Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "modern myth" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-8 z 8
    Tytuł:
    Z rozważań nad tekstem donżuanowskim literatury rosyjskiej
    Reflections on the Don-Juan Text in Russian Literature
    Autorzy:
    Szymańska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968450.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Don Quixote
    text of culture
    Petersburg text
    Don-Juan text
    modern myth
    super-teksty
    ultrateksty
    tekst petersburski
    tekst
    donżuanowski
    mit nowożytny
    Don Juan
    Don Kichot
    Opis:
    W artykule rozważana jest możliwość ustanowienia na gruncie literaturoznawstwa rosyjskiego, poprzez analogię do tekstu petersburskiego, tekstu donżuanowskiego literatury rosyjskiej. W tym celu ustanowiony został zespół cech wspólnych dla utworów odwołujących się do postaci Don Juana. Jednym z dowodów istnienia tekstu donżuanowskiego jest krąg tekstów odwołujących się do modelu słynnego uwodziciela i prześmiewcy. Innymi wyznacznikami są obecność osnowy mitycznej, związek ze sferą ‘sacrum’ i ‘profanum’, obecność konstant w zachowaniu Don Juana, zbliżony sposób językowego kodowania i inne.
    The author of the paper considers the possibility of creating in the Russian theory of literature, by way of analogy to the ‘Petersburg text,’, the ‘Don-Juan text’ of Russian literature. To this purpose, a complex of permanent futures shared by literary works that refer to Don Juan are described. The existence of a ‘Don-Juan text’ is evidenced by a group of literary works that employ the archetype of the famous seducer. Other indicators are: the presence of mythological structure, connection with the spheres of the sacred and the profane, constants in Don Juan’s behaviour, specific vocabulary, classifying the most recurrent words and phrases according to their semantics and function in the text.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2015, Zeszyt specjalny 2015; 303-311
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ponavljanje, parodija ili raspadanje prazne ploče magijskih performativa u hrvatskome suvremenome pjesništvu
    Repetition, Parody or Disintegration of the Empty Plate of Magic Performatives in Croatian Contemporary Poetry
    Autorzy:
    Pinter, Kornelija
    Sorel, Sanjin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/635845.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    parody
    repetition
    alliteration
    myth
    Croatian modern poetry
    Opis:
    In the article, from different linguistic and literary theoretical perspectives, parodic function of anaphora is analyzed on samples of Croatian contemporary poetry. The aim is to present how a poem, especially one that is not from the contemporary lyric collection, is not a realization of „mythic time”, but in its rhythms and structures, where repetition is condition sine qua non of lyricism, it keeps a trace, a memory of the imaginary, of the myth which in speech revives what is hidden and suppressed. 
    Źródło:
    Poznańskie Studia Slawistyczne; 2013, 4
    2084-3011
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Slawistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Интерпретации образа Дон Кихота в русской поэзии 1960–1980-х годов
    The Interpretations of Don Quixote in the Russian Poetry of 1960s–1970s
    Autorzy:
    Szymańska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968714.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Don Quixote
    Sancho Panza
    modern Russian poetry
    New Age myth
    Opis:
    The aim of the article is to interpret poems concerning Don Quixote written by contemporary Russian poets, like Iosif Brodsky, Alexander Kushner, Vsevolod Rozhdestvensky, Robert Rozhdestvensky, David Samoilov and many others, with the view to showing how the Spanish literary figure transforms in the receiving culture into an (indigenized) philosophical category. The author sets out to identify the main semantic constants of the Russian Don Quixote, to show an evolution of the hero in the oeuvre of particular poets (Pavel Antokolsky and Zinovy Valshonok) and to indicate the relationship between the image of Don Quixote and the lyrical subject. She also examines the relationship between Don Quixote and Sancho Panza and, finally, explains political connotations of the figure of Don Quixote in the poems by Margarita Aliger and Yevgeny Dolmatovsky.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2014, 07; 221-230
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Адам и Ева, единосъщите – модел и мит на първата библейска двойка в българския междувоенен роман
    Autorzy:
    Попова [Popova], Аглика [Aglika]
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/677859.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    biblical myth
    interwar period in Bulgaria
    Adam and Eve
    modern novel
    Opis:
    Adam and Eve, consubstantial: Model and myth of the first Biblical couple in Bulgarian interwar novelThe article examines the first biblical couple as a tool for comparative analysis of the modernist tendencies of Bulgarian novel in the period between the two World Wars. The research focuses on works by Chavdar Mutafov, Anna Kamenova, and Dimitar Dimov, along with examples taken from French and Romanian literary pieces as representatives of the wider, European history of ideas. In the image of Creation, but also the image of the original sin, Adam and Eve are of interest because of their unity, which eventually becomes the basis of the Christian family after they leave the Garden of Eden. The borders of the model given in the Bible are breached with the introduction of a new reading – the figures of Creation can now also be seen as figures of salvation. The knowledge gained by the existing studies of myth in European literature thus becomes the foundation for a revision of the hitherto selective interpretation of works by the Bulgarian novelists. The point of intersection between the different approaches towards the first couple is their arduous integration into the surrounding world, and adaptation to the passage of time. Another prominent feature is the discussion about the possible development of the model; the newly introduced definition of salvation that comes after Creation and the fall of man. Adam i Ewa współistotni – model i mit pierwszej biblijnej pary w bułgarskiej powieści międzywojennejTematem artykułu jest pierwsza biblijna para ludzi, rozumiana jako wiodący motyw analizy porównawczej modernistycznych tendencji w bułgarskiej powieści okresu międzywojennego. Jako przykład posłużyły prace Czawdara Mutafowa, Anny Kamenowej i Dimityra Dimowa, a także francuskie i rumuńskie utwory literackie, służące osadzeniu wywodu w szerszym kontekście europejskiej historii idei. Zarówno w obrazie Stworzenia, jak i w obrazie grzechu pierworodnego, postacie Adama i Ewy są interesujące ze względu na ich jedność, która ostatecznie staje się podstawą chrześcijańskiej rodziny po opuszczeniu przez nich rajskiego ogrodu. Granice modelu podanego w Biblii zostają naruszone przez wprowadzenie nowego odczytania – figury Stworzenia mogą być również odczytywane jako figury zbawienia. Wiedza zdobyta dzięki dotychczasowym studiom nad mitem w literaturze europejskiej staje się podstawą do rewizji selektywnej interpretacji bułgarskich powieściopisarzy. Punktem wspólnym dla różnych podejść w badaniu pierwszej pary ludzi jest ich trudna integracja z otaczającym światem i próba pogodzenia się z upływem czasu. Inną istotną cechą jest dyskusja na temat rozwoju tego modelu: nowo wprowadzona definicja zbawienia, które przychodzi po Stworzeniu i upadku człowieka.
    Źródło:
    Slavia Meridionalis; 2016, 16
    1233-6173
    2392-2400
    Pojawia się w:
    Slavia Meridionalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Дискусійні аспекти проблематики правового міфу
    Discussive Aspects of the Issue of Legal Myth
    Autorzy:
    Рогова (Rohova), Олена (Olena)
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2185488.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    правовий міф
    соціальний міф
    самоідентифікація
    правова реальність
    сучасна держава
    легітимація
    social myth
    self-identification
    legal
    reality
    modern state
    legitimation
    legal myth
    Opis:
    The axiological aspects of legal myth and mythological perception of reality were analyzed and it was found that several interrelated properties of the studied myth can be identified, which allow to assert the thesis about its own and instrumental value. In particular, the intrinsic (ontological) value of legal myth is manifested in the formation of a certain sign system, which is a reflection of legal reality in the minds of man (or society). Mythological perception of reality, in our opinion, is authorial, selective, to some extent biased. Instead, the instrumental value of legal myth is observed in the processes of human cognition of the world and legal reality, in the process of identification and self-identification of man. In particular, the legal myth is not just a means of knowing and identifying the phenomena of legal reality, but serves as a reliable apologist for the value and moral choice of man and his behavior, such a sign system that has a certain „indulgence” for any human action (inaction). The instrumental value of the legal myth is not limited to the framework of the epistemological process, the tasks of observation and cognition, but has a powerful potential for influence and transformation of legal reality. Awareness of this potential of the legal myth opens a wide space for its application in order to root in the legal consciousness of man and, ultimately, society as a whole, the relevant legal (or anti-legal) values. The principles of interaction of the legal myth and the modern state are determined. Any legal myth seeks to spread, social support, wider recognition, in the most ambitious end – official recognition and legitimacy, which is impossible without a strong state function. The legitimation of the legal myth occurs through its spread in society, receiving social support and rooting first in the legal consciousness of individuals, and gradually – in the public legal consciousness. It can be argued that legal myths permeate all levels of legal reality of the modern state, from legal consciousness (man and society), and ending with the processes of lawmaking, law enforcement, interpretation.
    Проаналізовано аксіологічні аспекти правового міфу та міфологічного сприйняття дійсності та з’ясовано, що можна виявити кілька взаємопов’язаних властивостей досліджуваного міфу, що дають змогу стверджувати тезу про його власну та інструментальну цінність. Зокрема, власна (онтологічна) цінність правового міфу виявляється у формуванні певної знакової системи, яка є відображенням правової реальності в свідомості людини (або суспільства). Міфологічне сприйняття дійсності, на нашу думку, є авторським, вибірковим, певною мірою заангажованим. Натомість інструментальну цінність правового міфу спостерігаємо в процесах пізнання людиною світу та правової реальності, в ході ідентифікації та самоідентифікації людини. Зокрема, правовий міф виступає не просто засобом пізнання та ідентифікації явищ правової реальності, а слугує надійним апологетом ціннісно-морального вибору людини та її поведінки, такою знаковою системою, яка має характер певної «індульгенції» для будь-яких дій (бездіяльності) людини. Інструментальна цінність правового міфу не обмежується рамками гносеологічного процесу, завданнями спостереження та пізнання, а має потужний потенціал впливу і трансформації правової реальності. Усвідомлення зазначеного потенціалу правового міфу відкриває широкий простір для його застосування з метою вкорінення в правову свідомість людини та, зрештою, цілого суспільства, відповідних правових (або антиправових) цінностей. Визначено принципи взаємодії правового міфу та сучасної держави. Будь-який правовий міф потребує розповсюдження, соціальної підтримки, все більш широкого визнання, у найбільш амбітному підсумку – офіційного визнання та легітимації, що не можливо без потужного функціоналу держави. Легітимація правового міфу відбувається через його поширення в суспільстві, одержання соціальної підтримки та вкорінення спочатку в правову свідомість окремих індивідуумів, а поступово – в суспільну правову свідомість. Можна стверджувати, що правові міфи пронизують всі рівні правової реальності сучасної держави, починаючи з правової свідомості (людини та суспільства) і закінчуючи процесами правотворення, правозастосування, правотлумачення.
    Źródło:
    Copernicus Political and Legal Studies; 2022, 3; 55-62
    2720-6998
    Pojawia się w:
    Copernicus Political and Legal Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Mit roku 1918” we współczesnej historiografii ukraińskiej
    “The myth of the year 1918” in the contemporary Ukrainian historiography
    Autorzy:
    Wysocki, Roman
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1390591.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    historiografia ukraińska
    mit
    historia najnowsza Ukrainy
    „rewolucja ukraińska”
    Ukrainian historiography
    myth
    modern history of Ukraine
    “Ukrainian revolution”
    Opis:
    Tematem artykułu jest problem „mitu 1918 r.” we współczesnej historiografii ukraińskiej. Analiza problemu pozwala stwierdzić, że nie funkcjonuje w niej tego rodzaju mit, w przeciwieństwie chociażby do „mitu 1918 r.”, który jest bardzo aktywny w historiografii polskiej. Wydarzenia z 1918 r. na Ukrainie postrzegane są jedynie jako etap tego, co współcześni ukraińscy historycy nazywają „rewolucją ukraińską”.
    The subject of the text is the problem of “the myth of 1918” in the contemporary Ukrainian historiography. The analysis of the problem shows that this kind of myth does not exist in it, unlike “the myth of 1918” so active in the Polish historiography. The events of 1918 in Ukraine are perceived only as a certain stage of what Ukrainian historians call the “Ukrainian Revolution”.
    Źródło:
    Studia Podlaskie; 2018, 26; 59-73
    0867-1370
    Pojawia się w:
    Studia Podlaskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    THE MYTH OF SACRIFICE AND THE MYTH OF TRUTH IN SLOVAK LITERATURE AFTER THE SECOND WORLD WAR (J. C. HRONSKÝ: ANDREAS BÚR MAJSTER AND DOMINIK TATARKA: FARSKÁ REPUBLIKA AND ESSAYS)
    MIT POŚWIĘCENIA I MIT PRAWDY W SŁOWACKIEJ LITERATURZE PO DRUGIEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ (J. C. HRONSKÝ: ANDREAS BÚR MAJSTER AND DOMINIK TATARKA: FARSKÁ REPUBLIKA AND ESSAYS)
    Autorzy:
    Bátorová, Mária
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/911809.pdf
    Data publikacji:
    2019-04-03
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Slovak literary modern (two phases and lines)
    Christianity
    myth of sacrifice
    myth of truth
    typological associations
    historical context
    słowacka literatura nowoczesna (dwa etapy i trendy)
    chrześcijaństwo
    mit poświęcenia
    mit prawdy
    powiązania typologiczne
    kontekst historyczny
    Opis:
    Hronský’s work was written in Rome at the beginning of his journey until emigration in 1947/48. This, in terms of genre and content, is a distinctive form: an autobiographical tale through which the author erected a memorial. Andreas Búr embodies the capabilities and tragedy of the author. The sacrifice for the people who kill him bears in itself a Christian pathos and at the same time the extinction of everything the author was. His character remains in the memory of the people as the myth of an ethical act. Tatarka’s work was written in Slovakia in 1948. This critique of conventional Christianity, which has tragic consequences for a defenceless woman and her children, is linked with criticism of the author Hronský in the novel Andreas Búr Majster. The movement towards the myth of truth begins in Tatarka immediately at the time of thawing after Stalin’s death in the essay “Démon súhlasu” (The Demon of Conformity) and ends in the author’s 19 years of “life in truth” and the victim of a life without civil rights.
    Hronský pisał swoje utwory w Rzymie na początku emigracji w latach 1947-1948. Pod kątem gatunku i zawartości jest to odrębna forma: opowieść autobiograficzna, w której autor tworzy memoriał. Andreas Búr jest ucieleśnieniem możliwości i tragedii autora. Poświęcenie za ludzi, którzy go zabijają, samo w sobie ukazuje chrześcijański patos, ale również symbolizuje koniec tego, kim był autor. Jego osoba pozostaje w pamięci jako mit aktu etycznego. Utwory Tatarki zostały napisane w roku 1948 na Słowacji. Jest to krytyka konwencjonalnego chrześcijaństwa o tragicznych konsekwencjach dla bezbronnej kobiety i jej dzieci, nawiązująca do krytyki Hronský’ego jako autora powieści Andreas Búr Majster. Mit prawdy ukazuje się u Tatarki w okresie odwilży zaraz po śmierci Stalina w eseju Démon súhlasu (Demon zgody). Tendencja ta kończy się po 19 latach „życia w prawdzie” i bycia ofiarą życia pozbawionego praw obywatelskich.
    Źródło:
    Porównania; 2018, 23, 2
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    En finir avec le fétichisme de l’œuvre, surmonter le mythe de l’artiste. Pratique populaire et œuvre reproductible chez Ad Reinhardt
    Autorzy:
    Leszek, Brogowski,
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/487704.pdf
    Data publikacji:
    2019-08-04
    Wydawca:
    Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
    Tematy:
    AD REINHARDT
    MIT ARTYSTY
    REPRODUKOWALNOŚĆ DZIEŁA + PARADYGMAT SZTUKI NOWOCZESNEJ
    HISTORYCZNA ŚWIADOMOŚĆ SZTUKI
    MYTH OF AN ARTIST
    REPRODUCTIVITY OF AN ART WORK + PARADIGM OF MODERN ART
    HISTORICAL CONSCIOUSNESS OF ART
    Opis:
    Ad Reinhardt (1913–1967) znany jest zwłaszcza jako malarz czarnych ob- razów, wysokich na pięć stóp i szerokich na pięć stóp – jedynych obrazów, jakie malował przez ostatnie siedem lat swego życia. Jest to bez wątpie- nia jedna z najbardziej radykalnych w historii sztuki praktyk malarskich. Otoczony w latach sześćdziesiątych aurą wyjątkowego prestiżu, zarówno artystycznego, jak i etycznego, zwłaszcza w kręgach pokolenia młodych artystów, którzy tworzyli w tamtych latach sztukę konceptualną, pozo- stawał on w krytycznym dystansie wobec ekspresjonizmu abstrakcyjne- go. Jego postawa w stosunku do artystów-kompanionów swego pokole- nia nie wynikała jednak z negatywnej oceny estetycznej ich malarstwa: ostrze jego krytyki zwrócone było przeciwko temu, co na jego temat mó- wili, a także przeciwko ich postawom wobec rynku sztuki i handlu sztuką. Reinhardt uważał, że dzieło nie jest autonomicznym przedmiotem, ale że ma sens i wartość ze względu na projekt sztuki, jaki realizuje, na idee, jakim służy oraz na polityczne i intelektualne źródła, z jakich wypływa. Nikt chyba nigdy nie był surowszy niż on w ocenie poetyckich pseudo- uzasadnień, często o motywach romantyczno- i mistyczno-religijnych, jakimi artyści – a w szczególności malarze ekspresjonistyczni – próbo- wali uprawomocnić swe malarskie praktyki. Jego lewicowa wrażliwość polityczna pozwalała mu jasno oceniać użyteczność tego fetyszyzującego dyskursu dla potrzeb promocji rynkowej; czytelnik Marksa, rozumiał sens pojęcia fetyszyzmu towaru rynkowego. Zaskakujące pisma Reinhardta są właśnie jednym z najbardziej radykalnych przyczynków do krytyki dzieła- -fetyszu jako towaru na rynku sztuki. W publikowanych począwszy od lat czterdziestych pismach, często krótkich i o szczególnej, ostrej i niepozba- wionej poetyckiego uroku retoryce, w formach manifestów, opracowywał on jednocześnie nie mniej radykalną koncepcję sztuki-jako-sztuki, która jest nawiązaniem do rozmaitych antysubiektywistycznych tradycji sztuki i twórczości artystycznej, oraz próbą uaktywnienia tego typu dyskursu o sztuce. Sztuka konceptualna wiele zawdzięcza tej Reinhardtowskiej pracy u podstaw. Mimo że jego pozycja w historii sztuki nowoczesnej jest niekwestio- nowalna, niewiele poświęcono jego pracy poważnych analiz, a teksty jego zbywane są milczeniem; niejednokrotnie – zaprzeczając najbardziej podstawowej uczciwości – próbowano podporządkować Reinhardta fe- tyszyzującym i mistycyzującym koncepcjom sztuki, nazywając go „czar- nym mnichem”, dopatrując się w jego trójdzielnych obrazach symbolu krzyża, podkreślając jego przyjaźń z trapistą Thomasem Mertonem itp. Trudno o lepsze dowody aktualności jego krytycznej postawy wobec ide- ologii rynku sztuki i wobec intelektualnej i politycznej dymisji aktorów obecnego systemu instytucji artystycznych. Przedrukowany tutaj roz- dział z książki Ad Reinhardt. Nowoczesne malarstwo i odpowiedzialność estetyczna, która ukazała się w roku 2011 w éditions de la transparence, przynosi kilka przykładów niekompatybilności projektu sztuki Reinhardta z dominującą ideologią i powszechnie akceptowanym dyskursem na jej temat oraz szkicuje kilka najważniejszych pojęć jego teorii, związanych w szczególności z historyczną świadomością artystyczną. W istocie, o ile malarzowi ekspresjonistycznemu wydawać się może, że niepowtarzalna oryginalność jego obrazów jest efektem subiektywnego wyrazu ich form, o tyle, porównane z innymi seriami obrazów z danego okresu jego twór- czości, obrazy jego wpisują się w ciągłość form, którą nazywamy sty- lem i którą trudno wyjaśnić subiektywnymi źródłami ekspresji; a kiedy porównuje się twórczość malarzy danego okresu historycznego, trudno oprzeć się wrażeniu, że wszystkie są trochę do siebie podobne i że poję- cie oryginalności poddać trzeba krytycznej analizie. Dlatego oryginalność twórczości artystycznej ujawnia się w całkiem innym świetle świadomo- ści, która sztukę ujmuje jako zjawisko historyczne. W książce, z której pochodzi przedrukowany poniżej fragment, po raz pierwszy podjęta została próba mówienia o pracy Ada Reinhardta jako o nierozłącznej całości, to znaczy łącząc sens i zmysłową postać jego malarstwa z pojęciami, które konstruują się w jego pismach. Starałem się w niej dogłębnie przeanalizować teoretyczną spójność i intelektualną dynamikę tego pisarstwa. Naznaczone charakterystyczną retoryką, czę- sto powtarzającą jeden schemat frazeologiczny, pisma te zawierają wiele cytatów, ale nieliczne tylko podane są w cudzysłowach, z rzadka jedynie wskazując na autora. Jest to znak antysubiektywnego projektu Reinhard- ta, który unikać chciał zbyt łatwej, jego zdaniem, oryginalności subiek- tywnej, traktując ją jako rodzaj kaprysu; przeciwnie, chciał konstruować oryginalność na poziomie intelektualnym i w horyzoncie historycznym. Oryginalność jest dla niego oryginalnością koncepcji sztuki, gdzie myśle- nie i malowanie łączą się spójnie w jednym dziele. Reinhardt pragnął po- wtarzać jedynie to, co zostało już wypowiedziane przez innych artystów, ale artystów-jako-artystów, to znaczy przez artystów, których wypowie- dzi dają się pogodzić z ich historyczną misją, a nie są wypowiedziami jed- nostek; usiłował ogarnąć spoistym horyzontem całość tych wypowiedzi. Analiza tekstów Reinhardta pozwoliła mi zidentyfikować dwa główne źródła intelektualne, z których zdają się pochodzić wspomniane cytaty lub kryptocytaty. W artykule Ad Reinhardt: la peinture et l’écrit, opubli- kowanym w piśmie Recherches poïétiques (n° 5, hiver 1996, s. 106–129), analizowałem, porównując jedne z drugimi, fragmenty jego tekstów z wy- branymi fragmentami Georga W.F. Hegla. Na tej podstawie starałem się określić rolę filozofii historii oraz teorii postępu w myśleniu Reinhardta, a zwłaszcza w jego koncepcji sztuki. Kiedy dziesięć lat później studium to zostało przełożone na język amerykański i opublikowane w piśmie „The Open Space Magazine”, n° 7, fall 2005, 199–224, pt. Ad Reinhardt: Painting and Writing, sygnalizowałem już konieczność poszerzenia tego porów- nawczego studium dyskursów o całe pole intelektualne, które odpowiada tradycji i filozofii lewicy, a zwłaszcza anarchizmu. W istocie, zaskakujące podobieństwa odkryć można porównując teksty Ada Reinhardta z wy- branymi fragmentami pism Pierre-Joseph Proudhona, Michała Bakunina, Benjamina Péreta, Alberta Camusa, Oscara Wilde’a itd. Z porównania tego wyciągnąłem wniosek o centralnej roli całej serii wartości, wokół których konstruują się u Reinhardta takie pojęcia, jak twórcza jednostka i jej nieograniczony rozwój w popularnych praktykach sztuki, a zatem filo- zofia działania, a wreszcie bunt i rewolta. Jak pisał Joris-Karl Huysmans, zastosowana do sztuki, teoria środowiska Taine’a jest słuszna, ale słuszna na wspak, gdy idzie o wielkich artystów, gdyż środowisko działa na nich poprzez sprzeciw i nienawiść, jaką w nich wyzwala1. U swych źródeł lewica to projekt przezwyciężania pasywności i „brania w ręce rzeczywistości” w imię nieograniczonego szacunku dla każdej jednostki. Nakładanie się u Reinhardta tych dwóch tradycji, heglizmu i anarchi- zmu, nadaje sens modernistycznemu modelowi sztuki: studium historii uczy artystę mówić „nie”, tak jak fotografia wskazywała Picassowi na wszystko to, czego nie było już sensu malować. Historia jest bowiem je- dyną miarą prawdziwej nowości w sztuce, czyli miarą twórczych wyna- lazków. Taka zarysowuje się w pismach Reinhardta i w jego malarstwie filozofia sztuki: rekapitulować całą powszechną historię form (Reinhardt wiele podróżował po świecie i realizował tysiące slajdów, które organi- zował według typów form), zacząć malować byle co, stopniowo odrzu- cać wszystkie zbędne elementy (przedstawienie, gest, teksturę, zmienne formaty, kolor itp.), aby zrealizować w ten sposób ostatnią i ostateczną w historii postać malarstwa. Reinhardt oznajmia, że robi po prostu ostatnie obrazy, jakie ktokol- wiek może zrobić2. Czy jest to wyraz zarozumiałości? Z pewnością nie, jeśli przyjąć punkt widzenia historycznej świadomości sztuki. Zacyto- wane powyżej jego trzy krótkie teksty zdają się antycypować protokoły sztuki konceptualnej: w najistotniejszym sensie tego słowa, twórczość nieuchronnie związana z analizą historyczną i wynalazkami wprowadza- jącymi nowe wartości w kulturową tkankę. Dokonuje się ona zawsze i je- dynie w materii języka. Cała pierwsza część wywiadu Reinhardta z Bruce Glaserem z roku 1967 poświęcona jest pytaniom, czy ktoś inny mógłby malować dla niego te czarne obrazy. Odpowiedź jest skomplikowana, ale jasna. Oczywiście, że mógłby: tylko w jakim celu i jaki byłby takiego za- biegu sens? Każdy powinien malować swoje własne malarstwo, tak jak Reinhardt maluje swoje. Zacytowany opis czarnych obrazów mógłby być instrukcją dla kogoś, kto mimo wszystko chciałby wykonać takie same czarne obrazy... tyle, że nie będą one w żadnym wypadku dziełami Re- inhardta, bo przedmioty te wynikać będą z całkiem innych motywacji i z innej świadomości artystycznej. Dzieło zostałoby wówczas sprowa- dzone do przedmiotu, gdy tymczasem jest ono całością projektu sztuki i przedmiotu, który zeń wynika, nierozdzielnym stopem malarskiego ob- razu i jego znaczenia (jak u Hegla). W tym Reinhardt różni się od koncep- tualistów, którzy, jak Sol LeWitt czy Lawrence Weiner, wprowadzili te językowe ekwiwalenty dzieła w obieg rynku sztuki. Otóż nawet jeśli ktoś namalowałby takie same czarne obrazy z taką samą świadomości arty- styczną, jak Ad Reinhardt, praca ta i tak nie miałaby już sensu dla sztuki: tego, co już raz zostało dokonane nie ma sensu powtarzać. Reinhardt cy- tuje Gauguina: w sztuce jest się rewolucjonistą albo plagiatorem. W pracy nad tą poświęconą Reinhardtowi książką poza tekstami opublikowanymi przez Barbarę Rose korzystałem z wielu dotychczas nie- publikowanych dokumentów: listów, notatek, konferencji i wywiadów, które udostępniła mi Ad Reinhardt Foundation. Miałem także dostęp do katalogu biblioteki artysty, który (katalog) nie pozwolił mi wszelako po- twierdzić hipotez na temat źródeł Reinhardtowskich koncepcji i pojęć; nie znalazłem w nim książek3, z których pochodzą cytaty, na podstawie których ustalałem intelektualne pokrewieństwa. Po pierwszym rozczaro- waniu stwierdziłem jednak, że tym lepiej broni się przyjęta przeze mnie metoda analizy, bo zbiegają się tym sposobem pojęciowe logiki autorów i całych pól teoretycznych, unieważniając zarazem ewentualny argument przypadkowego cytatu. Ad Reinhardt. Peinture moderne et responsabilité esthétique to pierw- sza, jak dotąd, próba ujęcia twórczości artysty w horyzoncie jego wypo- wiedzi teoretycznych. Pierwsza także, która jako ilustracjami posłużyła się jego komiksami i rysunkami satyrycznymi, jakich równolegle do pracy malarskiej wykonał olbrzymie ilości i które stanowią całe spektrum roz- ciągające się od zaangażowanych karykatur politycznych po wspaniałą serię How to Look at..., (How to Look at Modern Art itd.). Książka moja nie zawiera ani jednej reprodukcji obrazów Reinhardta, zaś jego satyry o sztuce, często śmieszne i trafne, ale także krytyczne i złośliwe, potraktowałem jako interesującą przeciwwagę dla radykalnej „idealności” jego malarstwa, nie- reprodukowalnego, jak sam twierdził; są one także malowniczym i trafnym komentarzem na temat sytuacji sztuki w przestrzeni społecznej; sytuacji, na którą, jak widzieliśmy, Reinhardt był bardzo wrażliwy. Oto główne tezy mojej książki. Według Reinhardta, to nie sfera prze- życia, uczuć i „doświadczenia wewnętrznego”, lecz wiedza historyczna i transmisja kulturowa są źródłami sztuki: artyści pochodzą od artystów, formy sztuki pochodzą od form sztuki, malarstwo pochodzi od malarstwa4. Są to jednak źródła w szczególnym sensie – „ na wspak”, jak mówił Huy- smans – źródła odrzucone lub odnowione. Sztuka to selektywnie skon- struowana tradycja przez nowoczesnych artystów, którzy nauczyli się mówić jej „nie”. Bycie twórczym to wytwarzanie nowych wartości, a za- tem nieuchronna konfrontacja z historią. Ale po to, by interpretować hi- storię, trzeba przejść przez doświadczenie języka, który staje się właści- wym „miejscem” twórczości i wynalazczości, nawet w malarstwie. Taki jest głęboki sens desubiektywizacji procesów twórczych opracowanych i stosowanych przez Ada Reinhardta. Nie pozwala ona uniknąć pewnej formy powtórzenia, a nawet – jak widzieliśmy – plagiatu5. Potępienie nad- miernego subiektywizmu to przyjęcie punktu widzenia sztuki-jako-sztuki, czyli podporządkowanie się jej historycznej – i zmiennej – istocie. Nie bez pewnej ironii i prowokacji, wielokrotnie Reinhardt przyznawał, że powta- rza jedynie to, co artyści już wcześniej mówili, jako artyści-jako-arty- ści. Ta istota sztuki, to – w tamtych czasach – jej nowoczesność; pojęcie, schemat i metoda Reinhardta są właśnie jej ilustracją, a nawet uciele- śnieniem. Sztuka Reinhardta jest paradygmatem sztuki nowoczesnej. Nowoczesność jest, jego zdaniem, epoką rozumu, a zatem etyki: ujmowa- nie historii jaki całości otwiera perspektywę spójnego i konsekwentnego myślenia, nie tylko na temat sztuki, ale także na temat rzeczywistości. Nowoczesność domyka bowiem historyczny proces emancypacji i rozu- mienia świata i otwiera epokę wolności i odpowiedzialności. Takie są też zadania artystów, takie były Reinhardta liczne boje... przede wszystkim z artystami. W takim właśnie kontekście wprowadził on pojęcie estetycz- nej odpowiedzialności artysty. Bowiem sztuka to doświadczenie autono- mii, czyli wolności – ale dzieła sztuki nie są autonomiczne. Nie są one autonomiczne, bo nie da się ich oddzielić ani od historii, ani od znaczenia. 48 Leszek Brogowski jakie nadał im artysta. Z tej ich dwuwartościowości wynikają najbardziej wywrotowe, często przemilczane, aspekty sztuki Ada Reinhardta: — przekonanie, że malarstwo mogłoby się stać praktyką popularną — przemalowywanie czarnych obrazów, kiedy powracały one do atelier, naznaczone aktami wandalizmu lub materialnymi śladami transportu i wystaw — założenie, że malarstwo jest realizacją idei6 pociąga za sobą to, że jak każda idea, i ta może – a nawet powinna – zostać wyrażona słownie... — ... ale w przeciwieństwie do konceptualistów, nikt inny nie mógłby za- miast Reinhardta realizować dzieł-przedmiotów według opisanych przez niego protokołów — reprodukowanie w katalogach i pismach jego czarnych obrazów jest zatem czczym pragnieniem, bo skoro nie da się ich nawet sfotografować, to są siłą rzeczy niereprodukowalne.
    Źródło:
    DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu; 2019, 27; 6-48
    1733-1528
    Pojawia się w:
    DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-8 z 8

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies