complicated. Its discussion completes the picture of the Sarmatian nobility and its culture. 
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2020, 29, 2; 13-24
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sarmacja i sarmatyzm w kulturze polskiej XVII stulecia w świetle opinii badaczy
    Sarmatia and Sarmatism in the Polish Culture of the 17th Century in the Light of the Researchers Opinions
    Autorzy:
    Żukowska, Ewa Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953894.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    sarmatyzm
    sarmacja
    kultura sarmacka
    Sarmatism
    Sarmatia
    Sarmatian culture
    Opis:
    The present work devoted to Sarmatia and Sarmatism in the 17th century Polish culture aims at showing the facts about what Sarmatia was in the historical sense, what its real geographical situation was, in what way the Sarmatian myth originated and what the noblemen's ideology of Sarmatism consisted in. It also presents historians' opinions of Sarmatism as a noblemen's cultural current. The 17th century Sarmatism grew from the noblemen's need to prove their `splendor'; it also served protecting its privileges. It swerved from the historical facts, but owing to those longings it worked out its own, special culture, which impressed a clear mark on the national culture. Sarmatism derived inspiration from two separate cultures of the East and the West; it also reached for Polish national folklore, in this way blurring the borderlines of the particular social states, which it – on the other hand – watched so jealously. It borrowed elements of fashion, clothes, the army and ornaments from the Turkish Orient; the Church art eagerly took motifs from the rich Orthodox Church as far as rites and ornaments are concerned; and in art and architecture influences can be seen of the Italian mannerism. In literature the noblemen's Sarmatism created new literary genres: narrative, grotesque and ones connected with memoirs. On the other hand, Polish Christmas carols are derived from folk culture. Sarmatism is also a certain lifestyle and a style of manners of the 17th noblemen, that is often called Old-Polish culture.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 2; 71-79
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Osobliwości wyglądu Sarmatów w relacjach cudzoziemców odwiedzających Rzeczpospolitą w XVIII wieku
    The appearance of Poles as a curiosity in the writings of the foreigners visiting Poland during the 18th century
    Autorzy:
    Piotrowiak, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545517.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
    Tematy:
    Sarmatism
    postcolonial studies
    appearance
    foreigner
    Western Europe
    Eastern Europe
    Opis:
    The main goal of this article is to elaborate how the foreigners who visited Poland during the 18th century described the appearance of Poles. A post-colonial analysis of their diaries and journey reports shows that although they seem to admire traditional Sarmatian attire, its similarity to oriental clothing carries pretty negative connotations. People raised in Western European culture perceive Poles in a very similar way as they perceive inhabitants of the Orient: as a wild, uncivilised nation. In addition, Polish women are described as voluptuous and libidinous. The resignation from the traditional Old Polish attire can be interpreted as a way to avoid these negative stereotypes. It can be also treated as a symptom of constituting a modern hybrid collective identity of Polish people, torn between native culture and Western culture, without a possibility of full identification with any of them.
    Źródło:
    Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne; 2015, 3; 31-50
    2353-4699
    Pojawia się w:
    Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Barokowe (i nie tylko) czasy Harasymowicza
    (Not only) Baroque Times of Harasymowicz
    Autorzy:
    Siewierski, Henryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1597056.pdf
    Data publikacji:
    2017-09-30
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Harasymowicz
    barok
    tradycja
    poezja narodowa
    sarmatyzm
    baroque
    tradition
    national poetry
    sarmatism
    Opis:
    Artykuł analizuje świadomą barokowość poezji Jerzego Harasymowi- cza. Początkowe oczarowanie twórcy tą epoką szybko przerodziło się w autentyczną fascynację znajdującą swój wyraz zarówno w podej- mowanej tematyce, jak i stosowanych środkach artystycznego wyrazu. Bogactwo i soczystość słownictwa, a także monumentalność przedsta- wianych obrazów idą w parze z celnością dowcipu i grą z konwencją. Barokowość poezji Harasymowicza to jednak coś więcej niż sama wir- tuozeria opisu i metafor. Jest to forma sprzeciwu wobec programowej uniformizacji i standaryzacji socrealizmu. Odwołanie do „poezji na- rodowej” będącej według poety w ogromnej mierze kontynuacją tra- dycji baroku jest także próbą rozliczenia się z dziedzictwem wieków, podjęciem tematu narodowego rachunku sumienia.
    The article focuses on the analyse of the intentional baroque style of Jerzy Harasymowicz’s poetry. The artist’s initial disappointment with the period turned into an actual fascination, which could be seen through the topics of his poems as well as the literary devices. The richness of the used vocabulary and the monumental images come together with his accurate humor and tampering with conventional rules. The baroqueness of the Harasymowicz’s poetry is somewhat more than just a mastery of descriptions and metaphors. It is a form of defiance against uniformization and standarization as the results of implementation of socrealism. The reference to the „national poetry”, which according to the poet was a continuation of the baroque tradi- tion, is also an attempt to undertake the act of national examination of conscience.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2017, 18, 3; 117-126
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Elemente de cultură și civilizație polonă în povestirea Copiii verzi a Olgăi Tokarczuk
    Aspects of Old Polish Culture and Civilization in the Short Story Green Children by Olga Tokarczuk
    Aspekty kultury i cywilizacji staropolskiej w opowiadaniu Zielone dzieci Olgi Tokarczuk
    Autorzy:
    Godun, Cristina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/13151731.pdf
    Data publikacji:
    2023-01-03
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    dychotomia centrum–peryferie
    sarmatyzm
    kołtun
    center-periphery dichotomy
    Sarmatism
    plica polonica
    Opis:
    Praktyka posługiwania się tekstem literackim jako materiałem dydaktycznym w procesie nauczania języka obcego ma długą tradycję. Istotną rolę w kształceniu językowym odgrywają, obok podręczników, teksty historyczne, literackie czy publicystyczne, które w atrakcyjny i przystępny sposób ilustrują polską rzeczywistość i przedstawiają problematykę językową. Autorka niniejszego artykułu wychodzi zatem z założenia, że wykorzystanie potencjału dydaktycznego i funkcjonalnego tekstu literackiego na lekcjach języka polskiego jako obcego nie tylko przyczynia się do urozmaicenia czynności dydaktycznych poprzez rozbudzanie i pielęgnowanie zainteresowania poznawanym językiem i kulturą, lecz także usprawnia proces uczenia się i zaciekawia uczniów specyficznie polskimi zjawiskami kulturowymi. Oprócz walorów estetycznych tekst literacki oferuje wyraziste obrazy społeczeństwa, mentalności oraz duchowości Polaków na przestrzeni wieków. Stanowi przy tym – ze względu na proponowane odszyfrowanie i interpretację kodów społeczno-kulturowych, symboli etniczno-narodowych lub tożsamościowych – nieocenione źródło wiedzy o istocie polskości. Korzystanie z przekładów wybranych utworów literackich z dziedzictwa kultury polskiej znacznie wzbogaca i uzupełnia akt uczenia się. Celem artykułu jest wskazanie, jakie elementy polskiej kultury rumuńscy studenci odnajdują w opowiadaniu Olgi Tokarczuk Zielone dzieci, czyli Opis dziwnych zdarzeń naWołyniusporządzony przez medyka Jego Królewskiej Mości Jana Kazimierza, Williama Davissona z tomu pt. Historie bizarne. Narracyjne uniwersum Tokarczuk zamieszkują często postaci realne, jednostki szczególne, które istniały kiedyś w rzeczywistości, pogrążone w cieniu zapomnienia, ale niezwykłe za życia. Pisarka wyciąga je z kosza historii, reinterpretuje, daje szansę na nowe istnienie, a przede wszystkim udziela im głosu, przywracając ich tym samym współczesności. W Księgach Jakubowych odkrywamy na nowo m.in. braci biskupów Załuskich – Józefa Andrzeja (bibliofila i bibliografa) i Andrzeja Stanisława (mecenasa sztuki) – Benedykta Chmielowskiego (pierwszego polskiego encyklopedystę) i barokową poetkę Elżbietę Drużbacką. Z kolei pojawiający się w Zielonych dzieciach William Davidson był szkockim lekarzem, chemikiem i biologiem – to jego oczami poznajemy polityczną, społeczną i kulturową rzeczywistość tamtych czasów. Dzięki tej postaci z tekstu opowiadania możemy wydobyć i omówić elementy staropolskiej kultury i cywilizacji, takie jak: sytuacja na arenie politycznej, wewnętrzne napięcia między królem a szlachtą, relacje między centrum a peryferiami czy między „Ja” a „Innym”, ciekawe zjawisko kołtuna oraz echa ideologii sarmackiej.
    The practice of using literary texts as auxiliary teaching materials in the process of teaching a foreign language has a long tradition. Culture texts can illustrate Polish reality and present linguistic issues in an attractive and accessible way. Therefore, this paper assumes that the use of the didactic and functional potential of a literary text during the classes of Polish as a foreign language contributes not only to diversification of the didactic activity by awakening and cultivating interest in the language and culture being learned, but also to improvement of the learning process. It also stimulates the interest of students in specific Polish cultural phenomena. In addition to aesthetic values, the literary text offers expressive images of the Polish society, mentality and spirituality over the centuries, being an invaluable source of knowledge about the essence of Poland through the decoding and interpretation of socio-cultural codes and ethno-national or identity symbols. The aim of the paper is to discover what elements of Polish culture and civilization are found by Romanian students in the short story Green Children by Olga Tokarczuk. The narrative universe of Olga Tokarczuk is often inhabited by real characters, special individuals who existed in reality at some point, covered by oblivion, but being unusual during their lifetime. Olga Tokarczuk brings them out of the basket of history, reinterprets them, gives them a chance for a new life, and, above all, gives them a voice, thus bringing them back to the present day. In the Books of Jacob, we rediscover, among other people, Józef Andrzej Załuski (bibliophile and bibliographer), Andrzej Stanisław Załuski (patron of the arts), Benedykt Chmielowski (the first Polish encyclopedist) and Elżbieta Drużbacka (the baroque poet). In Green Children, William Davidson was a Scottish physician, chemist, and biologist. Through his eyes, we discover the political, social, and cultural realities of those times. Through Davidson, we can draw out and discuss the elements of old Polish culture and civilization, such as the situation in the political arena, internal tensions between the king and the gentry, the relationships between such concepts as center and periphery or between “I” and “the other”, the interesting phenomenon of plica polonica, or echoes of Sarmatian ideology.
    Źródło:
    Postscriptum Polonistyczne; 2022, 30, 2; 1-18
    1898-1593
    2353-9844
    Pojawia się w:
    Postscriptum Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O Polsce z perspektywy XVII wieku w proroczych wizjach Wojciecha Dembołęckiego
    Poland from the perspective of the 18th century in the prophetic visions of Wojciech Dembołęcki
    Autorzy:
    Sztyber, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/445662.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Polish literature in the 17th century
    historiosophy
    sarmatism
    Wojciech Dembołęcki
    Opis:
    The article is an attempt of presenting creative works of priest Wojciech Dembołęcki in the context of various canons of perceiving a written text (defined according to different criteria and rules) – from the genological and thematic perspective. Many previous propositions of classification are of course correct. However, numerous were not made or did not take some essential findings into account. The most important finding states that the 17th-century priest should not be perceived only as a blind apologist of the Polish nation but more as a critic of the gentry’s sarmatism. Thus, the author of Wywód loses the title of an ideologist and an uncritical praiser of the privileged part of the society which was ascribed to him for years. Instead, he acquires a new title of a sarcastic judge or a scoffer who condemns the mentality of his overconfident compatriots.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2013, 1; 15-30
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The coffin portrait phenomenon and Its nascence in Polish-Sarmatian culture
    Fenomen portretów trumiennych i jego narodziny w kulturze polsko-sarmackiej
    Autorzy:
    Furman, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407413.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
    Tematy:
    coffin portrait
    Sarmatism
    rite
    symbol
    phenomenon
    portret trumienny
    sarmatyzm
    ryt
    fenomen
    Opis:
    This article discusses the features, hidden meanings, as well as the origin of coffin portraits. Special attention is paid to their nascence within the Polish territory. The theme of the burial of the Polish gentry has been researched and analyzed. The historical component of the concept of Sarmatism is discussed: where it originates from and how it influenced the development of the culture of the Baroque era. As part of this study, the author identified the factors that influenced the Polish nobles perspective on death, and the State, which later manifested in the form of a funeral rite and its attendant attributes. The author explored a set of issues related to the mythology and symbolism of the concept of Sarmatism in the Baroque period and the importance of genealogy for the nobles which later influenced the development of the coffin portrait. Despite religious beliefs, the Polish nobility always chose conceited pomposity to represent death.
    Niniejszy artykuł omawia cechy, ukryte znaczenia i pochodzenie portretów trumiennych. Szczególną uwagę poświęcono ich narodzinom na terytorium Polski. Przebadano i przeanalizowano temat pochówku szlachty polskiej. Omówiono historyczny komponent idei sarmatyzmu: skąd się wywodził i jak wpłynął na rozwój kultury w okresie baroku. Jako część badania autorka zidentyfikowała czynniki, które wpłynęły na spojrzenie polskiej szlachty na śmierć oraz państwo, które później zmaterializowały się w formie rytu pogrzebowego i towarzyszącym mu atrybutom. Autorka poruszyła problemy związane z mitologią i symbolizmem idei sarmatyzmu w epoce baroku i ważność genealogii dla szlachty, które następnie wpłynęły na rozwój portretów trumiennych. Pomimo wierzeń religijnych polska szlachta zawsze wybierała nadęcie i pompę w przedstawieniu śmierci.
    Źródło:
    Wiadomości Konserwatorskie; 2023, 73; 163--167
    0860-2395
    2544-8870
    Pojawia się w:
    Wiadomości Konserwatorskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Patrimoine culturel sarmate dans l’espace social du Duché de Lorraine et de Bar sous le règne du roi Stanisław Leszczyński (1737-1766), expression de l’identité culturelle polonaise
    The sarmatian cultural legacy within the cultural space of the Duchy of Lorraine and bar under King Stanisław Leszczyński (1737-1766): a manifestation of polish cultural identity
    Autorzy:
    Durbas, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28408202.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    King Stanislaus Leszczynski
    cultural identity
    sarmatism
    cultural transfer
    Duchy of Lorraine
    Opis:
    The aim of the article is to discuss the Sarmatian cultural transfer into the social space of Lor-raine as a manifestation of the Polish cultural identity of the king of Poland, duke of Lorraine and Bar, Stanislaus Leszczynski, a European and a citizen of the world. Leszczynski’s prolific contributions in his new homeland had its roots in the Sarmatian culture, one in which he grew up and which became ingrained in his consciousness. Through the Polish monarch and his Polish entourage, elements of Polish cultural identity—profoundly anchored in the Sarmatian background—began to permeate into the social space of the new homeland of Lorraine.
    Źródło:
    Studia Europaea Gnesnensia; 2023, 25; 171-184
    2082-5951
    Pojawia się w:
    Studia Europaea Gnesnensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Protestant Providentialism in the Commonwealth of the Nobles: A critical view on Sarmatism
    Autorzy:
    Kriegseisen, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050970.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-02
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    providentialism
    Protestantism
    Sarmatism
    Catholicism
    ideology of the nobility
    culture of the nobility
    Opis:
    This study is devoted to providentialism, an element characteristic of Sarmatism – a dominant ideology and culture in the early modern Commonwealth of the nobles. The attachment of special weight to providence’s care of the state and the nobility seems to have been characteristic also of Protestant circles in the sixteenth and early seventeenth century, and therefore the culture of the nobles’ Sarmatism should not be reduced to its late form, dominated as it was by Catholicism in the late seventeenth and eighteenth centuries.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 128, 2; 5-43
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przejawy sarmackiej religijności w relacjach cudzoziemców odwiedzających Rzeczpospolitą w XVIII wieku
    Autorzy:
    Piotrowiak, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030350.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-06
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    sarmatism
    religiousness
    Enlightenment
    travel journals
    stereotype
    sarmatyzm
    religijność
    oświecenie
    dziennik podróży
    stereotyp
    Opis:
    The main purpouse of this article is to elaborate how the foreigners who visited Poland during the 18th century described the religious life of the Polish nobility. The author analyses travel journals written by Johann Joseph Kausch, Johann Erich Biester, Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre, William Coxe, Nathaniel William Wraxall, Joseph Marshall and James Harris. It is shown that the foreigners accused Polish nobles of bigotry and superficial religiousness. Moreover, they criticised the theatralisation of the Christian liturgy in Poland, although after the Council of Trident it was a common phenomenon in Europe. It is also proven that the foreigners demonstrated their indifferent attitude towards the idea of Poland as "antemurale christianitatis" and blamed the members of the Bar Confederation for cruelty and religious fanaticism. In conclusion, it is said that the foreigners created a false, simplified description of Sarmatian religiousness. The main reason of that was their general lack of understanding of Polish culture and mentality.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2014, 9, 4; 401-412
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykładniki sarmatyzmu we frazeologii dawniej i dziś – na przykładzie utworów Wacława Potockiego i frazeologizmów współczesnych
    Exponents of Sarmatism in the past and present phraseology. On the example of Wacław Potocki’s works and modern idioms
    Autorzy:
    Sornat, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1680276.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    Baroque
    lexical and semantic fi eld
    Sarmatism
    sociolect of the nobility
    idiom
    Opis:
    The insuffi cient number of studies dedicated to the phraseology of works by Wacław Potocki (1621–1696) encouraged the author to examine this area of the Sarmatian writer’s oeuvre. This paper presents the outcome of a lexical and semantic analysis of 40 idioms excerpted from three representative works by the poet: Ogród nie plewiony (Unweeded Garden), Moralia (Morals), and Transakcja wojny chocimskiej (Transaction of the Hotin War). Based on the adopted material sample, an attempt was made to identify the characteristics of Sarmatism, a cultural formation of the Commonwealth the main representative of which was W. Potocki. To this end, the collected expressions and phrases were classifi ed by three thematic fi elds that were signifi cant for the sociolect of the nobility (, , ). An important complementation of the analysis of the Baroque phraseology is tracking it until modern times. The conducted comparative research of the lexical resources of the Polish language in its two distant periods showed that, despite the over three hundred years between the examined materials, the sarmatisation of language has still been a signifi cant component of the Polish culture.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2020, 779, 10; 44-60
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teoria edukacji Floriana Bochwica. Szkic z zakresu historii kultury
    Florian Bochwics Theory of Education from the Perspective of History of Culture
    Autorzy:
    Puchta, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/459661.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    Florian Bochwic
    Bronisław Trentowski
    Sarmatyzm
    konserwatyzm
    tradycjonalizm
    inteligencja
    prowincjonalna
    Sarmatism
    conservatism
    traditionalism
    provincial intelligentsia
    Opis:
    W artykule referuję poglądy na edukację Floriana Bochwica, mało znanego polskiego filozofa żyjącego w XIX w.. Właściwa edukacja opierać się miała według niego nie tylko na zdobywaniu wiedzy i umiejętności, ale przede wszystkim na moralnym doskonaleniu jednostki, której celem jest bycie pożyteczną dla społeczeństwa oraz życie podług wartości religijnych. Kulturową tożsamość F. Bochwica wyznaczała jego pozycja społeczna – z jednej strony był on kontynuatorem tradycji sarmackiej, z drugiej – przedstawicielem polskiej inteligencji prowincjonalnej.
    Paper concentrates on reconstruction of pedagogical views of Florian Bochwic, a li le-known Polish philosopher of the 19th century. Proper education, according to him, should consist not only in obtaining knowledge and practical skills, but above all in moral education of a person. The aim of an individual is to be useful to the society, as well as to conduct his or her life according to religious values. Cultural identity of F. Bochwic is characterized by his social status. On one hand he was a continuator of Sarmatism, on the other he was a representant of Polish provincial intelligentsia.
    Źródło:
    Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 23-28
    2084-1426
    Pojawia się w:
    Ogrody Nauk i Sztuk
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    SARMATYZM – PROJEKT NIEDOKOŃCZONY?
    SARMATISM – AN UNFINISHED PROJECT?
    Autorzy:
    Nakoneczny, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/911627.pdf
    Data publikacji:
    2018-08-28
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    sarmatism
    postcolonial studies
    Polish identity
    Ewa Thompson
    Jan Sowa
    sarmatyzm
    badania postkolonialne
    polska tożsamość
    Opis:
    Artykuł podejmuje zagadnienie aplikowalności sarmatyzmu, jego ideologii, wrażliwości i obyczajowości etc., do współczesnego polskiego dyskursu tożsamościowego. Odniesieniem dla podjętych rozważań są głównie prace Ewy Thompson i Jana Sowy. Naczelna idea artykułu wyraża się w przekonaniu, że traktowanie sarmatyzmu jako projektu autonomicznego (Thompson) bądź jako formy tożsamości, którą da się zrestytuować (neosarmatyzm), jawi się jako bezcelowe. Każda (re)interpretacja sarmatyzmu powinna być obliczona na realizację w ramach określonej celowości (kultura artystyczna, dyskurs akademicki etc.).
    The article addresses the problem of the applicability of sarmatism, its ideology, sensitivity, lifestyle, etc., to the contemporary Polish identity discourse. The reference for the considerations is mainly the works of Jan Sowa and Ewa Thompson. The main idea of the article is that the treatment of sarmatism either as an autonomous project (Thompson) or as a recoverable identity (neosarmatism) is impossible and pointless. Any (re)interpretation of sarmatism should take into account the specific purposefulness that can be realized in a specific field (artistic culture, academic discourse, etc.).
    Źródło:
    Porównania; 2017, 21, 2
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postkolonializm w konflikcie
    Postcolonialism in Conflict
    Autorzy:
    Tomczok, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135657.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    postcolonialism
    postdependence
    Polish literature
    Sarmatism
    migration
    Slavic studies
    postkolonializm
    postzależność
    polska literatura
    sarmatyzm
    migracja
    slawistyka
    Opis:
    W artykule analizuję koncepcję postkolonializmu w konflikcie, zaproponowaną w pracy Polska literatura postkolonialna. Od sarmatyzmu do migracji poakcesyjnej (2020) Dirka Uffelmanna. Nawiązując do najważniejszych prac badaczy polskich (Hanny Gosk, Doroty Kołodziejczyk, Magorzaty Zduniak-Wiktorowicz, Ryszarda Nycza), staram się pokazać założenia myśli niemieckiego slawisty, a także zrozumieć pozycję, jaką chce zająć tą pracą wśród innych badaczy postzależności kultury polskiej. W tym celu śledzę historycznoliteracki porządek przyjęty przez Uffelmanna w książce, próbuję także opisać jego poszczególne części. Szczególną uwagę zwracam na pojęcia samoorientalizacji, autoindianizacji oraz autoproletaryzacji, za pośrednictwem których autor ujmuje literaturę XIX, XX i XXI wieku (m.in. Henryka Sienkiewicza czy migrantów poakcesyjnych) w dychotomię ofiara – kolonizator. Pułapki tej dychotomii i sposób jej omijania bądź zaostrzania w dyskursie akademickim polskich badaczy postzależności omawiam w ostatniej części artykułu.    
    In this article, I analyze the concept of postcolonialism in conflict, proposed in the work entitled Polish Post-Colonial Literature. From Sarmatism to Post-Accession Migration (2020) by Dirk Uffelmann. Referring to the most important works of Polish researchers (Hanna Gosk, Dorota Kołodziejczyk, Magorzata Zduniak-Wiktorowicz, Ryszard Nycz), I try to show the assumptions of the German Slavicist, as well as understand the position that this work wants to take among other researchers of the postdependence of Polish culture. To this end, I follow the historical and literary order adopted by Uffelmann in the book, I also try to describe its individual parts. I pay particular attention to the concepts of self-orientalization, autoindianization and auto-proletarianization, through which the author presents the literature of the 19th, 20th and 21st centuries (including Henryk Sienkiewicz or postaccession migrants) in the victim-colonizer dichotomy. The traps of this dichotomy and the way of avoiding or tightening it in the academic discourse of Polish researchers of postdependence are discussed in the last part of the article.
    Źródło:
    Porównania; 2022, 31, 1; 463-476
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sarmatyzm i biedermeier. Granice, cezury, przepływy. W kręgu galicyjskich spadkobierców Soplicy
    Sarmatism and Biedermeier. Borders, Time Frames, Shifts and Changes. Within the Circle of Soplica’s Galician Heirs
    Autorzy:
    Węgrzyn, Iwona Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1194048.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    romantyczny sarmatyzm
    biedermeier
    kultura polska XIX wieku
    Romantic Sarmatism
    Biedermeier
    19th-century Polish culture
    Opis:
    Prezentowany tekst jest propozycją interpretacji dostrzeżonej interferencji dwóch nurtów dziewiętnastowiecznej kultury polskiej: romantycznego sarmatyzmu i biedermeieru jako przykładu dyfuzji kulturowej, której efektem staje się zredefiniowana kulturowa tożsamość polskiego ziemiaństwa drugiej połowy XIX w. Na przykładach dzieł literackich, określonych jako krąg spadkobierców Pamiątek Soplicy Henryka Rzewuskiego, pokazuję nie tylko ewolucję dawnej tradycji szlacheckiej w kontekście zmian społecznych i kulturowych, jakie przynosi XIX w., ale przede wszystkim wydobywam znaczenie biedermeieru jako ważnego impulsu kulturowego, który modernizował tradycję szlachecką i otwierał ją na kulturowe procesy zachodzące w dziewiętnastowiecznej Europie. Kulturowa dyfuzja zachodząca między romantycznym sarmatyzmem a biedermeierem pozwala mi wskazać niezbyt wyraźnie dostrzegane z perspektywy typowych ujęć historii kultury polskiej XIX w. geograficzne granice występowania zjawisk kulturowych oraz czasowe cezury ich trwania, zwracam też uwagę na wydarzenia społeczne, które inicjowały kulturowe przepływy w obrębie kultury polskiej XIX w.
    The article is a suggestion for a possible interpretation of an identified interference of two currents − Romantic Sarmatism and Biedermeier which marked their presence in the 19th-century Polish culture. The currents provide an example of cultural diffusion which results in redefinition of the cultural identity of Polish gentry of the second half of the 19th century. Based on literary works defined as the circle of heirs of Pamiątki Soplicy [Soplica’s Memoirs] by Henryk Rzewuski, the article portrays not only the evolution of the old-time szlachta (Polish gentry) tradition in the context of ongoing social and cultural changes brought by the 19th century but most of all it extracts the essence and meaning of Biedermeier as a crucial cultural impulse which modernised the tradition of szlachta (Polish gentry) and ushered it into the cultural processes taking place in the 19th-century Europe. This cultural diffusion which is apparent in the relationship between Romantic Sarmatism and Biedermeier makes it possible to outline the geographical borders of cultural phenomena as well as their time frames which are indistinct when looked into only from the perspective of commonly accepted mainstream history of the 19th-century Polish culture. Also, the article pays attention to the social changes which initiated shifts and movements within the Polish culture of the 19th century.
    Źródło:
    Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2021, 11 (14); 161-182
    2084-6045
    2658-2503
    Pojawia się w:
    Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Neosarmatyzm I nowoczesność – próba doprecyzowania zagadnienia
    Neosarmatism and modernity. An attempt to clarify the link
    Autorzy:
    Bohuszewicz, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2048357.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-27
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    Sarmatism
    Neosarmatism
    modernity
    anarchism
    postcolonialism
    heritage studies
    sarmatyzm
    neosarmatyzm
    nowoczesność
    anarchizm
    postkolonializm
    studia nad dziedzictwem
    Opis:
    The article is a response to the fragments of Adam Kubiak’s book Rzeczy mniejsze. Dysformia i fiasko: semi-peryferyjne formy kultury (Small Things. Dysformia and Fiasco: Semi Peripheral Forms of Culture) in which the author critically refers to the idea of Neosarmatism. It thus aims to explain the logic behind the concept as well as clarify the relationship between Neosarmatism (as well as Sarmatism) and modernity.
    Źródło:
    Prace Polonistyczne; 2021, 76; 75-93
    0079-4791
    Pojawia się w:
    Prace Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jana Ziółkowskiego rozrachunki z polską historią ("Kawaler złotej ostrogi")
    Jan Ziółkowski’s reconciliation with the Polish history ("Kawaler złotej ostrogi")
    Autorzy:
    Olszewska, Maria Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40615059.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    historical novel
    the Republic of Poland
    Cecora
    Sarmatism
    postcolonialism
    Jan Ziółkowski
    powieść historyczna
    Rzeczpospolita
    sarmatyzm
    postkolonializm
    Opis:
    Jan Ziółkowski’s historical novel entitled Kawaler złotej ostrogi (1967), which was preceded by the trilogy Homo novi (1955), is about the events of the first half of the 16th century. By means of historical narration, the author conducts a debate with Sienkiewicz’s vision of the Polish history, created “to comfort the hearts”. This allows the writer to reconcile with the idealized image of the Polish‑Lithuanian Commonwealth, preserved in social mentality, deconstruct its image and create an alternative to Sienkiewicz’s narration. Difficult, painful, humiliating and embarrassing issues, such as social and national differences, submission (race differentiation, dominance, subordination, inequality, oppressiveness), as well as national vices, come to the fore in the novel. The plot is about the life of three characters: Marek Jakimowski – a Catholic nobleman, Stefan Satanowski – an Arian nobleman, and Jan Stołczyn – a liberated peasant. Each of the characters experiences oppression because of an unjust system based on the principles of “golden freedom”. Ziółkowski used a traditional model of a historical novel, creatively transformed the sources that were accessible to him, and built his own historical reconciliation narrative. This is an example of engaged writing.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2023, 23; 239-255
    2081-1853
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Historia sarmatica” w poezji Jerzego Harasymowicza (prolegomena)
    'Historia sarmatica' in the poetry of Jerzy Harasymowicz (prolegomena)
    Autorzy:
    Borek, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1036361.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Jerzy Harasymowicz
    Baroque in contemporary literature
    Sarmatism
    literature vs. history
    barok w literaturze współczesnej
    sarmatyzm
    literatura a historia
    Opis:
    The paper is dedicated to recognising Sarmatian motifs in poetic collections of Jerzy Harasymowicz. The analysis of selected works proves that the poet had an excellent preparation for interpreting old literature. Poems written by Harasymowicz are the evidence of both his familiarity with aesthetic conventions of the Baroque period and his knowledge of historical themes of the 17th century. Historism was treated by the writer as a reservoir of motifs and characters, which were a point of reference for the diagnosis of the current political situation in the 70s of the last century. 
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2020, 20; 320-330
    2081-1853
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Necessary fictions w polskiej prozie po 1989 roku
    Necessary Fictions in Polish Prose After 1989
    Autorzy:
    Kledzik, Emilia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1182022.pdf
    Data publikacji:
    2013-12-02
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    postcolonial studies
    sarmatism
    necessary fiction
    Polish fiction after 1989
    transformation
    postkolonializm
    sarmatyzm
    polska proza po 1989 roku
    transformacja
    Opis:
    Termin Homiego Bhabhy „necessary fictions” objawił polskim sympatykom teorii postkolonialnej Dariusz Skórczewski w polemice z Niesamowitą Słowiańszczyzną Marii Janion, nie zgadzając się z zaproponowaną przez badaczkę krytyką roli chrześcijaństwa w kształtowaniu polskiej tożsamości narodowej. Bhabha przekonuje, że istnieje inna droga reprezentacji podmiotu kolonialnego niż ta ufundowana na splocie realizmu i historyzmu – taka, która zakłada, że rzeczywistość nie jest „dana”, lecz „stworzona”, w oparciu o krytykę reprezentacji. „Necessary fiction” jest rodzajem „wytwarzania tradycji” osadzonej w historycznym, a także historycznoliterackim i kulturowym continuum. Wytycza obiektywny porządek rzeczy – tak historycznie, jak kulturowo – i w tym sensie opowiada o rzeczywistości, a nawet ją projektuje. Autorka przyjrzy się trzem sposobom konstruowania takiej fikcji ciągłości w polskiej literaturze i krytyce literackiej po 1989 roku: tropom słowiańskim, tropom sarmackim oraz dyskusji nad współmiernością przełomów politycznych 1918 i 1989 roku.Składnik „necessary fictions” –nakaz dziedziczenia postaw światopoglądowych – przestrzega Bhabha, może skutkować nie tylko ograniczeniem refleksji nad literaturą do kwestii pozaestetycznych, ale także zakonserwowaniem resentymentalnego kompleksu Zachodu.
    The term „necessary fiction” was presented to the Polish postcolonial theory followers by Dariusz Skórczewski in his polemic with Niesamowita Słowiańszczyzna by Maria Janion. He disagreed with Janion's vision of the role  of Christianity in forming the Polish national identity. Bhabha argues that there is another way of presenting the postcolonial subject than the one founded on the combination of realism and historicism the one, that assumes reality as given, but created on the basis of the criticism of representation. Necessary fiction is a way of „creating the tradition” based on historical, literary historical and cultural continuity. It shows the objective order of things – historically and culturally – and in this way it describes the reality and even designs it. The author observes three way of constructing such a fiction of continuity in the Polish prose and literary criticism after 1989: the Slavonic trail, the Sarmatian trail and the discussion about the similarities between political breakthroughs of 1918 and 1989. Bhabha warns that the component of „necessary fictions” – the imperative to pass down the values – may result not only with limiting literary criticism to nonaesthetic questions, but also with preserving the resentimental, Western complex.
    Źródło:
    Porównania; 2013, 13; 127-142
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The French Aspects in the Education Pattern of the Polish Nobility in the Seventeenth Century
    Autorzy:
    Serwański, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16020748.pdf
    Data publikacji:
    2019-06-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th century
    education of noble youth
    reception of French cultural patterns
    Sarmatism in education
    Opis:
    The pattern of education of the Polish noble youth in the seventeenth century changed in comparison with the preceding century. In the latter, the mul-tinational, multicultural and multidenominational nature of the Polish-Lithuanian Commonwealth nurtured attitudes of widely understood tolerance both in terms of ideology and in practice. Poland was receptive to strong Re-naissance influence, while numerous sons of the Polish nobles studied abroad, mainly in Italy but also in Germany and France. The education system in the Jagiellonian monarchy of reflected the trends and the ideals of contemporary European education. The seventeenth century saw increased influence of the Counter-Reformation in the Nobles’ Commonwealth. The ideas of Sarmatism, embracing xenophobia, religiosity and self-glorification of the existing, petrified political system, became more pro-nounced. These tendencies were broadly present in the pattern of the educa-tion of nobility, a pattern that was prone to strong Jesuit influence in the spirit of the doctrine laid down by the Council of Trent.
    Źródło:
    Studia Europaea Gnesnensia; 2019, 19; 55-64
    2082-5951
    Pojawia się w:
    Studia Europaea Gnesnensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sarmatyzm, czyli o pewnym podstawowym problemie w badaniach kultury polskiej
    Sarmatism or on a certain problem in the study on the polish culture (discussion article)
    Autorzy:
    Lichański, Jakub Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1597394.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Literackich PAN
    Tematy:
    sarmatyzm
    ojczyzna ideologiczna
    Maciej z Miechowa
    Juliusz Słowacki
    Cyprian Norwid
    Stanisław Ossowski
    Teun A. van Dijk
    Sarmatism
    ideological homeland
    Maciej of Miechów
    Opis:
    Sarmatism is a concept with an exceptionally bad reputation; what is worse – there is a duality in it (it is something a bit embarrassing, and yet it also contains positive, or even valuable elements), which is very difficult for researchers to deal with. Sarmatism is not only “a cultural formation developed at the end of the 19th century”, but it is an extremely important and permanent element of our tradition. At the same time – in a sense, it was ultimately shaped in the 19th century, and not, as we commonly believe, in the 17th century. It is something very disturbing, and this is precisely because of its specific “long life”. Adding my voice to this discussion about our tradition, I must begin by answering the question: what is Sarmatism? It should be recalled that Sarmatism is understood as: 1. a geographical and ethnographic concept, 2. style, 3. cultural formation, 4. ideology. The first three meanings, in principle, are not in doubt; while the latter is the most problematic. The article is focused on a broad analysis of this understanding of Sarmatism. Understood in this way, it is based on values adopted a priori: patriotism, honesty, religiousness, respect for tradition and faithfulness of the vassal oath towards the senior. In conclusion, I write that Sarmatism and all Polish culture had a culture-forming role in restoring Europe to the countries of Sarmatia Asiatica (that I will recall the Miechowitas formula). Like other researchers, I see all the limitations and shallows of Sarmatism, but above all – and that is why Juliusz Słowacki and Cyprian Norwid were quoted – I suggest to see the greatness of Sarmatism. Maybe it is time we would start looking at our past not only critically but alsowith love, seeing in it what caused that and in the 17th century also often was seen and acknowledged – our right to be an equal member of the family of European nations,
    Źródło:
    Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura; 2020, 1, 12; 45-65
    2449-7339
    Pojawia się w:
    Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kłopotliwe dziedzictwo sarmatyzmu. Romantyczni twórcy wobec postaci starosty kaniowskiego Mikołaja Bazylego Potockiego
    Troublesome heritage of Sarmatism: Romantic writers vs. Mikołaj Bazyli Potocki, a governor from Kaniów
    Autorzy:
    Węgrzyn, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1036387.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Sarmatian cruelty
    reception of Sarmatism
    Mikołaj Potocki – a governor from Kaniów
    troublesome heritage
    okrucieństwo Sarmatów
    recepcja sarmatyzmu
    Mikołaj Potocki starosta kaniowski
    kłopotliwe dziedzictwo
    Opis:
    The paper is not only an attempt at reconstructing the literary legend of Mikołaj Potocki, a governor from Kaniów, but also a story about the helplessness of the Polish 19th‑century writers against the crazy magnate, his legend and Sarmatism, which he represented. Works by Kraszewski, Groza, Grabowski, Jankowski and many other authors, which are dedicated to Mikołaj Potocki, seem to be an interesting testimony of the 19th‑century writers’ struggle with the tradition of their ancestors (not always obvious and accepted). They also make it possible to formulate a thesis about the 19th‑century retouch of pre‑Enlightenment noble culture (rejecting cruelty as a component of knightly identity of noble culture and eliminating characters evoking confusion from among the pantheon of ancestors, for example those described as tricksters by anthropologists).  
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2020, 20; 166-191
    2081-1853
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kolekcja hagiograficzna Piotra Hiacynta Pruszcza Forteca duchowna Królestwa Polskiego z XVII wieku
    Piotr Hiacynt Pruszczs Hagiographic Collection The Spiritual Fortress of the Polish Kingdom from 17th Century
    Autorzy:
    Binko, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953892.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    P. H. Pruszcz
    M. Baroniusz
    Forteca duchowna
    katalog świętych
    reforma katolicka
    antemurale
    hagiografia
    sarmatyzm
    The Spiritual Fortress
    catalogue of saints
    Catholic reform
    hagiography
    Sarmatism
    Opis:
    The work by Piotr Hiacynt Pruszcz, Forteca duchowna (The Spiritual Fortress) published in 1662 perfectly well fits the 17th century current of hagiographic literature. The religious revival started by the Council of Trent (1545-1563) undoubtedly influenced development of that particular literary genre. It was connected with enlivening the cult of the saints, especially local and national ones, and it was an attempt to adjust the saints to the needs of the universal Church. The Spiritual Fortress is a work that fully responds to the needs of the society of that time. Despite the fact that lots of lives and catalogues of saints were written at that time, Pruszcz's work distinguishes itself from other Polish works describing the lives of the saints by the fact that it is devoted only to Polish saints or ones who were closely connected with Poland. It was the first catalogue of Polish saints that was so comprehensive. It was Pruszcz's intention to show Poland as the fatherland of saints, as an exceptional place, chosen by God. At the same time the title of the work suggests that Poland had a mission as antemurale of Christianity, the foundation supporting the Church and Europe. Hence The Fortress is a result and an expression of the Sarmatian ideology, and at the same time an attempt to adjust to the tasks set by the post-Trent Church to hagiography. Pruszcz's catalogue is a continuation of the literary genre that existed from the beginning of Christianity; it fulfills the same functions that hagiography had from its beginning. The Spiritual Fortress is still an attempt to record particular people's sanctity, and at the same time it is a work that supplies the reader with very clear and definite ways to carry sanctity into effect and with models to be imitated.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 2; 107-121
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polska jako Wandalia. Koncepcja wandalska w dziejopisarstwie polskim wieków średnich
    Autorzy:
    Paszyński, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/559785.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
    Tematy:
    Vandalian concept
    Vandalia
    Sarmatia
    Sarmatism
    Sarmatian theory
    ethnogenesis of Slavs
    Polish origins
    Polish historiography
    koncepcja wandalska
    Wandalia
    Sarmacja
    Sarmatyzm
    teoria sarmacka
    etnogeneza Słowian
    pochodzenie Polaków
    historiografia polska
    Opis:
    Poland as Vandalia. Vandalian Concept in the Polish Historiography of Medieval Times The aim of the article is to discuss the origins and circumstances of the decline of the Vandalian Concept on Polish lands, in the light of Polish medieval historiography. The idea of Poland-Vandalia was highly influential for creation of future Polish national identity. It was dominant Polish theory of ethnogenesis until the end of 16th c. when was replaced by the Sarmatian theory. The most important issues of analysis of Vandalian concept include: accurate time of origins, reasons of popularity, final falls of the Vandalian and rises of the Sarmatian theory. Finally, the ways of understanding of ethnicity of alleged ancestors by Polish scholars.
    Źródło:
    Orbis Linguarum; 2018, 51; 357-390
    1426-7241
    Pojawia się w:
    Orbis Linguarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Bo Honor Twój Biskupi, zaszczytem jest Prześwietnej Familii Szeptyckich”. Inicjatywy biskupów Cerkwi unickiej z rodziny Szeptyckich podnoszące prestiżu rodu w XVIII wieku
    „For Your Episcopal Honour brings exaltation to the Grand House of Szeptycki”. The initiative to build the family esteem undertaken by the bishops of the Uniate Church from the Szeptycki family in the 18th century
    Autorzy:
    Wereda, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929168.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Cerkiew unicka w XVIII wieku
    biskupi uniccy XVIII wiek
    Szeptyccy
    sarmatyzm
    The Uniate Church of the 18th century
    Unite bishops in the 18th century
    the Szeptycki family
    Sarmatism
    Opis:
    In the 18th century, the Szeptycki family gave the Uniate Church four bishops: Barłaam Bazyli, Atanazy Antoni, Ludwik Leon, Atanazy Andrzej. The Episcopal dignity gave them a chance to foster the prestige of their family. In order to achieve this goal, the bishops used religious celebrations and festivities to as an arena in which they produced their message with the use of all means of communication known to the world of that era. Through the diversity of their appeal, they were able to reach all social layers. In their methodology of proclaiming the prestige of the family, the bishops used panegyric texts and artefacts of material culture, which they made full of genealogical and heraldic references. These initiatives allowed the bishops to sustain the position of their family on a local scale, as borne out by the official titles of some of the members of the family. However, the bishops failed in gaining any influence at the royal court. Although the main focus of all these activities was on elevating the social status of the family, the bishops’ actions influenced directly the change within the Uniate Church. Through their reliance on methods and means of communication which imitated the model developed by the Nobles and the Roman Catholic Church, the Uniate bishops brought their Church to the realm of Latin civilization.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 2; 23-42
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Skośnoocy szlachcice Norwida
    Norwid’s “Chinese” noblemen
    Autorzy:
    Zieliński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31233715.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    A-Naï
    A-Tchoé
    Bertall
    chińszczyzna
    I Cing (Księga Przemian)
    Michał Kleczkowski
    sarmatyzm
    wystawa powszechna 1867 w Paryżu
    1867 Paris world exhibition
    Chinoiserie
    I Ching (The Book of Change)
    Michel Kleczkowski
    Sarmatism
    Opis:
    Próba wyodrębnienia w twórczości Norwida zespołu tekstów, rysunków i form mieszanych, podejmujących motyw satyrycznie ujętych polskich szlachciców, którzy mają w sobie coś z Chińczyków i charakteryzują się nonszalanckim stosunkiem do sztuki. Szukając źródeł tej chińsko-sarmackiej mieszanki autor konfrontuje dotychczasowe ustalenia norwidologów (Chlebowska, Dambek, Jeżewski) z szerszym kontekstem prasowym i ikonograficznym, dotyczącym kontaktów Norwida z kulturą chińską.
    An attempt to extract from Cyprian Norwid’s work a group of texts, drawings and mixed forms that deal with a subject of caricatures of Polish noblemen, who have some Chinese traits and who treat arts nonchalantly. Looking for the sources of this Chinese-Sarmatian mixture, the author confronts previous interpretations (Chlebowska, Dambek, Jeżewski) with a broader press and iconographical context in order to throw some new light on Norwid’s contacts with the Chinese culture.
    Źródło:
    Studia Norwidiana; 2023, 41; 83-95
    0860-0562
    Pojawia się w:
    Studia Norwidiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polska jako "Antemurale" i "Ojczyzna Świętych". Motyw przedmurza w "Nowych Atenach" księdza Chmielowskiego
    Poland as "Antemurale" and " Homland of Saints" . Theme of "bulwar" in the "New Athens" by Benedict Chmielowski
    Autorzy:
    Paszyński, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545196.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-30
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Przedmurze chrześcijaństwa
    antemurale christianitatis
    Sarmacja
    Sarmatia
    sarmatyzm
    ojczyzna świętych
    Benedykt Joachim Chmielowski
    Nowe Ateny
    pierwsza polska encyklopedia
    nauka staropolska
    Bulwark of Christianity
    sarmatism
    homeland of saints
    New Athens
    first Polish encyclopedia
    history of Polish science
    Opis:
    Celem niniejszego artykułu jest ukazanie stanowiska księdza Benedykta Joachima Chmielowskiego (1700-1763) wobec dogmatu przedmurza, z perspektywy mniej lub bardziej domniemanej megalomanii i ksenofobii. Dokonano próby odpowiedzi na szereg istotnych pytań. Czy Nowe Ateny należy uznać za kolejny megalomański pean na cześć sarmackiej ojczyzny? Czy w stosunku do sąsiadów Chmielowski kieruje się serią stereotypów, a swą polskość opiera na bezkrytycznym poczuciu wyższości? Wreszcie, jak wygląda jego wizja mitu Polski jako przedmurza? Nowe Ateny uznawane są za pierwszą polską encyklopedię powszechną sensu stricto (I wydanie 1745 r.). Szczególny nacisk kładł autor na elementy kuriozalne, co było typowe dla barokowej nauki. Podczas zaborów dzieło stało się ofiarą krzywdzącej czarnej legendy. Chmielowski gloryfikuje rolę Polski jako państwa stojącego na straży cywilizacji łacińskiej. Swój kraj nazywa szumnie „ojczyzną świętych”. Aczkolwiek jego dzieło dalekie jest od megalomanii i bezkrytycznego samouwielbienia. Przepełnione jest natomiast autentyczną żarliwą wiarą oraz gorącym patriotyzmem. Pomimo narodowej dumy i braku kompleksów, autor potrafi być krytyczny wobec swoich rodaków a obiektywny wobec sąsiednich nacji. Za rozbudzanie patriotyzmu, uczuć narodowych i religijnych – poza krzewieniem wiedzy – należy się autorowi wdzięczna pamięć następnych pokoleń. Sama popularyzacja mitu przedmurza powinna być poczytywana zaś jako znaczący wkład w budowanie polskiej tożsamości narodowej.
    The main goal of this article is to present the views of Rev. Benedict Joachim Chmielowski (1700-1763) towards the myth of Poland as bulwark of Christianity, from the perspective of more or less implied megalomania and xenophobia. Attempts have been made to answer a number of important questions. Should ‘New Athens’ be considered as another megalomaniac affirmation in honor of the so-called “Sarmatian” homeland? Is Chmielowski guided by a stereotypes towards Polish neighbors and is his Polishness based on an uncritical sense of superiority? Finally, what is his vision of the myth of “antemurale”? Chmielowski’s famous work – ‘New Athens’ – is considered to be the first Polish encyclopedia (first edition in 1745). Particular emphasis was put on the curiosities, which was typical for pre-Enlightenment science. After the Partitions of Poland (1795), POLSKA JAKO „ANTEMURALE” I „OJCZYZNA ŚWIĘTYCH” 199 encyclopedia became a victim of a black legend. Chmielowski glorifies the role of Poland as a state guarding the Christian civilization. He also called his country “homeland of saints”. Although his work is far from megalomania and uncritical national selfsatisfaction. It is filled with authentic religious faith and fervent patriotism. Despite the national pride and lack of complexes, the author is able to be critical for his compatriots and objective towards his neighbors and other European nations as well. For the awakening of patriotism, national and religious feelings – aside from the propagation of knowledge – the author should have the grateful memory of the next generations. The popularization of the myth of Poland as the bulwark itself should be also considered as a significant contribution for the building of Polish national identity.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2017, 127; 185-199
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Artykuł recenzyjny książki Andrzeja Maksymiliana Fredro Scriptorum Seu Togae et Belli Notationum Fragmenta. Accesserunt Peristromata Regnum. Symbolis Expressa
    Autorzy:
    Dubel, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609347.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    sarmatism
    noble republicanism
    equality
    freedom
    constitution mixed
    self-limiting royal power
    the common good
    ethics
    civil service
    education
    effectiveness of the law
    religion as a guarantor of the rule of law
    legitimacy of power
    Maksymilian Aleksander Fredro
    zasady panowania władców
    republikanizm
    ustrój mieszany
    etyka urzędnicza
    cnoty publiczne
    sejm
    religia
    prawo
    Opis:
    Published in 2014 (first ed. 1660) the treatise by Andrzej Maksymilian Fredro was a significant editorial event. It was the first time that Polish readers had been presented with a Polish translation of the originally Latin work by this author. This edition of Scriptorum combines the original Latin text and its Polish translation in one book. What is also significant, it is preceded by a comprehensive and detailed introduction and supplemented with very meticulous footnotes. The whole work is followed by an index of characters referred to in Scriptorum. In its introduction by Marek Tracz Tryniecki, the present work provides an extensive and very erudite presentation of the figure and intellectual achievements of Andrzej Maksymilian Fredro (p. 19–114). In fact, this is not so much a typical introduction as a scientific analysis which actually meets the requirements of a study. Not only does the author reconstruct the ideas, but also argues with some published interpretative theses concerning both the activities and the ideas of Aleksander Fredro.In his text Andrzej Maksymilian Fredro introduces and justifies the universal idea of self-limited power of the monarch. He justifies it with moral, political, psychological, legal and religious arguments, as well as with the historical experience and a comparative approach. A.M. Fredro’s work offers a commendation of republicanism and the mixed regime. According to Fredro, and many other political writers of the 16th and 17th centuries, the mixed regime continued to be the basis of the political regime of the Republic of Poland, where it was institutionally reflected in three estates: the Chamber of Deputies, the Senate and the King (p. 65). A.M. Fredro argues that such a regime enables the best control of conflicts and ensures freedom in the country. Another political postulate by this author is the commendation of the rule of law in the State. The work also discusses Fredro’s military ideas.
    Autor omawia idee polityczne Andrzeja Maksymiliana Fredry. Ocenie podlega obszerny wstęp napisany współcześnie przez Marka Tracza Trynieckiego. Wskazuje się na prezentowanie przez Fredrę modelu monarchii umiarkowanej. Podkreśla się zerwanie komentatora z dotychczasowymi stereotypami i analizami piśmiennictwa A.M. Fredry dokonanymi w okresie wcześniejszym. Odrębnym problemem jest ukazanie poglądów pisarza na temat relacji państwo – kościół, zadań edukacji patriotycznej czy problemu wojska i wojny.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2015, 62, 1
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-31 z 31

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies