Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "nineteenth-century Polish" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-41 z 41
    Tytuł:
    „Czy śnimy jakiś chorobliwy sen?”. Integracjoniści wobec pogromów Żydów na ziemiach polskich w XIX wieku
    Autorzy:
    Zuzanna, Kołodziejska-Smagała,
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/897410.pdf
    Data publikacji:
    2017-09-11
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    Białystok pogrom
    nineteenth-century Polish-Jewish press
    nineteenth-century Polish-Jewish literature
    integration
    anti-Semitism
    Opis:
    Using the integrationist press reaction towards the pogroms of the early 1880s as a background, the author tries to show the impact of the pogrom in Białystok in 1906 on the integrationist milieu. The article analyzes both the Polish-Jewish literature and press articles as well as the way they depicted the Białystok pogrom. The Polish-Jewish reaction has been juxtaposed with opinions published in the Polish press.
    Źródło:
    Przegląd Humanistyczny; 2017, 61(2 (457)); 147-160
    0033-2194
    Pojawia się w:
    Przegląd Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wertując słownik rosyjsko-polski Piotra Dubrowskiego. (Uwagi o XIX-wiecznym warsztacie leksykograficznym i o wizerunku ówczesnej polszczyzny)
    Scanning the Russian-Polish Dictionary by Peter Dubrowski.(Notes on the Inineteenth-Century Lexicographical Workshop and the Image of the Polish Language of That Time)
    Autorzy:
    Mędelska, Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031542.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    nineteenth-century translation lexicography
    Russian-Polish dictionary
    nineteenth-century Polish langauge
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2019, LXVIII, 4; 699-719
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy cywilnej odzieży męskiej warstw niższych. Na materiale poznańskich listów gończych z lat 1816–1836
    Names of Civilian Clothes of Men from Lower Social Strata, Based on Arrest Warrants Issued in Poznań in the Years 1816–1836
    Autorzy:
    Müller, Aneta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135437.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Polish language
    nineteenth-century Polish language
    clothes vocabulary
    arrest warrants
    Opis:
    The article presents the lexical material concerning clothes vocabulary. The data was extracted from arrest warrants published from 1816 to 1836 in Publiczny Donosiciel ( Public Denunciator ) which was an annex to Dziennik Urzędowy Królewskiej Regencyi w Poznaniu ( Official Journal of the Royal Regency in Poznan ). The article presents the structure of the lexical and semantic field of NAMES OF CIVILIAN CLOTHES OF MEN’S FROM LOWER SOCIAL STRATA and its semantic and genealogical analysis. In this lexical and semantic field, 361 lexical items were classified, described and assigned to nine subfields which were then divided further. The genealogical analysis showed that a third of the vocabulary described are loanwords.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 1; 117-135
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowe oraz pozawerbalne wyróżniki XIX-wiecznego savoir-vivre’u i rozmów salonowych w opowiadaniu Stefanii Ulanowskiej Babie lato
    Linguistic and non-verbal features of 19th-century savoir-vivre and living room conversations in the short story Babie lato BY Stefania Ulanowska
    Autorzy:
    Rembiszewska, Dorota Krystyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031200.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    etykieta językowa
    dziewiętnastowieczna polszczyzna
    kultura szlachecka wieku dziewiętnastego
    language etiquette
    nineteenth-century Polish
    nobility culture of the nineteenth century
    Opis:
    The article discusses linguistic and non-verbal features of 19th-century savoir-ivre. Babie lato [Indian Summer] by Stefania Ulanowska (1839–?), the source text under scrutiny, is a 21-page short story, which has most probably never come out in print. There are four conversation situations in the text: 1) a symmetrical setup (the interlocutors have equal social status and comparable pragmatic rank), 2) a symmetrical setup with asymmetrical features, related to the conversation between a man and a woman, 3) a less distanced asymmetrical setup, where the participants of the conversation are the mother and children, 4) a full asymmetric setup, in which the mistress of the house addresses the maid. The short story moreover features non-verbal etiquette features, such as a man tipping over his hat when he sees a woman and a man kissing a woman’s hand. The characteristics of etiquette observed in Babie lato are a supplement to the deliberations on savoir-vivre in the 19th century and confirm the changes that took place at that time in terms of courtesy in comparison with the old Polish period. They are also a testimony to the old culture of the nobility, transferred to bourgeoisie houses.
    Źródło:
    Studia Wschodniosłowiańskie; 2020, 20; 289-299
    1642-557X
    Pojawia się w:
    Studia Wschodniosłowiańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wincenty Zakrzewski o roli Kościoła w dziejach Polski
    Autorzy:
    Pisulińska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2042487.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-14
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Wincenty Zakrzewski
    history of the Church
    nineteenth-century Polish historiography
    historia Kościoła
    polska historiografia XIX w.
    Opis:
    Przedmiotem analizy jest obraz dziejów Kościoła w pracach historycznych Wincentego Zakrzewskiego (1844–1918). Ten wnikliwy badacz dziejów XVI stulecia wiele miejsca w swych rozważaniach poświęcał roli polskiego duchowieństwa w dziejach Polski. W polu jego zainteresowań naukowych znajdowały się również stosunki państwa polskiego ze Stolicą Apostolską. Zapatrywania historyka krakowskiego zostały ukazane na tle ówczesnej myśli historycznej.
    The article contains the analysis of Church history in the historical texts of Wincenty Zakrzewski (1844–1918). In his considerations, the historian of the sixteenth century places a heavy focus on the role of Polish clergy in the Polish past. The field of his scientific interests also concerns the relations between Poland and the Holy See. The views of Wincenty Zakrzewski are presented against the background of contemporary historical thought.
    Źródło:
    Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej; 2022, 13; 103-122
    2450-8381
    2450-8373
    Pojawia się w:
    Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kolekcja Schacka, ogród Ariosta i Dantowska opończa. Włoska twórczość Adama Chmielowskiego – próba interpretacji
    Schack’s Collection, the Garden of Ariosto, and Dante’s Mantle. Italian Works by Adam Chmielowski: An Attempt at Interpretation
    Autorzy:
    Zarzycki, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1787933.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-10
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Adam Chmielowski
    Dante Alighieri
    renesansyzm
    Anselm Feuerbach
    Schack-Galerie
    malarstwo polskie w XIX wieku
    renaissancism
    nineteenth-century Polish painting
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę nowego odczytania pięciu dzieł Adama Chmielowskiego (1845-1916), takich jak Sjesta włoska, Francesca i Paolo, Ogród miłości, We Włoszech i Szara godzina. Malarz inspirował się konkretnymi obrazami znajdującymi się w monachijskiej kolekcji Schacka, takimi jak Ogród Ariosta oraz Paolo i Francesca Anselma Feuerbacha. Opierając się na analizach kolejnych dzieł Chmielowskiego, wskazano, że postać Dantego oraz odwołania do Boskiej komedii stanowią klucz interpretacyjny do odczytania tych dzieł. Włoska twórczość Chmielowskiego pozostaje wyjątkowa na tle ówczesnych polskich obrazów o tej tematyce.
    This paper aims to read anew five works by Adam Chmielowski (1845-1916): The Italian Siesta, Francesca and Paolo, The Garden of Love, In Italy and The Gray Hour. It has been previously noted that the painter was inspired by specific paintings from Schack’s collection in Munich, such as The Garden of Ariosto and Paolo and Francesca, painted by Anselm Feuerbach. Based on an analysis of Chmielowski’s later paintings, the author demonstrates that the figure of Dante and the references to the Divine Comedy constitute an interpretative key to the deciphering of these works. Chmielowski’s Italian work remains unique against the backdrop of Polish paintings on this subject at that time.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 4; 241-268
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The International Potential of the Polish Nineteenth-Century Novel – a Review of Grażyna Borkowska and Lidia Wiśniewska’s (eds.) Another Canon: The Polish Nineteenth-Century Novel in World Context
    Międzynarodowy potencjał polskiej powieści dziewiętnastowiecznej – recenzja monografii zbiorowej pt. Another Canon: The Polish Nineteenth-Century Novel in World Context, pod redakcją Grażyny Borkowskiej i Lidii Wiśniewskiej
    Autorzy:
    Rokosz, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2029664.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-14
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Henryk Sienkiewicz
    Eliza Orzeszkowa
    nineteenth-century Polish novel
    reception
    Polish literature in translation
    polska powieść dziewiętnastowieczna
    recepcja
    literatura polska w tłumaczeniu
    Opis:
    The article is a review of Another Canon: The Polish Nineteenth-Century Novel in World Context, edited by Grażyna Borkowska and Lidia Wiśniewska, published in 2020 by Lit Verlag, Switzerland within the Polonistik im Kontext series. The first part of the monograph includes articles that provide a reinterpretation of selected novels (including Krasicki’s The Adventures of Mr. Nickolas Wisdom, Orzeszkowa’s On the Niemen, and Sienkiewicz’s Without Dogma) in relation to the main currents of world literature. The second part focuses on the reception of selected nineteenth-century Polish novels in Belarus, Bulgaria, Georgia, Russia, France, Spain, the United States, and Great Britain. The publication is aimed at raising the interest of non-Polish recipients in the nineteenth-century novels during a period when twentieth and contemporary Polish literature has already gained relative popularity abroad.
    Artykuł jest recenzją monografii wieloautorskiej wydanej w 2020 r. przez szwajcarskie wydawnictwo LIT w ramach serii Polonistik im Kontext, poświęconej recepcji polskiej powieści dziewiętnastowiecznej za granicą. Autorami artykułów są poloniści związani z zagranicznymi ośrodkami akademickim. Pierwsza część zawiera współczesne analizy wybranych powieści (m.in. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego, Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej i Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza) prowadzone w kontekście współistniejących nurtów literatury światowej. Artykuły zawarte w części drugiej dotyczą recepcji wybranych powieści w takich krajach, jak Białoruś, Bułgaria, Gruzja, Rosja, Hiszpania, Francja, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Celem monografii jest zainteresowanie obcojęzycznych literaturoznawców polską powieścią dziewiętnastowieczną, w czasach, gdy dwudziestowieczna i współczesna literatura polska zyskała już za granicą znaczącą popularność. 
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 642-648
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pod znakiem fetyszu genezy — pierwotne objawienie i początki Polski w koncepcji Joachima Lelewela
    Autorzy:
    Słoczyński, Henryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081227.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    koncepcja dziejów Joachima Lelewela
    historiografi a polska XIX wieku
    chrystianizacja Słowian
    Joachim Lelewel’s concept of history
    nineteenth-century Polish historiography
    Christianisation of the Slavs
    Opis:
    The treatise contains an analysis of the origins of Poland according to Joachim Lelewel's concept. His belief that Slavs, whom he identified as Dacians, were the people who preserved the highest social and ethical values received from God in the act of creation, was documented. It also presents an analysis of the by thesis adopted the historian saying that these values, identical with the essential truth of the Gospel, were threatened by the Western feudal civilisation represented by the Latin Church and that this was the most important issue in the origins of Poland.
    Źródło:
    Historyka studia metodologiczne; 2016, 46; 363-384
    0073-277X
    Pojawia się w:
    Historyka studia metodologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Brodaty mężczyzna w antykizowanej szacie – nieznany rysunek Norwida
    Bearded man in antique-style robes – an unknown drawing by Norwid
    Autorzy:
    Chlebowska, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18029968.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-13
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    male portrait
    art auction
    Cyprian Norwid
    Polish nineteenth-century drawings
    rysunek polski XIX wieku
    portret męski
    aukcja antykwaryczna
    Opis:
    Artykuł ma na celu prezentację dotychczas nieznanego rysunku Norwida Brodaty mężczyzna w antykizowanej szacie powstałego w Rzymie w 1847 r., który został sprzedany przez dom aukcyjny Desa-Unicum. Rysunek stanowi reprezentatywny przykład rysunkowej twórczości Norwida z drugiej połowy lat 40. XIX w.
    The article presents a formerly unknown drawing by Norwid, titled “Bearded man in antique-style robes,” originally made in Rome in 1847 and recently sold by the Desa-Unicum art auction house. The drawing is representative of the style developed by Norwid in the second half of the 1840s.
    Źródło:
    Studia Norwidiana; 2022, 40; 159-168
    0860-0562
    Pojawia się w:
    Studia Norwidiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Trwałość synonimii w polskiej terminologii medycznej przełomu XIX i XX wieku
    Autorzy:
    Jankowiak, Lucyna Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678653.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    nineteenth-century vocabulary
    Polish medical terminology
    synonyms
    Opis:
    Persistence of Synonymy in Polish Medical Terminology at the Turn of the Nineteenth and Twentieth CenturiesThis article presents the results of an analysis of 940 synonymic strings excerpted from two translated medical dictionaries: Słownik terminologii lekarskiej polskiej [A Dictionary of Polish Medical Terminology], published in 1881, and Słownik lekarski polski [A Polish Medical Dictionary], published in 1905. The analysis of quantitative and qualitative changes in those strings indicates a significant persistence (703 preserved strings) and stability of synonymy (320 strings with the same number of terms and the same composition of synonyms).Trwałość synonimii w polskiej terminologii medycznej przełomu XIX i XX wiekuArtykuł przedstawia wyniki analizy 940 ciągów synonimicznych wyekscerpowanych ze Słownika terminologii lekarskiej polskiej, wydanego w 1881 roku, i Słownika lekarskiego polskiego, wydanego w 1905 roku; obydwa słowniki to leksykony przekładowe. Analiza ilościowych i jakościowych zmian tych ciągów wykazała znaczną trwałość i stabilność synonimii (703 zachowane ciągi, 320 ciągów o niezmienionej liczbie terminów i niezmienionym składzie synonimów).
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2019, 54
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zapomniana twórczość dramatyczna Bolesława Eulenfelda (1848–1918)
    The forgotten dramatic works of Bolesław Eulenfeld (1848–1918)
    Autorzy:
    Mikinka, Aleksandra Ewelina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519552.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    authors of minorum gentium
    Galicia
    theater
    Polish drama of the nineteenth century
    nineteenth-century children's literature
    Opis:
    This article falls into the trend of restoring the memory of the so-called creators of minorum gentium, that is, „smaller format”. It contains basic biographical information which was obtained through the inquiry, concerning the forgotten Lviv writer Bolesław Eulenfeld, as well as a literary sketch of his work, along with its reception at the time (and contemporary). During his lifetime, Eulenfeld was an extremely prolific and popular playwright in Galicia, children’s literature writer, and even an actor for several years. Today he is mentioned rarely, hardly ever, so we decided to bring his profile closer and restore the memory of him.
    Źródło:
    Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne; 2023, 14; 31-44
    2084-1302
    Pojawia się w:
    Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mickiewicz i inni Polacy we wspomnieniach rosyjskich memuarystek XIX wieku
    Mickiewicz and other Poles through the eyes of the nineteenth century Russian women memoirists
    Autorzy:
    Ambroziak, Daria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/482468.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    nineteenth century memoirism
    Mickiewicz
    Polish question
    woman
    literary relationships
    Opis:
    The nineteenth century Russian women memoirism presents a valuable source of information concerning Polish-Russian literary relationships. A. Kern and A. Panaeva’s memoirs justify that A. Mickiewicz was a well-known and appreciated poet in Russia and his works were perceived by Russian literary elites as a symbol of struggle for national liberation. Russian publishers and editors of literary magazines played a crucial role in the popularization of Mickiewicz’s literary output. His poems, translated into Russian by Z. Sierakowski or W. Szczastny, often appeared in Russian literary magazines. Russian Decembrist writers (P. Annenkova and M. Volkonska) in their memoirs written in the Siberian exile presented in the most favourable light Poles (S. Leparski and M. Rukiewicz) who were also exiled to Siberia. But, on the other hand, in T. Bulharin’s memoirs, whose controversial activity was condemned by Russian intellectual elites, as well as in A. Smirnova’s opinion, which represented the official line of the Russian aristocracy, we find negative images of Poles and the “Polish question”.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2014, 1, XIX; 17-26
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Military Aspects in the Spatial Development of Polish Cities in the Nineteenth Century
    Autorzy:
    Łupienko, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/601505.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    urban development
    nineteenth-century cities
    Polish territories
    fortifications
    railroads
    Opis:
    Military issues were deemed vital in the European politics of the nineteenth century. The aim of this article is to trace the most important implications of the ‘military bias’ of state authorities in the border region between the three empires (Germany, Russia and Austria – later the Austro-Hungarian Empire) which occupied the Central and Eastern part of the continent. Military authorities sometimes exercised a particularly strong influence upon urban policy. The two major issues addressed in this article are the fortifications (their creation, strengthening, and spatial development) which influenced urban sprawl – though perhaps not so much as is maintained in the scholarly literature – and the development of railways. The directions and tracks chosen for the railways were also influenced by the military plans, which in turn often differed much from the visions of the urban officials who made up the administration of the city.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2016, 114
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tradurre Dante in polacco. Alcune riflessioni sulla resa dell’allotropia dantesca nelle traduzioni polacche del XIX secolo
    Autorzy:
    De Carlo, Andrea F.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2084509.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Julian Korsak
    Antoni Stanisławski
    Józef Ignacy Kraszewski
    Edward Porębowicz
    Polish nineteenth‑century translations of The Divine Comedy
    polskie XIX‑wieczne przekłady Boskiej komedii
    Opis:
    The greatest difficulty in translating Dante Alighieri’s Divine Comedy into another language certainly consists in rendering as much as possible the richness of diatopic, diastratic and diaphasic registers and linguistic variants present in the poem. The language used by Dante expresses the various tones of the vernacular, also making use of various idioms, styles and literary genres that are also very different from each other. The different components brought to light both on a phonomorphological and lexical level often settle into linguistic allotropes, voices which, while going back to the same origin and retaining the same meaning, are formally differentiated. The abundance of allotropes is in fact a very important prerogative of the language of the Comedy. The article, focusing in particular on the phenomenon of allotropy in the original Italian, analyzes and compares the solutions provided by nineteenth‑century translators: in particular, Julian Korsak, Antoni Stanisławski, Edward Porębowicz, and the unpublished translation by Józef Ignacy Kraszewski.
    Największa trudność w tłumaczeniu Boskiej Komedii Dantego na inny język polega z pewnością na tym, by jak najlepiej oddać bogactwo rejestrów i wariantów diatopicznych, diastratycznych i diafazowych obecnych w poemacie. Język, którym posługuje się Dante, wyraża różne tony języka potocznego, wykorzystując również różne języki, style i gatunki literackie, które również bardzo się od siebie różnią. Odmienne składowe wyeksponowane zarówno na poziomie fonomorfologicznym, jak i leksykalnym często osadzają się w alotropach, głosach, które choć mają to samo pochodzenie i zachowują to samo znaczenie, są jednak formalnie zróżnicowane. Obfitość alotropów jest bowiem bardzo ważnym przywilejem języka Komedii. Artykuł, skupiając się w szczególności na zjawisku alotropii w oryginale włoskim, analizuje i porównuje rozwiązania oferowane przez XIX‑wiecznych tłumaczy: w szczególności Juliana Korsaka, Antoniego Stanisławskiego, Edwarda Porębowicza oraz Józefa Ignacego Kraszewskiego i jego niepublikowanego przekładu.
    Źródło:
    Kwartalnik Neofilologiczny; 2021, 2; 246-264
    0023-5911
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Neofilologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Artistic Profile of Aleksander Zarzycki: A Forgotten Composer of the Romantic Era
    Autorzy:
    Popielska, Klaudia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2171396.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Koło Naukowe Studentów Muzykologii UJ
    Tematy:
    Aleksander Zarzycki
    Polish music of the nineteenth century
    piano works
    solo songs
    Opis:
    The second half of the 19th century in the history of Polish music is a neglected period, both in the aspect of performance and the aspect of research on this music. Unfortunately, works of many composers from this period have been forgotten. One of such composers is undoubtedly Aleksander Zarzycki (1834–1895), a composer, teacher, virtuoso pianist; the author of over 40 opuses and the composer of many solo songs with piano accompaniment, which were often compared to the songs of Stanisław Moniuszko. Similarly to the most famous Polish composer of songs, Zarzycki created two songbooks that are part of the trend of egalitarian songs. He was also renowned for his short piano pieces, written in a salon style with virtuoso elements. One of his most famous works was the Mazurka in G major, which was popularised by the Spanish virtuoso violinist Pablo Sarasate. Also noteworthy is his Piano Concerto in A flat major Op. 17, referring to the Piano Concerto in A minor by Fryderyk Chopin and the Concerto in G minor by Józef Wieniawski. Zarzycki’s works are characteristic of his era, including references to folklore, national style, virtuosity and the socalled "Romantic mood".
    Źródło:
    Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ; 2020, 3(46) ENG; 21-37
    2956-4107
    2353-7094
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józef Elsner, Król Łokietek, czyli Wiśliczanki. Opera w dwóch aktach. Libretto Ludwik Adam Dmuszewski, wyd. Grzegorz Zieziula, Warszawa 2019 (= Monumenta Musicae in Polonia. Seria E: Opera selecta) Instytut Sztuki PAN, ss. 527. ISBN 978-83-65630-84-1
    Autorzy:
    Woźna-Stankiewicz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26731707.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Józef Elsner
    opera
    muzyka polska
    muzyka XIX wieku
    Polish music
    nineteenth-century music
    Źródło:
    Muzyka; 2021, 66, 2; 193-198
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Modernizacja gorzelniana” terenów wiejskich w świetle piśmiennictwa polskiego pierwszych dekad zaborów
    “Modernization of Distilleries” in Rural Areas in the Light of Polish Literature of the First Decades of the Partitions
    Autorzy:
    Stankiewicz-Kopeć, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038456.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    piśmiennictwo polskie xix w.
    zabory
    modernizacja
    „modernizacja gorzelniana”
    problemy społeczne
    alkohol
    gorzelnie
    karczmy
    polish nineteenth century literature
    partitions of poland
    modernization
    modernization of distilleries
    social problems
    alcohol
    distilleries
    inns
    Opis:
    Do wybuchu powstania listopadowego przez ziemie polskie przetoczyły się dwie główne fale modernizacyjne: przed- i porozbiorowa. Okres zaborów okazał się czasem prawdziwych wyzwań modernizacyjnych – zachodzących już w nowych warunkach politycznych. Wśród licznych przeobrażeń modernizacyjnych mających miejsce na obszarze dawnej Rzeczypospolitej w pierwszych trzech dekadach okresu zaborów (do roku 1830) należy m.in. wymienić zmiany społeczno-polityczne, administracyjne, cywilizacyjno-przemysłowe, gospodarcze, urbanistyczne, naukowe, oświatowo-edukacyjne, kulturowe, estetyczne, obyczajowe, moralne, aksjologiczne, mentalnościowe. W niniejszym artykule uwagą został objęty jeden z rodzajów ówczesnych procesów modernizacyjnych mających miejsce na obszarach wiejskich w pierwszych trzech dekadach zaborów (do wybuchu powstania listopadowego w 1830 r.) – związany z aktywnością gospodarczą ziemian: zjawisko nazwane tutaj „modernizacją gorzelnianą”. Tego rodzaju niebezpieczna modernizacja przestrzeni wiejskich była ważną wersją tendencji modernizacyjnych w omawianym okresie, posiadającą istotne i długofalowe skutki dla całego społeczeństwa polskiego. Problem ten znalazł swoje odzwierciedlenie w szeroko rozumianym piśmiennictwie polskim pierwszych dekad zaborów: zarówno w dziełach o charakterze fikcjonalnym, jak też w utworach mających charakter informacyjny, publicystyczny, perswazyjny, wspomnieniowy.
    Until the outbreak of the November Uprising, two major tides of modernization swept across Poland pre- and post-Partitions. The Partitions turned out to be a period of real modernization challenges, taking place in the new political conditions. Among the many transformations taking place in the area of the former Republic of Poland in the first three decades of the Partitions (until 1830) there are socio-political, administrative, industrial, economic, urban, scientific, educational, cultural, aesthetic, moral, moral, axiological, and mental changes. In this article, attention was placed on one type of these modernization processes of the time, taking place in rural areas in the first three decades of the Partitions (until the outbreak of the November Uprising in 1830). They were related to the economic activity of landed gentry: a phenomenon called here “the modernization of distilleries”. This kind of dangerous modernization of the countryside was a poignant version of modernization in the period having significant and long-term consequences for the entire Polish society. This problem was reflected in the wider Polish literature of the first decades of the Partitions: both in fiction, as well as in informative, journalistic and persuasive literature on top of journals.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2020, 31, 4; 225-242
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Studia geologiczne w Paryżu w dziewiętnastowiecznym emigracyjnym poradniku dla młodzieży polskiej
    Geological studies in Paris in the 19th-century student book for young Polish emigrants
    Autorzy:
    Daszkiewicz, P.
    Tarkowski, R.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2074885.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    studia geologiczne
    Paryż
    wiek XIX
    polska emigracja
    geological study
    Paris
    nineteenth century
    Polish emigration
    Opis:
    In 1860 a guide to scientific studies in Paris to youth was published through the efforts of Polish emigrants in France. This book was written by the students of the Polish School in Paris. The article analyzes information about the subjects in the undergraduate and the teaching of geology at the university, National Museum of Natural History and engineering schools, principally École des Mines. The interest of this guide is not limited therefore to the history of Polish-French scientific relations. Many Polish geologists and engineers working in South America, including Ernest Malinowski (1818-1899), Ignacy Domeyko (1802-1889), Edward Habich, Aleksander Babinski (1823-1899), Władysław Folkierski (1841-1904), have been trained in Paris. The edition of this book is also valuable evidence of a rich scientific activity of the Polish political emigration in France.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2011, 59, 9; 622-624
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mechanisms of Conceptual Change in the Discourse of Polish Political Emigration after the November Insurrection of 1830–1*
    Autorzy:
    Kuligowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131462.pdf
    Data publikacji:
    2021-01-19
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    conceptual change
    history of concepts
    the Polish Great Emigration
    nineteenth-century history
    transfer of concepts
    Opis:
    This essay investigates the mechanisms of conceptual change in the discourse of Polish political emigration after the November Insurrection of 1830–1. To this end, a methodological apparatus is employed that has been elaborated by scholars of the German ‘history of concepts’ (Begriffsgeschichte) school and by Anglo-Saxon researchers specialised in the intellectual history and studies on ideology. Quoting a series of period source materials, I argue that the decades of 1830s and 1840s are interpretable in the Polish context as the time of a fundamental breakthrough in the sphere of ideas and political concepts. This turn was caused, for one thing, by the absorbability of Polish political discourse of the time, with a number of new ideas and concepts appearing, particularly those borrowed from the French debates ongoing in the period concerned. For another, it resulted from ardent disputes going on in the circles of the Polish Great Emigration. The concluding remarks stress the need to render a method applicable with such considerations empirically rooted since the dynamism of conceptual change is fundamentally different depending on the period as well as national and linguistic context.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2021, 122; 109-134
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    “An Unfulfilled Writer Who Became a Historian”. Jerzy Wojciech Borejsza (22 August 1935 – 28 July 2019)
    Autorzy:
    Wołos, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131451.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-18
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Jerzy Wojciech Borejsza
    Polish historiography
    history of the nineteenth century
    totalitarian and authoritarian regimes in Europe
    Opis:
    Jerzy Wojciech Borejsza was the son of communist activist Jerzy Borejsza, referred to as an ‘international communist’, and Ewa née Kantor. His grandfather Abraham Goldberg was one of the leaders of Polish Zionists. Borejsza described himself as ‘a Pole of Jewish origin’. His personality was greatly influenced by the Second World War experiences, including the pogrom of Jews in German-occupied Lwów in July 1941 and the tragic events of occupied Warsaw. As a result of the decision of the communist party authorities, in 1952, Borejsza was sent to study in the Soviet Union, first to Kazan, then to Moscow. This made it impossible for him to study Polish philology in Warsaw; Borejsza, therefore, chose historical studies. After returning to Poland in 1957, he undertook research on the history of Polish emigration after the January Uprising (1863–4). He was also interested in the history of the Polish socialist movement and its connections to socialism in Western Europe. Later, Borejsza intervened in the historiography of the Crimean War (1853–6), intending to bring this forgotten armed conflict back to light. He coined the phrase ‘the beautiful nineteenth century’, in contrast to the twentieth century as a time of hatred, extermination, and the Holocaust. Initially, Borejsza worked at the Polish Academy of Sciences (1958–64), then at the University of Warsaw (1964–75). In the early 1970s, he began research on Italian fascism and Italy’s unsuccessful attempts to create a fascist International. He also conducted research on the worldview of Adolf Hitler, formulating the view that, apart from anti-Semitism, another vital component of the Führer’s racism was anti-Slavism. Borejsza was the author of a textbook on totalitarian and authoritarian systems in Europe in 1918–45 (entitled Schools of Hatred). After the anti-Semitic campaign launched by the communist authorities in March 1968, he was removed from the University of Warsaw (1975). From then until the end of his life, he worked at the Institute of History of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. In the years 2004–12, he was also employed at the Nicolaus Copernicus University in Toruń. In the last years of his life, he researched Russian archives, dealing with the history of communism as a totalitarian system and the Comintern’s attitude toward Poland and Stalinist persecution of Polish communists. Jerzy W. Borejsza was an outstanding Polish researcher of the history of the nineteenth and twentieth centuries. He also witnessed the tragic history of the century of extermination.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2021, 123; 7-56
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Zaszczytnie odznaczeni na polu naukowem”. Obraz polskich uczonych i badaczy w „Wędrowcu” (1863–1906)
    “Zaszczytnie odznaczeni na polu naukowem”. The Image of Polish Scholars and Researchers in Wędrowiec (1863–1906)
    Autorzy:
    Pietrzak, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135440.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Polish press of the nineteenth century
    scholar
    linguistic image of the world
    aspect
    point of view
    Opis:
    The aim of the article is to present the linguistic image of Polish scholars and research- ers whose profiles, biographies and obituaries were published in the Warsaw weekly newspaper Wędrowiec (Traveller) in the second half of the nineteenth century. Ana- lysing the collected texts, the author distinguished a set of seven aspects which were taken into account by the journalists of Wędrowiec to present the profiles of the schol- ars. Those aspects are the following: the subject of research, scientific achievements, journalistic and publishing activities, didactic and educational activities, science-pro- moting activities, organisational activities, awards and distinctions. They were deter- mined by the points of view adopted by the authors of the texts. There are three domi- nant points of view: the one of an expert, a Pole and a positivist. These points of view coexist and complement each other. The expert and specialist informed the reader in detail about the scientific career and achievements of the scholars. The Polish publi- cist expressed his joy at the international success of his countrymen. He observed their research and scientific achievements with attention; especially those that influenced the development of fields important for the country. The positivist and journalist noticed and emphasised the utilitarian dimension of the scientific and research activities of the scholars.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 1; 137-159
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Jak żyć po czymś takim w Polsce?” Edukacyjne walory podróży na przykładzie Dziennika podróży do Italii i Szwajcarii z lat 1815–1816 Rozalii Dunin-Borkowskiej
    “How can you live in Poland after something like that?”. The educational benefits of travelling based on the example of “A Diary of a Journey to Italy and Switzerland in 1815–1816” by Rozalia Dunin-Borkowska
    Autorzy:
    Sijka, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1794261.pdf
    Data publikacji:
    2020-09-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    European journey
    education
    Italy
    19th century
    Rozalia Dunin-Borkowska
    Polish
    aristocracy
    educational benefits of travelling
    nineteenth-century journals
    travel diaries
    Opis:
    A Diary of a Journey to Italy and Switzerland in 1815–1816 written by Rozalia Dunin-Borkowska is one of few preserved descriptions of a journey to Italy made by a Polish woman in the early 19th century. Rozalia and her husband Stanisław embarked on their expedition on 27 May 1815 in Lvov; they went to Italy and spent nine months there, from October 1815 to July 1816. The Italian tour started in Venice and included Padua, Bologna, Florence (twice), Rome, Naples, Milan and Geneva. The spouses spent the journey actively although their main goal was to learn about the culture of the Italian Peninsula. Undoubtedly, their time in Italy was filled with admiring the works of art and visiting the most famous art galleries in almost every city on the itinerary. Consequently, the journal is full of reflections on the aesthetic value of Italian works of art. Rozalia Dunin-Borkowska was an informed traveller: while she admired the sights and paintings, sculptures and other works of art, she did that in a thoughtful way. She needed quality time to form her own opinions. Her journal demonstrates very well that visiting foreign countries was an intellectually stimulating experience. Getting to know a new culture significantly broadened the horizons of 24-year-old Rozalia. As her journal suggests, she was well-prepared for her European journey. The outstanding lesson that she learnt allowed her to reap the rewards of the tour and satisfy her intellectual aspirations. The Diary is a great source of experience accumulated by a Polish traveller; it provides an opportunity to find out about Rozalia’s cultural life, her preparation for the journey and how the trip affected her. Furthermore, Dunin-Borkowska’s testimony was compared with Katarzyna Platerowa’s and Teofilia Morawska’s diaries due to the fact that all three of them shared certain common features. Namely, their cultural background, material status and, most importantly, the travel itinerary. They were all well prepared for their respective journeys; they were also well educated, fluent in foreign languages and, above all, they were curious about the world and interested in learning about a new culture. Each of these travellers was influenced by the European journey which provided educational values combined with unforgettable experiences.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Wychowania; 2020, 43; 27-44
    1233-2224
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Wychowania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    DWIE EUROPEJSKIE PERYFERIE: PORÓWNANIE MIGRACJI PORTUGALSKICH I POLSKICH OD XVI WIEKU DO WIELKIEJ WOJNY
    TWO EUROPEAN PERIPHERIES: A COMPARISON OF POLISH AND PORTUGUESE MIGRATION FROM THE SIXTEENTH CENTURY TO THE GREAT WAR
    Autorzy:
    Walaszek, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/579636.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    FIFTEENTH AND SIXTEENTH CENTURY PORTUGUESE COLONIZATION
    POLISH COLONIZATION IN THE SEVENTEENTH CENTURY
    LABOR MIGRATION TO THE U.S. AND BRAZIL
    PORTUGUESE AND POLISH SETTLEMENT COUNTRIES IN THE NINETEENTH AND TWENTIETH CENTURIES
    Opis:
    The article is an attempt at comparing the Polish and Portuguese migration experiences in the period of great labor migration until 1914. The periods of Portugal’s establishment of its colonial empire in the sixteenth century and the period of the Polish expansion east, to Rus in the sixteenth and seventeenth centuries have been juxtaposed before. In the Time of Troubles Polish literature promoting eastward expansion quite directly referred to the examples of India’s or America’s colonization. In the nineteenth century the reasons for emigration from the two distant parts of Europe were similar (overpopulation, economic underdevelopment), the destinations were different, however. The Portuguese most often left for Brazil, with which Portugal remained strongly interconnected even after Brazil gained independence. For Poles, the country of emigration was predominantly the U.S. It was there, on the territory of New England, that the representatives of both of the groups met, and even cooperated, in the weaving industry. Both in Portugal and Poland emigration commenced on peripheral territories (Madera and provinces neighboring with Spain in the case of Portugal and the Polish-German and Polish-Hungarian borderland in the case of Poland). In both groups the percentage of returnees was high. It is only later that the Portuguese will travel to other countries, e.g. in Western Europe. Polish emigrants have had already discovered routes to Western Europe. Poles numerously traveled for work also to the occupying states. In this phenomenon we can find similarities to Portuguese migration to the territory of their empire. Regardless of the destination, individual and family histories, be it Portuguese or Polish, were very similar. In the interwar period an interesting postscript has been added to these histories. Poland and certain circles made, unsuccessful, attempts to organize Polish settlement in the Portuguese colonies in Angola and Mozambique.
    Źródło:
    Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny; 2013, 39, 2(148); 15-50
    2081-4488
    2544-4972
    Pojawia się w:
    Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Litewska i polska spuścizna językowa Antoniego Juszkiewicza (Antanasa Juški) z perspektywy XXI wieku
    Autorzy:
    Sawaniewska-Mochowa, Zofia
    Sakalauskienė, Vilija
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676874.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Antoni Juszkiewicz (Antanas Juška)
    nineteenth century
    bilingual dictionaries
    identity
    ethnolinguistics
    new perspectives in the study of Polish-Lithuanian sources
    Opis:
    The Lithuanian and Polish linguistic legacy of Antanas Juška from a twenty-first-century perspectiveThis article presents the assumptions of new research on the legacy of Antanas Juška, recorded in Lithuanian and Polish. We assume that the forgotten works of this bilingual author from Lithuania, mainly translation dictionaries, are an underestimated study material for interdisciplinary research. They are particularly important for understanding the rich conceptualisations of the world by two collective subjects, Poles and Lithuanians, co-existing in Lithuania under the Russian partition. We have formulated two research hypotheses: (1) the bilingual dictionaries authored by Antanas Juška, who was a Catholic priest, are not only a valuable source of knowledge about the state of the Polish and Lithuanian languages in the nineteenth century, but above all specific cultural texts which form part of the social discourse of their time and place, and thus carry relevant ethnolinguistic and ethnocultural information; (2) bilingual dictionaries as a genre had an impact on the crystallisation of Lithuanian national awareness and the strengthening of cultural identity of Lithuanians in the second half of the nineteenth century.Juška’s linguistic legacy will be jointly studied by Polish and Lithuanian researchers from different perspectives, applying the tools and methods available in twenty-first-century humanities.I. In the ethnolinguistic and ethnohistorical paradigm: in view of the hypothesis that bilingual dictionaries constitute a narrative about the world and its historical time, we extract linguistic data that will enable us to capture the lexical and conceptual symmetry and asymmetry between the linguistic woldview of Poles and Lithuanians in the context of the crystallisation of Lithuanian national awareness.II. In the comparative perspective: (1) we will present Juška’s lexicographic legacy against the background of the Lithuanian and Polish lexicographic tradition; we will confront the lexicographic practice and the macro- and microstructure of his dictionaries with important works of Lithuanian lexicography and contemporary dictionaries recording colloquial, dialectal and regional vocabulary of various sub-regions of Lithuania; (2) we will compare the Polish material recorded in Juška’s translation dictionaries with dictionaries of the general, dialectal and regional Polish language from Lithuania; (3) we will answer the question whether the introduction of Russian translations into the Lithuanian-Polish dictionary published by the Imperial Academy of Sciences in Saint Petersburg was merely a political requirement stemming from the political situation and censorship, or whether these translations complement the meanings of the Polish and Lithuanian entries.III. In the sociolinguistic and communication aspect: language contact and multilingualism, and the attendant processes of borrowing, mixing and “combining” vocabulary among users of the regional Polish language and spoken Lithuanian.Our research draws the attention of linguists to old, underestimated texts. It also indicates the cognitive value of linguistic analysis open to history, ethnology and identity studies. By studying Juška’s linguistic legacy in the context of modern scholarship, we introduce it into the sphere of collective life of Lithuanians and Poles. In this way, we create a plane for a better mutual understanding which will foster the overcoming of negative national stereotypes. Litewska i polska spuścizna językowa Antoniego Juszkiewicza (Antanasa Juški) z perspektywy XXI wiekuW artykule przedstawiamy założenia nowych badań spuścizny Antoniego Juszkiewicza (Juški) zapisanej w języku litewskim i polskim. Wychodzimy z założenia, że zapomniany dorobek Juszkiewicza, autora dwujęzycznego z Litwy, złożony głównie ze słowników przekładowych, jest niedocenioną bazą materiałową do prowadzenia interdyscyplinarnych badań, a zwłaszcza do poznania bogactwa konceptualizacji świata przez dwa podmioty zbiorowe, Polaków i Litwinów, współegzystujących na Litwie w sytuacji zaboru rosyjskiego Przyjmujemy dwie hipotezy badawcze: 1) słowniki dwujęzyczne, skonstruowane przez księdza katolickiego A. Juszkiewicza, są nie tylko cennym źródłem wiedzy o stanie języka polskiego i litewskiego w XIX wieku, lecz przede wszystkim swoistymi tekstami kultury, wpisującymi się w dyskurs społeczny czasu i miejsca oraz nośnikami relewantnych informacji etnolingwistycznych i etnokulturowych; 2) słowniki dwujęzyczne jako gatunek tekstu oddziaływały na krystalizowanie się narodowej świadomości litewskiej i umacnianie tożsamości kulturowej Litwinów w drugiej połowie XIX wieku.Spuścizna językowa Juszkiewicza będzie odczytana wspólnie przez badaczy polskich i litewskich na nowo z różnych perspektyw, z wykorzystaniem narzędzi i metod, jakie daje nam humanistyka XXI wieku:I. W paradygmacie etnolingwistycznym i etnohistorycznym: zgodnie z przyjętą hipotezą, że słowniki dwujęzyczne są swoistą narracją o świecie i czasie historycznym, będziemy ekscerpować z nich dane językowe, które pozwolą nam uchwycić symetrię i asymetrię leksykalno-pojęciową między językowym obrazem świata Polaków i Litwinów w sytuacji krystalizowania się litewskiej świadomości narodowej;II. W perspektywie komparatystycznej: 1) ukażemy spuściznę leksykograficzną Juszkiewicza na tle tradycji leksykograficznej litewskiej i polskiej; skonfrontujemy warsztat leksykograficzny oraz makro- i mikrostruktury słowników A. Juszkiewicza z ważnymi dziełami leksykografii przekładowej litewskiej oraz współczesnymi słownikami rejestrującymi słownictwo potoczne, gwarowe i regionalne różnych subregionów Litwy; 2) porównamy materiał polski zarejestrowany w słownikach przekładowych Juszkiewiczów ze Słownikiem języka polskiego tzw. wileńskim, Słownikiem gwar polskich J. Karłowicza, ze słownictwem współczesnej polszczyzny gwarowej na Litwie; 3) odpowiemy na pytanie, czy wprowadzenie tłumaczeń rosyjskich do wydanej przez Imperatorską Akademię Nauk w Sankt Petersburgu części słownika litewsko-polskiego, mające w sytuacji zaborów podłoże polityczne, wniosło uzupełnienia znaczeń haseł polskich i litewskich;III. W aspekcie socjolingwistycznym i komunikacyjnym: w kontekście kontaktów językowych i zachodzących w sytuacji wielojęzyczności procesów zapożyczania, mieszania i „uwspólniania” słownictwa między użytkownikami polszczyzny regionalnej i mówionego języka litewskiego.Nasze badania kierują uwagę lingwistów na teksty dawne, niedocenione, wskazując, jak ważne poznawczo efekty można uzyskać w ich analizie, gdy otwieramy językoznawstwo na historię, etnologię, naukę o tożsamości. Włączając spuściznę lingwistyczną A. Juszkiewicza w obszar współczesnej nauki, wprowadzamy ją zarazem w sferę życia zbiorowego Litwinów i Polaków. Stwarzamy tym samym płaszczyznę do lepszego zrozumienia siebie nawzajem i przewartościowania negatywnych stereotypów narodowych.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2019, 43
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dziewiętnastowieczne edycje literatury staropolskiej a światopogląd polskiego modernizmu. Rekonesans
    Nineteenth-century editions of Old Polish literature and the worldview of Polish modernism. A reconnaissance
    Autorzy:
    Kacprzak, Marta M
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/967380.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Old Polish literature – reception
    editing – history
    story of the book – nineteenth century
    literatura staropolska – recepcja
    edytorstwo – historia
    historia książki – xix wiek
    Opis:
    1890–1918 was a time of intensive development of editorial works on literary texts, continuing workshop and ideological explorations in publishing work that started in the early nineteenth century. Chief editorial tasks and objectives were defined, principles were developed and a growing number of new editions of Old Polish works were made available. Did introducing them into readership and social awareness contributed to changing the outlook of the modernist era? Did historical phenomena, national traditions and myths found in traditional Polish literary works became a component of the modernist worldview thanks to those editions? The article is an invitation to examine an important aspect of publishing movement of 1890–1918, arguing that finding an answer to the question about the place of editions of Old Polish literature in the cultural and literary life as well as intellectual and artistic profile of Polish modernism may contribute to its specificity being recognised within European culture.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2016, 33, 3
    1505-9057
    2353-1908
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kraszewski w edycji. Zakres i granice działań modernizacyjnych – postulaty
    Editing the works of Józef Ignacy Kraszewski. The scope and limits of modernization – proposals
    Autorzy:
    Jarosz, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1878579.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Józef Ignacy Kraszewski
    edytorstwo naukowe
    piśmiennictwo XIX-wieczne
    modernizacja pisowni
    polszczyzna XIX w.
    scientific editing
    nineteenth-century references
    spelling improvement
    Polish in the 19th century
    Opis:
    Celem artykułu jest opis działań modernizacyjnych, jakich – zdaniem autorki – może dokonywać edytor, opracowując prace Józefa Ignacego Kraszewskiego. W tekście opisano, które notacje można modyfikować, bowiem zmiana nie powoduje eliminacji cech idiostylu i idiolektu pisarza (np. zastąpienie litery małej wielką, pisowni rozdzielnej łączną czy poprawa interpunkcji), a które należy jednak pozostawić bez ingerencji (delimitacja tekstu, leksyka, fleksja, ortografia odzwierciedlająca rzeczywisty sposób artykulacji).
    The aim of the article is to describe the modernization activities which, according to the author, can be made by the editor, while working on the texts of Józef Ignacy Kraszewski. The article shows which notations can be modified, as the change does not eliminate the idiostyle and idiolect of the writer (features such as replacing small letters by capital letters, replacing separable spelling by combined spelling or improved punctuation), and which should be left without interference (delimitation of text, lexis, inflection and spelling reflecting the actual articulation).
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 6; 111-131
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz księgozbioru Wiktorii z Scheillów Wendorffowej jako przykład spisu biblioteczki ziemiańskiej z pierwszej połowy XIX wieku
    The Inventory of the Book Collection of The Inventory of the Book Collection of Wiktoria z Scheillów Wendorffowa as an Example of the Inventory of the Library of a Polish Landed Gentry Family in the First Half of the Nineteenth Century
    Autorzy:
    Łyjak, Wiktor Z.
    Polityło, Katarzyna
    Zlot, Izabela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/570957.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Biblioteka Jagiellońska
    Tematy:
    Wiktoria z Scheillów Wendorff
    XIX wiek
    księgozbiór ziemiański
    inwentarz
    akta notarialne
    testament
    nineteenth century
    libraries belonging to the Polish landed gentry
    inventory
    notarial acts
    will
    Opis:
    Przedmiotem pracy jest rękopiśmienny inwentarz księgozbioru Wiktorii z Scheillów Wendorffowej, wykonany na podstawie zapisu testamentowego. Stanowi on przykład spisu XIX-wiecznej biblioteczki ziemiańskiej, który znajduje się w aktach notarialnych. Dokonano rekonstrukcji spisu 222 książek oraz poddano go krótkiej analizie. Zapisy z rękopisu uzupełniono opisami bibliograficznymi poszczególnych odnalezionych pozycji; składają się one z następujących elementów: autor, tytuł, miejsce oraz rok wydania, opcjonalnie dostęp online. Dzięki rekonstrukcji wysunięto wnioski na temat wielkości i wyceny biblioteczki oraz tematyki książek. Pozwoliło to snuć refleksję nad przydatnością pośmiertnych inwentarzy księgozbioru w badaniach bibliologicznych.
    This article concerns the manuscript inventory of the book collection of Wiktoria z Scheillów Wendorffowa, which was written according to an extant will. It is an example of the inventory of a nineteenth-century library belonging to a Polish landed gentry family and which is to be found together with other notarial deeds. The list of 222 books has been reconstructed and has briefly analysed. The entries in the manuscripts have been completed with the bibliographical descriptions of particular recovered items and consist of the following elements: author, title, place and year of publication, access online (optional). This reconstruction has led to conclusions concerning both the size and value of the library as well as the subjects of the books. It also allows us to reflect on how useful posthumous inventories of private libraries are for bibliological research.
    Źródło:
    Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej; 2016, 66; 91-141
    0006-3940
    2450-0410
    Pojawia się w:
    Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niemieckie inspiracje w historiografii polskiej przełomu XIX i XX wieku (na przykładzie Wacława Sobieskiego i Szymona Askenazego)
    Autorzy:
    Kolbuszewska, Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/689990.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    history of historiography
    theory of historiography
    Polish historiography in the late nineteenth century and early twentieth century
    Wacław Sobieski
    Szymon Askenazy
    historia historiografii
    teoria historii
    historiografia polska przełomu XIX i XX wieku
    Opis:
    This article explores the impact that German models of historical writing had on the development of Polish historiography in the late nineteenth century and early twentieth century to 1918. As means of defining this impact, the author analyses the work of two distinguished Polish historians, focusing both on their theoretical enunciations and research practice. These scholars were part of the generation of neoromantics to whom Polish historiography owed its modernisation at the turn of the nineteenth and twentieth centuries. Although representing different historiographical traditions, both scholars sought inspiration in German scholarship. While Sobieski’s thought is indebted to Karl Lamprecht’s historico-cultural method, Askenazy was drawn to Max Lehmann, trying to develop the neoRankean model of practising history. These leading Polish historians of the neoromantic era proved that, regardless of the conflicting interests of national historiographies, it was possible for their respective representatives to inspire each other and build a mutual understanding. This article is based on the historians’ theoretical writings and on the books they published before 1918. The author also analysed Sobieski’s text written in memory of Lehmann and published in the 1930s.
    Autorka niniejszego tekstu skoncentrowała się na wpływie niemieckich wzorców uprawiania historii na polskie dziejopisarstwo przełomu XIX i XX stulecia (po rok 1918). Wspomniane zjawisko zaprezentowano, przybliżając teoretyczne deklaracje i praktykę dziejopisarską dwóch wybitnych dziejopisów, zaliczanych przez Jerzego Maternickiego do generacji neoromantyków (przez autorkę zaś wiązanych z mutacją modernistyczną) – Szymona Askenazego i Wacława Sobieskiego. W warstwie egzemplifikacyjnej uwzględniono najbardziej reprezentatywne deklaracje o charakterze teoretycznym oraz prace opublikowane przez bohaterów do 1918 r.
    Źródło:
    Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej; 2016, 8
    2450-8381
    2450-8373
    Pojawia się w:
    Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Księgozbiór kolekcjonera dzieł sztuki. Słów kilka o bibliotece Seweryna hr. Mielżyńskiego z Miłosławia
    The book collection of an art collector. A handful of comments about the library of Count Seweryn Mielżyński of Miłosław
    Autorzy:
    Kłudkiewicz, Kamila
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/912000.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Count Mielżyński’s book collection
    Miłosław library
    library of the art. collector in the nineteenth century
    bookcollections of the Mielżyński family
    Polish private book collections in the nineteenth century.
    księgozbiór Seweryna hr. Mielżyńskiego
    biblioteka w Miłosławiu
    biblioteka kolekcjonera sztuki w XIX wieku
    księgozbiory Mielżyńskich
    polskie księgozbiory prywatne w XIX wieku.
    Opis:
    Seweryn hr. Mielżyński należał do grona najwybitniejszych kolekcjonerów dzieł sztuki w XIX-wiecznej Wielkopolsce. W pałacu w Miłosławiu posiadał liczący 5000 tomów księgozbiór, który w zapisie testamentowym przekazał bibliotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego. Na podstawie kwerendy i poszukiwań w dziś istniejącym księgozbiorze Biblioteki PTPN udało się odnaleźć 287 tytułów w 368 tomach, pochodzących z biblioteki miłosławskiej Seweryna Mielżyńskiego. Tematyka zachowanych książek wskazuje, że hrabia z Miłosławia oraz jego żona Franciszka zakupywali przede wszystkim współczesną literaturę piękną, a więc książki służące głównie rozrywce, zadumie, przyjemności. Ponadto dużą grupę tematyczną w zachowanym księgozbiorze miłosławskim stanowią prace z zakresu sztuki, architektury i fotografii, obrazujące zainteresowania artystyczne Seweryna Mielżyńskiego i przydatne w jego działalności malarza i fotografa amatora. Osobną grupą były książki z historiografii i historii sztuki, niezbędne w rozwoju kolekcjonerskiej pasji Mielżyńskiego i wykorzystane przez niego w opracowaniu katalogu kolekcji obrazów europejskiego malarstwa dawnego w Miłosławiu.
    Count Seweryn Mielżyński belonged to the core group of preeminent art collectors in the nineteenth century Greater Poland. At his Miłosław palace he had his private book collection amounting to 5,000 volumes which, by his last will, he bequeathed to the library of the Poznań Society of Friends of Sciences. Following a query and extensive searches of the present book collection of the library it was possible to identify 287 titles, in 368 volumes, that were originally housed at Miłosław. The subject matter of the surviving books indicates that Mielżyński and his wife Franciszka were mostly interested in purchasing contemporary belles-lettres, therefore books that provided stimuli for entertainment, but also more serious literature with issues to be considered and one that provided food for thought. Additionally, a large group of books in the surviving book collection includes books on the fine arts, architecture and photography, which reflected the artistic interests of Seweryn Mielżyński and must have been useful in his painting and amateur photography endeavors. A separate group includes books that deal with historiography and the history of the arts, necessary for the owner to continue his collector’s quest, and later used by him in developing a catalogue of his Western European paintings held at Miłosław.
    Źródło:
    Biblioteka; 2015, 19(28); 81-116
    1506-3615
    2391-5838
    Pojawia się w:
    Biblioteka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modlitwy przy konających w polskich modlitewnikach rzymskokatolickich XIX wieku. Źródła liturgiczne i układy modlitewne
    Prayers of moribund in the Polish Roman Catholic prayer books of the nineteenth century. I. Sources of liturgical prayer and systems
    Autorzy:
    Jakiel, Edward
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/626678.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
    Tematy:
    Prayers of moribund
    the Polish Roman Catholic
    prayer books
    the nineteenth century
    liturgical prayer
    liturgical systems
    printed Polish
    respondents
    Modlitwy przy konających
    polskie modlitewniki rzymskokatolickie
    XIX wiek
    źródła liturgiczne
    układy modlitewne
    drukowane po polsku
    respondenci
    Opis:
    In this article I write about the prayers and rites of the moribund rituals printed Polish (Vilnius, Pelplin, Warsaw, Krakow and Wroclaw), whose, inter alia, texts were drawn to prayer books. Then I discuss systems (order) of respondents prayers prayer books.
    Źródło:
    Język - Szkoła - Religia; 2013, 8, 1; 133-146
    2080-3400
    Pojawia się w:
    Język - Szkoła - Religia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Powojenna mediewistyka polska wobec dziedzictwa dziewiętnastowiecznej myśli historycznej
    Die polnische Nachkriegsmediävistik über das Erbe des historischen Denkens im neunzehnten Jahrhundert
    The post-war Polish medieval studies in relation to the nineteenth-century historiography
    Autorzy:
    Boroń, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1018594.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    mediewistyka
    historiografia
    myśl historyczna XIX wieku
    historiografia polska po II wojnie światowej
    historiografia PRL
    medieval studies
    historiography
    nineteenth-century historical thought
    post-war Polish historiography
    historiography in communist Poland
    Opis:
    W artykule przedstawiono uwagi dotyczące obecności w polskiej mediewistyce historycznej czasów powojennych (po 1945 roku) przekonań i wizji przeszłości wypracowanych jeszcze w XIX stuleciu, czyli u progu tworzenia się nowoczesnej, krytycznej historiografii. Z praktycznych względów szkic dotyczy tylko mediewistyki historycznej, bez odwoływania się do innych nauk zajmujących się średniowieczem. Autor zwrócił uwagę na liczne odwołania historiografii do wypracowanych w XIX wieku paradygmatów postrzegania przeszłości. Jednym z nich był paradygmat opisywania przeszłości „narodowej”. Zasygnalizowano także zastosowanie dość archaicznych sposobów opisu przeszłości w okresie po II wojnie światowej oraz utylitarny charakter części prac historycznych. 
    The article presents reflection on the presence of the nineteenth-century convictions and visions of the past in the Polish post-war medieval studies practiced on the historical ground. The nineteenth century was the time when modern critical historiography started to be created. For practical reasons the article discusses only the field of history, without referring to other fields that also practice medieval studies. The author emphasizes numerous historiographic references to the nineteenth-century paradigms of perceiving the past. One of them was the paradigm of describing the “national” past. What is also signaled in this study are rather archaic manners of describing the past in the post-war period and the utilitarian character of some historical studies.
    Der Artikel beschäftigt sich mit den in der polnischen Nachkriegsmediävistik (nach 1945) vorhandenen Ansichten und Vorstellungen über die Vergangenheit, die noch im neunzehnten Jahrhundert verankert waren, als sich die moderne, kritische Geschichtsschreibung erst zu entwickeln begann. Aus praktischen Gründen betrifft die Skizze nur die historische Mediävistik, ohne sich auf andere Wissenschaften vom Mittelalter zu beziehen. Der Autor macht auf zahlreiche historiographische Bezüge auf die aus dem neunzehnten Jahrhundert stammenden Paradigmen über die Wahrnehmung der Vergangenheit aufmerksam. Eines der Paradigmen war die Betrachtung der Vergangenheit von einem „nationalen“ Standpunkt aus. Darüber hinaus wurde auf die Anwendung von ziemlich archaischen Methoden der Vergangenheitsbeschreibung in der Nachkriegszeit sowie auf einen utilitären Charakter mancher historischen Arbeiten hingewiesen. 
    Źródło:
    Średniowiecze Polskie i Powszechne; 2020, 12; 227-244
    2080-492X
    2353-9720
    Pojawia się w:
    Średniowiecze Polskie i Powszechne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Język Cypriana Norwida na tle epoki
    Cyprian Norwids Language Against the Backdrop of the Epoch (transl. by Jan Kłos)
    Autorzy:
    Skubalanka, Teresa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2117096.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    język tekstów poetyckich Norwida
    polszczyzna XIX wieku
    innowacje językowe
    słownictwo specjalne
    the language of Norwid's poetic texts
    the Polish language of the nineteenth century
    linguistic innovations
    special vocabulary
    Opis:
    This paper seeks to provide an overall characterisation of the linguistic aspect of Norwid's poetic texts. It is partly a reflection of the then state of general Polish that differs for many reasons from the contemporary Polish language, both with regard to systemic (phonological, morphological, and syntactic) and regional aspects (Masovian and East-Polish). The scope of borrowings was also different. Despite this, the linguistic structure of the poet's works depicts numerous innovations (inter alia neologisms and archaisms), which fulfil concrete stylistic functions. From the lexicological point of view one should also mention here groups of poetisms, colloquial elements, and components of various terminologies
    Źródło:
    Studia Norwidiana; 2010, 27-28; 37-52
    0860-0562
    Pojawia się w:
    Studia Norwidiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poglądy Klementyny z Tańskich Hoffmanowej 1798–1845 w refleksji uczennic. Zarys zagadnienia
    The Ideas of Klementyna Nee Tańska Hoffmanowa (1798–1845) in the Reflection of Her Students. An Outline
    Autorzy:
    Stankiewicz-Kopeć, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/448777.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Klementyna z Tańskich Hoffmanowa
    Narcyza Żmichowska
    kobiety
    edukacja
    program wychowania kobiet polskich
    wiek XIX
    Klementyna Hoffmanowa nee Tańska
    Narcyza Żmichowska;
    women
    education
    education program of Polish women
    nineteenth century
    Opis:
    Klementyna Hoffmanowa z domu Tańska (1798–1845) przez pięć lat (1826–1831 r.) pracowała jako nauczycielka „nauki moralnej” w Instytucie Rządowym Wychowania Płci Żeńskiej (Instytucie Guwernantek) oraz na związanej z nim Pensji Wzorowej. Do grona jej uczennic należała m.in. Seweryna Duchińska z domu Żochowska, 1°v. Pruszakowa (1816–1905). Pruszakowa – poetka, publicystka, tłumaczka – wydawała pismo „Rozrywki dla Młodocianego Wieku”, gdzie zamieściła kilkudziesięciostronicowy życiorys Hoffmanowej (1856, t. 1–2). Wśród uczennic Tańskiej znalazła się również Teodozja Papi z domu Gałęzowska (1810–1887). Kilkanaście lat po jej śmierci na bazie wspomnień Teodozji jej córka, pisarka Jadwiga Papi (1843–1906) poświęciła Tańskiej jeden z rozdziałów powieści Klementyna. Powieść dla dorastających panien osnuta na tle życia Klementyny z Tańskich Hoffmanowej (1905). Jednak szczególna rola przypadła najbardziej znanej z uczennic Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, wspomnianej Narcyzie Żmichowskiej (1819–1876), autorce kontrowersyjnego eseju Słowo przedwstępne do dzieł dydaktycznych Pani Hoffmanowej (1876). Pozostawione przez uczennice Klementyny z Tańskich Hoffmanowej opinie i refleksje mają rozmaity charakter. Są wśród nich tzw. „ego-dokumenty”, m.in. życiorysy/biografie (Pruszakowa), ale także artykuły, opracowania krytyczno-literackie (Żmichowska) oraz formy powieściowe (Papi).
    Klementyna Hoffmanowa nee Tańska (1798–1845), worked as a teacher of “Moral Teaching” for five years (1826–1831). She was employed at the Government Institute of Female Education (Institute for Governesses) and the associated Model School for Girls. Her students included Seweryna Duchińska nee Żochowska 1 v Pruszakowa. (1816–1905). Pruszakowa – poet, journalist and translator edited the Rozrywki dla Młodocianego Wieku [Entertainment for the Young Age] magazine, where she published a few dozen page long biography of Hoffmanowa (1856, 1–2). Another student of Tańska was Teodozja Papi nee Gałęzowska (1810–1887). Several years after her death, based on the memories of her mother, Teodozja’s daughter Jadwiga Papi (1843–1906) devoted one of the chapters of her novel Klementyna. Powieść dla dorastających panien osnuta na tle życia Klementyny z Tańskich Hoffmanowej [Klementyna. A Novel for Adolescent Girls Based on the Life of Klementyna Hoffmanowa nee Tańska] (1905). However, a special role was played by the most famous student of Klementyna Tańska, namely, Narcyza Żmichowska (1819–1876), author of a controversial essay “Słowo przedwstępne do dzieł dydaktycznych Pani Hoffmanowej” [“Preliminary Commentary to the Work of Teaching of Mrs. Hoffmanowa”] (1876). Opinions and reflections left by students of Klementyna Tańska-Hoffmanowa are varied. They include so-called “ego-documents”, such as biographies (Pruszakowa), but also articles, critical-literary essays (Żmichowska) and novels (Papi).
    Źródło:
    Studia Paedagogica Ignatiana; 2016, 19, 3; 99-121
    2450-5358
    2450-5366
    Pojawia się w:
    Studia Paedagogica Ignatiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Michał Chomiński i Jan Królikowski w obiektywie Konrada Brandla: Spojrzenie na polską fotografię teatralną drugiej połowy XIX w.
    Michał Chomiński and Jan Królikowski as Photographed by Konrad Brandel: A Look at Polish Theatre Photography in the 2nd Half of the 20th Century
    Autorzy:
    Ziętkiewicz, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519873.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Michał Chomiński
    Jan Królikowski
    Konrad Brandel
    dziewiętnastowieczna fotografia teatralna
    historia teatru polskiego 1765–1880
    emploi
    nineteenth-century theater photography
    history of the Polish theatre 1765–1880
    actor's craft
    Opis:
    Na początku roku 1866 warszawskie studio fotograficzne Konrada Brandla wykonało serię fotografii dwóch znanych aktorów dramatycznych, Michała Chomińskiego i Jana Królikowskiego. Aktorzy zostali uwiecznieni w kostiumach scenicznych, w odtwarzanych przed obiektywem fragmentach wybranych ról ze swojego bogatego repertuaru. Fotografie te, rozpowszechniane zarówno jako odbitki, jak i reprodukcje publikowane w ilustrowanym tygodniku "Kłosy", należą do najbardziej rozpoznawalnych portretów polskich aktorów XIX wieku. Omawiane fotografie są dobrze znane historykom teatru i wielokrotnie były wykorzystywane jako materiał ilustracyjny. Autorka jednak proponuje, aby nie traktować ich wyłącznie jako obrazów dokumentujących sytuację sceniczną, lecz podjąć próbę zrozumienia okoliczności ich powstania i odtworzenia tego, co aktorzy i fotograf zamierzali przekazać publiczności. Dla Chomińskiego, Królikowskiego i Brandla zdjęcia były  środkiem służącym podnoszeniu statusu zawodowego i społecznego oraz kreowaniu  wizerunku. Portrety zyskały dodatkowe znaczenia, często różne od tych, które pierwotnie mieli na myśli ich twórcy, gdy zaczęły ukazywać się w prasie i trafiać do prywatnych albumów fotograficznych, by później stać się częścią zbiorów muzealnych lub archiwalnych. Interdyscyplinarne badania nad historią fotografii i teatru pozwalają lepiej zrozumieć kulturowe mechanizmy owocujące masową produkcją portretów aktorów w rolach. W rezultacie fotografie stają się dokumentem, który może nam wiele powiedzieć nie tylko o historii fotografii i teatru, ale także o historii społecznego porządku, w jakim funkcjonowały.
    At the beginning of 1866, the Warsaw-based photographic studio of Konrad Brandel took a series of photographs of two well-known dramatic artists, Michał Chomiński and Jan Królikowski. The actors were captured dressed in their stage costumes and re-enacting before the camera snippets of selected parts from their rich repertories. Circulating both as photographic prints and as reproductions published in the Kłosy illustrated weekly, they are among the most widely recognised portraits of 19th-century Polish actors to this day. The photographs under discussion are quite familiar to historians of theatre, and they have served as illustrating material for its history numerous times. The author, however, proposes that we stop treating them only as images documenting some staged situation and undertake to examine the circumstances in which they were made and reconstruct the message that the actors and the photographer intended to convey to the public. For Chomiński, Królikowski and Konrad Brandel, were a means to boost their professional and social status and to project a certain image. The portraits took on additional meanings, often different than what their authors had intended, when they started being published by the press, found their way to private photo albums, and later, when they became part of museum or archival collections. Interdisciplinary study into the history of photography and theatre encounters provides a chance to get a better understanding of the cultural forces behind the mass production of portraits of actors in their parts. Consequently, the photographs become a document that can tell us a lot not only about the history of photography and theatre, but also about the history of the social order in which they functioned.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 139-172
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rosyjskie piśmiennictwo XIX wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
    Russian nineteenth-century prints in the holdings of the Warsaw University Library
    Autorzy:
    Olczak, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/472260.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Tematy:
    Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
    książka rosyjska w zbiorach polskich
    historia księgozbiorów
    książka XIX w.
    Warsaw University Library
    Russian printed books i Polish collections
    history of book collections
    nineteenth
    century book
    Opis:
    Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie powstała w 1817 roku. Jej pierwszym dyrektorem został S. B. Linde, wybitny uczony slawista i leksykograf. Biblioteka mimo bardzo poważnego kryzysu wywołanego represjami politycznymi po upadku powstania listopadowego, kiedy skonfiskowano około 70% zbiorów, działa nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. W ciągu swojej historii wielokrotnie zmieniała się jej afiliacja instytucjonalna i w związku z tym oficjalna nazwa, ale zachowana została ciągłość instytucjonalna. Była kolejno: Biblioteką Publiczną, związaną z Królewskim Uniwersytetem Warszawskim (1817–1834), Biblioteką Rządową (1834–1840), Biblioteką Warszawskiego Okręgu Naukowego (1840– 1862), Biblioteką Główną (1862–1871), Biblioteką Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego z rosyjskim językiem wykładowym (1871–1915), następnie Biblioteką Uniwersytecką. Bogate zbiory dziewiętnastowieczne, które nawarstwiały się na przestrzeni dziejów biblioteki, spowodowały, że w roku 1999 wydzielono je i uznano za historyczne zbiory specjalne, przyjmując jako obowiązujące dla nich cezury lata 1801–1918. W tej kategorii zbiorów szczególnie wyróżnia się kolekcja literatury rosyjskiej, która w powszechnej opinii jest specjalnością BUW. W artykule zostały zaprezentowane wstępne wyniki badań, które miały na celu dokładniejsze określenie liczebności tej kolekcji. W sposób przeglądowy przedstawiono także etapy kształtowania się bogatych zbiorów rosyjskich, korygując niektóre rozpowszechnione opinie na ten temat.
    The University Library in Warsaw was established in 1817, and Samuel B. Linde, an outstanding man of learning, Slavonic philologist, and lexicographer became its fi rst director. The Library, in spite of the grave crisis caused by the political repressions after the fall of the November Uprising in 1831, when 70% of its holdings were confi scated, was not closed down and continued to function, and retains its institutional continuity until today. During its history, the Library’s affi liation changed several times. The name of the Library also underwent changes: Public Library unoffi cially linked with the University of Warsaw (1817–1834); Government Library (1834–1840); Library of the Warsaw Educational District (1840–1862); Central Library (1862–1871); Library of the Imperial University of Warsaw (1871–1915); and fi nally, since 1915, the University Library in Warsaw. Nineteenth-century holdings of the University Library are particularly abundant and valuable. In 1999, in acknowledgment of their importance, books published between 1801–1918 were separated from the rest of the holdings and assigned the status of a special historical collection. Within this category, the Russian publications are considered of exceptional importance. They are widely deemed the specialisation of the University Library in Warsaw. In his article Z. Olczak presents the results of a preliminary research aimed at a more precise estimation of the number of Russian publications in the Library. He also discusses the development of these holdings in historical context, and proposes amendments to widespread erroneous believes in this respect.
    Źródło:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2015, 9; 83-96
    1897-0788
    2544-8730
    Pojawia się w:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Archives and blank spots: scholarly perspectives for recovering Polish music (1794–1945)
    Autorzy:
    Gmys, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/780407.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    blank spot in the history of music
    Polish music in the nineteenth century and in the early twentieth century
    the music of Józef Nowakowski
    Józef Elsner
    Karol Kurpiński
    Ignacy Feliks Dobrzyński
    Stanisław Moniuszko
    Eugeniusz Morawski
    Feliks Nowowiejski
    Adolf Gużewski
    national style in music
    Opis:
    In this article, the author tries to present the issue of blank spots in the history of Polishmusic since 1794 (the world premiere of Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale [The supposedmirtacle, or Cracovians and highlanders] composed by Jan Stefani to the libretto of Wojciech Bogusławski is regarded as a symbolic beginning of national style in Polish music) up to the end of the SecondWorld War. It was a great period in history when Poland twice did not exist as a state (between1795 and 1918 and between 1939 and 1945).At the beginning the attention is drawn to the Polish music in the nineteenth century. Author describes new discoveries such as the Second Piano Quintet in E flat Major (with double bassinstead of second cello) by Józef Nowakowski (Chopin’s friend), and String Quartets op. 1 and monumentaloratorio Passio Domini Nostri Jesu Christi by Józef Elsner who was Chopin’s teacher in the Conservatory of Music in Warsaw (Elsner’s Passio discovered at the end of the twentieth century isregarded now as the most outstanding religious piece in the history of Polish music in the nineteenth century). Among other works author also mentions romantic opera Monbar (1838) by Ignacy Feliks Dobrzyński and first opera of Stanisław Moniuszko Die Schweitzerhütte (about 1839) written to the German libretto during composer’s studies at Singakademie Berlin.  Addressing the issue of Polish music of the first half of the twentieth century author draws attention to the composer Eugeniusz Morawski regarded as the leading Polish author of programme music next to Mieczysław Karłowicz (unfortunately Morawski is still forgotten figure in the Polish musical life).  Among others the importance of symphonic heritage of Feliks Nowowiejski, an author ofextremely popular in Europe during the second decade of twentieth century oratorio Quo vadis, is mentioned. At the end of article, the author takes up the problem of the enigmatic figure of Adolf Gużewski.The whole musical output of Gużewski, whose opera Dziewica lodowców [The Ice Maiden] was applauded in Warsaw and Russian opera houses in the second decade of the twentieth century, is now considered lost.
    Źródło:
    Interdisciplinary Studies in Musicology; 2019, 19; 95-105
    1734-2406
    Pojawia się w:
    Interdisciplinary Studies in Musicology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku
    The English Guitar in Polish Musical Culture around the Turn of the Nineteenth Century
    Autorzy:
    Gurgul, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25806080.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    gitara angielska
    gitara rosyjska
    Józef Elsner
    Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu
    Biblioteka Jagiellońska
    audiosfera Polski przełomu XVIII i XIX wieku
    English guitar
    Russian guitar
    Diocesan Library in Sandomierz
    Polish audiosphere around the turn of the nineteenth century
    Jagiellonian Library in Kraków
    Opis:
    Niniejszy artykuł poświęcony jest zachowanym polskim źródłom muzycznym przeznaczonym na gitarę angielską, chordofon szarpany popularny w drugiej połowie XVIII wieku głównie na Wyspach Brytyjskich. W Polsce zachowało się osiemnaście źródeł muzycznych przeznaczonych na gitarę angielską w stroju G-dur (na Zachodzie dominował strój C-dur). Autor starał się przez pryzmat zachowanych źródeł muzycznych oraz licznych świadectw słownych z epoki ukazać, jakie miejsce zajmował instrument w ówczesnej audiosferze Polski przełomu XVIII i XIX wieku. Duża część zachowanych źródeł związana jest z działalnością Józefa Elsnera, który dostrzegł popularność gitary angielskiej w polskich salonach szlacheckich i mieszczańskich. Warszawskie druki Elsnera ukazały się w roku 1803 (Pięć arii z opery Wintera, jedna z pierwszych dziewiętnastowiecznych warszawskich publikacji muzycznych) oraz 1805 (opracowania fragmentów popularnych w Warszawie oper wydane w ramach serii Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich); są jedynymi drukowanymi źródłami na gitarę angielską w Polsce. Uzupełnieniem elsnerianów jest partia gitary angielskiej w operze Leszek Biały oraz rękopis z Biblioteki Jagiellońskiej, zawierający opracowanie wodewilu z opery Elsnera Siedem razy jeden. Prócz wodewilu w Bibliotece Jagiellońskiej znajduje się dziewięć innych rękopiśmiennych źródeł, w tym krótka szkoła gry na gitarze angielskiej, cykl wariacji Carlamottiego, wiele miniatur solowych oraz opracowania wyjątków z popularnych wówczas oper. Dwa najpóźniej powstałe źródła, pochodzące z Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu i powstałe w drugiej dekadzie XIX w., wiążą się z przemianami konstrukcyjnymi gitary angielskiej, które przebiegały na ziemiach zachodnich Słowian, na pograniczu Europy wschodniej i zachodniej. Owe zmiany związane są szczególnie z charakterystycznym dla polskiej literatury na gitarę angielską strojem G-dur i łączą się z początkami innego instrumentu – gitary rosyjskiej.
    This article discusses the surviving Polish sources containing music for the English guitar, a plucked chordophone popular in the second half of the eighteenth century, mainly in the British Isles. Eighteen such sources have been preserved in Poland, scored for English guitar in G major (whereas a C major tuning prevailed in the West). Using these sources, as well as numerous verbal accounts from the period, the author attempts to show the place this instrument held in the Polish audiosphere of the late eighteenth and early nineteenth century. A large proportion of the surviving sources are related to the activity of Józef Elsner, who observed the popularity of the English guitar in the salons of the Polish gentry and bourgeoisie. Elsner’s Warsaw prints appeared in 1803 (arrangements of fve arias from an opera by Peter Winter, one of the first music publications in nineteenth-century Warsaw) and 1805 (settings of selections from operas popular in the city, published in the series “Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich” [A selection of beautiful musical works and Polish songs]). These are the only printed sources of music for this instrument in Poland. Other Elsner-related materials include an English guitar part in his opera “Leszek Biały” [Leszek the White] and a manuscript kept at the Jagiellonian Library in Kraków containing a setting of the vaudeville from Elsner’s opera “Siedem razy jeden” [Seven times one]. Nine other handwritten sources can be found at the same library, including a concise handbook of English guitar technique, a set of variations by Carlamotti, numerous solo miniatures, and settings of selections from then popular operas. The two latest sources, compiled in the 1810s and now kept at the Diocesan Library in Sandomierz, reflect the changes in the instrument’s construction taking place in western Slavic countries. Those changes were related to the introduction of the G major tuning characteristic of the Polish literature for English guitar and to the early history of another instrument – the Russian guitar.
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 1; 65-95
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „IV Księga Ezdrasza” w polskiej literaturze XIX wieku (E. Orzeszkowa oraz M. Konopnicka i S. Witwicki)
    “IV Ezra” in Polish Literature of the Nineteenth Century (E. Orzeszkowa, M. Konopnicka, S. Witwicki)
    Autorzy:
    Obsulewicz, Beata K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807375.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    wiek XIX
    historia literatury polskiej
    problematyka biblijna w literaturze
    IV Księga Ezdrasza
    apokryfy Starego Testamentu
    Mirtala
    Eliza Orzeszkowa
    powieść historyczna
    tematyka żydowska
    Maria Konopnicka
    Stefan Witwicki
    the nineteenth century
    history of Polish literature
    topics of biblical literature
    IV Ezra
    apocrypha of the Old Testament
    historical novel
    Jewish themes
    Opis:
    The article concerns the traces of the Old Testament apocrypha IV Ezra in the Polish literature of the nineteenth century. It shows how the prose (novel Mirtala of Eliza Orzeszkowa) and Polish poetry (Ezra’s prayer of Maria Konopnicka and Ezra and Uriel of Stefan Witwicki) exploit issues evoked by the Biblical apocrypha and portray the figure of its author. The analyzed texts demonstrate that the Polish writers knew the Old Testament apocrypha and therefore it explains its presence in the Polish literary culture of the nineteenth century. An interesting issue is the question of how Polish culture absorbed the apocryphal book. Numerous textual and archival traces lead to French and German works, but an indication of specific sources is still a research task for biblical scholars and historians of literature.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 3; 31-49
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modlitwy przy konających w polskich modlitewnikach rzymskokatolickich XIX wieku. II. Charakterystyka
    Prayers of moribund in the Polish Roman Catholic prayer books nineteenth century. II. Characteristics
    Autorzy:
    Jakiel, Edward
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/627121.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
    Tematy:
    Prayers of moribund
    the Polish Roman Catholic prayer books nineteenth century
    characteristics
    characterized by their structure
    present content
    comments on their modifications, variations and editors
    removed from the rituals
    grown out in the circles popular devotion
    modlitwy przy konających
    polskie modlitewnik rzymskokatolickie XIX wieku
    charakterystyka
    modlitwy wstawienniczo-błagalne
    też gesty
    „świecki ryt”
    dwa zasadnicze ujęcia modlitw przy konających
    modlitwy rytuałów
    pobożność ludowa
    trwałość i sposób realizowania się najmniejszej społeczności
    wielka wspólnota Kościoła Powszechnego
    Opis:
    Repertuar modlitw przy konających był bogaty. Podawane w wydawnictwach dewocyjnych modlitewne czuwania przy konających nie ograniczały się jedynie do modlitw wstawienniczo-błagalnych, chociaż to głównie one wypełniały czas modlitewnej, ostatniej posługi przy żyjącym. Zawierały też gesty. Chodzi tu o pokropienia wodą święconą, podawanie do całowania krucyfiksu, znaczenie znakiem krzyża. W takich sytuacjach mamy niejako „świecki ryt”. Jest on wprawdzie osadzony w liturgicznej modlitwie Kościoła i formularzach podawanych w rytuałach, niemniej noszący wyraźne ślady pia exercitia. Swą strukturą i treścią modlitw, skoncentrowanych na akcie pokuty i miłosierdziu Bożym, apokryfizowały one sakrament namaszczenia chorych, wpisując go w obręb ludowych praktyk religijnych. Mamy dwa zasadnicze ujęcia modlitw przy konających. Pierwszy, bardziej liturgiczny, teologicznie nośny i poprawny, wyrósł na bazie treści zawartych w rytuałach. Model ten reprezentuje modlitewnik abpa Dunina, przy czym należy zastrzec, że ten modlitewnik wielkopolski w równym stopniu wykorzystuje modlitwy rytuałów, a więc oficjalne, jak też modlitwy wyrosłe w duchu pobożności ludowej lub w niej na tyle zadomowione, że z nią właśnie utożsamiane. Drugi, to model modlitw zdecydowanie wyrosłych w duchu środowiska pobożności ludowej, czego przykładem jest też kilkakrotnie wznawiany modlitewnik Edwarda Odyńca. Z jakichkolwiek pni wyrastały, praktyki modlitewne przy konających uzmysławiają nie tylko styl i charakter dziewiętnastowiecznej pobożności i kultury religijnej, ale też dowodzą integracji wierzących, trwałości i sposobu realizowania się najmniejszej społeczności w wielkiej wspólnocie Kościoła Powszechnego.
    I'll discuss all the prayers of the moribund, which contained Polish Roman Catholic prayer of the nineteenth century. Mainly they are characterized by their structure. Present content that contain these prayers is given comments on their modifications, variations and editors. I present each prayer, in this litany, prayer removed from the rituals, but also grown out in the circles popular devotion.
    Źródło:
    Język - Szkoła - Religia; 2013, 8, 2; 94-109
    2080-3400
    Pojawia się w:
    Język - Szkoła - Religia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-41 z 41

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies