Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "metals speciation" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 19
Tytuł:
Content of heavy metals and their fractions in soil in result of residual effect of waste materials
Zawartość metali ciężkich i ich frakcji w glebie w wyniku następczego oddziaływania materiałów odpadowych
Autorzy:
Antonkiewicz, J.
Kowalewska, A.
Pełka, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/387728.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
municipal sewage sludge
peat
furnace ashes
soil
heavy metals
speciation
komunalne osady ściekowe
torf
popioły paleniskowe
gleba
metale ciężkie
specjacja
Opis:
Analysed was the effect of various material supplements, ie municipal sewage sludge and various doses of ash-sludge and ash-peat mixtures on total content of heavy metals (Cr, Zn, Pb, Cu, Cd and Ni) and their fractions. Five fractions of heavy metals were determined in soil by means of Tessier’s method after competed three-year pot experiment on maize as the test plant. Application of ash-sludge and ash-peat mixtures to the soil influenced the increase in heavy metal content in soil but the amount of these metals did not exceed the standards established for arable soils. The pot experiment with maize revealed that the residual fraction played the main role in Cr, Zn and Pb accumulation, fraction bound to organic matter in Cu and Ni accumulation, whereas exchangeable and residual fraction in Cd accumulation. Heavy metal mobility (the sum of two first fractions) in the analysed ash-sludge and ash-peat mixtures supplied to the soil, irrespectively of applied extractant, was diversified and did not exceed the following values of total content: Cr – 0.39 %; Zn – 20 %, Pb – 13 %, Cu 10 %, Cd – 69 % and Ni – 4 %. The investigations have shown that cadmium was the best available to maize whereas chromium the least.
Badano wpływ dodatku materiałów, tj. komunalnego osadu ściekowego, popiołu paleniskowego i torfu oraz różnych dawek mieszanin popiołowo-osadowych i popiołowo-torfowych na całkowitą zawartość metali ciężkich (Cr, Zn, Pb, Cu, Cd, Ni) oraz ich frakcje. Oznaczono pięć frakcji metali ciężkich w glebie metodą Tessiera po zakończonym trzyletnim doświadczeniu wazonowym z kukurydzą jako rośliną testową. Zastosowanie do gleby mieszanin popiołowo-osadowych oraz popiołowo-torfowych spowodowało zwiększenie zawartości metali ciężkich w glebie, ale zawartość tych metali nie przekraczała standardów ustalonych dla gleb uprawnych. W doświadczeniu wazonowym z kukurydzą stwierdzono, że główną rolę w magazynowaniu Cr, Zn i Pb odegrała frakcja rezydualna, a Cu i Ni frakcja związana z materią organiczną, natomiast Cd frakcja wymienna i rezydualna. Mobilność metali ciężkich (suma pierwszych dwóch frakcji) w badanych mieszaninach popiołowo-osadowych i popiołowo-torfowych wprowadzonych do gleby, niezależnie od zastosowanego ekstrahenta była zróżnicowana i w przypadku Cr nie przekraczała 0,39 %, Zn – 20 %, Pb – 13%, Cu – 10 %, Cd – 69 %, Ni – 4 % zawartości ogólnych. Z badań wynika, że największą dostępnością dla kukurydzy odznaczał się kadm, a najmniejszą chrom.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2014, 21, 4; 439-452
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Effect of sewage sludge digestion on the mobility of heavy metals on the example of the wastewater treatment plant in Sitkówka-Nowiny
Wpływ fermentacji osadów ściekowych na mobilność metali ciężkich w oczyszczalni ścieków w miejscowości Sitkówka-Nowiny
Autorzy:
Bąk, Ł.
Gawdzik, J.
Muszyńska, J.
Bryk, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/402016.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Wydawnictwo PŚw
Tematy:
heavy metals
sewage sludge
metals speciation
metal redistribution
index IR
metale ciężkie
osady ściekowe
specjacja metali
redystrybucja metali
indeks IR
Opis:
In sewage sludge, heavy metals can be dissolved, precipitated, co-precipitated with metal oxides, adsorbed or associated on particles of biological residue. Heavy metals come as oxides, hydroxides, sulphides, sulphates, phosphates, silicates, organic connections in the form of humic complexes, and compounds with complex sugars. Sequential extraction procedures based on Tessier et al. are widely used for examining sewage sludge. The method makes it possible to extract the following fractions that are operationally defined: exchangeable, bound to carbonates, reducible, oxidisable (bound to organic matter) and residual. For the investigations, communal sewage sludge was collected from mechanical-biological sewage treatment plant located in Sitkówka-Nowiny; the Świętokrzyskie Province, Poland. Heavy metal content [ppm] in the sewage sludge was collected before and after digestion process. After the digestion process, for a majority of metals, the content of reducible form is clearly decreased and the concentration of organic and residual fractions is increased. As a result of redistribution, copper, zinc and nickel mobility in the sludge decreased, and the strength of bond, measured with index IR increased for all metals.
Źródło:
Structure and Environment; 2016, 8, 3; 189-196
2081-1500
Pojawia się w:
Structure and Environment
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Changes of the Content of Heavy Metals and PAH’s in Sewage Sludge Treated with Reed Bed Lagoons
Autorzy:
Boruszko, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/124401.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
polycyclic aromatic hydrocarbons
sludge treatment reed bed
speciation of heavy metals
Opis:
In Poland, low-input methods such as composting, vermicomposting, reed beds, willow energy and solar driers are increasingly often being used in the processing of sewage sludge. The northeastern part of Poland has operated successfully for years using these methods. This paper presents the results of using low-cost methods of sludge treatment in the wastewater treatment plant located in Zambrow, Podlaskie Province. The results of sewage sludge studies on the PAHs and heavy metals content after treatment in a reed bed system are presented. Among the 16 examined PAHs, the lowest concentration was obtained for the dibenz (a,h)anthracene. Not a single sample exceeded a concentration of 100 μg/kg d.m. The highest concentration was exhibited by fluoranthene, benzo(g,h,i)perylene and indeno(1,2,3-c,d)pyrene. The concentration of these compounds exceeded 1000 μg/kg d.m. The obtained results for the PAHs in sewage sludge from the reed lagoon at the treatment plant in Zambrow showed that the average content of PAHs studied was approximately 8300 μg/kg d.m. The lowest concentration, below 1.3 mg/kg d.m. of the seven heavy metals examined was obtained for mercury (Hg). On the other hand, the highest concentration, exceeding 1300 mg/kg d.m. was found in the case of zinc (Zn). The obtained results for the heavy metals in sewage sludge from the reed bed lagoons in Zambrow show that the average content of heavy metals studied is approximately 1620 mg/kg d.m. The results of the study demonstrate a high efficiency of the low-cost methods used in the Zambrów WWTP in terms of the quality of processed sludge. The sewage sludge from the lowest layer of the reed lagoon (13–14 years of dewatering and transformation) are characterized by the lowest PAHs and heavy metals content. The higher a sediment layer lies, i.e. the shorter the time of processing, the higher are the PAHs and content of heavy metals content. This indicates a great role of reeds in the accumulation of these compounds.
Źródło:
Journal of Ecological Engineering; 2018, 19, 4; 75-87
2299-8993
Pojawia się w:
Journal of Ecological Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The assessment of heavy metal binding forms in foundry wastes used as raw materials in agrotechnics, construction and road construction
Ocena form wiązania metali ciężkich w odpadach odlewniczych stosowanych jako surowce w agrotechnice, budownictwie i drogownictwie
Autorzy:
Bożym, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2173850.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
heavy metals
speciation
foundry waste
metale ciężkie
specjacja
odpad odlewniczy
Opis:
The aim of this study was to evaluate foundry waste used for various applications in terms of heavy metals quantity of fractions of their binding. The novelty of these studies is the use of speciation procedures to assess the fraction of heavy metals in foundry waste. The two most popular speciation procedures, the Tessier method and the SM&T, and also the TCLP single extraction procedure were used to evaluate the use of foundry waste in agritechnique, road engineering and construction in this research. Additionally, local soils were analyzed and compared to landfill foundry waste (LFW). It was found that LFW may have a negative impact on the natural environment when used for agrotechnological applications due to the increased concentration of mobile and bioavailable fractions (mean 9–18%) of metals. Foundry dusts were characterized by a low percentage of mobile and bioavailable (mean 2–6%) forms, although this does not include electric arc fournance dust (EAFD) (mean 17%). The metal content in TCLP extracts was low in all foundry waste samples and allowed the use of the analyzed wastes in construction and road construction. The usefulness of both speciation procedures for the assessment of the leaching of heavy metal forms from foundry waste was confirmed. However, the SM&T procedure was more effective in leaching mobile and bioavailable forms of heavy metals in foundry waste and soil samples.
Celem pracy była ocena zawartości frakcji związania metali ciężkich w odpadach odlewniczych wykorzystywanych do różnych zastosowań. Nowością tych badań jest wykorzystanie procedur specjacyjnych do oceny udziału form metali ciężkich w odpadach odlewniczych. Do badań wykorzystano dwie najpopularniejsze procedury specjacyjne, metodę Tessiera oraz SM&T, a także procedurę jednoetapowej ekstrakcji TCLP, do oceny wykorzystania odpadów odlewniczych w agrotechnice, drogownictwie i budownictwie. Dodatkowo przeanalizowano lokalne gleby i porównano je ze składowanymi odpadami odlewniczymi (LFW). Stwierdzono, że LFW mogą mieć negatywny wpływ na środowisko naturalne podczas zastosowań agrotechnicznych ze względu na zwiększoną koncentrację frakcji mobilnych i biodostępnych (średnio 9–18%) metali. Pyły odlewnicze charakteryzowały się niskim udziałem form mobilnych i biodostępnych (średnio 2–6%), z wyjątkiem pyłu z elektrycznych pieców łukowych (EAFD) (średnio 17%). Zawartość metali w ekstraktach TCLP była niska we wszystkich próbkach odpadów odlewniczych, co pozwala na wykorzystanie analizowanych odpadów w budownictwie i drogownictwie. W pracy potwierdzono przydatność obu procedur specjacyjnych do oceny ługowania form metali ciężkich z odpadów odlewniczych. Jednakże stwierdzono lepszą skuteczność procedury SM&T w zakresie wymywania mobilnych i biodostępnych form metali ciężkich zarówno dla odpadów odlewniczych, jak i gleby.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2022, 38, 2; 169--189
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specjacja metali ciężkich w osadach ściekowych stabilizowanych procesem fermentacji termofilowo-mezofilowej
Speciation of heavy metals in sewage sludge during thermophilic and mesophilic fermentation
Autorzy:
Dąbrowska, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297652.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
specjacja metali ciężkich
fermentacja termofilowo-mezofilowa
sewage sludge
speciation
heavy metals
thermophilic-mesophilic fermentation
Opis:
Modyfikacje procesów stabilizacji osadów ściekowych są zwykle wynikiem poszukiwania metod intensyfikacji rozkładu substancji organicznych oraz higienizacji osadów bez użycia środków chemicznych. Cele te można osiągnąć np. przez zastosowanie fermentacji termofilowo-mezofilowej. Dotychczas brakuje wiedzy o zmianach form występowania metali ciężkich w osadach ściekowych podczas prowadzenia ww. fermentacji. Dlatego za zasadne uznano podjęcie takich badań, gdyż zawartość tych zanieczyszczeń w ustabilizowanych osadach ściekowych jest limitowana w aktach prawnych. Pierwszy etap procesu stabilizacji beztlenowej (hydroliza termofilowa) przyczynił się do uwalniania jonów metali do cieczy osadowej; najwyższy wzrost stężenia uzyskano dla cynku, miedzi, chromu i ołowiu. Podczas prowadzenia w dalszym etapie procesu fermentacji mezofilowej stwierdzono obniżenie stężenia jonów metali w cieczy. Wykazano, że po procesie nastąpił wzrost zawartości cynku, miedzi i niklu głównie we frakcji organiczno-siarczkowej, ołowiu we frakcji pozostałościowej, natomiast kadmu i chromu w obu ww. frakcjach stabilizowanego osadu.
The raw sludge from a primary settler and the digested sludge from a fermentation chamber of a municipal wastewater treatment plant were used in presented experiments. Both sludges come from a wastewater treatment plant which uses the activated sludge method for the biological removal of nitrogen compounds and the chemical precipitation method (PIX coagulating reagent) in order to remove phosphorus. The research presented in this paper was aimed at determining the influence of thermophilic hydrolysis of sewage sludge on liquefaction of organic substrates and intensification of the mesophilic fermentation process. The attempt was also made to evaluate the degree, in which thermophilic hydrolysis may cause a release of heavy metals (Zn, Cu, Ni, Cd, Pb, Cr) from raw sludge to the liquid phase, and may affect changes of their forms of occurrence (speciation) in sludge after mesophilic fermentation. For quantitative determination of heavy metals speciation in sludge the sequential extraction was done according to the BCR procedure. During thermophilic hydrolysis of raw sludge the transition of heavy metals ions from sludge to the liquid phase was observed, and the highest increase of concentration for Zn, Cu, Cr and Pb ions. However, after fermentation the decrease of heavy metals concentration in the liquid phase and their accumulation in a dry mass of sludge were stated. Pb was mainly bounded with non-dissolved compounds (90% of the total amounts), i.e. with the fraction that is not available, thus not hazardous for groundwater and aquatic and terrestrial ecosystems. Zn, Cu, Ni, Cd and Cr were found to be connected to the organic fraction of sewage sludge (71; 82; 49; 57 and 77% of the total amounts, respectively).
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2009, 12, 4; 271-280
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mobilność metali ciężkich w osadach ściekowych na przykładzie wybranej oczyszczalni ścieków
Mobility of heavy metals in sewage sludge for example wastewater treatment plant
Autorzy:
Gawdzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297166.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
specjacja metali
BCR
sewage sludge
heavy metals
sequential extraction
metals speciation
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań specjacji metali ciężkich w osadach ściekowych. Zastosowano metodykę proponowaną przez Community Bureau of Reference (BCR). Badano osady ściekowe z oczyszczalni ścieków w Ostrowcu Świętokrzyskim. Przepustowość oczyszczalni ścieków wynosiła Qdmax = 20 200 m3/d (88 060 RLM). Wykazano obecność metali ciężkich we wszystkich frakcjach (FI, FII, FIII, FIV). Należy stanowczo podkreślić, że dominującymi formami występowania analizowanych metali są połączenia metaloorganiczne oraz glinokrzemiany. Stanowi to odpowiednio frakcję III i frakcję IV wg BCR. Metalem o maksymalnej względnej zawartości w mobilnej frakcji I był nikiel (17,9%). W mobilnej frakcji II dominował kadm. Jego względna zawartość wynosiła 7,8%. Nieznacznie niższa była tu zawartość niklu (6,7%). Najbardziej mobilnym metalem (FI+FII) był więc nikiel - 24,6%. Wyniki badań dla ustabilizowanych tlenowo osadów ściekowych potwierdziły obserwowaną tendencję koncentracji metali ciężkich we frakcjach niemobilnych, tu w połączeniach z glinokrzemianami (kadm - 72,8%; chrom - 73,4%; ołów - 75,6%). Wynika z tego, że dominujące formy występowania badanych metali ciężkich są niemobilne. Wykazano tym samym, że sumaryczna zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych nie jest obiektywnym kryterium oceny zagrożenia środowiska. Mając to na uwadze, należy jednak nadmienić, iż immobilizowane we frakcji FIII metale ciężkie mogą stanowić potencjalne niebezpieczeństwo dla gruntu w strefie aeracji.
The sewage sludge heavy metals can be dissolved, precipitated, precipitated with metal oxides, and adsorbed or associated on the particles in biological debris. Heavy metals are found in the form of oxides, hydroxides, sulphides, sulphates, phosphates, silicates, organic connections forming complexes with humic compounds and complex sugars. Polish regulations specifying the maximum levels of heavy metals in municipal sewage sludge used for agricultural purposes refer to the total content of lead, cadmium, mercury, nickel, zinc, copper and chromium. The aim of this study was to evaluate the mobility of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plants in Ostrowiec Świętokrzyski (the Świętokrzyskie Province). The wastewater treatment plant is mechanical-biological. Inflow of sewage are domestic sewage mixed with rain water or a thaw. The Ostrowiec Świętokrzyski wastewater treatment plant of the capacity of 80 060 PE uses the activated sludge method. Receiver of wastewater is Kamienna river. Stabilized sewage sludge from the wastewater treatment plant in Ostrowiec Świętokrzyski was analyzed in accordance with the extraction method proposed by the Community Bureau of Reference (BCR). Zinc, cadmium, lead and nickel were determined by means of the standard addition with the use of the Perkin-Elmer 3100-BG FAAS atomic absorption spectrophotometer (with the background correction function turned on). Chromium and copper were tested using the FAAS technique. In order to determine mercury the CVAAS method was employed. The sequence analysis revealed the presence of heavy metals in all fractions (FI, FII, FIII, FIV). It should be strongly emphasised that organometallics and aluminosilicates constitute the most prevalent forms of metals under consideration. Those, according to BCR, make fraction III and fraction IV, respectively. The maximum content of heavy metals in the mobile fraction I was found for nickel (17.9%). The maximum content of heavy metals in the mobile fraction II was found for cadmium (7.8%). Nickel was thus the most mobile metal. The results for anaerobic stabilized sewage sludge confirmed a trend being observed in heavy metals concentration in the immobile fractions, here in combination with aluminosilicates (cadmium - 72.8%, chromium - 73.4%, lead - 75.6%). On the basis of the investigations, it can be concluded that the dominant forms of heavy metals are immobile. It was shown that the total content of heavy metals in the sewage sludge does not provide an objective criterion for the environmental risk evaluation. Bearing that in mind, however, it should be noted that heavy metals immobilized in the fraction FIII, may pose a potential hazard to soil in the aeration zone.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2012, 15, 1; 5-15
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Speciation of heavy metals in municipal sewage sludge from the three sewage treatment plants
Specjacja metali ciężkich z osadów ściekowych pochodzących z trzech oczyszczalni ścieków
Autorzy:
Gawdzik, J.
Latosińska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/402230.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Wydawnictwo PŚw
Tematy:
specjacja
metale ciężkie
osady ściekowe
speciation
heavy metals
sewage sludge BCR
Opis:
The mobility of heavy metal on sludge from three municipal sewage treatment plants are presented in this article. Heavy metals were present mainly in the immobile sludge fractions. The capacities of the plants did not show any explicit influence on the forms of the heavy metals present. The copper forms in sewage sludge are characteristic feature of this chemical element. The per cent contributions of zinc, lead, cadmium, nickel and chromium in the BCR fractions did not depend significantly on the method of sludge stabilisation.
Źródło:
Structure and Environment; 2010, 2, 2; 39-44
2081-1500
Pojawia się w:
Structure and Environment
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specjacja metali ciężkich w osadzie ściekowym na przykładzie wybranej oczyszczalni komunalnej
Speciation of heavy metals in sewage sludge: A case study
Autorzy:
Gawdzik, J.I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/237317.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
sad ściekowy
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
specjacja metali
sewage sludge
heavy metals
sequential extraction
metal speciation
Opis:
W pracy określono zawartość jonów wybranych metali ciężkich (cynk, kadm, ołów, nikiel, chrom, miedź) w tlenowo ustabilizowanym osadzie z oczyszczalni ścieków w Busku-Siesławicach. W celu określenia form występowania jonów wybranych metali ciężkich osad poddano analizie ekstrakcyjnej (BCR) według metodyki Tessiera. Wykazano, że analizowany osad ściekowy charakteryzowała mała - w porównaniu z osadami z innych oczyszczalni ścieków - zawartość metali ciężkich. Przeprowadzona ekstrakcja sekwencyjna wykazała obecność badanych metali ciężkich we wszystkich frakcjach, jednak dominującą formą występowania metali były połączenia metaloorganiczne oraz glinokrzemiany (frakcje III i IV). Zawartość metali ciężkich we frakcjach mobilnych (frakcje I i II) była znikoma i w przypadku żadnego z badanych metali nie przekroczyła 18,2% zawartości ogólnej ilości badanego metalu. Wynika z tego, że dominujące formy występowania badanych metali ciężkich w osadzie były niemobilne. Wykazano również, że sumaryczna zawartość metali ciężkich w osadzie ściekowym nie była obiektywnym kryterium oceny zagrożenia środowiska glebowo-wodnego. Zawarte w osadach ściekowych metale frakcji III mogą stanowić z tego względu potencjalne niebezpieczeństwo w przypadku ich wykorzystania do rekultywacji gruntu.
Samples of aerobically stabilized sewage sludge from the municipal sewage treatment plant in Busko-Sieslawice were analyzed for the presence of the following heavy metals: zinc, cadmium lead, nickel, chromium and copper. The form of heavy metal occurrence was determined by extraction analysis (BCR) according to the Tessier method. The results have revealed that in comparison to other municipal sewage treatment plants, the heavy metal content of the sludge from the Busko-Sieslawice plant was low. The results of sequential extraction have revealed the presence of heavy metal ions in all of the fractions, but metallo-organic compounds and aluminosilicates (fractions III and IV) were found to be the dominant forms of heavy metal occurrence. The heavy metal content of the mobile fractions (I and II) was insignificant, since in no instance did any of the metals examined exceed 18.2% of the over-all content. From those findings it can be inferred that the sewage sludge being analyzed was dominated by immobile forms of heavy metal occurrence. The study has also demonstrated that the overall heavy metal content of the sewage sludge fails to be a reliable criterion for assessing the potential risk to the soil and water environment. That is why the heavy metal ions belonging to fraction III are likely to pose environmental hazards if the sewage sludge is intended for use in soil recultivation.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2010, 32, 4; 15-19
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The importance of heavy metal speciation from the standpoint of the use of sewage sludge in nature
Znaczenie specjacji metali ciężkich w aspekcie przyrodniczego zagospodarowania osadów ściekowych
Autorzy:
Jasińska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/296691.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
waste management
sewage sludge
speciation
heavy metals
gospodarka odpadami
osady ściekowe
specjacja
metale ciężkie
Opis:
The development of highly efficient methods of wastewater treatment and the emergence of new wastewater treatment plants is accompanied by the gradual increase in the amount of sewage sludge generated in Poland. However, no waste-free technologies or effective solutions for the complete elimination of the treatment products from the environment have been developed to date, which represents a challenge to the rational management of this type of waste. One of the strategies proposed in this area is the natural use of sewage sludge, mainly to fertilize soils and plants and for reclamation of degraded soils and soilless areas. The prerequisite for finding such a solution is an appropriate quality of sludge intended to be transformed into fertilizers, which has to meet specific hygienic, sanitary and chemical requirements. In the case of the criterion of chemical composition, current standards are mainly applicable for the total heavy metal concentrations in the sludge. In recent years, however, much attention has been paid to the capability of microelements to migrate in the environment, which allows for better evaluation of the quality of biosphere components and the potential risk of the spread of pollution. One of the methods to identify the forms of elements in the medium studied is speciation analysis, based on sequential extraction. The aim of this study was to indicate the importance of speciation in the evaluation of the quality of sewage sludge and the opportunities of its use in nature. Furthermore, one of the most popular methods of determination of the mobility of heavy metals was also discussed. Knowledge of heavy metal forms occurring in the sewage sludge tested allows for preparation of effective waste management strategies.
Na skutek rozwoju wysokoefektywnych metod oczyszczania ścieków oraz powstawania nowych oczyszczalni obserwuje się systematyczny wzrost ilości generowanych osadów ściekowych w Polsce. Dotychczas nie opracowano jednak technologii bezosadowych ani skutecznego rozwiązania umożliwiającego całkowitą eliminację produktu oczyszczania ze środowiska, co stanowi problem związany z racjonalną gospodarką tego rodzaju odpadami. Jedną ze strategii proponowanych w tym zakresie jest przyrodnicze wykorzystanie osadów ściekowych, które opiera się głównie na nawożeniu gleb i roślin oraz rekultywacji gleb zdegradowanych i obszarów bezglebowych. Warunkiem takiego rozwiązania jest odpowiednia jakość osadów mających stanowić potencjalny nawóz, a mianowicie powinny one spełniać określone wymagania higieniczno-sanitarne oraz chemiczne. W przypadku kryterium, jakim jest skład chemiczny, obowiązują normy dotyczące przede wszystkim całkowitej zawartości metali ciężkich w osadzie. W ostatnich latach coraz większą uwagę zwraca się jednak na zdolność mikroelementów do przemieszczania się w środowisku, co umożliwia lepszą ocenę jakości elementów biosfery i przewidywanie potencjalnego ryzyka rozprzestrzeniania się zanieczyszczenia. Jedną z metod określania form pierwiastków w badanym medium jest analiza specjacyjna, oparta na ekstrakcji sekwencyjnej. Celem niniejszej pracy było wskazanie znaczenia specjacji w ocenie jakości osadów ściekowych i możliwości ich przyrodniczego wykorzystania. Ponadto, omówiono jedną z najpopularniejszych obecnie metod oznaczania mobilności metali ciężkich. Dysponowanie wiedzą na temat form metali ciężkich występujących w badanych osadach pozwala na precyzyjne ukierunkowanie gospodarki tym odpadem.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2018, 21, 3; 239-250
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An attempt to describe the correlation between granulometric structure and the concentration of speciated forms of phosphorus and selected metals in the bottom sediments of a thermally contaminated dam reservoir
Autorzy:
Kostecki, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/4790181.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
bottom sediments
granulometric composition
phosphorus speciation
heavy metals
osady denne
skład granulometryczny
metale ciężkie
specjacja fosforu
Opis:
An attempt was made to determine the correlation between the granulometric structure of bottom sediments and the content of speciation forms of phosphorus and selected metals. Using the sedimentation method, the bottom sediments of a thermally contaminated dam reservoir were divided into fast and slow-draining fractions. Measurements of granulometric composition were made, determining the volume proportions of sediment particles in the range of 0.1 m to 650 m. Particle share sizes were determined in the size range: 0.1–50 m (F1), 50–100 m (F2), 100–200 m (F3), 200–400 m. (F4). The study showed that the content of speciation forms of phosphorus and selected metals remains related to the granulometric structure of bottom sediments. The content of organic matter in sediments is determined by the proportion of the smallest particles, from 0.1 to 50 μm, at the same time these particles most strongly aff ect the reduction conditions of sediments. According to Gilford›s correlation thresholds, there was no correlation between the proportion of sediment particles with dimensions of 0.1–50 μm and the concentration of speciation forms of phosphorus. For particles with dimensions of 50–100 μm, the strongest correlation was observed for the concentration of the EP fraction and for the WDP fraction (r2 = 0.4048, r2 = 0.3636). A strong correlation between the size of sediment particles and the concentration of speciated forms of phosphorus was noted for particles with dimensions of 100–200 μm and 200–400 μm. The coeffi cient of determination was forAAP, EP, WDP and RDP, respectively: 0.8292, 0.891, 0.7934, 0.47. The relationship between particles in the 0.1–50 m range and iron (Fe) concentration, R2 – 0.3792, aluminum (Al) R– 0.3208, and zinc (Zn) R2 – 0.4608, was classifi ed as medium. For particles in the 50–100 m range, a medium correlation with calcium (Ca) and magnesium (Mg) concentrations is apparent, R2 0.4443 and 0.3818, respectively. For particles 100–200 mm and 200–400 mm, an almost full correlation is noted for iron (Fe) R2 – 0.9835, aluminum (Al) R2 – 0.9878, calcium (Ca) R2 – 0. 824, very strong for manganese (Mn) R2 – 0.6817, and zinc (Zn) R2 – 0.7343. There is a very strong correlation between the concentration of the AAP fraction with the concentration of iron (Fe) R2 – 0.8694 and a strong correlation between the concentration of EP with the concentration of iron (Fe) R2 – 0.609. There is a strong correlation between the concentration of theAAP and EP fractions with the concentration of aluminum (Al) R2 – 0. 6253 and 0.8327. The concentration of AAP and EP fractions with the concentration of calcium (Ca) R2 – 0.5941 and 0.7576 remains in a strong relationship. The correlation between the concentration of RDP fractions and the concentration of magnesium (Mg) and manganese (Mn) remains in a medium relationship. The concentration of the EP fraction (Olsen-P) is in a strong relationship with the concentration of organic matter (R2 –.0.6763). No correlation was found between the concentration of the residuum form and the concentrations of organic matter, iron (Fe) and aluminum (Al).A medium correlation was found between the concentration of the residuum form and the concentration of calcium (Ca), magnesium (Mg), manganese (Mn) – R2 = 0.4206 and zinc (Zn).
Źródło:
Archives of Environmental Protection; 2022, 48, 4; 78--94
2083-4772
2083-4810
Pojawia się w:
Archives of Environmental Protection
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of the mobility of heavy metals in sludge for the sewage treatment plant in Daleszyce
Analiza mobilności metali ciężkich w osadach ściekowych dla oczyszczalni ścieków w Daleszycach
Autorzy:
Kowalik, Robert
Gawdzik, Jarosław
Gawdzik, Barbara
Gawdzik, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/402559.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Wydawnictwo PŚw
Tematy:
sewage sludge
speciation analysis
BCR
environmental use of sewage sludge
mobility of heavy metals
osady ściekowe
analiza specjacyjna
przyrodnicze wykorzystanie osadów
mobilność metali ciężkich
Opis:
Sewage sludge is a by-product of wastewater treatment processes. However, it has high fertilising and soil-forming properties, but it cannot always be used for this purpose. The two main criteria limiting their natural use are heavy metals and parasite eggs. Sewage sludge taken from the Daleszyce wastewater treatment plant has been analysed for heavy metals. For this purpose a space analysis was performed to divide the total metal content into four mobility fractions. The mobility issue determines the ability of an element, or one of its forms, to move in the environment. The studies were performed using a four-stage BCR procedure. The results were analyzed and compared to the limits applicable in Poland for sewage sludge intended for environmental use.
Osady ściekowe są produktem ubocznym procesów oczyszczania ścieków. Wykazują jednak wysokie właściwości nawozowe oraz glebotwórcze, jednak nie zawsze mogą być one wykorzystane w tym celu. Dwa główne kryteria ograniczające ich przyrodnicze wykorzystanie to zawartość metali ciężkich oraz jaj pasożytów. Osady ściekowe pobrane z oczyszczalni ścieków w Daleszycach zostały poddane analizie zawartości metali ciężkich. W tym celu wykonano analizę specjacyjną, pozwalającą podzielić całkowitą zawartość metali na cztery frakcje mobilności. Mobilność określa zdolność pierwiastka, lub któregoś z jego form, do przemieszczania się w środowisku. Badania wykonano, stosując czteroetapową procedurę BCR. Wyniki poddano analizie i porównano do limitów obowiązujących w Polsce dla osadów przeznaczonych do wykorzystania przyrodniczego.
Źródło:
Structure and Environment; 2020, 12, 2; 85-92
2081-1500
Pojawia się w:
Structure and Environment
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specjacja metali ciężkich w osadach ściekowych z oczyszczalni ścieków w Daleszycach
Speciation of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plant in Daleszyce
Autorzy:
Latosińska, J.
Gawdzik, J. I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/296762.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
specjacja metali ciężkich
sewage sludge
heavy metals
sequential extraction
metals speciation
Opis:
Przedstawiono wyniki badań specjacji metali ciężkich w osadach ściekowych. Zastosowano metodykę proponowaną przez Community Bureau of Reference (BCR). Badano osady ściekowe z oczyszczalni ścieków w Daleszycach. Przepustowość oczyszczalni ścieków wynosiła 5000 RLM. Wykazano obecność metali ciężkich we wszystkich frakcjach (F-I, FII, F-III, F-IV). Należy stanowczo podkreślić, że dominującymi formami występowania analizowanych metali są połączenia metaloorganiczne oraz glinokrzemiany. Stanowi to odpowiednio frakcję III i frakcję IV wg BCR. Metalem o maksymalnej zawartości w mobilnej frakcji I był cynk (18,4%). Zawartość cynku w mobilnej frakcji II również była największa (16,1%). Cynk był więc najbardziej mobilnym metalem. Wyniki badań dla ustabilizowanych tlenowo osadów ściekowych potwierdziły obserwowaną tendencję koncentracji metali ciężkich we frakcjach niemobilnych, tu w połączeniach z glinokrzemianami (chrom - 55,9%; ołów - 95,6%). Wynika z tego, że dominujące formy występowania badanych metali ciężkich są niemobilne. Wykazano, że sumaryczna zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych nie jest obiektywnym kryterium oceny zagrożenia środowiska. Mając to na uwadze, należy jednak nadmienić, iż immobilizowane we frakcji F-III metale ciężkie mogą stanowić potencjalne niebezpieczeństwo dla gruntu w strefie aeracji.
The sewage sludge heavy metals can be dissolved, precipitated, precipitated with metal oxides, and adsorbed or associated on the particles in biological debris. Heavy metals are found in the form of oxides, hydroxides, sulphides, sulphates, phosphates, silicates, organic connections forming complexes with humic compounds and complex sugars. Polish regulations specify the maximum levels of heavy metals in municipal sewage sludge used for agricultural purposes referring to the total content of lead, cadmium, mercury, nickel, zinc, copper and chromium. The aim of this study was to evaluate the mobility of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plants in Daleszyce (the Świętokrzyskie Province). The wastewater treatment plant is located in the river Belnianka floodplain which is a part of the buffer zone of the Cisowsko-Orłowiński Landscape Park. The Daleszyce wastewater treatment plant of the capacity of 5000 PE uses the activated sludge method complemented with the system of sequencing batch reactors (SBR). Stabilized sewage sludge from the wastewater treatment plant in Daleszyce was analyzed in accordance with the extraction method proposed by the Community Bureau of Reference (BCR). Zinc, cadmium, lead and nickel were determined by means of the standard addition with the use of the Perkin-Elmer 3100-BG FAAS atomic absorption spectrophotometer (with the background correction function turned on). Chromium and copper were tested using the FAAS technique. In order to determine mercury the CVAAS method was employed. The sequence analysis revealed the presence of heavy metals in all fractions (F-I, F-II, F-III, F-IV). It should be strongly emphasised that organometallics and aluminosilicates constitute the most prevalent forms of metals under consideration. Those, according to BCR, make fraction III and fraction IV, respectively. The maximum content of heavy metals in the mobile fraction I was found for zinc (18.4%). In the mobile fraction II, zinc again turned out to be a heavy metal of the maximum content (16.1%). Zinc was thus the most mobile metal. The results for oxygen stabilized sewage sludge confirmed a trend being observed in heavy metals concentration in the immobile fractions, here in combination with aluminosilicates (chromium - 55.9%, lead - 95.6%). On the basis of the investigations, it can be concluded that the dominant forms of heavy metals are immobile. It was shown that the total content of heavy metals in the sewage sludge does not provide an objective criterion for the environmental risk evaluation. Bearing that in mind, however, it should be noted that heavy metals immobilized in the fraction F-III, may pose a potential hazard to soil in the aeration zone.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2010, 13, 4; 301-309
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza specjacyjna osadów dennych pobranych na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego
Speciation analysis of sediments from Kampinos National Park
Autorzy:
Pawłowski, J.
Rozental, M.
Drzewińska, A.
Neffe, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/211280.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
analiza chemiczna
ochrona środowiska
osady denne
analiza specjacyjna
metale ciężkie
analytical chemistry
environmental protection
speciation analysis
sediments
heavy metals
Opis:
Pobrano i przygotowano próbki osadów dennych z terenu Kampinoskiego Parku Narodowego. W próbkach osadów oznaczono całkowitą zawartość wybranych pierwiastków (Cr, Zn, Fe, Cu, Cd, Pb) oraz zawartość tych pierwiastków we frakcjach wydzielonych metodą ekstrakcji sekwencyjnej. Do wydzielenia odpowiednich frakcji wykorzystano metodę Tessiera, która pozwala na wydzielenie pięciu frakcji: I – metale wymienialne, II – metale związane z węglanami, III – metale związane z uwodnionymi tlenkami żelaza i manganu, IV – metale związane z materią organiczną i V – metale związane z glinokrzemianami. Sprawdzono również, czy całkowita zawartość badanych metali oraz ich zawartość w poszczególnych frakcjach w badanych osadach zależy od pH osadów oraz od procentowej zawartości materii organicznej w badanych osadach. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że badane osady można zaliczyć do niezanieczyszczonych z punktu widzenia zawartości w nich Cr, Zn, Cu, Cd i Pb. Stwierdzono również, że zarówno całkowita zawartość analitów, jak i rozkład procentowej zawartości oznaczanych metali w poszczególnych frakcjach w badanych osadach zależy od zawartości materii organicznej i od wartości pH badanego osadu.
The experimental part covers the description of the sampling places of sediments which were taken from Kampinos National Park and the description of their preparation for analysis. Namely: in the samples of sediments, the total content of selected elements (Cr , Zn , Mn , Fe, Cu , Cd, Pb) and the content of these elements in the fractions separated by sequential extraction were marked. In order to isolate the appropriate fractions, the Tessier method was used. The method allows the separation of five fractions: I – exchangeable metals, II – metals associated with carbonates, III – metals associated with hydrated iron ions and manganese oxides, IV – metals associated with organic matter, V – metals associated with aluminosilicates. It was examined in terms of the total content of heavy metals, and to check if the content of elements in the individual fractions of the test sediments depends on the pH and the percentage of organic matter in the studied sediments. Based on the survey, it was found that the studied sediments can be classified as uncontaminated, from the point of view of their content of Cr, Zn, Cu, Cd and Pb. Moreover, it was proved that both, the total content of analytes and the distribution of the percentage content of the determined heavy metals in the individual fractions in the test sediments depend on the content of organic matter, on the pH of the tested sediments and its type.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2014, 63, 4; 113-134
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Changeability of the Speciation Forms of Heavy Metals in Soil Subject to Many Years of Fertilization with Wastewaters from Vegetable Fat Production
Zmienność form specjacyjnych metali ciężkich w glebie poddanej wieloletniemu nawożeniu ściekami z produkcji tłuszczów roślinnych
Autorzy:
Rauckyte, T.
Żak, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388903.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
metale ciężkie
formy specjacyjne metali
agroutylizacja ścieków z produkcji tłuszczów roślinnych
heavy metals
metals speciation forms
agro-utilization of wastewaters from vegetable fat production
Opis:
Agro-utilization of pretreated industrial wastewaters from the vegetable fat production for irrigation and as fertilizers is, among others, limited by heavy metal concentrations in wastewaters and the soil where wastewaters are directed. This paper presents the results of 4-year research on the influence of the irrigation process and fertilization with wastewaters on the concentration and changeability of heavy metal (Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn) speciation forms in the superficial soil layer. The fractional composition of metals was determined in accordance with Tessier’s methodology. The obtained results prove a significant stability of speciation loads of metals determined in the examined soil within the experimental period. Analysis of the fractional composition showed an insignificant decreasing tendency of the leached fraction percentage and an increase in the carbonate fraction share in the case of the majority of the analyzed heavy metals.
Agroutylizacja podczyszczonych ścieków technologicznych z produkcji tłuszczów roślinnych na cele nawadniające oraz nawozowe jest m.in. limitowana stężeniem metali ciężkich w ściekach oraz glebie, na którą kieruje się odpady. W pracy przedstawiono wyniki czteroletnich badań nad wpływem procesu nawadniania oraz nawożenia ściekami na stężenie oraz zmienność form specjacyjnych metali ciężkich (Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn) w przypowierzchniowej warstwie gleby. Skład frakcyjny metali był oznaczany zgodnie z metodyką Tessiera. Uzyskane wyniki wskazują na występowanie istotnej stabilności pól specjacyjnych metali oznaczanych w badanej glebie w okresie doświadczalnym. Analizując skład frakcyjny, stwierdzono występowanie nieznacznego trendu zmniejszania udziału procentowego frakcji wymywanej oraz wzrostu udziału frakcji węglanowej w przypadku większości badanych metali ciężkich.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 12; 1667-1674
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiana form wiązania miedzi, ołowiu i chromu w trakcie kompostowania odpadów komunalnych
Bounding of Copper, Lead and Chromium During Composting of Municipal Wastes
Autorzy:
Sidełko, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236360.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
odpady komunalne
kompostowanie
kompost
metale ciężkie
specjacja
municipal wastes
composting
compost
heavy metals
speciation
Opis:
Omówiono wyniki badań form wiązania miedzi, ołowiu i chromu w odpadach komunalnych oraz w kompoście wytwarzanym z tych odpadów. Jako metodę ilościowego oznaczenia różnych form występowania metali ciężkich w badanym materiale wykorzystano ekstrakcję sekwencyjną zaproponowaną przez Tessiera i wsp. Materiał badawczy stanowiły próbki odpadów komunalnych i kompostu, w kolejnych fazach jego dojrzewania, pobrane w Zakładzie Utylizacji Odpadów Komunalnych w Kołobrzegu. W trakcie dwuletnich badań przebadano dziewięć pełnych cykli produkcji kompostu, od świeżych odpadów aż do w pełni dojrzałego kompostu. Stwierdzono, że proces kompostowania odpadów znacząco wpłynął na zmniejszenie zawartości metali ciężkich w postaci form jonowymiennych. Pozostałe frakcje, związane głównie z tlenkami żelaza i manganu, węglanami oraz substancjami organicznymi, charakteryzował wyraźny wzrost w początkowym okresie intensywnych przemian biochemicznych. Etap dojrzewania kompostu wyróżniała nieznaczna zmiana udziału metali ciężkich związanych z węglanami, tlenkami żelaza i manganu oraz substancjami organicznymi. Średnia zawartość analizowanych pierwiastków we frakcji niedostępnej biologicznie, w stosunku do całkowitej zawartości, wyniosła odpowiednio Cu - 25%, Pb - 29% i Cr - 65%.
The forms of copper, lead and chromium fixed in municipal wastes and in the composts produced from those wastes were investigated. Quantitative determinations of the various forms in which heavy metals occur in both the materials were carried out using the extraction method proposed by Tessier and coworkers. The samples for the investigations (collected at the Municipal Wastes Utilization Plant of Kołobrzeg) contained solid wastes and compost collected at sequential stages of maturing. The study covered a two-year period, enabling the examination of nine complete compost production cycles - from fresh solid wastes to mature compost. It was found that the composting process contributed to the reduction in the content of heavy metals occuring in ion-exchange forms. The contents of other fractions, mainly fixed to ferric/manganese oxides, carbonates and organic compounds, increased markedly at the initial stage of intense biochemical changes. The stage of compost maturation was characterized by a slight change in the proportion of heavy metals fixed with carbonates, ferric/manganese oxides and organic matter. Related to the overall content of heavy metals, the proportion of Cu, Pb and Cr in the biologically stable fraction averaged 25%, 29% and 65%, respectively.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2004, R. 26, nr 3, 3; 37-40
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 19

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies