Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "pogranicze kulturowe" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-41 z 41
    Tytuł:
    Otwarte granice - otwarte pogranicza?
    Open borders - open borderlands?
    Autorzy:
    Sobieraj, I.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/946093.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    granica
    pogranicze
    pogranicze kulturowe
    border
    borderland
    cultural borderland
    Opis:
    Od 1989 roku na polskich granicach i pograniczach zachodzą istotne zmiany. Polskie granice różnią się od siebie głównie pod względem funkcji politycznych i gospodarczych, jakie obecnie pełnią, przede wszystkim z uwagi na uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej i Układzie z Schengen. Mieszkańcy różnych pograniczy mają także odrębny bagaż doświadczeń historycznych, związanych z uwarunkowaniami z przeszłości. Czy te różnice przekładają się na odmienne postawy mieszkańców pograniczy? W artykule tym poddane zostały analizie wyniki badań zrealizowanych na polskich pograniczach od 2008 do 2010 r., celem porównania postaw mieszkańców różnych pograniczy – zachodniego, południowego i wschodniego wobec funkcji granicy, oceny sytuacji na pograniczu oraz ich otwartości na kontakty międzykulturowe bądź dystansu wobec sąsiednich narodów.
    Since 1989 important changes have been hold on Polish borders and borderlands. The Polish borders differ from each other mainly regarding political and economic functions, they now performing. This is basically because of the presence of Poland in European Union and Schengen Agreement. The inhabitants of various borderlands have also other historic experiences connected with the past. Does differences transform into other attitudes of borderlands’ inhabitants? In this article the results of the research on Polish borderlands from 2008 to 2010 were analyzed. The aim of the research was to compare the attitudes of the inhabitants’ of various borderlands: east, west, south towards the functions of the borders, their assessment of the borderlands’ situation and their openness on intercultural contact or their social distance to neighboring nations.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2013, 65; 375-382
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kwestie pograniczne w pisarstwie Gustawa Manteuffla
    Autorzy:
    Budzyński, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/639082.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    Manteuffel Gustaw, inflantologia, pogranicze kulturowe, historiografia, geopoetyka
    Opis:
    Borderland issues (borderland) in literary works of Gustaw ManteuffelGustaw Manteuffel (1832–1916) was Polish-Livonian historiographer whose writing activity focused on the idea of reconstructing the forgotten land called Polish Livonia. In his many texts elaborating almost exclusively on Livonian issues, one can find as well many borderland categories. Livonia he lived in and wrote about was a highly diversified land, both ethnically, linguistically, and religiously. This article, dealing with borderland issues considered in Gustaw Manteuffel’s works, represents the new subdiscipline of contemporary academic studies on the heritage of the Polish-Lithuanian state called Livonian studies.
    Źródło:
    Wielogłos; 2014, 2(20)
    2084-395X
    Pojawia się w:
    Wielogłos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pojęcie pogranicza w muzyce Andrzeja Kurylewicza
    The concept of borderline in the music of Andrzej Kurylewicz
    Autorzy:
    Kurylewicz, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/326689.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    pogranicze kulturowe
    muzyka
    Kurylewicz Andrzej
    sztuka
    cultural borderland
    music
    art
    Opis:
    W muzyce Andrzeja Kurylewicza można odnaleźć pojęcie pogranicza w całej jego wielowymiarowości geograficznej, politycznej, kulturowej, etycznej i metafizycznej. Według Platona byt ma swoją granicę, bo granica, czyli określenie, wyznacza byt jako jednostkowy, specyficzny, oddzielony od innych. Twórczość, a specjalnie muzyka, która jest istotą wszelkiej twórczości, polega na tworzeniu rzeczy nowych z już istniejących, ale zawsze z przymieszką nieprzewidywalności. Sztuka to nie tyle tworzenie czegoś z czegoś, ile przeprowadzanie z niebytu do bytu, to przekraczanie i ustalanie granic, określeń. Jest wynikającym z głębokich potrzeb duchowych twórczym myśleniem. Sztuka jest uwikłana w politykę, która niestety nie jest etyczna. Dlatego wielka sztuka, niezależna twórczość polega na cierpliwym, nieustającym poruszaniu się po granicy i granicach, cienkich liniach granicznych pragnień, wyborów, myśli, idei, ogromnej, zróżnicowanej rzeczywistości. Za taką sztukę płaci się trudnym życiem, ale w zamian otrzymuje szczęście własnej drogi do myśli i rzeczy najważniejszych, do idei piękna.
    In the music of Andrzej Kurylewicz one can find the concept of borderline in its rich multi dimension: geographical, political, cultural, ethical and metaphysical. According to Plato, a being has its border, and this border, e.i. the definition, defines a being as individual, specific, different from the others. Art (creativity), and especially music, which is the essence of all artistic production, consists in making new things from the things already existing, but it always shows an element of unpredictability. Art means not making something from something, it is rather bringing sometning form non-being into being, it means passing and establishing borders and definitions. Art is a creative thinking coming from the author’s deep, spiritual wishes. Art is involved in politics, which, unfortunately, is not ethical. Therefore the great art, independent artistic production, consists in a patient, continuous movement on the border, borders and fine borderlines of desires, choices, thoughts, ideas and the whole, diverse, miscellaneous reality. Such art must be paid by difficult life; but in return one receives the happiness of his or her own way towards the thoughts and things of greatest importance, towards the idea of beauty.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2013, 65; 169-181
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizualizacja kartograficzna krajobrazu pogranicza kulturowego – Źródła i metody
    Cartographical visualization of the landscape of cultural borderland – The data sources and methods
    Autorzy:
    Awramiuk-Godun, A.
    Iwańczak, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/88294.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    krajobraz
    pogranicze kulturowe
    województwo podlaskie
    delimitacja
    landscape
    borderland
    Podlaskie Voivodship
    delimitation
    Opis:
    W opracowaniu przedstawiono propozycje metodyczne dotyczące wykorzystania wybranych źródeł danych oraz metod określania przestrzennego zróżnicowania krajobrazu pogranicza kulturowego. Badania przeprowadzono na przykładzie województwa podlaskiego, charakteryzującego się wyraźnym zróżnicowaniem kulturowym. Przebiega tam strefa przejściowa między kręgami kulturowymi Europy Zachodniej (łacińskiej) i Wschodniej (bizantyjskiej). Z uwagi na specyfikę obszaru badań za podstawę wielokulturowości przyjęto zróżnicowanie wyznaniowe z podziałem na rzymskokatolickie i prawosławne. Do określenia zasięgu i intensywności oddziaływania badanych kultur zastosowano 4 sposoby delimitacji przestrzeni z wykorzystaniem buforów, wieloboków Thiessena, pól podstawowych oraz podziału terytorialnego. Efektem analiz było opracowanie map różnicowych i wyznaczenie granic wpływów kulturowych, które następnie zaznaczono na mapie wynikowej.
    The paper presents methodological suggestions concerning the usage of the selected data sources and methods to determinate a spatial diversity of the cultural landscape of the borderland. The study was conducted on the example of Podlaskie voivodship, which is characterized by a distinct ethno-religious cultural diversity. A transition zone between two cultural circles: Western-Latin and eastern-Byzantine, goes there. As a basis of multiculturalism, due to the specific area of research, the authors took the religious diversity divided into Roman Catholic and Orthodox. To determine the scope and the intensity of cultures interaction, there were applied 4 different ways of delimitation of space with the use of buffers, Thiessen (Voronoi) polygons, basic fields (GRID) and territorial division. The result of the analysis was to develop the differential maps, to delimitate the cultural influences and to present those cultural influences on the comparative map.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2015, 27; 95-108
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ada Judytka i zaginiony tałes. Dziecięcy klucz do wielokulturowego Białegostoku
    Ada Judytka and the lost tallis: A child’s key to a multicultural Bialystok
    Autorzy:
    Szumal, Marianna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1075933.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    multiculturalism
    cultural border
    intercultural education
    cultural heritage
    wielokulturowość
    pogranicze kulturowe
    edukacja międzykulturowa
    dziedzictwo kulturowe
    Opis:
    Artykuł stanowi analizę książki Agnieszki Suchowierskiej pt. Ada Judytka i zaginiony tałes oraz próbę określenia jej potencjału dydaktycznego. Omawiana pozycja jest opowieścią o Adzie Judytce, która zamieszkuje Białystok i z dziecięcą ciekawością odkrywa jego wielokulturowość. Główna bohaterka jest pół-Polką, pół-Żydówką, a przewodnikami po innych kulturach i religiach stają się jej rówieśnicy. Autorka omawia sposób narracji oraz konstrukcje poszczególnych bohaterów. Namysł nad tą lekturą staje się pretekstem do poddania propozycji działań dydaktycznych i opisania sytuacji lekcyjnych, w których książka Suchowierskiej stała się pomocą dla nauczyciela i ucznia.
    The article is an attempt to analyze Agnieszka Suchowierska’s book Ada Judytka and the lost tallis as well as to determine its didactic potential. The book presents a story of Ada Judytka, who lives in Białystok and with natural curiosity discovers its multiculturalism. Ada is half-Polish and half – Jewish by origin and her peers become guides to other cultures and religions. The issues of narrative and the construction of individual heroes are discussed in the article. Suchowierska’s book enhances the quality of potential lessons scenarios by offering help to both students and teachers in understanding the problem of multiculturalism.
    Źródło:
    Polonistyka. Innowacje; 2019, 9; 131-140
    2450-6435
    Pojawia się w:
    Polonistyka. Innowacje
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Młodzież pogranicza – młodzież na pograniczu. Wybrane wyniki badań z projektu Interreg IIIA realizowanego w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego
    Borderland youth – youth in the borderland. Selected research results from the project Interreg IIIA implemented in the Institute of Pedagogical Sciences of the University of Opole
    Autorzy:
    Nycz, Edward
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1967772.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    młodzież
    wartości
    tożsamość
    pogranicze kulturowe
    pogranicze etniczne
    wieś.
    young people
    values
    identity
    cultural borderland
    ethnical borderland
    village.
    Opis:
    Artykuł przedstawia tematykę związaną z realizacją projektu badawczego podejmującego zagadnienie podmiotowości i tolerancji wśród młodzieży na pograniczu kultur. Młodość jest czasem określania swojej tożsamości, która jest trudna do określenia w okresie zmian globalnych i lokalnych. Przedstawiono wartości preferowane przez młodzież wiejską regionu oraz ich wizję świata i próby określenia własnego miejsca w społeczeństwie. Badania były wspólnym projektem polsko-czeskim, w którym badano młodzież i lokalnych liderów wiejskich.
    The article brings up an issue (related to research project), which concentrates on the problem of subjectivity and tolerance among the young people on the borderland of cultures. The youth is the time of defining people’s own identity, however nowadays this process is difficult to be conducted in the face of global and local changes. Carried out research shows values preferred by the young people of the country region, their vision of the world and their attempt to define their own place in the society. Research was a common Polish-Czech project. The investigation group consisted of young people and local country-leaders.
    Źródło:
    Edukacja Międzykulturowa; 2014, 3; 191-214
    2299-4106
    Pojawia się w:
    Edukacja Międzykulturowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowe obywatelstwo i patriotyzm na pograniczu kultur: międzykulturowy kontekst
    New citizenship and patriotism at the cultural frontier: a cross-cultural context
    Autorzy:
    Szerląg, Alicja J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20008812.pdf
    Data publikacji:
    2023-09-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    wielokulturowość
    obywatelstwo
    patriotyzm
    pogranicze kulturowe
    integracja międzykulturowa
    multiculturalism
    citizenship
    patriotism
    cultural borderland
    intercultural integration
    Opis:
    The cultural diversification of states deconstructs the model of a homogenous national community, yet it requires the maintenance of the stability of democratic institutions in a situation where culturally different citizens are increasingly resistant to forced assimilation and subjugation. A multicultural state must actively protect the cultural identities of its citizens. Some dilemmas arise in the understanding of citizenship and patriotism, for which state multiculturalism and interculturalism at the level of an individual citizen become contextual references. Therefore, the subject of this article is the different types of new citizenship and patriotism, with model approaches to them. The author exposes multiculturalism, revealing the new citizenship and intercultural connotations of patriotism. She looks at these categories from a cultural borderland perspective. With reference to the pillars of coexistence identified on the basis of empirical research in this borderland, the author conceptualizes intercultural citizenship and patriotism. She also points to their multidimensional nature with an intercultural connotation. The author sees them as integrating factors of a culturally diverse society. Their national-cultural, identity, and community provenance gives an intercultural character to the integration process. Integration conceived in this way fosters the evolution of the nation-state into a heterogeneous national community operating within its borders.
    Różnicowanie się kulturowe państw z jednej strony dekonstruuje model homogenicznej wspólnoty narodowej, a z drugiej strony wymaga utrzymania stabilności instytucji demokratycznych w sytuacji, gdy jego odmienni kulturowo obywatele są coraz bardziej odporni na przymusową asymilację i podporządkowanie. Państwo wielokulturowe winno bowiem aktywnie chronić tożsamości kulturowe swoich obywateli. W efekcie ujawniają się dylematy związane z pojmowaniem obywatelstwa i patriotyzmu, dla których kontekstualnymi odniesieniami stają się wielokulturowość na poziomie państwa oraz międzykulturowość na poziomie indywidualnego obywatela. Stąd różne rodzaje nowego obywatelstwa i patriotyzmu, z modelowymi ich ujęciami, których odczytanie autorka czyni przedmiotem artykułu. Eksponuje wielokulturowość ujawniającą nowe obywatelstwo oraz międzykulturowe konotacje patriotyzmu. Jako użyteczne uznaje spojrzenie na te kategorie z perspektywy pogranicza kultur. W odniesieniu do filarów współistnienia na owym pograniczu, dokonuje konceptualizacji obywatelstwa i patriotyzmu. Wskazuje na ich wielowymiarowy charakter o międzykulturowej konotacji. Postrzega je jako czynniki integrujące zróżnicowane kulturowo społeczeństwo. Ich narodowo-kulturowa, tożsamościowa oraz wspólnotowa proweniencja nadaje procesowi integracji międzykulturowy charakter. Tak pojęta integracja sprzyja ewolucji państwa narodowego w kierunku heterogenicznej wspólnoty narodowej, funkcjonującej w jego granicach.
    Źródło:
    Edukacja Międzykulturowa; 2023, 22, 3; 52-63
    2299-4106
    Pojawia się w:
    Edukacja Międzykulturowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podlasie – the landscape of cultural borderland, and not of the boundary
    Podlasie – krajobraz pogranicza kulturowego, a nie krajobrazy granicy
    Autorzy:
    Plit, F.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/87859.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    Western civilisation
    Eastern Orthodox civilisation
    cultural borderland
    Podlasie
    cywilizacja zachodnia
    cywilizacja prawosławna
    pogranicze kulturowe
    Opis:
    A scholars distinguish European (Western) and the Byzantine (Orthodox) civilisations, endowing this division with the highest taxonomic rank. The boundary between these civilisations runs across the region of Podlasie in Poland, magnified there by the parallel ethnic and language divisions. Yet, we deal within this area with numerous borrowings, and the borderland type of landscape has developed. This results from the regional history, but may also be a premise for stating that there are no really deep differences between the Western and the Eastern Orthodox civilisations. These differences are not bigger than those, for instance, between the Shiite and Sunni societies. Emphasising of the differences between the Western versus the Eastern Orthodox civilisations it is more correct to classify both into one, Christian civilisation, having the highest taxonomic rank, and to look for the commonalities of the cultural landscape within the framework of this civilisation.
    Religia stanowi ważny wyróżnik cywilizacji. Badacze wyróżniają cywilizację europejską (zachodnią) i bizantyjską (prawosławną), nadając podziałowi najwyższą rangę taksonomiczną. Granica między tymi cywilizacjami przebiega w Polsce przez Podlasie, wzmocniona tam podziałami etnicznymi i językowymi. Zróżnicowanie krajobrazów kulturowych odzwierciedla zróżnicowania kultur, zatem na Podlasiu należałoby oczekiwać ostrej granicy między typami krajobrazów. Jednak mamy tam do czynienia z licznymi zapożyczeniami, ukształtował się krajobraz pogranicza. Wynika to ze specyfiki historii regionu, ale też wskazuje, że między tymi dwiema cywilizacjami nie ma tak istotnych różnic. Nie są one większe niż np. między społecznościami szyitów i sunnitów w cywilizacji islamu. Eksponowanie różnic cywilizacja zachodnia versus prawosławna ma uwarunkowanie historyczne, poprawniej jest obie zaliczać do jednej, najwyższej rangi taksonomicznej cywilizacji chrześcijańskiej i w jej ramach szukać wspólnoty krajobrazu kulturowego.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2014, 23; 165-176
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pogranicza kulturowe w legendach i podaniach Podlasia
    Cultural borderlands in legends and stories of Podlaskie Province
    Autorzy:
    Józefowicz, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/325524.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    Podlasie
    pogranicze kulturowe
    opowieści ludowe
    polski region pogranicza
    cultural borderland
    folk tales
    Polish border region
    Opis:
    Podlasie jest przykładem polskiego regionu pogranicza. Przez wiele stuleci poddawane było silnym oddziaływaniom kulturowym, społecznym, politycznym i ekonomicznym płynącym ze współistnienia żyjącej tu ludności: plemion Jaćwingów, ludności żydowskiej, tatarskiej, białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej. Te historyczne uwarunkowania nie mogły pozostać bez wpływu na obecny kształt i charakter Podlasia. Pomocne w analizach takich stosunków okazują się opowieści ludowe legendy, podania, klechdy, baśnie. W artykule dokonałam analizy około dwustu opowieści ludowych w kontekście: „ my” „oni”, „swoi” „inni, obcy”. Podjęłam próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jak dalece wyobrażenia jednych ludów oddziaływały na drugich? Jak dalece ta literatura sprzyja refleksji nad własną historią? W jaki sposób sprzyja ona empatii, solidarności, otwieraniu się na inne kultury? Wyróżniłam następujące pogranicza kulturowe w opowieściach ludowych Podlasia: pogranicze religijne, pogranicze etniczno-narodowe, pogranicze językowe.
    Podlaskie Province it is an example of cultural borderline. Contrary to most of Poland which is homogenous in terms of ethnicity and religion, the North Eastern Region of Poland has several minorities. For many centuries Jacwing`s tribes, Jews, Tartars, Byelorussians, Ukrainians, Lithuanians had lived there, so their cultural, social, political and economical influences have remained there. In analyzing such relations, legends and other folk stories are very useful. From time immemorial, legends, fairy tales, stories, were handed down from generation to generation. Legends, fairy tales and stories connected with a region fulfilled particular role to build bonds with this region and its tradition. They talked about specificity of culture of a small part of the country and, at the same time, communicated integration of the particular community with the whole country.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2013, 65; 111-126
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mistrz, błazen i ich międzykulturowa wspólnota. Śmiech na kulturowym pograniczu klasy szkolnej
    The Master, the Clown and Their Cross-Cultural Community. Laughter in the Cultural Borderland of a Classroom
    Autorzy:
    GRZYBOWSKI, PRZEMYSŁAW PAWEŁ
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/556228.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym.
    Tematy:
    śmiech
    pogranicze kulturowe
    edukacja międzykulturowa
    nauczyciel
    klasa szkolna
    laughter
    cultural borderland
    cross-cultural education
    teacher
    classroom
    Opis:
    Celem refl eksji będącej podstawą niniejszego artykułu jest przedstawienie okoliczności budowania wspólnoty śmiechu w klasie szkolnej. Autor zakłada, że jednym z czynników rozwiązywania konfl iktów, poszukiwania płaszczyzn dialogu i osiągania kompromisu w klasie szkolnej postrzeganej jako pogranicze kulturowe jest świadome budowanie wspólnoty śmiechu. Jej liderem może być zarówno nauczyciel (mistrz), jak i jeden z uczniów pełniący wśród rówieśników funkcję błazna klasowego. Klasa szkolna rozpatrywana jest tu jako jeden z najbardziej rozpowszechnionych typów kulturowego pogranicza. Dochodzi w niej do spotkania osób funkcjonujących na co dzień w różnych grupach wiekowych, charakteryzujących się odmiennym statusem w środowisku szkoły. W odniesieniu do niej można mówić także o kontaktach z Innością/Obcością zachodzących na zasadzie przenikania określonych wzorów kulturowych i wartości ze sfery publicznej, co następuje w czasie lekcji z przedmiotów, w których program jest wpisane zróżnicowanie kulturowe. Naturalne jest więc stykanie się w klasie (niekiedy także starcie) wzorów kulturowych wyniesionych z domu przez uczniów i/lub obecnych w kulturze masowej. Wiąże się to z konfl iktami w społeczności szkolnej, przybierającymi rozmaite formy i wymagającymi od wychowawców przedsięwzięcia środków zaradczych. Wspólnotowy śmiech w klasie szkolnej – szczególnie śmiech z kimś, a nie przeciw komuś – świadczy o integracji środowiska, wzajemnym zrozumieniu i możliwości zaistnienia dialogu ponad granicami wieku i statusu. Zarówno nauczyciel-mistrz, jak i klasowy błazen mogą więc odgrywać w klasowej społeczności rolę nie do przecenienia, ponieważ budowanie – także dzięki ich działaniom – międzykulturowej wspólnoty w klasie pomaga uczniom aktywnie poznawać jej wartość, którą mogą wykorzystać w życiu pozaszkolnym.
    The aim of these refl ections is to verify the thesis concerning establishment of the community of laughter as one of the factors supporting and empowering teachers in the process of resolving confl icts, seeking dimensions of dialogue, and achieving compromise in the classroom (perceived as a cultural borderland). It is an area, people of diff erent social statuses that function on daily basis in various age groups meet. Hence, with reference to the classroom, encountering the Other/Alien occurs on the ground permeated by given cultural patterns and values from the public sphere. Such process takes place when the class accomplishes objectives linked to the cultural diversity. Presented arguments were formulated as a result of a profound inspection and analysis of the secondary data. Both the master-teacher and the class clown can play a key role, be of paramount importance to the class community. Establishing cross-cultural community in the classroom can help pupils to actively recognize and learn the value of such community – that could be utilized in their subsequent, after-school life.
    Źródło:
    Multicultural Studies; 2016, 1; 131-141
    2451-2877
    Pojawia się w:
    Multicultural Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ćwierćwiecze działalności naukowo-badawczej uniwersyteckiego ośrodka etnologicznego w Cieszynie
    A quarter of a century of research at the University of Silesia’s ethnological center in Cieszyn
    Autorzy:
    Odoj, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20678993.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    cieszyński ośrodek etnologiczny
    etnologia
    antropologia kulturowa
    Śląsk
    pogranicze kulturowe
    Cieszyn ethnological center
    ethnology
    cultural anthropology
    Silesia
    cultural borderland
    Opis:
    The academic center of ethnological research in Cieszyn has a clearly defined profile, which distinguishes it from other centers of this kind in Poland. Its specificity results primarily from the research interests of the staff, which focus on the issues of cultural and ethnic borderlands and on contemporary socio-cultural transformations, including the role of tradition in the life of postmodern communities. The rich and multifaceted achievements over the past twenty-five years of the center’s operation can be seen as an obligation on the part of the researchers encouraging them to make further consistent efforts to consolidate its position on the map of ethnological studies in Poland, to make their research more effective, and to enhance and broaden international cooperation. A materialization of the idea of creating a permanent ethnological research institution in Silesia, the center plays an important and admittedly unique role in integrating research on cultural phenomena and processes in Central Europe.
    Źródło:
    Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2021, 21, 2; SEIA.2021.21.02.01, 1-26
    1506-5790
    2353-9860
    Pojawia się w:
    Studia Etnologiczne i Antropologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Preferencje aksjologiczne dzieci i młodzieży z pogranicza polsko-czeskiego. Od wartościmaterialnych do postmaterialnych
    Axiological preferences of children and youth from the Polish-Czech borderline.From material to post-material values
    Autorzy:
    Ogrodzka-Mazur, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1956450.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    wartości
    preferencje aksjologiczne
    pogranicze kulturowe
    edukacja wielo- i międzykulturowa
    values
    axiological preferences
    cultural borderland
    multi- and intercultural education
    Opis:
    W opracowaniu scharakteryzowano przemiany w zakresie wartości cenionych przez dzieci i młodzież z pogranicza polsko-czeskiego – odwołując się do sformułowanych przez R. F. Ingleharta hipotez niedoboru i socjalizacji. Zakładają one – po pierwsze – że priorytetowe wartości jednostki odzwierciedlają jej środowisko społeczno-ekonomiczne, a przedmiotom, których jest w nim stosunkowo niewiele, nadaje się subiektywnie wyższą wartość i – po drugie – podstawowa struktura wartości jednostki odzwierciedla warunki, w jakich została ona wychowana. Przeprowadzenie badań w latach 1990–1991 oraz 2014–2015 – z wykorzystaniem strategii porównań podłużnych, opartej na kryterium czasu – umożliwiło poznanie czynników oddziałujących na preferencje aksjologiczne młodego pokolenia, jak również przedstawienie względnej dynamiki zmiany i uchwycenie wyznaczających ją mechanizmów.
    What has been described in this study are the transformations of the values appreciated by children and youth in the Polish-Czech borderland. This is done in reference to Ronald F. Inglehart’s hypotheses of scarcity and socialization. They assume that: firstly, the individual’s priority values reflect his/her socio-economic environment and the relatively scarce objects in this environment are attributed a subjectively bigger value, and secondly – that the individual’s basic structure of values reflects the conditions in which s/he has been brought up. The studies, conducted in 1990–1991 and 2014–2015 with the use of longitudinal comparisons based on the time criterion, allowed for recognizing the determinants of the young generation’s axiological preferences, for presenting the relative dynamics of the change as well as for capturing the mechanisms which determine this change.
    Źródło:
    Edukacja Międzykulturowa; 2016, 5; 77-99
    2299-4106
    Pojawia się w:
    Edukacja Międzykulturowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filary współistnienia na pograniczu kultur
    Pillars of coexistence in the borderland of cultur es
    Autorzy:
    Szerląg, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2150898.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
    Tematy:
    pogranicze kulturowe
    poczucie wspólnotowości
    filary współistnienia
    międzykulturowa integracj
    cultural borderland
    sense of community
    pillars of coexistence
    intercultural
    integration.
    Opis:
    Wprowadzenie. Współczesne uobecnianie i różnicowanie się kultur zdecydowanie umiejscawia człowieka na ich stykach. Tym samym pogranicza kulturowe stają się miejscami znaczącymi, ze specyficznymi dla nich przestrzeniami, w których dokonują się procesy doświadczania różnic kulturowych, identyfikacji kulturowej, konstruowania własnej tożsamości oraz wypracowywania strategii współistnienia. Na znaczeniu zyskują zatem filary współistnienia w procesie międzykulturowej integracji społeczeństwa wielokulturowego. Cel. Celem artykułu jest określenie filarów współistnienia zróżnicowanej narodowo społeczności funkcjonującej na starym pograniczu kulturowym. W szczególności – przesłanek ich konceptualizacji przez młode pokolenie wywodzące się z różnych grup narodowych, wchodzące ze sobą w bezpośrednie relacje w środowisku lokalnym oraz doświadczające w swej codzienności różnic kulturowych na styku kultur. Materiały i metody. Wykładni teoretycznej kluczowych dla zaprezentowanej problematyki zagadnień dokonano w oparciu o paradygmat współistnienia, kategorię międzykulturowości oraz teorię poczucia wspólnoty. Materiał badawczy zgromadzono natomiast w wyniku zastosowania metody sondażu diagnostycznego, a jego analizy dokonano przy zastosowaniu dwuczynnikowej analizy wariancji. Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz wyłonione zostały cztery filary współistnienia na starym pograniczu kultur: filar kulturowo-tożsamościowy, filar aksjologii pogranicza, filar poczucia wspólnotowości oraz filar międzykulturowej obywatelskości. Filary te – ze specyficznymi dla każdego z nich atrybutami – wysycają wzajemnie przenikające się przestrzenie kulturowej identyfikacji – narodową i ponadnarodową – dając asumpt do kształtowania się wielowymiarowej tożsamości oraz międzykulturowej integracji społeczeństwa wielokulturowego.
    Introduction. Contemporary presence and differentiation of cultures places the human at the crossroads of cultures. Thus, cultural borderlands become meaningful places with their own specific areas, where the processes of experiencing cultural differences, cultural identification, constructing one’s own identity and working out strategies of coexistence take place. Therefore, the pillars of coexistence in the process of intercultural integration of multicultural society are of great importance. Objective. The aim of the article is to determine the pillars of coexistence of a nationally diverse community functioning on the traditional cultural borderland. In particular, it concerns the premises of their conceptualization by the young generation originating from different national groups, entering direct relations with each other in the local environment and experiencing in their everyday life cultural differences at the cultural crossroads. Materials and methods. The theoretical interpretation of the issues crucial for the presented problem was based on the paradigm of coexistence, the category of interculturality, and the theory of a sense of community. The research material was collected using the method of diagnostic survey, and its analysis was performed with the application of two-factor analysis of variance. Results and conclusions. As a result of the conducted analyses, four pillars of coexistence on the old cultural borderland were identified: the cultural-identity pillar, the borderland axiology pillar, the sense of community pillar, and the intercultural citizenship pillar. These pillars, with specific attributes for each of them, saturate the mutually interpenetrating spaces of cultural identification - national and transnational - giving rise to the formation of a multidimensional identity and the cross-cultural integration of multicultural society.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2022, XXVII, (2/2022); 63-82
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Interferencje językowe i kulturowe w przemyskiej urbanonimii
    Linguistic and cultural interferences in the urbanonymy of Przemyśl
    Autorzy:
    Myszka, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1992260.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-29
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    urbanonimy
    pogranicze językowo-kulturowe
    interferencje
    Przemyśl
    urbanonyms
    linguistic and cultural borderline
    interferences
    Opis:
    Przemyśl to miasto, które od zarania dziejów było grodem granicznym między Królestwem Polskim a Rusią Kijowską. Na tym terenie przez stulecia ścierały się wpływy różnych języków, wyznań, narodowości, a liczne ślady tych interferencji możemy obserwować w toponimii regionu. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, na ile skomplikowane stosunki językowo-narodowo-religijne znalazły odzwierciedlenie we współczesnym i dawnym nazewnictwie miejskim, które jest młodsze i bardziej zmienne niż nazewnictwo miejscowe. Analizowano wpływ lokalizacji grodu na nazewnictwo, badano odbicie w urbanonimach stosunków narodowościowych (pogranicze etniczne) i religijnych (wielowyznaniowość mieszkańców miasta), a także interferencje językowe. Przeprowadzona analiza pokazała, że skomplikowana przeszłość regionu ma niewielki wpływ na teraźniejszość nazewniczą, ale nie jest bez znaczenia. Wpływy języka i kultury mniejszości etniczno-wyznaniowych najmocniej zaznaczają się w sferze religii, mniej wyraźnie są natomiast w nazwach lokalizujących, kulturowych i pamiątkowych.
    Przemyśl used to be a fortified border town between the Kingdom of Poland and Kievan Rus. The influence of various languages, religions or nationalities existed in that area for centuries, and the numerous traces of such interference can be observed in the toponymy of the region. The aim of this article is to attempt to answer the question to what degree the complex linguistic and national and religious relations have been reflected in both contemporary and old urban names, which are younger and more changeable than settlement names. The impact of the location of a fortified town was analyzed, as well as the reflection of national (the ethnic border) and religious (the multiconfessionalism of city dwellers) relationships in urbanonyms and linguistic interference. The conducted analysis has shown that the complicated past of the region has had only a slight impact on the contemporary onomastics, but cannot be ignored. The influence of the language and culture of ethnic and religious minorities on the urbanonyms is mostly noticeable in the names motivated by religion, and less so in localizing, cultural or commemorative names.
    Źródło:
    Onomastica; 2021, 65, 1; 289-305
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza na przykładzie wybranych tradycji mieszkańców Podlasia
    Intangible aspects of the cultural landscape of the borderland on the example of selected customs from Podlasie region
    Autorzy:
    Awramiuk, Alina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/88086.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    krajobraz kulturowy
    niematerialne aspekty krajobrazu
    pogranicze kulturowe
    Podlasie
    cultural landscape
    intangible aspects of the landscape
    cultural borderland
    Podlasie region
    Opis:
    Krajobraz kulturowy jest źródłem symboli i znaczeń, które dla ludności zamieszkującej dany obszar są ważnym czynnikiem kształtującym ich tożsamość kulturową. Mają one często wymiar emocjonalny, wywołują pozytywne, bądź negatywne uczucia. Nośnikiem znaczeń w krajobrazie są elementy materialne, jak i niematerialne, przejawiające się w zwyczajach, wierzeniach oraz świadomości minionych wydarzeń. Na pograniczu kulturowym, gdzie mieszkają przedstawiciele kilku grup kulturowych mogą wykształcić się różne tradycje: a) przeciwstawne (których źródłem bywają konflikty, bądź pamięć o konfliktach), b) akceptowane bądź tylko tolerowane przez poszczególne grupy kulturowe (które nie przeciwstawiają, nie negują odmiennych tradycji, ale też z nich nie czerpią), c) może też dochodzić do przenikania tradycji, wzajemnego wzbogacania się. Na przykładach z Podlasia autorka postara się ukazać, jak kontakty międzykulturowe wpływają na kształtowanie się niematerialnego wymiaru krajobrazu kulturowego na pograniczu.
    Local communities perceive cultural landscape as a source of symbols and meanings, which can play a significant role in the creation of their regional identity. These symbols and meanings often have emotional dimensions, inducing positive or negative feelings. Material as well as intangible elements of the cultural landscapes carry certain meanings and will describe it. Ethnic and religious minorities living on the cultural borderland next to each other can create different traditions, which can be considered as: a) opposing (their roots are seen in local conflicts), b) accepted or just tolerated by both sides or in some cases we may observe a situation where c) customs will be complementary to each other. The author of the article, on the basis of selected examples from the Podlasie region in North‐east Poland, is going to present how intercultural relationships influence the process of creating the intangible dimension of cultural landscape of the borderland.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2011, 15; 327-337
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przestrzeń pogranicza kulturowego: granice, uwspólnianie światów, tożsamościowe i ojczyźniane konotacje
    Cultural borderlands: borders, commonality of worlds, identity, and homeland connotations
    Autorzy:
    Szerląg, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/50975407.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe EDUsfera
    Tematy:
    granice
    pogranicze kulturowe
    porządek pogranicza
    przestrzeń społeczno-kulturowa
    tożsamość
    ojczyzna
    borders
    cultural borderland
    borderland order
    socio-cultural space
    identity
    homeland
    Opis:
    Cel. Jednym z fenomenów współczesnej wielokulturowości jest konstytuowanie się pogranicza kulturowego, wyznaczanego przez wielość ustawicznie ujawniających się i kreowanych wewnętrznych (społecznych) granic, dla których specyficznymi są naddeterminacja, polisemiczność oraz heterogeniczność i wszechobecność. Interesującym poznawczo, w tym kontekście jawi się proces uwspólniania światów w przestrzeni pogranicza kulturowego skutkujący konstruowaniem porządku tegoż pogranicza. Tym bardziej, że w przypadku pogranicza kulturowego mamy do czynienia z wielością tożsamości w różnym zakresie zdefiniowanych i uświadamianych, co wpływa na stopień wyrazistości granic w społecznej świadomości. W rezultacie pogranicze jawi się jako dynamicznie interaktywne i dyskursywne, jako wieloskalarne miejsce bliskości. Istotnymi są przy tym narodowe, społeczno – kulturowe oraz międzykulturowe konteksty tego procesu. Celem opracowania jest spojrzenie na pogranicze kulturowe z perspektywy konstrukcjonistycznej, które pozwala na ujawnienie jego tożsamościowych oraz ojczyźnianych konotacji, będących efektem dokonujących się na pograniczu kulturowym identyfikacji. Metody i materiały. Przegląd i krytyczna analiza literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz ujawnione zostały przestrzenie, w których konstruowana jest wielowymiarowa tożsamość, mająca narodową, rodzinną, państwową, ponadnarodową i wspólnotową proweniencję. W swej istocie orientuje ona na ojczyźnianą przestrzeń, która na pograniczu kulturowym ma wartość i znaczenie coraz bardziej symboliczne i staje się „miejscem”, w którym swojskość dominuje nad obcością. W rezultacie ojczyzna odczuwana przyjmuje również wielowymiarową postać, gdyż ujawniają się w niej ojczyzna rodzinno-domowa, narodowa oraz mała ojczyzna. W świadomości człowieka pogranicza i jego codzienności ojczyzny te mogą dominować każda z osobna lub wzajemnie się przenikać tworząc wielozakresową ojczyźnianą przestrzeń.
    Aim. One of the phenomena of contemporary multiculturalism is the constitution of a cultural borderland, marked by a multitude of constantly revealed and created internal (social) borders, which are characterised by overdetermination, polysemy, heterogeneity, and omnipresence. In this context, the process of commonality of worlds in the space of a cultural borderland, resulting in the construction of the order of this borderland, appears cognitively interesting. Particularly, in the case of a cultural borderland, we are dealing with a multiplicity of identities defined and realised to a different extent. This, in turn, has an impact on the degree of distinctness of borders in social consciousness. As a result, the borderland appears as a dynamically interactive and discursive, multi-scalar place of proximity. In this regard, the national, socio-cultural and intercultural contexts of this process are of paramount importance. The object of the study is an insight into the cultural borderland from a constructionist perspective, enabling the disclosure of its identity-related and homeland connotations, resulting from identifications taking place in the cultural borderland. Methods and materials. Critical literature review. Results and conclusion. The analysis revealed there are areas in which a multidimensional identity is constructed, embracing national, familial, state, transnational and communal provenance. In its essence, such identity orientates towards the homeland space, which–in the cultural borderland– has an increasingly symbolic value and meaning and becomes a'place' where familiarity dominates over strangeness. As a result, the perceived homeland also takes on a multidimensional form, as the family homeland, the national homeland and the small homeland are revealed. In the “borderland” person’s awareness and everyday life, these homelands can dominate each other individually or interpenetrate each other, creating a multifaceted homeland space.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2024, 31, (1/2024); 13-30
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Integracja na styku kultur. Islamsko-chrześcijańskie pogranicze Bośni i Hercegowiny
    Chances for Integration at the Cultural Meetings Points: The Muslim-Christian Borderland of Bosnia-Herzegovina
    Autorzy:
    PILARSKA, JUSTYNA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/556270.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym.
    Tematy:
    pogranicze kulturowe
    islam bośniacki
    dialog międzywyznaniowy
    Bośnia i Hercegowina
    wielokulturowość
    cultural borderland
    Bosnian Islam
    inter-religious dialogue Bosnia-Herzegovina
    multiculturalism
    Opis:
    Wspólnoty muzułmańskie na Bałkanach, w których praktyka islamu rozwijała się w środowisku europejskim, mogą posłużyć jako pomost między islamskim Wschodem i chrześcijańskim Zachodem. Oto bowiem, choć przez ponad 400 lat Bośnia znajdowała się pod władzą Osmanów, muzułmanie pozostali tylko jedną z wielu społeczności, dzieląc kraj z prawosławnymi, katolikami i niewielką wspólnotą żydowską. Historia kontaktów muzułmańsko-chrześcijańskich zawiera zarówno przykłady zderzeń, jak i spotkań, inicjowanych tak przez chrześcijan, jak i przez muzułmanów. Choć nie sposób nie dostrzec, że więcej w niej było zderzeń, nie wolno jednak przeoczyć istnienia spotkań. Artykuł ten analizuje w historycznym i współczesnym kulturowo-społecznym kontekście pogranicze wyznaniowe Bośni i Hercegowiny, wskazując na jego specyfi kę, dynamikę i (często nieudane) próby jego konceptualizacji z perspektywy europocentrycznego dyskursu.
    Muslim communities in the Balkans, in which the practice of Islam developed in the European context, can be used as an exemplifi cation of the bridge between the Islamic East and the Christian West. Although for over 400 years Bosnia was under the Ottoman rule, Muslims became one of the many communities contributing to the dynamic area of ontological and axiological negotiations within the cultural borderland, sharing the living space with members of the Orthodox church, Catholics, and a small Jewish community. The history of the Muslim-Christian contacts in Bosnia includes the examples of collisions as well as encounters initiated both by Christians and Muslims. This article analyses the religious borderland in the historical and contemporary cultural and social context of Bosnia-Herzegovina, revealing its specifi city, dynamics and (often unsuccessful) attempts to conceptualize it from the perspective of the Eurocentric discourse.
    Źródło:
    Multicultural Studies; 2016, 1; 89-101
    2451-2877
    Pojawia się w:
    Multicultural Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ramadan jako kryterialny atrybut tożsamościowyw świadomości uczniów i studentówmieszkających w północno-wschodniej Polsce
    Ramadan as a criterial identity attribute in the awareness of learners and university students living in the North-Eastern Poland
    Autorzy:
    Sobecki, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1956372.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    ramadan
    poczucie tożsamości
    młodzi uczący się
    stereotypy i uprzedzenia
    pogranicze kulturowe
    feeling of identity
    young learners
    stereotypes and prejudices
    cultural borderland
    Opis:
    Tekst zawiera wyniki badań dotyczących kojarzenia terminu „ramadan” przez uczącą się młodzież województwa podlaskiego. Mieszkający w północno-wschodniej Polsce uczniowie i studenci mają możliwość częściej, niż ich rówieśnicy w innych rejonach Polski spotykać się z islamem, ponieważ to właśnie na północnym Podlasiu zamieszkują potomkowie osiadłych tu przed wiekami Tatarów. Dziś społeczność tatarska jest niewielka, jej większość stanowią Tatarzy zamieszkali w rozproszeniu w Gdańsku i Białymstoku. To właśnie w północno- -wschodniej Polsce termin „Ramadan Bajram” można spotkać w przestrzeni komunikacyjnej, głównie w związku z relacjami medialnymi z obchodów tatarskiego święta.W badaniach, które przeprowadzono jeszcze przed serią zamachów terrorystycznych w Europie oraz przez wojną w Syrii, poproszono młodych uczących się o skojarzenia związane z terminem „Ramadan Bajram”. Badaniami objęto 908 uczniów i studentów województwa podlaskiego, którzy stanowili próbę reprezentatywną.
    The study comprises the results of the research into the associations concerning the term “Ramadan” by the learners from Podlaskie Voivodeship. More frequently than their peers in other regions, the inhabitants of the North-Eastern Poland have chances to meet Islam, because it is the North of Podlasie where the descendants of the Tatars (who settled down here many centuries ago) live. Today, the Tatar community is small, its majority are the Tatars dispersely inhabiting Gdańsk and Białystok. It is North-Eastern Poland where the term Ramadan Bajram is used in communication, mostly in reference to media reports concerning celebrations of the Tatar holiday.In the studies conducted still before the terrorists attacks in Europe and the war in Syria, young learners were asked to provide associations with the term Ramadan Bajram. The research comprised 908 school and university students from Poslaskie Voivodeship, who constituted a representative sample.
    Źródło:
    Edukacja Międzykulturowa; 2017, 7, 2; 240-249
    2299-4106
    Pojawia się w:
    Edukacja Międzykulturowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hybrydowa tożsamość na kulturowym pograniczu – potencjał i problem osobisty i grupowy?
    Autorzy:
    Nikitorowicz, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/614855.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    identity
    hybrid identity
    cultural borderland
    education
    tożsamość
    tożsamość hybrydowa
    kulturowe pogranicze
    edukacja
    Opis:
    The study attempts to justify the thesis that concerns the need for education policy to create a possibility of independent identity choices. It was pointed out that the cultural borderland, in a natural way, enables the creation of a hybrid identity which is human potential but also raises personal and group problems. In addition, authorities and significant people were presented (among others Sokrat Janowicz, Ludwik Zamenhof, Samuel Pisar, Janusz Korczak, Piotr Lachmann, Wojciech Korfanty, Czesław Miłosz), indicating the formation and representation of a hybrid identity by them. The author drew attention to the conditions that should be assured, for activities that should be undertaken by education, so that man would not feel enslaved in the process of shaping identity, but felt support in the process of creating and realizing his hybrid potential.
    W opracowaniu podjęto próbę uzasadnienia tezy, która dotyczy potrzeby stwarzania przez politykę edukacyjną możliwości dokonywania samodzielnych wyborów tożsamościowych. Wskazano, że kulturowe pogranicze w sposób naturalny umożliwia kreowanie hybrydowej tożsamości, która stanowi potencjał człowieka, lecz także rodzi problemy osobiste i grupowe. Ponadto przedstawiono autorytety i osoby znaczące (są to m.in. Sokrat Janowicz, Ludwik Zamenhof, Samuel Pisar, Janusz Korczak, Piotr Lachmann, Wojciech Korfanty, Czesław Miłosz), wskazując przy tym na kształtowanie się i reprezentowanie przez nich tożsamości hybrydowej. Zwrócono uwagę na warunki, jakie powinny być zapewnione, oraz na działania, jakie powinna podejmować edukacja, aby człowiek nie czuł się zniewolony w procesie kształtowania się tożsamości, lecz odczuwał wsparcie w procesie powstawania i realizowania swojego potencjału hybrydowego.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2019, 32, 2
    0867-2040
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Iва Андрыч у Беларусi: культуралагiчны i тыпалагiчны аспекты рэцэпцыi
    Ivo Andrić na Białorusi: kulturowy i typologiczny aspekt recepcji
    Ivo Andric in Belarus: cultural and typological aspect of reception
    Autorzy:
    Naumowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2118632.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Iва Андрыч
    сербская лiтаратура
    беларуская лiтаратура
    культуровае пагранiчча
    мiжкультуровыя кантакты
    Ivo Andrić
    literatura serbska
    literatura białoruska
    pogranicze kulturowe
    kontakty międzykulturowe
    Serbian literature
    Belarusian studies of literature
    cultural borderland
    intercultural contacts
    Opis:
    У артыкуле разглядаецца iдэалагiчны змест творчасцi югаслаўскага лаўрэата Нобелеўскай прэмii Iва Андрыча. Яго спадчына ўспрымаецца у святле праблем мультыкультуралiзма; адзначаецца роля характарыстыкi пiсьменнiкам этнiчна-канфесiянальных праблем у свеце. Праводзiцца агляд даследаванняў беларускiх фiлолагаў, прысвечаных Андрычу. Аналiзiруюцца падабенства памiж боснiйскiм памежжам i асаблiвасцямi гiстарычнага развiцця Беларусi. Улiчваецца таксама роля, якую можа адыграць гiсторыясофскi змест твораў югаслаўскага пiсьменнiка пры разглядзе гэтых пытанняў.
    Artykuł omawia ideologiczną treść dzieła jugosłowiańskiego laureata Nagrody Nobla Ivo Andricia. Jego spuścizna jest pojmowana w świetle problemów wielokulturowości, zauważono rolę charakteryzowania problemów etniczno-wyznaniowych na świecie. Przeprowadzono przegląd badań białoruskich filologów poświęconych Andriciowi. Analizowane są podobieństwa między pograniczem bośniackim a specyfiką historycznego rozwoju Białorusi. Uwzględniono także rolę, jaką może odegrać treść historiozoficzna dzieł jugosłowiańskiego pisarza w rozważaniu tych kwestii.
    The article considers the problematics of the work of the writer of Yugoslavia, Nobel laureate Ivo Andrić. His heritage is reviewed in the light of the problems of multiculturalism. Its role in characterizing of ethno-confessional problems in the world is noted. A survey of the studies of Belarusian philologists devoted to Andrić is conducted. The journalistic texts containing references to I. Andrić are analyzed. Parallels between the Bosnian borderland and the peculiarities of Belarusian history are considered. The role that the historiosophical content of the works of the Yugoslav writer can play in dealing with these issues is also taken into account.
    Źródło:
    Białorutenistyka Białostocka; 2020; 137-154
    2081-2515
    Pojawia się w:
    Białorutenistyka Białostocka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bezpieczeństwo kulturowe w regionie transgranicznym „po Schengen”
    Cultural security in the cross-border region „after Schengen”
    Autorzy:
    Dudziak, Maciej J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16448098.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    bezpieczeństwo kulturowe
    pogranicze
    globalizacja
    cultural security
    borderland
    globalization
    Opis:
    The article, which is also the introduction to the book, deals with the subject of broadly understood cultural security on the border, which seems to be a research area, and more importantly, a practical one, not fully identified at the beginning of the second decade of the 21st century in a proper way. Starting from the definition of culture as an all-encompassing reality (in this sense there is nothing other than culture), the totality of sectoral practices (public health, terrorist threats and others) are a manifestation of a set of practices that determine the condition of culture as such. In recent times, security has changed in every possible case, person and number, and the beginning of 2020, which brings about the beginning of the coronavirus pandemic, not only makes people aware of the scale of the health threat, but also shows the impact and relationship of the problem with the cultural tissue in the form of global, regional and local anxiety.
    Artykuł, będący równocześnie wstępem książki, podejmuje tematykę szeroko rozumianego bezpieczeństwa kulturowego na pograniczu, które zdaje być się obszarem badawczym,a co ważniejsze przede wszystkim praktycznym, nie do końca identyfikowanym na początku drugiej dekady XXI wieku w sposób właściwy. Wychodząc bowiem z definicji kultury, jako rzeczywistości wszechogarnianej (w tym rozumieniu nic poza kulturą się nie znajduje), ogół praktyk sektorowych (zdrowie publiczne, zagrożenia terrorystyczne i inne) stanowią przejaw zespołu praktyk decydujących o kondycji kultury jako takiej. Bezpieczeństwo jest w ostatnich czasach odmieniane w każdym możliwym przypadku, osobie i liczbie, zaś początek 2020,przynoszący pandemię związaną z koronawirusem, uświadamia skalę nie tylko zagrożenia zdrowotnego, ale ukazuje przede wszystkim wpływ i związek problemu z tkanką kulturową między innymi w postaci globalnego, regionalnego i lokalnego lęku.
    Źródło:
    Studia – konteksty pogranicza; 2021, 5; 5-12
    2543-6465
    Pojawia się w:
    Studia – konteksty pogranicza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy Cypr leży na Bałkanach?
    Autorzy:
    Krzysztof, Usakiewicz,
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/897100.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    Cypr
    Bałkany kulturowe
    pogranicze
    podróżnicy na Cyprze
    dziedzictwo kolonialne
    Opis:
    The article answers the question, how deep were and are the influences of the Balkan culture in Cyprus, which lies far beyond the Balkan Peninsula borders, and was a British colony for many years. Social and cultural processes that took place in Cyprus and the Balkan countries are surprisingly similar. Many faiths and cultures coexisted on the island until modern nationalist ideas were formed. Although in the 20th century as a result of fighting and ethnic cleansing Cyprus itself ceased to be a frontier, one may try a broader perspective. Pronounced intermingling of Ottoman and British influences induces the conclusion that even today it seems the current image of Cyprus as a frontier of the Balkans.
    Źródło:
    Przegląd Humanistyczny; 2015, 59(2 (449)); 95-103
    0033-2194
    Pojawia się w:
    Przegląd Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kierunki badań socjologów polskich i niemieckich na Warmii i Mazurach w XX i na początku XXI wieku
    Distinct Research Periods of Polish and German Sociologists in the Warmian and Mazurian Region from the Post-War Era to the Beginning of the XXI Century
    Autorzy:
    Małłek, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/567356.pdf
    Data publikacji:
    2015-05-20
    Wydawca:
    Olsztyńska Szkoła Wyższa
    Tematy:
    Socjolodzy polscy
    socjolodzy niemieccy
    Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego,
    świadomość narodowa
    więź społeczna
    społeczeństwo wielokulturowe
    pogranicze kulturowe
    autochtoni
    Warmiacy
    Mazurzy
    Polish sociologists
    German sociologists
    Wojciech Kętrzynski Center for Scientific Research
    ethnic/national identity
    social bonds
    multicultural society
    cultural borderland
    autochthon population
    Warmians
    Mazurians
    Opis:
    Autor artykułu analizuje kilka faz badań socjologicznych prowadzonych przez socjologów na Warmii i Mazurach w minionym 70-leciu. W latach 1948 – 1949 były to badania terenowe zespołu prof. Stanisława Ossowskiego, koncentrujące się na poczuciu świadomości narodowej wśród ludności autochtonicznej. Druga faza badań socjologicznych na Warmii i Mazurach przypada na lata po Polskim Październiku aż do utworzenia w roku 1961 Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, który zatrudnił profesjonalnych socjologów. W wyniku ich prac w latach 1961 – 1989 powstało wiele wartościowych monografii poświęconych tworzeniu się nowych więzi społecznych na Warmii i Mazurach, a wśród nich szczególne miejsce zajmują prace Andrzeja Saksona z Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Ostatnia faza badań to okres od roku 1989, po zmianie ustrojowej w Polsce, do chwili obecnej. Ze środków Fundacji Volkswagena zrealizowano w latach 1996 – 2000 wspólny polsko-niemiecki projekt badawczy oparty na badaniach terenowych pt. „Społeczna konstrukcja ojczyzny na Mazurach”. Dzięki inicjatywie prof. Roberta Traby powrócono w latach 2005 – 2007 do badań, które prowadził zespół prof. Ossowskiego i opublikowano kilka tomów ukazujących złożoność problematyki pogranicza kulturowego polsko-niemieckiego tak wyraźnie zarysowanego na Warmii i Mazurach. Artykuł metodologiczny prof. Adama Sosnowskiego, na który powołuje się autor niniejszego artykułu, może być drogowskazem dla prowadzenia badań nad społecznością wielokulturową zwłaszcza na Warmii i Mazurach.
    The author investigates distinct periods of sociological research carried out in the Warmian an Mazurian district within the past seven decades. The first step, field studies implemented by a research team under prof Stanisław Ossowski (1948/49) focussed on the ethnic consciousness/ identity among the local autochthonous population. The second phase of sociological research in the Warmian and Mazurian region encompasses the years after the Polish October, otherwise known as the Polish thaw, to the foundation of the Wojciech Kętrzyński Centre for Scientific Research, which contracted professionnal sociologists. Their work yielded many significant monographs dedicated to the development of new social bonds in the Warmian and Mazurian region. A key position among these works take the publications of Andrzej Sakson from the Western Institute in Poznań. The final phase was initiated by the political changes in 1989 and lasts to the present day. Backed up by financial means of the Volkswagenstiftung the joint Polish-German field study „Social construction of Heimat In Mazuria” could be implemented in the years between 1996–2000. Motivated by the initiative of Prof. Traba the work of Prof. Ossowski and his research team was resumed in the years 2007–2009 and several scientific volumes that show the complexity of Polish-German cultural issues which are so apparent in a border region like Mazuria could be submitted to the public. Prof. Adam Sosnowski’s scientific publication which constitutes the primary source of this paper can be considered a signpost for future scientific research on multicultural societies, particularly in the Warmian and Mazurian region.
    Źródło:
    Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne; 2015, 2; 65-76
    2084-1140
    Pojawia się w:
    Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Literackie wzorce pamięci: niemiecko-polskie dziedzictwo kulturowe na pograniczu (tłumaczenie artykułu Hannelore Scholz-Lübberingpt. Literarische Erinnerungsmuster: das deutsch-polnische Kulturerbe in der Grenzregion)
    Literary patterns of remembrance: german-polish cultural heritage on the borderland
    Autorzy:
    Scholz-Lübbering, Hannelore
    Czabańska-Rosada, Małgorzata
    Taborska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16729078.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    polsko-niemieckie dziedzictwo kulturowe
    pogranicze
    german-polish cultural heritag
    borderland
    Opis:
    Positive reports of german-polish experiences can only be set in the borderland which is also a cultural landscape. Common collective experience of World War 2, and possibility to watch generations after it, conditions and strengths the awareness of people from both countries.
    Pozytywna relacja przeżyć polsko-niemieckich może być osadzona jedynie w kulturowym krajobrazie, który jest jednocześnie przestrzenią graniczną. Wspólne kolektywne doświadczenie II wojny światowej i możliwości postrzegania pokoleń po niej warunkuje i umacnia nową postawę świadomościową ludzi w obu krajach.
    Źródło:
    Studia – konteksty pogranicza; 2018, 2; 57-71
    2543-6465
    Pojawia się w:
    Studia – konteksty pogranicza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Być w mniejszości, być mniejszością” (Projekt międzynarodowej interdyscyplinarnej konferencji naukowej)
    “To be in the minority, to be the minority” (the project of international interdisciplinary scientific conference)
    Autorzy:
    Rźny, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690356.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    grupa mniejszościowa
    relacje mniejszość–większość pogranicze kulturowe
    peryferie–centrum
    różnica kulturowa
    migracje ludzi
    spotkania kultur
    wielokulturowość
    dyskurs mniejszościowy
    Gilles Deleuze
    Félix Guattari
    tradycja oświecenia
    A minority group
    minority–majority relationships
    cultural borderland
    periphery–enter
    cultural difference
    migration of people
    the meeting of cultures
    multiculturalism
    minority discourse
    the tradition of the Enlightenment
    Opis:
    The project of international scientific conference, inspired by the thought of Gilles Deleuze and Félix Guattari, encourages to look from the position of different disciplines and research methodologies at broadly understood minority problematics. The following specific issues have been proposed as a subject of reflection: minority identity; dependency, anti-dependency and post-dependency aspects of the relationship between the minority and the majority; borderland phenomenon; center–periphery relations; spatial mobility vs minorities; cultural difference; meeting people of different cultures; multiculturalism vs interculturalism and transculturalism; minority discourse on minorities. At the same time, the issue of minority is placed on the grounds of “long duration”, regarded as an important part of the intellectual heritage of the Enlightenment, applied or rejected in the modern concept of a man (the ideas of freedom, equality, human rights, tolerance) and in the ways the description of the World is constructed (categories essentialism, normativity, universalism).
    Źródło:
    Prace Polonistyczne; 2016, LXXI; 189-208
    0079-4791
    Pojawia się w:
    Prace Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany kulturowe wśród społeczności romskiej na pograniczu polsko-niemieckim
    Cultural changes among the Roma community on the Polish-German border
    Autorzy:
    Łuczak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/11543515.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    kultura
    zmiany kulturowe
    Romowie
    pogranicze
    strategie
    culture
    cultural changes
    Roma
    borderland
    strategies
    Opis:
    Artykuł jest próbą przedstawienia najważniejszych zmian kulturowych, jakie dokonują się w łonie społeczności romskiej na pograniczu polsko-niemieckim. Tekst nakreśla także istotne różnice pomiędzy społecznościami romskimi na zachodzie Polski a innymi regionami kraju. Autor akcentuje i podkreśla wyraźnie najważniejsze szanse, ale też zagrożenia dla kultury romskiej, próbując wskazać najważniejsze obszary i dziedziny życia istotne z punktu widzenia zachowania, pielęgnacji i rozwoju romskiej kultury.
    The article is an attempt to present the most important cultural changes taking place in the Roma community on the Polish-German border. The text also outlines significant differences between Roma communities in the west of Poland and other regions of the country. The author emphasizes and emphasizes clearly the most important opportunities, but also threats for the Roma culture, trying to indicate the most important areas and areas of life that are important from the point of view of preserving, nurturing and developing the Roma culture.
    Źródło:
    Studia – konteksty pogranicza; 2022, 6; 59-69
    2543-6465
    Pojawia się w:
    Studia – konteksty pogranicza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Merian Coldwell Cooper (1894–1973) na polsko-amerykańskim „pograniczu”
    Merian Coldwell Cooper on Polish-American “borderland”
    Autorzy:
    Byczkowski, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595422.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    wojna polsko-bolszewicka; wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych; 7. Eskadra Lotnicza; kulturowe pogranicze; romantyczny idealizm;
    Polish-Bolshevik war; The United States war of independence; 7. Air Squadron; cultural borderland; romantic idealism;
    Opis:
    Artykuł ten poświęcony jest polskiemu wątkowi życia Meriana Coopera – w Ameryce i na świecie znanego głównie jako producent i reżyser filmowy, w Polsce natomiast pamiętanego również za udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach pilotów „eskadry kościuszkowskiej”. Na przykładzie Meriana Coopera i jego kolegów, amerykańskich pilotów w polskich mundurach, usiłujemy dowieść istnienia swego rodzaju polsko-amerykańskiego pogranicza, mimo braku polsko-amerykańskiej granicy w ścisłym, geograficznym tego słowa znaczeniu.
    The present article is devoted to the Polish thread of Merian Coopers life. In the United States and in the world he was known mainly as a producer and film director. In Poland, however, he was remembered for his participation in the Polish-Bolshevik war in the ranks of the pilots of the Kosciuszko Squadron. Through the example of Merian Cooper and his fellow American pilots in Polish uniforms, we are trying to prove the existence of the Polish-American borderland despite the lack of a Polish-American border in the strict geographical sense of this word.
    Źródło:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2016, 36, 2; 241-252
    0137-3420
    Pojawia się w:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Opowieści popradzkie. Rzeka Poprad jako korelat dziedzictwa kulturowego polsko-słowackiego pogranicza
    Autorzy:
    Latocha, Sebastian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687331.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    rzeka Poprad
    polsko-słowackie pogranicze
    natura i kultura
    korelat dziedzictwa kulturowego
    dziedzictwo kulturowe
    opowieść wspomnieniowa
    Opis:
    Artykuł przede wszystkim prezentuje współczesne opowieści wspomnieniowe z Popradem na pierwszym planie lub w tle, pochodzące ze środkowego odcinka polsko-słowackiego pogranicza. Inspiracją i kategorią badawczą jest pojęcie „korelatu dziedzictwa kulturowego” autorstwa Stanisława Ossowskiego. Badane z tej perspektywy popradzkie opowieści wspomnieniowe świadczą o silnym związku z Popradem ludzi mieszkających po obu stronach rzeki, której przypisuje się wartości emocjonalne, estetyczne i użytkowe. W świetle studiowanego w artykule materiału Poprad jawi się jako istotny, personifikowany element lokalnego krajobrazu kulturowego, świadek ważnych wydarzeń historii oficjalnej i nieoficjalnej, sceneria wydarzeń niezwykłych, obiekt kontemplacji i adoracji estetycznej bądź przestrzeń pracy i życia codziennego. Opowieści te wydają się potencjalnym, interesującym rezerwuarem motywów dla marketingu miejsca; potencjalnym, lecz prawie nieobecnym w lokalnej polityce promocyjnej i turystycznej.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2019, 58
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Język a dziedzictwo kulturowe pogranicza
    Language and the cultural heritage of borderland
    Autorzy:
    Walczak, Bogdan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497104.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    język
    pogranicze etniczno-językowe
    historia
    dziedzictwo kulturowe
    language
    ethnic and linguistic borderland
    history
    cultural heritage
    Opis:
    The article’s author argues in favor of his thesis that just as the literary language is on the one hand a mirror, while on the other hand material and an instrument of the community of users’ spiritual culture, so is the regional language (dialect, subdialect) a mirror, material and an instrument of the regional culture (represented by folklor in language). In case of the ethnic and linguistic borderland’s multilingualism, all the ethnolects amount to its cultural heritage.
    Źródło:
    Język. Religia. Tożsamość; 2016, 2(14); 161-174
    2083-8964
    2544-1701
    Pojawia się w:
    Język. Religia. Tożsamość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Houses of the Polish-Belarusian borderland as areas of value
    Domy pogranicza polsko-białoruskiego jako obszary wartości
    Autorzy:
    Sulima, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/390580.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Politechnika Lubelska. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
    Tematy:
    borderland
    wooden houses
    protection
    cultural heritage
    intergenerational transmission
    pogranicze
    drewniane domy
    ochrona
    dziedzictwo kulturowe
    przekaz pokoleniowy
    Opis:
    Nowadays, as a result of globalization processes, the sense of identity and relationship between humans and their place of living is increasingly losing its importance. Today’s thinking about the house as a centre of the world is becoming less obvious in comparison to the symbolism of a house in the folk culture. Wooden houses on the Polish and Belarus border are an example of a temporal continuum – both in the spatial and in the spiritual aspect. Because of their architecture, decoration on facades and spatial layout, they are a distinctive feature of the local landscape, and ethnic communities inhabiting them, to this day have maintained a strong identification with their own roots and place of residence. The greatest threat to the continuity of local tradition as well as wooden architecture of borderland villages is their progressive extinction. That is why the issue of protection of the cultural heritage and the generational memory of local residents is one of the key issues in maintaining the identity of those areas. The aim of the article which is based on ethnographic sources and field researches is to present the symbolism of traditional wooden houses in the villages of the north-eastern Poland as areas of material and spiritual values and to bring attention to the need of protecting them in the context of contemporary civilization changes.
    Artykuł oparty na źródłach etnograficznych i badaniach terenowych, przedstawia symbolikę tradycyjnych domów drewnianych we wsiach południowo-wschodniej części województwa podlaskiego, pogranicza polsko-białoruskiego jako obszarów wartości materialnych i duchowych oraz zwraca uwagę na potrzebę ich ochrony w kontekście współczesnych przemian cywilizacyjnych. Domy te stanowią przykład czasowego kontinuum, tak w przestrzennym jak i duchowym aspekcie. Swoją architekturą, dekoracją na elewacjach i lokacją w układzie przestrzennym, stanowią wyróżnik lokalnego krajobrazu, a zamieszkujące je społeczności etniczne, po dziś dzień zachowały silną identyfikację ze swoimi korzeniami i miejscem zamieszkania, pielęgnując przekazywane z pokolenia na pokolenia tradycyjne treści. Największym zagrożeniem dla przetrwania drewnianej architektury wsi pogranicza oraz spuścizny niematerialnej jest ich depopulacja. Toczące się obecnie debaty w kręgach architektów, konserwatorów, czy samorządowców na temat ochrony spuścizny kulturowej podkreślają, że działania takie powinny być prowadzone wieloaspektowo, przez różne podmioty, co ważne z czynnym i praktycznym zaangażowaniem społeczności wiejskich. Rolę transmisji międzypokoleniowej oraz żywej tradycji podkreślają także światowe dyrektywy Unesco dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego. Z jednej strony tego typu zabiegi mogą stać się formą aktywizacji lokalnych mieszkańców oraz gestem szacunku dla reprezentowanych przez te grupy wartości. Z drugiej natomiast, stanowić spoiwo pomiędzy pokoleniami i istotny środek przekazu dla zachowania ich kultury.
    Źródło:
    Budownictwo i Architektura; 2019, 18, 4; 103-116
    1899-0665
    Pojawia się w:
    Budownictwo i Architektura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    (Re)sources for Intercultural Dialogue between Hungary and Greece
    Autorzy:
    Szederkényi, Éva
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1375545.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-04
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    cultural heritage
    borders
    language and culture centres
    intercultural dialogue
    Byzantine Empire
    Hungary
    dziedzictwo kulturowe
    pogranicze
    centra językowe i kulturowe
    dialog intelektualny
    Cesarstwo Bizantyjskie
    Węgry
    Opis:
     This article addresses the concept of preserving cultural heritage by looking at the flourishing historical and cultural links between Hungary and Byzantium and at their modern manifestations. Since the 1980s and 1990s both Hungary and Greece have organised intensive language and cultural education courses for foreign nationals and those with Hungarian and Greek ancestry to promote intercultural dialogue. In addition to discussing the historical bonds that date back millennia, this article also outlines the sources and resources used to maintain Hungarian and Greek cultural characteristics. It demonstrates some of the best practices of Greek language and culture programmes offered, which serve the notion of the continued survival and flourishment of European cultural heritage.
    Źródło:
    Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2020, 11; 68-81
    2450-4475
    Pojawia się w:
    Res Gestae. Czasopismo Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Artefakty kultury lokalnej w doświadczeniach polsko-niemieckiego pogranicza. Uwarunkowania kształtowania postaw wobec dziedzictwa kulturowego Górnych Łużyc
    Artefacts of the local culture in the experience of the Polish-German borderland. Conditions of shaping attitudes towards the cultural legacy of Upper Lusatia
    Autorzy:
    DZIUBACKA, KRYSTYNA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/556278.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym.
    Tematy:
    pogranicze
    dziedzictwo kulturowe
    domy przysłupowe
    Górne Łużyce
    Bogatynia
    borderland
    cultural legacy
    Upper Lusatian (Umgebindehaus) houses
    Upper Lusatia
    Opis:
    Rozważania niniejsze odnoszą się do losów i kondycji dziedzictwa kulturowego Górnych Łużyc, w tym przede wszystkim tej ich części, która w konsekwencji podziałów politycznych po 1945 r. przypadła Polsce. Istotną częścią pracy jest analiza stosunku mieszkańców Bogatyni (miejscowości położonej na polsko-niemieckim pograniczu w południowo-zachodniej części Polski, w woj. dolnośląskim) do wpisanych w krajobraz kulturowy miasta domów przysłupowych. Ich zły stan techniczny skłania do refleksji nad przyczynami słabo wykształconej potrzeby ochrony wpisanego w przestrzeń regionu dziedzictwa kulturowego. Stawiając tezę o wiodącej roli czynnika ludzkiego (w postaci niskich parametrów kapitału ludzkiego), akcentujemy tu również znaczenie czynników historycznego i gospodarczego. Poszukując sposobów ratowania unikatowej w skali europejskiej architektury przysłupowej, odwołujemy się do wybranych przykładów podjętej w ostatnich latach współpracy pomiędzy doświadczającymi zbliżonych problemów społecznościami lokalnymi polsko-czesko-niemieckiego trójpunktu.
    This article refers to the experiences and conditioning of the cultural legacy of Upper Lusatia, particularly concerning this part, which in consequence of political divisions of 1945, fell to Poland and remained within its borders. The essential part of the reflections entails the analysis of the attitudes of Bogatynia residents (a town in the Polish-German borderland in the south-western Poland, Lower Silesia voivodship) towards the Upper Lusatian (Umgebindehaus) houses, being a part of their cultural landscape. The overall poor technical condition of the latter evokes reflection over the causes of insufficient need of the protection of this area, being a part of the regional cultural heritage. Putting forward the thesis of the leading the role of human factor (i.e. low parameters of the human capital), the significance of historical and economic factors is also emphasized. Seeking ways of saving unique in the European scale Upper Lusatian architecture, the author makes reference to some selected examples of different modes of cooperation undertaken in the course of the recent years between the local communities experiencing similar problems in the Polish-Czech-German tripoint.
    Źródło:
    Multicultural Studies; 2016, 2; 73-85
    2451-2877
    Pojawia się w:
    Multicultural Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Góra wspólnym dziedzictwem, czyli jak doskonalić edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju pogranicza polsko-słowackiego
    The mountain as a commonheritage, how to improve education for the sustainable development of the Polish-Slovakborderland
    Autorzy:
    Fraczek, M.
    Fujak, K.
    Kertysova, Z.
    Trybula, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/881707.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Leśny Zakład Doświadczalny. Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie
    Tematy:
    obszary przygraniczne
    Babia Gora
    Babiogorski Park Narodowy
    dziedzictwo przyrodnicze
    dziedzictwo kulturowe
    edukacja dla zrownowazonego rozwoju
    pogranicze polsko-slowackie
    Źródło:
    Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej; 2018, 20, 1[55]
    1509-1414
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsca węzłowe pogranicza polsko-czeskiego jako istotne miejsca aktywizacji sieci powiązań transgranicznych
    Polish-Czech borderland nodal areas as an important activation sites of cross-border connections networks
    Autorzy:
    Obracaj, Piotr
    Opałka, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/390109.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Politechnika Lubelska. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
    Tematy:
    pogranicze polsko-czeskie
    powiązania komunikacyjne
    dziedzictwo kulturowe
    warsztaty projektowe
    Polish-Czech borderland
    communication links
    cultural heritage
    design workshops
    Opis:
    W artykule przedstawiono badania i ich wyniki prowadzone w ramach transgranicznego projektu „Edu2Work” – „Współpraca między szkołami i instytucjami publicznymi na granicy czesko-polskiej w zakresie edukacji to większe szanse na rynku pracy”, realizowanego w okresie od 2013 do 2015 r. Obszar badań obejmował po stronie Republiki Czeskiej okres Jesenik i Bruntal oraz po stronie polskiej powiat nyski i prudnicki. Projekt zrealizowano w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczypospolita Polska 2007–2013, realizowanego przez Katedrę Geografi i Wydziału Przyrodniczego na Uniwersytecie Palackého w Ołomuńcu i Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, przy którym w charakterze ekspertów pracowali autorzy artykułu. Praca architektów, przy udziale studentów wydziałów architektury i geografi i, ukierunkowana była na badanie procesów zachodzących na pograniczu w sześciu tematach problemowych: edukacji, turystyki, transportu, sieciowania (tu: tworzenia i zagęszczania sieci łączności wszelkiej i koordynowanego współdziałania), przedsiębiorczości oraz przestrzeni i środowiska. W artykule przedstawiono przykłady działań w przestrzeni transgranicznej zwiększających integrację społeczeństw. Efektem były propozycje konkretnych rozwiązań aktywacji sieci powiązań komunikacyjnych, w których m.in. miejsca węzłowe rozumiane jako punkty przesiadkowe, w przestrzeni pogranicza powinny stanowić bazę dla rozwiązywania socjoekonomicznych i kulturowych problemów regionu.
    This article discusses the value and integration role of a node-based architecture – the „node of the city”2. These buildings can be divided into two types: new buildings (constructed in the last decades) and historic ones – existing in historical nodes for years. These are, for the most part, public utility facilities, often hosting cultural institutions – philharmonic, opera, art institute. In addition to the basic function of the program, they play an integrating role – both spatially and socially. Many of them are dominant in their surroundings, and are often the showpieces of their cities. The article discusses both types mentioned above: contemporary and historical. Selected examples of particularly interesting new cultural facilities located in the nodes of Oslo, Hamburg and Amsterdam, whose infl uence on the city was positive and clear. In the fi eld of historic buildings special attention was paid to the Potocki Palace – the most important node of the town Radzyń Podlaski, which by way of revitalization regains its integrating function.
    Źródło:
    Budownictwo i Architektura; 2018, 17, 2; 51-64
    1899-0665
    Pojawia się w:
    Budownictwo i Architektura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wielokulturowość dawnej Rzeczypospolitej z perspektywy postmigracyjnej XX w. – cmentarz miejski w Uhnowie
    Multiculturality of the Former Polish-Lithuanian Commonwealth from the Post-migration Perspective of the 21st Century – the Uhniv Cemetery
    Autorzy:
    Kich-Masłej, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2130734.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-29
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Uhnów
    obszar postmigracyjny
    pogranicze polsko- -ukraińskie
    dziedzictwo kulturowe
    cmentarze
    Uhniv post-migration area
    Polish-Ukrainian border
    cultural heritage
    cemeteries
    Opis:
    Uhnów – dziś najmniejsze miasteczko zachodniej Ukrainy – należy do postmigracyjnego obszaru polsko-ukraińskiego pogranicza z interesującymi przykładami dziedzictwa kulturowego, które warto badać i popularyzować. Znajdują się tu trzy obiekty: barokowy kościół, murowana cerkiew i synagoga z czerwonej cegły. Są to symbole trzech tradycji: łacińskiej, bizantyńskiej i żydowskiej, które przez wieki koegzystowały na tym terenie. Ze świątyniami nieodłącznie wiążą się cmentarze grzebalne. Historyczne cmentarze są odzwierciedleniem wielonarodowej i wielokulturowej dawnej Rzeczypospolitej. Spoczęli na nich ludzie, którzy tworzyli tu mozaikę językową, artystyczną i obyczajową, bezpowrotnie zniszczoną przez nacjonalizmy i totalitaryzmy XX w. Na potrzeby artykułu badaliśmy zachowany cmentarz miejski w Uhnowie, który ciągle spełnia cztery podstawowe funkcje: sacrum, archiwum, muzeum i parku.
    Uhniv – the smallest town in western Ukraine today – belongs to the postimmigration area near the Polish-Ukrainian border, with interesting examples of cultural heritage that are worth exploring and popularizing. There are three historic buildings there: a baroque church, a brick Eastern church and a red brick synagogue. They are symbols of three traditions: Latin, Byzantine and Jewish, which coexisted in this area for centuries. Cemeteries are inseparably connected with churches. These historical sites are a reflection of the multinational and multicultural former Polish-Lithuanian Commonwealth. People buried there created a linguistic, artistic and customs-related mosaic, irretrievably destroyed by the nationalisms and totalitarianisms of the 20th century. For the purposes of this article, we examined the preserved city cemetery in Uhniv which still fulfills four basic functions as a sacred, archival, museum and park site.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2022, 38, 3; 317-334
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Europa Środkowo-Wschodnia jako przestrzeń pogranicza
    Central and Eastern Europe as a borderline space
    Autorzy:
    Chodubski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/902136.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna
    Tematy:
    Europa Środkowo-Wschodnia
    kultura polityczna
    pogranicze
    przemiany cywilizacyjne
    wartości kulturowe
    borderland
    Central and Eastern Europe
    civilization changes
    cultural values
    political culture
    Opis:
    The study indicates that Central and Eastern Europe reveals cultural and civilizational distinct as a borderline space. This borderland shaped largely by the division of Europe into Roman Catholic and Orthodox. In the space, cultural values and patterns overlap: Western Europe, Orthodox and some Oriental. Today, the space is often identified with the periphery of Western Europe. In this space, the specific, long-term culture face formed, which is inter alia a consequence of a favour attitude of Middle-Eastern Europe communities towards the immigrant population. It is followed by the revealed phenomena of ideological and political manipulation. It is noted that the cultural identity of this space is an integral part of Europe as a whole.
    Źródło:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość; 2016, 13; 219-230
    1731-8440
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Lesser Poland version of Silesian folk costume. Attitudes towards the Cieszyn folk costume displayed by regionalists east of the Biała River in the 21st century
    Małopolska wersja stroju śląskiego. Postawy wobec stroju cieszyńskiego wśród regionalistów po prawej stronie rzeki Białej w XXI w.
    Autorzy:
    Król, Tymoteusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/46177973.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    folk costume
    heritage
    Lesser Poland
    Cieszyn Silesia
    borderlands
    Lutherans
    strój ludowy
    dziedzictwo kulturowe
    Małopolska
    Śląsk Cieszyński
    pogranicze
    luteranie
    etnologia i antropologia kulturowa
    Opis:
    The Cieszyn folk costume, also referred to as the Silesian or the Valachian costume, is an important element of the cultural heritage of Cieszyn Silesia. It has been analysed in many academic and popular publications, both in terms of its material aspect and its role within the society. Thus far, however, authors focused on the region of Cieszyn Silesia in its historical borders, while in the early 20th century the Cieszyn folk costume could also be seen in what is now the Bestwina, Wilamowice and Brzeszcze communes, historically belonging to the region of Lesser Poland. Nowadays, it is worn for church ceremonies, as well as by members of folk dance and song ensembles and Rural Housewives Associations from the area. In some localities, there have been initiatives to replace the Cieszyn folk costume with others, e.g. the so-called lachowski (Lachy) attire, which used to be worn in the region and is associated with the cultural heritage of western Lesser Poland. The aim of this article is to analyse the various attitudes towards the Cieszyn folk costume as part of the heritage of western Lesser Poland. Some see it as a source of pride, others, as unwanted heritage. The analysis is based on interviews with local activists coupled with field observation and examination of photographic documentation available on the Internet.
    Strój cieszyński, zwany też śląskim lub wałaskim, jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego. Poświęcono mu sporo miejsca w publikacjach naukowych i popularnonaukowych, zarówno jego sferze materialnej, jak i jego funkcjonowaniu w społeczności. Dotychczasowi autorzy opracowań skupiali się jednak na regionie Śląska Cieszyńskiego w jego historycznych granicach. Tymczasem strój cieszyński na początku XX w. przenikał na tereny obecnych gmin Bestwina, Wilamowice i Brzeszcze, które leżą na terenach historycznej Małopolski. Współcześnie jest noszony podczas uroczystości kościelnych oraz przez zespoły regionalne i koła gospodyń wiejskich na tym terenie. W niektórych miejscowościach pojawiają się inicjatywy jego wyrugowania na rzecz innych strojów, np. „lachowskiego”, który dawniej występował na tym obszarze i jest kojarzony z dziedzictwem kulturowym zachodniej Małopolski. Celem tego artykułu jest analiza różnych postaw wobec stroju cieszyńskiego jako dziedzictwa mieszkańców zachodniej Małopolski. Dla jednych jest on powodem do dumy, dla innych dziedzictwem niechcianym. Analiza opiera się na wywiadach z miejscowymi działaczami oraz na obserwacji terenowej i analizie dokumentacji fotograficznej dostępnej w Internecie.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2024, 63; 237-258
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pogranicze: pustka osadnicza – obszar przy granicy – kontakt kulturowy. Rozumienie terminu pogranicze w archeologii w kontekście wczesnośredniowiecznego osadnictwa południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska
    Borderlands: unsettled areas – borderline area – cultural contact. Understanding the term “borderland” in archaeology in the context of early middle age settlement in the southern parts of Greater Poland and northern parts of Lower Silesia.
    Autorzy:
    Kolenda, Justyna M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2048949.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-20
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    pogranicze
    wczesnośredniowieczne osadnictwo
    interakcje kulturowe
    północny Dolny Śląsk
    południowa Wielkopolska
    borderlands
    early middle age settlement
    cultural interactions
    northern Lower Silesia
    southern Greater Poland
    Opis:
    Problematyka pogranicza od ponad 100 lat jest przedmiotem dociekań przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Rozwój refleksji teoretycznej przyczynił się do zwiększenia zakresu znaczeniowego tego terminu. W wyniku redefiniowania pogranicze stało się pojęciem wieloznacznym, wielowymiarowym, wymagającym każdorazowo odpowiedniego precyzowania. Przykładowo z punktu założeń modernistycznych (a więc też w ramach badań powadzonych w archeologii) pogranicze jest gdzieś umiejscowione – jest to konkretny obszar – natomiast poprzez jego przewartościowanie w ramach ujęcia postmodernistycznego każda forma kontaktu kulturowego jest pograniczem. Dyskusje toczące się na gruncie politologii, antropologii czy socjologii były dla mnie inspiracją do sformułowania kilku ogólnych uwag na temat rozumienia terminu pogranicze przez polskich mediewistów. W pracach tych badaczy dominuje pewnego rodzaju spójność w postrzeganiu i interpretowaniu zjawisk kulturowych zachodzących we wczesnym średniowieczu w południowej Wielkopolsce i w północnej części Dolnego Śląska (obszar ograniczony od północy przez równoleżnikowy odcinek Warty i środkowej Obry, natomiast od południa przez Dolinę Baryczy). Ta jednomyślność spowodowała, że w niniejszym artykule przeanalizowałam mechanizm konstruowania koncepcji dotyczących wczesnośredniowiecznej rzeczywistości tego obszaru, w celu wskazania, że u podstaw tego myślenia leży, nigdzie nie wypowiedziane przez badaczy expressis verbis, zbliżone definiowanie terminu pogranicze. Ponowne odczytanie wprowadzonych do literatury przedmiotu koncepcji nakreślonych przez mediewistów z perspektywy współcześnie kształtujących się poglądów badawczych pozwoliło na ukazanie dotychczasowych kierunków badawczych realizowanych w ramach studiów m.in. nad terytorialnym rozwojem państwa Piastów. Moje rozważania składają się z trzech części. Odpowiadają one sposobom definiowania terminu pogranicze. Pierwszy przykład określiłam jako perspektywa terytorialna – wskazuje on na ugruntowane w literaturze przedmiotu rozumienie dzisiejszego pogranicza Śląska i Wielkopolski przez historyków. W ich ustaleniach odnajdujemy pogląd głoszący obecność na analizowanym przeze mnie obszarze rubieży międzyplemiennej. Dyskusja historyków wskazuje na interpretowanie zjawisk kulturowych zachodzących na obszarze południowej Wielkopolski w opozycji do północnej części tego regionu. Linia wyznaczona przez środkowy odcinek Obry i dalej w kierunku wschodnim przez bagna obersko-mosińskie była pojmowana jako naturalna granica rozdzielająca ten region. Brak w dokumentach pisanych nazwy plemienia (lub plemion) zajmującego południową Wielkopolskę powodował trudności w interpretacji zjawisk kulturowych tutaj zachodzących. Próbą wyjścia z poznawczego impasu wynikającego z braku danych było prowadzenie dociekań ukierunkowanych na rozpoznanie późniejszych podziałów administracyjno-terytorialnych. Część badaczy przyjmowała je wówczas jako punkt odniesienia w ustalaniu zasięgu starszych struktur plemiennych. Kolejną perspektywę terytorialno-interakcyjną związałam z poglądem głoszącym sposób organizacji osadnictwa na tym terenie po przyłączeniu do państwa Piastów. Nawiązują one do pogranicza jako obszaru położonego przy granicy, ale jednocześnie w pewnej odległości od centrum. Taka perspektywa związana jest z funkcjonowaniem koncepcji rdzeń peryferie w ramach politologii lub centrum peryferie w socjologii. W poglądach na temat zasiedlenia południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska po rzekę Barycz można odnaleźć elementy uniwersalnych koncepcji opisujących i tłumaczących procesy zachodzące na obszarach nowo zdobytych, uzależnionych czy inkorporowanych. Trzecia, interakcyjna perspektywa to propozycja zdefiniowania autonomicznej problematyki badawczej dla tego obszaru, w której sugeruję podjęcie studiów nad obliczem kulturowym zamieszkującej tam społeczności. Taka propozycja niweluje terytorialny wymiar pogranicza, konieczność jego umiejscowienia w pobliżu granicy oraz jego relacyjność do jakiegoś centrum czy rdzenia. W nawiązaniu do niej pogranicze definiuję jako spotkanie przedstawicieli różnych społeczności lub całych społeczności o odmiennym systemie wartości, norm czy strukturze społecznej. Taki kontakt wymusza interakcje, a ich rezultaty mogą być różnorodne – od trwania przy swoich wartościach aż po ukształtowanie się nowej rzeczywistości. Społeczności te określam jako wspólnoty lokalne, czyli są to niewielki grupy ludzi zamieszkująca określony obszar, którego centrum stanowi niewielki gród. Nie jest on rozumiany jako obiekt obronny, ale jako miejsce organizujące życie każdej społeczności.
    The issue of borderlands has been a subject of inquiry for various representatives of scientific disciplines for over 100 years. The development of theoretical reflection has contributed to the increase of the semantic scope of this term. Having been redefined, the term borderlands has come to have multiple meanings, and thus it requires a precise defining with each usage. As an example, from the modernist perspective (and as such on the level of archaeological research) borderlands, being a particular area, are situated somewhere physically, whilst on the other hand, due to the term’s re-evaluation from a postmodernist standpoint, every form of cultural contact is a borderland. The ongoing discussions within political science, anthropology, and sociology were my inspiration for formulating a few general remarks on the understanding of the term borderlands by Polish medieval scholars. In the works of these researchers, a certain consistency predominates in viewing and interpreting cultural phenomenon within the early medieval period of southern Wielkopolska and northern Dolny Śląsk (an area limited from the north by the latitudinal section of the Warta river and the central part of the Obra river, whereas from the south by the Barycz valley). This single-mindedness spurred me in this article to examine the mechanism for constructing conceptions concerning the early middle age reality of the area in the hopes of showing that the basis of this thinking is silently assumed definition of the term borderlands. The concepts present in the subject literature as introduced by medieval scholars, when reread from the perspective of modern emerging research theories, allowed me to showcase the current research directions undertaken within studies on i.a., the territorial expansions of the Piast dynasty. My deliberations consist of three parts. They respond to the way the term borderlands is defined. The first I characterize as the territorial viewpoint; indicating the established perspective found within the source literature of the historians’ understanding of today’s borderland between Śląsk and Wielkopolska. In their findings we come across a viewpoint asserting the existence of borderlands between tribes within the discussed area. The historical discussion suggests that the cultural phenomena of southern Wielkopolska are interpreted in opposition to the northern lands of this region. The border line created by the Obra river and further to the east by the Mosiński Canal marshes, was perceived as the natural border dividing the region. The lack of any name of the tribe (or tribes) inhabiting southern Wielkopolska in the written sources has caused difficulties in interpreting cultural phenomena occurring in the area. An attempt to escape this cognitive gridlock resulting from a lack of data, was to conduct research focused on recognizing subsequent administrative and territorial divisions. Some of the researchers accepted them as the benchmark for determining the range of earlier tribal structures. The next perspective, being territorial and interactive, I tied to the outlook maintaining the settlement method of the area after it was joined to the territories of the Piast dynasty. They refer to the borderlands as an area located next to the border and also at a distance from the center. This perspective – within political studies – relates to the idea of a core and peripheries, or, as is the case in sociology, as center and peripheries. Elements of universal concepts describing and explaining the processes taking place on areas newly conquered, dependent, or incorporated, can be found within the views concerning the process of settling southern Wielkopolska and northern Dolny Śląsk up to the river Barycz. The third perspective is the interactive one. It is a proposal to define the autonomous research issue of this area, in which I suggest that research be conducted on the culture of the inhabiting society. This suggestion diminishes the territorial aspect of the borderlands, the necessity to locate it near to the border, and its relation to some center or core. I define borderlands as an interaction between representatives of different communities, or whole communities, with a differing system of values, norms, or social structure. This kind of contact necessitates interactions, with possibly varying and diverse results – from persisting with ones’ own values to shaping a new reality. These communities I characterize as local, that is, small groups inhabiting a given area with its none-too large center – this being a stronghold (Polish – gród). This structure is not to be understood as a defensive facility, but rather as a place organizing the life of every community. These small communities may be also referred to as face-to-face-societies. Amber Karolina Steele-Zielińska
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2021, LXXII, 72; 93-106
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historyczne uwarunkowania odrębności regionu Śląska Opolskiego
    Historical determinants of the Opole Silesia region distinctiveness
    Autorzy:
    Kisielewicz, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/547195.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Instytut Politologii
    Tematy:
    granice Śląska Opolskiego
    pogranicze
    zróżnicowanie narodowościowe i etniczno-kulturowe
    historia Śląska Opolskiego
    Opole Silesia
    borderland area
    history of Opole Silesia
    ethnic and national heterogeneity
    Opis:
    Śląsk Opolski jest regionem historycznego Górnego Śląska. Są to ziemie położone nad górną Odrą, które w średniowieczu tworzyły księstwo opolsko-raciborskie, w czasie pruskiego panowania rejencję opolską, a po 1922 r. prowincję górnośląską (rejencję opolską). W 1950 r. uzyskał status województwa opolskiego. Jest to terytorium o odrębnych granicach, z ludnością związaną wspólnymi doświadczeniami historycznymi. Pełniło ono stołeczną funkcję w czasach księstwa, rejencji i prowincji górnośląskiej. Nie było stolicą regionu w czasach II wojny światowej i w latach 1945-1950. Śląsk Opolski jest również obszarem pogranicza, przechodzącego w swej historii z jednego organizmu państwowego do drugiego, krzyżowania się wpływów politycznych, wymieszania się ludności. Jest regionem o zróżnicowanej strukturze etniczno-kulturowej i narodowościowej. Śląsk Opolski rozumiany dziś jako obszar znajdujący się w granicach województwa opolskiego, posiada własną historię, kulturę i tradycję, a także strukturę ludnościową, którą od zakończenia II wojny światowej tworzą: większość polska, tzw. ludność napływowa oraz ludność rodzima – mniejszość niemiecka i mniejszość narodowo-etniczna śląska.
    Opole Silesia is a historical region of Upper Silesia. It is a land situated by the Upper Odra river. In the Middle Ages this region was the Duchy of Opole and Racibórz. Under the Prussian reign it was Opole regency, and after 1922 the province of Upper Silesia (Opole regency). In 1950 Opole region obtained the status of the Opolskie Voivodeship. It is a territory with distinct borders, with a population bound by the common historical experience. It was always a region with individual, distinct space and administration. This region always been a separate, both spatial and administrative unit. The Opole city was the capital during the Duchy period, the regency and the province of Upper Silesia. Only during the Second World War and in the years 1945-1950 Opole was not the capital city. Opole Silesia is borderland area, passing in its history from one state to another, crossing political influence and blending the population. It is a region of diverse ethno-cultural structure and nationality. Opole Silesia, understood today as an area located within the Opolskie Voivodeship, has its own history, culture and tradition, as well as population structure. Since the end of the Second World War, the population consists of: the Polish majority, the so-called new immigrants, and native population - German minority and ethnic Silesia minority.
    Źródło:
    Pogranicze. Polish Borderlands Studies; 2015, 3, 1; 7-18
    2545-160X
    2353-3781
    Pojawia się w:
    Pogranicze. Polish Borderlands Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsca pamięci mniejszości ukraińskiej na Podkarpaciu a upamiętnienie zbrojnego konfliktu na pograniczu polsko-ukraińskim po II wojnie światowej
    Memorial sites of the Ukrainian minority in the Podkarpacie Region vs. commemoration of the military conflict on the Poland-Ukraine borderland after World War II
    Autorzy:
    Stojak, Grażyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/113846.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Politechnika Lubelska. Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków
    Tematy:
    dziedzictwo kulturowe mniejszości narodowych
    konflikt zbrojny
    miejsca pamięci
    przepisy prawa
    pogranicze polsko-ukraińskie
    cultural heritage of national minorities
    military conflict
    memorial sites
    law
    Poland-Ukraine borderland
    Opis:
    Miejsca pamięci są materialnym dowodem zbrojnego konfliktu polsko-ukraińskiego na Podkarpaciu, który rozegrał się w latach 1944-50. To właśnie tutaj, na południowo-wschodnim pograniczu dochodzi do permanentnego konfliktu interesów społeczności lokalnych o różnej tożsamości historycznej. W celu upamiętnienia krwawych zajść i licznych ofiar po obu stronach, wznoszone są upamiętnienia na ziemiach polskich i ukraińskich, stanowiąc zarzewie konfliktów, zarówno w przeszłości, jak i obecnie. W artykule wykazałam wagę zależności pomiędzy pamięcią społeczności etnicznej, a specyfiką języka grupy, która dążąc do upamiętnienia ważnych dla siebie wydarzeń i miejsc pamięci, nie przestrzega istniejących przepisów prawa państwa Polskiego. Analiza podstaw prawnych wznoszenia upamiętnień pokazuje, że wymagana jest aktualizacja przepisów prawa. Powszechnie niedoceniana wartość warstwy mentalnej w kontekście wartości niematerialnej dziedzictwa kulturowego poszczególnych grup etnicznych doprowadza do sytuacji konfliktogennych, które wykraczają poza teren pogranicza, stając się konfliktami o zasięgu ogólnopolskim, a coraz częściej nawet międzynarodowym.
    Memorial sites are a material proof of the Poland-Ukraine military conflict in the Podkarpacie Region, which took place in the years 1944-50. It is here, on the Poland-Ukraine borderland that there is a permanent conflict of interests of the local community of different historical identity. In order to commemorate bloody incidents and numerous victims on both sides memorial sites are erected both in Poland and in Ukraine causing conflicts in the past and present. In the article I have shown the significance of the dependence between the memory of the ethnical community and the specifics of the language of the group, which while aiming at the commemoration of events and memorial sites important for them, do not obey the regulations of Polish law. The analysis of the legal basis for erecting these commemorations shows that there is a need to update the law. The importance of the mental layer in context of the intangible value of the cultural heritage of individual ethnic groups, which is often underestimated, can lead to conflicts that reach beyond the border area becoming conflicts of nationwide or even international concern.
    Źródło:
    Ochrona Dziedzictwa Kulturowego; 2018, 5; 155-166
    2543-6422
    Pojawia się w:
    Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ,,Na sałasie ni ma pani lekko“. Życie codzienne pasterzy wołoskich na szałasach na pograniczu polsko-słowackim w XXI wieku jako dziedzictwo kulturowe regionu Karpat (wybór zagadnień)
    ,,It's not easy in the hut, ma'am”. The daily life of the Vlach shepherds in the huts on the borderland between Poland and Slovakia in the 21st century as the cultural heritage of the Carpathian region (selected issues)
    Autorzy:
    Kocój, Ewa Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/910234.pdf
    Data publikacji:
    2019-02-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    culture heritage
    Carpathians
    huts
    the daily life
    the shepherding season
    the Polish-Slovak borderland
    vlachs tradition
    dziedzictwo kulturowe
    Karpaty
    szałaśnictwo
    pasterstwo
    sezon pasterski
    życie codzienne
    polsko-słowackie pogranicze
    tradycje wołoskie
    Opis:
    The purpose of this article is to present the preliminary results of the research on the shepherds' everyday life that I have been conducting since 2015 in the field of history, migration, and cultural heritage of the Vlach minority inhabiting the areas from Albania to the northern Carpathians. One of the research stages entails the studies of the daily life and rituals of the highlanders living in the huts on the Polish side of the Carpathians. The article describes the issues concerning the organization and the time-space symbolism of a modern hut, including their daily life and schedule of activities. The research was conducted in the selected huts of Spiš, Orava, Podhale, Żywiec region, and Silesian Beskids in Poland in 2015-2018. In all cases, I applied qualitative research, mostly structured and unstructured interviews with senior and young shepherds working in the huts, as well as covert and overt participant observations conducted during selected pastoral holidays and meetings in various spaces—in temples, during highlander's and Vlach conventions, in theme meetings, and in the huts. I supplement these techniques with the analysis of the visual sources that I made during the field research, received from the enthusiasts of this topic, or found on the Internet. The research has shown that modern pastoralism oscillates between two poles: the traditional, which has made it possible to retain many elements from the past (cultural heritage), and the modern, thanks to which shepherds introduce global solutions to their huts and traditions.
    Źródło:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2018, 25, 1; 269-295
    0239-4278
    2450-3177
    Pojawia się w:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-41 z 41

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies