Temat: philosophy of science - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: W stronę racjonalistycznej utopii. Wspomnienie o Januszu Goćkowskim
Towards a Rationalistic Utopia. A Tribute to Janusz Goćkowski
Autorzy:: Woroniecka, Grazyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/577640.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: PHILOSOPHY OF SCIENCE
Opis:: The paper presents an attempt at synthetic expression of main ideas forming the scientific output of Professor Janusz Gockowski. His works are interpreted as multi-layered attempt at forming a rationalistic utopia that would provide science, as a specifically human capacity of aspiring to knowledge, a due place in institutional and axiological structure of contemporary world. This project consists of various layers: critical, diagnostic, therapeutic and descriptive-analytic that complement each other and form together an original and impressive work.
Źródło:: Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 2(188); 183-190
0044-1619
Pojawia się w:: Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Chybiona krytyka
Misplaced Criticism
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/909896.pdf
Data publikacji:: 2005-06-01
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Tematy:: cosmology
philosophy of science
Opis:: The paper contains a comment on the criticism of the author's book Początek jest wszędzie (Prószynski i S-ka, 2002) by Marek Lagosz ("Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria, 14, 2005, 121-133). The comment focuses on the following issues: (1) the conception of philosophy of physics; (2) some methodological questions, especially the role of models in physics; (3) some explanations concerning the model proposed by the present author and his coworkers. A few "ideological remarks" are also made.
Źródło:: Filozofia Nauki; 2005, 13, 2; 129-135
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:: Filozofia Nauki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Ciężkie życie tradycyjnego (i dogmatycznego) metodologa
The hard life of a traditional (and dogmatic) methodologist
Autorzy:: Woleński, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691000.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of science
methodology
Opis:: The paper contains some arguments against the article ”Philosophical Assumptions of Science. Cultural and Historical Perspective” of Magdalena Górna. The author argues that the formal methodology is – contrary to what Górna says in her paper – neither ”traditional” nor ”dogmatic”, and formulates some suggestions on his own view on the problem of the relations between science and philosophy.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 51; 21-40
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Siateczkowy model rozwoju nauki a struktura racjonalnego działania
The Reticulated Model of Scientifi c Change and the Structure of Rational Action
Autorzy:: Michalska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/577750.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: PHILOSOPHY OF SCIENCE
RATIONALITY
Opis:: In the paper I put to analysis the reticulated model of scientific change, introduced by Larry Laudan in his Science and Values, aiming at reconstruction of the concept of rationality it presupposes. In elaborating on the model's structure I draw on Jurgen Habermas' s theory of speech acts and discuss the concept of instrumental rationality. I argue that in the area of philosophy of science, the model heralds the demise of a classical ideal of rationality, based solely on the notion of justification of judgments. My claim is that reticulated model demands that the analytical paradigm, the scope of which remains confined to a semantic dimension of science, should be replaced with a properly understood instrumental model of rationality, displaying both semantic and pragmatic facet of cognition.
Źródło:: Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 1(187); 41-58
0044-1619
Pojawia się w:: Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Filozoficzny program Józefa Życińskiego
Philosphical programme of Joseph Życiński
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691300.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Józef Życiński
philosophy of science
Opis:: Even a preliminary review of philosophical works left by Archbishop Joseph Życiński reveals that he had a clearly outlined philosophical program. Unfortunately, his premature death has not allowed him to fully implement it. His early fascination with science resulted in his original approach to philosophy of science. Rational methods employed by science turned his attention to rationality as an ontological property of the world. This, in turn, led him to an idea of a renewal of metaphysics (although he never used this expression). New style of metaphysics should consist in maintaining traditional 'big questions of philosophy' but treating them with more extensive help of analytic method. This approach should also elaborate an analysis of mutual relations between various philosophical systems. Życiński believed that Whitehead's style of doing philosophy could provide an inspiration to this kind of renewed metaphysics. After becoming a bishop his interests turned to more practical issues related to the contemporary increase of irrationality. He extensively wrote against postmodernism and religious fundamentalism, especially as opposing biological theory of evolution.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 48; 5-22
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Założenia filozoficzne w nauce. Szkic historyczno-kulturoznawczy
Philosophical Assumptions of Science. Cultural and Historical Perspective
Autorzy:: Górna, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691004.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of science
philosophical assumptions of science
culture
Opis:: The paper presents a short survey of standpoints in the philosophy of science related to the problem of the philosophical assumptions of science. These assumptions refer to the special kind of philosophical beliefs that scientists might not be aware of and that create a peculiar foundation of their work. The paper represents the point of view of culture studies. In this framework, science is described as one of the spheres of culture. The metaphysical assumptions of scientific theories as reconstructed by some philosophers are briefly presented. Scientific studies, as seen from the culture studies perspective, treat both philosophy and science as the spheres of culture. In respect to this view, the paper scrutinizes the historically changing philosophical concepts of science (from those, which perceive science as an autonomous system to those that stress its relations to other socio-cultural phenomena) as well as some controversial issues related to the problem of the philosophical assumptions of science.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 51; 3-20
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Czy filozof powinien bać się Stephena Hawkinga?
Should a Philosopher Fear Stephen Hawking?
Autorzy:: Grygiel, Wojciech
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691050.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Stephen Hawking
cosmology
philosophy
philosophy of science
Opis:: Scientists, who have made signiﬁcant contributions to the deepening of knowledge in their area of research, often engage in discussions concerning the ultimate explanations of the Universe. This is particularly visible in cosmology for the theories presented directly refer to the major questions raised by the philosophers such as the origin and the fate of the Universe, the nature of the physical laws and the existence of God. Stephen Hawking has made himself known as one of the most vocal speakers in this regard by insisting that the no-boundary Hartle-Hawking model can be used to explain away the need for any external agent in the creation of the Universe. In his recent popular book entitled The Grand Design written together with Leonard Mlodinow, Hawking declared the death of philosophy on the grounds that it did not stood up to the challenges of science by not answering the ultimate questions the way science is now capable of doing. The article aims at demonstrating that Hawking’s and Mlodinow’s radical claims rest on very strong and ill-justiﬁed philosophical assumptions of the model dependent realism. Although it is a philosophically legitimate standpoint, its reductive character does not permit the extent of generalization as suggested in The Grand Design.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 46-62
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Badania nad historią filozofii przyrody i historią nauki
Research in the History of Philosophy of Nature and the History of Science
Autorzy:: Mączka, Janusz
Skoczny, Włodzimierz
Koleżyński, Andrzej
Polak, Paweł
Karolczak, Maria
Sieńko, Dorota
Dziekan, Małgorzata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690554.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy in science
philosophy of science
history of science
OBI
Opis:: This is a review of research conducted by the Center for Interdisciplinary Studies and the Copernicus Center for Interdisciplinary Studies in the field of the history of philosophy of nature and the history of philosophy of science in Poland in the inter-war period. In spite of the domination of positivistic philosophy that tended to ignore philosophy of nature, this kind of philosophizing was quite popular in Poland. The review begins with a summary of works related to the history of science, and then deals, in some detail, with works on the theory of evolution and the theory of relativity, especially with their philosophical aspects. The remaining part of the review is devoted to the principal personalities of that period, namely: Władysław Heinrich, Władysław Natanson, Tadeusz Grabowski, Marian Smoluchowski, Zygmunt Zawirski and Joachim Metallmann.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 50; 10-40
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Piękno jako przykład pozaempirycznego kryterium wyboru teorii naukowej
Beauty as an example of nonempirical criterion of the scientific theory choice
Autorzy:: Ciszewska, Diana
Szydłowski, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690902.pdf
Data publikacji:: 2010
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of science
beauty
scientific theory
Opis:: It is sometimes argued that beauty and science have nothing in common. This is not necessarily true. When speaking of beauty in science we are touching two branches of knowledge: aesthetics and physics. We show that they are connected, permeate each other and work together to give good scientific results. Scientific theories and aesthetics theories exhibit some similarities not only during the creation phase, but also during the application phase. We examine two aesthetic criteria, namely symmetry and simplicity, which are valuable tools in choosing the correct scientific theory.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2010, 47; 3-37
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Dlaczego w biologii tak trudno być „rewolucjonistą”?
Autorzy:: Proszewska, Agnieszka
Stencel, Adrian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1034239.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:: microbiomics
philosophy of biology
philosophy of science
scientific revolutions
Opis:: Understanding how science is created and developed is a very complex problem. Many claim that once in a while the science goes through periods of so-called “revo-lutions” – diametric changes in the perception of the reality, that change the way we see the world. Such a vision of the development of knowledge is particularly evident in the history of physics. Do similar breakthroughs take place in other sciences, such as biology or chemistry, as well? Our main objective is to demonstrate that the scien-tific revolutions in biology can have a specific, local, character and concern only some particular branches of biology. This hypothesis will be discussed by analyzing the impact of microbiomics on the concept of the organism.
Źródło:: Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Ścisłe; 2017, 15; 7-14
2082-3827
2084-977X
Pojawia się w:: Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Ścisłe
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Filozofia przyrody Władysława Heinricha
Władysław Heinrichs philosophy of nature
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690588.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Władysław Heinrich
philosophy of science
philosophy of nature
epistemology
Opis:: At the turn of the 19th and 20th century, Wladyslaw Heinrich introduced a new style of philosophizing in the Cracow rather traditional philosophical milieu. His way of presenting philosophical ideas in a strict contact with empirical sciences arose great interest and found several talented followers. In the Jagiellonian Library in Cracow the manuscript is preserved bearing the title 'Theory of Cognition'; it was written by Heinrich in 1912. The author presents and critically assesses his 'philosophy of nature' as it can be reconstructed from the above mentioned manuscript.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2005, 36; 31-44
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Wokół myśli Józefa Życińskiego
Around Józef Życińskis thoughts
Autorzy:: Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691227.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Józef Życiński
Polish philosophy
philosophy of science
philosophy of nature
Opis:: Recenzja książki: Media – kultura – dialog. W piątą rocznicę śmierci arcybiskupa Józefa Życińskiego, red. R. Nęcek, W. Misztal, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Kraków 2017, ss. 343.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2020, 68; 300-305
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Życie i dzieło Galileusza
The Life and Work of Galileo
Autorzy:: Sierotowicz, Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691318.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Galileo Galilei
philosophy of science
history of science
rhetoric
Opis:: The author presents the main results of his long-term studies on the life and the work of Galileo Galilei within the group of OBI. He mentions his most important publications from this area and points to some problems that are worth elaborating upon in the future.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 50; 85-90
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Rozprawa o przypływach i odpływach morza
Discourse on the Tides
Autorzy:: Galilei, Galileo
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690814.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Galileo Galilei
tides
philosophy of science
history of science
Opis:: The paper presents the first polish translation (by Tadeusz Sierotowicz) of Galileo’s letter on tides written in the begining of the year 1616 to cardinal Alessandro Orsini. The text of translation is organized in a new way, and integrated with the index of matters.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 55; 133-165
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Rozprawa o przypływach i odpływach morza Galileusza
Galileo’s Discourse on the Tides
Autorzy:: Sierotowicz, Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690812.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Galileo Galilei
tides
philosophy of science
history of science
Opis:: The introduction to the first polish translation of Galileo’s letter on tides written in the begining of the year 1616 to cardinal Alessandro Orsini. The text of translation is organized in a new way, and integrated with the index of matters.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 55; 129-132
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:: Radykalny behawioryzm jako filozofia nauki
Autorzy:: Marek, Natalia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/429135.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: behaviorism
positivism
philosophy of science
Skinner
Carnap
Opis:: A common problem appearing in the discussions is connecting behaviorism with positivism. The main goal of this article is to show that this alliance is not legitimate – main principles of the Skinnerian science rather point to the Mach’s empiricism, pragmatism and operationalism than to Carnap’s project. Secondly it will be shown that behaviorism is most importantly the philosophy of science. In the last part we will consider the main points appearing in the critique of behaviorism and try to give an answer to them.
Źródło:: Semina Scientiarum; 2011, 10
1644-3365
Pojawia się w:: Semina Scientiarum
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:: Funkcja i cele nauki – zarys problematyki metodologicznej
THE FUNCTION AND AIMS OF SCIENCE – AN OUTLINE OF METHODOLOGICAL PROBLEMS
Autorzy:: Strawiński, Witold
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/577385.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: METHODOLOGICAL AIMS OF SCIENCE
EXPLANATIONS OF PHENOMENA
PHILOSOPHY OF SCIENCE
Opis:: The principal function of science is striving for knowledge; cognitive aims and values identified by methodology should serve this function. Critical rationalist K. Popper pointed to ever better explanations of phenomena as the aim of science. Apart from the causal explanation by means of natural laws, functional (e.g. in biology) and intentional explanations (e.g. in psychology) are possible, as well. According to some authors (Elster, Grobler), the functionalism in the social sciences is based on an analogy with the biological evolution. Attempts to give intentional explanations disclose the great complexity of cultural and social interpersonal interactions. Besides, the explanation of phenomena takes different forms depending upon the type represented by a particular domain of science. In the 20th-century philosophy of science, one can distinguish four main currents: logical, methodological, historical and sociological; the function and the aims of science were presented within these currents in different ways. I illustrate this diversity by an example of possible interpretations of the discovery of DNA structure. Subsequently, I refer to the position of N. Koertge – an American supporter of Popperian approach – who rightly resists claims that non-cognitive values should be included in science into the context of justification. At the end, I remind K. Ajdukiewicz’s views on the topic of the aims of science.
Źródło:: Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 3(189); 323-337
0044-1619
Pojawia się w:: Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:: Examining the Structured Uses of Concepts as Tools: Converging Insights.
Autorzy:: Smith, Eden T.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/909511.pdf
Data publikacji:: 2019-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Tematy:: concepts-as-used
experimental practice
neuroscience
philosophy of science as practiced
history and philosophy of science
science and technology studies
Opis:: Examining the historical development of scientific concepts is important for understanding the structured routines within which these concepts are currently used as goal-directed tools in experiments. To illustrate this, I outline how the concepts of mental imagery and hallucinations each draw on an older interdependent set of associations that, although nominally discarded, continues to structure their current independent uses for pursuing discrete experimental goals. In doing so, I highlight how three strands of literature offer mutually instructive insights into how the uses of current scientific concepts contribute to experimental practices. The first strand of literature includes recent scholarship examining how the uses of scientific concepts can enable scientific practices (e.g., Boon 2012, Brigandt 2012, Feest 2010, Steinle 2012), the second strand comes from the technoscientific studies focused on non-human agency (Pickering 1995), and the third draws attention to how the functions of concepts are grounded by the set of historically contingent experimental practices (e.g., Canguilhem 2008, Tiles 1984).
Źródło:: Filozofia Nauki; 2019, 27, 4; 7-22
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:: Filozofia Nauki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:: Nauka a religia. Historiografia problemu. Ewolucja poglądów na temat historycznych związków religii i nauki
Historography of Science and Religion
Autorzy:: Kwaśniewski, Jacek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691032.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: history of science
philosophy of science
science and religion
historiography
Opis:: The article shows the evolution of historians’ and sociologists’ views in 1874-2010 period how the historical relations between science and religion should be presented. The key theories have been discussed which are the milestones in this evolution: from 19th century Draper’s and White’s works which formed the so called conflict thesis to the present complexity thesis, which recognizes the religion as significant co-originator of modern science.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 149-187
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:: Theology Under Siege: Reflections of a Troubled Philosopher and a Believer
Autorzy:: Grygiel, Wojciech P.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/560004.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: theology
philosophy of science
picture of the world
logic
Opis:: The transposition of the theological expression into the framework of epistemology suggested by the contemporary philosophy of science is a long-desired project. The presented article offers an overview of the different epistemological and methodological issues that arise when this expression is carried out in the common sense paradigm. It turns that once the necessary change into the mode of knowledge acquisition of contemporary science is made, one can significantly improve theology’s both methodological and conceptual foundations. In particular, this concerns the use of abstract concepts to better penetrate the intricacies of the Divine nature as well as the non-classical logics to improve theology’s inferential basis. The resulting question of the contextuality of theology, namely, its dependence on the conceptual framework and the picture of the world, is also surveyed. Consequently, theology can be perceived as a lexically open project. In conclusion it is argued that while the contemporary theology should retain its common sense exposition for the pastoral and catechetical purposes that allows for the efficient transmission of faith through intuitive knowledge, the state-of-the-art theological research must reach out to to abstract conceptual frameworks to assure the depth of its penetrative insight.
Źródło:: Theological Research. A Journal of Systematic Theology; 2016, 4; 7-33
2300-3588
Pojawia się w:: Theological Research. A Journal of Systematic Theology
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:: How is philosophy in science possible?
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690864.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy in science
philosophy of science
metaphilosophy
interdisciplinary research
science and religion
analytic philosophy
Opis:: The Michael Heller’s article entitled “How is philosophy in science possible?” was originally published in Polish in 1986 (see Heller, 1986) and then translated into English by Bartosz Brożek and Aeddan Shaw and published in 2011 in the collection of essays entitled Philosophy in Science. Methods and Applications (Heller, 2011). This seminal paper has founded further growth of the ‘philosophy in science’ and become the reference point in the methodological discussions, especially in Poland. On the 40th anniversary of Philosophical Problems in Science we wanted to make this paper freely available to the international public by reprinting its English version. In this issue it is followed by two additional articles-commentaries (by Paweł Polak and Kamil Trombik).
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2019, 66; 231-249
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:: John Henry Newman o filozofii i filozofach
Autorzy:: Gałecki, Sebastian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/668031.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: ethics
metaphilosophy
philosophy of science
Newman J.H.
Opis:: Philosophy of philosophy, also called metaphilosophy, is a very interesting field of human intellectual activity. It shows not only what philosophy and its goals are, but it teaches philosophers a lot about themselves. John Henry Newman (1801–1890) in his work described the nature and role of philosophy as „organized, and therefore living knowledge”. He attached great importance to tell his listeners and readers what should characterize true philosopher as well.It is worth to knowing, what the idea of philosophy and the philosopher described and promoted by Newman (who was called – with good reason – the „Plato of Oxford” and „English Socrates”) was, and how philosophy can be a way of maturing our humanity and be a method to transform the world. This article provides an introduction and outline of this issue.
Źródło:: Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki; 2012, 2
2391-6540
2083-9952
Pojawia się w:: Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:: Filozofia nauki Stanisława Lema
Autorzy:: Gomułka, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2157874.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Instytut Studiów Międzynarodowych i Edukacji Humanum
Tematy:: philosophy of science
Stanisław Lem
Karl Popper
probabilistic
Opis:: In the article ‘Stanislaw Lem’s philosophy of science’, the author concentrates on evolutionary fastening of Lem’s vision of the world in the first part of the text. In the second one, the author takes notice to the fact that Lem’s philosophy of science has certain related parts with Karl Popper’s philosophy of science. Both thinkers dealt with a common range of subjects and lots of their deliberations had a very similar expression. Undoubtedly, Lem was inspired by Popper but he was not an imitator of his statements. Lem, as an original visionary, in his thoughts used to leave the area of Popper-shaped philosophy and reached wider areas conceiving visions of the future science, that were characteristic to him. Lem’s vision of underdefined reality happening before our very eyes with the next dice rolls, makes us think of Popper’s criticism of faith in the absolute truth of scientific theories: we cannot know anything with a hundred per cent certainty. With reference to Lem’s thoughts, the author answers two questions in this text: Why falsification appears to work? Is it because the world is probabilistic? We are unable to gather complete information because of the system complexity we are in. If we were able to do it, would Popper’s falsification be invalidated?
Źródło:: Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne; 2017, 2(25); 71-84
1898-0171
Pojawia się w:: Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:: W kierunku ilościowej teorii wzrostu złożoności świata
Autorzy:: Lamża, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/429133.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: complexity: quantitative measures of
emergence
philosophy of nature
philosophy of science
Opis:: The study of the growing complexity of the physical world is of great value to many scientific disciplines, including philosophy of nature, complexity theory, thermodynamics, and others. Here, I propose a systematic and quantitative method of describing the process of natural complexification throughout cosmic history, based on a list of the topical categories of PACS® 2008: Physics and Astronomy Classification Scheme 2008, published by the American Institute of Physics. I assume that each of the selected 349 level-3 categories corresponds to a certain subset of natural phenomena, and I group them according to their first appearance in natural history. By analyzing their distribution, I derive certain qualitative and (tentatively) quantitative generalizations concerning the pace and scale of the growth of natural complexity. I contrast this approach with the results achieved by other methods and discuss its relevance to selected topics in philosophy of nature and philosophy of science.
Źródło:: Semina Scientiarum; 2011, 10
1644-3365
Pojawia się w:: Semina Scientiarum
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:: Ludwik Silberstein o przyczynowości w przyrodzie
Ludwik Silberstein on the Causality in Nature
Autorzy:: Flin, Piotr
Stępień, Agnieszka
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691014.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: causality
determinism
indeterminism
laws of nature
philosophy of science
Opis:: In this paper we present the opinions of Ludwik Silberstein (1872-1948) on the question of causality in the scientiﬁc investigations. The discussion is based on the examples taken from physics and astronomy. Silberstein is convinced that the principle of causality is an important heuristic law, a diﬀerent kind of law of nature (as, for example, Kepler’s laws or Ohm’s law).
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 138-148
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:: Struktura cyfrowej rewolucji naukowej
Structure of the digital scientific revolution
Autorzy:: Leciejewski, Sławomir Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690912.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of science
scientific revolution
computer aided scientific research
Opis:: Nowadays, computers are in common use, both in experimental and theoretical research. It is worth considering if the implementation of a new, universal research tool has significantly changed the science of the end of 20th century. The crucial question which I will try to answer is if computers have revolutionized the scientific research. In order to find the answer, I will describe modern digitally aided science, taking into consideration the research conducted in the greatest elementary physics laboratory. Subsequently, I will refer to the classic concept of scientific revolution proposed by Thomas S. Kuhn. Finally, I will answer the question related to digital revolution in science.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 117-136
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:: Druga rewolucja kwantowa: dziedzictwo Johna S. Bella
Second Quantum Revolution: The Legacy of John S. Bell
Autorzy:: Pabjan, Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691016.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: John S. Bell
quantum mechanics
EPR
philosophy of science
Opis:: The history of quantum mechanics is divided into two periods which are labeled as the ﬁrst and the second quantum revolutions. During the ﬁrst of these periods mathematical formalism of quantum theory was formulated and interpreted, during the second – new quantum technologies were developed. It turns out that conceptual revolution of the ﬁrst period enabled technological revolution of the second. In this article it is argued, that Irish physicist, John S. Bell, played an important role in the process of triggering the second quantum revolution. His work on quantum entanglement of the EPR particles made possible elaborating some new methods and theoretical approaches clarifying the quantum description of single objects. These methods and approaches became the core of new scientiﬁc domains which are hybrids of quantum mechanics and some classical sciences. The quantum cryptography and the quantum computation are examples of such domains and in the paper special attention is paid to them. It is showed that theoretical analyses of John S. Bell provide a conceptual background for these disciplines and this is why it’s not improper to call this physicist – as Alain Aspect did – a prophet of the second quantum revolution.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 123-137
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:: Ontogenesis of the “why” question from the perspective of genetic epistemology, and its philosophical implications
Autorzy:: Duchliński, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/426939.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: genetic epistemology
epistemology
philosophy of science
Thomism
developmental psychology
Opis:: The question “why” is generally thought to be one of the most important of philosophical questions. Indeed, many philosophers hold that it is responsible for defining the essential contours and identity of philosophical discourse itself. Moreover, all attempts to reject it are perceived as a manifestation of minimalist tendencies in philosophical research. This article presents Piaget’s views concerning the ontogenesis of the “why” question. After having reconstructed the latter, it seeks to spell out their potential philosophical implications. The author argues that ontogenetic considerations can certainly play a heuristic role in the formulation of philosophical theses and hypotheses, and that they can lead to a correcting of the conceptions we tend to have of certain philosophical questions – namely, ones that do not refer to any empirical data.
Źródło:: Logos i Ethos; 2019, 51; 7-39
0867-8308
Pojawia się w:: Logos i Ethos
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:: Czy potrzebna nam teoria fundamentalna? Refleksje na temat teorii świadomości Davida Chalmersa
Is the Fundamental Theory Necessary? Remarks on the David Chalmers Theory of Consciousness
Autorzy:: Hohol, Mateusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691052.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: cognitive science
consciousness
mind
philosophy of mind
qualia
supervenience
philosophy of science
David Chalmers
Opis:: The article presents a survey of the fundamental theory of consciousness according to David Chalmers. In order to examine these issues the following actions are taken. In the first part, the philosophical and cognitive-scientific views of David Chalmers are summarized in detail. Particular attention is paid to the following issues: the distinction between the easy and hard problem of consciousness, the nature of qualia, supervenience, as well as the arguments against the reductive accounts of consciousness. The elements of the structure of Chalmers’ fundamental theory: e.g., the principle of structural coherence, the principle of organizational invariance and the principle of double aspects of information are presented. Also, the problems of the relationship between mind and quantum mechanics are analyzed. In the second part, Chalmers’ theory of consciousness is challenged and criticized in three areas: cognitive science, philosophy of science and philosophy of physics. In the summary, the reply to the question in the title of the article is suggested.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 3-45
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:: Filozofia nauk przyrodniczych w dobie wykładniczego tempa rozwoju nauki
Autorzy:: Such, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013887.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
ontologia
philosophy of nature
philosophy of science
ontology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 421-423
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:: Post-Empiricism and Philosophy of Science
Autorzy:: Marsonet, Michele
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1037876.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Academicus. International Scientific Journal publishing house
Tematy:: science
philosophy of science
logical positivism
post-empiricism
pragmatism
methodological anarchism
Opis:: The aim of this paper is to provide some sketchy remarks on the post-empiricist phenomenon in philosophy of science, taking into account the themes of the relationships between language on the one side and reality on the other, and the parallel problem of the alleged elimination of metaphysics. Unlike the logical empiricists, Popper believes that a clear separation between (i) analytic and synthetic sentences, and (ii) between theory and observation, is an impossible task. According to his view, theory and observation are intimately linked to each other, and no pure observation is ever possible. A position very similar to Popper’s was endorsed by the American pragmatists in the last two centuries with Charles S. Peirce, William James and John Dewey. There also are important similarities between what Popper says and William James’ theses. It is clear that if we recognize that the theoretical dimension precedes observation, and if we claim furthermore that scientific theories have a creative character, then we may explain the “jumps” that often take place in the history of science. Later on Feyerabend and his followers have turned philosophy of science into something mysterious and not easily classifiable in philosophical or scientific terms. The anything goes undermines the meaning itself of the discipline. If science is equated to any other dimension of spirit - art, religion, or even witchcraft - the specific and cognitive character of scientific rationality is eliminated. It follows that philosophy of science loses any meaningful role within the field of human knowledge, while even philosophy as such becomes more similar to a joke than to a serious endeavor.
Źródło:: Academicus International Scientific Journal; 2018, 18; 26-33
2079-3715
2309-1088
Pojawia się w:: Academicus International Scientific Journal
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:: The Copernican Hypotheses Part 2
Autorzy:: Dersley, Stephen
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/699340.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: N. Copernicus hypothesis
T. S. Kuhn
philosophy of science
Opis:: The Copernicus constructed by Thomas S. Kuhn in The Copernican Revolution (1957) is a decidedly non-revolutionary astronomer who unwittingly ignited a conceptual revolution in the European worldview. Kuhn’s reading of Copernicus was crucial for his model of science as a deeply conservative discourse, which presented in The Structure of Scientific Revolutions (1962). This essay argues that Kuhn’s construction of Copernicus and depends on the suppression of the most radical aspects of Copernicus’ thinking, such as the assumptions of the Commentariolus (1509-14) and the conception of hypothesis of De Revolutionibus (1543). After comparing hypothetical thinking in the writings of Aristotle and Ptolemy, it is suggested that Copernicus’ conceptual breakthrough was enabled by his rigorous use of hypothetical thinking.
Źródło:: Journal of Applied Cultural Studies; 2015, 1
2392-0661
Pojawia się w:: Journal of Applied Cultural Studies
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:: The Copernican Hypotheses Part 1
Autorzy:: Dersley, Stephen
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/699342.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: N. Copernicus hypothesis
T. S. Kuhn
philosophy of science
Opis:: The Copernicus constructed by Thomas S. Kuhn in The Copernican Revolution (1957) is a decidedly non-revolutionary astronomer who unwittingly ignited a conceptual revolution in the European worldview. Kuhn’s reading of Copernicus was crucial for his model of science as a deeply conservative discourse, which presented in The Structure of Scientific Revolutions (1962). This essay argues that Kuhn’s construction of Copernicus and depends on the suppression of the most radical aspects of Copernicus’ thinking, such as the assumptions of the Commentariolus (1509-14) and the conception of hypothesis of De Revolutionibus (1543). After comparing hypothetical thinking in the writings of Aristotle and Ptolemy, it is suggested that Copernicus’ conceptual breakthrough was enabled by his rigorous use of hypothetical thinking.
Źródło:: Journal of Applied Cultural Studies; 2015, 1
2392-0661
Pojawia się w:: Journal of Applied Cultural Studies
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:: Gastona Bachelarda psychoanaliza umysłu naukowego
Autorzy:: Ples-Bęben, Marta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/665187.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: Gaston Bachelard
psychoanalysis
epistemological obstacle
epistemology
philosophy of science
Opis:: The paper concerns the psychoanalysis of objective cognition - a philosophical project by Gaston Bachelard, developed and implemented in epistemology and philosophy of science since 1938. The paper consists of two parts. Firstly, relation between Bachelard’s philosophy and psychoanalysis is addressed with the special attention given to sources of Bachelard’s inspiration - S. Freud, C.G. Jung, M. Bonaparte and R. Allendy. Secondly, Bachelard’s concept of psychoanalysis of objective cognition is discussed. In the course of its development, Bachelard transformed the assumptions and ideas of Freud and Jung and used them in theory of knowledge and philosophy of science. This original project was straightforwardly practical - it was aimed at providing an analysis of the scientific mind, revealing any epistemological obstacles it contains (such as false beliefs and habits of thinking) and its overcoming so that valuable cognition might be obtained.
Źródło:: Folia Philosophica; 2014, 32
1231-0913
2353-9445
Pojawia się w:: Folia Philosophica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:: Mariana Smoluchowskiego ujęcie zasady przyczynowości w badaniach ruchów Browna
Marian Smoluchowski’s approach to the causality principle in the Brownian motion research
Autorzy:: Roskal, Zenon Eugeniusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691134.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: causality principle
Brownian motion
history of physics
philosophy of science
Opis:: Marian Smoluchowski solved the greatest scientific problem of his time. It was the explanation of the phenomenon of the Brownian motion. In the article, I show that Smoluchowski in fact in this explanation used an ontological interpretation of the causality principle, although in his writings he applied it also in the epistemological interpretation. This is understandable because in the scientific practice some kinds of ontological commitment are required.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2017, 62; 99-126
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:: Filozofia przyrody a ontologia
Autorzy:: Tempczyk, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013466.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia nauki
filozofia przyrody
ontologia
philosophy of science
philosophy of nature
ontology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 315-318
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako pomost między naukami przyrodniczymi a filozofią
Autorzy:: Krajewski, Władysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013888.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
ontologia
philosophy of nature
philosophy of science
ontology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 418-421
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:: Zagadnienia po raz pięćdziesiąty
Philosophical Problems in Science for the fiftieth time
Autorzy:: Głódź, Małgorzata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690560.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy in science
philosophy of science
Copernicus Center for Interdisciplinary Studies
historical perspective
Opis:: This paper is a short preface to the anniversary issue of our periodical. The author refers to some of the important events in its history as well as to the figures behind the journal.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 50; 3-9
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:: Nauka w oczach erudytów
Science in the eyes of erudite
Autorzy:: Polak, Paweł Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690858.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Kochański Adam Adamandy
Leibniz Gottfried Wilhelm
correspondence
history of science
philosophy of science
Opis:: Book review: Adam Adamandy Kochański, Gottfried Wilhelm Leibniz, Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego i Gottfrieda Wilhelma Leibniza z lat 1670-1698, D. Sieńko (tłum.), wyd. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2019, ss. 256.
Recenzja książki: Adam Adamandy Kochański, Gottfried Wilhelm Leibniz, Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego i Gottfrieda Wilhelma Leibniza z lat 1670-1698, D. Sieńko (tłum.), wyd. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2019, ss. 256.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2019, 66; 305-309
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:: Pułapka na ludzi myślących
A cage for thinking people
Autorzy:: Borek, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1943042.pdf
Data publikacji:: 2021-11-07
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: theory of relativity
quantum mechanics
philosophy of science
history of science
science-faith relationship
Opis:: Andrzej Dragan’s book Quantechism or a cage for people is a great popular science book to start a fascinating adventure with the theory of relativity and quantum mechanics. It is written in an easy language, does not require from the reader a deep knowledge of contemporary physical issues, while describing, illustrating and explaining them very well. Instead, it requires broader historical knowledge and at least basic philosophical knowledge for verification, helping to bring out what is most valuable in the book. Unfortunately, the book, while popularizing science, also makes a terrible mess and does a lot of damage to the deeper understanding of physics, its history, and the meaning and function of philosophy and religion. And so it can become an attractive and appealing, but nevertheless a trap-cage for thinking people.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2021, 70; 243-249
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:: Philosophical foundations of statistical research
Autorzy:: Pociecha, Józef
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1043922.pdf
Data publikacji:: 2020-02-26
Wydawca:: Główny Urząd Statystyczny
Tematy:: philosophy of science
philosophy of truth
theory of probability
statistical learning
socio-economic investigations
Opis:: Every researcher desires to uncover the truth about the object of the undertaken study. When conducting statistical research, however, scientists frequently give no deeper thought as to their motivation underlying the choice of the particular purpose and scope of the study, or the choice of analytical tools. The aim of this paper is to provide a reflection on the philosophical foundations of statistical research. The three basic understandings of the term ‘statistics’ are outlined, followed by a synthetic overview of the understanding of the concept of truth in the key branches of philosophy, with particular attention devoted to the understanding of truth in probabilistic terms. Subsequently, a short discussion is presented on the philosophical bases of statistics, touching upon such topics as determinism and indeterminism, chance and chaos, deductive and inductive reasoning, randomness and uncertainty, and the impact of the information revolution on the development of statistical methods, especially in the context of socio-economic research. The article concludes with the formulation of key questions regarding the future development of statistics.
Źródło:: Przegląd Statystyczny; 2020, 67, 3; 195-211
0033-2372
Pojawia się w:: Przegląd Statystyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:: Extrapolative Inference and Analogical Reasoning in the Empirical Sciences
Autorzy:: Jakubiec, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/429230.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: scientific method
extrapolation
per analogiam reasoning
philosophy of science
generalization
Opis:: The primary purpose of this paper is to present the issue of extrapolation, which is interesting from the perspective of contemporary philosophy of science. For its proper explanation, it is crucial to distinguish it from terms of similar meaning, such as analogy, induction or statistical inference. The second goal is to indicate key differences that exist between extrapolative inference and analogical reasoning. Because of this the ascertaining of the identification of these concepts would be a mistake though, of course, there is no way not to notice certain similarities.
Źródło:: Semina Scientiarum; 2014, 13
1644-3365
Pojawia się w:: Semina Scientiarum
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:: Some Philosophical Remarks on the Concept of Structure: Framing Michał Heller’s Perspective
Autorzy:: Oleksowicz, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2142964.pdf
Data publikacji:: 2021-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Tematy:: structure
structural realism
James Ladyman
Michał Heller
philosophy of science
Opis:: Perceiving objects in a structural or relational way in the ontology of physics and mathematics, as opposed to the classical way, shows how the concept of structure remains crucial for contemporary philosophy of physics and philosophy of science. In this paper, a particular emphasis is placed on certain philosophical concepts proposed by Michał Heller, concerning the context of the structural understanding of theories and the world. The first aim is to provide a general critical survey of the main assumptions of structural realism (SR). The second aim is to interpret Heller’s philosophy of structure in accordance with the principal tenets of SR, illuminating certain criticisms of Heller’s approach. Having analyzed Heller’s approach, a question arises concerning the type of dependence on structuralism in the philosophy of physics and the philosophy of mathematics, in addition to certain metaphysical assumptions regarding the concept of structure. It is argued that Heller’s SR conflates the adoption of mathematical structures in theories (the case of the realism–anti-realism debate) with the debate on mathematical explanations and the explanatory role of mathematical constraints.
Źródło:: Filozofia Nauki; 2021, 29, 4; 57-82
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:: Filozofia Nauki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:: Historia sztuki w polu metodologii. Aktualne problemy i wyzwania
Art History in the Field of Methodology. Current Problems and Challenges
Autorzy:: Czekalski, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32352273.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: art history
scientific knowledge
methodology
theory
philosophy of science
structuralism
Opis:: At the end of the 20th century, the theory of art history shifted from the area of methodology understood as a normative field of the philosophy of science to the area of the social practice of constructing knowledge. The term “art historical methodology” itself became trivialized when its meaning was detached from the horizon of epistemology and became extremely inclusive, encompassing all methods practised in the discipline, with a method being considered to be the use of any theory as a tool of interpretation. As a consequence, the basic problem of scientific methodology, which is the critical assessment of explanatory and interpretive theories due to the value of their justification, is not addressed in the self-reflection of contemporary art history. The retreat from the rigors of methodology was related to the reception of structuralism, initiated by Ernst Gombrich in the book Art and Illusion. Popper’s model of situational logic as a method of historical explanation of works of art was transformed into a structuralist model, referring to constant rules of pictorial representation, symbolization and communication. Michael Fried and Norman Bryson formulated their own theories of invariant rules defining the necessary initial conditions for the formation and reception of pictures, so that individual works could be interpreted in terms of these rules and, as a result, confirm the general theory, which created a vicious circle. Structuralist theories did not function as hypotheses requiring critical testing, but as interpretive codes that served to read each work of art within their own conceptual system. The next step in the process of the reception of structuralism was the development of theories defining general rules that would govern the discursive practice of art history, and the detection of which at the basis of this practice would discredit or invalidate its epistemological dimension. Hayden White’s narrativism was the theory that historical discourse is subject to narrative conventions, not to the laws of logic and the rigors of methodology that serve to limit the pool of alternative explanations or interpretations. This theory was intended to justify the pluralism of equal versions of history as a politically correct idea, appropriate for a “democratic” model of knowledge. Theorists developing White’s theses in the field of art history claimed that the discursive practice of this discipline was not governed by methodological rules but by political motivations (Keith Moxey) or aesthetic principles of artwriting (David Carrier). After the phase of open denial of the dependence of the art history discourse on methodology, the theory of the discipline turned into an analysis of techniques for building this discourse, which no longer included methodological issues, as in James Elkins’ book Our Beautiful, Dry, and Distant Texts. A critical review of theories separating art history from methodology leads to the conclusion that they are untenable. It is impossible to maintain the scientific status of our discipline without respecting the principles of methodology founded in the contemporary philosophy of science.
Źródło:: Artium Quaestiones; 2023, 34; 293-336
0239-202X
Pojawia się w:: Artium Quaestiones
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:: A conventionalist account of distinctively mathematical explanation
Autorzy:: Povich, Mark
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28763422.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: scientific explanation
philosophy of science
philosophy of mathematics
mathematical explanation
ontic conception
conventionalism
Opis:: Distinctively mathematical explanations (DMEs) explain natural phenomena primarily by appeal to mathematical facts. One important question is whether there can be an ontic account of DME. An ontic account of DME would treat the explananda and explanantia of DMEs as ontic items (ontic objects, properties, structures, etc.) and the explanatory relation between them as an ontic relation (e.g., Pincock, 2015; Povich, 2021). Here I present a conventionalist account of DME, defend it against objections, and argue that it should be considered ontic. Notably, if indeed it is ontic, the conventionalist account seems to avoid a convincing objection to other ontic accounts (Kuorikoski, 2021).
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2023, 74; 171-223
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:: O realistyczności założeń, falsyfikowalności hipotez i innych modernistycznych mitach współczesnej ekonomii
The realism of assumptions, falsifiability of hypotheses and other modernist myths of contemporary economics
Autorzy:: Scheuer, Bartosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/434729.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Tematy:: methodology of economics
philosophy of science
economic crisis
ontological realism
modernism
Opis:: In the face of the global economic crisis, there are many opinions according to which economics as a science needs major rebuilding. Usually, it is emphasized that it should not be developed by involving the construction of formal, mathematical models but that there is a need to improve the “realisticness” of analysis. Based on the analysis of a dispute between P. Krugman and J.H. Cochrane it can be said that the arguments which appear during the debate on the crisis are not new and confusingly similar to those that already appeared in the 30s and 70s of the last century. It should also be noted that both: the supporters of “realisticness” of economic analysis, as well as representatives of the mainstream formalism treat this crisis as a confirmation of the correctness of their theories and evidence of the weakness of the concepts proposed by their opponents. The article is placed in relation to the thesis that all the arguments that have emerged in the debate on the state of the economic theory after the crisis, contrary to appearances, do not bring anything new to the economic discourse and cannot lead to any solutions of the theoretical dispute, because all arguments are based on the same philosophical foundations. In other words it can be said that the basic problem of modern economics should not be considered as a weakness of theory, but as a weakness of philosophy common to all participants of the discourse. First of all, in fact, the arguments coming from both sides of the dispute seem to assume that the ultimate and decisive test of any theory is its confrontation with experience, the “facts”, whereby the test is perceived in terms of the correspondence theory of truth. This means that both: economists, whose views on the nature of the theory are similar to those presented by P. Krugman, as well as their opponents, who, like J.H. Cochrane recognize that any theoretical concepts should meet fairly strict formal requirements and finally take the form of (usually mathematicised) model, assume that carrying out such a test is possible firstly, and secondly, that it boils down to a comparison of propositions that make up the model/theory (assumptions and predictions, or only prediction) with the reality whose components are independent of theory and processes of cognition.
Źródło:: Ekonomia - Uniwersytet Ekonomiczny we Wroclawiu; 2013, 4 (25); 64-76
2080-5977
Pojawia się w:: Ekonomia - Uniwersytet Ekonomiczny we Wroclawiu
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:: Ne sutor ultra crepidam. Kazimierz Twardowski o filozofii i nauce
Ne sutor ultra crepidam. Kazimerz Twardowski on philosophy and science
Autorzy:: Brożek, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690740.pdf
Data publikacji:: 2010
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: classification of sciences
mind-body problem
philosophy of science
Kazimerz Twardowski
Opis:: Kazimierz Twardowski is the father of the modern Polish analytical philosophy. One of the most important stamp of this philosophical style is referring - in philosophical investigations - to achievements and methods of natural sciences. The article analyses this plot in Kazimierz Twardowski's philosophical works. It contains, in particular, a reconstruction of Twardowski's views concerning the classification of sciences, the methodological status of philosophy and psychology and the mind-body problem. Some not commonly known facts concerning the sources of Twardowski's interests in philosophy and science are mentioned.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2010, 46; 3-31
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:: Value-free paradise is lost. Economists could learn from artists
Wolny od wartości raj został utracony. Ekonomiści mogli uczyć się od artystów
Autorzy:: Ostapiuk, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2028231.pdf
Data publikacji:: 2020-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: philosophy of science
methodology of economics
value-free economics
Max Weber
Opis:: Despite the conclusions from the contemporary philosophy of science, many economists cherish the ideal of positive science. Therefore, value-free economics is still the central paradigm in economics. The first aim of the paper is to investigate economics’ axiomatic assumptions from an epistemological perspective. The critical analysis of the literature shows that the positive-normative dichotomy is exaggerated. Moreover, value-free economics is based on normative foundations that have a negative impact on individuals and society. The paper’s second aim is to show that economics’ normativity is not a problem because the discussion concerning values is possible and unavoidable. In this context, Weber and other methodologists are investigated. The conclusion of the paper is that science can thrive without strict methodological rules thanks to institutional mechanisms. Therefore, economists could learn from artists who accept the world without absolute rules. This perspective opens the possibility for methodological pluralism and normative approaches.
Źródło:: Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym; 2020, 23, 4; 7-33
1899-2226
2353-4869
Pojawia się w:: Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:: Filozofia informatyki – młoda dyscyplina z długą historią
Autorzy:: Polak, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691152.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of computer science
philosophy of computing
anthology
Opis:: In this publication R. Murawski's anthology of philosophy of computing was reviewed. This review shows that this branch of philosophy is considered as quite new, but it has a long history. Murawski's book is a very good introduction to philosophy of computing - both for IT professionals and students of philosophy.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2016, 61; 221-226
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:: Prawa nauk przyrodniczych a tezy logiki formalnej i metafizyki
Laws of natural sciences and propositions of formal logic and metaphysics
Autorzy:: Kiczuk, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015978.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: logika
filozofia logiki
filozofia nauki
prawo
logic
philosophy of logic
philosophy of science
law
Opis:: In the first part of the article remarks are made concerning the laws of natural sciences. First of all the field of analyses of modern natural sciences is presented. The second part of the article is devoted to a characteristic of the laws of formal logic, and especially of the laws of classical sentential calculus. The view that logical propositions state certain objective relations between states of things is explicated. After other authors, it is stressed that learning logic we not only train the art of correct thinking, but we also learn about certain relations between facts that constitute the logical structure of the world. In the third part of the article propositions of the general theory of being, i.e. the first principles of being and propositions concerning entity compositions are characterised; also numerous comparative analyses are made. The article tries to show similarities and differences between natural sciences laws, laws of logic and theses of the general theory of being. First of all attention is drawn to relations occurring between some laws of logic of sentences and the first principles of being.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 1; 303-331
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 51.

Tytuł:: Humanistyka a zagrożenia technonauki
Humanities and the Threats of Technoscience
Autorzy:: Stopel, Bartosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/467901.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: Technologia
Społeczeństwo ryzyka
Filozofia nauki
Technology
Risk society
Philosophy of Science
Opis:: Bartosz Stopel's critical review of: Ewa Bińczyk, Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki, Toruń, Wydawnictwo Naukowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2012, s. 450.
Bartosz Stopel's critical review of: Ewa Bińczyk, Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki, Toruń, Wydawnictwo Naukowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2012, s. 450.
Źródło:: ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2015, 31
1508-6305
2544-3186
Pojawia się w:: ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 52.

Tytuł:: Czy Bóg jest matematykiem?
Is God a Mathematician?
Autorzy:: Tempczyk, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013408.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia nauki
zasada antropiczna
redukcjonizm
philosophy of science
anthropic principle
reductionism
Opis:: Scientists, when they want to understand properties of complex systems, they divide them into simple parts and – knowing the parts and their relations – reconstruct the whole. This approach is effective in the case of simple systems: atomic nuclei, atoms, chemical compounds, stars and so on. In biology it is supplemented by the theory of evolution. However the situation is hopeless when one wants to explain the astonishing properties of the Universe generally known as Anthropic Principle. Discussing that problem, philosophers use the metaphor of God as a Mathematician. The aim of the paper is to prove the inadequacy of this metaphor.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 255-265
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 53.

Tytuł:: Teoria stosunków międzynarodowych a filozofia nauki
International Relations Theory and Philosophy of Science
Autorzy:: Gałganek, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/641963.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Teoria stosunków międzynarodowych
International Relations Theory
Filozofia nauki
Philosophy of Science
Opis:: International Relations is uncertain about its status as a „science” and as a rational enterprise capable of producing knowledge about the world of international politics. Throughout a long disciplinary history of attempts to legitimate the field as „scientific”, International Relations scholars have imported many positions from Philosophy of Science in order to ground International Relations on an unshakable foundation. Philosophical questions are commonly seen as universal, timeless, and abstract in nature. As for Philosophy of Science, it is conceived to involve the study of abstract questions of logic, epistemology, and ontology, specifically in relations to how scientific claims are justified or structured. Alas, no such unshakable foundation exists. The Philosophy of Science is itself a contested field of study, in which no consensus exists on the proper foundation for science. There are at least three well-supported foundational positions: Instrumentalism, Social Constructivism and Scientific Realism. None of them has produced consensus among philosophers. In this article, author presents tensions between different Philosophy of Science and International Relations Theory. The „science” debates in International Relations has divided the discipline on the possibility of a science international relations. Foundational positions have become part and parcel of the way International Relations scholars think about their scientific work. The ongoing division among positivists, anti-positivists, and post-positivists is the inevitable result of each side’s claim to represent the right position in the Philosophy of Science.
Nauka o stosunkach międzynarodowych nie jest pewna swojego statusu jako „nauka” i racjonalne przedsięwzięcie zdolne do wytwarzania wiedzy o świecie polityki międzynarodowej. W długiej dyscyplinarnej historii legitymizacji pola badawczego jako „naukowego” badacze stosunków międzynarodowych importowali wiele stanowisk z filozofii nauki w celu ustanowienia pewnych fundamentów nauki o stosunkach międzynarodowych. Kwestie filozoficzne są zazwyczaj traktowane jako uniwersalne, ponadczasowe i abstrakcyjne w swojej naturze. Filozofia nauki zajmuje się badaniem abstrakcyjnych kwestii logicznych, epistemologicznych i ontologicznych związanych w szczególności z problemem w jaki sposób sądy naukowe są uzasadniane lub strukturyzowane. Niestety, żadne takie pewne fundamenty nie istnieją. Filozofia nauki sama stanowi kontestowane pole badań, w którym nie istnieje konsensus odnośnie właściwych fundamentów nauki. Na jej gruncie ustanowiono co najmniej trzy dobrze uzasadnione stanowiska fundacyjne: instrumentalizm, społeczny konstruktywizm i naukowy realizm. Żadne z nich nie uzyskało powszechnej akceptacji. Artykuł przedstawia napięcia między różnymi filozofiami nauki. Debaty nad „nauką” w stosunkach międzynarodowych podzieliły dyscyplinę w kwestii możliwości ustanowienia naukowych stosunków międzynarodowych. Stanowiska fundacyjne stały się istotnym elementem w sposobie myślenia badaczy stosunków międzynarodowych o swojej pracy naukowej. Podziały między pozytywistami, antypozytywistami i postpozytywistami stały się nieuniknionym rezultatem roszczeń poszczególnych grup badaczy do zajmowania słusznego stanowiska w filozofii nauki.
Źródło:: Przegląd Strategiczny; 2013, 2; 13-48
2084-6991
Pojawia się w:: Przegląd Strategiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 54.

Tytuł:: Specyfika badań politologicznych w Polsce
Specificity of Political Science Research in Poland
Autorzy:: Szewczak, Wiktor
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/25773526.pdf
Data publikacji:: 2023-06-30
Wydawca:: Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:: Polska
nauka
dyscyplina
politologia
filozofia nauki
Polska
science
discipline
political science
philosophy of science
Opis:: The aim of the article is to examine whether and what are the characteristics of political science research and reflection conducted in Poland. To achieve this, two dimensions of specificity were distinguished, namely disciplinary specificity (features that distinguish political science from other disciplines, especially those within the social sciences) and local specificity (characteristic features of Polish political science compared to the discipline practiced in other countries, particularly Anglo-Saxon). The specificity of Polish political science was then analysed in four fundamental areas that determine the discipline’s identity: 1) the subject of research, 2) research methods, 3) subdisciplinary structure, and 4) structure of theories functioning within the discipline.
Artykuł stanowi próbę udzielenia odpowiedzi na pytania o to, czy są i – przy odpowiedzi twierdzącej – jakie są cechy charakterystyczne prowadzonych w Polsce badań i refleksji politologicznej. W tym celu wyróżnione zostały dwa wymiary odrębności, określone mianem specyfiki dyscyplinarnej (określającej cechy odróżniające politologię od innych dyscyplin, przede wszystkim wchodzących w skład nauk społecznych) oraz specyfiki lokalnej (odnoszącej się do tego, co jest charakterystyczne dla politologii polskiej na tle dyscypliny uprawianej w innych krajach, zwłaszcza z anglosaskiego kręgu kulturowego). Następnie dokonano analizy specyfiki polskich badań politologicznych w czterech podstawowych obszarach, przesądzających o tożsamości dyscypliny: 1) przedmiot badań, 2) stosowane metody badawcze, 3) struktura subdyscyplinarna, 4) struktura teorii funkcjonujących w ramach dyscypliny.
Źródło:: Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne; 2023, 78; 119-143
1505-2192
Pojawia się w:: Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 55.

Tytuł:: Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody?
Autorzy:: Hajduk, Zygmunt
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013890.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia przyrodoznawstwa
kryzys legitymizacyjny
philosophy of nature
philosophy of science
justificatory crisis
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 412-415
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 56.

Tytuł:: Filozofia przyrody w działaniu
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013892.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofujący uczeni
philosophy of nature
philosophy of science
scientists-philosophers
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 408-410
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 57.

Tytuł:: Granice wyjaśnienia naukowego, część II
Limits of scientific explanation (II)
Autorzy:: Gorazda, Marcin
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690548.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of science
scientific explanation
model theory
philosophy of mind
F. A. von Hayek
Opis:: The second part of the text is intended to deal with the anti-naturalistic argument of F.A. Hayek. To present it comprehensively, however, his theory of mind has to be outlined first. According to Hayek, the way in which we perceive the world is entirely grounded in the biological construction of our neural order and thus, from this perspective, he seems to be a naturalist. He excludes any non-natural properties of our cognition like e.g. transcendental free will. However, a closer look at the functioning of our biological apparatus of perception divulges certain inherent and internal restrictions. First of all, we notice that the neural order (biological construction of neurons) is in fact a very complex apparatus of classification and discrimination of sensory impulses. Impulses may come from reality which is outer to the neural order as well as from the inside. The apparatus of classification and discrimination of sensory impulses is not stable, but permanently dynamic. An unstoppable attack of sensations and relevant responses of the system creates new classification rules (neural connections) and demolishes those which have been inactive for a longer time. A system of those rules, existing in a particular time unit, forms a model of reality which imperfectly corresponds to the existing, transcendent reality. The final argument for anti-naturalism which is elucidated in the text is Hayek’s idea of what is explanation and where lie its limits. This idea can be reduced to the following quotation: “…any apparatus of classification must possess a structure of a higher degree of complexity that is possessed by an object which it classifies.” In other words: if our cognitive system is an “apparatus of classification”, and if an explanation means modeling, and if a complete explanation requires the explanation of the apparatus itself, then a complete explanation is not possible at all, as the apparatus, which has a certain level of complexity, cannot upgrade this level in order to explain itself. Hayek’s reasoning is generally approved yet it is emphasized, however, that it rests on very strong assumptions which are identified and named at the end of the text.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2013, 52; 53-106
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 58.

Tytuł:: Czy fizyczne teorie efektywne są wiarygodną strategią osiągnięcia teorii finalnej?
Are physical effective theories the reliable strategy for achieving certain knowledge?
Autorzy:: Szydłowski, Marek
Tambor, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690696.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of science
methodology of science
effective theory
final theory
cosmology
approximated truth theories
Opis:: The paper presents the methodology of effective theories as a strategy used in the process of development of modern physics to reach a final theory. We present the definition and characteristic features of an effective theory, as well as the answer to the question of whether and what kind of scenario of reaching a final theory is realized by contemporary physics. We argue that the process of development of physics in the direction of a final theory is potentially final, i.e. expressible in the conceptual schema of effective theories and as such it is convergent to a final theory. In each effective theory there are physical constants, however, whose status differs from logical constants. They have a dimension (length, energy, etc.) and are used to compare physical quantities. The structure of relevant effective theory can be interpreted in the epistemological framework of approximated truth theory. In the case study of cosmological models, the sequence of models is convergent to potentially true model. The Standard Cosmological Model is the theory of the structure and dynamics of the Universe.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2020, 68; 79-116
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 59.

Tytuł:: The Philosopher Ahead of His Time. Ludwik Fleck and the Complexity of Science (Communication and Notes)
Autorzy:: Coco, Emanuele
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/41305356.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:: philosophy of science
sociology of science
Thomas Kuhn
Ludwik Fleck
thought collective
thought style
Opis:: The new edition in Italian of the articles by the Polish microbiologist and philosopher Ludwik Fleck (1896-1961) edited by Francesco Coniglione offers the opportunity for some considerations around this significant scholar. Fleck anticipates Kuhn's ideas as well as those of the sociology of science. For him, any epistemology that does not take psychological and sociological methods into account, or that does not concern itself with economics, technology, art, and even politics, is an epistemology imaginabilis. Here we discuss some key points of the essays collected in the book, some observations taken from the rich introduction of the editor, and an inevitable question: Why has Fleck been neglected for so long?
Źródło:: Filozofia i Nauka; 2020, 8, 2; 177-183
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:: Filozofia i Nauka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 60.

Tytuł:: Problem aksjomatyzacji teorii socjologicznych
THE PROBLEM OF SOCIOLOGICAL THEORIES AXIOMATIZATION
Autorzy:: Szmatka, Jacek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/427041.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: PHILOSOPHY OF SCIENCE
SOCIOLOGICAL THEORIES
THEORETICAL STATEMENTS
THEORY AXIOMATIZATION
VALUE OF INFORMATION
Opis:: The author presents the features of axiomatized theories, and - as a keen supporter of a view that sociological theories can be axiomatized - suggests that informal axiomatization is most suitable for sociological theories. Departing from the rules for statement proving presented by Karl Popper the author analyses three interrelated values describing a theoretical statement: universality, precision and value of information. In this perspective theoretical statement is a statement which possesses high value of information, which has not been falsified. In the last part of the article the author undertakes a set of deductive procedures in order to axiomatize the conflict within a role and conflict of roles theory. He concludes that axiomatization leads to higher accuracy of theoretical apparatus, makes theories more valuable in explanatory and heuristic terms and allows undertaking methodological operations new to sociological theories such as theoretical reduction.
Źródło:: Studia Socjologiczne; 2011, 1(200); 157-182
0039-3371
Pojawia się w:: Studia Socjologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 61.

Tytuł:: Leo Strausss “An Epilogue”: Political Science as Political Philosophy
Autorzy:: Jokubaitis, Alvydas
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2046438.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:: Leo Strauss
political philosophy
political science
philosophy of political science
Opis:: Leo Strauss‘s article “An Epilogue” is made up of many different critical arguments about political science. The guiding principles of these arguments are not revealed clearly enough. One can even get the impression that “An Epilogue” is an unfinished article. Only after finding the guiding principles we can understand the Strauss‘s critique. He emphasized the difference between the philosophical and scientific approach to politics. “An Epilogue” shows that he understood political science as philosophy.
Źródło:: Teoria Polityki; 2021, 5; 193-203
2543-7046
2544-0845
Pojawia się w:: Teoria Polityki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 62.

Tytuł:: Krytyka nauki przez odniesienie do holizmu wiedzy w myśli Seyyeda Hosseina Nasra oraz Ismaila al-Faruqiego
The critique of science in the light of epistemological holism in the thought of Seyyed Hos‐ sein Nasr and Ismail al‐Faruqi:
Autorzy:: Figas-Skrzypulec, Justyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/437395.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:: science and religion
islam
islamic science
islamization of knowledge
philosophy of science
tawhid
holism
pseudoscience
secularization
Opis:: The paper presents a cognitive, educational and philosophical strategy, sometimes called reconstructionism (as it denotes e orts to reconstruct knowledge and science), proposed by a number of Muslim authors as a proper reaction to modern science. The pre‐modern background for this reaction is highlighted. Two examples are given: the Islamic science idea by Seyyed Hossein Nasr, and the Islamization of knowledge project by Ismail Raji al‐Faruqi. Their critique of Euro‐Atlantic science is based on its perceived e ects on society and morality (secularization, imperialism and colonialism, cruelty towards labora‐ tory animals, etc.) as well as on tawhid, the Islamic idea of unity. Their main postulates are to stop calling modern science objective and universal because this is a purely Western product; to produce an alternative indigenous science; to make science conform with Islamic doctrine and ethics; to reintroduce holism and sapiential aspects of knowledge into science. Critical voices, both Muslim and non‐Muslim, are quoted. All in all, reconstructionism is evaluated as a movement understandable to some extent but ine cient and idiosyncratic, unable to start objective and interesting research programmes on its own.
Źródło:: ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2016, 6, 1; 195-208
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:: ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 63.

Tytuł:: Dylematy metodologii badań w zakresie doradztwa zawodowego
Dilemmas of research methodology in occupational counseling
Autorzy:: Rostowski, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/18804584.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: philosophy of science
quantitative and qualitative procedures
research in counseling
career development
Źródło:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica; 1999, 03; 3-12
2353-4842
Pojawia się w:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 64.

Tytuł:: Wartości epistemiczne: Aktualne kontrowersje w aksjologii nauki
Epistemic values: Some contemporary controversies in the axiology of science
Autorzy:: Hajduk, Zygmunt
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015980.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia nauki
aksjologia
neopozytywizm
wartość
philosophy of science
axiology
neo-positivism
value
Opis:: The paper discusses naturalistic axiology of L. Laudan (normative naturalism) and social epistemology of H. Longino (contextual empiricism). Both standpoints are subjected to criticism. G.Doppelt, A.Rosenberg, and H.Siegel argue that Laudan's axiology lacks any naturalistic foundation. K.Freedman shows that this objection is based on a misunderstanding of Laudan's use of the term “naturalism”. He distinguishes two senses of this term running throughout Laudan's work. Once those senses are made explicit the above objection dissappears. Next, the attention is drawn to the virtues of Longino's epistemology as a viable alternative both to positivism and holism. The paper presents objections raised by Ph. Kitcher (the charge of relativism), F.Schmitt (the charge of incoherence) and M.Solomon (the charge of individualism) against Longino's views and arguments defending her position developed by K. B. Wray. The paper claims that the discussions presented can be best understood within the framework of (epistemic) axiology initiated in the fifties of the XXth century – among others – by R. Rudner, C.W.Churchman, I.Levi.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 1; 165-184
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 65.

Tytuł:: Dwa przełomy. Wilhelm Dilthey i historycznokulturowe przesłanki science wars
Two breakthroughs. Wilhelm Dilthey and the Historical and Cultural Premises of Science Wars
Autorzy:: Seweryn, Dariusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1194040.pdf
Data publikacji:: 2021-06-20
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:: Wilhelm Dilthey
„dwie kultury”
science wars
filozofia nauki
“the two cultures”
philosophy of science
Opis:: Współczesny rozdźwięk między humanistyką a naukami matematyczno-przyrodniczymi skłania do powtórnego przemyślenia zespołu historycznych okoliczności, które doprowadziły do rozpadu życia naukowego na odizolowane od siebie domeny („dwie kultury” Charlesa Snowa). W efekcie tego rozpadu przyrodoznawstwo mistyfikuje humanistykę, humanistyka mistyfikuje nauki matematyczno-przyrodnicze; konflikt nabiera ideologicznego zabarwienia, przeradzając się w rywalizację o monopol na prawo do definiowania rzeczywistości. W tym kontekście Diltheyowska koncepcja ugruntowania humanistyki jako poniekąd inwersji nauk przyrodniczych, w szczególności zaś wpływ tej koncepcji na autodefinicje dyscyplin humanistycznych − nabierają dosyć przewrotnej aktualności. Według przedstawionego w artykule ujęcia Diltheyowski postulat naukowej suwerenności badań humanistycznych, pozostających w całkowitej niezależności od empirycznego i matematycznego przyrodoznawstwa, stanowi ogniwo pośrednie między dwoma zjawiskami. Pierwszym jest eskapistyczna reakcja środowisk artystycznych na siedemnastowieczną rewolucję naukową; drugim − konglomerat takich współczesnych tendencji, jak socjologiczna biofobia i antynaturalizm (aspekty konstruktywizmu kulturowego) czy próby semiologizacji współczesnych teorii fizycznych. Tendencje te z konieczności zarysowane tu zostały jedynie szkicowo, ze świadomością, że same w sobie stanowią wielopłaszczyznowe zagadnienie badawcze. Tym samym na pan pierwszy wysuwa się w artykule Diltheyowska filozofia nauk humanistycznych, a zwłaszcza te jej aspekty, które wykazują dostatecznie wyraźną analogię z kryzysem XVII w. i zarazem poddają się dostatecznie uzasadnionej wykładni jako jedna z przesłanek współczesnego konfliktu nauk.
The contemporary discrepancy between the humanityes and the mathematical and natural sciences prompts a retrospective rethinking of the set of historical circumstances that have led to the breakdown of scientific life into isolated domains (‘the two cultures’, as C. Snow called it). As a result of this break-up, natural science mystifies the humanities, humanities mystify mathematical and natural sciences. The dispute dispute takes on an ideological colour, turning into a competition for a monopoly on the power to define reality. In this context, Dilthey’s concept of establishing the humanities as a kind of inversion of the natural sciences becomes perversely topical, all the more so, the influence of this concept on the self-definition of humanities. According to the approach presented in the article, Dilthey’s postulate of the scientific sovereignty of humanistic research, completely independent from empirical and mathematical natural science, is in this approach an intermediate link between the two phenomena. The first is the escapist reaction of the artistic community to the seventeenth-century scientific revolution; the second − a conglomerate of such contemporary trends as sociological biophobia and anti-naturalism (aspects of cultural constructivism) or attempts to semiologize contemporary physical theories. Out of necessity, these tendencies are only roughly outlined here with the awareness that they themselves constitute a multifaceted research issue. Thus, in the article, Dilthey’s philosophy of the humanities comes to the fore, especially those aspects that show a sufficiently clear analogy to the crisis of the 17th century and at the same time submit to a sufficiently justified interpretation as one of the premises of the contemporary conflict of sciences.
Źródło:: Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2021, 11 (14); 59-80
2084-6045
2658-2503
Pojawia się w:: Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 66.

Tytuł:: Władysław Natanson - fizyk i filozof
Władysław Natanson - physicist and philosopher
Autorzy:: Czapla, Krzysztof
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690578.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Władysław Natanson
statistical theory of radiation
theory of irrevesible processes
philosophy of science
Opis:: Scientific works of Wladyslaw Natanson (1864-1937) are briefly reviewed, especially his achievements in the theory of irreversible processes and in the statistical theory of radiation. His philosophical and methodological views are also presented.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2005, 36; 45-65
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 67.

Tytuł:: Współczesna logika formalna a nauki przyrodnicze
Contemporary formal logic and the natural sciences
Autorzy:: Kiczuk, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2016141.pdf
Data publikacji:: 2001
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: logika
filozofia logiki
metodologia
filozofia nauki
fizyka
logic
philosophy of logic
methodology
philosophy of science
physics
Opis:: In the first part of the article the questions are discussed that are connected with applying the rules of classical sentence logic and many valued logic in theories of natural sciences, mainly in N. Bohr' s theories of complementarity. This part of the article explicates Z. Zawirski's proposition, that the rules of logic, through applying them to the world, not only stop being tautologies that do not say anything about the reality, but they become natural hypotheses that say a lot, perhaps "the first things”, about that reality. In the article the possibility is shown of using the rules of building axiomatic deductive systems of classical logical calculus in construction of corresponding axiomatic systems in physics, as an axiomatic system may well represent an empirical theory. In the second part of the article the relations of contemporary non-classical kinds of logic with natural sciences are discussed. A lot of attention is devoted to showing that in natural sciences, in physics, application of formal logic may also consist in suitable use of its language. Not only is the language of classical logical calculus involved here but the language of systems of non-classical logics as well, and especially of the ones which give the rules for correct use of functors connected with the following - crucial for natural sciences - terms: time, change, causal relationship.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2001, 49, 1; 127-150
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 68.

Tytuł:: PAULA THAGARDA KRYTERIA DEMARKACJI
PAUL THAGARD’S DEMARCATION CRITERIA
Autorzy:: Roskal, Zenon
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488387.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: astrologia
filozofia nauki
filozofia przyrody
problem demarkacji
pseudonauka
astrology
philosophy of science
philosophy of nature
demarcation problem
pseudo-science.
Opis:: In Paul Thagard’s article “Why Astrology Is a Pseudoscience”, we might find some demarcation criteria which are best used in determining whether certain fields with a lot of practitioners can be claimed to be pseudoscientific. Theory T for the pseudoscience club is if T has long been less progressive than its competitors and faces many more unsolved problems; and, adherents to T do not try to develop the theory to solve puzzles, do not attempt to evaluate T with respect to its alternatives, and are highly reserved and selective in seeking confirmation and falsification. Ten years later Thagard gave us new proposals. If T is a pseudoscience, then it is usually the case that (1) T is neither simple nor unified; the explanations, resources, (2) and predictions of T tend to be ad hoc, spurious, or ill-fitted to the rest of T; or, (3) adherents to T do not try to develop the theory to solve puzzles, do not attempt to evaluate T with respect to competitors, and (4) are highly reserved and selective in seeking confirmation and falsification. In this article, Paul Thagard’s criteria of demarcation are examined and evaluated from the point of view of the history of astrology.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2014, 62, 1; 25-36
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 69.

Tytuł:: Nauka jako racjonalna doxa. Józefa Życińskiego koncepcja nauki i filozofii nauki – poza internalizmem i eksternalizmem
Science as a rational doxa. J. Życiński’s understanding of science and philosophy of science – beyond internalism and externalism
Autorzy:: Liana, Zbigniew
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690836.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: rationalism
skepticism
internalism
externalism
metascience
scientific revolution
metascientific revolution
philosophy of science
Opis:: Philosophical interests of Joseph Życiński (1948-2011) in the domain of the philosophy of science were focused on the debate concerning the nature of science and philosophy of science that followed the Einstein-Planck revolution in science. The unexpected discovery of the philosophical, extra-scientific presuppositions in science, as well as of the extra-rational factors determining the way these presuppositions are accepted in science were to be explained within the meta-scientific framework. It is the aim of this paper to present ˙ Życiński’s diagnosis of this post-revolutionary situation in the philosophy of science as well as his critique of the metascientific answers to this challenge. The reasons will be given why all those answers are put under two dichotomous rubrics of internalism and externalism. It will be also explained how Życiński intends to supersede this false in his opinion opposition with a new concept of the doxatic rationality. However, the details of the metascientific proposal of Życiński will be given only in the subsequent paper. In order to perform the aim of the paper the metatheoretic tools set out by Popper (1979) will be used.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2019, 66; 147-199
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 70.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako żywa pamięć i tradycja
Autorzy:: Roskal, Zenon E.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013467.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: historia filozofii przyrody
historia nauki
filozofia nauki
filozofia przyrody
history of philosophy of nature
history of science
philosophy of science
philosophy of nature
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 312-315
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 71.

Tytuł:: Cele i zadania filozofii przyrody
Autorzy:: Lemańska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013462.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofia praktyczna
filozofia teoretyczna
philosophy of nature
philosophy of science
practical philosophy
theoretical philosophy
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 322-325
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 72.

Tytuł:: Science of science at Sussex University
Naukoznawstwo na Uniwersytecie w Sussex
Autorzy:: Outhwaite, William
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/577313.pdf
Data publikacji:: 2017-07
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: SPRU
Science of Science
philosophy of science
sociology of science
science policy
naukoznawstwo
filozofia nauki
socjologia nauki
polityka naukowa
Opis:: The aim of this paper is to discuss the history of the Science Policy Research Unit and place it within the broader framework of the University of Sussex and the intellectual context of the period. This brief introduction helps to understand the origins of the Unit and the role played by such figures as Chris Freeman, Geoffrey Oldham, Jackie Fuller, and Roy MacLeod. The description of intellectual context includes the influence of sociological approaches to science which were strong in the second half of the 20th century.
Celem artykułu jest omówienie historii jednostki badawcze Science Policy Research Unit, wskazanie jej miejsca i sposobu funkcjonowania w ramach struktur Uniwersytetu w Sussex oraz przedstawienie kontekstu „intelektualnego” towarzyszącego jej powstaniu. To krótkie wprowadzenie pozwala zrozumieć genezę powstania jednostki oraz rolę jaką odgrywali w niej m.in. Chris Freeman, Geoffrey Oldham, Jackie Fuller, czy Roy MacLeod. Opis kontekstu „intelektualnego” dotyczy głównie wpływu podejść socjologicznych na naukę, które były szczególnie silne w drugiej połowie 20. wieku.
Źródło:: Zagadnienia Naukoznawstwa; 2017, 53, 2(212); 149-156
0044-1619
Pojawia się w:: Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 73.

Tytuł:: Idealizacja w karykaturze. Karykatura jako idealizacja - szkic zagadnienia
Idealization in Caricature. Caricature as Idealization. A Sketch
Autorzy:: Jarzewicz, Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/15852094.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: karykatura
idealizacja
filozofia nauki
Leszek Nowak
Gianlorenzo Bernini
caricature
idealization
philosophy of science
Opis:: Termin „idealizacja” ma dwa znaczenia. Stosowane zazwyczaj w refleksji o sztuce to upodobnienie przedmiotu do przyjętego wzorca piękna, czyli w sprzeczności z karykaturą. Idealizacja w filozofii nauki polega na uwzględnieniu jedynie istotnego aspektu badanego przedmiotu. Artykuł jest poświęcony konsekwencjom uznania idealizacji za istotną cechę karykatury, porównywalną z rolą idealizacji w nauce.
The term ‘idealization’ has two meanings. Applied most commonly in reflection on art, it means making an object resemble the assumed model of beauty, just contrariwise to caricature. Idealization in science philosophy consists in taking into account merely one key aspect of the investigated object. The paper deals with the consequences of assuming idealization to be an essential feature of caricature, comparable to idealization in science
Źródło:: Biuletyn Historii Sztuki; 2020, 82, 1; 81-95
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:: Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 74.

Tytuł:: Etapy życia bogów. Rola pojęcia Deus absconditus we współczesnej myśli judeochrześcijańskiej
The “stages of gods’ life”. The role of the term Deus absconditus in contemporary Judeo-Christian thought
Autorzy:: Hołda, Miłosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/546231.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Tematy:: Deus absconditus
Deus otiosus
philosophy of science
theology after Auschwitz
argument from hiddenness
Opis:: Referring to the concept of “hidden God” – Deus absconditus has become very popular today. In contemporary philosophical-religious literature, theories built around this concept can often be found. I believe that the reference to this concept has a special meaning in our times. In my paper I will reconstruct the patterns of the “stages of gods’ life” in archaic religions. Against this background, referring to a few examples from the history of philosophical-religious thought, I will show the reasons why the concept of “hidden God” in the Judaeo-Christian tradition is conceived. Finally, referring to three contemporary discussions on the question of God’s existence, I will show what role the concept of Deus absconditus plays in contemporary Judeo-Christian thought.
Źródło:: Przegląd Religioznawczy; 2019, 2/272
1230-4379
Pojawia się w:: Przegląd Religioznawczy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 75.

Tytuł:: Czy fizyka wskazuje na istnienie transcendencji? Dyskusja wokół książki "Fizyk w jaskini światów"
Does Physics Point to the Existence of Transcendence? Discussion of the Book: "Fizyk w jaskini światów" ["A Physicist in the Cave of Worlds"] by Krzysztof A. Meissner (conversation with Jerzy Sosnowski), Biblioteka Więzi, Vol. 389, Warszawa 2023
Autorzy:: Buczkowska, Janina
Krokos, Jan
Lemańska, Anna
Świeżyński, Adam
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/39572155.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: fizyka
transcendencja
filozofia nauki
filozofia fizyki
platonizm
physics
transcendence
philosophy of science
philosophy of physics
Platonism
Opis:: Profesor Krzysztof A. Meissner proponuje obraz transcendencji wynikającej z poznawania świata przez fizykę, która oznacza świat uniwersalnych i niezmiennych praw przyrody. Czy tego rodzaju wypowiedzi są uprawnione na gruncie fizyki, czy też należy uznać je za określony pogląd filozoficzny? Czy istnienie praw przyrody wskazuje na istnienie jakiejś transcendencji? Publikacja jest zapisem dyskusji wokół książki: Krzysztof A. Meissner, Fizyk w jaskini światów (rozmawia Jerzy Sosnowski), (Biblioteka Więzi, tom 389, Warszawa 2023), która to dyskusja odbyła się 25 marca 2023 w Instytucie Filozofii UKSW w Warszawie w ramach spotkania Katedry Filozofii Przyrody.
Professor Krzysztof A. Meissner proposes a picture of transcendence resulting from physics’ understanding of the world. The transcendence of which he speaks does not mean the Absolute-God, but the world of universal and unchanging laws of nature, which are understood by him in the shape of the Platonic world of ideas. Therefore, one may ask whether such statements are legitimate on the grounds of physics, or should they be considered a particular philosophical view? Furthermore, what is Meissner’s actual understanding of the status of “laws of nature”? Can they legitimately be considered a world of ideas? Does their existence actually indicate the existence of some transcendence? This article is the transcript of a discussion around the book A Physicist in the Cave of Worlds, (Biblioteka Więzi, Vol. 389, Warszawa 2023) by Krzysztof A. Meissner, Jerzy Sosnowski, which took place on March 25, 2023 at the Department of Philosophy of Nature of the CSWU Institute of Philosophy in Warsaw.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2023, 59, 2; 205-218
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 76.

Tytuł:: Filozofia przyrody a filozofia nauki
Autorzy:: Mączka, Janusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013456.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: różnice między filozofią przyrody a filozofią nauki
podobieństwa między filozofią przyrody a filozofią nauki
metoda filozofii przyrody
filozofia przyrody jako „funkcja nauki”
differences between philosophy of nature and philosophy of science
similarities between philosophy of nature and philosophy of science
the method of philosophy of nature
philosophy of nature as a “function of science”
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 338-342
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 77.

Tytuł:: Filozofia dramatu jako filozoficzna tradycja badawcza
Philosophy of drama as a philosophical research tradition
Autorzy:: Sierotowicz, Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690938.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: methodology of scientific research traditions
philosophical research traditions
philosophy of drama
philosophy of science
mental experiment
Józef Tischner
Opis:: This paper presents an attempt to describe Józef Tischner’s philosophy of drama from the point of view of Larry Laudan’s philosophy of science. That is achieved with the help of the concept of Philosophical Research Traditions developed in the paper. A~certain conceptual problem of Tischner’s philosophy, and some future research topics are also presented.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 59-92
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 78.

Tytuł:: Wyzwanie dla racjonalności: Leibniz i początek ery Newtona
Rationality at Stake: Leibniz and the Beginnings of Newton’s Era
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690808.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: rationality
empiricism
Leibniz’s philosophy
Newton’s methodology
philosophy of science
Gottfried Wilhelm Leibniz
Isaack Newton
Opis:: Our present knowledge in the field of dynamical systems, information theory, probability theory and other similar domains indicates that the human brain is a complex dynamical system working in a strong chaotic regime in which random processes play important roles. In this environment our mental life develops. To choose a logically ordered sequence from a random or almost random stream of thoughts is a difficult and energy consuming task. The only domain in which we are able to do this with a full success is mathematics. Leibniz’s life ambition was to extend this success, with the help of what he called characteristica universalis, to other areas of human activity. The belief that this is possible lies at the basis of Leibniz’s rationalist system. Reasoning within his system, Leibniz claimed that also fundamental laws of physics can be deduced from the “first principles”. Just as linguistic or conceptual units are at the basis of the charactersistica universalis, his monads are responsible for physical activity of material bodies. When this rationalistic strategy is applied to the philosophy of space and time, it leads to their radically relational conception. Leibniz’s rationalistic approach to philosophy and science arouses out sympathy but it was Newton’s mathematical-empirical method that turned out to be effective in human endeavour to understand the functioning of the physical world. Successes of the Newtonian method compel us to revise our concept of rationality.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2016, 61; 5-22
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 79.

Tytuł:: Elements of Greek Scepticism in Richard Feynman’s Views on Science
Autorzy:: Dembiński, Bogdan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/665274.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: philosophy of science
Richard Feynman
criticism
scepticism
ancient scepticism
epistemology
continuity of philosophical tradition
Opis:: The article considers some aspects of Richard Feynman’s philosophy of science. The basic assumptions of Feynman’s views on science refer back to the tradition of Greek scepticism. Interestingly, Feynman was probably unaware of this relation, still he became an outstanding modern continuator of this tradition. The analysis is based on Feynman’s lectures included in The Character of Physical Law.
Źródło:: Folia Philosophica; 2015, 34
1231-0913
2353-9445
Pojawia się w:: Folia Philosophica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 80.

Tytuł:: Problem big data w naukach eksperymentalnych
The big data problem in experimental sciences
Autorzy:: Leciejewski, Sławomir
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/41319209.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:: big data
experimental sciences
philosophy of science
methodologyof science
nauki eksperymentalne
filozofia nauki
metodologia nauk
Opis:: W artykule opisuję fenomen big data i jak ma się on do pracy badawczej realizowanej w ramach nauk eksperymentalnych. Poszukuję odpowiedzi na dwa ważne pytania. Czy metody badawcze zaproponowane w ramach paradygmatu big data mają zastosowanie w naukach eksperymentalnych? Czy zastosowanie metod badawczych z paradygmatu big data w konsekwencji prowadzi do nowego rozumienia tego, czym jest nauka?
In the paper the phenomenon of big data is presented. I pay my special attention to the relation of this phenomenon to research work in experimental sciences. I search for answers to two questions. First, do the research methods proposed within the paradigm big data can be applied in experimental sciences? Second, does applying the research methods subject to the big data paradigm lead, in consequence, to a new understanding of science?
Źródło:: Filozofia i Nauka; 2020, 8, 1; 235-242
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:: Filozofia i Nauka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 81.

Tytuł:: Imagination, geniuses and thought collectives
Autorzy:: Mścisławski, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1943076.pdf
Data publikacji:: 2021-12-31
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: scientific revolution
old quantum theory
special relativity
thought collective
physics
philosophy of science
Opis:: In his book Wojciech Sady attempts to reconstruct the structure of the fundamental transformations that can be described as the relativistic and quantum revolution. Referring to rich historical material and Ludwik Fleck’s reflections on the development of scientific knowledge, the author tries to explain how it is possible that “scientists began to think differently than they had been taught.” Sady’s work, although not devoid of somewhat weaker points, is a brave and thought-provoking attempt to propose his own explanation of the mechanisms of the aforementioned transformations.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2021, 71; 175-190
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 82.

Tytuł:: Stawianie i rozwiązywanie problemów filozoficznych w powiązaniu z naukami przyrodniczymi
Autorzy:: Szydłowski, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013469.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauk przyrodniczych
kosmologia
naukometria
obraz świata
philosophy of nature
philosophy of science
cosmology
scientometrics
Weltbild
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 310-311
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 83.

Tytuł:: Twarde jądro ewolucjonizmu
Evolutions Hard Core
Autorzy:: Jodkowski, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015782.pdf
Data publikacji:: 2003
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: ewolucja
filozofia nauki
twarde jądro
ewolucjonizm
Darwin
evolution
philosophy of science
hard core
evolutionism
Opis:: The hard core of a theory is understood here as a set of those of its claims, which if contradicted by facts, lead to complete abandoning of the theory (in other cases scientists rather modify theoretical statements of minor importance). I argue therefore that it is an illusion that a set of statements about variation and natural selection is such a hard core of Darwinistic theory. In real practice these statements are compatible with almost all imaginable facts, therefore they have non-empirical character. They are only a camouflage for deeper and more fundamental claims, philosophical ones, and more exactly: materialistic, naturalistic and anti-religious ones. In this paper the I analyze a number of citations proving that leading evolutionists, from Darwin onwards, openly accepted this philosophical beliefs which are the true hard core of evolution.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 3; 77-117
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 84.

Tytuł:: The dynamics of theories of economic growth: An impact of Unified Growth Theory
Autorzy:: Kawalec, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/971500.pdf
Data publikacji:: 2020-06-15
Wydawca:: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Tematy:: demographic transition
human capital
fertility rate
Oded Galor
research routine
philosophy of science
methodology
Opis:: The aim of this paper is to examine a complex pattern of mutual interdependence between Unified Growth Theory (subroutine) and the evolution of the entire field of economic growth theories (main routine) from a philosophical and methodological perspective. The analysis utilises the recently introduced concept of research routine (and respectively, subroutine) aimed at an explanation of the evolution of scientific research. The study identifies the inuflence of the subroutine (and its specific concept of demographic transition) on the core concepts of the main routine: human capital, population growth and learning. The results are based on network analyses of extensive bibliometric evidence from Scopus and the Web of Knowledge.
Źródło:: Economics and Business Review; 2020, 6, 2; 19-44
2392-1641
Pojawia się w:: Economics and Business Review
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 85.

Tytuł:: Myślenie na długi dystans
Long-distance thinking
Autorzy:: Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690924.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Michał Heller
filozofia w nauce
filozofia nauki
filozofia przyrody
nauka-wiara
historia filozofii polskiej
philosophy in science
philosophy of science
philosophy of nature
science-faith
history of Polish philosophy
Opis:: Book review: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (eds.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, pp. 386.
Recenzja książki: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (red.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, ss. 386.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 201-207
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 86.

Tytuł:: Filozofia nauk, czyli epistemologiczne pożytki z historii poznania naukowego
Philosophy of Sciences, That Is, Epistemological Advantages of History of Scientific Cognition
Autorzy:: Bytniewski, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31341712.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:: anglosaska filozofia nauki
francuska filozofia nauk
historia nauk
Bachelard
Canguilhem
Foucault
racjonalność nauki
nieciągłość epistemologiczna
archeologia wiedzy
the Anglo-Saxon philosophy of science
French philosophy of science
history of sciences
rationality of science
epistemological non-continuity
archeology of knowledge
Opis:: Punktem wyjścia artykułu jest wskazanie zjawiska, które polega na samoizolacji intelektualnych kultur filozofii nauki, zamykających się w partykularnych tradycjach, koncentrujących się na z góry ograniczonych tematach, ignorujących osiągniecia innych kultur i środowisk badawczych. Faktu tego nie tłumaczą dostatecznie ani różnice językowe i odrębności kanałów komunikacyjnych, z jakich korzystają społeczności uczonych, ani partykularyzmy instytucjonalne. Artykuł przedstawia i konfrontuje ze sobą w synoptycznym układzie dwie tradycje: anglosaskiej filozofii nauki i francuskiej filozofii nauk. Podkreślam zwłaszcza dwie zasadnicze różnice między nimi. Pierwszą jest różnica między pluralistycznym i dyscyplinarnym rozumieniem nauki w filozofii nauk a monizmem filozofii nauki w traktowaniu takich zagadnień jak: racjonalność nauk(i), rola poszczególnych dyscyplin nauk w kształtowaniu filozoficznego modelu zmienności nauk(i), znaczenie historii nauk(i) dla rozstrzygnięć epistemologicznych, pojmowanie hierarchii wartość poznawczych, pojmowanie przedmiotu historii nauk(i). Drugą istotną różnicę wyznacza odmienność koncepcji relacji między filozofią a historią nauk(i) jakie zakładają filozofia nauki i filozofia nauk.
The paper takes as the basis of the considerations the phenomenon of the selfisolation of intellectual cultures of philosophy of science; those cultures are closed in individual traditions, consider pre-restricted issues, ignore achievements of other cultures and research environments. This fact cannot be satisfactorily explained by linguistic differences and separate communicative channels used by social groups of scientists. The paper presents and confronts with each other, in a synoptic system, two traditions: Anglo-Saxon philosophy of science and French philosophy of sciences. Two essential differences between them are emphasized. The first one is the difference between the pluralistic and disciplinary grasps of science in philosophy of sciences and the monism of philosophy of science in treating such problems as rationality of science(s), roles of particular scientific fields in forming philosophical models of the science(s) change; the significance of history of science(s) for epistemological solutions, the grasp of the hierarchy of cognitive values, conceiving the object of history of science(s). The second difference lies in the distinctness of the relation between philosophy and history of science(s) assumed by philosophy of science and philosophy of sciences.
Źródło:: Filozofia i Nauka; 2014, 2; 113-134
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:: Filozofia i Nauka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 87.

Tytuł:: PASJA ŁĄCZENIA – KATOLICKA TEOLOGIA NATURALNA JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO
THE PASSION FOR UNIFYING: CATHOLIC NATURAL THEOLOGY OF JÓZEF ŻYCIŃSKI
Autorzy:: Hołda, Miłosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488391.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: nowa teologia naturalna
nauka
filozofia nauki
panenteizm
naturalizm
new natural theology
science
philosophy of science
panenteism
naturalism
Opis:: The passion for unifying is one of the most characteristic features of Józef Życinski’s thought. It is also noticeable in the area of natural theology which he proposes. This theology can be named ‘catholic’. Życiński takes care of compatibility of his results with the doctrine of The Catholic Church. He tries to unify different streams and points of view in one conception. He stands for methodological naturalism which is not inconsistent with looking for ultimate explanations of reality beyond science. Życiński accepts panentheism inspired by philosophy of Whitehead as the most plausible theory of correlation between God and the world. This paper shows the project of synthesis which can be found in books and articles by Życiński, points the elements which his natural theology is built of, and indicates the questions and problems connected with this theory. Finally, there is shown the importance of Życinski’s natural theology which ranks to “new natural theologies”.
Pasja łączenia jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech myśli Józefa Życińskiego. Jest ona widoczna także w obszarze proponowanej przez niego teologii naturalnej. Teologię tę można określić jako ‘katolicka’. Życiński dba o to, by osiągane przezeń wyniki nie stały w sprzeczności z nauczaniem Kościoła Katolickiego. Stara się również łączyć w jednym stanowisku różnorodne nurty i punkty widzenia. Opowiada się za naturalizmem metodologicznym, który nie stoi w sprzeczności z poszukiwaniem ostatecznych wyjaśnień rzeczywistości poza nauką. Jako najbardziej zadowalającą koncepcję relacji Boga i świata przyjmuje, inspirowany filozofią Whiteheada, panenteizm. Artykuł ukazuje projekt syntezy, który wyłania się z książek i artykułów Życińskiego, wskazuje na elementy, z których zbudowana jest jego teologia naturalna i sygnalizuje pytania i trudności, które wiążą się z jego propozycją. Na koniec ukazana zostaje doniosłość teologii naturalnej Życińskiego, jako dającej się zaliczyć do „nowych teologii naturalnych”.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 4; 195-217
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 88.

Tytuł:: Gérard Chazal: Bachelardowskie wątki w twórczości François Dagogneta
Gérard Chazal: Bachelard topics in the work of François Dagognet
Autorzy:: Ples-Bęben, Marta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1070475.pdf
Data publikacji:: 2021-01-29
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: François Dagognet
Gaston Bachelard
francuska filozofia współczesna
filozofia nauki
filozofia sztuki
French contemporary philosophy
philosophy of science
philosophy of art
Opis:: Polski przekład artykułu Gérarda Chazala, poświęconego relacji filozofii Françoisa Dagogneta do dzieła Gastona Bachelarda. Autor pokazuje złożoność tej relacji, analizując ją w odniesieniu do filozofii nauki (tu między innymi analizuje kwestię historyczności procesu kształtowania się wiedzy), filozofii techniki i filozofii sztuki. Artykuł stanowi też interesujący głos w dyskusji na temat istoty recepcji nurtów i koncepcji filozoficznych.
Polish translation of an article by Gérard Chazal, devoted to the relationship of François Dagognet’s philosophy to the work of Gaston Bachelard. The author shows the complexity of this relationship, analyzing it in relation to the philosophy of science (here, among others, analyzes the issue of the historicity of the process of formation of the knowledge), the philosophy of technology and the philosophy of art. In many dimensions Chazal shows that Dagognet was inspired not so much by the letter of Bachelard’s texts as by their spirit, using his methods and concepts in areas that Bachelard was not or only marginally interested in (including in the biological and medical sciences, in the visual arts). The article is also an interesting voice in the discussion about the essence of the reception of philosophical concepts and currents. In this aspect author asks about the negation of the source theory in its continuations at the same time asking whether it is not this kind of negative inspiration that best testifies to the vitality of the theory — alive due to constant creative transformations.
Źródło:: Folia Philosophica; 2020, 43, 1; 1-14
1231-0913
2353-9445
Pojawia się w:: Folia Philosophica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 89.

Tytuł:: Spór o genocentryzm w filozofii biologii
Controversy over gene-centrism in the philosophy of biology
Autorzy:: Ziemny, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/431253.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: philosophy of nature
philosophy of science
philosophy of biology
genetics
gene-centrism
evo-devo
filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofia biologii
genetyka
genocentryzm
Opis:: The roots of the gene-centric view should be sought in a dynamic development of the nineteenth- and twentieth-century genetics – especially the modern evolutionary synthesis and molecular genetics. Behind this idea is a thesis that in biological sciences explanations that refer to genetic factors are privileged. In turn, the most important assumption of this thesis is that at the molecular level the genes and genetic code play a special role in determining the development of an organism. Although the gene-centric conception is one of the cornerstones of modern evolution theory, it has little interest in broader problems of development. Therefore, in recent years there has been a shift towards an alternative perspective stressing the importance of non- -genetic factors in explaining the phenomena and processes of biological development. Especially interesting in this context are arguments and ideas purporting to reject the thesis of a special role of genes and genetic code, particularly in the field of evolutionary developmental biology. An evo-devo context seems interesting because of its ambition to integrate developmental biology with evolutionary biology.
Źródeł koncepcji genocentrycznej należy dopatrywać się w dynamicznym rozwoju XIX- i XX-wiecznej genetyki – zwłaszcza współczesnej syntezy ewolucyjnej oraz genetyki molekularnej. Za ideą tą stoi teza, iż w naukach biologicznych wyjaśnienia odwołujące się do czynników genetycznych są uprzywilejowane; przy tym istotnym założeniem idei genocentrycznej w ramach genetyki molekularnej jest to, że geny oraz kod genetyczny pełnią szczególną rolę w determinowaniu rozwoju organizmu. Chociaż stanowisko genocentryczne jest jednym z fundamentów współczesnej teorii ewolucji, to przez długi czas nie podejmowano na tym gruncie problematyki biologii rozwoju. W związku z tym w ostatnich latach można dostrzec zwrot w stronę nurtu alternatywnego, wykazującego istotność uwzględnienia czynników poza-genetycznych w wyjaśnianiu zjawisk i procesów biologiczno-rozwojowych. Najistotniejsze w tym kontekście są argumenty i idee stojące za odrzuceniem specjalnej roli genów, zwłaszcza na gruncie ewolucyjnej biologii rozwoju; kontekst evo-devo wydaje się interesujący ze względu na ambicję integracji biologii rozwojowej i biologii ewolucyjnej.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2017, 53, 1; 143-168
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 90.

Tytuł:: Jedna czy wiele normatywności?
One or many normativities?
Autorzy:: Piekarski, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/430952.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: normativity
naturalism
antinaturalism
normative field
philosophy of science
normatywność
naturalizm
antynaturalizm
pole normatywne
filozofia nauki
Opis:: The aim of the present investigation is to sketch a new approach to analysing normativity. First (§1–2) I locate the problem of normativity in the landscape of contemporary philosophy and focus on the dispute between naturalism and antinaturalism. Then (§3) I discuss the so-called top-down approach to studying normativity, to which I oppose the bottom-up approach inspired by contemporary philosophy of science (§4). I see the integration of these approaches as enabling investigations of normative phenomena that do not reduce them to just one type of normativity (e.g. morality).
Celem niniejszych rozważań jest zarysowanie nowego podejścia w analizowaniu, czym jest normatywność. Po pierwsze (§1–2) wskazuję na miejsce problemu normatywności we współczesnej filozofii, koncentrując się sporze pomiędzy naturalizmem i antynaturalizmem. Następnie (§3) omawiam tzw. odgórną drogę w badaniu normatywności, którą przeciwstawiam inspirowanej przez współczesną filozofię nauki, drodze oddolnej (§4). W integracji podejścia odgórnego i oddolnego upatruję możliwość takiego badania zjawisk normatywnych, które nie będzie ich redukowało do jednego z rodzajów normatywności (np. moralności).
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2018, 54, 2; 61-81
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 91.

Tytuł:: Filozofia nauki a historia nauki
Philosophy of Science and History of Science
Autorzy:: WOLEŃSKI, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/520589.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polska Akademia Umiejętności
Tematy:: historia
filozofia nauki
metodologia
program badawczy
paradygmat
history
philosophy of science
methodology
research program
paradigm
Opis:: Artykuł analizuje relacje pomiędzy filozofią nauki i historią nauki. Rozważane są dwa podejścia do filozofii nauki, jedno reprezentowane przez formalną metodologię nauk i drugie – przez historycznie zorientowaną teorię nauki. O ile pierwsza koncepcja traktuje historię nauki jako niezbyt istotną dla filozofi i nauki, orientacja druga uważa, że pierwsza jest kluczem do drugiej. Najlepiej wyraża to znane powiedzenie Imre Lakatosa: „Filozofia nauki bez historii nauki jest pusta, historia nauki bez filozofii nauki jest ślepa”. Artykuł bliżej rozważa koncepcje Thomasa S. Kuhna i Imre Lakatosa jako sztandarowe wersje historycznej metodologii nauki. Autor argumentuje, że są to raczej historiozoficzne wizje nauki niż historie nauki.
The paper focuses on relations between philosophy of science and history of science. Two models of science are considered. The fi rst is provided by formal methodology (philosophy) of science. It assumes that (1) there exists an eff ective criterion of demarcation between science and non -science (in particular, pseudo -science); (2) science manifests itself in the same manner in all historical epochs; (3) science as a result (in particular, a system of propositions), not science as an activity, is the primary subject of philosophical investigations; (4) philosophy of science concentrates mostly on the context of justifi cation, not the context of discovery. Consequently, formal logic provides analytic devices for philosophy of science and history has a secondary importance. The second approach, the historical philosophy of science (or historicisms in the philosophy of science), denies the assumptions (1)–(4). Hence, the history of science is of the utmost importance for the philosophy of science. More specifi cally, history of science provides empirical data for the philosophy of science. As Imre Lakatos once said (it is a paraphrase of Kant) “Philosophy of science without history of science is empty, history of science without philosophy of science is blind”. According to Lakatos, a rational reconstruction of the history of science constitutes the main task of the philosophy of science. The adjective “rational” indicates here that this reconstruction must be guided by principles elaborated by philosophical refl ection. Lakatos’s own proposal in this respect is captured by his famous idea of research programs as units organizing concrete scientifi c investigations and their development. The methodology of research programs is Lakatos’s answer to Kuhn’s philosophy of science as based on the concept of the paradigm of scientifi c activity accepted by scientists in a particular period. Lakatos objected that the acceptance of paradigms is, according to Kuhn, too irrational. In fact Lakatos wanted to combine Popper’s idea of the logic of scientific discover and Kuhn’s historicism. There are several objections to historicism. Disregarding one of the standard critical observations, namely that concerning the ambiguity of the terms “research program” and “paradigm”, one can observe that the concepts of the external history of science and the internal history of science are unclear in philosophical theories of science off ered by Kuhn and Lakatos. Similar remarks apply to Paul Feyerabend’s rule “Everything goes” as admitt ing any methodology of scientific investigations. Since the representatives of historicism are almost exclusively interested in the internal history of science, they overlook the external history of science and blame it as naïve and consisting of popular stories concerning accidental circumstances related to great discoveries (Newton’s apple or killing of Archimedes). The author argues that this att itude is unjustifi ed. Clearly, any elaboration of the actual history is selective and thereby must appeal to some criteria of selection. On the other hand, too excessive use of philosophy in historical reconstruction converts history of science into historiosophy (speculative history) of science.
Źródło:: Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2014, 13; 99-115
1731-6715
Pojawia się w:: Prace Komisji Historii Nauki PAU
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 92.

Tytuł:: Tool Dichotomies in a Period of Inter-epochal Transition – Philosophical and Anthropological Reflections on Post-Neolithic Dual Technology
Autorzy:: Wolski, Damian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38616717.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:: terminal lithic industries
tool dichotomy
Early Bronze Age
archaeological theory
philosophy of science
hermeneutics
structuralism
Opis:: The presented publication is the end result of an authorial, post-doctoral research project devoted to the multi-aspect flint tool dichotomy at the turn of the Stone and Metal Ages. The results of use-wear analysis of archaeological materials from south-eastern Poland and the Moravia region of the Czech Republic, obtained by the author over the last decade, have been supplemented in this article with a philosophical component. By visualising the network of connections on the empirical-theory line, the explanatory value of the dichotomous lithic concept was raised. Moreover, the discourse on the period at the turn of the Stone and Metal Ages has been enriched with new interpretative solutions for economic and social issues of that time in prehistory. The author places his philosophical investigations within the hermeneutical approach. After the study of key terms (dichotomy, divergence, convergence), structuralist thought becomes the leading theme at the end of the article. The paper deals with the concepts of such thinkers as: Martin Heidegger, Hannah Arendt, and Claude Lévi-Strauss.
Źródło:: Analecta Archaeologica Ressoviensia; 2023, 18; 7-28
2084-4409
Pojawia się w:: Analecta Archaeologica Ressoviensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 93.

Tytuł:: One or many normativities?
Autorzy:: Piekarski, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/431047.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: normativity
naturalism
antinaturalism
normative field
philosophy of science
normatywność
naturalizm
antynaturalizm
pole normatywne
filozofia nauki
Opis:: The aim of the present investigation is to sketch a new approach to analysing normativity. First (§1–2) I locate the problem of normativity in the landscape of contemporary philosophy and focus on the dispute between naturalism and antinaturalism. Then (§3) I discuss the so-called top-down approach to studying normativity, to which I oppose the bottom-up approach inspired by contemporary philosophy of science (§4). I see the integration of these approaches as enabling investigations of normative phenomena that do not reduce them to just one type of normativity (e.g. morality).
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2018, 54, 1; 5-24
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 94.

Tytuł:: Spojrzenie z bliska. Koncepcja kosmosu i ciał niebieskich jako świata oswojonego kulturowo
A View From Up Close: The Concept of the Cosmos and Celestial Bodies as Culturally Tamed World
Autorzy:: Błahut, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44922361.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: antropologia astronomiczna
filozofia nauki
kosmos
Syriusz
Wenus
cultural astronomy
philosophy of science
cosmos
Sirius
Venus
Opis:: The concept of the cosmos, shaped in ancient Greek philosophy, has a different meaning today. This change of meaning reflects rejection of the idea of the cosmos as order established by the gods. The author of the article, as a cultural anthropologist and amateur astronomer, describes this problem by analyzing selected examples of the concepts of the cosmos and of celestial bodies, such as Venus and Sirius. These concepts are examples of alternative knowledge that was an important component of cultural systems. Also touched upon in the article are issues of epistemology and philosophy of science.
Pojęcie kosmosu ukształtowane w starożytnej filozofii greckiej ma współcześnie odmienną treść, co odzwierciedla porzucenie idei kosmosu jako ustanowionego przez bogów porządku. Autor artykułu, jako antropolog kulturowy i adept astronomii, opisuje ten problem, analizując wybrane koncepcje kosmosu oraz takich ciał niebieskich, jak Wenus czy Syriusz. Koncepcje te to przykłady alternatywnej wiedzy, która była ważnym składnikiem systemów kulturowych. Na drugim planie podjętych w tym artykule rozważań brane są pod uwagę kwestie dotyczące epistemologii i filozofii nauki.
Źródło:: Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 95.

Tytuł:: Chocholi taniec. O krytyce teorii aktora-sieci w An Invasion of Tricksters Michała Kaczmarczyka
The Dance of a Straw Man. On Criticism of Actor-Network Theory in Michał Kaczmarczyk’s An Invasion of Tricksters
Autorzy:: Afeltowicz, Łukasz
Pietrowicz, Krzysztof
Sojak, Radosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/427559.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: teoria aktora-sieci
konstruktywizm
wojny o naukę
filozofia nauki
actor-network theory
constructivism
science wars
philosophy of science
Opis:: W polskiej socjologii panuje szereg nieporozumień wokół teorii aktora-sieci (ANT). Świetnie obrazuje to tekst An Invasion of Tricksters. Niniejszy artykuł jest odpowiedzią na jego zarzuty. Ambicje naszego tekstu wykraczają poza ukazanie błędów interpretacyjnych i innych niedostatków tego artykułu. Przede wszystkim konfrontujemy tu rożne strategie korzystania przez socjologów z ustaleń filozoficznych i omawiamy ich przydatność naukową. Dodatkowo oferujemy własną, wewnętrzną krytykę ANT.
In Polish sociology, there are many misunderstandings about actor-network theory (ANT). This is well illustrated by Michał Kaczmarczyk’s article entitled An Invasion of Tricksters. We respond to his criticism. Our ambitions, however, go beyond an exposition of Kaczmarczyk’s interpretative errors and other deficiencies of his argumentation. Primarily, we confront various strategies for the use of philosophical findings in social research and discuss their scientific utility. Also, we offer an alternative, internal criticism of ANT.
Źródło:: Studia Socjologiczne; 2020, 2(237); 5-28
0039-3371
Pojawia się w:: Studia Socjologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 96.

Tytuł:: Public relations - kreowanie czy odczytywanie sensu
Public Relations - Creation or Reading Sense
Autorzy:: Kapias, Michał
Polok, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/586788.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Tematy:: Filozofia człowieka
Filozofia nauki
Public relations
Wartości i normy etyczne
Human philosophy
Philosophy of science
Value and ethical norms
Opis:: W ten oto sposób pojawia się nauka jako specyficzny rodzaj poznania. Epistemicznie więc nauka jawi się wpierw jako jednolity układ sądów logicznych, posiadających swoje uzasadnienie, jak też wewnętrzny porządek. Wynika on z metodycznie prowadzonego procesu poznawczego, uzasadnionego w racjonalny sposób i posiadającego swój wyraz w informatywnym, jak też intersubiektywnie sensownym języku, za pomocą ogólnych pojęć. Istotnym jest, aby zwrócić uwagę na fakt, iż uzyskiwana na naukowym polu wiedza powinna być systematyczna, planowa i metodyczna; innymi słowy - dobór i układ dokonywanych aktów poznawczych normowanych przez odpowiednie reguły postępowania, powinien być podporządkowany określonemu celowi. Przypatrując się więc istocie nauki, należy wskazać na konieczność istnienia jej spójnego charakteru logicznego, a więc na jej racjonalność poznawczą, oraz na sprecyzowanie jej dążności do konkretnego celu, a więc na jej sensowność. Właśnie ów sens staje się jednym z najbardziej charakterystycznych wyznaczników nauki. Chcąc więc traktować różnego rodzaju sfery poznawcze w sposób naukowy, koniecznie trzeba zachować owo kryterium. W kontekście niniejszego rozważania, zagadnienie to zostanie zaprezentowane w odniesieniu do problematyki public relations.
The sense is fundamental for human cognitivism. Thanks to it, a man can be sure that what he recognized is true. For this reason a scientific perception must be based upon the sense. Otherwise it becomes a sum of own believes (outlook or ideology). The sense emerges when fundamental issues of a certain thing or phenomenon are pinpointed. The sense is in things that aim towards a defined objective. The sense relies upon mind in a way that it can be encompassed and assessed by mind - it is logical. PR actions belong to the process of interpersonal communication, that is aimed at exchange of thoughts and information sharing. They lead to dialogue between an organization (or person) and its environment. Sound PR must be rooted in the sense, i.e. must be reliable, purposeful and realistic. Black PR is a propaganda - it destroys the sense or creates its own substitute - far away of the truth.
Źródło:: Studia Ekonomiczne; 2014, 185; 37-46
2083-8611
Pojawia się w:: Studia Ekonomiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 97.

Tytuł:: Filozofia Chrześcijańska a obraz świata. Uwagi z perspektywy socjologii filozofii
Christian Philosophy and the image of the world. Notes from the perspective of the Sociology of Philosophy
Autorzy:: DUCHLIŃSKI, PIOTR
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2143199.pdf
Data publikacji:: 2021-12-15
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Christian philosophy
sociology of philosophy
philosophy of science
epistemology
meta-science
Thomism
worldview
Polish philosophy
filozofia chrześcijańska
socjologia filozofii
filozofia nauki
epistemologia
metanauka
tomizm
obraz świata
filozofia polska
Opis:: W artykule przedstawiam propozycję badania filozofii chrześcijańskiej rozumianej jako tradycja badawcza z perspektywy socjologii filozofii. Dla socjologa filozofii, filozofia chrześcijańska to określone zjawisko empiryczne, które możemy poznać odkrywając mechanizmy jego funkcjonowania. W artykule koncentruję się na zagadnieniu akceptacji obrazu świata, który określa tożsamość filozofii chrześcijańskiej. Zadaniem socjologii filozofii jest odkrycie mechanizmów, które wpływają na kontekst akceptacji tego obrazu świata. Socjologia filozofii dystansuje się od oceny prawdziwości czy fałszywości treściowej tez głoszonych przez poszczególnych filozofów. Choć każda filozofia rozwija się według zasad tzw. immanentnej logiki, to jednak określone czynniki społeczne i psychologiczne mają wpływ na to, co dany filozof akceptuje jako oczywiste i nie podlegające żadnej dyskusji. W artykule wykazałem, że akceptacja obrazu świata jest konsekwencją wychowania, które dokonuje się w określonej grupie społecznej (np. rodzina, szkoła) wyznającej określone idee aksjologiczne i przekonania deskryptywne. Dzięki wychowaniu w przyszłym adepcie filozofii, który zawsze pozostaje dzieckiem swojego czasu i kultury, zostaje przygotowany umysłowy i emocjonalny grunt pod akceptację już bardziej spekulatywnego obrazu świata, z którym adept zapoznaje się podczas fachowych studiów uniwersyteckich (filozoficznych lub teologicznych) pod okiem uznawanych przez niego autorytetów. Ukształtowany za pomocą określonych procesów wychowawczych umysł, jest w stanie dokonać osobistego, i całościowo angażującego aktu wiary epistemicznej w określony obraz świata, który jest mu podawany poprzez teorie i praktykę edukacyjna. Akceptacja i zaangażowanie w obraz świata umożliwia formułowanie w jego ramach określonych strategii argumentacyjnych, których zadaniem jest (i) eksplikacja, (ii) objaśnienie i (iii) uzasadnienie przedmiotowych konsekwencji obrazu świata. Praktyki argumentacyjne przejmujemy poprzez trening, uczymy się ich w mowie i piśmie, oczywiście pod okiem tych, którzy sami wcześniej te argumenty praktycznie wypróbowali. Uczeń po prostu wierzy nauczycielom i podręcznikom. Do pewnego etapu wiara ta jest racjonalna. Obraz świata jako pewna całość, na którą składają się treściowe przekonania deskryptywne i normatywne nie podlega żadnemu ostatecznemu racjonalnemu uzasadnieniu. Zaakceptowanym tezom przedmiotowym przypisuje się różny status epistemologiczny; od tez obdarzonych bezwarunkową oczywistością, których korelatem jest nie tylko subiektywne przeżycie, ale obiektywna rzeczywistość, do takich, które mogą być poddane mniej lub bardziej twórczej rewizji za pomocą różnych rodzajów zabiegów interpretacyjnych. Żaden obraz świata nie zniewala w sposób ostateczny. Zawsze możliwa jest zmiana obrazu świata na inny, który bardziej odpowiada naszych potrzebom intelektualnym i wrażliwości emocjonalnej. Zmiana ta przybiera w niektórych sytuacjach formę szczególnej konwersji
In this article, I present a proposal to study Christian philosophy understood as a research tradition from the perspective of the sociology of philosophy. For a sociologist of philosophy, Christian philosophy is a specific empirical phenomenon that we can learn by discovering the mechanisms of its functioning. The article focuses on the issue of accepting the image of the world that defines the identity of Christian philosophy. The task of the sociology of philosophy is to discover the mechanisms that influence the context of acceptance of this image of the world. The sociology of philosophy distances itself from assessing the truth or falsehood of the content of theses advocated by individual philosophers. Although each philosophy develops according to the principles of the so-called immanent logic, it is, however, certain social and psychological factors that influence what a given philosopher accepts as obvious and beyond discussion. In the article, I showed that the acceptance of the image of the world is a consequence of upbringing that takes place in a specific social group (e.g. family, school) which shares certain axiological ideas and descriptive beliefs. Thanks to the upbringing, in the future student of philosophy, who always remains a child of his time and culture, the mental and emotional ground is prepared for the acceptance of an already more speculative image of the world, which the adept gets acquainted with during professional university studies (philosophy or theology) under the supervision of recognized by him authorities. The mind, shaped by specific educational processes, is able to carry out a personal and holistic act of epistemic faith in a specific picture of the world that is given to it through theories and educational practice. Acceptance and involvement in the image of the world enables the formulation of specific argumentation strategies within it, the task of which is (i) explication, (ii) explanation and (iii) justification of the objective consequences of the image of the world. We adopt argumentative practices through training, we learn them both orally and in writing, of course under the supervision of those who have practically tried these arguments themselves. The student simply believes teachers and textbooks. Up to a certain point, this belief is rational. The image of the world as a whole, consisting of content-descriptive and normative beliefs, is not subject to any final rational justification. The accepted theses are assigned a different epistemological status; from theses endowed with unconditional obviousness, the correlate of which is not only subjective experience, but also objective reality, to those that can be subjected to a more or less creative revision by means of various kinds of interpretative procedures. No picture of the world is ultimately captivating. It is always possible to change the image of the world to a different one that better suits our intellectual needs and emotional sensitivity. This change takes the form of a specific conversion in certain situations.
Źródło:: Filozofia Chrześcijańska; 2021, 18; 79-110
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:: Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 98.

Tytuł:: Kryterium Akaike: prostota w języku statystyki
Akaike Criterion: Simplicity in the Language of Statistics
Autorzy:: Kukier, Łukasz
Szydłowski, Marek
Tambor, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013057.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: kryterium Akaike
prostota
filozofia nauki
kryteria selekcji modeli
Akaike Informative Criterion
simplicity
philosophy of science
model selection
Opis:: Many authors have pointed out that notion of simplicity is unclear. For deeper understanding of this term, we investigate it in the conceptual framework of Akaike Informative Criterion (AIC). Advantages as well as troubles of such formulation are presented in the paper. We also discuss a role which plays the simplicity notion formulated in statistical framework within Sober’s philosophy of science conception.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2009, 57, 1; 91-126
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 99.

Tytuł:: Krytyczne momenty w ekspertyzach z obszaru oceny technologii z perspektywy metodologicznej
Critical moments in technology assessment expertise from a methodological perspective
Autorzy:: Michalski, K.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/324679.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:: ocena technologii
filozofia nauki
metodologia nauk
nauka postnormalna
interdyscyplinarność
technology assessment
foresight
philosophy of science
methodology of science
post-normal science
mode-2-science
interdisciplinarity
Opis:: W składającym się z trzech części artykule poruszono podstawowe zagadnienia metodologiczne oceny technologii. Szczególną uwagę skupiono na metodologicznych słabościach i krytycznych momentach procesów poznawczych konstytuujących ocenę technologii. W obszernym wprowadzeniu zwrócono uwagę na coraz bardziej inflacyjne użycie określenia „technology assessment” oraz głęboki metodologiczny niedorozwój i rozmytą tożsamość oceny technologii jako dziedziny „postnormal science”. Wykazano pilną potrzebę zbudowania ogólnej teorii oceny technologii i standaryzacji jej procedur. W części drugiej scharakteryzowano ogólny profil metodologiczny oceny technologii i omówiono główne przyczyny problemów z jej teoretycznym i metodologicznym samookreśleniem. W części trzeciej przedstawiono podstawową strukturę procesu poznawczego typowego dla oceny technologii, wskazano na czynniki determinujące tą strukturę oraz zidentyfikowano w niej szereg krytycznych momentów. Są one związane ze złożonością przedmiotu i trudnościami w jej opanowywaniu, z prospektywną orientacją i niepewnością prognoz, z brakiem odpowiedniego arsenału metod roboczych i kryteriów jakościowych regulujących ich stosowanie, ograniczeniami zasobowymi i presją czasu wynikającą z powiązania oceny technologii z politycznymi procesami decyzyjnymi oraz problemami z praktyczną realizacją interdyscyplinarności. W zakończeniu zwrócono uwagę na konieczność powiązania krytycznych momentów na płaszczyźnie kognitywnej z krytycznymi momentami na płaszczyźnie aksjonormatywnej, które wymagają podobnego zbadania.
This three-part article discusses the basic methodological issues of technology assessment. Special attention was paid to the methodological weaknesses and critical moments of cognitive processes which constitute the technology assessment. In the extensive introduction the increasingly inflationary use of the term "technology assessment", the deep methodological underdevelopment and blurred identity of technology assessment as "post-normal science" were highlighted. An urgent need to build a general theory of technology assessment and standardization of its procedures were pointed out. In the second part the general methodological profile of technology assessment was characterized and the main causes of problems with its theoretical and methodological self-definition were described. In part three the basic structure of the cognitive process typical for technology assessment was showed, factors which determine this structure were identified, and a number of its critical moments were indicated. They are related to the complexity of the subject and the difficulties in mastering it, with the prospective orientation and uncertainty of forecasts, the lack of appropriate arsenal of methods and quality parameters controlling their use, resource limits and time pressure resulting from linking technology assessment with political decision-making processes and problems with practical realization of interdisciplinarity. In the end, the attention was paid to necessity of connecting critical moments on a cognitive ground and critical moments at the axionormative ground, which require similar research.
Źródło:: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2018, 115; 235-259
1641-3466
Pojawia się w:: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 100.

Tytuł:: Wartościujący wymiar kategorii racjonalności nauki
The Valuing Dimension of the Category of the Rationality of Science
Autorzy:: Walczak, Monika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015625.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: racjonalność nauki
wypowiedzi wartościujące
ocena
opis
filozofia nauki
epistemologia
aksjologia
rationality of science
valuing statements
evaluation
description
philosophy of science
epistemology
axiology
Opis:: The paper is an attempt to reflect on the valuing dimension of the category of the rationality of science, ontological and epistemological problems. Such problems should be solved should rationality be deemed a valuing category. Taking into consideration the discussions on the valuing character of the categories in ethics (good, evil) and the significance of moral judgements as the point of departure, I am posing a question about the importance of expressions with regard to the rationality of science, expressions treated as valuing expressions. Since the beginning of the reflections on science until now it has contained valuing and normative elements. This was irrespective of whether it took the form of logic, epistemology, methodology or philosophy of science. Moreover, the above disciplines were treated as, of their nature, formulating the ideal of knowledge and providing rules of a valuing cognition. In the twentieth century the central concept on which the discussions focused was the category of rationality. The question was how to define a valuable scientific knowledge and how to pursue science. We find some problems when we want to interpret the category of rationality as a valuing category. These problems seem to be good examples of questions that should be answered, while interpreting other epistemic categories as valuing. Including the category of the rationality of science in the valuing categories is tantamount to the conferral of a valuing sense on the statements about the rationality of science, the predicator „rational” and its antonyms. The standpoints in question, the interpretations of valuing statements are as follows: anti-naturalism, naturalism, cognitivism, and acognitivism. They answer such questions as: 1) what kind of feature is rationality? 2) what are its relationships with other features, in particular with the features examined by the natural, or broadly, empirical sciences? 3) does the feature of being rational or the relationship of being a good reason on behalf of something really exist? 4) what kind of predicator of the predicator „rational” and its antonyms? 5) what are their relations to other predicators, in particular those predicators which the natural, or broadly, empirical sciences make use of? 6) what kind of propositions are the statements about the rationality of science? 7) what do the statements about the rationality of science denote, or do they denote anything really existing? 8) what are the relationships of the statements of the rationality of science to other statements, in particular the statements formulated by natural sciences, e.g. cognitive psychology? The review of various manners by which to use the category of rationality in the philosophy of science speaks on behalf of the rejection of extreme interpretations: both extremely cognitivist and acognitivist. In the statements about rationality there are now two components: descriptive (object-related) and valuing. The valuing component may be understood in at least three inseparable and often coexisting manners: approving/disapproving, perfectionist and normative.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 347-364
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "philosophy of science" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język