Temat: obszary górskie - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Zmiany ustrojowe i rozwój przedsiębiorczości jako czynniki wpływające na strukturę pokrycia i użytkowania terenu na przykładzie zlewni Bełczy i Mszanki w Beskidzie Niskim
Autorzy:: Żychowski, Józef
Jucha, Witold
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2107014.pdf
Data publikacji:: 2020-06-23
Wydawca:: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:: czynniki polityczno-społeczne
obszary górskie
studium przypadku
zmiany użytkowania i pokrycia terenu
case study
changes in land use/land cover
mountain areas
political and social factors
Opis:: W artykule przedstawiono stan zagospodarowania i formy przedsiębiorczej działalności człowieka w dwóch zlewniach położonych w Beskidzie Niskim. Przesłanką do podjęcia badań było często opisywane zjawisko zaniku działalności gospodarczej w obszarach górskich, szczególnie w sektorze rolnictwa. Jednym z celów było sprawdzenie, czy we wskazanych zlewniach również wystąpiły zmiany i jaki był ich kierunek, także w perspektywie historycznej. Podano też czynniki, które mogły mieć wpływ na ukształtowanie się postaw przedsiębiorczych w tamtym rejonie. Przykłady zawarte w artykule mogą być przydatne w nauczaniu podstaw przedsiębiorczości w szkole średniej. Dane historyczne pozyskano za pomocą kwerendy literatury przedmiotu. Informacje o liczbie ludności oraz gospodarstw i przedsiębiorstw lokalnych zebrano w urzędzie gminy Dukla, jej sołectwach oraz za pomocą wywiadów środowiskowych. Zmiany pokrycia terenu określono na podstawie dwóch materiałów źródłowych (z 1978 i 2015 r.) opracowanych w GIS. Pomimo znaczących przemian politycznych, ekonomicznych i społecznych (wymiana ludności, przerwane nagle funkcjonowanie Państwowych Gospodarstw Rolnych - PGR-ów, wyludnianie się wsi) na terenie obu zlewni funkcjonują zarówno gospodarstwa rolne, jak i agroturystyczne, dzięki czemu obecna struktura pokrycia terenu jest podobna do stwierdzonej w latach 70. XX w. Wprowadzenie dopłat unijnych do rolnictwa zachęciło przedsiębiorców do przejmowania państwowych gruntów rolnych i ich zagospodarowania. Przykład ten warto omówić na lekcji przedsiębiorczości.
The article presents the state of development and forms of entrepreneurship in two catchments located in the Beskid Niski mountain range. The often described process of the disappearance of economic activity in mountain areas, especially agriculture, was the reason for undertaking the research. The purpose was to check these changes and their directions in the catchment areas, also in a historical perspective. Factors that could have influenced the formation of entrepreneurial attitudes were given. The examples in the article can be useful in delivering topics during entrepreneurship classes in high school. Historical data was obtained through literature query. Information about the population, farms and local enterprises was collected at the Dukla commune office and village councils and through interviews. Changes in land cover were determined in GIS on the basis of two source materials (from 1978 and 2015). Despite significant political, economic and social changes (population exchange, sudden dissolution of State Agricultural Farms, depopulation of villages), both agricultural and agro-tourist farms operate in the catchments. The current land cover structure is similar to the 1970s. The EU subsidies for agriculture has encouraged entrepreneurs to take over state-owned agricultural land and their development. This case is worth discussing during entrepreneurship classes.
Źródło:: Przedsiębiorczość - Edukacja; 2020, 16, 1; 275-289
2083-3296
2449-9048
Pojawia się w:: Przedsiębiorczość - Edukacja
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Wystepowanie kornika drukarza Ips typographus [L.] w lasach zagospodarowanych i objetych statusem ochronnym w Gorcach
Autorzy:: Starzyk, J.R.
Grodzki, W.
Capecki, Z.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/45347.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Instytut Badawczy Leśnictwa
Tematy:: obszary chronione
wystepowanie
owady
szkodniki roslin
kornik drukarz
Gorce
drzewostany swierkowe
lasy gorskie
Ips typographus
lesnictwo
lasy gospodarcze
Źródło:: Leśne Prace Badawcze; 2005, 1; 7-30
1732-9442
2082-8926
Pojawia się w:: Leśne Prace Badawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Wyposażenie górskich obszarów wiejskich w Polsce w infrastrukturę turystyczną
Tourist infrastructure in mountain rural areas in Poland
Autorzy:: Chudy-Hyski, D.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/62632.pdf
Data publikacji:: 2008
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:: Polska
obszary wiejskie
tereny gorskie
gminy gorskie
zagospodarowanie turystyczne
infrastruktura turystyczna
Opis:: Przedmiotem badań jest wyposażenie w urządzenia infrastruktury turystycznej górskich obszarów wiejskich w Polsce. Obszar objęty badaniami tworzy ogółem 50 gmin w czterech województwach (dolnośląskim, śląskim, małopolskim i podkarpackim). Stan zagospodarowania turystycznego analizowanego obszaru oceniono na podstawie 29. cech diagnostycznych, posługując się metodą analizy wielokryterialnej. Dane charakteryzujące badane zjawisko gromadzono w dwóch okresach, tj. w roku 2005 oraz 2007. Pochodzą one z różnych źródeł, a mianowicie z bazy danych regionalnych GUS oraz badań ankietowych przeprowadzonych we wskazanych latach w urzędach gmin, uzupełnionych danymi ze stron internetowych badanych gmin. Celem przeprowadzonej analizy jest ocena stanu zagospodarowania wybranego obszaru w urządzenia infrastruktury turystycznej oraz siły i kierunków zmian w tym zakresie. Przeprowadzona analiza wykazała znaczne zróżnicowanie gmin pod względem wyposażenia w infrastrukturę turystyczną. Gminą najlepiej wyposażoną w 2007 roku okazała się Krynica Zdrój. Gminą najsłabiej zagospodarowaną w przedmiotowe urządzenia była gmina Dobra. Również zmiany zachodzące w poziomie zagospodarowania infrastrukturalnego można ocenić jako znaczące, szczególnie z uwagi na występowanie gmin, w których sytuacja w omawianym zakresie uległa pogorszeniu. Najkorzystniejsze zmiany nastąpiły w gminie Bukowina Tatrzańska. Gminą, w której nie odnotowano zmian była Ochotnica Dolna. Natomiast zmiany odzwierciedlające degradację stanu zagospodarowania w urządzenia infrastruktury turystycznej zaobserwowano w największym zakresie w gminie Krynica Zdrój. Zestawienie uzyskanych wyników z danymi charakteryzującymi intensywność ruchu turystycznego na analizowanym obszarze sugeruje, że są inne, bardziej istotne jego czynniki (uwarunkowania), niż sama tylko infrastruktura turystyczna.
The subject of research were tourist infrastructure facilities in mountain rural areas in Poland. The area covered by the investigations was composed of a total of 50 communes located in four provinces (dolnośląskie, śląskie, malopolskie and podkarpackie). The state of the analysed area management for tourism was assessed on the basis of 29 diagnostic features using the multicriterial analysis. The data characterizing individual phenomena were collected during two periods, i.e. in 2005 and 2007. They originated from various sources including data base of regional branches of the Central Statistical Office (GUS) and from survey studies conducted in the above mentioned years in communal offices, supplemented by the data from websites of the studied communes. The analysis was conducted to assess the state of tourist infrastructure facilities in a selected area, as well as the strength and directions of changes in this respect. Conducted analysis revealed a considerable diversification of communes in respect of tourist infrastructure facilities. In 2007 the best situation was registered in Krynica-Zdrój, whereas the Dobra commune was the most poorly managed in consideration of the above mentioned facilities. Also changes occurring on the level of infrastructural management may be considered significant, particularly because of communes where the situation of tourist infrastructure worsened. The most favourable changes were noticed in the Bukowina Tatrzańska commune. Ochotnica Dolna commune proved the one where no changes were visible. On the other hand, changes reflecting a degradation of the tourist infrastructure facilities were observed to the greatest extent in the Krynica-Zdrój commune. Comparison of the obtained results with the data characterizing the intensity of tourist traffic in the analyzed area suggests that there are other, more important factors (conditionings) affecting it than the tourist infrastructure alone.
Źródło:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 03
1732-5587
Pojawia się w:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Wyposażenie górskich obszarów bieszczadzkich o wysokich walorach przyrodniczych w infrastrukturę techniczną
The technical infrastructure in the Bieszczady mountain areas with the high natural values
Autorzy:: Grzebyk, B.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/59816.pdf
Data publikacji:: 2008
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:: Bieszczady
gminy gorskie
walory przyrodnicze
obszary chronione
obszary cenne przyrodniczo
infrastruktura techniczna
siec wodociagowa
siec kanalizacyjna
oczyszczalnie sciekow
Opis:: Przedmiotem badań jest rozpoznanie stanu wyposażenia w infrastrukturę ekologiczną górskich obszarów wiejskich o wysokich walorach przyrodniczych. Obszar objęty badaniami tworzy 8 gmin bieszczadzkich administracyjnie wchodzących w skład dwóch powiatów: bieszczadzkiego i leskiego. Wyniki badań wykazały, iż bieszczadzkie gminy górskie cechujące się wysokimi walorami przyrodniczymi posiadają słabo rozwiniętą infrastrukturę techniczną. W 2006 r, sieć wodociągowa gmin górskich Bieszczadów stanowiła blisko 2% całkowitej długości sieci wodociągowej w województwie podkarpackim, natomiast sieć kanalizacyjna 1,4%. Długość sieci wodociągowej przekroczyła długość kanalizacyjnej. Żadna z gmin nie osiągnęła wielkości wskaźników opisujących infrastrukturę techniczną na poziomie średnich przyjętych dla województwa podkarpackiego i kraju. Dodatkowo niepokoi fakt niewykorzystywania przez badane gminy funduszy strukturalnych na poprawę tej niekorzystnej sytuacji. Wśród badanych gmin najlepiej rozwiniętą sieć wodociągową i kanalizacyjną posiadała Solina, która w latach 2003–2006 skutecznie wykorzystywała środki unijne. Pozytywnie natomiast przedstawia się sytuacja pod względem ilości wytworzonych odpadów uciążliwych dla środowiska i sposobu ich zagospodarowania, gdyż odpady wytworzone w ciągu roku w całości poddawane są odzyskowi (w województwie 77%). Ponadto gminy górskie Bieszczadów pod względem zanieczyszczeń powietrza są jednymi z najczystszych gmin województwa podkarpackiego.
The recognition of state of stock with ecological infrastructure of rural mountain areas with high natural values is the aim of investigations. The area covered by investigations creates 8 communes in the Bieszczady Mts. which are including to two administrative districts: Bieszczady and Lesko. The results of investigations were showed that the mountain communes in Bieszczady characterizing by high natural values and they are having the poor technical infrastructure. In 2006 year the water supply system constituted near 2% of total lenght of water supply net in the Podkarpackie province, but the sewage system 1,4%. The lenght of water supply net exceeded the lenght of sewage net. None of communes not reaching the size of indexes describing the technical infrastructure on the mean level established for the Podkarpackie province and for the country. In addition its uneasy fact of untaking the structural funds by investigational communes for improvement the noncomfortable situation. Only the Solina commune has the highest development of water supply and sewage systems among the investigational communes and this commune during 2003-2006 years effective used the union means. We may distinct the positive situation from the point of view of quantity of wastes dangerous for environment and way of its utilization. Because the wastes produced during the year are undergoing for salvaging (in the province 77%). Above the mountain communes in the Bieszczady Mts. are having the highest state of air cleaness in the whole of the Podkarpackie province.
Źródło:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 08
1732-5587
Pojawia się w:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Wykorzystanie prac scaleniowych do przebudowy struktur gruntowych obszarów górskich
Application of land consolidation works in rebuilding of land structures in mountain areas
Autorzy:: Lech-Turaj, B.
Szlapa, A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/61565.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:: tereny gorskie
obszary wiejskie
grunty rolne
struktura przestrzenna
scalanie gruntow
przebudowa przestrzenna
Opis:: Karpaty są regionem posiadającym ogromne znaczenie dla właściwego funkcjonowania zarówno środowiska przyrodniczego jak i życia gospodarczego Polski. Badania naukowe prowadzone i koordynowane przez Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich PAN wskazują jednoznacznie, że uprzywilejowanymi funkcjami terenów górskich powinny być; gospodarka wodna, regeneracja sił i zdrowia ludności, ochrona walorów środowiska przyrodniczego, leśnictwo oraz rolnictwo o kierunku hodowlanym. Konieczność przebudowy struktur agrarnych, uregulowania procesów związanych z obiegiem wody i erozją wodną oraz potrzeba ochrony zasobów wodnych i biocenoz naturalnych, możliwa dzięki wsparciu finansowemu z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, będzie wymagała uformowania na analizowanym obszarze nowego modelu użytkowania oraz wprowadzenia gruntownych zmian w kierunkach rolniczego gospodarowania. Do realizacji tych zadań może być wykorzystane, pod warunkiem wprowadzenia pewnych zmian w przepisach i procedurach, scalenie gruntów jako efektywne narzędzie przebudowy struktur przestrzennych obszarów wiejskich.
Carpatian Mountains are the region of great significance for proper functioning of natural environment and of economic life of Poland as well. Scientific studies carried out and co-ordinated by the Mountain Areas Management Commitee of Polish Academy of Science show clear, that the preference functions of mountain areas should be: water management, health and strength recovery of population, protection of natural environment values, forestry and farming. Necessity of rebuilding of agrarian structures, control of processes related to water circulation and water errosion and the need of protection of water resources and natural biocenosis, possible thanks to finance support of structural funds of the European Union, will require creation of a new land use model on the area under study, and introduction of thorough changes in agricultural land management directions. To put these tasks into practice, consolidation of land may be used as an effective tool of rebuilding of spatial structures of rural areas, after introduction of appropriate changes in regulations and procedures.
Źródło:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2013, 2/II
1732-5587
Pojawia się w:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Uwarunkowania zrównoważonego rozwoju turystyki na sudeckim przygranicznym obszarze górskim
Autorzy:: Konopinska, Natalia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/583103.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Tematy:: turystyka
obszary górskie
zrównoważony rozwój
Opis:: W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy turystyka na sudeckim przygranicznym obszarze górskim rozwija się w sposób zrównoważony. W tym celu przeanalizowano zróżnicowanie w przestrzennym rozmieszczeniu bazy noclegowej i wyłoniono jednostki administracyjne charakteryzujące się dużą pojemnością recepcyjną. Posługując się przykładem gminy Karpacz, pokazano wpływ koncentracji ruchu turystycznego na aspekty ekonomiczne i środowisko przyrodnicze. Rozważania te zostały poprzedzone krótką charakterystyką obszaru badawczego.
Źródło:: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu; 2017, 466; 146-156
1899-3192
Pojawia się w:: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich
Conditions of mountain areas in Poland development through tourism
Autorzy:: Chudy-Hyski, D.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/61990.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:: Polska
tereny gorskie
obszary wiejskie
rozwoj regionalny
rozwoj lokalny
kierunki rozwoju
rozwoj wielofunkcyjny
turystyka
rynek turystyczny
turystyka wiejska
rozwoj turystyki
uwarunkowania wewnetrzne
scenariusze rozwoju
Opis:: Obszary górskie Polski stanowią specyficzne terytorium pod względem fizyczno-geograficznym, gospodarczym i społecznym. Posiadają one szczególne uwarunkowania przyrodnicze, ekonomiczne i kulturowe, z których wynikają zarówno ograniczenia, jak i szanse rozwoju tych obszarów. Z uwarunkowaniami przyrodniczymi wiążą się zwiększone koszty gospodarowania, głównie w rolnictwie, a także takich dziedzinach, jak budownictwo, czy komunikacja. Wiążą się z nimi także cechy stanowiące walory turystyczne, umożliwiające właśnie poprzez rozwój turystyki rekompensowanie przynajmniej części ograniczonych możliwości pozyskiwania dochodów przez ludność miejscową. Obszary górskie definiuje się jako obszary, gdzie produkcja rolna jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki klimatyczne i ukształtowanie terenu. Podstawowym kryterium wyodrębniania obszarów górskich stosowanym w Polsce jest wzniesienie nad poziom morza. Do obszarów górskich zaliczono więc gminy i obręby geodezyjne, w których ponad połowa powierzchni użytków rolnych znajduje się na wysokości powyżej 500 m n.p.m. Przestrzennie badaniami objęto górskie obszary wiejskie Polski, przy czym za najmniejszą jednostkę badawczą przyjęto obszar gminy. Obiektem badań są wszystkie gminy stanowiące w Polsce górskie obszary wiejskie o niekorzystnych warunkach gospodarowania (określane jako ONW górskie). Badaniami objęto łącznie 50 gmin (w czterech województwach: dolnośląskim, małopolskim, podkarpackim oraz śląskim), z których 43 to gminy wiejskie, natomiast 7 to gminy miejsko-wiejskie. Z uwagi na fakt, że przedmiot badań stanowią wyłącznie obszary wiejskie, analizą objęto gminy wiejskie w całości oraz części wiejskie gmin miejsko-wiejskich. Gminy te wybrano na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Załącznik 2 rozporządzenia wskazuje enumeratywnie gminy stanowiące w Polsce obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania, w tym obszary górskie. Aby dana gmina mogła wykorzystać turystykę jako siłę napędową lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego, muszą po pierwsze istnieć sprzyjające warunki uprawiania różnych form turystyki (muszą być podstawy dla powstania i zwiększania intensywności ruchu turystycznego), a po drugie – muszą być podstawy powstawania różnych form działalności gospodarczej w zakresie turystyki oraz związanej z obsługą ruchu turystycznego i zwiększonych potrzeb mieszkańców. Uwarunkowania (czynniki), decydujące o predyspozycjach gmin górskich do podjęcia i realizacji turystycznego kierunku rozwoju (rozwoju przez turystykę), mogą mieć charakter zewnętrzny oraz wewnętrzny. W pracy szczegółowej analizie poddano wyłącznie uwarunkowania wewnętrzne. Przyjęto, że zbiorczą kategorią grupującą wszystkie te czynniki są uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju obszaru (U). Uwarunkowania te poddano analizie, uwzględniając ich różnorodny charakter, co znalazło wyraz w postaci wyodrębnienia uwarunkowań cząstkowych, tj. uwarunkowań infrastrukturalnych, gospodarczych, środowiska (przyrodniczego i antropogenicznego) oraz społecznych, charakteryzowanych przez poszczególne cechy diagnostyczne. W pracy wykorzystano różne metody badawcze. W odniesieniu do celu poznawczego pracy instrumentem była w szczególności analiza opisowo-jakościowa, która pozwoliła na zidentyfikowanie problemów oraz uwarunkowań rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski. Cel metodyczny pracy zrealizowano, wykorzystując dorobek nauk ekonomicznych, bazując przy tym na wybranych metodach statystycznej analizy wielowymiarowej, a w szczególności na metodach taksonomicznych. Cel aplikacyjny osiągnięto, wykorzystując wyniki przeprowadzonych badań ilościowych oraz opracowując różne scenariusze rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski ze wskazaniem możliwości uwzględnienia właściwego ich wariantu. Źródłowe materiały dotyczące badanych cech zostały uzyskane drogą ankietową z urzędów gmin objętych analizą. Ponadto wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, w tym dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002. Dane, zarówno z badań ankietowych, jak i statystyczne GUS, zgromadzono dla celów porównawczych z dwóch lat – 2005 i 2007. Korzystając z procedur taksonometrycznych, określono syntetyczny wskaźnik poziomu uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Na podstawie jego wartości obliczonych dla każdej z badanych gmin i dla każdego z uwarunkowań cząstkowych stwierdzono znaczące zróżnicowanie poziomu uwarunkowań rozwoju analizowanych gmin, zarówno pod względem poziomu ogółem, jak i z uwzględnieniem uwarunkowań cząstkowych (infrastrukturalnych, gospodarczych, środowiska i społecznych) analizowanej struktury. Szczególnie dużym zróżnicowaniem badane gminy charakteryzowały się pod względem uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), w odniesieniu do których zakres zmienności okazał się największy. Najmniejszą zmiennością w 2007 r. charakteryzował się poziom uwarunkowań społecznych (US). Przeważająca liczba badanych gmin charakteryzowała się w 2007 r. niskim oraz bardzo niskim poziomem uwarunkowań gospodarczych (UG) oraz społecznych (US), a tylko w nielicznych gminach poziomy te były wysokie. Analizując uporządkowanie gmin według wartości zmiennej syntetycznej opisującej poziom uwarunkowań ogółem, można zauważyć, że do grupy gmin o najkorzystniejszym poziomie uwarunkowań należą gminy, które już mają „tradycje” turystyczne, tj. realizują strategie rozwoju, w których turystyka odgrywa istotną rolę jako czynnik rozwoju lokalnego. Na podstawie uporządkowania gmin pod względem wartości miary syntetycznej wyznaczonej w zakresie warstw analizowanej struktury uwarunkowań, tj. uwarunkowań: UI, UG, UŚ oraz US, można zauważyć znaczną zmienność uporządkowania badanych gmin. Stwierdzono wyraźną zależność w uporządkowaniu badanych gmin pod względem poziomu uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) i gospodarczych (UG). Natomiast pomiędzy uporządkowaniami pod względem poziomu uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) i środowiska (UŚ) oraz gospodarczych (UG) i środowiska (UŚ) stwierdzono średnią zależność korelacyjną. Korelacja okazała się nieistotna w odniesieniu do następujących par uwarunkowań: infrastrukturalnych (UI) i społecznych (US), gospodarczych (UG) i społecznych (US), jak również środowiska (UŚ) i społecznych (US). Poszczególne uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju posłużyły jako odrębne kryteria klasyfikacji gmin górskich pod względem poziomu tych uwarunkowań. W wyniku klasyfikacji gmin pod względem poziomu uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski wyodrębniono cztery grupy gmin. Przyjęta metoda klasyfikacji (metoda trzech średnich) pozwala na uzyskanie jako wynikowej stałej liczby grup (cztery grupy) charakteryzujących się jednoznaczną ich interpretacją, tzn. kolejne grupy obejmują gminy o coraz niższym poziomie uwarunkowań, przy czym dwie pierwsze grupy odznaczają się poziomem powyżej średniej wyznaczonej dla wszystkich gmin (poziom „bardzo korzystny” oraz „korzystny”), a dwie następne – poziomem poniżej średniej (poziom „niekorzystny” oraz „wyjątkowo niekorzystny”). Najmniej liczną okazała się pierwsza grupa gmin. W jej skład weszły cztery gminy górskie o „bardzo korzystnym” poziomie uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju, ustalonym na podstawie wszystkich cech diagnostycznych łącznie. Wszystkie gminy z pierwszej grupy typologicznej znajdują się w granicach administracyjnych województwa małopolskiego, przy czym trzy z nich tworzą zwarty przestrzennie układ, a czwarta znajduje się w otoczeniu obszarów o „korzystnym” poziomie uwarunkowań (gminy z grupy drugiej). Typologiczna grupa druga obejmuje 14 gmin górskich o „korzystnym” poziomie uwarunkowań (a więc o poziomie uwarunkowań powyżej wartości średniej ustalonej dla wszystkich badanych gmin łącznie). Gminy tej grupy występują we wszystkich czterech województwach, tworząc w przeważającej mierze większe obszary charakteryzujące się zbliżonym poziomem uwarunkowań. Gminy trzeciej grupy typologicznej, a więc charakteryzowane przez „niekorzystny” poziom uwarunkowań, zlokalizowane są również we wszystkich badanych województwach. W każdym z województw (z wyjątkiem śląskiego) są to gminy sąsiadujące z sobą i tworzące w ten sposób większe obszary charakteryzowane przez zbliżony pod względem wartości poziom uwarunkowań. Spośród 12 gmin z czwartej grupy żadna nie należała do gmin województwa podkarpackiego. Ich lokalizacja (zwłaszcza w województwie małopolskim) sugeruje wniosek, że górskie obszary wiejskie charakteryzowane przez „wyjątkowo niekorzystny” poziom uwarunkowań rozwoju zlokalizowane są na obrzeżach obszarów górskich. Analiza zmian czasowych poddanej badaniom struktury uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski pozwoliła na odnotowanie w roku 2007 w porównaniu z rokiem 2005 ogólnej poprawy poziomu uwarunkowań (U), przy czym uwarunkowania cząstkowe złożyły się na ten stan rzeczy w zróżnicowanym stopniu, tj. jedne z nich wpłynęły na ten poziom stymulująco, inne wpłynęły na niego hamująco. Maksymalny przyrost wartości poziomu uwarunkowań (U) odnotowano w gminie Jordanów, natomiast maksymalny spadek odnotowano w gminie Szaflary. Rozkład przestrzenny zmiany poziomu uwarunkowań wskazuje, że w większości gmin odnotowano przyrost wartości miary syntetycznej, a w mniejszej ich liczbie – obniżenie poziomu uwarunkowań. W pracy przeprowadzono także klasyfikację gmin górskich Polski pod względem struktury uwarunkowań wewnętrznych turystycznego kierunku rozwoju, co pozwoliło na wyodrębnienie ośmiu typów górskich obszarów wiejskich. Typ I górskich obszarów wiejskich obejmuje 33 gminy charakteryzowane przez wartość średnią poziomu uwarunkowań (U) poniżej wartości średniej wyznaczonej dla wszystkich gmin górskich. Istniejący poziom uwarunkowań świadczy o słabszej pozycji konkurencyjnej gmin objętych typem pierwszym. Gminy te cechują się znacznym zróżnicowaniem poziomu uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju, tzn. występują gminy o wyraźnie niekorzystnym ich poziomie, jak również gminy o wyraźnej przewadze konkurencyjnej względem większości gmin górskich. Większość gmin pierwszego typu cechuje się niskimi wartościami miary syntetycznej poziomu uwarunkowań (U). Żadne z uwarunkowań cząstkowych (UI, UG, UŚ, US) nie osiągnęło poziomu równego średniej dla wszystkich gmin górskich. Poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), gospodarczych (UG) oraz środowiska (UŚ) można określić jako przeciętny, natomiast poziom uwarunkowań społecznych (US) – jako niski. Obszary górskie typu pierwszego występują we wszystkich czterech badanych województwach. Tworzą one kilka względnie zwartych przestrzennie skupisk, z których największe znajduje się na pograniczu województw śląskiego i małopolskiego. Typ II górskich obszarów wiejskich tworzony jest przez siedem gmin górskich. Wartość średnia poziomu uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju wyniosła nieco powyżej średniej dla wszystkich badanych gmin. Gminy typu drugiego są bardziej zróżnicowane pod względem ogólnego poziomu uwarunkowań niż miało to miejsce w wyróżnionym typie pierwszym, ale też żadna z nich nie osiągnęła tak niskiego, jak w typie pierwszym poziomu uwarunkowań. W gminach typu drugiego uwarunkowania społeczne (US) osiągnęły bardzo wysoki poziom. Jako przeciętny można uznać poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) oraz środowiska (UŚ), natomiast uwarunkowania gospodarcze (UG), średnio rzecz biorąc osiągnęły niski poziom. Gminy drugiej grupy typologicznej występują w województwie małopolskim i tworzą zwarty przestrzennie obszar z wyjątkiem gminy Muszyna. Typ III górskich obszarów wiejskich obejmuje zaledwie trzy gminy, dla których wartość średnia poziomu uwarunkowań (U) plasuje tę grupę gmin na korzystnej pozycji konkurencyjnej względem większości gmin górskich. Trzecią grupę typologiczną charakteryzuje względnie niewielka zmienność, przy czym nawet gmina o najmniej korzystnych uwarunkowaniach w tej grupie osiągnęła poziom wyraźnie przewyższający średni poziom dla badanych gmin ogółem. Strukturę uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju gmin stanowiących typ trzeci górskich obszarów wiejskich cechuje przeciętny poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), wysoki poziom uwarunkowań gospodarczych (UG), bardzo wysoki poziom uwarunkowań środowiska (UŚ) oraz niski poziom uwarunkowań społecznych (US). Gminy trzeciej grupy typologicznej występują po jednej w województwach: śląskim, małopolskim oraz podkarpackim. Typ IV górskich obszarów wiejskich tworzony jest również przez trzy gminy – jedna z województwa dolnośląskiego i dwie z małopolskiego. Ten typ obszarów górskich cechuje niski poziom uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju, przy czym jest on wyraźnie niższy niż to miało miejsce w pierwszej grupie typologicznej. W gminach górskich tego typu poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) można określić jako przeciętny, poziom uwarunkowań gospodarczych (UG) i środowiska (UŚ) – jako niski, natomiast poziom uwarunkowań społecznych (US) – jako wysoki. Typ V górskich obszarów wiejskich opisany jest przez poziom uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju tylko nieznacznie przewyższający średni poziom ustalony dla wszystkich gmin górskich. W tym względzie typ piąty obszarów można porównać do typu drugiego, jednakże charakteryzuje się on wyraźnie korzystniejszym poziomem uwarunkowań gospodarczych oraz infrastrukturalnych. Ten typ reprezentuje tylko jedna gmina górska, tj. gmina Poronin (województwo małopolskie). Uwarunkowania infrastrukturalne (UI) oraz środowiska (UŚ) osiągnęły w niej poziom przeciętny, uwarunkowania gospodarcze (UG) – poziom wysoki, natomiast uwarunkowania społeczne (US) – bardzo wysoki. Typ VI górskich obszarów wiejskich, do którego zaklasyfikowano też jedną tylko gminę – Krynicę-Zdrój (województwo małopolskie), charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju, przy czym poszczególne jego składowe cechuje również bardzo wysoki poziom z wyjątkiem uwarunkowań środowiska (UŚ), których poziom można określić jako przeciętny. Typ VII górskich obszarów wiejskich cechuje gminę Uście Gorlickie (województwo małopolskie). Typ ten opisany został przez bardzo wysokie wartości miary poziomu uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju. Poziom poszczególnych uwarunkowań stanowiących warstwy analizowanej struktury można ocenić jako bardzo wysoki – w odniesieniu do uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) i gospodarczych (UG), jako wysoki – w odniesieniu do uwarunkowań środowiska (UŚ) oraz przeciętny – w stosunku do uwarunkowań społecznych (US). Typ VIII górskich obszarów wiejskich charakteryzuje się bardzo niskim poziomem uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju, przy czym w odniesieniu do uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), gospodarczych (UG) i środowiska (UŚ) również okazał się on bardzo niski, a w wypadku uwarunkowań społecznych (US) – wysoki. Jedynie gmina Czarny Bór (województwo dolnośląskie) została zaklasyfikowana do ósmego typu górskich obszarów wiejskich. Na podstawie przeprowadzonych badań i uzyskanych wyników klasyfikacji pod względem poziomu oraz struktury uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju opracowano scenariusze turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski. Scenariusz pierwszy kierowany jest do gmin górskich charakteryzujących się bardzo wysokim poziomem uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju, co stanowi bez wątpienia o dużych możliwościach rozwoju turystyki na ich obszarze. Poprzez systematyczną dbałość o istniejące uwarunkowania celem zwiększenia ich atrakcyjności (turystycznej i inwestycyjnej) oraz zachowania ich dla przyszłych pokoleń gminy te predestynują do wzrostu pozycji konkurencyjnej względem gmin o podobnym poziomie uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Gminy górskie, wybierając i rozwijając turystykę jako wiodącą działalność gospodarczą, stają się beneficjentami pozytywnych efektów (efektów mnożnikowych) wielofunkcyjnego rozwoju obszaru. Scenariusz drugi przeznaczony jest dla gmin górskich zamierzających wykorzystywać powstające efekty mnożnikowe turystyki w stymulowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego. Obszary predestynowane do realizacji drugiego scenariusza rozwoju charakteryzują się ponadprzeciętnym (ale nie najwyższym) poziomem uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Obszary te stanowią więc atrakcyjną przestrzeń dla podmiotów rynku turystycznego zainteresowanych turystyką (po stronie popytowej oraz podażowej). W celu poprawy swojej pozycji konkurencyjnej gminy górskie, dla których realizacja tego scenariusza jest właściwa, wymagają rozwiązania pewnych istotnych kwestii wynikających z przynależności danej gminy do jednego z wyodrębnionych typów górskich obszarów wiejskich, a więc związanych ze strukturą uwarunkowań. Scenariusz trzeci uwzględnia możliwość podjęcia i realizacji turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich, przy czym taka alternatywa nie może stanowić głównego czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego, a wyłącznie dodatkowy (uzupełniający) przyczyniający się do zwiększenia stopnia wielofunkcyjności danego obszaru. Trzeci scenariusz rozwoju przewidziany został dla 303 gmin górskich charakteryzujących się znaczącymi ograniczeniami w zakresie podjęcia i realizacji turystycznego kierunku rozwoju. Gminy te mogą realizować go w ograniczonym zakresie, przyjmując jako niezbędne rozwiązanie licznych istotnych kwestii (również wynikających z faktu zaklasyfikowania ich do danego typu górskich obszarów wiejskich) w celu wykorzystania dodatnich (pozytywnych) efektów zewnętrznych generowanych przez turystykę w zakresie rozwoju społeczno- gospodarczego. Szansą dla tych gmin może być wykreowanie regionalnego (lokalnego) produktu turystycznego, gwarantującego wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej, przejawiający się możliwością konkurowania o turystów i inwestorów z innymi gminami górskimi, nawet tymi o wyższym poziomie uwarunkowań tego rozwoju. Scenariusz czwarty zakłada „ostrożne” podejście do kwestii stymulowania rozwoju lokalnego dzięki korzyściom (gospodarczym, społecznym oraz przyrodniczym) generowanym przez turystykę. Scenariusz ten został przewidziany dla takich górskich obszarów wiejskich, które charakteryzowane są przez bardzo niski poziom uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Gminy górskie, dla których przewidziany został czwarty scenariusz rozwoju, cechują się istotnymi ograniczeniami realizacji turystycznego kierunku rozwoju, co wskazuje na niewielkie szanse skutecznej jego realizacji. Niemniej jednak bardziej szczegółowa analiza zapóźnień w sferze uwarunkowań rozwoju (uwarunkowań cząstkowych) umożliwia zróżnicowanie gospodarki lokalnej przez podejmowanie przez podmioty działalności turystycznej. Każdy z czterech opracowanych scenariuszy turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski uwzględnia w swoich założeniach poziom uwarunkowań tego rozwoju właściwy dla kolejnych przebadanych gmin górskich. O sposobie realizacji przez daną gminę górską określonego scenariusza nie może jednak przesądzać sam tylko specyficzny dla niej poziom uwarunkowań. Należy także uwzględnić strukturę tych uwarunkowań, którą tworzą uwarunkowania cząstkowe w postaci uwarunkowań infrastrukturalnych, gospodarczych, środowiska oraz społecznych. Scenariusze te stanowią narzędzie podejmowania decyzji na szczeblu lokalnym, czyli tam, gdzie ważą się decyzje o podjęciu i realizacji turystycznego kierunku rozwoju obszaru, bądź też tam, gdzie taki kierunek rozwoju obszaru jest już realizowany, a władze gminy jedynie potwierdzając trafność swoich dotychczasowych decyzji, podejmują działania zmierzające do jego kontynuowania podjętą ścieżką rozwoju.
Mountain areas in Poland constitute a special territory with respect to physico-geographical, economic and social aspects. There are specific environmental, economic and cultural conditions, which on one hand restrain and on the other provide chances of these areas development. Environmental conditions involve higher economic costs mainly in agriculture but also in other fields, such as construction or transportation. Other characteristics of these areas include landscape values which just through development of tourism can at least partially recompense the local communities the limited opportunities of gaining incomes. Mountain areas are defined as the areas where agricultural production is made difficult by the unfavourable climatic conditions and land configuration. The basic criterion used for identification of mountain areas in Poland is their elevation above the sea level. Therefore the mountain areas comprise communes and land surveying districts, where over a half of the arable land area is situated above 500 m a.s.l. Considering the investigated space, the research comprised mountain rural areas in Poland, whereas the area of a single commune was assumed as the smallest researched unit. The object of studies were all communes which in Poland constitute mountain less favoured areas (mountain LFA). The investigations comprised a total of 50 communes (in four provinces: dolnośląskie, małopolskie, podkarpackie and śląskie), of which 43 are rural communes, whereas 7 are urbanrural communes. Due to the fact that rural areas have been the object of research, analysed were wholly rural communes and rural parts of urban-rural communes. The communes were selected on the basis of the Regulation of the Council of Ministers dated 14 April 2004 stating detailed terms and procedures of providing financial assistance for supporting agricultural activity in less favoured areas included in the rural development plan. Appendix 2 to the above mentioned regulation enumerates the communes in Poland which constitute less favoured areas, including also mountain areas. In order that an individual commune may use tourism as a driving force for local social-economic development, in the first place there must be conditions favourable for practising various forms of tourism (bases for starting and then intensifying the tourist movement are necessary prerequisites), secondly opportunities must be opened up for creating various enterprises connected with tourism and providing services for tourists, and capable of meeting increased needs of local communities. Conditions (factors) determining mountain communes predisposition for undertaking and realisation of development through tourism may be either of external or internal character. A detailed analysis was conducted in the thesis only on the internal conditions. It was assumed that a collective category grouping all these factors are the conditions of the area development through tourism (U). These conditions were analysed considering their diversified character, which was presented as identification of partial conditions, i.e. infrastructural, economic, environmental (natural and anthropogenic) and social conditions characterised by individual diagnostic features. Various research methods were applied in the thesis. Regarding the cognitive objective of the thesis, descriptive-qualitative analysis was the tool which allowed to identify the problems and conditions of the development of mountain rural areas in Poland. The methodological aim of the thesis was realised by using the output of economic sciences, at the same time basing on selected methods of multivariate statistical analysis, particularly taxonomic methods. The applicational aim was reached using the results of conducted quantitative analysis and developing various scenarios for the development of mountain rural areas in Poland, pointing to a potential of considering their proper variant. The source materials concerning the analysed features were obtained by means of surveys conducted by communes offices of the analysed communes. Moreover, the Author used the data provided by the Central Statistical Office, including the data from Population and Housing Census and Agricultural Census 2002. For the purpose of comparison, the data both from the survey studies and statistical CSO data were gathered for two years 2005 and 2007. Taxonometric procedures were used to determine the synthetic indicator of the level of development conditions through tourism. On the basis of its values computed for each of the analysed communes and for the partial conditions, a considerable diversification of the level of development conditions through tourism was found for the analysed communes, both with respect to the general level and considering partial conditions (infrastructural, economic, environmental and social) of the analysed structure. The analysed communes revealed especially great diversification with respect to infrastructural conditions (UI), for which variability range proved the widest. The level of social conditions (US) was characterised by the smallest variability in 2007. Also in 2007 the prevailing number of the analysed communes was characterised by low or very low level of economic (UG) and social (US) conditions and only in few communes these levels were high. The analysis of commune ordering according to the values of synthetic variable describing the general conditions level, reveals that the group of communes with the most advantageous level conditions includes those, which already have some tourist “traditions”, i.e. have been implementing a development strategy, in which tourism plays a crucial role as a local development factor. On the basis of arranging communes according to the value of synthetic measure determined within the range of the analysed condition structure layers, i.e. UI, UG, UŚ and US conditions, a considerable variability of the analysed communes ordering may be seen. An apparent dependence was observed for the analysed communes ordering in respect of the level of infrastructural (UI) and economic (UG) conditions. On the other hand a medium correlational dependence was found for the ordering according to the level of infrastructural (UI) and environmental (UŚ) conditions, and economic (UG) and environmental (UŚ) conditions. The correlation proved nonsignificant for the following pairs of conditions: infrastructural (UG) and social, economic (UG) and social (US), and also for environmental (UŚ) and social (US). Individual conditions of development through tourism served as separate criteria for classification of mountain communes according to the level of these conditions. Four groups of communes were identified in result of commune classification with respect to the level of conditions (U) of mountain areas in Poland development through tourism. Applied method of classification (triple averages method) allows to obtain as a result a constant number of groups (four groups) characterised by an unanimous interpretation, i.e. the subsequent groups comprise communes with decreasing level of conditions, however the two first groups reveal the level above the average determined for all communes (“very advantageous” and “advantageous” level), whereas the two next reveal the level beneath the average (“disadvantageous” and “exceptionally disadvantageous”. The first group of communes proved the least numerous. It comprised four mountain communes with a “very advantageous” level of conditions of development through tourism, determined on the basis of all diagnostic features. All communes from the first typological group are situated within the administrative boundaries of the małopolskie province, where three of them constitute a compact spatial configuration, whereas the fourth one is surrounded by the areas with “advantageous” level of conditions (communes from the second group). The second typological group comprises 14 mountain communes with an “advantageous” level of conditions (i.e. the level of conditions above the average value determined jointly for all analysed communes). The communes in this group are situated in all provinces, in majority forming larger areas characterised by an approximate level of conditions. The communes in the third typological group, i.e. characterised by “disadvantageous” level of conditions are also localised in all investigated provinces. In each of the provinces (except śląskie) these are neighbouring communes together forming larger areas characterised by an approximate value of conditions level. None of the 12 communes from the fourth group is situated in the podkarpackie province. Their localisation (particularly in the małopolskie province) suggest a conclusion that mountain rural areas characterised by “exceptionally disadvantageous” level of conditions for development are situated on the border of mountain terrains. The analysis of time changes of investigated structure of conditions for mountain rural areas in Poland development through tourism allowed to register a general improvement of the conditions (U) level in 2007 in comparison with 2005, however the partial conditions differently contributed to this situation, i.e. some stimulated the level, whereas the others had a negative effect. The maximum increase in the value of condition (U) level was noted in Jordanów commune, whereas a maximum decrease was registered in Szaflary commune. Spatial distribution of the change in the level of conditions shows that in a majority of communes an increase in the synthetic measure value was noted, whereas the level of conditions decreased in the least number of the communes. The thesis presents also the classification of mountain communes in Poland conducted with respect to the structure of internal conditions for the development through tourism, which allowed to identify eight types of mountain rural areas. Type 1 of mountain rural areas comprises 33 communes characterised by a medium value of conditions level (U), below the mean value determined for all mountain communes. The existing level of conditions evidences a weaker competitive position of the communes within the first type. These communes reveal a considerable diversification of the level of development conditions through tourism, i.e. there are communes where this level is apparently disadvantageous, but also those showing obvious competitive advantage over most mountain communes. A majority of the first type communes is characterised by low values of synthetic measure of the level of conditions (U). None of the partial conditions (UI, UG, UŚ or US) reached the level equal to the average for all mountain communes. The level of infrastructural (UI), economic (UG) and environmental (UŚ) conditions may be determined as average, whereas the level of social conditions (US) as low. The mountain areas of the first type are situated in all four analysed provinces. They constitute several relatively compact spatial clusters, of which the largest is located on the border of the śląskie and małopolskie provinces. Type 2 of the mountain rural areas consists of seven mountain communes. The mean level value of conditions (U) for development through tourism was lightly above the mean value computed for all analysed communes. The communes of the second type are more diversified with respect to general level of conditions than those of the first type, but none has reached such low level of conditions as registered in type 1. In the communes of the second type social conditions (US) reached very high level. The levels of infrastructural (UI) and environmental (UŚ) conditions may be considered average, whereas economic (UG) conditions on average reached a low level. The communes from the second typological group are situated in the małopolskie province and form a spatially compact configuration, except for the Muszyna commune. Type 3 of mountain rural areas comprise only three communes which the mean value of condition level (U) places in a disadvantageous competitive position in relation to most mountain communes. The third typological group is characterised by a relatively small variability, however even the commune with the least advantageous conditions in this group reached the level apparently higher than the average level for a total of the analysed group. The structure of conditions for development through tourism in communes constituting the third type of mountain rural areas reveals an average level of infrastructural (UI) conditions, high level of economic conditions (UG), very high level of environmental conditions (UŚ) but a low level of social conditions (US). One of the communes from the third typological group is situated in śląskie, małopolskie and podkarpackie province, each. Type 4 of the mountain rural areas is also formed of three communes – one in the dolnośląskie and two from the małopolskie province. This type of mountain areas is characterised by a low level of conditions (U) for development through tourism which is apparently lower than registered in the first typological group. In this typological group the level of infrastructural (UI) conditions may be assessed as average, the level of economic (UG) and environmental (UŚ) conditions as low, whereas the level of social (US) conditions as high. Type 5 of mountain rural areas is described by the level of conditions for development through tourism as only slightly exceeding the average level determined for all mountain areas. In this respect the fifth type of the areas may be compared with the second type, however it is characterised by an apparently more advantageous level of economic and infrastructural conditions. This type is represented by only one mountain commune, i.e. Poronin commune (małopolskie province). Infrastructural (UI) and environmental (UŚ) conditions reached the average level, economic conditions (UG) – high level, whereas social conditions (US) – very high level. Type 6 of mountain rural areas to which also only one commune (Krynica Zdrój in the małopolskie province) was classified is characterised by a very high level of conditions (U) for development through tourism, however the individual components also represent a high level, except for the environmental (UŚ) conditions, whose level may be described as average. Type 7 of mountain rural areas characterises Uście Gorlickie commune (małopolskie province). This type was described by very high values of the measure of condition (U) level of development through tourism. The levels of individual conditions constituting the layers of the analysed structure may be assessed as very high – considering the infrastructural (UI) and economic (UG) conditions, but average with respect to social conditions (US). Type 8 of mountain rural areas is characterised by a very low level of conditions (U) for development though tourism, and the level proved also very low concerning the infrastructural (UI), economic (UG) and environmental (UŚ) conditions, but high for social conditions (US). Only Czarny Bór commune (dolnośląskie province) was classified to the eighth type of mountain rural areas. On the basis of conducted research and obtained results of classification concerning the level and structure of conditions for development through tourism, scenarios of mountain rural areas in Poland development through tourism were developed. The first scenario targets mountain communes characterised by very high level of conditions for development through tourism, which undoubtedly determined considerable potential of tourism development in these areas. Owing to systematic care about the existing conditions and to improve their attractiveness (for tourists and investors), and maintaining them for future generations, these communes are predetermined to improve their competitive position over the communes with a similar level of conditions for development through tourism. By choosing and developing tourism as the leading economic activity, the mountain communes become beneficiaries of positive effects (multiplier effect) of multifunctional area development. The second scenario is meant for mountain communes which intend to use generated multiplier effects of tourism for stimulating their socio-economic development. The areas where the second development scenario should be implemented are characterised by over the average (but not the highest) level of conditions for development through tourism. Therefore, these areas constitute an attractive space for tourist market subjects interested in tourism (considering sales and demand). In order to improve their competitive position, the mountain communes for which realisation of this scenario seems proper, must solve some important problems resulting from their affiliation to one of the identified types of mountain rural areas, i.e. connected with the structure of conditions. The third scenario considers a possible undertaking and realisation of mountain rural areas development through tourism, however this alternative cannot be the main factor of socio-economic development, but only an additional (supplementary) one contributing to an improvement of this area multifunctionality. The third scenario of development has been developed for the mountain communes characterised by considerable constraints involved in the undertaking and realization of development through tourism. These communes may realize it in a limited scope, considering as crucial solving numerous important problems (resulting also from their classification to an individual type of mountain rural areas) in order to utilise positive external effects generated by tourism in the field of socio- economic development. A chance for these communes is provided by creating a regional (local) tourist product, ensuring their improved attractiveness for tourists and investors, apparent as possible competing for tourists and investors with the other mountain communes, even these with a higher level of conditions for development. The fourth scenario assumes “careful” approach to stimulating local development owing to the benefits (economic, social and environmental) generated by tourism. This scenario was intended for the mountain rural areas characterised by very high level of conditions for development through tourism. Mountain com munes for which the fourth development scenario was developed are characterised by considerable constraints in the realisation of development through tourism, which points to small chances of its effective implementation. However, more detailed analysis of delays in the sphere of conditions for development (partial conditions) enables diversification of the local economy through undertaking tourist activities by economic subjects. Each of the four scenarios developed for mountain rural areas in Poland development through tourism includes in its assumptions the level of conditions of development proper for the subsequent analysed mountain communes. However, the way in which individual scenario would be realised by individual communes cannot be determined only by its specific level of conditions. One should also consider the structure of these conditions, formed by partial, i.e. infrastructural, economic, environmental and social conditions. These scenarios are a tool for decision making on a local level, i.e. in places where decisions are made about undertaking and realisation of the area development through tourism, or in the localities where this particular direction of development has been already pursued, and the commune authorities need only to confirm their former right decisions and continue the initiated development.
Źródło:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2009, 01
1732-5587
Pojawia się w:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich
Conditionings of tourism development in mountain rural areas
Autorzy:: Chudy-Hyski, D.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/60428.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:: tereny gorskie
gminy
obszary wiejskie
rozwoj obszarow wiejskich
rozwoj turystyki
uwarunkowania rozwoju
uwarunkowania infrastrukturalne
uwarunkowania gospodarcze
uwarunkowania spoleczne
uwarunkowania srodowiskowe
Opis:: W ramach prezentowanego tematu badawczego podjęto problem wskazania uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski. Badania przeprowadzono z uwzględnieniem podziału administracyjnego, stąd najmniejszą jednostką badawczą była gmina. Przedmiotem opracowania uczyniono wszystkie gminy stanowiące w Polsce obszary górskie o niekorzystnych warunkach gospodarowania (określanych jako ONW górskie, w sumie 50 gmin w czterech województwach: dolnośląskim, małopolskim, podkarpackim i śląskim). Analizie wskaźnikowej poddano wyłącznie obszary wiejskie. Dane prezentowane przez dobrane cechy pochodzą z różnych źródeł, w tym w szczególności są to dane Głównego Urzędu Statystycznego (za rok 2003) oraz dane spisu powszechnego (za rok 2002). Nadto wykorzystano informacje uzyskane drogą ankietową od gmin stanowiących przedmiot analizy. Realizację badań oparto na autorskiej metodzie, wykorzystującej syntetyczny miernik turystycznego rozwoju obszaru (SMUTRO). Możliwości wykorzystania autorskiego miernika przedstawiono na przykładzie gminy Stronie Śląskie, prezentując w kolejności poszczególne uwarunkowania. W zakresie analizy uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju analizowanego obszaru, przyjęto cztery główne obszary uwarunkowań: infrastrukturalne, gospodarcze, środowiska i społeczne. Obszary te wyodrębniono z uwagi na ich rolę w sferze konsumpcji turystycznej. W ramach wskazanych obszarów wyodrębniono również obszary uwarunkowań cząstkowych, a następnie dla każdego z nich ustalono cechy wpływające na poziom analizowanych uwarunkowań. Prezentowane badania stanowią jedynie część kompleksowych badań, przeprowadzonych w latach 2004/2005 przez autorkę, a ich wyniki stanowić będą opracowanie zbiorcze w formie książkowej.
The research addressed the problem of determining conditions for tourism development in the mountain rural areas in Poland. The investigations were conducted with regard to administrative division of Poland; therefore a municipality was the smallest researched unit. The investigations focused on all municipalities in Poland constituting rural disadvantaged areas (determined as mountain ONW areas, a total of 50 municipalities in four provinces: dolnośląskie, malopolskie, podkarpackie and śląskie. Ratio analysis was conducted exclusively for rural areas. The data presented by matching features originated from various sources, mainly including data provided by The Main Statistical Office (for 2003) and the data of the general census (for 2002). Moreover the information was also obtained by means of surveys from the municipalities under analysis. The investigations were carried out by an original method, using a synthetic measure of tourist area development (SMUTRO). Potential applications of the original measure were presented on an example of Stronie Śląskie municipality where individual conditionings were subsequently presented. Four different groups of conditioning were assumed for the analysis of tourism development in the analysed area: infrastructural, economic, environmental and social. The groups were identified due to their role in the area of tourism consumption. The areas of partial conditionings were identified in the frame of the formerly mentioned groups and subsequently for each of them features affecting the level of the analysed conditionings was determined. Presented investigations constitute only a part of complex research conducted by the Author in 2004/2005 and their results will be presented in a book.
Źródło:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2006, 2/2
1732-5587
Pojawia się w:: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Turystyczna funkcja obszarów górskich
Autorzy:: Kurek, Włodzimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1797594.pdf
Data publikacji:: 2005-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: obszary górskie
turystyka
zrównoważony rozwój
mountain areas
tourism
sustainable development
Opis:: Artykuł ukazuje stan obecny i prognozy rozwoju turystyki na obszarach górskich. Autor w szczególności zwrócą uwagę na: koncentrację przestrzenną turystyki, sezonowość, problemy komunikacyjne, formy ruchu turystycznego (turystyka piesza, narciarstwo, turystyka wiejska), a także na koncepcje harmonijnego rozwoju turystyki. Najbardziej pożądane jest stosowanie się do zasad zrównoważonego rozwoju.
The article presents both current and prospective tourism development in mountain areas. The author pays particular attention to the spatial concentration of tourism, its seasonality, transport problems and activities (hiking, skiing and agro-tourism) as well as to ideas for harmonious tourism development. Sustainable development being seen as the most desirable option.
Źródło:: Turyzm; 2005, 15, 1-2; 151-162
0867-5856
2080-6922
Pojawia się w:: Turyzm
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: The use of tunnels to development of transport in mountain areas
Autorzy:: Tajduś, A.
Tajduś, K.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/100731.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
Tematy:: tunnels
mountain areas
tunele
obszary górskie
Opis:: The article presents several possibilities of using tunnels to solve traffic problems in the area of the Polish mountains. So far, in contrast to other countries in Europe and the World in Poland this kind of solution are benefited reluctantly. However, in the longer term, tunnels construction in conjunction with flyovers are cheaper solutions, safer and considerably reduce the negative impact of transport on the environment. The situation is beginning to change and recently in Poland increases interest in the underground construction, particularly tunnels in mountainous areas are observed. This paper describes the newly built tunnel in Laliki and planned to build tunnels in the area of Lubień, Poronin, Krynica-Zdrój, Jordanów and Węgierska Górka.
Źródło:: Geomatics, Landmanagement and Landscape; 2013, 4; 103-112
2300-1496
Pojawia się w:: Geomatics, Landmanagement and Landscape
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: The role of planning in the mountain regions as exemplified by mining areas management
Autorzy:: Langer, P.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/100542.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
Tematy:: mountain areas
mining
mining area
spatial planning
landscape
cultural heritage
górnictwo
obszary górskie
planowanie przestrzenne
krajobraz
dziedzictwo kulturowe
Opis:: It is clear from what we know about the various deposits of mineral resources in Poland that Polish mountain areas are rich in minerals. This applies especially to the Sudetes, the Świętokrzyskie Mountains, and some areas of the Carpathians. They were or still are the site of mining activity in many of its forms (underground, surface and hole mining). These activities have various effects, such as changing the specific spatial elements and interference with the natural and cultural landscape. This is particularly important in the mountain regions which are attractive to the tourist and fulfil recreational and spa functions. From the analysis of the Polish law a conclusion can be drawn that mining activity is generally excluded from the planning system, which has a significant impact on the mountain area and on a subsequent use of post-mining heritage.
Źródło:: Geomatics, Landmanagement and Landscape; 2014, 1; 47-56
2300-1496
Pojawia się w:: Geomatics, Landmanagement and Landscape
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: The role of grasslands in the formation of structural and spatial order of rural areas
Rola użytków zielonych w procesie tworzenia ładu strukturalno-przestrzennego obszarów wiejskich
Autorzy:: Twardy, S.
Jankowska-Huflejt, H.
Wróbel, B.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/293183.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:: górskie obszary wiejskie
trwałe użytki zielone
zmiany strukturalne
permanent grasslands
structural changes
mountain rural areas
Opis:: This paper presents structural changes witch took place in Poland as a result of social and economic transformation. In relation to 1970' and 1980' it was certify that agricultural lands were significantly decreased (to 16.15 million ha in 2008). Within them arable lands were reduced in favour of grasslands and other lands which are markedly noticed in Carpathian areas. Actually use of grasslands in those areas transcends 40 per cent with regard to whole area, however above 700 m a.s.l. contribution of grasslands pass 65 per cent. Yields of grass biomass from those grasslands were also decreased.
W Polsce struktura użytkowania ziemi zaczęła się wyraźniej zmieniać pod koniec lat 80. minionego wieku. Związane było to z transformacją ustrojową. Przeobrażenia dotyczyły zarówno użytków rolnych, których areał wydatnie się zmniejszył, jak i obszarów leśnych, stopniowo z kolei powiększających swoją powierzchnię. Zwiększały się również obszary zajmowane pod zabudowę i infrastrukturę. Omawiane zmiany dotknęły również obszary górzyste, w tym karpackie, co w niniejszej pracy zobrazowano w odniesieniu do lat 1988-2008 oraz różnych stref ich wysokości. Następstwem ich były istotne zmiany w obrębie obszarów wykorzystywanych rolniczo. W strukturze użytków rolnych Karpat Polskich grunty orne zmniejszyły swój udział o ok. 40%, a użytki zielone zwiększyły o ponad 70% w porównaniu ze stanem sprzed transformacji ustrojowej. Równocześnie znacznie też zwiększył się udział obszarów pozostałych, w tym nieużytków. Wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. ubywa gruntów ornych, a zwiększa się obszar łąk i pastwisk. Obecnie w przedziale hipsometrycznym 700-1100 m n.p.m. grunty orne zajmują 5,6-16,3%, a użytki zielone 65,4-68,7% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Pozostałe, głównie nieużytki, utrzymują się w granicach 18,3-25,7%. W obszarach górskich użytki zielone spełniają obok funkcji produkcyjnych również funkcje ochronne. Dlatego też ogranicza się tu intensywność ich użytkowania, co wpływa ujemnie na ilość uzyskiwanej biomasy. Zmienność wytwarzanej biomasy w czasie i przestrzeni przedstawiono graficznie na przykładzie plonowania trwałych użytków zielonych. W latach 1988-1992 oceniano ją średnio na 6,8 t·ha, a w latach 2007-2008 już tylko na 5,6 t·ha siana łąkowego. Przyczyną tak wyraźnego zmniejszenia plonowania było zdecydowanie mniejsze zainteresowanie rolników (górali) chowem i hodowlą przeżuwaczy. Obecnie w górach występuje nadprodukcja biomasy trawiastej w stosunku do możliwości jej wykorzystania przez zwierzęta. Opisane przeobrażenia są jednak korzystne dla środowiska. Trwałe zadarnienie chroni ubogie i płytkie gleby górskie przed procesami erozyjnymi - erozją wodną i wietrzną. Podobną rolę spełniają również lasy, których udział wraz ze wzniesieniem nad poziom morza wyraźnie się zwiększa. Restrukturyzacja rolnoprzestrzenna omawianych obszarów była zatem korzystna i korespondowała z dążnością do zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich położonych w górach.
Źródło:: Journal of Water and Land Development; 2011, 15; 99-113
1429-7426
2083-4535
Pojawia się w:: Journal of Water and Land Development
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: The needs and aspirations of residents of mountain areas as implemented in spatial planning
Autorzy:: Węcławowicz-Bilska, E.
Błachut, J.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/100388.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
Tematy:: mountain areas
spatial planning
residents problems
obszary górskie
planowanie przestrzenne
problemy mieszkańców
Opis:: System planning based on specific research and analyses allows one to make a diagnosis of spatial phenomena occurring in a particular area. The main goal of spatial planning is to mitigate conflicts and create spatial framework for satisfying social needs. Spatial planning can therefore be regarded as the best tool of providing the conditions in which the needs and aspirations of the people are met and fulfilled. Together with spatial order and sustainable development spatial planning ensure attractive space, which in the competitive development of cities and regions becomes the most important matter. Many specialists considered this condition to be essential for the economic prosperity of the city and the region. Moreover, the spatial design and arrangement clearly define the level of a society and civilization. After outlining the spatial planning system in Poland and presenting the conditions for land use planning in mountainous areas the article refers to the social aspirations, conditions of the demographic situation and requirements of the economic activity. Then an attempt was made to articulate the fundamental problems and conflicts that occur in mountain areas. Finally, tasks and options to mitigate these conflicts and ways to meet the needs of people in the planning were presented. Mountainous areas with their characteristics make it necessary to carry out the spatial planning work not only locally but also at the regional level. This work is usually preceded by detailed studies that can provide the necessary information to improve the economic development of the area, while maintaining the existing natural and cultural environment. This will more than likely increase the chance of spatial transformations in the region.
Źródło:: Geomatics, Landmanagement and Landscape; 2014, 1; 7-17
2300-1496
Pojawia się w:: Geomatics, Landmanagement and Landscape
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Szkice koncepcyjne "miasteczek - gór" jako struktur mieszkaniowych
Conceptual sketches of "hill - towns" as dwelling structures
Autorzy:: Kowicki, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/344792.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Wydział Architektury. Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego
Tematy:: koncepcje architektoniczne
wiejskie obszary Polski
obszary południowej Polski
tereny górskie
architectural concepts
rural areas in Poland
areas of southern Poland
mountain areas
Źródło:: Środowisko Mieszkaniowe; 2004, 2; 164-167
1731-2442
2543-8700
Pojawia się w:: Środowisko Mieszkaniowe
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Skład gatunkowy, wzniesienie nad poziomem morza i kategoria ochrony jako czynniki wpływające na intensywność zgryzania odnowień w Tatrzańskim Parku Narodowym
Species composition, elevation, and former management type affect browsing pressure on forest regeneration in the Tatra National Park
Autorzy:: Bodziarczyk, J.
Zwijacz-Kozica, T.
Gazda, A.
Szewczyk, J.
Fraczek, M.
Zieba, A.
Szwagrzyk, J.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/45542.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Instytut Badawczy Leśnictwa
Tematy:: lesnictwo
lowiectwo
lasy gorskie
odnowienia lasu
naloty
podrost
gatunki roslin
Sorbus aucuparia
Salix caprea
Abies alba
Acer pseudoplatanus
wysokosc nad poziomem morza
ssaki kopytne
szkody lowieckie
zgryzanie
obszary chronione
Tatrzanski Park Narodowy
stale powierzchnie obserwacyjne
Opis:: Effects of ungulate pressure on the development of young generation of trees is one of the most important issues in ecology and forestry. Ungulate pressure influence on the development of natural regeneration has been also reported from several national parks. Our study on the effects of ungulate browsing on the young generation of trees was conducted on more than 500 sample plots controlled during one growing season. The overall browsing pressure ranged from 7.6% in seedlings to 20.3% in low saplings. The pressure of ungulates on the regeneration of Picea abies, the dominant species in the Tatra National Park, was by and large below 1%. Broadleaved species were browsed more frequently. The relationship between the plot altitudes and browsing intensity was statistically significant for seedlings and low saplings; at the higher altitudes, the browsing pressure was greater. There was also observed a statistically significant relationship between the type of former management and the browsing degree in seedlings; in the areas subjected to “landscape protection”, the intensity of browsing was higher when compared to strictly protected areas. Pressure exerted by ungulates on tree regeneration was very unevenly distributed, i.e. some plots were heavily browsed and many others - not browsed at all. The most affected tree species were Salix caprea and Sorbus aucuparia, although the percentage of browsed individuals rarely exceeded 50%. Other species favored by ungulates was Acer pseudoplatanus; despite the high browsing pressure, this species was present among seedlings and tall saplings, suggesting that it would be able to recruit to the tree layer. Abies alba was browsed less frequently than the deciduous trees; however, among the tall saplings it was the third most browsed species.
Źródło:: Leśne Prace Badawcze; 2017, 78, 3
1732-9442
2082-8926
Pojawia się w:: Leśne Prace Badawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "obszary górskie" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język