Temat: realizm – idealizm - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Płaszczyzny sporu o realizm: Kazimierz Ajdukiewicz i Michael Dummett
Autorzy:: Szubka, Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/706174.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: K. Ajdukiewicz
M. Dummett
realizm i idealizm epistemologiczny
realizm metafizyczny
idealizm subiektywny i obiektywny
idealizm transcendentalny
antyrealizm semantyczny
Opis:: W swoich pracach Kazimierz Ajdukiewicz niejednokrotnie podejmował zagad-nienia oplatające się wokól tego, co przyjęło się w literaturze określać mianem sporu o realizm. W standardowy sposób zwięźle opisywał uczestników tego sporu. Jego program epistemologii semantycznej sprawił, że stał się on prekur-sorem wyodrębnienia semantycznej płaszczyzny sporu o realizm i przypisania centralnej roli w tym sporze zasadzie dwuwartościowości, wyprzedzając pod tym wzgłdem brytyjskiego filozofa Michaela Dummetta o ponad dwadzieścia piex lat. Należy jednak pamiętać, że Ajdukiewicza i Dummetta wiele laczyło w metodologii prowadzenia sporu, natomiast wiele dzieliło, jeśli idzie o jego rozwiązanie. Pierwszy bronił realizmu, a drugi skłaniał się w strong antyreali-zmu semantycznego, który można interpretować jako formę idealizmu trans-cendentalnego.
Źródło:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 4; 197-211
1230-1493
Pojawia się w:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Psychologizm versus antypsychologizm: Johna Locke’a charakterystyka treści mentalnej
Psychologism versus Anti-psychologism: John Locke’s Characterisation of Mental Contents
Autorzy:: Szałek, Piotr K.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015663.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Locke
Malebranche
idea (resp. treść mentalna)
psychologizm – antypsychologizm
realizm – idealizm
intencjonalność
idea (resp. mental content)
psychologism
anti-psychologism
realism – idealism
intentionality
Opis:: The paper seeks to give an ontological account of idea as mental content in the philosophy of John Locke. The foundation on which to place and polarise philosophical standpoints with regard to this issue is the 17th-century controversy between J. Locke and N. Malebranche with respect to the genesis of human knowledge. Showing the foundation of this controversy, as expressed in the polemic work of Locke entitled An Examination of P. Malebranche’s Opinion of Seeing All Things in God, I shall outline two possible approaches to our mental contents, namely the psychologistic and anti-psychologistic ones. In this perspective Locke is a representative of the first standpoint, whereas Malebranche of the second. In the psychologistic approach, the content of our conscious acts (or according to 17th-century Cartesian philosophy ideas) is exclusively an internal element of this consciousness. On the contrary – in the case of the anti-psychologistic characteristation, the content of our consciousness is described as ontologically antonomous, i.e. as independent from thr knowing subject. Following the analyses of An Examination, I obtain additional arguments on behalf of the psychologistic interpretation of Locke’s conception of idea (expressed, among others, by J. Yolton and M. Ayers), contrary to the anti-psychologistic approaches (claimed by, among others, T. Reid, R. McRae, and N. Jolley).
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 1; 275-292
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Ingarden’s Aesthetic Argument Against Husserl’s Transcendental Idealism Turn
Autorzy:: Jakha, Hicham
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31339073.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: idealism–realism
phenomenology
aesthetics
Roman Ingarden
Edmund Husserl
idealizm–realizm
fenomenologia
estetyka
Opis:: Husserl’s allegiance to realism came under attack following his Ideas. Ingarden was a fierce critic of his teacher’s turn to transcendental idealism, and provided compelling arguments both for his idealist reading of Husserl and for his rejection of idealism. One of the main arguments Ingarden devised against Husserl’s turn was based on his aesthetics. Against Husserl, Ingarden established literary works and fictional objects as purely intentional objects that are (1) doubly-structured, vis-à-vis their formal ontology, and (2) endowed with spots of indeterminacy. These facts, Ingarden argues, necessitate the transcendence of the purely intentional object. In this paper, I explore his argument, while establishing the ontological foundation on which it rests.
Źródło:: Analiza i Egzystencja; 2023, 63; 89-108
1734-9923
2300-7621
Pojawia się w:: Analiza i Egzystencja
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Realistyczna koncepcja sztuki
The Realistic Conception of Art
Autorzy:: Kiereś, Henryk
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013206.pdf
Data publikacji:: 2008
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: realizm – idealizm
prywatywna teoria sztuki
ejdetyczna teoria sztuki
maniczno-ekspresyjna teoria sztuki
realism – idealism
privative theory of art
eidetic theory of art
manic and expressive theory of art
Opis:: This paper shows some key aspects and main theses of the so-called “privative” theory of art founded on philosophical realism. For the sake of contrast, idealism is discussed and its theories of art: “eidetic” (rationalism) and “manic”-expressive (irrationalism). The presentation of the two traditions is crowned with a thesis according to which the realistic theory of art is universal and cognitively neutral. The tradition of idealism, for that matter, does not explain art, but projects its vision and is entangled in a debate between so-called essentialism and anti-essentialism, the debate that cannot be solved.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 1; 141-151
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Czy Ajdukiewicz był realistą?
Autorzy:: Leszczyński, Damian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/705814.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: K. Ajdukiewicz
realizm
transcendentalizm
idealizm
Opis:: Według standardowej wykładni Ajdukiewicz był realistę a jedną z jego naj-ważniejszych zasług było sformułowanie celnych argumentów przeciwko ide-alizmowi. Taką interpretację znajdujemy zarówno w popularnych opracowa-niach, jak i specjalistycznych badaniach poświeconych jego filozofii. Jednak bliższe przyjrzenie się jego pogłdom, zarówno w wersji wczesnej (radykalny konwencjonalizm), jak i późnej (radykalny empiryzm), stawia pod znakiem zapytania to standardowe ujęcie. Jeśli bowiem mamy Ajdukiewicza nazywać realistę to o jaki właściwie typ realizmu może tu chodzić? Moja hipoteza głosi, że „realizm” Ajdukiewicza niewiele ma wspólnego z tym, co tradycyjnie rozumie się pod tym pojęciem. Świadczą o tym glówne założenia jego filozofii: (a) akceptacja stanowiska Kanta o decydującej roli podmiotowych struktur poznawczych w kształtowaniu obrazu świata, (b) semantyczna interpretacja tego stanowiska (w duchu pierwszej filozofii Wittgensteina, którą za Steniusem można określić jako lingwistyczny transcendentalizm), (c) przyjęcie konwen-cjonalistycznej tezy o pluralizmie struktur (schematów pojeciowych) i obrazów świata; w pózniejszym okresie doszło jeszcze założenie (d) uprzywilejowujące schemat pojeciowy języka potocznego oraz języka nauk empirycznych.
Źródło:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 4; 213-238
1230-1493
Pojawia się w:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Zagadnienie istnienia świata materialnego w filozofii N. Malebranchea
The question of the existence of the material world in N. Malebranches philosophy
Autorzy:: Czerkawski, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015952.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Malebranche
realizm
idealizm
realism
idealism
Opis:: In the article the evolution of Malebranche's views on the existence of the material world has been presented. In the early period of his work he mainly dealt with epistemological and methodological issues. He did not attach much importance to the problem of the existence of the material world. In that period he seemed to completely accept the Cartesian proof of the existence of bodies. In the later period of his work, when he puts the issue in the centre of his reflection, first he subjects the Cartesian proof to criticism and then he justifies the thesis that a rational proof of the existence of the material world is not possible. In the article special attention was paid to the close relation between Malebranche's theory of seeing in God and occasionalism on the one hand and criticism of the Cartesian proof and the method of justifying the thesis about impossibility of giving a rational proof of the existence of the material world. Although Malebranche announces the standpoint that will be later defended by G. Berkeley, but he does not accept it. He brought the certainty about the existence of the material world from the philosophical plane to the religious one: the Holy Writ teaches that God created the world.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 1; 72-82
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Realizm, interpretacja, poznanie : zagadnienie obronności w kręgu pytań zasadniczych
Autorzy:: Filipowicz, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2086252.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:: idealizm
realizm
interpretacja
poznanie
ład polityczny
ład międzynarodowy
Opis:: Objectives: Powiązanie rozważań z zakresu nauki o obronności z refleksją filozoficzną dotyczącą zagadnienia realizmu. Podkreślenie fundamentalnego znaczenia kategorii interpretacji i rozumienia w kształtowaniu podstaw wiedzy powiązanej z pojęciem soft power. Methods: Wykorzystanie instrumentarium hermeneutyki - analiza struktur pojęciowych kształtujących osnowę zróżnicowanych i kolidujących ze sobą koncepcji ładu politycznego, z uwzględnieniem dynamiki przemian kształtujących nowe imaginarium światowej polityki. Rezus: Artykuł podkreśla rolę pytań zasadniczych, sytuujących problematykę obronności w obszarze, który wyznacza kategoria rozumienia, kierując tym samym refleksję naukową z zakresu nauki o obronności na tory rozważań ukazujących sporność fundamentalnych pojęć odnoszących się do problematyki ładu politycznego i koncepcji działania związanych realizacją podstawowych interesów państwa. Przedstawia zagadnienie obronności jako wyzwanie interpretacyjne domagające się myślenia wariantowego, uwzględniającego złożoność tradycji intelektualnych uczestniczących w kształtowaniu różnorodnych koncepcji polityki. Ukazuje interpretację jako zasadniczy element potencjału tworzącego zaplecze systemów soft power. Podkreśla fundamentalne znaczenie wiedzy ukształtowanej w kategoriach rozumienia, podejmując argumentację na rzecz zaprezentowania hermeneutyki jako jednego z kluczowych aspektów nauki o obronności. Oświetla kontrowersje dotyczące dwóch odrębnych tradycji myślenia o polityce: idealizmu i realizmu. Conclusions: Artykuł pozwala zaakcentować przydatność instrumentarium hermeneutyki w kształtowaniu poznawczego potencjału nauki o obronności. Ukazując zasadniczą rolę języka, i związanych z językiem struktur pojęciowych, umożliwia skupienie uwagi na zagadnieniu konceptualnych ram polityki obronności i roli jaką odgrywa w ich kształtowaniu imaginarium kodujące obrazy rzeczywistości. Skłania do postawienia w centrum refleksji naukowej dotyczącej zagadnienia obronności pytań odnoszących się do pojęcia „rzeczywistości”. Najbardziej konkretnym efektem podejmowanych wywodów jest zaznaczenie fundamentalnej wagi przemian oznaczających odwrót od idealistycznych.
Źródło:: Przegląd Nauk o Obronności; 2021, 6, 12; 66--81
2450-6869
Pojawia się w:: Przegląd Nauk o Obronności
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Personalistyczna wizja małżeństwa : idealizm czy realizm?
Die personalistische Sicht der Ehe: ein Idealismus oder ein Realismus?
Autorzy:: Pastwa, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/662828.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: małżeństwo
wizja personalistyczna
realizm
idealizm
marriage
personal view
personalism
idealism
Opis:: Die Kanonistik und Jurisprudenz gehen heute einer ständig wachsen den Krise entgegen, die sich an erster Stelle als eine Krise der Wahrheit darstellt. Die aggressiven Strömungender individualistischen Anti-Kultur, die eine stark säkularisiere Mentalität (Nihilismus und Utilitarismus) kreieren , erlegen den Kanonisten und kirchlichen Richtern einen besonderen Pflicht auf, die humanistischen und religiösen Wërte der Ehe zu promovieren. In der Ansprache vor der Römischen Rota vom 30. Januar 2003 hebt der Papst Johannes Paul II hervor, dass die Ehee in Sakrament ist oder zumindesden heiligen Wesenscharakter des „Anfangs” in sich trägt. Aus diesem Grunde gibt es in der kirchlichen Rechtsordnung keinen Platz für eine immanente und rein weltliche Sicht der Ehe. Diese Aussage des Gesetzgebers wird in seine lehramtlichen Anstrengungen eingeschrieben, um die personalen Aspekte von „matrimonium canonicum” besser zu Geltung zu bringen, welche die völlig realen (keine idealisierten!) Anforderungen der kanonistisch en Disziplin implizieren. Bedeutsam in dieser personal-realistischen Sicht de „totius vitae consortium” ist die Anerkennung einer rechtlichen Relevanz der ehelichen Liebe, derselben Liebe, die den Ehegatten - kraft der sakramentalen Teilhabe in „mysterium Caritatis” - die Würde und Aufgabe erteilt, die Kommunion der Personen von Trinität widerzuspiegeln.
Źródło:: Ius Matrimoniale; 2004, 15, 9; 7-24
1429-3803
2353-8120
Pojawia się w:: Ius Matrimoniale
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Realistyczna interpretacja domniemanego idealizmu G. Berkeleya
Autorzy:: Mordka, Cezary
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/647305.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: idea
ontology
idealism
God
realism
mind
ontologia
idealizm
Bóg
realizm
umysł
Opis:: The article presents an attempt to point out that Berkeley’s achievements, despite the alleged consensus, cannot be located in the area of subjective idealism. Regardless of the formulations of Berkeley himself, who was not semantically clear, one can maintain the thesis that the world did not lose its position of real being for him, only that the reality of this world was totally dependent on the activity of the divine being. The philosopher rightly pointed out the indispensability of subjective approaches to access to the world. Without a proper ontology for the idea, Berkeley was unable to “tear” the idea from the mind, but it meant “being for the mind”.
W artykule przedstawiam próbę wskazania na to, iż dokonania Berkeleya, mimo rzekomego konsensusu, nie dają się umiejscowić w obszarze idealizmu subiektywnego. Niezależnie od sformułowań samego Berkeleya, który nie pozostawał klarowny semantycznie, daje się utrzymać tezę, iż świat nie utracił dla niego pozycji bytu realnego, tyle że realność tego świata całkowicie była uzależniona od aktywności bytu boskiego. Filozof słusznie zwrócił uwagę na nieodzowność podmiotowych ujęć w kwestii dostępu do świata. Nie mając odpowiedniej ontologii dla idei, Berkeley nie był w stanie „oderwać” idei od umysłu, lecz znaczyło to u niego „bycie dla umysłu”.
Źródło:: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia; 2018, 43, 2
2300-7540
0137-2025
Pojawia się w:: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Martin Heidegger – Filozof Bytu w Podróży po Sztukę
Martin Heidegger – Philosopher of Being in His Journey to Art
Autorzy:: Jasiński, Bogusław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2171431.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
Tematy:: podmiot poznania
przedmiot poznania
fenomenologia
idealizm
realizm
etozofia
dualizm epistemologiczny
transcendentalizm
Opis:: The aim of the dissertation is the theoretical analysis of Martin Heidegger`s philosophical work after the famous turn to radically-perceived philosophy of being (the so called "Kehre"). The author presents a completely new paradigm of doing philosophy, which Heidegger himself began with his publication. It is a paradigm outside the traditional Cartesian subject-object divisions. However, it was not continued in the tradition of modern philosophy, as it went beyond commonly understood rationalism. Another current of philosophical tradition to which my ethosophy relates is the development of modern transcendentalism, marked by such names as Descartes, Kant, Hegel, and Husserl. Descartes, as we know, posed the overriding question of modern philosophy: the relation between thought and being. By this he set the modern version of the traditional subject-object dualism and substantiated it in his system. Contemporary transcendentalism best accommodated this dichotomy, breaking it down by building up the subject sphere. This is the way Kant followed and Husserl took to its end—so it would appear—in his transcendental idealism. The essence of this philosophical program was such a buildup of the subject sphere so as to see through—as though from outside—this entire subject-object dualism. Yet this point of view of transcendental idealism by no means fully eliminates this dualism but, on the contrary, in a way cements it further. Its negation is purely declarative. Within the limits of this theoretical perspective, such an observational position is constructed which as its counter-element encompasses both the subject and the object, and more specifically the relation which links them. By the same token, this original dualism reemerges, only on a different qualitative plane, which on the one hand includes this transcendental point, and on the other has this relation linking the studied and the studying spheres. Obviously, it is possible to eliminate this level again by constructing a new, much more general, point of observation, transcendental to the earlier. This procedure may proceed ad infinitum, wit¬hout really eliminating this original dualism. In reality, such was the course of this current in modern transcendental philosophy—from Descartes, through Hegel all the way to Husserl. There is yet another answer to the central problem that Descartes posed. This is an attempt to break up this subject-object dualism from within by expanding the object sphere. The best known theoretical solutions within this current of modern philosophy are the proposals that Marx and Heidegger advanced. While the transcendental idealism of the type Husserl proposed built up the external point of view of the traditional subject-object division of philosophy, an internal point of view of this division marks the current of transcenden¬talism in which the high-watermarks were the names of Marx and Heidegger and which, in contrast to the former, could qualify as realistic. This comes about by up-valuing the object sphere. The solution Husserl proposed was, as indicated earlier, illusory. The solution Marx and Heidegger reached is real, as it reveals the rules behind the constitution of such a dual manner of thinking about the world. Both of these philosophers show this dualism as illusory. Ethosophy expands on this point of view.
Źródło:: Sztuka i Dokumentacja; 2021, 24; 33-43
2080-413X
Pojawia się w:: Sztuka i Dokumentacja
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Filozoficzny spór o przedmiot poznania, a koncepcja poznania duchów czystych w wykładzie angelologii św. Tomasza z Akwinu
The Philosophical Dispute over the Subject of Cognition and the Concept of Cognition of Pure Spirits in St. Thomas Aquinas’ Lecture on Angelology
Autorzy:: Dutkiewicz, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/558748.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:: aniołowie
realizm
idealizm
idee wrodzone
kontemplacja
angels
realism
idealism
innate ideas
contemplation
Opis:: W filozoficznym sporze o właściwy człowiekowi przedmiot poznania wskazać można dwa najważniejsze stanowiska: idealistyczne, w myśl którego - wobec zawodności danych zmysłowych - punktem wyjścia refleksji filozoficznej należy uczynić, tak czy inaczej pojmowane, idee; oraz realistyczne, uznające wartość poznania zmysłowego, które jako jedyne umożliwia człowiekowi kontakt z rzeczywistością, a także podstawę dla poznania intelektualnego. Idealistyczny punkt wyjścia filozofii pozostaje w ścisłym związku z antropologiczną redukcją, w wyniku której człowiek ujmowany jest jako swego rodzaju byt świadomości, „czysty duch” poznający. Tego typu spirytualizm odcisnął swoje piętno także na myśli chrześcijańskiej, która przez wiele wieków pozostawała pod przemożnym wpływem platonizmu. Św. Tomasz z Akwinu, który – nawiązując do filozofii arystotelesowskiej – kreśli personalistyczną wizję człowieka jako transcendującej świat materialny, duchowo-cielesnej jedności, wiele uwagi poświęca problematyce angelologicznej, chcąc wskazać na istotne różnice, zachodzące pomiędzy naturą ludzką oraz naturą czystych inteligencji, jakimi są aniołowie. Różnice te w szczególności dotyczą ludzkiego i anielskiego poznania, w wielu jego aspektach. Teoriopoznawcze ujęcia, jakie od czasu Platona i Arystotelesa wypracowano w filozoficznym sporze o przedmiot poznania, okazały się przydatnymi dla wyjaśnienia sposobu pozyskiwania wiedzy, odpowiadającemu naturom – anielskiej i ludzkiej. O ile bowiem to drugie uwikłane jest zawsze w materię i skazane na pozyskiwanie w punkcie wyjścia zmysłowych danych, o tyle dla pierwszego – pozbawionego w naturalny sposób możliwości percepcji zmysłowej – jedynym możliwym punktem wyjścia pozostaje kontemplacja wrodzonych idei.
In the philosophical dispute over the subject of cognition appropriate for man it is possible to identify the two most important positions, namely the idealistic stance, according to which ideas, understood one way or another, should be a point of departure for philosophical reflection due to the fallibility of sense data; and the realistic position which acknowledges the value of sensory cognition as it is the only kind that enables man to have contact with reality, as well as being the basis for intellectual cognition. The idealistic point of departure for philosophy remains intrinsically linked with the anthropological reduction by which man is conceived as a certain form of conscious being, a cognizing “pure spirit.” This type of spiritualism left its mark on Christian thought, which for centuries has remained greatly under the influence of Platonism. St. Thomas Aquinas, referring to Aristotelian philosophy, presents a personalistic vision of man as a spiritual and corporeal unity transcending the material world. Aquinas devotes much attention to angelology, trying to indicate essential differences between human nature and the nature of pure intelligences, namely angels. These differences refer, in particular, to many aspects of human and angelic cognition. Epistemological concepts in the philosophical dispute over the subject of cognition which have been developed since the times of Plato and Aristotle appeared to be helpful in explaining the way of gaining knowledge in reference to angelic and human nature. As the latter is always entangled in matter, the former, naturally devoid of sensory perception, is left to contemplate innate ideas.
Źródło:: Studia Gdańskie; 2016, 39; 151-164
0137-4338
Pojawia się w:: Studia Gdańskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Obiektywność w prawie – podejście instytucjonalne jako alternatywa dla dominujących stanowisk teoretycznych
Objectivity in law – the institutional approach as an alternative to the dominant theories
Autorzy:: Pichlak, Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/927456.pdf
Data publikacji:: 2014-06-01
Wydawca:: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
Tematy:: obiektywność
teoria instytucjonalna
realizm
konwencjonalizm
idealizm
objectivity
institutional theory
realism
conventionalism
idealism
Opis:: The aim of the paper is to establish a theoretical elaboration of objectivity in law which would conform exiting linguistic practices in the legal field. It starts from a brief characterization of legal practice in this respect which allows for an exposure of semantic complexity of the term ‘objectivity’ in law. The term is said to take two basic meanings: objectivity as a fact and objectivity as a moral ideal. On this ground requirements towards a reliable theory of legal objectivity are defined: such a theory should not only make o room for both distinct meanings of legal objectivity, but also should consider their mutual relations. These requirements stemming from existing linguistic practice serve as criteria for examination of up to date theoretical concepts of objectivity. The paper discusses realistic, conventionalist, and idealistic theories of objectivity in law subsequently and exposes shortcomings of each of these. Eventually, key assumptions of an institutional theory of objectivity are presented which is claimed to offer a plausible understanding of objectivity in law in both its factual and ideal aspects.
Źródło:: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2014, 2(9); 108-124
2082-3304
Pojawia się w:: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Metafizyka czy ontologia edukacji?
Metaphysics or ontology of education?
Autorzy:: Krasnodębski, Mikołaj
Gałkowski, Stanisław
Kostyło, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/chapters/969711.pdf
Data publikacji:: 2020-07-18
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:: ontologia
realizm
idealizm
edukacja
antropologia
metafizyka
metaphysics
ontology
realism
idealism
education
anthropology
Opis:: W artykule pt. "Metafizyka czy ontologia edukacji?" zostały omówione związane ze sobą filozoficzne dzieje idealizmu i ontologii oraz realizmu i metafizyki (bezpośrednią inspiracją do powstania tego tekstu była książka Piotra Jaroszyńskiego: "Metaphysics or Ontology?" [wyd. polskie: Lublin 2011; wydanie angielskie: Brill, 2018]). Spór, który rozgrywa się pomiędzy tymi nurtami przekłada się na pedagogikę, determinując ją. W tekście wskazano na konsekwencje wynikające z przyjęcia ontologii edukacji lub metafizyki edukacji. Obejmują one także antropologię, etykę, aksjologię oraz praktykę wychowania i kształcenia.
In this article I discuss the philosophical history of idealism and ontology as well as of realism and metaphysics (direct inspiration for this text comes from a book by Piotr Jaroszyński: "Metaphysics or Ontology?" [Polish edition: Lublin 2011; English edition: Brill, 2018]). The dispute that takes place between these trends influences pedagogy and in many cases determines it. The text indicates the consequences resulting from the adoption of educational ontology or educational metaphysics. They also affect anthropology, ethics, axiology and the practice of upbringing and education.
Źródło:: Wielogłos w myśli o wychowaniu. 100 lat polskiej pedagogiki filozoficznej; 43-63
9788323542544
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: L’homme en tant qu’homme et en tant que personne
Epistemologiczna identyfikacja człowieka jako człowieka i człowieka jako osoby
Autorzy:: Gogacz, Mieczysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2057892.pdf
Data publikacji:: 2021-12-30
Wydawca:: Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
Tematy:: Identyfikacja
człowiek
osoba
metafizyka
teoria poznania
idealizm
realizm
Identification
homme
personne
métaphysique
épistémologie
idéalisme
réalisme
Opis:: W pierwszej części artykułu odróżnia się filozofię bytu (metafizykę) od teorii poznania (epistemologii). Metafizyka stanowi zespół odpowiedzi na pytanie o istnienie i istotę bytu, epistemologia dotyczy przebiegu procesu nabywania wiedzy. Wobec tego odpowiedź na pytanie czym jest relacja poznania należy do metafizyki poznania. W ten sposób metafizyka wyprzedza epistemologię, ponieważ jej formuła zależy od rozstrzygnięć metafizycznych; jest jednak epistemologia osobą od metafizyki dyscypliną filozoficzną, nie zastępuje jej ani nie stanowi jej metodologicznego „przedłużenia” – ma odrębny przedmiot i własne metody badań. Tak rozumiana epistemologia może być uprawiana idealistycznie (realność przedmiotom poznania nadaje intelekt) i realistycznie (realność przedmiotów poznania jest skutkiem ich własnego istnienia). W realistycznie uprawiana epistemologia posługuje się analizami historycznymi i heurystycznymi. Analizy historyczne polegają na badaniu, jak w dziejach filozofii rozwiązywano dany problem, jakie napotykano trudności i jakie te rozwiązania miały filozoficzne konsekwencje. Analizy heurystyczne polegają odtworzeniu procesu nabywania wiedzy na dany temat, przy uwzględnieniu danych historycznych. W drugiej części artykułu za pomocą zaproponowanej metody heurystycznej ukazuje się dochodzenie do teorii osoby, wychodząc od analizy własności odrębności i opisującej ją zasady niesprzeczności. W ten sposób osoba jawi się jako realny byt jednostkowy, w którego istocie znajduje się intelektualność. Taka struktura powoduje samodzielność, dużą samowystarczalność, nieprzekazywalność (incommunicabilitas) i osobność tak skomponowanego bytu. Z kolei zidentyfikujemy w człowieku formę i materię, jako duszę i ciało, wtedy akcent postawiony na ciele człowieka pozwala określić go jako osoba ludzka. Inny zespół konsekwencji (w postaci relacji) wiąże się z człowiekiem ujętym jako osoba i ujętym jako człowiek. Przykładem funkcjonowania tych konsekwencji mogą być relację osobowe, które nawiązuje człowiek jako osoba z innymi osobami ludzkimi, a także z Bogiem.
Źródło:: Rocznik Tomistyczny; 2021, 10; 25-36
2300-1976
Pojawia się w:: Rocznik Tomistyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Arystotelesowskie pojęcie formy i jego zastosowanie we współczesnej filozofii
The Aristotelian Notion of Form and Its Applications in Contemporary Philosophy
Autorzy:: Facca, Danilo
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31343108.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:: Arystoteles
forma
korespondencyjna teoria prawdy
idealizm
realizm
Aristotle
form
correspondence theory of truth
idealism
realism
Opis:: W artykule analizowane jest pojęcie formy (gr.: eidos, morphe), który leży u podstaw teoretycznej refleksji Arystotelesa. Arystotelesa krytyka Platońskiej koncepcji form była punktem wyjścia do opracowania jego własnej filozofii natury („fizyki”) oraz filozofii bytu w ogóle (metafizyki). Koncepcja form w istocie dostarczyła Arystotelesowi teoretyczne podwaliny dla wszystkich dziedzin badań naukowych, toteż pojęcie formy stało się w jego myśli wszechobecne. Artykuł pokazuje także, jak Arystotelesowskie pojęcie formy jest obecne lub można je wprowadzić do współczesnych debat, m.in. dotyczących poznania zmysłowego i rozumowego, tożsamości oraz tzw. mind-body problem.
The papers analyses the Aristotelian concept of form (eidos, morphe) which is a basis of Aristotle’s philosophy. Aristotle’s critique of Plato’s conception of forms was for Aristotle a starting point for elaborating his own theory of forms. This theory provided Aristotle with a theoretical equipment applied in all the fields of scientific inquiry. So his concept of form proved to be all-pervasive. The article also deals with some recent debates, concerning the questions of sense and intellectual cognition, the problem of identity, the mind-body problem.
Źródło:: Filozofia i Nauka; 2016, 4; 305-314
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:: Filozofia i Nauka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "realizm – idealizm" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język