Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "metonimia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-25 z 25
    Tytuł:
    Mechanizmy deformacji znaczeniowej niektórych biblizmów
    The Mechanisms of Semantic Deformation of Some Biblical Terms
    Autorzy:
    Bajerowa, Irena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2127756.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    deformacja
    biblizm
    metonimia
    generalizacja
    precyzacja
    deformation
    bibilism
    metonymy
    generalization
    preciseness
    Opis:
    The study analyzes the questionnaire material concerning the understanding of four Biblical terms: The Tower of Babel, Sodom and Gomorrah, to wash hands, the Apocalypse. The material consists of about 100 responses given by secondary-school students. In many responses some semantic changes have been observed; they cause differences in comparison with a dictionary meaning. The analysis shows that they are mainly metonymic changes of various type, with the strongest tendency to make a Biblical term more concrete. The author comes to a conclusion that the reason for such deformations is a limited code of respondents. She advises training a proper understanding in possibly broad and various contexts.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 45-54
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Multimodal Metaphors and Metonymies in Editorial Cartoons about Türkiye in Kathimerini
    Multimodalne metafory i metonimie w redakcyjnych karykaturach w „Kathimerini” o Turcji
    Autorzy:
    Altun, Hilal Oytun
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37557028.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    karykatura redakcyjna
    Kathimerini
    Turcja
    metafora
    metonimia
    editorial cartoon
    Türkiye
    metaphor
    metonymy
    Opis:
    Political cartoon is a multimodal genre that mainly relies on metaphors and metonymies. The main characteristics of political cartooning are, first, to expose the negative; second, to condense multidimensional complexities down into simplified depictions. Kathimerini, one of the oldest newspapers in the Greek press, interprets the news with editorial cartoons, which it publishes regularly. In this study, editorial cartoons in Kathimerini’s online English edition and those related to Türkiye were studied from the perspective of conceptual mapping theory. Interculturally recognizable scenarios function as readyto-use metaphorical conceptualizations in the cartoons. The involved parties are represented via predefined metonymic relations in such drawings. In other words, the selected properties of the source domain are projected onto the target domain by metonymy. In general, the messages in the cartoons are transmitted through metonymic relations more frequently than other strategies. Thus, formulaic multimodal expressions based on metonymy are produced as a result of the images to cooccur in regular patterns in various contexts.
    Polityczna kreskówka to multimodalny gatunek, który opiera się przede wszystkim na metaforach i metonimiach. Główne cechy karykatur politycznych to, po pierwsze, wyeksponowanie negatywu; po drugie, skondensowanie wielowymiarowych zawiłości w uproszczone przedstawienia. „Kathimerini”, jedna z najstarszych gazet w greckiej prasie, interpretuje wiadomości za pomocą komiksów redakcyjnych, które regularnie publikuje. W niniejszym badaniu karykatury redakcyjne w internetowym wydaniu angielskim „Kathimerini” oraz te związane z Turcją były badane z perspektywy teorii mapowania pojęciowego. Scenariusze rozpoznawalne międzykulturowo funkcjonują jako gotowe do użycia konceptualizacje metaforyczne w kreskówkach. Zaangażowane strony są reprezentowane na tych rysunkach za pomocą predefiniowanych relacji metonimicznych. Innymi słowy, wybrane właściwości domeny źródłowej są rzutowane na domenę docelową przez metonimię. Ogólnie rzecz biorąc, przekazy w kreskówkach są przekazywane za pośrednictwem relacji metonimicznych częściej niż inne strategie. W wyniku współwystępowania obrazów w regularnych wzorcach w różnych kontekstach powstają więc formułowane wyrażenia multimodalne oparte na metonimii.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2024, 45, 2; 473-488
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cicli lessicali nei nomi deverbali in "-mento" e "-zione"
    Cykle leksykalne w tworzeniu rzeczowników odczasownikowych zakończonych na "-mento" oraz "-zione"
    Autorzy:
    Insacco, Gioia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/520736.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    ciclo lessicale
    nome deverbale
    metonimia, polisemia
    struttura argomentale
    struttura eventiva
    argomento reale
    argomento di default
    cykl leksykalny
    rzeczownik odczasownikowy
    metonimia
    polisemia
    struktura argumentowa
    struktura zdarzeniowa
    argument rzeczywisty
    argument domyślny
    Opis:
    Spesso i nomi deverbali – oltre al significato trasposizionale del verbo di base – sviluppano in diacronia dei ‘cicli lessicali’ (Simone 2000), ovvero estensioni semantiche sistematiche, regolari e gerarchiche. Il meccanismo retorico che opera nei cicli lessicali è la metonimia: essa converte, per contiguità, in entità linguistiche gli argomenti reali, quelli di default e quelli creati per mezzo di un dispositivo metonimico. I nomi deverbali, infatti, procedendo in modo regolare attivano in primis i significati relativi ai sottoeventi, successivamente quelli relativi ai ruoli della struttura argomentale e, infine, quelli degli argomenti metonimici.
    Często rzeczowniki odczasownikowe – poza znaczeniem transpozycyjnym czasownika – rozwijają na poziomie diachronicznym tzw. „cykle leksykalne” (Simone 2000), a więc systematyczne rozszerzenia semantyczne, regularne i hierarchiczne. Mechanizmem retorycznym działającym w cyklach leksykalnych jest metonimia: to ona, z uwagi na relację przyległości, przekształca w jednostki językowe argumenty rzeczywiste, te domyślne oraz te utworzone przy pomocy mechanizmu metonimicznego. Zatem rzeczowniki odczasownikowe aktywują regularnie w pierwszej kolejności znaczenia odnoszące się do pod-zdarzeń, następnie znaczenia odnoszące się do funkcji struktury argumentowej, a na koniec, te związane z argumentami metonimicznymi.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura; 2017, 9, 1 "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"; 72-83
    2083-7275
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    “Girding up the Loins”: A Cognitive Sematic Analysis of Humorous Expressions
    “Girding Up the Loins”. Semantyczno-kognitywna analiza wyrażeń żartobliwych
    Autorzy:
    Kövecses, Zoltan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1191975.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
    Tematy:
    metaphor
    metonymy
    blending
    frames
    incongruity
    conceptual pathways
    metafora
    metonimia
    amalgamat
    rama
    niespójność
    ścieżki pojęciowe
    Opis:
    A large number of humorous linguistic expressions in English (and also in other languages) are characterized by such cognitive processes as metonymy, metaphor, and conceptual integration, or blending. However, these figurative devices are neither sufficient nor necessary for humorous effects. Following other researchers, I suggest that in order to account for humorous expressions we need the notion of conceptual incongruity, or incompatibility inside or between frames of knowledge. In the paper I will take stock of some of the commonly occurring types of incongruity, or incompatibility, in my data of humorous expressions. I will account for the existence of a large number of metonymy-, metaphor-, and blending-based humorous expressions by proposing that these figurative devices create or facilitate the creation of incongruities. The analyses of a number of humorous expressions will make it possible to suggest a rough and sketchy cognitive linguistic account of the humorous effect of these expressions.
    Duża liczba wyrażeń żartobliwych w języku angielskim, a także w innych językach, charakteryzuje się obecnością takich procesów poznawczych, jak metonimia, metafora, integracja pojęciowa czy amalgamat. Te wyrażenia figuratywne nie są jednak ani niezbędne ani konieczne, aby efekt humorystyczny mógł zaistnieć. Zgadzając się z innymi badaczami, proponuję dla scharakteryzowania wyrażeń żartobliwych przyjąć istnienie pojęcia niespójności pojęciowej czy też niezgodności wewnątrz albo między ramami poznawczymi. W niniejszym artykule przedstawiam klasyfikację wybranych typów niespójności czy też niezgodności, występujących w moim zbiorze wyrażeń żartobliwych. Istnienie dużej liczby wyrażeń żartobliwych opartych o metonimię, metaforę czy amalgamat da się moim zdaniem wyjaśnić tym, że te środki stylistyczne tworzą lub ułatwiają tworzenie się niespójności. Analiza szeregu wyrażeń żartobliwych umożliwi wstępne naszkicowanie kognitywnego wyjaśnienia mechanizmu, który powoduje, że te wyrażenia wywołują efekt humorystyczny.
    Źródło:
    Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2016, 1, 1&2; 74-91
    2543-7844
    Pojawia się w:
    Półrocznik Językoznawczy Tertium
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ZUR MOTIVIERTHEIT DER PHRASEOLOGISMEN AM BEISPIEL DES IDIOMS EIN HEISSES PFLASTER
    MOTIVATION OF PHRASEOLOGIMS ON EXAMPLE OF THE IDIOM EIN HEISSES PFLASTER
    Autorzy:
    Sulikowska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1597138.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Phraseologie
    phraseologische Motiviertheit
    Metapher
    Metonymie
    metaphor
    metonymy
    motivation
    phraseology
    frazeologia
    motywacja frazeologiczna
    metonimia
    metafora
    Opis:
    Motiviertheit gilt in der Phraseologie als ein intersubjektiv schwer fassbares Phänomen, weswegen sie als Phraseologizitätskriterium umstritten ist. Die Komplexität der Motiviertheitsmechanismen wird besonders gut sichtbar, wenn ein Idiom dem Prozess der Bedeutungserweiterung unterliegt. Am Beispiel des Idioms ein heißes Pflaster im authentischen Sprachgebrauch beschreibt die Autorin, wie konzeptuelle Metaphern, Metonymien und Metaphtonymien die Bedeutung des Idioms mitkonstituieren.
    The motivation is in the phraseology to a great extent an individual and controversial phenomenon, especially when the analyzed idiom is undergoing a semantic extension of its meaning. While analyzing examples of authentic use of the idiom ein heißes Pflaster the author distinguishes and describes conceptual metaphors, metonymies and metaphtonomies to reveal the complexity of motivating mechanisms of its meaning.
    Motywacja w frazeologii jest zjawiskiem w dużym stopniu indywidualnym i kontrowersyjnym, szczególnie, gdy poddany analizie idiom podlega procesom rozszerzania znaczenia. Badając przykłady autentycznego użycia idiomu ein heißes Pflaster autorka wyodrębnia i opisuje konceptualne metafory, metonimie i metaftonimie (metaphtonomy) w celu ukazania kompleksowości mechanizmów motywujących jego znaczenie.
    Źródło:
    Colloquia Germanica Stetinensia; 2015, 24; 171-189
    2450-8543
    2353-317X
    Pojawia się w:
    Colloquia Germanica Stetinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metonimiczne postrzeganie rzeczywistości w języku osób z autyzmem w świetle teorii Romana Jakobsona
    Metonymic Perception of Reality in the Speech of Autistic Persons in Light of Roman Jakobson’s Theory
    Autorzy:
    Boksa, Ewa
    Kominek, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24384383.pdf
    Data publikacji:
    2023-09-25
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Logopedyczne
    Tematy:
    językoznawstwo kognitywne
    metonimia
    metonimiczny styl poznawczy
    cognitive psychology
    cognitive linguistics
    metonymy
    metonymic cognitive style
    Opis:
    Punktem wyjścia naszych rozważań jest teoria Romana Jakobsona, przedstawiona w artykule pt. Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń afatycznych z 1956 roku. Na tej teorii można zbudować i wyjaśnić istnienie i funkcjonowanie dwóch stylów poznawczych: metaforycznego i metonimicznego. W artykule interesował nas bardziej ten drugi, bo chociaż jest równie ważny w poznawaniu świata jak styl metaforyczny, to funkcjonuje ciągle w języku i kulturze jako tło dla pierwszoplanowej pozycji metafory. W przypadku narzuconej dwubiegunowości operowanie stylem metonimicznym bierze się z wyboru, jak w przypadku użycia kognitywnego, artystycznego czy idiolektalnego. Kiedy zaś mamy do czynienia z naturalną dwubiegunowością, jak przy dwóch rodzajach zaburzeń afatycznych (z których jedno pokrywa się z zaburzeniami typu autystycznego) – styl metonimiczny jest determinowany koniecznością. Materiał stanowiący podstawę analizy językowej został wyekscerpowany z protokołów badania mowy i komunikacji 10 osób ze spektrum autyzmu (5 kobiet, 5 mężczyzn) w wieku 15–20 lat. Dane zostały zgromadzone w 2019 roku. Badania przeprowadzono w Zakładzie Komunikacji Językowej w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach (Polska). Analiza językoznawcza potwierdziła, że cechy języka osób z autyzmem są podobne do języka osób z zaburzoną relacją podobieństwa.
    The starting point for our considerations is Roman Jakobson’s theory, presented in his 1956 article, Two Aspects of Language and Two Types of Aphasic Disturbances. The existence and functioning of two cognitive styles, metaphorical and metonymic, can be built upon and explained using this theory. In this paper, we were more interested in the latter because, although it is as important in learning about the world as the metaphorical style, it still functions in language and culture as a background to the leading role of the metaphor. In the case of an imposed bipolarity, the utilization of the metonymic style comes by choice, like in cognitive, artistic, or idiolectal usage. On the other hand, when there is a natural bipolarity, as with the two types of aphasic disorders (one of which overlaps with autistic-type disorders) – the metonymic style is determined by necessity. The material underlying the language analysis was extracted from the speech and communication study reports of 10 individuals on the autism spectrum (5 females, 5 males), ages 15–20. The data were collected in 2019. The research was conducted at the Department of Linguistic Communication, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. The linguistic analysis confirmed that the features of the language of individuals with autism are similar to those of individuals with a disrupted similarity relation.
    Źródło:
    Logopedia; 2023, 52, 1; 265-275
    0459-6935
    Pojawia się w:
    Logopedia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Explorando la combinación de lenguaje e imagen: el caso de la metáfora multimodal
    Autorzy:
    Sędek, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2079794.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Neofilologii
    Tematy:
    metaphor
    metonymy
    modality
    newspaper cartoon
    cognitive linguistics
    metáfora
    metonimia
    modalidad
    viñeta de prensa
    lingüística cognitiva
    Opis:
    The aim of this paper is to present some reflections concerning the multimodal metaphor, which has recently turned into a topic of growing scientific interest. The mono modal metaphor presents itself only as one means of representation (for example, verbal metaphor), while the multimodal metaphor consists of connections among domains belonging to different modes of representation. First of all, the concept of the multimodal metaphor introduced by Forceville (1996, 2008, 2009) and the possible modes of representation are explained. Th e second part of the paper concentrates on the structure and the characteristics of verbo-visual multimodal metaphors, that is, those that come as a result of interaction between linguistic (verbal narration) and iconic (visual narration) elements. Afterwards, the author discusses the newspaper cartoon, in other words, a type of opinion journalism which encodes verbal and visual discourse that intends to provide a critical and/or humorous vision of an aspect of political, social or cultural life. Th e analysis leaves no doubt that the verbo-visual genre, represented by newspaper cartoons, is a great example of the multimodal metaphor. Therefore, the paper presents a detailed description of ten newspaper cartoons taken from the opinion section of the digital version of the El País giving also emphasis to the representation of the source and target domains in terms of metaphorical-metonymical interaction.
    Źródło:
    Itinerarios; 2015, 22; 113-127
    1507-7241
    Pojawia się w:
    Itinerarios
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Synestezja jako forma języka figuratywnego. Rozważania o synestezyjnych asocjacjach Vladimira Nabokova
    Synaesthesia as a figurative language device on synaesthetic associations of Vladimir Nabokov
    Autorzy:
    Ginter, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/665576.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    synestezja
    język figuratywny
    metafora synestezyjna
    metonimia
    hypallage
    Vladimir Nabokov
    synaesthesia
    figurative language
    synaesthetic metaphor
    metonymy
    Opis:
    The main goals of the article are to present the place of synaesthesia among the other devices of figurative language and to show diversity of synaesthetic associations in Vladimir Nabokov’s prose. As it has been proved, a key notion for understanding the mechanism and functioning of figures, such as synaesthesia, metaphor and metonymy, is that of conceptual conflict. The presence or absence of conceptual conflict underpins the distinction between living and conventional figures, as well as metonymy and hypallage.What is more, the distinction between metaphor and metonymy is based on the way they deal with conflict. In turn, interpretation of conceptual conflict may lead to understanding the mechanism of a synaesthetic association and the author’s strategy. The examples of Nabokov’s synaesthetic expressions show that metonymy and synaesthesia may be both present in a text and that they interact. However, it is worth underlying, that in literary texts synaesthesia may also coexist with hypallage and similes involving sensory lexemes, as it was observed on the examples of Nabokov’s prose.
    Głównym celem dyskusji podjętej w niniejszym artykule jest określenie miejsca, jakie synestezja zajmuje wśród innych środków języka figuratywnego oraz zaprezentowanie różnorodności asocjacji synestezyjnych w prozie Vladimira Nabokova. Jak to zostało dowiedzione, pojęciem kluczowym w zrozumieniu mechanizmu powstawania i funkcjonowania form języka figuratywnego, takich jak synestezja, metafora i metonimia, jest pojęcie konfliktu konceptualnego. Obecność lub brak konfliktu decydują o zakwalifikowaniu danego wyrażenia do kategorii form żywych lub konwencjonalnych oraz do metonimii lub form określanych jako hypallage. Co więcej, różnice między metaforą i metonimią dotyczą sposobu, w jaki formy te ‘radzą sobie’ z konfliktem pojęciowym. Z kolei interpretacja sprzeczności konceptualnej może prowadzić do wyjaśnienia mechanizmu asocjacji synestezyjnych i strategii autorskich. Przykłady wyrażeń synestezyjnych Nabokova świadczą o tym, że synestezja i metonimia mogą wchodzić w interakcje. Warto jednak podkreślić, że w tekście literackim synestezja współistnieje również z takimi formami zawierającym określenia sensoryczne, jak hypallage i porównanie, co zostało wykazane na przykładach z opowiadań i powieści Nabokova.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2018, 15; 179-190
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W cieniu wojny. O metaforze konceptualnej i metonimii w opisach wojny na podstawie wybranych artykułów z Onet.pl
    In the shadow of war: Conceptual metaphor and metonymy in descriptions of war. Examples from articles available at Onet.pl
    Autorzy:
    Iwaniak, Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2192179.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-21
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    językoznawstwo kognitywne
    metafora
    metonimia
    wojna
    teksty internetowe
    Cognitive Linguistics
    metaphor
    metonymy
    war
    online published texts
    Opis:
    Artykuł ma na celu refleksję nad sposobami konstruowania, typami i funkcjami metafor konceptualnych oraz nad powiązaniami metafory konceptualnej z jej językową realizacją (m. in. przez zjawisko rozkładalności znaczenia). Badania prowadzone są z perspektywy kognitywistycznej. Nacisk zostaje położony na teorie dotyczące metafory konceptualnej, takie jak teoria interakcji metafor, teoria interakcji domen, teoria metafory konceptualnej w propozycji Lakoffa i Johnsona oraz amalgamat pojęciowy. Uwzględnione zostają też metonimia oraz sieciowy model znaczenia. W prowadzonej analizie, która ma charakter jakościowy, następuje próba wskazania na metafory poznawcze obecne w internetowych tekstach tematyzujących konflikt zbrojny w Ukrainie. Korpus tekstowy pochodzi z portalu informacyjnego Onet.pl, który jest jednym z największych portali internetowych w Polsce o znacznym wpływie opiniotwórczym i może służyć jako źródło do wyciągania wniosków lingwistycznych o bardziej ogólnej naturze.
    This article discusses conceptual metaphors – their types, functions and the ways in which they are created. It also reflects on the connection between conceptual metaphors and their linguistic realisation. The research is carried out from the cognitive point of view. Theories related to conceptual metaphors e.g. interaction theory of metaphor, domain interaction model, theory of conceptual metaphor proposed by Lakoff and Johnson; conceptual blending are highlighted. Metonymy and radial structure of meaning are also taken into consideration during the research, which has qualitative character. In the analysis an attempt is made to determine which conceptual metaphors have been used in digital texts devoted to the war currently taking place in Ukraine. Text corpus is based on material gathered from Onet.pl that can be viewed as one of the most influential news websites in Poland and can serve as a representative source to draw more general conclusions.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2022, 17, 2; 93-111
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    On Metonymically Motivated Delexicalization of Quantifying Nouns in English and Polish: A Corpus Investigation
    Autorzy:
    Herda, Damian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/52792001.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    quantifying noun
    indefinite quantifier
    grammaticalization
    delexicalization
    collocation
    metonymy
    rzeczownik ilościowy
    liczebnik nieokreślony
    gramatykalizacja
    deleksykalizacja
    kolokacja
    metonimia
    Opis:
    Drawing on corpus data, this paper investigates the hypothesis that the delexicalization of the English nouns pile and stack as well as their Polish counterparts sterta ‘pile’ and stos ‘stack’, evidenced by collocational expansion, is to a considerable extent fuelled by the conceptual contiguity between their prototypical concrete N2-collocates and certain abstract notions which may be instantiated by means thereof. It is postulated that this metonymic relation leads to the items gradually loosening their original selectional requirements, thereby contributing to the schematization of their source semantics. The results of an empirical analysis show that the collocational broadening of all of the nouns under scrutiny indeed largely stems from metonymization, yet the tendency is more pronounced in the case of the Polish items, particularly stos ‘stack’. This finding can be accounted for in view of the fact that in contrast to their English equivalents, they have not yet established themselves as schematic quantifiers, as corroborated by their current dictionary definitions, and therefore still heavily rely on the aforementioned conceptual mechanism in their delexicalization.
    Bazując na danych zaczerpniętych z korpusów językowych, niniejszy artykuł stawia sobie za cel weryfikację hipotezy, zgodnie z którą deleksykalizacja angielskich rzeczowników pile ‘sterta’ i stack ‘stos’ oraz ich polskich odpowiedników sterta i stos, uwydatniająca się rozszerzoną kolokacyjnością, jest w znacznym stopniu motywowana związkiem metonimicznym między ich regularnymi kolokatami konkretnymi a pewnymi pojęciami abstrakcyjnymi, które mogą zostać skonkretyzowane za ich pomocą. Zakłada się mianowicie, że owa relacja konceptualna prowadzi do stopniowego rozluźnienia pierwotnych wymogów selekcyjnych badanych leksemów, odgrywając zarazem istotną rolę w schematyzacji ich wyjściowej semantyki. Wyniki analizy empirycznej wskazują, że ekspansja kolokacyjna analizowanych elementów leksykalnych faktycznie w dużej mierze opiera się na metonimizacji, tendencja ta jest jednak wyraźniejsza w przypadku polskich rzeczowników, zwłaszcza stos, co można wyjaśnić tym, że w odróżnieniu od swoich angielskich ekwiwalentów nie skonwencjonalizowały się one jeszcze – co potwierdzają obecne definicje słownikowe obu jednostek – w funkcji liczebników nieokreślonych, toteż ich deleksykalizacja wciąż jest napędzana głównie opisanym wyżej mechanizmem konceptualnym. 
    Źródło:
    Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 4; 199-219
    1732-8160
    2300-5920
    Pojawia się w:
    Studies in Polish Linguistics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    High time to talk about noon
    Pora na noon
    Autorzy:
    Charzyńska-Wójcik, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1886411.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    zmiana semantyczna
    metonimia
    noon
    średniowieczny pomiar czasu
    horarium monastyczne
    semantic change
    metonymy
    medieval time-keeping
    monastic horarium
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest zmianie semantycznej zaobserwowanej w słowie noon w historii języka angielskiego. Dostępne źródła podają, że słowo to pochodzi od łacińskiej frazy nōna hora > nōna ‘dziewiąta godzina’ i było oryginalnie używane w średniowieczu w znaczeniu dziewiątej godziny dnia, czyli około 3:00 po południu. Ponadto, na skutek metonimii, noon oznaczało również modlitwy na dziewiątą godzinę dnia (nony) podyktowane przez Regułę św. Benedykta. Jako że Reguła św. Benedykta odgrywała centralną rolę w organizacji życia codziennego w średniowieczu, łacińskie nōna zostało zapożyczone do języków narodowych w krajach, które przyjęły Regułę. W języku staroangielskim przyjęło formę nōn, w średnioniderlandzkim nōne, noene, w starosaksońskim nōn, nōna, a w średnioniskoniemieckim nōna, etc. Historyczne i etymologiczne słowniki języka angielskiego datują początek tej zmiany na przełom XII i XIII wieku, a koniec wieku XIV wskazują jako okres, kiedy zmianę należy uznać za kompletną. Na skutek tej zmiany słowo noon zmieniło znaczenie z godziny 3:00 na 12:00, a jako powód tej zmiany wskazywane jest przyspieszenie pory modlitwy lub posiłku. Artykuł bada poprawność tej interpretacji, odnosząc ją do średniowiecznego systemu pomiaru czasu oraz analizując wskazania Reguły św. Benedykta dotyczące pór modlitw i posiłków. Analiza tych aspektów wykazuje, że interpretacja przedstawiona w dostępnych źródłach historycznych i etymologicznych oparta jest na błędnym oglądzie rzeczywistości średniowiecznej. W artykule przedstawiona jest alternatywna interpretacja zaobserwowanej zmiany, która uwzględnia nie tylko średniowieczny system pomiaru czasu, ale i specyfikę średniowiecznego reżimu monastycznego.
    The paper re-examines a well-known semantic change observed in the history of the English word noon. The received academic opinion is that the word originates from the Latin phrase nōna hora > nōna ‘the ninth hour’ and was originally used in the medieval context to denote the ninth hour of the day, i.e. about three o’clock p.m., and, by metonymy, also the prayer at the ninth hour of the day prescribed by The Rule of St Benedict. Due to the central role of The Rule of St Benedict in the organisation of daily monastic life in the Middle Ages, the Latin word nōna was borrowed into vernaculars of the countries which adopted The Rule. It appeared in Old English as nōn, in Middle Dutch as nōne, noene, in Old Saxon as nōn, nōna, in Middle Low German as nōna, etc. The available historical and etymological dictionaries of English date the beginning of change in the English word noon to the 12/13th century and claim that it was complete by the 14th century. In effect, the word started to denote ‘midday’ rather than ‘three o’clock p.m.’, and the change is traditionally associated with “anticipation of the ecclesiastical office or of a meal-hour.” The paper reassesses the strength of these assertions on the basis of an examination of the medieval system of time-keeping and the analysis of the monastic horarium, in particular the relationship between meal times and prayer times. It is shown that the explanation for the change put forward in the current sources relies on a misinformed view of medieval reality. I put forward an alternative explanation of the change, which is consonant both with the medieval system of time-keeping and with the monastic daily regime.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 11; 37-51
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O dźwiękach muzycznych, które żyją – ujęcie gramatyki kognitywnej
    On musical sounds that are alive – the cognitive grammar approach
    Autorzy:
    Taraszka-Drożdż, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29431723.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    metafora
    metonimia
    muzyczne wrażenia słuchowe
    rozszerzenie semantyczne
    struktury schematyczne
    metaphor
    metonymy
    musical auditory sensations
    schematic structures
    semantic extension
    Opis:
    Artykuł wpisuje się w cykl publikacji poświęconych językowym strategiom stosowanym do opisu muzycznych wrażeń słuchowych. Przedmiotem analizy przedstawionej w artykule jest jeden z typów figuratywnych wyrażeń językowych używanych w języku polskim do opisu brzmień muzycznych – wyrażeń, które typowo odnoszą się do człowieka, zwierzęcia czy też, bardziej ogólnie, do istoty żywej. Celem badania jest opis pojęciowych struktur motywujących te wyrażenia. Analiza wskazuje, iż u podstaw tych wyrażeń leżą schematyczne relacje kategoryzujące, które na wysokim poziomie abstrakcji są reprezentowane przez dwa wzorce: metaforyczny oraz metaforyczno-metonimiczny. Ich konkretyzacjami są relacje kategoryzujące, które reprezentują odpowiedniości między elementami wiedzy pochodzącymi z domeny muzyki oraz istot żywych.
    The article constitutes an element of a series of publications devoted to linguistic strategies that are used to describe musical auditory sensations. The object of the present analysis is one of the types of figurative expressions that are used in Polish in reference to musical sounds – expressions that typically designate the human being, animal or, more generally, a living being. The paper aims to give an account of the conceptual structures motivating these expressions. As the analysis shows, there are two schematic categorising relationships underlying them. At a highly schematic level, these relationships are represented by two patterns – one metaphorical and one metaphorical and metonymic. Their instantiations are categorising relationships that represent correspondences between elements of knowledge from the domain of music and the domain of living beings.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2023, 20; 179-194
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metonimiczne użycie onimu Bruksela w dyskursie prasowym (na materiale tygodnika „Polityka”)
    Autorzy:
    Kujawiak, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022816.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    metonimia
    wtórne użycie onimu
    dyskurs prasowy
    Bruksela
    Unia Europejska
    metonymy
    secondary
    use of onim
    press discourse
    Brussels
    European Union
    Opis:
    Celem artykułu jest analiza metonimicznych użyć onimu Bruksela w dyskursie prasowym. Materiał badawczy składa się z około 350 pochodnych użyć nazwy własnej Bruksela wyekscerpowanych z tekstów zamieszczonych w tygodniku „Polityka” w okresie od 1 stycznia do 5 listopada 2019 roku. Metonimie zostały opisane za pomocą formuły: X (nośnik) za Y (cel). Wykazano, iż wtórne użycia nazwy własnej Bruksela służą profilowaniu treści uzależnionych od potrzeb komunikacyjnych. W artykule przedstawiono takie profile, jak: instytucja (Unia Europejska), społeczeństwo (zarząd Unii Europejskiej oraz rząd Brukseli) i wydarzenie (wygrana w wyborach do europarlamentu).
    The aim of this article was to analyse the metonymic use of onim Brussels in the press discourse. The research material consisted of about 350 examples of the secondary use of a proper name extracted from the texts contained in the weekly magazine “Polityka”, in the period from 1.01.2019 to 5.11.2019. Metonymy was described using the formula X (carrier) for U (target). It has been demonstrated that secondary use of the Brussels proper name is used to profile content depending on communication needs. The article presents profiles such as: institution (European Union), society (European Union board and Brussels government) and event (won in the election to the European Parliament).
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2019, 53; 47-54
    0208-6077
    2450-0119
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    USE YOUR HEAD TO MAKE LEARNING BY HEART EASY, CZYLI O IDIOMACH Z PUNKTU WIDZENIA LINGWISTYKI KOGNITYWNEJ
    USE YOUR HEAD TO MAKE LEARNING BY HEART EASY, on idioms from the perspective of cognitive linguistics
    Autorzy:
    Szudy-Sojak, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1036663.pdf
    Data publikacji:
    2019-09-04
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Collegium Novum. Polskie Towarzystwo Neofilologiczne
    Tematy:
    idioms
    metaphor
    metonymy
    embodied language
    English as a foreign language teaching
    idiomy
    metafora
    metonimia
    język ucieleśniony
    nauczanie języka angielskiego
    Opis:
    The aim of the article is to focus on the cognitive mechanisms that motivate the meanings of idioms as presented by Zoltán Kövesces. Contrary to traditional view, according to which an idiom is an expression whose overall meaning differs from the meanings of its constituents, cognitive linguistics claims that the meaning of a large number of idioms is not arbitrary but motivated. It rejects the “dead metaphor” perspective in favour of underlining relations between domains. The approach, which underlines the embodied aspects of language and cognition, appears tempting in particular in relation to body-related idioms. Metaphorical awareness can play a role of comprehensible input in learning idiomatic language.
    Źródło:
    Neofilolog; 2014, 43/2; 223-233
    1429-2173
    Pojawia się w:
    Neofilolog
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metonimia jako relacja charakterystyczna dla języka emocji
    Autorzy:
    Krzyżanowska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690382.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    names of emotions
    contrastive analysis
    metonymy
    polysemy
    noms d’émotion
    analyse contrastive
    métonymie
    polysémie
    nazwy emocji
    analiza kontrastywna
    metonimia
    polisemia
    Opis:
    Emotion terms are usually subject to the mechanisms of semantic change. In French and Polish, the most typical ones are metonymic: emotion – cause (joie, radość ‘joy’), emotion – cause – causer (Y est le bonheur de Y, Y jest szczęściem X-a ‘Y is X’s happiness’), emotion – object (Y est l’amour de X, Y jest miłością X-a ‘Y is X’s love’). The first of these is the most characteristic type in both languages, whereas the metonymy emotion – a manifestation of emotion (des respects ‘expressions of respect’) is absent from the latter language. Not all Polish counterparts of French terms are subject to the same processes of semantic evolution, e.g. Pol. rozpacz and French désespoir ‘despair’.
    Les transfers de sens affectent souvent des noms d’émotion. En français et en polonais, les alternances sémantiques s’appuient alors sur les mêmes catégories de lien, à savoir sur la métonymie : émotion pour la cause de l’émotion (joie, joies, radość, radości) ; émotion pour l’agent causatif (quelqu’un est le souci de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyimś zmartwieniem) ; émotion pour l’objet de l’émotion (quelqu’un est l’amour de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyjąś miłością) ; émotion pour la manifestation de l’émotion (quelqu’un présente des respects à quelqu’un d’autre, ktoś odnosi się do kogoś z szacunkiem, Mes respects !, Moje uszanowanie!). À son tour, la relation métonymique émotion pour la durée de l’émotion – effet de la recatégorisation – est spécifique pour le français (des joies et des peines). En polonais, on utilise dans ce cas-là les classifieurs de type chwile smutku i radości. L’analyse effectuée montre que la métonymie constitue l’un des mécanismes importants générateurs de la polysémie.
    Nazwy uczuć zazwyczaj podlegają zmianom semantycznym. W obu opisywanych językach najczęściej mamy do czynienia ze zmianą o charakterze metonimicznym: uczucie – przyczyna (joie, joies, radość, radości); uczucie – przyczyna – sprawca (quelqu’un est le souci de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyimś zmartwieniem); uczucie – obiekt (quelqu’un est l’amour de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyjąś miłością); uczucie – manifestacja uczucia (quelqu’un présente des respects à quelqu’un d’autre ‘ktoś składa komuś wyrazy szacunku, uszanowania’, ktoś odnosi się do kogoś z szacunkiem, Mes respects !, Moje uszanowanie!). Z kolei przesunięcie metonimiczne uczucia – czas trwania uczucia, będące rezultatem zjawiska rekategoryzacji, jest relacją charakterystyczną tylko dla francuszczyzny: des joies et des peines. W polszczyźnie odpowiadają cytowanym przykładom leksykalne wykładniki parametryzacji typu: chwile smutku i radości. Przedstawiona analiza pokazała, że metonimia stanowi jeden z istotnych mechanizmów generujących wieloznaczność.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova; 2017, 2
    2451-0491
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jolanta Brach-Czainy’s micrology
    Mikrologia Jolanty Brach-Czainy
    Autorzy:
    Marzec, Lucyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27322375.pdf
    Data publikacji:
    2023-04-24
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Jolanta Brach-Czaina
    Anne Carson
    Socrates
    micrology
    figurativeness
    metonymy
    metaphor
    sensuality
    detail
    Eros
    Sokrates
    mikrologia
    figuratywność
    metonimia
    metafora
    sensualność
    detal
    eros
    Opis:
    Artykuł omawia pisarstwo i filozofię Jolanty Brach-Czainy, wiążąc je z projektem mikrologii i sokratejską majeutyką. Poetologiczna refleksja nad działaniem detalu, pracy podobieństwa i różnicy, w najważniejszych utworach (Sofie, Szczelinach istnienia, Błonach umysłu) wydobywa dwie tendencje myśli Brach-Czainy: poszukiwanie tekstowego „przedstawicielstwa znaczenia” i zmysłowego opisu „drobin bytu”. Artykuł omawia ambiwalentne podejście filozofki do metonimii i synekdochy oraz charakteryzuje styl pisarstwa, który łączy skupienie na niepozornym detalu oraz niekonkluzywność paradoksów. Kluczową cechą poetyki Brach-Czainy jest absorpcja konkretu i abstrakcji, wywołanie jednoczesnego efektu dokładności i nieokreśloności. Projekt Brach-Czainy wiele łączy z poetologicznymi refleksjami Itala Calvina oraz, przede wszystkim, Anne Carson. Ich równoległa droga w poszukiwaniu istoty poznania i języka poetyckiego doprowadziła do sokratejskiej teorii erosa.
    The paper discusses the writing and philosophy of Jolanta Brach-Czaina, connecting it to micrology and maieutics. This poetological reflection considering the function of detail and work of similarities and differences in Brach-Czaina’s most significant works (Sofa, Szczeliny istnienia, Błony umysłu) identifies two tendencies of her philosophy: searching for a textual “representation of meaning” and a sensual description of “particles of being”. The paper discusses Brach-Czaina’s ambivalent approach to metonymy and synecdoche, and characterizes her style, which combines a focus on inconspicuous detail and non-conclusiveness of paradoxes. Absorption of concrete and abstraction, creating an impression of precision, and at the same time vagueness are key features of Brach-Czaina’s poetics. Her philosophy has much in common with Italo Calvin and Anne Carson, whose parallel way to seeking the essence of cognition and poetic language has led to the Socratic theory of Eros. 
    Źródło:
    Forum Poetyki; 2022, 30; 36-49 (eng); 34-47 (pol)
    2451-1404
    Pojawia się w:
    Forum Poetyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz Melancholia Jacka Malczewskiego w kontekście teorii lingwistyki kognitywnej
    The Painting Melancholy by Jacek Malczewski in the Context of the Theory of Cognitive Linguistics
    Autorzy:
    Łata, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32062693.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
    Tematy:
    metonimia
    metafora
    amalgamat pojęciowy
    integracja pojęciowa
    George Lakoff
    Mark Johnson
    Gilles Fauconnier
    Mark Turner
    metonymy
    metaphor
    conceptual blending theory
    image schema
    Opis:
    W artykule analizuję obraz Jacka Malczewskiego Melancholia w kontekście teorii lingwistyki kognitywnej, przenosząc zasady analizy paradygmatów językowych, badanych intensywnie od lat osiemdziesiątych XX wieku, w obszar sztuk wizualnych. W pracy odniosłam się do kilku głównych aspektów tych badań, wybierając takie ich zestawienia, które tworzą dopełniające i wzbogacające się nawzajem treści, przydatne dla wyznaczonego zadania. Analizę obrazu poprzedza zarys teorii metonimii, metafory i amalgamatów pojęciowych.
    In the article I analyse the painting Melancholy by Jacek Malczewski in the context of the theory of cognitive linguistics. I transfer the principles of the analysis paradigms of language – which have been studied intensively since the eighties of the twentieth century – to the field of visual art. I refer to a few key aspects of these studies, by choosing the sets which create complementary and mutually enriching content useful for the intended task. The analysis of painting is preceded by the outline of the theory of metonymy, metaphor and conceptual blends.
    Źródło:
    Filozofia i Nauka; 2017, 5; 323-339
    2300-4711
    2545-1936
    Pojawia się w:
    Filozofia i Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wschód słońca w kontekście dyskusji o niedosłowności znaczeń w metaforze i metonimii
    Autorzy:
    Łozowski, Przemysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34670888.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    symbolization
    literal-vs.-nonliteral
    metaphor
    metonymy
    cognitive ethnolinguistics
    wschód słońca ‘sunrise’
    symbolizacja
    (nie)dosłowność
    metafora
    metonimia
    etnolingwistyka kognitywna
    wyrażenie wschód słońca
    Opis:
    The article relates to the problem of the literal-versus-nonliteral nature of the symbolization processes, such as metaphor and metonymy. It is assumed that both are an expression of people’s tendency to symbolize what is more complex and distant for human experience by what is simpler and closer. A selective analysis of the data collected in SSiSL (1996) in relation to the entry wschód słońca ‘sunrise’ reveals a number of methodological issues: (i) metaphor and metonymy differ not only in the number (one or two) of cognitive domains involved in the process of symbolization, but also whether the expression refers to be the beginning or the end of this process (Part 2); (ii) the relationship between space, movement and color may have a metaphorical and metonymic orientation, which probably relativizes the relationships also between other cognitive domains (Part 3); (iii) the folk worldview shows that expressions considered literal today (such as wschód słońca ‘sunrise’) are, in the perspective of their semantic development, symbolic expressions and as such contain fixed valuations of previous generations and their judgments about the world (Part 4). It is postulated that Langacker's (1999) distinction between actuality and virtuality should be adopted in order to avoid some of the above problems and dilemmas (Part 5).
    W artykule przedstawiono problem niedosłowności w kontekście kognitywnie inspirowanych rozważań nad metaforą i metonimią. Przyjęto, że jedna i druga jest wyrazem skłonności człowieka do symbolizowania tego, co jest bardziej złożone i odległe dla ludzkiego doświadczenia przez to, co jest prostsze i bliższe. Selektywna analiza danych zgromadzonych w SSiSL (1996) w odniesieniu do hasła „wschód słońca” obnażyła szereg problemów metodologicznych: (i) metaforę i metonimię różni nie tylko liczba (jedna lub dwie) domen poznawczych zaangażowanych w procesie symbolizacji, ale także to, czy dane wyrażenie ma być początkiem, czy końcem tego procesu (część 2); (ii) relacja między przestrzenią, ruchem i kolorem może mieć nachylenie metaforyczne i metonimiczne, co zapewne relatywizuje związki także między innymi domenami (część 3); (iii) ludowa wizja świata pokazuje, że wyrażenia uznane dzisiaj za dosłowne (np. wschód słońca) są w perspektywie ich rozwoju znaczeniowego wyrażeniami symbolicznymi i jako takie zawierają utrwalone wartościowanie poprzednich pokoleń i ich sądy o świecie (część 4). Postuluje się zaadoptowanie rozróżnienia dokonanego przez Ronalda Langacker (1999) na aktualność i wirtualność w celu uniknięcia niektórych z powyższych dylematów (część 5).
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 169-184
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Vers les « mers heureuses » : l’espace métaphorique dans L’État de siège et La Peste d’Albert Camus
    W stronę „mórz szczęśliwych”: przestrzeń metaforyczna w Stanie oblężenia i Dżumie Alberta Camusa
    Autorzy:
    Wielosz, Mirosława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953818.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Camus
    przestrzeń przedstawiona
    przestrzeń wyobrażona
    przestrzeń dramatyczna
    przestrzeń przywołana
    przestrzeń metaforyczna (poetycka)
    metonimia
    personifikacja
    represented space
    imaginative space
    dramatic space
    evoked space
    metaphorical space
    metonymy
    personification
    Opis:
    W artykule podjęto próbę zanalizowania przestrzeni metaforycznej (zwanej również wewnętrzną lub poetycką) w sztuce teatralnej i w powieści, na przykładzie dwóch utworów Alberta Camusa: Stanu oblężenia i Dżumy. Autorka definiuje przestrzeń metaforyczną jako stanowiącą część przestrzeni wyobrażonej, która w odróżnieniu od przestrzeni przedstawionej nie stanowi bezpośredniego tła wydarzeń. Przestrzeń metaforyczna, będąc subiektywnym wytworem postaci i/lub narratora, a przez to odbiciem osobowości samego autora, skrywa bogactwo znaczeń, których właściwe odszyfrowanie może być kluczem do odkrywczej analizy tekstu. Metaforyczne obrazy przestrzeni zostały pogrupowane według zaproponowanego przez Gastona Bachelarda podziału na cztery żywioły, tj. ziemię, wodę, powietrze i ogień. Ziemia jawi się jako hermetycznie zamknięte miasto-więzienie, ponura arena mrocznych wydarzeń, poczekalnia przed gabinetem śmierci. A jednak to Miasto właśnie osadza Camus w roli właściwego bohatera swoich utworów. Powietrze i ogień to żywioły, które poprzez niszczycielskie właściwości stają się sprzymierzeńcami epidemii. I tylko woda jest przestrzenią uprzywilejowaną, szczęśliwą, wolną, ale choć znajduje się w bezpośredniej bliskości Oranu i Kadyksu, dla mieszkańców tych miast pozostaje na długo niedosiężnym rajem utraconym.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2005, 53, 5; 67-80
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Spectrum of Sense Remoteness in Polysemy: Bridging Computational and Theoretical Lexicography with Psycholinguistics (Part 1)
    Autorzy:
    Klimek-Jankowska, Dorota
    Hwaszcz, Krzysztof
    Wieczorek, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/52910926.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    polysemy
    spectrum of sense remoteness
    plWordNet – Słowosieć
    Polish
    mental lexicon
    homonymy
    metonymy
    metaphor
    nested polysemy
    polisemia
    spektrum podobieństwa sensów
    język polski
    mentalny leksykon
    homonimia
    metonimia
    metafora
    polisemia gniazdowa
    Opis:
    This two-part paper bridges insights from psycholinguistics and from theoretical and computational lexicography to develop a fine-grained classification of polysemy organized along a wider spectrum of sense remoteness of ambiguous words in Polish based on the investigation of a large collection of linguistic data.1 In the first part, we equip readers with background knowledge on different psycholinguistic views on polysemy and we introduce the basic spectrum of sense remoteness proposed in earlier literature. We also present the methodology of our research and we report the results of our quantitative study based on a large sample of sense pairs randomly extracted from plWordNet This two-part paper bridges insights from psycholinguistics and from theoretical and computational lexicography to develop a fine-grained classification of polysemy organized along a wider spectrum of sense remoteness of ambiguous words in Polish based on the investigation of a large collection of linguistic data.1 In the first part, we equip readers with background knowledge on different psycholinguistic views on polysemy and we introduce the basic spectrum of sense remoteness proposed in earlier literature. We also present the methodology of our research and we report the results of our quantitative study based on a large sample of sense pairs randomly extracted from plWordNet  (Słowosieć) thanks to the resources received from the CLARIN-PL Language Technology Center (the Polish section of the European research infrastructure CLARIN ERIC). We show that the most widely represented polysemy types are nested polysemy, polysemy by metaphor and polysemy by metonymy. The second part proposes an extended spectrum of sense remoteness and presents insights on different types of polysemy included in this spectrum with a special attention paid to nested polysemy. 
    Ten dwuczęściowy artykuł konsoliduje fakty dotyczące polisemii z zakresu psycholingwistyki oraz leksykografii teoretycznej i obliczeniowej oraz prezentuje wyniki badań ilościowych i jakościowych przeprowadzonych na dużym zbiorze danych polisemicznych w języku polskim, na podstawie których proponujemy uszczegółowioną klasyfikację polisemii oraz opracowujemy poszerzone spektrum podobieństwa sensów słów wieloznacznych. W pierwszej części publikacji omówiono psycholingwistyczne modele reprezentacji polisemii w mentalnym leksykonie oraz wprowadzono podstawowe spektrum podobieństwa sensów, zaproponowane w literaturze przedmiotu. Przedstawiono też metodologię oraz wyniki badań ilościowych przeprowadzonych dla par sensów wyrazów polisemicznych losowo wybranych ze Słowosieci i pozyskanych dzięki wsparciu Centrum Technologii Językowych CLARIN-PL (polskiej sekcji europejskiej infrastruktury badawczej CLARIN ERIC). Wyniki naszego badania pokazują, że najczęściej reprezentowaną polisemią są następujące typy: polisemia gniazdowa, polisemia przez metaforę i polisemia przez metonimię. W drugiej części publikacji poszerzamy spektrum podobieństwa sensów i uszczegóławiamy klasyfikację polisemii na podstawie badania jakościowego. Przedstawiamy także nowe obserwacje na temat różnych typów polisemii wchodzących w skład tego spektrum, ze szczególnym uwzględnieniem polisemii gniazdowej.
    Źródło:
    Studies in Polish Linguistics; 2022, 17, 1; 31-53
    1732-8160
    2300-5920
    Pojawia się w:
    Studies in Polish Linguistics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowy obraz śmierci w opowiadaniach pt. Niebo dla akrobaty Jana Grzegorczyka
    The linguistic image of death in the short stories titled Niebo dla akrobaty written by Jan Grzegorczyk
    Autorzy:
    Wrześniewska-Pietrzak, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/911284.pdf
    Data publikacji:
    2018-11-29
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    linguistic image of death
    Jan Grzegorczyk
    religious prose
    euphemism
    metaphor
    metonymy
    taboo in language
    linguistic valuation and axiology
    językowy obraz śmierci
    proza religijna
    eufemizacja
    metafora
    metonimia
    tabu językowe
    wartościowanie w języku
    Opis:
    Artykuł przedstawia obraz śmierci odczytany z języka opowiadań Jana Grzegorczyka zawartych w zbiorze Niebo dla akrobaty. Autor, podejmując problematykę odchodzenia, wpisuje się w ciąg literackich sposobów mówienia o śmierci. Zawarta w opowiadaniach wizja śmierci zgodna jest z jej postrzeganiem w perspektywie porządku chrześcijańskiego. Jest bowiem drogą, przejściem do życia po życiu ziemskim, stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, uniwersalny i niezmienny. Jej obraz Grzegorczyk przedstawia za pomocą różnorodnych środków językowych, wśród których najczęstsze są metafory i metonimie, służące również swoistej eufemizacji i tabuizacji śmierci. Przedstawiając perspektywę chrześcijańską, autor nie stroni od aksjologizacji śmierci, pokazując, iż jej wartościowanie wiąże się z waloryzacją dokonywaną przez postrzegający lub doświadczający podmiot. Znak wartości śmierci z perspektywy transcendentnej jest bowiem zawsze dodatni. Ukazując wielorakie oblicze śmierci, Jan Grzegorczyk pokazuje, iż jej pełen obraz wykracza poza współczesne postrzeganie śmierci – nie jest ona bowiem tylko cielesnym doświadczeniem, umieraniem, rozpadem, lecz również duchowym i transcendentnym, stawiającym człowieka wobec sacrum.
    The article describes the linguistic image of death presented in the book by Jan Grzegorczyk Niebo dla akrobaty. The image of death described is in line with its perception in Christianity. Jan Grzegorczyk describes death as a way, passage from life in the earth to life after earthly life that is an inseparable element of human life. The author uses different linguistic ways of describing death and talking about it. Among them there are: metaphors, metonymies, euphemisms and different ways of expressing the taboo in language. Grzegorczyk also presents an evaluation of death that depends on the observer or the dying person. This transcendental way of perceiving death reveals its positive meaning. Jan Grzegorczyk also highlights the difference between the understanding of death today, and the Christian vision of it. Death is not only the decay of the human body, but also it is the moment of passage to God, it is a transcendental experience that places everybody in front of the sacrum.
    Źródło:
    Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2017, 34
    2082-9825
    2450-0259
    Pojawia się w:
    Poznańskie Spotkania Językoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Spectrum of Sense Remoteness in Polysemy: Bridging Computational and Theoretical Lexicography with Psycholinguistics (Part 2)
    Autorzy:
    Klimek-Jankowska, Dorota
    Hwaszcz, Krzysztof
    Wieczorek, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/52912377.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    polysemy
    spectrum of sense remoteness
    plWordNet – Słowosieć
    Polish
    mental lexicon
    homonymy
    metonymy
    metaphor
    nested polysemy
    polisemia
    spektrum podobieństwa sensów
    język polski
    mentalny leksykon
    homonimia
    metonimia
    metafora
    polisemia gniazdowa
    polski abstrakt
    Opis:
    This two-part paper bridges insights from psycholinguistics and from theoretical and computational lexicography to develop a fine-grained classification of polysemy organized along a wider spectrum of sense remoteness of ambiguous words in Polish based on the investigation of a large collection of linguistic data. In the second part, we show that polysemy is not a stable phenomenon and relations between senses may differ across language users. For instance, our fifty-fifty class or borderline cases may be represented differently by different language users depending on their perception of the world, world knowledge, associations. We point to some parameters of variation in the class of polysemy by metonymy and polysemy by metaphor which may affect their sense remoteness and consequently also the way they are represented in the mental lexicon.
    Ten dwuczęściowy artykuł konsoliduje fakty dotyczące polisemii z zakresu psycholingwistyki oraz leksykografii teoretycznej i obliczeniowej oraz prezentuje wyniki badań ilościowych i jakościowych przeprowadzonych na dużym zbiorze danych polisemicznych w języku polskim, na podstawie których proponujemy uszczegółowioną klasyfikację polisemii oraz opracowujemy poszerzone spektrum podobieństwa sensów słów wieloznacznych. W drugiej części publikacji wykazujemy, że polisemia nie jest zjawiskiem stabilnym, a relacje między sensami mogą być oceniane odmiennie przez różnych mówców w zależności od ich postrzegania świata, wiedzy o życiu i skojarzeń. Wskazujemy na kilka parametrów zróżnicowania, które mogą wpłynąć na ocenę podobieństwa sensów i reprezentację w mentalnym leksykonie polisemii przez metonimię i metaforę.
    Źródło:
    Studies in Polish Linguistics; 2022, 17, 2; 55-73
    1732-8160
    2300-5920
    Pojawia się w:
    Studies in Polish Linguistics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    SZIR ha-SZIRIM (pieśń najpiękniejsza). Obrazowanie za pomocą metafory Sacrum i profanum na przykładzie „Pieśni nad pieśniami” – analiza kognitywna
    Autorzy:
    Łukiewicz-Kostro, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644018.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Hoheslied
    Metapher und Metonymie
    Sacrum/Profanum
    Veranschaulichung
    verkörperte Erfahrung
    Song of Songs
    Sacrum/profanum metaphor
    sacrofanum
    image-depicting
    embodied experience
    cognitive approach
    Pieśń nad pieśniami
    metafora i metonimia
    Sacrum/profanum
    obrazowanie
    ucieleśnione doświadczenie
    Opis:
    Das im alttestamentarischen Buch der Weisheit Salomos enthaltene Hohelied ist ein leidenschaftliches erotisches Liebesgedicht, das Prototyp der Liebeslyrik, das uralte, faszinierende, sinnliche Empfindungen und Wünsche von Mensch und ... Gott ausdrückt. Der Text hat zahlreiche Interpretationen in unterschiedlichen Strömungen erfahren, u.a. natürliche, kultisch-mythische, allegorische oder auch theologische Interpretation. Der Artikel verfolgt das Ziel, die einzigartige, multisensorische Veranschaulichung der Liebe zwischen Mann und Frau in körperlich-seelischer Dimension mit Hilfe der Metapher einer verkörperten Erfahrung von Sacrum und Profanum aufzuzeigen und zu beweisen, dass es keinen Dualismus dieser zwei Dimensionen gibt, sondern nur gegenseitige Beeinflussung. Die Verfasserin führt eine Analyse ausgewählter Metaphern und Metonymien des Textes in der Übersetzung von Czesław Miłosz unter Verwendung der kognitiven Methode von G. Lakoff und M. Johnson durch.
    Song of Songs, included in the Old Testament Book of Wisdom is a passionate erotic poem, a prototype of love lyrical poetry which expresses perennial, fascinating, sensual sensations and human desires. The text has been the subject of numerous interpretations in various perspectives, among others: natural (pastoral), cult and mystical, allegorical or theological. It also stimulated quite provocative radical interpretations as it is a text one cannot go by indifferently. The aim of this paper is to analyze briefly a selected Sacrum/profanum metaphor via cognitive approach and indicate there is no dualism but rather mutual overlapping of those two spheres.
    Pieśń nad Pieśniami zawarta w starotestamentowej księdze mądrościowej Salomona to namiętny erotyk, prototyp liryki miłosnej, który wyraża odwieczne, fascynujące, zmysłowe doznania i pragnienia człowieka i …Boga. Tekst doczekał się licznych interpretacji w różnych nurtach , m.in. interpretacja naturalna, kultowo-mityczna, alegoryczna, czy też teologiczna. Celem artykułu jest pokazanie unikatowego, wielosensorycznego obrazowania miłości pomiędzy mężczyzną a kobietą w wymiarze fizyczno-duchowym  za pomocą metafory ucieleśnionego doświadczenia Sacrum i profanum i wykazanie, że nie istnieje dualizm tych dwóch wymiarów, a jedynie wzajemne przenikanie. Autorka dokonuje analizy wybranych metafor i metonimii tekstu w przekładzie Czesława Miłosza z zastosowaniem metody kognitywnej G. Lakoffa i M. Johnsona. 
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2016, 20
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Empiryczne i mitologiczne podstawy przepowiedni meteorologicznych. Czas w przepowiedniach
    THE EMPIRICAL AND MYTHOLOGICAL BASIS FOR METEOROLOGICAL FORECASTS. THE FACTOR OF TIME
    Autorzy:
    Koper, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611716.pdf
    Data publikacji:
    2000
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    the genre of speech
    meteorological forecasts
    mythological bases of forecasts
    time in forecasts
    connecting the premise with the conclusion
    mythological thinking
    metonymy
    gatunek mowy
    przepowiednie meteorologiczne
    mitologiczne podstawy przepowiedni
    czas w przepowiedniach
    łączenie przesłanki z wnioskiem
    myślenie mitologiczne
    metonimia
    Opis:
    Przedmiotem artykułu są tradycyjne przepowiednie meteorologiczne rozpatrywane jako gatunek mowy. Przedstawiona analiza dotyczy założeń poznawczych konstytuujących tradycyjne prognostyki. Autorka bada zasady organizujące łączenie przesłanki z wnioskiem, a ściślej – zasady łączenia czasu i przesłanki z czasem t’ (późniejszym niż t) wniosku i stawia tezę, iż prosta obserwacja zależności zachodzących w przyrodzie nie jest jedyną podstawą formułowania prognostyków. Duża grupa przepowiedni oparta jest na myśleniu mitologicznym. Taki charakter mają zwłaszcza przepowiednie długoterminowe, w których ze zjawisk atmosferycznych przewiduje się przyszłe losy ludzi czy urodzaj na cały rok. Badając zasady kojarzenia czasu, autorka dochodzi do wniosku, iż podporządkowane są one zasadom metonimii (polegającej na kojarzeniu dwóch okresów pozostających w stosunku przyległości jako część i całość, np. w przepowiedni Jak Marcin [11 listopada] na białym koniu przyjedzie, ostrą zimę nam przywiedzie) oraz podobieństwa (polegającej na kojarzeniu okresów, np. Jakie Zwiastowanie, takie Zmartwychwstanie).
    The article discusses traditional meteorological forecasts as a speech genre through an analysis of cognitive assumptions behind them. Inquiry is made into the principles organizing the relationship between the premise and the conclusion; more specifically, between the time t of the premise and the time t’ of the conclusion (later than i). A hypothesis is put forward that mere observation of nature is not the only basis for formulating forecasts, a large portion of the latter being founded on mythological reasoning. Such are especially long-term forecasts concerning people’s lives or the quality of harvest for the whole year. The analysis of the principles of understanding time suggests that the driving forces behind them are metonymy and similarity. The former consists in associating two periods in a part-whole manner, e.g. Jak Marcin na białym koniu przyjedzie, ostrą zimę nam przywiedzie ‘If Martin (11 November) comes riding a white horse, it will bring a severe winter.’ The latter is based on associating time periods, e.g. Jakie Zwiastowanie, takie Zmartwychwstanie ‘Like Annunciation, like Easter.’
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2000, 12; 233-249
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-25 z 25

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies