Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "przysłowie" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-19 z 19
Tytuł:
O semantycznej ekwiwalencji przysłów
On the Semantic Equivalence of Proverbs
Autorzy:
Smoleń-Wawrzusiszyn, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1954233.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
przysłowie
ekwiwalencja semantyczna
proverb
semantic equivalence
Opis:
Proverbs, as peculiar mini-texts, are a subject of interdisciplinary studies. Also for linguists they are a precious field of various types of research and analyses. The article touches upon the problem of the way different proverbs, having the same semantic value, function in the language, eg. the two proverbs Jaki ojciec, taki syn (Like father, like son) and Niedaleko pada jabłko od jabłoni (An apple falls close to the apple tree) have the same meaning ‘children are like their parents’. The described phenomenon is called semantic equivalence, and, as it appears, is not a homogeneous phenomenon in the world of proverbs. There are sets of proverbs that are characterized by a real semantic identity, but one should more often talk about similarity, and not identity within one particular semantic group. This fact is made up by the following factors: the syntactic plane that decides about formal relations between parts of the proverb, and the lexical store that is connected with a particular type of imagery. Both these factors form the final and complete meaning of the given proverb. They may be the source (albeit not in every case) of additional contents of the meaning, which  is why proverbs that carry the same meaning have various functions – those of admonition, warning, reprimand, critique, praise, encouragement or assessment, etc. Hence a definite form of a proverb may determine the way and range in which it may be used and be a factor that limits interchangeability in the group of equivalents. Equivalence of proverbs undoubtedly is a proof of the language’s wealth – it is a phenomenon that makes it possible to choose the most adequate proverb, depending on the intentions of the sender and the function it is supposed to fulfil in a definite communication situation.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2003, 51, 6; 187-198
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
El análisis de la comicidad verbal de los refranes del campo temático de la mujer
Analiza komizmu słownego w przysłowiach hiszpańskich dotyczących kobiety
Autorzy:
Kołodziejczyk, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1954150.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
przysłowie
komizm językowy
proverb
verbal comic
Opis:
Artykuł dotyczy komizmu słownego zawartego w przysłowiach hiszpańskich. Korpus wykorzystany do analizy stanowią przysłowia z zakresu ograniczonego do tematu kobiety. Komiczność nie jest cechą konieczną, by dany twór językowy zakwalifikować jako przysłowie, ale w niektórych kręgach tematycznych jest ona dlań bardzo charakterystyczna. Tematyka przysłów została tu wybrana właśnie ze względu na ich reprezentatywny charakter: wiele z nich zawiera niewątpliwie szereg elementów komicznych. W opracowaniu, składającym się z 6 części, znaleźć można jasną klasyfikację mechanizmów komicznych, podzielonych na ogólne i typowo językowe. Wśród mechanizmów ogólnych szczególną uwagę zwrócono na kontrast (w tym głównie zestawienie), zaskoczenie i przesadę (zarówno typowo słowną jak i pozajęzykową). Mechanizmy typowo językowe opisane w artykule to komiczna modyfikacja wyrazów, neologia, komiczne użycie tradycyjnych jednostek języka oraz rym. Poza tą klasyfikacją znaleźć tu można również podział przysłów na żarty słowne tendencyjne i niewinne, z których te pierwsze stanowią bez wątpienia większość.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 5; 127-144
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między cerkwią a karczmą – w kręgu łemkowskich paremii. Uwagi na temat książki Bolesława (Wasyla) Bawolaka, „Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic" (przepisał, przetłumaczył i zredagował Tomasz Kwoka, Wydawnictwo Żyznowski, 2021, 798 s.)
Between the church and the inn – in the circle of Lemko proverbs. Remarks on the book by Bolesław (Wasyl) Bawolak „Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic" (transcribed, translated and edited by Tomasz Kwoka, Wydawnictwo Żyznowski, 2021, 798 s.)
Autorzy:
Misiak, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26443788.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
review
proverb
saying
Lemkos
recenzja
przysłowie
powiedzenie
Łemkowie
Opis:
Artykuł zawiera polemiczną recenzję książki Bolesława (Wasyla) Bawolaka Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic (2021). Recenzowana publikacja zawiera zbór prawie 7 000 przysłów i powiedzeń, zróżnicowanych ze względu na obszar geograficzny (łemkowskie i ukraińskie), datowanie (dawne i współczesne) oraz sposób ich pozyskania (zasłyszane lub zaczerpnięte ze źródeł pisanych). Wątpliwości autorki recenzji budzą kryteria, na podstawie których tak różnorodny materiał można uznać za reprezentatywny dla mieszkańców Świątkowej Wielkiej i okolic. Recenzentka pyta także o autentyczność przekazu zawartego w przysłowiach, które Bolesław Bawolak poddał obróbce językowej. Za skomplikowany uznaje sposób uporządkowania materiału paremiologicznego – podział na 10 pól leksykalno-semantycznych, do których przypisane są słowa kluczowe wymienione zgodnie z porządkiem alfabetu łacińskiego, poprzedzające grupy przysłów uporządkowanych według alfabetu cyrylickiego. Mimo wskazanych wątpliwości autorka recenzji uznaje opisywaną publikację za cenne źródło materiału językowego i świadectwo kultury Łemków.
The article contains a polemical review of the book by Bolesław (Wasyl) Bawolak Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic (2021). The reviewed publication contains a collection of almost 7,000 proverbs and sayings, differentiated by geographical area (Lemko and Ukrainian), dating (old and new) and the way they were obtained (heard or taken from written sources). The author of the review raises doubts about the criteria on the basis of which such diverse material can be considered representative of the inhabitants of Świątkowa Wielka and the surrounding area. The reviewer also asks about the authenticity of the message contained in the proverbs, which Bolesław Bawolak subjected to linguistic transformation. She considers the method of organizing the paremiological material to be complicated – the division into 10 lexical-semantic fields, to which keywords are assigned, listed according to the order of the Latin alphabet, preceding groups of proverbs arranged according to the Cyrillic alphabet. Despite the indicated doubts, the author of the review considers the described publication to be a valuable source of linguistic material and testimony to Lemko culture.
Źródło:
Forum Lingwistyczne; 2023, 11; 1-5
2449-9587
2450-2758
Pojawia się w:
Forum Lingwistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chleb w małych formach litewskiego folkloru
Autorzy:
Smetoniene, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34616644.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
bread
concept
meal
human
work
chleb
folklor
koncept
przysłowie
zagadka
Opis:
Chleb w świetle małych form litewskiego folkloru jest głównym pokarmem człowieka i na tyle ważnym, że dzięki niemu człowiek jest gotowy do ciężkiej pracy. Nawet samo pieczenie chleba to ciężka praca, ale najważniejszy jest wynik tego trudu – syty, pracowity człowiek, syta rodzina; choć każda praca jest cenna, praca oracza lub zwykłych ludzi zasługuje na szczególny szacunek, ponieważ jest ściśle związana z chlebem i ziemią. Wielka waga przywiązywana jest do jakości chleba: musi on nie tylko pięknie wyglądać, ale także być smaczny. Chleb w litewskim folklorze jest też swego rodzaju miarą otaczających ludzi i wspólnoty, pozwala odróżnić swego od obcego; przypomina dom i ojczyznę, jawi się jako symbol siły rodziny, jej harmonii; w folklorze istnieje wzajemny związek między chlebem a człowiekiem: chleb chroni przed nieszczęściami, leczy, ostrzega, dlatego człowiek go chroni, szanuje, przypisuje mu magiczne właściwości. Tak pojmowali chleb przodkowie współczesnych Litwinów, jednak to rozumienie, bez względu na jego wartość, z biegiem czasu uległo zmianie. Mając na uwadze to, że folklor uchwycił głównie pogląd ludzi z XIX i pocz. XX w., wyniki badań przedstawione w tym artykule mogą różnić się od dzisiejszego wyobrażenia chleba.
Bread is one of the oldest human-made foods. With the emergence of agriculture, it became a daily meal and so began to be appreciated, personalised and deified. The image of bread in small forms of folklore shows that it is the main food, so important that people are ready to work hard for it and even baking bread is considered difficult. The result of all this work is a person whose hunger is satiated, and the same is true of the entire family. Although all work is valuable, that of a plougher or generally of ordinary people is particularly appreciated because it is most strictly connected with bread and land. Considerable attention is paid to the quality of bread: it not only has to look nice but also be tasty. Bread allows one to differentiate one’s folk from strangers; it reminds one of home and motherland, functions as a symbol of stability and harmony in the family. Data from folklore highlight mutual relationships between bread and people: bread protects people from misfortunes, it heals and warns them of danger. Therefore, people protect and respect it and attribute magical qualities to it. This understanding of bread was typical of our ancestors. However, given that the data from folklore used in this study come from the 19th and early 20th c., the contemporary understanding of bread may be different.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 103-116
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Proverbes dramatiques w polskiej dramaturgii XIX wieku
Proverbes Dramatiques in Polish Nineteenth-century Drama
Autorzy:
Szumska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967601.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
dramatic proverb
stage proverbe
comedy
one-act play
overview of the history of the genre
proverbe dramatique
przysłowie dramatyczne
przysłowie sceniczne
komedia
jednoaktówka
zarys historii gatunku
Opis:
The article presents the nineteenth-century history of the genre called proverbe dramatique – a transformation from a theatrical form the origins of which lie in the seventeenth-century dinner games to a work of literature. The sketch presents the origins and the development of the genre, its thematic and formal evolution; characteristic features, including in particular syncretism of genres – combining proverbs with, among others, comedy of manners and romantic comedy, comedy of errors and characters, tragicomedy, farce and sketch – characteristic of this period; the place of dramatic proverbs in the works of selected writers, including, in particular, Jan Chęciński and Aleksander Fredro; and the presence of stage proverbs in Polish drama and in the repertoires of the nineteenth-century theatres.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2015, 30, 4
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stereotypowe poglądy na temat narodów Grupy Wyszehradzkiej w przysłowiach i wyrażeniach przysłowiowych
Stereotypical views on the nations of the Visegrad Group in proverbs and proverbial phrases
Autorzy:
Domin, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1597144.pdf
Data publikacji:
2017-12-31
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Grupa Wyszehradzka
przysłowie
slogan
stereotyp
wyrażenie przysłowiowe
proverb
proverbial phrase
stereotype
Visegrad Group
Opis:
W artykule przedstawione zostały przysłowia i wyrażenia przysło- wiowe, których tematem są narody Grupy Wyszehradzkiej. Przy- słowia i wyrażenia przysłowiowe zostały opisane tematycznie (każ- da narodowość osobno), a wśród analizowanych tekstów są nie tylko przysłowia, ale także gatunki pokrewne (zwłaszcza współ- czesne): zdania osobne, slogany, hasła reklamowe, cytaty. Wymie- nione przysłowia opisane zostały w kontekście stereotypowych poglądów na temat sąsiadujących ze sobą krajów. Celem artyku- łu jest próba odpowiedzi na pytanie czy wyrażone w przysłowiach (często z wielowiekowym rodowodem) stereotypy można uzna- wać za aktualne i czy mogą one odzwierciedlać rzeczywiste relacje międzynarodowe.
The article presents proverbs and proverbial expressions about the na- tions of the Visegrad Group. Proverbs and proverbial expressions have been described subjectively (each nationality separately), and among the analyzed texts are not only proverbs, but also related phrases, es- pecially modern ones: separate sentences, slogans, advertising expres- sions, quotes. The proverbs mentioned are described in the context of stereotypical views on neighboring countries. The aim of the article is to try to answer the question whether the stereotypes expressed in the proverbs (often with centuries-long lineage) can be considered current and whether they can reflect real international relations.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2017, 19, 4; 175-188
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Syntaktischer Vergleich der polnischen und deutschen Phraseologismen im Bereich der Gefühle
The syntactic comparison between Polish and German phraseologisms regarding feelings
Syntaktyczne porównanie polskich i niemieckich frazeologizmów w zakresie uczuć
Autorzy:
Motyl, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38429746.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
phraseology
idiom
proverb
adjective
preposition
noun
comparison
fazeologia
przysłowie
przyimek
przymiotnik
rzeczownik
porównanie
Opis:
Sowohl Polnisch als auch Deutsch verfügen über Wortverbindungen, die das Sprechen ermöglichen über Liebe, Freundschaft, Hass, Wut, Angst, Glück. Es besteht eine Äquivalenz zwischen ihnen, entweder vollständig, oder optional. Wir stoßen auch auf eine Gruppe unübersetzbarer Ausdrücke, deren Bedeutung vermittelt werden muss in der zweiten Sprache durch Beschreibung. Die Elemente der Phraseologie sind Eigennamen. In solchen Fällen Besonders auffällig ist der Unterschied zwischen polnischen und deutschen Ausdrücken.
In this article there are presented various aspects of the scientific research on phraseologisms, categorisation criteria as well as the types of word connections. In next part, there is stated a description of the syntactic comparison of Polish vs. German phraseologisms regarding feelings. The above mentioned comparison has been made upon the components amount and type of particular parts in sentence. The core element in phraseologisms may constitute an adjective, adverb, a noun or preposition. It may also happen that part of the sentence stated in word connection in German differs in function while compared to the Polish version, nevertheless the meaning does not change. In the article there are mentioned idioms as well, which frequently have no equivalent in compared language. In such a case, their meaning should appear in descriptive manner.
Zarówno w języku polskim, jak i niemieckim funkcjonują związki wyrazowe, dzięki którym można mówić o miłości, przyjaźni, nienawiści, złości, strachu, szczęściu. Pomiędzy nimi istnieje ekwiwalencja albo całkowita, albo fakultatywna. Spotykamy także grupę wyrażeń nieprzetłumaczalnych, których znaczenie należy oddać w drugim języku poprzez opis. Elementami frazeologizmów bywają nazwy własne. W takich wypadkach szczególnie mocno ujawnia się różnica pomiędzy polskimi i niemieckimi wyrażeniami.
Źródło:
Językoznawstwo; 2015, 9; 43-54
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwa sposoby wartościowania baby w przysłowiu Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle
Autorzy:
Wasiuta, Sebastian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611511.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
linguistic worldview
proverb
linguistic stereotype
valuation
językowy obraz świata
przysłowie
stereotyp językowy
wartościowanie
Opis:
The article attempts to show how the proverb Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, lit. ‘Where the devil does not dare, he’ll send a woman’ [When the going gets tough, the tough get going], functions in the intertextual space of contemporary Polish public discourse. The history of the proverb is presented, along with its explanations and the stereotypes of the devil and the woman. It is then shown what modal formulae and genological qualifiers are used with the proverb in order to increase its persuasive potential, what position it holds when it is used in argumentation, in implication or in opposition. Conclusions are more general: the functioning of the proverb in discourse illustrates the distancing of paremic derivatives from their bases, as a result of which they lose their constitutive paremic features and turn into examples. The case on hand also involves axiological conversion: the woman in the proverb was first evaluated negatively (she is worse than the devil in her harmful actions), now her image is positive (she does something good against the devil). The proverb functions as praise of someone who has defeated the devil in overcoming difficulties.
Autor rozpoczyna od omówienia historii przysłowia Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, jego definicji oraz obecnych w nim stereotypów diabła i baby. Następnie pokazuje, że o ile początkowo przysłowie to wartościuje babę negatywnie (jest gorsza od diabła, bo bardziej skuteczna w szkodzeniu ludziom), o tyle współcześnie akcentuje się, że baba wbrew diabłu robi coś dobrego. Przysłowie to staje się pochwałą pod adresem kogoś, kto zwyciężył diabła, czyli przezwyciężył trudności.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz czł(owi)eka w tekstach przysłów polskich
An image of a human being in the texts of Polish proverbs
Autorzy:
Kochmańska, Wioletta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1590810.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
proverb
lexeme człowiek
cognitive representation of a concept
przysłowie
leksem człowiek
kognitywne wyobrażenie pojęcia
Opis:
W artykule przedstawiony został językowy obraz leksemu człowiek zawartego w linearnej strukturze tekstu przysłów, w których wskazany element stanowi centrum tematyczne. Dzięki analizie kognitywnej, w której uwzględniony został zarówno metaforyczny, podmiotowy, jak i przedmiotowy sposób widzenia człowieka, można stwierdzić, że jest on istotą złożoną, inteligentną, ale też niepozbawioną pierwotnych instynktów i ułomności, które w antropocentrycznym widzeniu prezentowane są w sposób metaforyczny. Człowiek podlega kontekstualnej waloryzacji z ośrodkiem ocennym w kanonicznej diadzie dobry–zły, co nie tylko wskazuje na przedmiotowe cechy, ale pozwala na realizację funkcji dydaktycznej przez gatunek. Jako podmiot podejmuje działanie lub poddaje się sprawczym siłom. Jest jednostką silnie stereotypizowaną, co pozwala na ujawnianie wiązanych z człowiekiem kulturowych przyzwyczajeń, dowodzących istnienia trwałości przypisywanych cech.
This article presents a linguistic image of the lexeme człowiek, contained in the linear structure of the text of proverbs, where the indicated element constitutes a thematic centre. As a result of cognitive analysis which considered metaphoric, subjective, and objective ways of perceiving a human being, it is possible to state that he is a complex, intelligent being, but also not devoid of primitive instincts and imperfections that in the anthropocentric perception are presented metaphorically. Człowiek is subject to contextual valorisation with the evaluative centre in the canonic dyad good – evil, which not only points to his subjective features, but also allows the species to perform a didactic function. As a subject, he undertakes action or submits oneself to the causative forces. He is a strongly stereotyped individual, therefore we can reveal the cultural habits connected to a human being, that prove the durability of the features ascribed to him.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2020, 19; 191-203
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O cnocie w Ikones książąt i królów polskich Jana Głuchowskiego
About the virtue in “Ikones of Polish princes and kings” by Jan Głuchowski
Autorzy:
Słomka vel Słomiński, Krystian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1597363.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Literackich PAN
Tematy:
cnota
epigramat
ikones
władca
męstwo
porównanie
przysłowie
virtue
epigram
icones
ruler
bravery
comparison
proverb
Opis:
“Vitae Regum Polonorum” by Klemens Janicki (Clemens Ianicius) (1516–1543) based on the Polish tradition of describing Polish rulers. This genre flourishes at the turn of the 16th and 17th centuries. The numerous translations and paraphrases of the Ianicius’ cycle were created then, including published in 1605, “Icones of Polish princes and kings” (“Ikones książąt i królów polskich”) by Jan Głuchowski (?–1604), who, based on the various rhetorical measures, repeatedly emphasized the role of virtue in the system of ruler’s values, and also formulated its definitions. It appears in the enumeration alongside other monarch attributes, but in different configurations. It also functions in the description of the ruler’s qualities as the culmination of other values. The definitions of virtue were built by Głuchowski using comparisons where he made tendecious associations, such as identification with a jewel. The highest value also appears in apophthegm formulations. Głuchowski most often drew on the proverbs that were popular in the literature at that time, modifying them to emphasize the content.
Źródło:
Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura; 2019, 2, 11; 35-52
2449-7339
Pojawia się w:
Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie i angielskie paremie o szczęściu
Polish and English paremies about happiness, luck and fortune
Autorzy:
Jaszczewska, Magdalena
Noińska, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2196175.pdf
Data publikacji:
2022-12-31
Wydawca:
Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:
paremie polskie
paremie angielskie
przysłowie
szczęście
: Polish paremies
English paremies
proverb
happiness
luck
fortune
Opis:
Celem artykułu jest analiza lingwokulturologiczna polskich i angielskich przysłów odnoszących się do pojęcia szczęście (ang. happiness, luck, fortune). Autorki opisują współzależność pojęć szczęście, los i fortuna w kulturze europejskiej oraz porównują ich konceptualizację w języku polskim i angielskim. W analizowanym materiale paremiologicznym występuje wiele przysłów o podobnym lub nawet identycznym znaczeniu w obu językach, co można tłumaczyć uniwersalnością paremii i wspólnym dziedzictwem kulturowym, m.in. szczęście zwykle opisywane jest jako zmienne, ulotne i nieprzewidywalne; często występuje personifikacja fortuny. Można również zaobserwować pewne różnice, związane z odmienną mentalnością oraz tradycjami ludowymi. Ponadto przesądy ludowe odzwierciedlone w analizowanym materiale są specyficzne dla danego kraju.
The purpose of this article is to compare Polish and English proverbs referring to the concepts of happiness, luck and fortune (corresponding to one Polish polysemous lexeme szczęście). The authors describe the interdependence of the concepts in question in European culture and compare their linguistic expression in Polish and English. In the analyzed paremiological material there are numerous proverbs with similar or even identical meaning in both languages, which can be explained by the universal nature of paremies and common cultural heritage, e.g., happiness and luck are usually described as changeable, fleeting and unpredictable; fortune is often personified. Some discrepancies can also be observed, which can be accounted for by different mentality and various folk traditions. Moreover, folk superstitions reflected in the analyzed material are nation specific.
Źródło:
Forum Filologiczne Ateneum; 2022, 10, 1; 109-124
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:
Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przysłowie w świetle danych systemowych
Autorzy:
Wasiuta, Sebastian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607734.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive definition
linguistic worldview
proverb
lexical semantics
definicja kognitywna
językowy obraz świata
przysłowie
semantyka leksykalna
Opis:
The paper intends to outline a reconstruction of the linguistic picture of proverb in Polish. The author makes an overview of the information given in the dictionaries of both historical and modern Polish, i.e. etymology of the word przysłowie (proverb), its lexicographical definitions, word formation derivatives and idioms.
Artykuł poświęcony jest rekonstrukcji obrazu przysłowia w polszczyźnie. Autor wychodzi od etymologii wyrazu przysłowie, a następnie analizuje informacje podawane w słownikach polszczyzny ogólnej – zarówno historycznych, jak i współczesnych – definicje leksykograficzne, derywaty słowotwórcze, utarte połączenia wyrazowe.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2017, 35, 1
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miłość w włosko-polskiej konfrontacji językowej na podstawie ekwiwalencji przysłów
Love in Italian-Polish linguistic confrontation on the basis of equivalent proverbs
Autorzy:
Wismont, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/683833.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
przysłowie
język polski
język włoski
miłość
językowy obraz świata
jednoznaczność
proverb
Polish language
Italian language
love
linguistic picture of the world
equivalence
Opis:
The article takes on the subject of linguistic picture of the world concerning the love and equivalent proverbs in Italian and Polish languages. The analysis of lexicographical materials demonstrates identical perception of this feeling, confluences within syntax of equivalents (despite the affiliation to different groups of languages) and, several times, common origin of proverbs in either language. This provenance oscillates around Latin. All of this tangential points undoubtedly are result of common, European cultural heritage.
-
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2017, 51, 1; 129-142
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wspomnienie młodości. O znaczeniu przysłowia „Przypomniała baba dziewic wieczór” w utworach Elizy Orzeszkowej
The memory of the youth. On the meanings of the proverb ‘the old woman recalled the evening of the virgins’ in Eliza Orzeszkowa’s works
Autorzy:
Kaczor, Monika
Narolska, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1400603.pdf
Data publikacji:
2015-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
Tematy:
Orzeszkowa
proverb
linguistic picture of the world
evaluation
the youth
the old age
Eliza Orzeszkowa
przysłowie
językowy obraz świata
wartościowanie
młodość
starość
Opis:
Przedmiotem artykułu jest językowo-historycznoliteracka analiza przysłowia „Przypomniała sobie baba dziewic wieczór”, zawartego w utworach Elizy Orzeszkowej. Część pierwsza pracy poświęcona jest językowej analizie przysłowia. Analiza potwierdza, iż służy ono wyrażaniu emocji związanych z upływem życia. Leksyka i frazeologia związana z młodością, przemijaniem i starością staje się wykładnikiem ogólnej prawdy o istocie ludzkiej egzystencji, samo zaś przysłowie traktować należy jako wyraz doświadczenia przemijania, odbijającego odwieczną i nieskończoną ludzką tęsknotę za szczęściem. W części drugiej pracy analizie poddane zostały funkcje przysłowia w wybranych utworach Elizy Orzeszkowej: Nizinach, Nad Niemnem i Pannie Róży. Na ich podstawie można wnioskować o dokonującym się w twórczości pisarki procesie uniwersalizacji wyrażenia. Czerpiąc przysłowie z białoruskiego folkloru, autorka z biegiem czasu odrywa je od pierwotnego kontekstu, nadając uogólnione znaczenie.
The subject of the article is a linguistic and literary historical analysis of the proverb ‘The old woman recalled the evening of the virgins’ included in Eliza Orzeszkowa’s writings. The first part of the work is devoted to linguistic analysis of the abovementioned proverb. The analysis confirms that its main goal is an expression of emotions associated with awareness of passing of life. Lexis and phraseology connected with youth, passing away of the time and the old age become the exponent of general truth on the essence of human existence, and the proverb itself should be treated as the expression of passing away experience that reflects eternal and infinite human longing for happiness. In the second part of the paper the analysis undertakes features and functions of the proverb in Eliza Orzeszkowa’s selected works: Lowlands [Niziny], By the Niemen [Nad Niemnem] and Mary Rose [Panna Róża]. On their basis one may infer the process of universalisation of the studied proverb within the works of the authoress. The writer draws the proverb from Belarusian folk, and as the time went by, separated its meaning from the original context, giving the saying universal meaning.
Źródło:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2015, 1; 173-185
2450-3584
Pojawia się w:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sentencje w czeskich dziełach Bartłomieja Paprockiego
Sentences in the Czech works of Bartłomiej Paprocki
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/908882.pdf
Data publikacji:
2020-01-13
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Czech literature of the 16th and 17th centuries
culture
maxim
proverb
Latin
literatura czeska XVI I XVII wieku
kultura
sentencja
przysłowie
łacina
Opis:
Bartłomiej Paprocki należy do grona pisarzy wykorzystujących w swojej twórczości sentencję jako celną formę wyrazu myśli filozoficznej i etycznej. W jego czeskich dziełach występują sentencje w języku łacińskim (pozostawione w oryginale, lub tłumaczone na czeski), wierszowane parafrazy sentencji łacińskich, a także autorskie sentencje pisarza, które zdradzają jednak wpływy antyczne bądź renesansowe i często okazują się nieoryginalne. Niejednokrotnie Paprocki stosuje ówczesne czeskie przysłowia. Sentencje bywają wplecione w treść utworów lub wyodrębnione jako tytuły poszczególnych wierszy czy rozdziałów. Wśród sentencji można wyróżnić kilka grup tematycznych. Do najczęstszych należą: przyjaźń i kobieta. Paprocki wielokrotnie pisze też o potędze rozumu ludzkiego, przemijaniu urody, śmierci oraz wadach ludzkich. Sentencje zawierają nauki moralne, napomnienia, pouczenia, przestrogi. Autor proponuje pozytywny model postępowania człowieka.
Bartholomew Paprocki is one of the writers who used maxims as an unerring medium for the expression of philosophical and ethical thought. His Czech works contain maxims provided in the Latin language (in the original version or translated into Czech), versed paraphrases of Latin proverbs and also his own maxims which have provenance in the ancient and Renaissance era, and often appear not to be formed by the author. Many a time Paprocki resorts to Czech proverbs of the time. The maxims are intertwined into the content of his works or highlighted as titles of specific poems and chapters. These maxims can be divided into topical categories. The most frequently used themes are: friendship and “woman”. Paprocki explores, again and again, the greatness of human mind, the fading of beauty, human vices and death. His maxims contain moral lessons, instructions, admonitions. The author proposes a positive model of human behaviour.
Źródło:
Bohemistyka; 2019, 3; 365-378
1642-9893
Pojawia się w:
Bohemistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Активные русские пословицы тематической группы «Судьба» и их сербские пословичные соответствия (на фоне китайского языка)
Rosyjskie aktywne przysłowia z grupy tematycznej „Los” i ich serbskie odpowiedniki paremiologiczne (na tle języka chińskiego)
Active Russian proverbs of the thematic group “Destiny” and their Serbian proverbial equivalents (in comparison with the Chinese language)
Autorzy:
Lee, Hsin-Yun
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127873.pdf
Data publikacji:
2022-02-03
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
пословица
паремиология
тематическая группа
судьба
русский язык
сербский язык
китайский язык.
przysłowie
paremiologia
grupa tematyczna
los
rosyjski
serbski
chiński
proverb
paremiology
thematic group
destiny
Russian
Serbian
Chinese
Opis:
Статья посвящена сравнению пословиц в трех языках (русском, сербском и китайском) на основе многоязычного словаря М.Ю. Котовой «Русско-славянский словарь пословиц с английскими соответствиями». В результате данного анализа сопоставляются языковые картины мира трех наций. Объектом исследования выступает пословица как лингвокультурологический феномен, предметом – пословицы о судьбе в русском, сербском и китайском языках. В исследовании выявляются общие черты русских, сербских и китайских пословиц о судьбе (тематическая группа «Судьба), а также указывается на их различия. В работе дается определение пословицы, рассматриваемой в качестве объекта исследования в трех языках; сравниваются русские пословицы о судьбе с их пословичными параллелями в сербском и китайском языках. В статье исследуются полные пословичные параллели, пословичные параллели с другой внутренней формой (аналоги) и лакуны.
Artykuł poświęcony jest porównaniu przysłów w trzech językach (rosyjskim, serbskim i chińskim) w oparciu o wielojęzyczny słownik M. Yu Kotova Rosyjsko-słowiański słownik przysłów z angielskimi odpowiednikami. W toku analizy porównywane są językowe obrazy świata trzech narodów. Obiektem badań jest przysłowie jako zjawisko ligwokulturowe, przedmiotem zaś przysłowia o losie w języku rosyjskim, serbskim i chińskim. Badanie ujawnia wspólne cechy rosyjskich, serbskich i chińskich przysłów o losie (grupa tematyczna Przeznaczenie), a także wskazuje na ich różnice. W pracy podano definicję przysłowia traktowanego jako przedmiot badań w trzech językach; porównuje się trójjęzyczne przysłowia o losie w paralelach, bada pełne paralele przysłowiowe, paralele przysłowiowe z inną formą wewnętrzną (analogią) oraz lakuny.
The article is devoted to the comparison of proverbs in three languages (Russian, Serbian and Chinese) based on the multilingual dictionary of M. Yu. Kotova “Russian-Slavic dictionary of proverbs with English equivalents.” As a result of this analysis, the linguistic pictures of the world of the three nations are compared. The object of the research is the proverb as a linguocultural phenomenon, the subject is proverbs about fate in the Russian, Serbian and Chinese languages. The study reveals the common features of Russian, Serbian and Chinese proverbs about fate (thematic group “Destiny”), and also points out the differences. The work provides a definition of a proverb considered as the object of research in three languages; compares trilingual proverbs about fate in parallels, and also explores full proverbial parallels, proverbial parallels with another internal form (analogs) and lacunae.
Źródło:
Językoznawstwo; 2021, 15; 183-198
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Беларускія антыпрыказкі як з’ява нацыянальнай лінгвакультуры
Belarusian Anti-Proverbs
Białoruskie antyprzysłowia jako zjawisko lingwokultury narodowej
Autorzy:
Ivanov, Eugene
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2192871.pdf
Data publikacji:
2021-01-11
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
сучасная беларуская мова
прыказка
антыпрыказка
змест
структура
утварэнне
ужыванне
the modern Belarusian language
anti-proverb
proverb
content
structure
derivation
usage
współczesny język białoruski
antyprzysłowie
przysłowie
treść
struktura
derywacja
funkcjonowanie
Opis:
У артыкуле разглядаецца паняцце антыпрыказкі, асноўныя этапы яе развіцця і вывучэння як лінгвістычнага феномена. Акрэсліваецца праблема даследавання і лексікаграфічнага апісання антыпрыказак у сучаснай беларускай мове. Вызначаюцца і паслядоўна апісваюцца гісторыя развіцця, аб’ём і склад, асноўныя сферы ўжывання, тэматычныя групы, разнавіднасці прататыпаў (зыходных тэкстаў), прадуктыўныя спосабы дэрывацыі, віды сувязі з прататыпам, структурныя тыпы і варыянтныя формы беларускіх антыпрыказак.
The article deals with the concept of anti-proverb, the main stages of its development and research as a linguistic phenomenon. The problem of studying and lexicographical representation of anti-proverbs in the modern Belarusian language is determined. The history of development, composition, main areas of usage, thematic groups, varieties of prototypes (source texts), the most productive methods of derivation, connection with the content of the source text, structural types and variant forms of Belarusian anti-proverbs are described.
W artykule rozpatrywane jest pojęcie antyprzysłowia, główne etapy jego rozwoju i analizy jako zjawiska lingwistycznego. Określono problem badania i opracowań leksykograficznych antyprzysłów we współczesnym języku białoruskim. Opisano historię rozwoju, skład, podstawowe sfery użycia, grupy tematyczne, odmiany prototypów (tekstów wyjściowych), najbardziej produktywne sposoby derywacji, związek z treścią tekstu wyjściowego, typy strukturalne oraz formy wariacyjne białoruskich antyprzysłów.
Źródło:
Językoznawstwo; 2020, 14; 83-106
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Концепти «хліб» та «рис» в українській і китайській фразеології
Concepts ‘rice’ and ‘bread’ in Ukrainian and Chinese phraseology
Koncepty „chleb” i „ryż” w ukraińskiej i chińskiej frazeologii
Autorzy:
Fan, Yun-Chu
Loda, Anastasiia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37516404.pdf
Data publikacji:
2023-12-18
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
китайська мова
українська мова
приказка
прислівʼя
лексичні кулінарні концепти
міжкультурна комунікація
Chinese language
Ukrainian language
saying
proverb
lexical culinary concepts
Intercultural Communication
język chiński
język ukraiński
porzekadło
przysłowie
leksykalne koncepty kulinarne
komunikacja międzykulturowa
Opis:
Стаття розглядає тематику кулінарних культурологічних кодів в китайській і українській мовах. Предмет нашого дослідження представляє найважливіші длякитайців і українців концептуальні поняття рис та хліб. Здебільшого в нашійстатті ці поняття розглядаються у фразеологізмах та ідіомах, оскільки вони єчастиною мови, яка в свою чергу є чи не найголовнішим фактором існуваннябудь-якого народу, його культури та менталітету. Концепти рис та хліб у ційстатті досліджуються на мовному матеріалі прислів’їв і приказок у двох мовах –китайській та українській. Актуальність статті полягає в зіставленні висловівпротилежно різних культур за принципом схожості їх посилу та змісту. Намибуло проведено лінгвістичний аналіз, який, з культурологічної точки зору,розширив уявлення про місце таких суттєво концептуальних стрижнів у тійобласті, як рис і хліб, і загалом роль аналізованих кулінарних концептуальнихлексем у культурі Китаю в порівнянні з їх сприйняттям українцями.
Artykuł omawia tematykę kulinarnych kodów kulturowych w języku chińskim i ukraińskim. Przedmiotem naszych badań są najważniejsze dla Chińczyków i Ukraińców koncepty ryżu i chleba. W większości przypadków w artykule pojęcia te są rozpatrywane we frazeologizmach i idiomach, ponieważ są elementami mowy, która z kolei jest bodaj najważniejszym czynnikiem istnienia każdego narodu, jego kultury i mentalności. Koncepty ryżu i chleba są badane na materiale językowym przysłów i porzekadeł w dwóch językach – chińskim i ukraińskim. Znaczenie artykułu polega na porównywaniu wypowiedzi przeciwnych do różnych kultur na zasadzie podobieństwa ich przesłania i treści. Przeprowadziliśmy analizę językową, która z kulturowego punktu widzenia poszerzyła pogląd na miejsce tak istotnych konceptualnych pojęć w tej dziedzinie, jak ryż i chleb, oraz ogólnie na rolę analizowanych kulinarnych leksemów pojęciowych w kulturze Chin w porównaniu z ich postrzeganiem przez Ukraińców.
The article examines the topic of food in Chinese and Ukrainian languages. The subject of the study is the concepts of rice and bread, which are most important for the Chinese and Ukrainians. For the most part, in this article, these concepts are considered in idioms, since they are part of the language which is one of the main factors of the existence of any nation and its culture. The concepts of rice and bread are analysed here by comparing proverbs and sayings of the two studied languages. The relevance of the article lies in the comparison of sayings of the two cultures that seem almost opposite from one another, based on the principle of similarity in their message and content. The carried out work expanded the understanding of the role of rice and bread, and in general the role of food in Chinese culture in comparison with the perception of food by Ukrainians.
Źródło:
Językoznawstwo; 2023, 19, 2; 67-73
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Направления исследований национально-культурного своеобразия белорусских пословиц (конец ХІХ – начало ХХІ века): методология, проблемы, перспективы (часть 1)
Kierunki badań nad narodowo-kulturową swoistością białoruskich przysłów (koniec XIX–początek XXI wieku): metodologia, problemy, perspektywy (część 1)
Directions of research into the national-cultural specificity of Belarusian proverbs (late 19th – early 21st centuries): methodology, problems, perspectives (Part 1)
Autorzy:
Petrushevskaia, Julia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127826.pdf
Data publikacji:
2022-02-03
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
белорусский язык
паремиология
пословица
национальная специфика
этимология
этнолингвистика
лингвокультурология
лингвострановедение
język białoruski
paremiologia
przysłowie
specyfika narodowa
etymologia
etnolingwistyka
lingwokulturologia
lingwokrajoznawstwo
Belarusian language
paremiology
proverb
national specificity
etymology
ethnolinguistics
cultural linguistics
language and cultural studies
Opis:
Определены основные направления изучения национально-культурного своеобразия пословиц в белорусском языке в период с конца XIX – начала XXI вв. Лингвокультурологические исследования белорусских пословиц немногочисленны и часто не отделяются от изучения национальной картины мира в белорусских фразеологизмах. Лингвострановедческое описание национально--культурной специфичности белорусских пословиц основывается на результатах этимологических, этнолингвистических и лингвокультурологических исследований, поэтому автоматически перенимает все их недостатки. Все рассмотренные исследования реализуются на разном по объёму и качественных свойствах пословичном материале, имеют различную степень репрезентативности, характеризуются неодинаковой эффективностью. Тем не менее, содержание существующих разноаспектных исследований белорусских пословиц позволяет разработать методологию определения национально-культурной специфики пословичного фонда белорусского языка. Рассмотрены новейшие попытки и перспективы описания лингвокультурного своеобразия белорусских пословиц.
Określono główne kierunki badań narodowo-kulturowej swoistości przysłów w języku białoruskim w okresie od końca XIX do początku XXI wieku. Badania etymologiczne mają na celu identyfikację właściwych białoruskich przysłów, odzwierciedlających narodowo-kulturową specyfikę języka białoruskiego jako całościowych znaków językowych. Większość etymologii białoruskich przysłów nie zawsze jest dokładna, ponieważ przeważnie ignorują one obcy materiał przysłowiowy. Badania etnolingwistyczne białoruskich przysłów dotyczące metodologii i wyników są nadal ściśle związane z badaniami realiów etnograficznych w paremiach jako gatunku ustnej sztuki ludowej, dlatego częściej postrzegane są w sferze folklorystyki niż językoznawstwa. Lingwokulturowe badania białoruskich przysłów są nieliczne i często nie są oddzielane od analizy narodowego obrazu świata w białoruskich frazeologizmach. Lingwokrajoznawczy opis specyfiki narodowo-kulturowej przysłów białoruskich opiera się na wynikach badań etymologicznych, etnolingwistycznych i językowo-kulturowych, dlatego automatycznie przejmuje wszelkie ich niedoskonałości. Wszystkie rozpatrzone badania są realizowane na materiale przysłowiowym o różnej objętości i właściwościach jakościowych, mają różny stopień reprezentatywności i charakteryzują się różną skutecznością. Niemniej jednak treść istniejących wieloaspektowych badań białoruskich przysłów pozwala na opracowanie metodologii określania narodowo-kulturowej specyfiki przysłowiowego zasobu języka białoruskiego. Rozważono najnowsze próby i perspektywy opisu językowo-kulturowej oryginalności białoruskich przysłów.
The main research directions of studying the national and cultural specificity of proverbs in the Belarusian language in the period from the end of the 19th century to the beginning of the 21st century are discussed. Linguocultural studies of Belarusian proverbs are few and often not separated from the study of the national picture of the world in Belarusian phraseologisms. The linguistic and cultural description of the national--cultural originality of Belarusian proverbs is based on the results of etymological, ethnolinguistic and cultural linguistics studies, therefore it automatically adopts all their imperfections and limitations. All the studies mentioned are carried out on proverbial material of different volume and qualitative properties, have a different degree of representativeness, and are characterized by different effectiveness. Nevertheless, the content of the various existing studies of Belarusian proverbs makes it possible to develop a methodology for determining the national and cultural specificity of the Belarusian proverbial resources. The latest attempts at, and prospects for, describing the linguocultural specificity of Belarusian proverbs are considered.
Źródło:
Językoznawstwo; 2021, 15; 147-181
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-19 z 19

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies