Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "national philosophy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 26
Tytuł:
Лінгвоісторіографія української лінгвістики ХХІ століття: жанрові різновиди репрезентації
Linguistic historiography of the XXI century Ukrainian Linguistics: representation genre varieties
Autorzy:
Kosmeda, Tetyana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31344010.pdf
Data publikacji:
2022-12-28
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
антропоцентризм
дискурс
жанр
лінгвоісторіографія
націєцентризм
національна наукова школа
філософія науки
anthropocentrism
discourse
genre
linguistic historiography
nation-centrism
national research school
philosophy of science
Opis:
У науковій розвідці актуалізується принцип антропоцентризму та націєцентризму у зв’язку з викладом теоретичних засад української лінгвоісторіографії, що базується на національній традиції і нових підходах до принципів опису історії мовознавства. Зазначене важливо для переосмислення української лінгвофілософії і філософії науки загалом. У сучасній українській лінгвістиці актуалізовані традиційні жанри репрезентації історіографії (покажчик, біобібліографія, хрестоматія, монографічні видання, наукові статті і под.), присвячені питанням історії розвитку української лінгвістики загалом, наукових осередків і шкіл зокрема, опису досягнень в окремих галузях українського мовознавства, напрацювань окремих учених та ін.) і нові гібридні жанри (метабібліографічні посібники, бібліографія окремих часописів, хрестоматії за окремими науковими напрямами, словники персоналій та ін.). У сучасному науковому просторі відбувається становлення й розвиток критично-шанувального дискурсу, лінгвістики персоналій.
The paper discusses the principle of anthropocentrism and nation-centrism in relation to the presentation of the theoretical foundations of Ukrainian linguistic historiography, based on national traditions and new approaches to the principles of describing the history of linguistics. It is significant for reconsidering Ukrainian linguistic philosophy and philosophy of science in general. In modern Ukrainian linguistics, traditional genres of historiography are updated (index, biobibliography, textbook, monographs, scientific articles, etc.) on the history of Ukrainian linguistics in general, research centers and schools in particular, descriptions of achievements in certain fields of the Ukrainian linguistic studies, etc.) and new hybrid genres (metabibliographic manuals, bibliography of individual journals, textbooks in some scientific fields, dictionaries of personalities, etc.). In the modern scientific space the formation and development of critical-respecting discourse as well as linguistics of personalities can be observed.
Źródło:
Studia Ucrainica Varsoviensia; 2022, 10; 75-87
2299-7237
Pojawia się w:
Studia Ucrainica Varsoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Władysław Tatarkiewicz – logos i ethos wychowawcy polskiej inteligencji
Władysław Tatarkiewicz: The Logos and Ethos of the Teacher of Polish Intelligentsia
Autorzy:
Skrzydlewski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/12303021.pdf
Data publikacji:
2016-11-30
Wydawca:
Fundacja Biografie Codzienności
Tematy:
Władysław Tatarkiewicz
historia filozofii
etyka
biografia
tradycje narodowe i katolickie
history of philosophy
ethics
biography
national and Catholic traditions
Opis:
W artykule pragnę ukazać losy życiowe prof. Władysława Tatarkiewicza i ich wpływ na jego formację intelektualną, a także dokonywane przez niego wybory moralne, intelektualne. Był on wychowawcą i nauczycielem wielu polskich pokoleń intelektualistów, a jego opracowania z dziedziny etyki, historii filozofii oraz estetyki stanowią wielki skarb intelektualnej kultury polskiej. Do dnia dzisiejszego w kulturze polskiej mało znaną jest sprawa roli jaką w jego formacji intelektualnej odegrała religia katolicka i sama polska kultura narodowa. Droga życia profesora Władysław Tatarkiewicza była złożona, bogata, moralnie piękna, a w swojej treści osadzona w polskości i tradycji narodowej, katolickiej. Zasadniczą rolę w formacji Tatarkiewicza odegrało obok domu rodzinnego, żyjącego kulturą szlachecką, ziemiańską – klasyczne gimnazjum. Ukończył je w Warszawie w wieku lat siedemnastu. Przez zapoznanie się z greką, łaciną oraz literaturą klasyczną rozmiłował się w greckim ideale kalokagatheii. Tam też swoją uwagę zwrócił ku sztuce, architekturze oraz rozważaniom z dziedziny estetyki i filozofii. Jak pisał „Wychowałem się w domu wierzącym. Prawdy wiary były dla mnie w dzieciństwie i później taką samą rzeczywistością jak fakty otaczającego mię świata. Niemało ułatwiły mi życie, choć czasem myślę, że wiara religijna jest rzeczą, którą należy samemu zdobyć, a nie dziedziczyć” (Wspomnienia, s. 120).
This article portrays the life of Professor Władysław Tatarkiewicz and his life’s influence on his intellectual development, as well as his moral and intellectual choices. He was an educator and a teacher of many generations of Polish intellectuals. His works in the field of ethics, history of philosophy and aesthetics are great intellectual treasures of Polish culture. To date, little has been known about the role that the Catholic religion and Polish national culture played in his intellectual development. The life of Professor Tatarkiewicz was complex, varied, morally beautiful and embedded in Polish culture and national Catholic tradition. He came from a family of landowners and graduated from a classic high school in Warsaw at the age of seventeen. When studying Greek and Latin classical literature, he liked the Greek ideal of kalokagathia. He became interested in art, architecture, aesthetics and philosophy. As he wrote, ‘I grew up in a religious family. As a child and later, I treated the truths of faith on equal terms as the facts of the surrounding world. They did not make my life easier, but sometimes I think that religious faith is something we should get by ourselves rather than inherit’ (Wspomnienia, p. 120).
Źródło:
Biografistyka Pedagogiczna; 2016, 1, 1; 119-132
2543-6112
2543-7399
Pojawia się w:
Biografistyka Pedagogiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wkład Zbigniewa Jordana w podtrzymywanie kontaktów polskiej filozofii emigracyjnej z filozofią krajową
Zbigniew Jordan’s Contribution to Supporting Contacts Between Polish Émigré Philosophy and Philosophy Developed in Poland
Autorzy:
Konstańczak, Stefan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31232828.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Zbigniew Jordan
Polish philosophical tradition
popularization of national philosophy in the world
polskie tradycje filozoficzne
popularyzacja krajowej filozofia i socjologia na świecie
Opis:
Autor prezentuje mało znane fakty z historii polskiej nauki świadczące o tym, że przedstawiciele polskiej emigracji powojennej mieli bardzo dobre rozeznanie o sytuacji w nauce krajowej. W filozofii przykładem tego były kontakty Zbigniewa Jordana (1911–1977) z przedstawicielami filozofii pracującymi w kraju. Jordan przez wiele lat utrzymywał systematyczne kontakty z około czterdziestoma osobami, stanowiącymi elitę polskiej powojennej filozofii i socjologii. Do grona jego znajomych i korespondentów należeli m.in. Jan Łukasiewicz, ks. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria i Stanisław Ossowscy, Tadeusz i Janina Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, a także przedstawiciele polskiej emigracji pracujący na uczelniach zachodnich. Dzięki tym kontaktom potrafił zrealizować naraz dwa cele. Po pierwsze, popularyzował godne upamiętnienia osiągnięcia nauki polskiej, dzięki czemu jego starania zapewniały ścisły związek między nauką krajową a światową. Po drugie, zapewniał historyczna ciągłość nauki polskiej, której nie przerwało nawet wprowadzenie komunistycznych porządków w kraju, które sprowadzały się do próby odrzucenia całej dotychczasowej tradycji. Autor stoi na stanowisku, że nauka stanowi najważniejszą część kultury i z tej racji dokonania Jordana powinny zostać spopularyzowane w całym środowisku nauki w Polsce jako przykład, którym winni kierować się jej młodzi adepci, koncentrujący się wyłącznie na karierze w zagranicznych instytucjach naukowych. 
The author presents little-known facts from the history of Polish science proving that representatives of Polish post-war emigration had a very good understanding of the situation of science in Poland. In philosophy, this situation was exemplified by the contacts of Zbigniew Jordan (1911–1977) with representatives of philosophy active in Poland. For many years, Jordan maintained regular contacts with approx. forty people belonging to the elite of Polish post-war philosophy and sociology. His friends and correspondents included, among others, Jan Łukasiewicz, Rev. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria and Stanisław Ossowski, Tadeusz and Janina Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, as well as Polish emigrants employed at Western universities. Owing to these contacts, he was able to achieve two goals at once. First of all, he popularized the achievements of Polish science worthy of commemoration, thanks to which his efforts ensured a close relationship between national and world science. Secondly, he ensured the historical continuity of Polish science, which was not interrupted even by the introduction of communist orders in the country, that boiled down to an attempt at rejecting the entire previous tradition. The author is of the opinion that science is the most important part of culture and for this reason Jordan's achievements should be popularized throughout the scientific community in Poland, as an example to be followed by its young adepts focusing exclusively on careers in foreign scientific institutions.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 3; 93-113
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wieszczowie i czyny prorocze. Zygmunta Krasińskiego rozważania o poezji i poetach w kontekście genezy proroctwa Przedświtu
On Seers and Prophetic Acts: Zygmunt Krasiński’s Reflections on Poetry and Poets in the Context of the Origins of the Prophecy of Przedświt
Autorzy:
SOKULSKI, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1046911.pdf
Data publikacji:
2020-01-12
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Zbigniew Krasiński, Przedświt, polski mesjanizm narodowy, profetyzm, Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, August Cieszkowski, literatura jako wyraz samoświadomości narodowej, charakter narodowy, historiozofia, romantyzm polski
Zbigniew Krasiński, Przedświt, Polish Romantic messianim, prophetism, Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, August Cieszkowski, literature as an expression of the consciousness of the nation, national character, philosophy of history, Polish Romanticism
Opis:
Zygmunt Krasiński w Przedświcie wystąpił jako prorok zwiastujący królestwo Boże, „nowe niebo i nową ziemię”. Poemat nie wyrósł jednak wyłącznie na glebie adwentystycznych marzeń emigracji polskiej, jest bowiem również dziełem artystycznym realizującym założenia nowej formy profetyczno-idealistycznej „poezji trzeciej epoki”. Przedświt to słowo „trzeciego wieszcza” zwieńczające „rozeznawanie się w jestestwie swoim” „duszy narodowej” pozbawionej „ciała politycznego”, tłumaczące najpełniej sens przeszłości i przyszłości narodu oraz charakter jego posłannictwa. To także poemat miłosny, w którym Krasiński uwiecznił swoją Beatricze, przynosząc zarazem objawienie prawd ostatecznych.
In his epic poem Przedświt [„Predawn”] Zygmunt Krasiński appears as a prophet announcing the Kingdom of God, „a new heaven and a new earth.” However, the poem does not merely express the ‘Adventist dreams’ of the Polish diaspora, since it is also a literary work advancing the ideas of the new prophetic and idealist “poetry of the third epoch.” Przedświt, the voice of the third Polish Romantic “seer,” is simultaneously the conclusion of the “discernment of its own being” by the “nation’s soul” deprived of a political body: the poem explains, in a possibly fullest manner, the meaning of the past and of the future of the Polish nation, pointing to the core of the nation’s mission in the world. Last but not least, Przedświt is also a love poem: while conveying the revelation of the final things, Krasiński also immortalized his Beatrice. Translated by Dorota Chabrajska
Źródło:
Ethos; 2017, 30, 3 (119); 213-233
0860-8024
Pojawia się w:
Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teoretyczne podstawy bezpieczeństwa państwa
The theoretical basis of the national security
Autorzy:
Ciszek, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1810974.pdf
Data publikacji:
2019-12-12
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
bezpieczeństwo
teoria bezpieczeństwa
bezpieczeństwo narodowe
polityka bezpieczeństwa
filozofia bezpieczeństwa
security
theory of security
national security
politics of security
philosophy of security
Opis:
W literaturze z zakresu politologii i bezpieczeństwa narodowego funkcjonują różne, mniej lub bardziej bliskoznaczne kategorie określające teoretyczne podstawy bezpieczeństwa państwa (bezpieczeństwa narodowego). W niniejszym artykule zostały one omówione. Autor zaczął od tych bardziej ogólnych, a skończył na przedstawieniu istoty bezpieczeństwa narodowego. Omówiono również podstawowe zagadnienia związane z tą tematyką (bezpieczeństwa państwa). Scharakteryzowano m.in. typologię bezpieczeństwa, strukturę bezpieczeństwa państwa, środki ochrony zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa. Ukazano również główne zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego.
In the literature concerned with political science and national security, there are less or more synonymous terms defining theoretical basis of the state security. They have been discussed in the article. The author begins with the more general basis and ends by introducing issues connected with the subject area of the national security. The basic problems involved have been also discussed. There have been characterized, among other things, terms like: the typology of security, the structure of the national security, the protection agents of the external and internal national security. The main threats to the national security have been also presented.
Źródło:
DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne; 2012, 9, 9; 39-47
1730-0274
Pojawia się w:
DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Systemowe ujęcie filozofii bezpieczeństwa ekologicznego w kontekście bezpieczeństwa narodowego
Systemic Approach Philosophy of Ecological (Environmental) Security in the Context of National Security
Autorzy:
Ciszek, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/470500.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
bezpieczeństwo ekologiczne
bezpieczeństwo narodowe
filozofia systemowa (systemów)
teoria systemów
nauki o bezpieczeństwie
ecological security
national security
system philosophy (philosophy of systems)
systems theory
science of security (science of safety)
Opis:
Ecological (environmental) security can be defined as a permanent state of no threats to environmental balance. The security understood that way is analyzed in the context of national security. National security is more and more often being described as a system. This publication assumes that no state will be able to maintain its integrity unless it provides an appropriate level of ecological security perceived as systemic environmental protection. A secure state is the one taking care of the natural environment. This approach results from the systems philosophy, promoted in the publication, concerning the perception of ecological security as one of the areas (subsystems) of the global national security system (supersystem). A proper condition of the natural environment framed by state borderlines is reflected in other system-related domains shaping the global national security system. The issues mentioned in the publication are going to be juxtaposed with the concept of the national security of Poland; still, these remarks are going to be of general nature, going beyond the context of Poland.
Źródło:
Studia Ecologiae et Bioethicae; 2016, 14, 1; 129-150
1733-1218
Pojawia się w:
Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rosja za kamiennym murem. Nowe średniowiecze w twórczości Władimira Sorokina (na przykładzie powieści Dzień oprycznika)
RUSSIA BEHIND A STONE WALL. NEW MIDDLE AGE IN THE NOVEL DAY OF THE OPRICHNIK BY VLADIMIR SOROKIN
Autorzy:
Kozak, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/444634.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
philosophy of history
dystopia
Sorokin
Russian national identity
Oprichnina
Opis:
The article debates the sources of the Russian national identity, inspired by the novel by Vladimir Sorokin Day of the Oprichnik. In this dystopian fiction Sorokin depicts Russia in the third decade of the 21st century as a place where technological progress meets a return to the ancient social order, encapsulated in the system of state controlled terror called the Oprichnina. Sorokin exploits that vision to reflect upon the Oprichnina as a diabolical constant relapsing in deceptively different costumes throughout centuries of Russian history. Indeed, in various press interviews the Russian novelist asserts that the Oprichnina constitutes the very foundation of the Russian national identity.
Źródło:
Acta Neophilologica; 2016, XVIII/2; 213-221
1509-1619
Pojawia się w:
Acta Neophilologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Retrospective analysis of an intercultural paradigmatic shift in the philosophical and educational thought in Ukraine in the second half of the 19th and the beginning of the 20th century
Autorzy:
Saukh, Petro
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22655346.pdf
Data publikacji:
2023-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Ukrainian philosophical and pedagogical thought
ethnic self-identification
mentality
national idea
intercultural shifts
philosophy of teaching and education
pedagogical anthropology
syncretism of education and teaching
Opis:
The article reveals the peculiarities of intercultural paradigmatic shifts in the philosophical and pedagogical thought of Ukraine in the second half of the 19th and early 20th centuries. It has been proven that Ukrainian philosophical and educational thought (despite the fact that it objectively bordered with the Russian one and actively fits into the pan-European philosophical and pedagogical algorithm) had a number of specific national concrete-cultural features and colours. Its image was closely related to the formation of the “soul of the Ukrainian people”, which was formed by a combination of mental, cultural and moral characteristics. The matrix of paradigmatic shifts in philosophical and pedagogical thought of this period was focused on the semantic, ontological dimensions of human spirituality, pedagogical factors of personality development, the formation of the national discourse of educational science as a certain theoretical integrity. It has been confirmed that the philosophical and pedagogical thought, which unfolded within the framework of socio-political development of scientific and educational institutions and which performed a human-creating function in culture, was characterized by a tendency to create an intercultural “philosophy of teaching and education”, which became the background for pedagogical constructions of our (that?) time. On this basis, the most important constants in the development of education of this period are determined, which have heuristic significance and are in many respects compliant with modern educational transformations, which require comprehensive understanding, primarily from the standpoint of pedagogical anthropology.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2023, 23, 4; 28-39
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Recepcja twórczości Mikołaja Bierdiajewa w myśli politycznej polskiego nacjonalizmu w latach trzydziestych XX wieku
The Reception of Nikolai Berdyaev’s Work in the Political Thought of Polish Nationalism in the 1930s
Восприятие творчества Николая Бердяева политической мыслью польского национализма в тридцатые годы XX века
Autorzy:
Dawidowicz, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2235066.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Russian philosophy
political thought
Nikolai Berdyaev
National Party
National Democracy
Polish political thought
nationalism
the idea of the ‘New Middle Ages’
filozofia rosyjska
myśl polityczna
Mikołaj Bierdiajew
Stronnictwo Narodowe
Narodowa Demokracja
polska myśl polityczna
nacjonalizm
idea „nowego średniowiecza”
Opis:
W latach trzydziestych XX w. ważną inspiracją ideową polskiego nacjonalizmu okazały się poglądy jednego z wybitnych filozofów pierwszej połowy XX w., Mikołaja Bierdiajewa (1874–1948). Podstawą jego refleksji było dostrzeżenie kryzysu kultury europejskiej, a w tym również kryzysu współczesnego człowieka. Według Bierdiajewa przyszłość oznaczała powrót do sakralnego modelu kultury, czyli urzeczywistnienia idei „nowego średniowiecza”. Poglądy Bierdiajewa inspirowały ideologów Narodowej Demokracji do różnorodnych przemyśleń. Jego filozofia miała wpływ zarówno na myślicieli Stronnictwa Narodowego, jak i działaczy obozu narodowo-radykalnego.
In the 1930s, the views of Nikolai Berdyaev (1874–1948), one of the outstanding philosophers of the first half of the twentieth century, proved to be an essential ideological inspiration for Polish nationalism. Berdyaev’s reflections were based on his perception of the crisis of European culture, including that of contemporary man. According to Berdyaev, the future would bring a return to the sacred model of culture, i.e. the realisation of the idea of the ‘New Middle Ages’. Berdyaev’s views influenced the ideologists of National Democracy to reflect on the issue from multiple perspectives. His philosophy inspired both thinkers of the National Party and activists of the National Radical Camp.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2021, 56, 1; 47-68
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prepozytywistyczna (?) koncepcja filozofii narodowej Michała Wiszniewskiego. cz. 2: Charakter i język filozofii narodowej
Autorzy:
Cygan, Milena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2195235.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Michał Wiszniewski
national philosophy
prepositivism
romanticism
nineteenth-century philosophy
filozofia narodowa
prepozytywizm
romantyzm
filozofia XIX wieku
Opis:
Termin „filozofia narodowa” obejmuje swym znaczeniem te specyficzne trendy filozoficzne, które występowały w wieku XIX, w okresie romantyzmu. Niemniej nie wszyscy myśliciele, którzy rozwijali koncepcję filozofii narodowej, należeli do tego wiodącego wówczas nurtu. Romantykiem nie był na pewno Wiszniewski, co też, między innymi, starano się pokazać w pierwszej części artykułu. Jednakże, podobnie jak każdy, kto postulował potrzebę stworzenia filozofii narodowej, tak i Wiszniewski stanął przed koniecznością określenia, czym według niego miałaby się charakteryzować filozofia narodowa, czyli stanął przed koniecznością określenia jej charakteru narodowego, stosunku do filozofii w ogóle, a także języka, w jakim miałaby się wyrażać. Tym zagadnieniom został poświęcony artykuł w swojej drugiej części. Stanowi on ponadto próbę oceny omawianej koncepcji Wiszniewskiego, a także odpowiedzi na pytanie „czy?” i na „ile?” można ją określić jako prepozytywistyczną.
The term national philosophy includes the specific philosophical trends that existed in the nineteenth century, during the Romantic period. However, not all thinkers who developed the concept of national philosophy belonged to the then leading trend. Michał Wiszniewski was certainly not a romantic, which, among other things, was tried to show in the first part of the article. However, just like everyone who postulated the need to create a national philosophy, so Wiszniewski faced the need to determine what, according to him, would characterize the national philosophy i.e. he faced the need to determine its national character, attitude to philosophy in general, and the language in which would express itself. That is why the article in its second part is devoted to these issues. In addition, it is also an attempt to assess the concept of Wiszniewski, as well as to answer the question “whether?” and “how much?” it can be described as prepositivist.
Źródło:
Logos i Ethos; 2020, 55, 2; 87-100
0867-8308
Pojawia się w:
Logos i Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prepozytywistyczna (?) koncepcja filozofii narodowej Michała Wiszniewskiego
Autorzy:
Cygan, Milena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2195330.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Michał Wiszniewski
national philosophy
prepositivism
romanticism
 nineteenth-century philosophy
filozofia narodowa
prepozytywizm
romantyzm
filozofia XIX w.
Opis:
Powstanie i rozwój polskiej filozofii narodowej zazwyczaj kojarzone są z pierwszą połową XIX wieku i myślicielami doby romantyzmu. Jednakże nie wszyscy filozofowie tamtego okresu należeli do wspomnianego nurtu. Niektórzy bardziej zbliżali się w swych poglądach do idei głoszonych przez późniejszych pozytywistów. Do tego grona należał Michał Wiszniewski (1797–1865), profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiciel krakowskiego ośrodka naukowego, uważany za jednego z głównych prepozytywistów polskich. Również i on wystąpił z projektem filozofii narodowej. W literaturze z zakresu historii filozofii rzadko się o niej wspomina. Wiszniewski nie napisał osobnego dzieła poświęconego w całości temu zagadnieniu. Myśli odnoszące się do koncepcji filozofii narodowej znajdują się w różnych jego pracach. Celem artykułu jest ich wydobycie, uporządkowanie i dostarczenie w miarę całościowego i spójnego obrazu tejże koncepcji. Z tego względu artykuł został podzielony na dwie części. W pierwszej (którą jest obecny artykuł) zostało zaprezentowane historyczno-filozoficzne tło, na którym zrodziła się koncepcja Wiszniewskiego, oraz czynniki, jakie wpłynęły na sformułowanie przez niego postulatu stworzenia polskiej filozofii narodowej. W artykule zwrócono ponadto uwagę na cechy, które łączą koncepcję Wiszniewskiego z romantykami, idealistami i sprawiają, że trudno jednoznacznie zakwalifikować ją jako prepozytywistyczną. Z drugiej zaś strony wykazano, co wyróżniało projekt Wiszniewskiego, pokazując, że filozofia narodowa niekoniecznie musi oznaczać to samo, co filozofia romantyczna o tendencjach mesjanistycznych.
Polish national philosophy is usually associated with the phenomena and concepts prevalent in the first half of the 19th century, i.e. in the Romantic era. This philosophy is traditionally linked with the main representatives of Romanticism, although not all Romantic thinkers belonged to this current – there were also philosophers whose views were closer to the ideas propagated later by positivists. This group includes Michał Wiszniewski (1797–1865), a professor at the Jagiellonian University, and a representative of the Krakow’s philosophical milieu, who is considered one of the main Polish prepositivists. He also put forward the idea of a national philosophy project, a concept rarely mentioned in the literature on the history of Polish philosophy. Wiszniewski did not write a separate work solely dedicated to this issue, but included thoughts related to the concept of national philosophy in his various works. Therefore, the aim of the article is to extract these thoughts from his works, systematise them, and develop a holistic and coherent picture of this concept. It is divided into two parts, and the purpose the first part is to present sources of Wiszniewski’s concept, i.e. the historical and philosophical background against which he developed his idea of national philosophy, and to discuss the factors which led him to postulate that it was necessary to create Polish national philosophy. The article indicates the features shared by Wiszniewski’s project and the Romantic ideas, which makes it impossible to call it wholly prepositivistc, as well as the features that differentiate these two, which indicates that national philosophy is not the same as Romantic philosophy.
Źródło:
Logos i Ethos; 2020, 53, 1; 119-140
0867-8308
Pojawia się w:
Logos i Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozorna unia… Rzeczpospolita, Polacy i rodzina narodów słowiańskich w Wywodzie Dembołęckiego (geneza – znaczenie – predestynacja)
Autorzy:
Sztyber, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2031016.pdf
Data publikacji:
2019-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
national megalomania
Wojciech Dembołęcki
Sarmaticism
Polish philosophy of history
megalomania narodowa
sarmatyzm
polska historiozofia
Opis:
The sketch is an attempt at presenting Wojciech Dembołęcki’s views (contained in Wywód jedynowłasnego państwa świata [Treatise on the only True Country of the World]) on some issues, especially political issues, concerning the authority of Poles and its origin. The book published in 1633 (Warsaw) seems to be very controversial for its reader may find a lot of megalomaniac concepts often based on presumptions, historical usurpations, re-interpretations or simply naive etymology. The mentioned manipulations in the sphere of philosophy of history allowed the author to come to incredible conclusions. The fundamental one is connected with the first ever language that was spoken in paradise. The Franciscan writer convinced it was the Slavic tongue (“słowiański” from the Polish “słowo” – “word”), in effect Slavs must have been the oldest people of the world. There are numerous consequences of such an assumption, nevertheless the Poles were particularly privileged – as noble descendants of Adam and Eve – and only they participated in the mankind development process, they were responsible for civilization achievements, founded first ever cities, established the state system (and even regalia), defeated various military powers in the past, etc. Therefore, they allegedly had an exclusive right to rule countries and nations of the whole globe. This is the most important message of the book in question, although the author himself probably did not believe in his own imaginary theory fabricated just for show and because of overly ambitious Polish noblemen’s needs.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2019, 14, 9; 220-234
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polonica w rękopisach średniowiecznych Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Petersburgu. Stan i perspektywy badawcze
Polonica in medieval manuscripts of the Russian National Library in St Petersburg: State and perspectives of research
Autorzy:
Bracha, Krzysztof
Nowak, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2189559.pdf
Data publikacji:
2022-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
Tematy:
średniowieczne polonika
Rosyjska Biblioteka Narodowa
Biblioteka Narodowa
teologia
filozofia
astrologia
moralistyka
prawo
medieval polonica
Russian National Library
National Library
theology
philosophy
astrology
morality
law
Opis:
From the end of the 18th century to the Second World War, Poland suffered severe losses in the area of cultural heritage. Many collections of both institutional libraries and private antiquarians were transported from Poland, mainly to Russia, and some have never returned. The article presents the current state and perspectives of research on polonica kept in the Russian National Library (former Imperial Public Library) in St Petersburg, the foremost library of the country. The term ‘polonica’ encompasses manuscripts created up to the mid-16th century either in Poland or elsewhere but kept in Polish collections or featuring a text written either by or with a Polish author, or concerning Poland. Although the research has so far covered only a fraction of the collections of the Russian National Library, it has yielded 19 identified polonica. They supplement the list of 49 items known from Polish and Russian inventories, studies and records from the Manuscripta.pl database. The codices presented in the article deal with a vast range of issues related to theology, philosophy, astrology, medicine, morality, pastoral, law, history and the art of war; they also provide the text of monastic rules. The authors of the article characterise their content and cognitive value, outlining new avenues fur future research on St Petersburg polonica.
Źródło:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki; 2022, 31, 1; 7-33
1509-0957
Pojawia się w:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Patriotyzm w filozofii praktycznej Karola Libelta. Wokół rozprawy "O miłości ojczyzny"
Patriotism in the practical philosophy of Karol Libelt. On his treatise "On the love of the Fatherland"
Autorzy:
Woźniewska-Działak, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1070409.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Libelt
naród
państwo
patriotyzm
inteligencja
filozofia narodowa
nation
community
intelligence
national philosophy
Opis:
Lata 40. XIX wieku to okres wyjątkowo ożywionej debaty nad tożsamością narodu polskiego. Rozprawa Karola Libelta O miłości ojczyzny, wydana w poznańskim czasopiśmie Rok w 1844 r., jest jednym z reprezentatywnych przykładów ideowego fermentu tego czasu. W rozprawie autor formułuje zasadnicze pytanie o kształt i charakter narodu jako wspólnoty wartości. Redefiniuje jednakże kluczowe dla tematu pojęcia takie jak ojczyzna i patriotyzm. Postuluje konieczność precyzyjnego formułowania ról społecznych i zadań, których realizacja ma służyć odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Libelt akcentuje kwestię nierozłączności narodu i państwa, stąd w komentowanej rozprawie pytania o podmiotowość narodu są ściśle powiązane z pojęciem bytu politycznego i refleksją nad jego partykularną, ale i uniwersalną misją w dziejach. W stosunkowo rzadko komentowanej i niedoinwestowanej badawczo rozprawie Karola Libelta wybrzmiewa także koncepcja zmiany struktury polskiego społeczeństwa. Libelt jako pierwszy polski intelektualista sformułował definicję inteligencji jako grupę ludzi wykształconych, posiadających specjalne kompetencje i kluczową rolę do odegrania w dążącym do samookreślenia narodzie. Na barkach inteligencji, rozumianej przez filozofa jako awangarda narodu, ciąży odpowiedzialność szerzenia oświaty, kształcenia ludu i propagowania postaw zmieniających jego ograniczający szansę ewentualnych reform światopogląd. Libelt określa inteligencki etos jako zespół wartości i zasad mających moc wzorotwórczą. Szczególnym znamieniem inteligenckiego projektu patriotyzmu czyni zaś pojęcie służby drugiemu człowiekowi i poświęcenia dla dobra wspólnoty, dla ojczyzny. Przez miłość ojczyzny rozumie m.in. przywiązanie do ziemi, praktykowanie obyczajów, kultywowanie tradycji, dbanie o piękno języka, znajomość narodowej literatury, poszanowanie praw i obywatelskich obowiązków, etc. Wielkim walorem rozprawy Libelta pozostaje łączenie perspektywy historiozoficznej z problematyką etosu grupy kierowniczej, co daje rezultat w postaci refleksji o charakterze socjologicznym, podbudowanej romantycznym maksymalizmem moralnym.
The 1840s was the time of an exceptionally lively debate on the identity of the Polish nation. Karol Libelt’s disquisition O miłości ojczyzny, published in the Poznań magazine Year in 1844, is one of the representative examples of the ideological ferment of this time. In his disquisition, the author formulates a fundamental question about the shape and character of the nation as a community of values. However, he redefines key concepts such as homeland and patriotism. He also postulates the need for a precise formulation of social roles and tasks, the implementation of which is aimed at regaining independence by Poland. Libelt emphasizes the issue of the inseparability of nation and state. Hence, questions about the subjectivity of the nation are closely related to the notion of a political being, which he examines with specific reference to its particular and universal mission in history. In the relatively rarely commented and underinvested research on Karol Libelt’s disquisition also echoes the need to change the structure of Polish society. Libelt, as the first Polish intellectual, formulated the definition of intelligentsia as a group of educated people with special competences and a key role to play in the self-seeking nation. On the shoulders of the intelligentsia, understood by the philosopher as the avant-garde of the nation, lies the responsibility to promote education in the country and attitudes that change its limiting-chances-of-possible-reforms worldview. Libelt defines the intellectual ethos as a set of values and principles with a pattern-making power. A special feature of the intellectual project of patriotism is the concept of serving the other person and making sacrifice for the good of the community, for the homeland. By the love of the fatherland he understands the attachment to the land, practicing customs, cultivating traditions, taking care of the beauty of the language, knowledge of national literature, respect for rights and civic duties, etc. The great value of Libelt’s disquisition is the combination of a historiosophical perspective with the ethos of group management, which results in a reflection of a sociological character, supported by a romantic moral maximalism.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 2; 163-191
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2)
Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part Two)
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488600.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Komisja Edukacji Narodowej
Rzeczpospolita Obojga Narodów
wiek oświecenia
historia oświaty
historia filozofii
historia nauki
Commission of National Education
Polish–Lithuanian Commonwealth
Age of Enlightenment
History of Education
History of Philosophy
History of Science
Opis:
Artykuł przestawia dydaktykę KEN w zakresie sformułowań programowych, podręczników i praktyki dydaktycznej, ukazanych na tle reform charakterystycznych dla ówczesnej szkoły europejskiej. W ukazaniu realiów kultury naukowej funkcjonującej w szkolnictwie zarządzanym przez Komisję skupiono się na oddaniu specyfiki styku filozofii i nowożytnej nauki, nieraz znacznie odbiegającego od realiów współczesnych. Nauczanie w szkołach KEN należy niewątpliwie do programowo eklektycznej kultury intelektualnej oświecenia, godzącej szkołę tradycyjną z postulatami nowożytnymi. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której KEN wprost nawiązywała. Szkoły KEN odchodzą od utożsamiania kształcenia realnego z kursem filozofii, co nasili się wraz z upowszechnianiem się empirystycznej epistemologii, owocującego fenomenalizmem rugującym podejście ufundowane na filozofii, w szkole tradycyjnej właściwe nowożytnemu arystotelizmowi chrześcijańskiemu. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Postawa ta była charakterystyczna także dla szkoły zreformowanej w połowie wieku XVIII na teranie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zwłaszcza przez zakon pijarów i jezuitów. KEN wprowadziła natomiast samoistne przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co zaowocowało ograniczeniem wykładu filozofii, którą w szkołach średnich sprowadzono do kursu logiki i ukierunkowanej praktycznie etyki, a na uniwersytetach do prawa naturalnego z odniesieniami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi. Zaowocowało to nawet odejściem od tradycyjnej struktury uniwersytetu, z propedeutycznym wydziałem filozoficznym, gdy w duchu fizjokratycznego porządku fizycznego i moralnego ukonstytuowano dwuczłonową strukturę szkół wyższych. Tym niemniej presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, dzielone z ówczesną szkołą europejską, a więc w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
The paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It shows curricula policy, textbooks, and didactic practice against the backdrop of reforms characteristic of the then European school. In presenting the reality of learned culture in education managed by the Commission attention is focused on the specific borderline between philosophy and modern science, the areas that many a time diverged from contemporary circumstances. Teaching in the KEN schools undoubtedly belongs to the policy of eclectic intellectual culture of the Enlightenment that seeks to reconciliate the traditional school with modern postulates. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would directly draw. The KEN schools diverge from the identification real education with a course of philosophy, a fact became more prominent together with the popularisation of empiristic epistemology that resulted in phenomenalism; the latter eliminated the approach founded on philosophy in the traditional school, the approach proper to modern Christian Aristotelianism. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such attitude was also characteristic of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially by the Piarists and Jesuits. The KEN introduced independent mathematical and natural science subjects, a fact that resulted in limitation of the course of philosophy which in secondary education was reduced to a course in logic and practical ethics, and at universities to natural law with some social, political, and economic references. This resulted in departure from the traditional structure of university, with a propaedeutic faculty of philosophy, where a two-part structure of higher education was constituted in the spirit of physiocratic physical order and moral order. Nevertheless the pressure of the socalled long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 67-114
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 26

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies