Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "luteranizm" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-31 z 31
    Tytuł:
    „OD KONFLIKTU DO KOMUNII” – W DRODZE KU 500. ROCZNICY REFORMACJI
    „Vom Konflikt zur Gemeinschaft” – auf dem Weg zum 500. Jahrestag der Reformation
    Autorzy:
    Porada, Rajmund
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595240.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    dialog ekumeniczny
    Reformacja
    luteranizm
    Opis:
    Am 17. Juni 2013 wurde der Bericht der Lutherisch/Römisch-katholischen Kommission für die Einheit Vom Konflikt zur Gemeinschaft offiziell präsentiert. Angesichts des sich annähernden 500. Jahrestages der Reformation im Jahr 2017 fühlten sich die Mitglieder der Kommission herausgefordert, „die Themen und Konsequenzen der Wittenberger Reformation (…) im Dialog zu erörtern und Perspektiven für das Gedenken und die Aneignung der Reformation heute zu entwickeln“ (Nr. 3). Der Bericht setzt somit ein wichtiges Zeichen im Vorbereitungsprozess des Reformationsgedenkens, indem er die Vergangenheit und die Konfliktsgeschichte gemeinsam, d.h. ökumenisch zu erzählen und die Errungenschaften des Dialogs in den letzten fünfzig Jahren zusammenzufassen versucht. Darauf wurde im zweiten Punkt dieses Beitrags eingegangen. Im Blick auf die Vorbereitung zum Reformationsgedenken und den Kontext der erhofften Rezeption des neuesten lutherisch-katholischen Dokumentes wurde im ersten Punkt dieses Beitrags auf die katholische Wahrnehmung der Reformation, die vor allem nur mit Kirchenspaltung assoziiert wird, und die damit verbundene katholische Zurückhaltung gegenüber dem Reformationsgedenken hingewiesen. Das beeinflusst auch die Lektüre des Dialogpapiers. Der Bericht erweckte schon kritische Bemerkungen und Anfragen, die im letzten Teil dieses Beitrags zur Sprache gebracht wurden.
    Źródło:
    Studia Oecumenica; 2013, 13; 297-308
    1643-2762
    Pojawia się w:
    Studia Oecumenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsce i rola Kościoła luterańskiego w dziejach Prus Książęcych
    Place and role of Lutheran Church in Ducal Prussia
    Autorzy:
    Małłek, Janusz
    Wojciechowski, Leszek
    Ryba, Mieczysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/chapters/23942714.pdf
    Data publikacji:
    2017-10-31
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    Luteranie
    Prusy Książęce
    luteranizm
    Kościół luterański
    protestanci
    Opis:
    Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o miejsce i rolę Kościoła luterańskiego w Prusach Książęcych w latach 1525–1657. Przedstawiono w nim problem stosunku Kościoła luterańskiego do państwa pruskiego oraz do innych wyznań. Podkreślono fakt utożsamiania się państwa pruskiego z Kościołem luterańskim poprzez zagwarantowanie mu wyłączności na uprawianie kultu religijnego w Księstwie Pruskim. Współczesna historiografia nazwała to konfesjonalizacją luterańską, co oznaczało nietolerancję wobec innych wyznań. Dotyczyło to zwłaszcza katolicyzmu i kalwinizmu, a nawet wyznania braci czeskich. Ostro zwalczano tendencje odśrodkowe w Kościele luterańskim – szwenkfeldianizm i osiandryzm, mimo sympatii dla tego drugiego deklarowanej przez księcia Albrechta. Ponadto przedstawiono wkład protestantyzmu w rozwój oświaty i kultury w Prusach Książęcych. Zwrócono uwagę na wypowiedzi Marcina Lutra, w których zalecał odprawianie nabożeństw w języku zrozumiałym dla wiernych, tak aby mogli w pełni korzystać ze Słowa Bożego. Otwarcie się Kościoła luterańskiego na języki narodowe dało nowy impuls dla rozwoju szkolnictwa i piśmiennictwa. Nowy uniwersytet w Królewcu (1544) kształcił pastorów. Obok niego specjalną troską otoczono szkoły w parafiach. Szacuje się, że w 1528 r. było ich 228. W XVI w. w Królewcu ukazało się drukiem 297 druków w języku łacińskim, 183 w języku niemieckim i 90 w języku polskim. Były to w większości książki o treści religijnej, a więc katechizmy, postylle i śpiewniki.
    The objective of the article is to present the place and role of Lutheran Church in Ducal Prussia in 1525–1657. The issue of Lutheran Church’s position with respect to the Prussian state and other denominations is presented as well. The article emphasizes the fact that the Prussian state identified with Lutheran Church by guaranteeing its exclusive rights to practice religious worship in the Duchy of Prussia. Modern historiography has dubbed it “the Lutheran confessionalization”, which meant lack of tolerance for other confessions. This pertained in particular to Catholicism and Calvinism, and even the Bohemian Brethren. Any decentralist tendencies within the Lutheran Church – Schwenkfelders and Osiandrian controversy – were fought ardently, despite sympathy for the latter, declared by Prince Albrecht. Moreover, the article presents the contribution of Lutheranism into development of education and culture in Ducal Prussia. Martin Luther’s statements are pointed out, in which he recommended holding services in a language understandable for the followers, so they could fully benefit from the Word of God. Lutheran Church opening to national languages has become a new stimulus for development of education and writing. New university in Konigsberg (1544) was educating pastors. Besides that, special care was given to parish schools. It is estimated, that in 1528 there were 228 such schools. In 16th century, 297 works in Latin were printed in Konigsberg, 183 in German and 90 in Polish. Those were mainly publications of religious nature – catechisms, postils, and hymnals.
    Źródło:
    Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 411-432
    9788394837433
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prusy Królewskie i Prusy Zachodnie. Dwa oblicza sztuki luterańskiej
    Royal Prussia and Western Prussia. Two faces of Lutheran art
    Autorzy:
    Birecki, Piotr
    Wojciechowski, Leszek
    Ryba, Mieczysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/chapters/23942710.pdf
    Data publikacji:
    2017-10-31
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    Prusy Kólewskie
    Prusy Zachodnie
    luteranizm
    sztuka luterańska
    Opis:
    Sztuka od początku towarzyszyła rozwojowi reformacji na obszarze, który w okresie nowożytnym należał do Prus Królewskich, a po rozbiorach do Prus Zachodnich. Sztuka luterańska zyskała w tych dwóch okresach politycznych i historycznych zupełnie różne oblicze. W Prusach Królewskich związana była z środowiskiem mieszczańskim, które zlecało wykonywanie niezbędnego wyposażenia kościołów. W pierwszym okresie przejmowano kościoły katolickie, a nowe, proste w formie budynki kościelne wznoszono w XVII i XVIII wieku, równolegle z utratą wielu średniowiecznych kościołów. Organizowano nabożeństwa w ratuszach miejskich. Rozwinęła się luterańska sztuka obrazowa o nowej ikonografii. Powstało wiele obrazów epitafijnych, dekoracji empor, ambon, konfesjonałów i ław oraz malowideł stropowych. Sztuka luterańska była manifestem pewnej niezależności politycznej i religijnej Prus Królewskich od Królestwa Polskiego. W wyniku rozbiorów Polski na obszarze Prus Królewskich utworzono Prusy Zachodnie. Nowa władza wspierała intensywnie ewangelików skupionych w strukturach Kościoła ewangelicko-unijnego ściśle współpracującego z państwem pruskim, nadzorującym i znacząco wspierającym finansowo budowę i wyposażenie kilkuset nowych kościołów i kaplic. W ich powstaniu brały udział już firmy i indywidualni artyści z terenu całych Niemiec. Zdecydowany wpływ na kształt architektury miała Regulatywa z Eisenach oraz osobisty smak cesarza Wilhelma II, dla którego sztuka luterańska była narzędziem wpływu monarchii na laicyzujące się społeczeństwo epoki industrializacji. Sztuka obrazowa została zredukowana do nielicznych obrazów ołtarzowych, mozaik i dekoracji ornamentalnej, a rozkwitła w sztuce witrażu, pokazującego postaci Lutra, Melanchtona, Albrechta Hohenzollerna, czy sceny biblijne oparte m.in. na grafikach Albrechta Dürera. Sztuka luterańska w rozumieniu władzy wspierać miała integrację Prus z innymi regionami Rzeszy i reprezentować państwo pruskie w życiu Kościoła. Wyznanie stało się elementem kultury i wyrazem przynależności politycznej do II Rzeszy.
    Since the beginning, art has accompanied development of Reformation in the area which in modern era was part of Royal Prussia, and after the Partitions – Western Prussia. During these two political and historical periods, Lutheran art has developed two very distinct forms. In Royal Prussia, it was connected with the burgher community, which commissioned necessary furnishings for churches. In the initial period, Catholic churches were taken over, while new, simple in form, church buildings were erected in 17th and 18th centuries, in parallel with loss of many mediaeval churches. Services were organized in city halls. Lutheran pictorial art was developing, with new iconography. Many epitaph paintings, decorations of galleries, pulpits, confessionals and pews were created, as well as painted ceilings. Lutheran art became a manifesto of certain political and religious independence of Royal Prussia from the Kingdom of Poland. As a result of partitions of Poland, the territory of Royal Prussia became Western Prussia. The new authorities have actively supported the Protestants, gathered in the structures of the Evangelical-Uniate church, which cooperated closely with the Prussian state. The state, in turn, has supervised and significantly supported financially the construction and outfitting of several hundred new churches and chapels. Companies and individuals from entire Germany participated in creation of those. Architecture was under a strong influence of the Eisenach Regulation and personal taste of Emperor Wilhelm II, for whom Lutheran art was an instrument allowing the monarchy to exert influence on increasingly secular society of the industrialization era. Pictorial art was reduced to scant altar pictures, mosaics and ornaments, however it flourished in the area of stained glass, depicting Martin Luther, Melanchton, Albrecht Hohenzollern, or Biblical scenes based, among others, on Albrecht Dürer’s graphics. According to those in power, the purpose of Lutheran art was to support integration of Prussia with other regions of the Reich and represent the Prussian state in the life of the Church. Denomination has become an element of culture and expression of political inclusion in the Second Reich.
    Źródło:
    Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 466-489
    9788394837433
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wątki religijne w twórczości i życiu Klemensa Janickiego (1516-1543)
    Religious themes in the works and life of Klemens Janicki (1516-1543)
    Autorzy:
    Lewandowski, Ignacy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2043602.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Klemens Janicki
    wątki religijne
    luteranizm
    islam
    duchowieństwo
    Opis:
    Klemens Janicki (1516-1543), bodaj największy poeta łaciński w Polsce, dla ludzi naszych czasów jest postacią mało znaną. Wielkopolanin, urodził się w Januszkowie pod Żninem. W każdym gatunku jego twórczości, czy to będzie elegia, czy epigram, czy skarga i satyra, czy pieśń weselna, nie mówiąc o parafrazie psalmu Dawidowego, znajdziemy mniejsze lub większe nawiązania do religii. Co w nich autor przekazał? Przepiękne obrazy wiary w Boga Ojca i Syna Bożego, w człowieczeństwo Chrystusa, w potężne wstawiennictwo Najświętszej Bogarodzicy Dziewicy, namalował wzory świętych polskich męczenników, Wojciecha i Stanisława, nakreślił swój stosunek do historycznych i aktualnych przedstawicieli Kościoła. Obrazy te zdecydowanie świadczą o katolickim profilu wyznawanej wiary. Pojawiające się w nich niekiedy słowa krytyczne nie dotyczą samych prawd wiary, lecz przestrzegania ich w praktyce codziennego życia, i wskazują raczej na intelektualną i emocjonalną sympatię dla nich oraz na troskę poety o jednoznaczność ludzkich postaw niezależnie od społecznego statusu. Luterańskie wpływy na niego były niewielkie, chociaż widoczne w niektórych wypowiedziach. Z całą mocą natomiast występował przeciw islamowi szerzącemu się w Europie przez zbrojne najazdy. Znając na wylot filozofię i ducha starożytnego świata, nie identyfikował się z nim w kwestiach wiary i moralności. Wiara Janickiego bowiem – jak to wynika z przedstawionych wątków – była dojrzałą katolicką wiarą renesansowego intelektualisty, a nie cichego i pokornego syna chłopa z Januszkowa pod Żninem.
    Klemens Janicki (1516-1543), arguably the greatest Latin poet in Poland, is little known to the people of our times. He was a citizen of Greater Poland, born in Januszkowo near Żnin. In each of the genres practiced by him, be it elegy or epigram, complaint or satire, or wedding song, not to speak of the paraphrase of the psalms of David, we fi nd minor or major references to religion. What did the author convey in them? Beautiful images of faith in God the Father, the humanity of Christ, the powerful intercession of the Most Blessed Virgin Mary; depictions of the holy Polish martyrs, Adalbert and Stanislaus; the author’s own attitude to historical and his contemporary representatives of the Church. These images give preeminent evidence of the Catholic profi le of the faith professed by Janicki. The occasional critical words do not pertain to the truths of faith as such but to inadequate obedience of them in everyday life, so the criticism indicates the poet’s intellectual and emotional support of those truths and his concern for an explicitness of people’s attitudes irrespective of their social status. Lutheran infl uences are scarce in his works, though noticeable in some utterances. He was strongly opposed to Islam which was then spreading through armed invasion. Being versatile in the philosophy and spirit of the ancient world he did not identify with it in questions of faith and morality. Janicki’s faith – as can be gathered from the presented themes – was the mature Catholic faith of a renaissance intellectual and not that of a meek and humble son of a peasant from Januszkowo near Żnin.
    Źródło:
    Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski; 2018, 13; 7-26
    1731-0679
    Pojawia się w:
    Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nauczanie ewangelicko-luterańskie na temat ludzkiej pracy
    Evangelical Lutheran Teaching About Human Work
    Autorzy:
    Zadroga, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1706510.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    praca
    Luter
    luteranizm
    ewangelicka etyka teologiczna
    luterańska etyka teologiczna
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2021, 68, 3; 147-148
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kobieca asceza w niemieckim pietyzmie na przełomie XVII i XVIII wieku. Listy Wiary jako źródło do badania dziejów religijności kobiet
    Woman’s asceticism in German pietism at the turn of the 17th and 18th centuries. Letters of faith as a source for studying the history of women’s religiosity
    Autorzy:
    Gąsowska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1834134.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    asceza
    luteranizm
    Spener
    kobieta
    pobożność
    asceticism
    Lutheranism
    woman
    devotion
    Opis:
    Pisma Philippa Jakoba Spenera na temat pietyzmu kobiet miały dla nich sprzeczne przesłanie: z jednej strony pietysta wzywał do reformy, ogłosił kapłaństwo wszystkich wierzących i zachęcał kobiety do bycia kowalami własnego rozwoju duchowego; z drugiej strony myślenie przywódców pietystycznych niewiele różniło się od tradycyjnych poglądów na kobiety i ich poddanie się mężczyznom. Sam Spener wahał się, jakie role i zaangażowanie są otwarte dla kobiet. W Duchowym kapłaństwie z 1677 r. zachęcał kobiety do czytania i interpretowania Biblii. Miały pełne prawo dyskutować o Piśmie Świętym oraz pouczać współwyznawców. Zauważał nawet, że w niektórych domach są kobiety, które Bóg pobłogosławił zrozumieniem i które rozmawiają z rodzinami na spotkaniu w kościele domowym. Philipp Jakob Spener miał głębokie zastrzeżenia do kobiet proroków, od ich pierwszego pojawienia się na początku 1690 r., bardziej niż A. H. Francke. Spener był zasadniczo otwarty na możliwość ekstatycznych przeżyć i bezpośrednich objawień od Boga, ale szybko zaczął je analizować, ponieważ Biblia ostrzega przed fałszywymi prorokami, którzy pojawią się w dniach ostatecznych. Pod wpływem Spenera Francke ostatecznie odrzucił autorytet ekstatycznych przeżyć kobiet i zawartego w nich przesłania.
    The writings of Philipp Jakob Spener about women of pietism had a contradictory message for them: on the one hand, the pietist called for reform, proclaimed the priesthood of all believers and encouraged women to be smiths of their own spiritual development; on the other hand, the thinking of pietist leaders differed little from traditional views on women and their submission to men. Philipp Jakob Spener himself hesitated what roles and commitment are open to women. In the “spiritual priesthood” of 1677, he encouraged women to read and interpret the Bible. They had full right to discuss the Scriptures and instruct fellow believers. He even noticed that in some homes there were women who God blessed with understanding and who talk to families at a meeting in the home church. Philipp Jakob Spener had deep reservations about female prophets since their first appearance in the early 1690 more than A. H. Francke. Spener was essentially open to the possibility of ecstatic experiences and direct revelations from God, but soon began to analyze them, because the Bible warns of false prophets who will appear in the last days. Influenced by Spener, Francke finally rejected the authority of women’s ecstatic experiences and the message they contained.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2020, 2(9); 26-41
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    SØRENA KIERKEGAARDA SĄD NAD MARCINEM LUTREM I LUTERANIZMEM
    SØREN KIERKEGAARD’S JUDGEMENT ON MARTIN LUTHER AND LUTHERANISM
    Autorzy:
    Szwed, Antoni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/943440.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    chrześcijaństwo
    wymagania etyczne
    Luter
    luteranizm
    Christianity
    ethical demands
    Luther
    Lutheranism
    Opis:
    What did Søren Kierkegaard think on Martin Luther? In some cases he treated to the German reformer positively, but simultaneously very often severily criticized him. Generally speaking, relationship of Journals author to Martin Luther was complicated and ambiguous. Kierkegaard strived to the amendment of contemporary Danish Lutheranism, which was burdened by Luther’s doctrinal errors, and also deteriorated by later generations of Lutherans. Danish thinker accused Luther of considerable reducing of ethical Christian demands by means of moral act values depreciation, abolition of clergyman celibacy and dissolution of monastery life, rejection of ascetic practices like voluntary poverty, fastings, renunces and intensive contemplative life, connection of religious doctrine and cult with real politics. It was main reason for secularization of contemporary to Kierkegaard Danish Christianity. Over the course of time with Kierkegaard the immanent criticism of Lutheranism turned into some kind of external one. Luther’s doctrine was not sufficient for him. He disclosed essential lacks. Hence in spite of clear declarations of remaining at the national faith, he leaned more and more towards Catholicism. Kierkegaard discovered, Protestantism was only “corrective remedy” to Catholicism, but from the beginning the its existence was dependent on the Catholic Church. Hence, Danish thinker was rather protagonist to shape contemporary Protestantism according to catholic patterns than to reform Catholicism according to protestant rules. The main aim of his article is to indicate the whole estimation range of the Luther and Lutheranism, we find in Søren Kierkegaard’s Journals. Furthermore, we do not decide anything about theological rightness or unjustness of Danish thinker criticism directed to German reformer Martin Luther.
    Co sądził Søren Kierkegaard o Marcinie Lutrze? W wielu przypadkach odnosił się do niego pozytywnie, ale nie szczędził też Lutrowi krytycznych uwag. Ogólnie mówiąc, stosunek autora Dziennika do Marcina Lutra był złożony i wieloznaczny. Dążył do naprawy luteranizmu, obciążonego doktrynalnymi błędami Lutra, ale także zepsutego przez pokolenia późniejsze, które odeszły od pierwotnego wyznania luterańskiego. Zarzucał Lutrowi znaczne obniżenie etycznych wymagań chrześcijańskich poprzez deprecjację wartości uczynków, zniesienie celibatu duchownych, rozwiązanie klasztorów, utrącenie praktyk ascetycznych (postów, wyrzeczeń, dobrowolnego ubóstwa), likwidację intensywnego życia kontemplacyjnego, połączenia doktryny i kultu religijnego z realną polityką. Z tego powodu współczesne Kierkegaardowi chrześcijaństwo duńskie uległo znacznemu zeświecczeniu. U Kierkegaarda z biegiem czasu immanentna krytyka luteranizmu przerodziła się w krytykę zewnętrzną. Nie wystarczała mu już nauka Lutra i luteranizm. Odkrył w nich istotne braki. Stąd mimo wyraźnych deklaracji pozostania przy wyznaniu narodowym, coraz bardziej skłaniał się ku katolicyzmowi. Kierkegaard odkrył, że protestantyzm jest zaledwie „środkiem korygującym” katolicyzm. Istnienie protestantyzmu od samego początku było zależne od istnienia Kościoła katolickiego. Stąd był raczej zwolennikiem kształtowania współczesnego protestantyzmu wedle wzorców katolickich niż reformowania katolicyzmu na modłę protestancką. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie całej palety ocen Lutra i luteranizmu, z jakimi spotykamy się w pisanym przez całe dorosłe życie Dzienniku Sørena Kierkegaarda. Niczego nie rozstrzygamy na temat teologicznej słuszności lub niesłuszności krytyki Duńczyka pod adresem Lutra.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2013, 61, 3; 101-124
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W cieniu gimnazjum. Szkolnictwo luterańskie w Lesznie w XVII wieku
    In the shade of gymnasium. Lutheran scholarship in Leszno in the 17th century
    Autorzy:
    Szymańska, Kamila
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/428666.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    education
    Lutheranism
    Leszno
    17th century
    edukacja
    luteranizm
    XVII wiek
    Opis:
    Apart from the Czech Brethren, the Lutherans were another large religious group in the Uxth-century Leszno. They came to Leszno in 1628 from nearby Silesia, mainly from Góra. They formed an organized community using the German language, with a strong identity. From the beginning of their stay in Leszno, they applied for their own school. Initially, they sent their children to the school of the Czech Brethren. In 1638 they were granted the privilege to found elementary school and school for girls. There were also small private schools. In 1659 a Latin school was established, which was to be an alternative – for religious reasons – to the gymnasium of the Brethren. Lutherans were interested in practical education: theology, law and medicine. The level of education in Lutheran schools in Leszno is confirmed by the number of students studying at German universities, including in Frankfurt (Oder), Leipzig, Jena.
    Obok braci czeskich drugą wielką grupą wyznaniową w XVII-wiecznym Lesznie byli luteranie. Przybyli oni do Leszna w 1628 roku z pobliskiego Śląska, głównie z miasta Góra. Tworzyli zorganizowaną wspólnotę posługującą się językiem niemieckim, o silnie ukształtowanej tożsamości. Od początku pobytu w Lesznie starali się o własną szkołę. Początkowo posyłali swoje dzieci do szkoły braci czeskich. W 1638 roku otrzymali przywilej na założenie szkoły elementarnej oraz szkoły dla dziewczynek. Istniały też małe placówki prywatne. W 1659 roku powstała szkoła łacińska, która – z powodów wyznaniowych – miała być alternatywą dla gimnazjum braci czeskich. Luteranie zainteresowani byli wykształceniem praktycznym: teologicznym, prawniczym i medycznym. O poziomie nauczania w szkole luterańskiej świadczy liczba młodzieży studiującej na uniwersytetach niemieckich, m.in. we Frankfurcie nad Odrą, w Lipsku, Jenie.
    Źródło:
    Studia z Teorii Wychowania; 2019, 2 (27); 9-25
    2083-0998
    2719-4078
    Pojawia się w:
    Studia z Teorii Wychowania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania nad historią pietyzmu na przełomie XVII i XVIII wieku. Uwagi w związku z monografią Liliany Lewandowskiej
    Research on the History of Pietism in the Late Seventeenth and Early Eighteenth Centuries. Comments on the Monograph by Liliana Lewandowska
    Autorzy:
    Kizik, Edmund
    Ptaszyński, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763583.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    luteranizm
    pietyzm
    Filip Jakub Spener
    Samuel Schelwig
    Gdańsk
    Lutheranism
    pietism
    Opis:
    Artykuł jest polemiką z analizą sporów wokół pietyzmu w Gdańsku przedstawioną przez Lilianę Lewandowską. Autorzy, odnosząc się do najnowszego stanu badań nad pietyzmem, postulują szersze wykorzystanie dostępnych źródeł archiwalnych oraz rekonstrukcję historycznego kontekstu: uwzględnienie sytuacji międzynarodowej, polityki Rady Miejskiej, układu sił politycznych w Gdańsku, a także reakcji społecznych na polemiki.
    The article polemicises with Liliana Lewandowska’s analysis of the disputes over pietism in Gdańsk. Referring to the latest state of research on pietism, the authors argue for a broader use of available archival sources and a reconstruction of the historical context: considering the international situation, the politics of the city council, the balance of political forces in Gdańsk, and the public reaction to the polemics.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2023, 130, 3; 603-636
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Luterańska hermeneutyka biblijna i jej współczesne wyzwania w świetle dokumentu „Na początku było Słowo”. Biblia w życiu wspólnoty luterańskiej
    Lutheran Hermeneutics and its Contemporary Challenges in Light of the Study Document „In the Beginning was the Word”. The Bible in the Life of the Lutheran Communion
    Autorzy:
    Klukowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595196.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    biblical hermeneutics
    sola scriptura
    Reformation
    Lutheranism
    hermeneutyka biblijna
    Reformacja
    luteranizm
    Opis:
    The article presents a discussion of and elaboration upon the hermeneutical statement received by the LWF Council in 2016 entitled „In the Beginning was the Word”. The Bible in the Life of the Lutheran Communion. The document engages the question of how Lutheran churches in many far-flung and varied contexts can reach some shared, mutual understanding regarding their reading and interpretation of biblical texts. The answer is that the whole Bible, particularly the most difficult passages, must be interpreted in light of its salvific message and also with regard to Luther’s crucial hermeneutical rules (Was Christum treibet). The key concept emphasizes that a reading of the Bible has a dynamic character: neither the Bible nor our situation is static. It means that our biblical interpretation may be a kind of „hermeneutical spiral” which is indeed a listening to the word of God along with the questions of our time and contexts. Consequently, a biblical text may have a different meaning in different parts of the world. Furthermore, the document emphasizes the importance of theological education in order to prepare pastors, teachers and leaders for effectively interpreting Scripture.
    Artykuł stanowi omówienie dokumentu wydanego w 2016 r. przez Światową Federację Luteranów „Na początku było Słowo”. Biblia w życiu wspólnoty luterańskiej, poświęconego hermeneutyce biblijnej. Autorzy dokumentu stają wobec pytania, jak Kościoły luterańskie wobec tak różnego kontekstu istnienia w świecie mogą dojść do wspólnej interpretacji i rozumienia tekstów biblijnych. Odpowiedź, jakiej udzielają autorzy, zwraca uwagę na fakt, że cała Biblia, a zwłaszcza jej najtrudniejsze stronice, musi być interpretowana w świetle jej zbawczego orędzia i przy uwzględnieniu hermeneutycznych zasad Marcina Lutra (np. Was Christum treibet). Kluczowe w całym zagadnieniu jest podkreślenie, że lektura Pisma Świętego ma charakter dynamiczny: ani tekst biblijny, ani sytuacja egzystencjalna, w której się go odczytuje, nie są statyczne. Oznacza to, że interpretacja biblijna może stanowić swego rodzaju „hermeneutyczną spiralę”, która w istocie jest słuchaniem słowa Bożego przy jednoczesnym nasłuchiwaniu pytań i problemów współczesnego świata. W konsekwencji teksty biblijne mogą mieć różne znaczenie w różnych częściach świata. Ponadto podkreśla się znaczenie wykształcenia teologicznego w przygotowaniu pastorów, nauczycieli i liderów wspólnot dla owocnej interpretacji Pisma Świętego.
    Źródło:
    Studia Oecumenica; 2016, 16; 233-252
    1643-2762
    Pojawia się w:
    Studia Oecumenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krakowski drukarz Stanisław Murmelius i jego księgozbiór (1571)
    Autorzy:
    Kowalski, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602750.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    drukarstwo
    renesans
    typografia
    Kraków
    luteranizm
    kalwinizm
    printing
    Renaissance
    typography
    Cracow
    Lutheranism
    Calvinism
    Opis:
    Drukarz Stanisław Murmelius, którego aktywność poświadczona jest od lat czterdziestych do siedemdziesiątych XVI w., związany był głównie z Krakowem, choć okresowo kierował typografiami w innych miastach Rzeczypospolitej, m.in. w Brześciu w latach 1558–1565. Na publikowany tu jego księgozbiór, zinwentaryzowany w Krakowie w 1571 r., składają się w większości dzieła autorów różnych nurtów luteranizmu (43,66%) oraz teologów z kręgu ewangelicko-reformowanego (22,53%), na ogół występujące w tym źródle w więcej niż jednym egzemplarzu. Inwentarz sporządzony został z nakazu krakowskiego wójta, a książki miały być przekazane lubelskiemu kupcowi Jakubowi Konopnicy jako rozliczenie długu.Printer Stanisław Murmelius, who was active from the 1540s to the 1570s, developed his professional career mainly in Cracow. Nevertheless, at times, he managed typographies in other cities of the Commonwealth, including that at Brest (Brześć) in 1558–1565. His book collection that is presented here, and which was registered in Cracow in 1571, is made up of texts by authors of various Lutheran denominations (43.66 per cent), and theologians of the Evangelical Reformed Church (22.53 per cent), present usually in more than one copy. The inventory was prepared on the order of the Cracow justice, and the books were to be handed over to the Lublin merchant Jakub Konopnica as discharge of a debt.
    Źródło:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2018, 62
    0029-8514
    Pojawia się w:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lektury Wawrzyńca Jelitowskiego, dworzanina królowej Barbary Radziwiłłówny
    Queen Barbara Radziwiłł’s Courtier Wawrzyniec Jelitowski and His Books
    Autorzy:
    Kowalski, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31018456.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Cracow
    court
    Reformation
    Lutheranism
    Jagiellons
    library
    Kraków
    dwór
    reformacja
    luteranizm
    Jagiellonowie
    biblioteka
    Opis:
    Artykuł przedstawia spis szesnastu książek będący częścią pośmiertnego inwentarza rzeczy Wawrzyńca Jelitowskiego, zmarłego w 1551 r. szafarza dworu królowej Barbary Radziwiłłówny. Ingrosowany do akt wójta Krakowa inwentarz jest jednym z nielicznych takich szesnastowiecznych rejestrów przybliżających zainteresowania czytelnicze szlachcica. Jest też jednym z najstarszych szlacheckich spisów książek. Księgozbiór ten potwierdza szerokie zainteresowanie literaturą reformacyjną w ówczesnych kręgach dworskich oraz ignorowanie przez ówczesne elity królestwa zakazów zakupu oraz udostępniania luterańskich druków.
    The article discusses a list of sixteen books making a part of the post-mortem inventory of Wawrzyniec Jelitowski’s possessions. Jelitowski was Dispenser at the court of Queen Barbara Radziwiłł. He died in 1551, and soon after his death, the inventory was inserted into the records of Cracow Justice. Sixteenth-century registers of noble owners’ property are sparse in Poland, and this list of books is one of the oldest such documents known. It confirms the widespread interest in Reformation literature at the royal court and its long-lasting disregard for the King’s edicts that forbade the purchasing and circulation of Lutheran prints.
    Źródło:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2023, 67; 129-150
    0029-8514
    Pojawia się w:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kontekst teologiczno-historyczny współczesnej eklezjologii ewangelickiej – perspektywa ekumeniczna
    The Theological-Historical Context of the Modern Protestant Ecclesiology – an Ecumenical Perspective
    Autorzy:
    Hintz, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595174.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    ecclesiology
    Protestantism
    understanding of the church office
    eklezjologia
    ewangelicyzm
    luteranizm
    rozumienie urzędu kościelnego
    Opis:
    Since the beginning of the 16th century the western Christianity’s is divided into two confessional families: Roman Catholicism and Protestantism. The evangelical Churches are present in two main confessional variants: (Lutheranism and Calvinism. Each of them created a special version of the Ecclesiology. The Lutheran understanding of the Church was defined in The Augsburg Confession, Art. 5: “That we may obtain this faith, the Ministry of Teaching the Gospel and administering the Sacraments was instituted”. For Lutherans is the Teaching of the Gospel and the proper administering the Sacraments their notae ecclesiae - constitutive remarks of a church. The protestant Churches in their national form were divided into autonomous, independent structures without any closer connections one to each other. The foundation of the Lutheran World Federation in 1947 was a result of a long process of looking for a deeper bond between the Lutherans all over the world. The other ecclesiological process took part between Lutherans and Reforms in Europe. In the year 1973 was established the Leuenberg Unity of Protestant Churches, which changed the official name into Community of Protestant Churches in Europe – CPCE in 2003. From both organisation LWF as well as CPCE came a several important ecumenical documents related to the problematic of Ecclesiology. The most important ecclesiological study of CPCE is The Church of Jesus Christ. The Contribution of the Reformation towards Ecumenical Dialogue on Church Unity, from 1994.
    Artykuł omawia główne motywy dyskusji na temat rozumienia Kościoła, jaka toczy się w teologii ewangelickiej w kontekście prowadzonych dialogów ekumenicznych. Protestancka eklezjologia występuje w różnych postaciach konfesyjnych, spośród których dwa główne paradygmaty zostały sformułowane w okresie Reformacji: luterański i kalwiński. W dalszym rozwoju myśli teologicznej protestantyzmu wskazać należy na pojawienie się kolejnych modeli eklezjologicznych: metodystycznego i wolnokościelnego. Jako pierwsza została sformułowana luterańska nauka o Kościele w Konfesji Augsburskiej z roku 1530. Aż do XX w. Kościoły ewangelickie, w tym luterańskie, funkcjonowały jako samodzielne Kościoły krajowe. Tendencje zjednoczeniowe w łonie luteranizmu XX w. pojawiły się jako odpowiedź na Unię Staropruską z roku 1817. W XX w. powstały organizacje o światowym zasięgu: Światowa Federacja Luterańska w roku 1947, Światowa Rada Kościołów w roku 1948 oraz Światowy Alians Reformowany powołany do życia w roku 1970, przekształcony w roku 2010 na Światową Wspólnotę Kościołów Reformowanych. We współczesnym ruchu ekumenicznym szczególne znaczenie dla zbliżenia między ewangelikami reformowanymi a luteranami odegrała Konkordia między Kościołami wyrosłymi na gruncie Reformacji w Europie, zwana Konkordią Leuenberską z roku 1973. Kościoły ewangelickie Europy tworzą Wspólnotę Kościołów Ewangelickich w Europie, organizację promującą działania na rzecz ekumenizmu i pojednania pomiędzy chrześcijanami.
    Źródło:
    Studia Oecumenica; 2017, 17; 27-50
    1643-2762
    Pojawia się w:
    Studia Oecumenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Skomplikowane losy opata klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu Pawła II (1522–1525). Znaczenie jego rządów dla majątku i formacji religijnej wspólnoty zakonnej
    The Complicated Fate of the Abbot of the Monastery of Canons Regular in Żagań Paul II (1522–1525). The Importance of His Rule for the Wealth and Religious Formation of the Monastic Community
    Autorzy:
    Witczak, Zbigniew Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28408338.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    Żagań
    kanonicy regularni
    opat Paweł II
    luteranizm
    regular canons
    abbot Paul II
    Lutheranism
    Opis:
    Artykuł jest próbą przybliżenia postaci jednego z opatów żagańskiego konwentu kanoników regularnych, Pawła Lembergka z Żar, który w literaturze jest często określany mianem Paweł z Lwówka lub „żelaznym” opatem. Rządzący konwentem żagańskim w XVI w. Paweł jest postacią szczególnie ważną dla historii tamtejszego opactwa. Wysłany na studia do Wittenbergi poznał tam Marcina Lutra i jego poglądy, które odcisnęły na nim swój ślad. Konsekwencją tego było popieranie luteranizmu przez późniejszego opata w swoim klasztorze. Postać ta jest doskonałym przykładem tego, jak wielki wpływ wywarły na Śląsku protestanckie idee nie tylko wśród miejscowej ludności, ale także pośród lokalnego duchowieństwa. Rządy opata Pawła są momentem przełomowym, wpisującymsię w narracji kroniki klasztornej w proces upadku religijnego konwentu z Żagania.
    The article is an attempt to introduce the figure of one of the abbots of the Żagań Convent of Canons Regular, Paweł Lembergek from Żary, who in the literature is often referred to as Paweł of Lwówek or the iron abbot. Paweł, who ruled the Żagań convent in the 16th century, is a figure of particular importance for the history of the Żagań abbey. He was sent to study in Wittenberg, where he met MartinLuther and his religious views, which left their mark on him. The consequence of this was that Paul supported Lutheranism as abbot of the monastery. Paweł is an excellent example of how great an influence Protestant ideas had in Silesia, not only among the local population,but also among the local clergy. The reign of Abbot Paweł is a breakthrough moment, inscribed in the narrative of the monastery chronicle in the process of the religious declineof the Żagań convent.
    Źródło:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2023, 43, 2; 161-178
    0137-3420
    Pojawia się w:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stan badań nad reformacją na Mazowszu – zarys problematyki i postulatów badawczych
    Autorzy:
    Paduch, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1195716.pdf
    Data publikacji:
    2020-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Mazowsze
    reformacja
    kontrreformacja
    protestantyzm
    kalwinizm
    luteranizm
    Mazovia
    reformation
    Counter-Reformation
    Protestantism
    Calvinism
    Lutheranism
    Opis:
    Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie stanu badań nad reformacją na Mazowszu po 1945 roku do czasów współczesnych na różnych płaszczyznach. Wśród historyków badających proces przenikania religii protestanckich na Mazowszu można wyróżnić kilka problemów badawczych. Pierwszy z nich to działania diecezji płockiej i kapituły katedralnej wobec rozwijającej się na Mazowszu reformacji oraz inicjatywy podejmowane przez biskupów płockich zarówno w okresie reformacji, jak i w okresie kontrreformacji. Kolejny problem badawczy to rozwój wyznań protestanckich na konkretnych ziemiach Mazowsza.
    This article aims to present the state of research on the reformation in Mazovia after 1945 to modern times on various levels. Among the historians investigating the process of permeating Protestant religions in Mazovia, several research problems can be distinguished. The first of these may be the activities of the diocese of Płock and the cathedral chapter towards the reforming in Mazovia and the initiatives taken by the Płock bishops both during the Reformation and the Counter-Reformation period. Another research problem is the development of Protestant denominations in specific lands of Mazovia. Historians undertaking the problem of reformation in Mazovia also dealt with the book during the Reformation in Mazovia.
    Źródło:
    Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2020, 27, 1; 249-263
    1232-1575
    Pojawia się w:
    Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Anioła Ślązaka polemika z luteranizmem
    Angelus Silesius’ polemic against Lutheranism
    Autorzy:
    Zawadzki, Robert K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502650.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    Barok
    literatura polemiczna
    literatura religijna
    luteranizm
    katolicyzm
    Baroque
    polemical literature
    religious literature
    Lutheranism
    Catholicism
    Opis:
    The article first gives a short presentation of Angelus Silesius (1624-1677) or, Johannes Scheffler, and then more thoroughly analyses the first part of his work entitled Idea causarum fundatarum, transeundi a Lutheranis ad Ecclesiam Catholicam; comprehensarum Illationibus duabus which has been forgotten today. The baroque writer used exclusively brief statements which confirm the truth of the Roman faith and simultaneously debunk arguments in favor of Protestant religion. Above all his work was supposed to provide polemical ammunition for the supporters of the Roman Catholic Church and to justify discontinuing relations with Protestantism. In order to achieve this purpose, the writer enumerated and discussed arguments related to the most important arguable theological issues, such as the apostolic succession, miracles, attitude to God’s Word, religious life, celibacy, the figure of Luther and his adherents, etc.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2016, 25, 4; 115-128
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chrzest w ewangelickich katechizmach – reformacyjnych i współczesnych
    Baptism in protestant catechisms – of the Reformation and modern ones
    Autorzy:
    Sojka, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595137.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    luteranizm, ewangelicyzm reformowany, katechizmy, Reformacja, współczesność
    Lutheranism, reformed Protestantism, catechisms, Reformation, the present day
    Opis:
    The text analyses teachings on baptism in two classical protestant catechisms: the Small Catechism by Martin Luther and the Heidelberg Catechism, as well as three examples of modern Protestant catechism literature (two German and one Finnish). Such selection allowed the author to show that modern Protestant catechisms draw from the 16th century ones on the textual level. At the same time it must be noted that they are trying to bring the latter ones up to date for the needs of a modern reader, as well as enrich their content (threads on history of the praxis of baptism, or descriptions of various aspects of its modern shape) and form (focus on building a community between young readers through a website).
    Artykuł dokonuje analizy nauczania chrzcielnego dwóch klasycznych ewangelickich katechizmów: Małego katechizmu Marcina Lutra oraz Katechizmu heidelberskiego, a także trzech przykładów współczesnej ewangelickiej literatury katechizmowej (dwóch niemieckich i jednego fińskiego). Takie zestawienie pozwoliło ukazać, że współczesne katechizmy ewangelickie w warstwie teologicznej czerpią z katechizmów XVI-wiecznych. Jednocześnie należy odnotować, że starają się ją zaktualizować do potrzeb współczesnego odbiorcy, a także wzbogacić od strony merytorycznej (wątki dotyczące historii praktyki chrzcielnej, czy też omówienia różnych aspektów jej współczesnej postaci), a także formalnej (nastawiona na budowanie wspólnoty między młodymi czytelnikami katechizmu strona internetowa).
    Źródło:
    Studia Oecumenica; 2018, 18; 237-248
    1643-2762
    Pojawia się w:
    Studia Oecumenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy reformacja w Polsce była luterańska? O polemikach antyluterańskich w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku
    Autorzy:
    Ptaszyński, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602884.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Martin Luther
    Reformation in Poland
    Lutheranism
    polemics
    tolerance
    Marcin Luter
    reformacja w Polsce
    luteranizm
    polemika
    tolerancja
    Opis:
    In the article the author discusses anti-Lutheran polemics published in the Kingdom of Poland during the rule of Sigismund I and asks about the shape of Reformation movement, which developed in spite of numerous bans imposed by the king. The author proves that although these polemics were explicitly against “Lutherans,” they were often created as a result of clashes with other theologies of the emerging Protestantism. Works created by the lower-status Church employees were not novel, and their range of influence must have been limited.
    Artykuł omawia polemiki antyluterańskie opublikowane w Królestwie Polskim w czasach panowania Zygmunta I, stawiając pytanie o kształt ruchu reformacyjnego, rozwijającego się wówczas mimo wielu zakazów króla. Autor dowodzi, że choć polemiki skierowane były explicite przeciw „luteranom”, powstawały często w wyniku starć z innymi teologami rodzącego się protestantyzmu. Utwory stworzone przez niższych pracowników Kościoła były mało oryginalne, a ich zakres oddziaływania musiał pozostać ograniczony.
    Źródło:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2019, 63
    0029-8514
    Pojawia się w:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Synodalność w prawosławnej, protestanckiej i katolickiej refleksji teologicznej
    Synodality in Orthodox, Protestant and Catholic theological reflection
    Autorzy:
    Bujak, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30098241.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Synode
    Konzil
    Synodalität
    Katholizität
    Orthodoxie
    Luthertum
    synod
    council
    synodality
    Catholicism
    Orthodoxy
    Lutheranism
    sobór
    synodalność
    katolicyzm
    prawosławie
    luteranizm
    Opis:
    Celem artykułu jest ukazanie wybranych kwestii z zakresu teologicznej refleksji nad znaczeniem synodów w teologii prawosławnej, luterańskiej i katolickiej. Teologowie prawosławni uzasadniają synodalny wymiar Kościoła nauczaniem Chrystusa, praktyką okresu apostolskiego i rozwojem synodalności w pierwszym tysiącleciu Kościoła. W Kościołach prawosławnych synodalność ma charakter episkopocentryczny i wyraża się na poziomie Kościoła lokalnego, z biskupem na czele oraz na poziomie regionalnym. Po zerwaniu jedności z Kościołem rzymskim w roku 1054 Kościoły prawosławne nie odbyły żadnego soboru o wymiarze ekumenicznym. To, co jest charakterystyczne dla wschodniej teologii synodów i soborów, to przekonanie, że ich decyzje nie są obowiązujące ex sese, ale uzyskują swoją ważność po recepcji przez wiernych. We Wspólnotach kościelnych wywodzących się z reformacji mamy różne formy organizacji synodalnej. W luteranizmie niemieckim do XX wieku obowiązywał model Kościoła państwowego, w którym sprawami Kościoła zarządzali władcy świeccy biskupów. Akceptacja takiej formy zarządzania Kościołem wynikała z wielu czynników, m.in. z teologii Marcina Lutra o powszechnym kapłaństwie i braku biskupów, których zastąpili właśnie książęta. W XIX, a zwłaszcza w XX wieku Kościoły luterańskie w Niemczech wypracowały struktury synodalne, w których główną rolę odgrywają świeccy. Decyzje podejmowane na synodach nie są uznawane za nieomylne, dlatego mogą podlegać zmianom. Również Wspólnoty luterańskie nie znają ekumenicznego wymiaru synodów. W Kościele rzymskokatolickim, podobnie jak w Kościołach prawosławnych, za źródło synodalności uznaje się praktykę Kościoła apostolskiego, zwłaszcza Sobór Apostolski opisany w Dziejach Apostolskich w rozdziale piętnastym, i okres pierwszego tysiąclecia Kościoła, w którym rozwinęły się struktury synodalne i soborowe. W Kościele rzymskokatolickim mamy dwa poziomy synodalności: pierwszy dotyczy prymatu papieża i kolegium biskupów będących z nim w jedności, drugi natomiast opiera się na udziale wszystkich ochrzczonych w życiu Kościoła, który polega na ich funkcji doradczej. Charakterystyczne dla Kościoła rzymskokatolickiego jest zachowanie wszystkich trzech poziomów synodalności: lokalnego, regionalnego i powszechnego, dzięki papieżowi, który zwołuje sobory. W Kościele rzymskokatolickim decyzje soborowe nie wymagają zatwierdzenia przez wiernych świeckich, ale uznawane są obowiązujące po przyjęciu ich przez zgromadzenie soborowe i papieża. Obecnie trwa dyskusja nad większym włączeniem w wiernych świeckich w podejmowanie decyzji dotyczących życia Kościoła.
    The aim of this article is to show some issues of a theological reflection on the meaning of synods in Orthodox, Lutheran, and Catholic theology. Orthodox theologians justify the synodal dimension of the Church by the teaching of Christ, the practice of the apostolic period, and the development of synodality in the first millennium of the Church. In the Orthodox Churches, synodality is episcopocentric and is expressed both at the local church level with the bishop in the lead and at the regional one. After breaking up of the unity with the Roman Church in 1054 the Orthodox Churches did not hold any council of an ecumenical dimension. What is characteristic of the Eastern theology of synods and councils is the conviction that their decisions are not obligatory ex sese but acquire their validity after acceptance by the faithful. In the ecclesiastical communities dating back to the Reformation, we have various forms of synodal organization. German Lutheranism had a state church model until the 20th century in which the affairs of the Church were managed by the lay rulers of the bishops. This form of Church governance was due to a number of factors including Martin Luther’s theology of the universal priesthood and the lack of bishops who were replaced by princes. In the 19th and especially in the 20th century the Lutheran churches in Germany developed synodal structures in which lay people play a central role. Decisions made at synods are not considered infallible so they can be changed. The Lutheran communities are also unaware of the ecumenical dimension of synods. In the Roman Catholic Church, as in the Orthodox Churches, the source of synodality is considered to be the practice of the Apostolic Church especially the Apostolic Council described in Acts, chapter 15, and the period of the first millennium of the Church in which synodal and conciliar structures developed. In the Roman Catholic Church, we have two levels of synodality: the first concerns the primacy of the pope and the college of bishops who are in communion with him, while the second is based on the participation of all the baptized in the life of the Church, which consists of their advisory function. Thanks to the pope who convenes councils it is characteristic of the Roman Catholic Church to maintain all three levels of synodality: local, regional and universal. In the Roman Catholic Church conciliar decisions do not to be approved by the lay faithful, but they are considered binding once adopted by the conciliar assembly and the Pope. Currently, there is a discussion on the bigger inclusion of the lay faithful in making decisions regarding the life of the Church.
    Ziel dieses Artikels ist es, ausgewählte Themen der theologischen Reflexion über die Bedeutung von Synoden in der orthodoxen, lutherischen und katholischen Theologie zu beleuchten. Orthodoxe Theologen begründen die synodale Dimension der Kirche mit der Lehre Christi, der Praxis der apostolischen Zeit und der Entwicklung der Synodalität im ersten Jahrtausend der Kirche. In den orthodoxen Kirchen ist die Synodalität bischöflich geprägt und kommt auf der Ebene der Ortskirche mit dem Bischof an der Spitze und auf regionaler Ebene zum Ausdruck. Nach dem Bruch der Einheit mit der römischen Kirche im Jahr 1054 haben die orthodoxen Kirchen kein Konzil mit ökumenischer Dimension abgehalten. Kennzeichnend für die östliche Theologie der Synoden und Konzilien ist die Überzeugung, dass ihre Beschlüsse nicht von vornherein verbindlich sind, sondern ihre Gültigkeit erst nach der Annahme durch die Gläubigen erlangen. In den kirchlichen Gemeinschaften, die aus der Reformation hervorgegangen sind, gibt es verschiedene Formen synodaler Organisation. Im deutschen Luthertum gab es bis zum zwanzigsten Jahrhundert ein staatskirchliches Modell, bei dem die Angelegenheiten der Kirche von den Laienvorständen der Bischöfe verwaltet wurden. Die Akzeptanz dieser Form der Kirchenleitung war auf eine Reihe von Faktoren zurückzuführen, unter anderem auf Martin Luthers Theologie des allgemeinen Priestertums und das Fehlen von Bischöfen, die lediglich durch Fürsten ersetzt wurden. Im neunzehnten und vor allem im zwanzigsten Jahrhundert entwickelten die lutherischen Kirchen in Deutschland synodale Strukturen, in denen die Laien eine zentrale Rolle spielen. Die auf den Synoden gefassten Beschlüsse gelten nicht als unfehlbar und können daher geändert werden. Auch die lutherischen Gemeinschaften sind sich der ökumenischen Dimension der Synoden nicht bewusst. In der römisch-katholischen Kirche wie auch in den orthodoxen Kirchen werden die Praxis der apostolischen Kirche, insbesondere das in der Apostelgeschichte, Kapitel 15, beschriebene Apostolische Konzil, und die Zeit des ersten Jahrtausends der Kirche, in der sich synodale und konziliare Strukturen entwickelten, als Quelle der Synodalität betrachtet. In der römisch-katholischen Kirche gibt es zwei Ebenen der Synodalität: Die erste betrifft den Primat des Papstes und des Bischofskollegiums, das mit ihm in Gemeinschaft steht, während die zweite auf der Beteiligung aller Getauften am Leben der Kirche beruht, die in ihrer beratenden Funktion besteht. Ein Merkmal der römisch-katholischen Kirche ist die Beibehaltung aller drei Ebenen der Synodalität: lokal, regional und universal, dank des Papstes, der Konzilien einberuft. In der römisch-katholischen Kirche bedürfen konziliare Beschlüsse nicht der Zustimmung der Laien, sondern werden als verbindlich anerkannt, sobald sie von der konziliaren Versammlung und dem Papst angenommen worden sind. Gegenwärtig gibt es eine Debatte über die stärkere Einbeziehung der Laien in die Entscheidungsfindung über das Leben der Kirche.
    Źródło:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie; 2023, 30; 45-67
    1230-0780
    2719-4337
    Pojawia się w:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lutra nauczanie o usprawiedliwieniu jako imputatio i deificatio
    Luthers teaching about justification as imputatio and deification
    Autorzy:
    Porada, Rajmund
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040988.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Luther
    Rechtfertigungslehre
    Glaube
    iustitia imputa
    Lutheranismus
    doctrine of justification
    faith
    Lutheranism
    Luter
    nauka o usprawiedliwieniu
    wiara
    luteranizm
    Opis:
    Artykuł prezentuje nauczanie Marcina Lutra na temat usprawiedliwienia w kontekście jego soteriologicznych i antropologicznych konsekwencji, które na poziomie werbalnym wyznaczają pojęcia imputatio i deificatio. Zasadniczą prezentację głównych aspektów tego nauczania poprzedza szkic historycznego tła jego sfomułowania, gdzie istotną rolę odgrywał zarówno spór o odpusty, jak i mistyczne inspiracje teologii Lutra. Wittenberski Reformator ujmował usprawiedliwienie zarówno jako przypisanie wierzącemu sprawiedliwości Chrystusa, jak i ścisłe zjednoczenie z Nim. Owa jedność, której obrazem jest małżeństwo, polega na commercium sacrum między człowiekiem a Chrystusem. Uczestnictwo wierzącego w sprawiedliwości Chrystusa objawia się więc jako rodzaj „przejścia” w Chrystusa. W tym sensie egzystencja usprawiedliwionego staje się egzystencją „ekstatyczną”, extra se, czyli w Bogu, skutkując tym samym nowym – przebóstwionym (vergottet) – życiem.
    The article presents Martin Luther's teaching on justification in the context of its soteriological and anthropological consequences, which at least on the verbal level are defined by the terms imputatio and deificatio. The basic presentation of the main aspects of this teaching is preceded by an outline of the historical background of its formation, where both the dispute over indulgences and the mystical inspirations of Luther's theology played a significant role. The Wittenberg Reformer comprehended justification both as attributing to the believer the righteousness of Christ and as a close union with Him. This unity, whose image is marriage, consists in the commercium sacrum between man and Christ. The participation of a believer in the righteousness of Christ manifests itself as a kind of "transition" into Christ. In this sense, the existence of the justified person becomes an "ecstatic" existence, extra se, that is in God, resulting as a new – divinized (vergottet) – life.
    Der Artikel behandelt die Lehre Luthers über die Rechtfertigung im Kontext ihrer soteriologischen und anthropologischen Konsequenzen, welche auf der verbalen Ebene in den Begriffen imputatio und deificatio widergegeben werden. Dem Hauptteil über die wichtigsten Aspekte dieser Lehre wird eine Skizze ihrer historischen Hintergründe vorangestellt, in denen eine wichtige Rolle sowohl im Streit über die Ablässe als auch die mystischen Aspirationen von Luthers Theologie genannt wird. Der Wittenberger Reformator verstand die Rechtfertigung sowohl als die Zuschreibung der Gerechtigkeit Christi an den Glaubenden und auch als eine innige Vereinigung mit Christus. Diese Einheit, die im Bild der Ehe wiedergegeben wird, besteht in commercium sacrum zwischen dem Menschen und Christus. Die Teilnahme des Glaubenden an der Gerechtigkeit Christi offenbart sich also als seine Art „Durchgang” in Christus. In diesem Sinn wird die Existenz des Glaubenden zu einer „ekstatischen Existenz“, extra se, also in Gott, was sich in einem neuen, vergöttlichten (vergottetem) Leben zeigt.
    Źródło:
    Studia Nauk Teologicznych PAN; 2018, 13; 109-127
    1896-3226
    2719-3101
    Pojawia się w:
    Studia Nauk Teologicznych PAN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Muzyka w luterańskim zborze w pierwszych wiekach reformacji
    Autorzy:
    Ślusarczyk, Dawid
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/668975.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Reformation
    Lutheranism
    theology of music
    Lutheran service
    organ music
    reformacja
    luteranizm
    teologia muzyki
    nabożeństwo luterańskie
    muzyka organowa
    Opis:
    The article discusses the musical culture of the Church from M. Luther’s reform to mid-18th century. The author presents the premises of the Protestant theology, which made it possible for both music forms and performance practice to develop. The consequence of the theological thought was to award music an exceptionally high status in the hierarchy of the arts. The article also deals with the vocal and instrumental compositions which functioned within the reformed liturgy.
    Źródło:
    Pro Musica Sacra; 2013, 11
    2083-4039
    Pojawia się w:
    Pro Musica Sacra
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Reformacja a geneza demokracji szlacheckiej w Polsce
    Reformation and the Genesis of Nobility Democracy in Poland
    Autorzy:
    Kriegseisen, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494484.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    reformacja
    kalwinizm
    luteranizm
    prawo oporu
    demokracja szlachecka
    ruch egzekucyjny
    reformation
    Calvinism
    Lutheranism
    resistance law
    noble democracy
    execution movement
    Opis:
    Artykuł omawia stan badań oraz potrzeby badawcze w zakresie związków pomiędzy reformacją a genezą demokracji szlacheckiej w Polsce XVI wieku. Omówiono rozwój idei prawa do oporu w ujęciu Marcina Lutra i jego współpracowników. Następnie przedstawiono poglądy na ten temat Jana Kalwina i jego kontynuatorów – protestanckich monarchomachów. Wreszcie omówiono stan badań nad recepcją reformacyjnej idei prawa do oporu w Europie Środkowo-Wschodniej w drugiej połowie XVI wieku oraz jej znaczenie dla budowy i obrony podstaw ustroju demokracji szlacheckiej do początków XVII wieku. Na zakończenie scharakteryzowano odwołujące się do doktryny kalwinizmu poglądy Andrzeja Wolana i Bartłomieja Keckermanna.
    The article discusses the state of research and research needs in the field of relations between the Protestant Reformation and the genesis of nobility democracy in Poland in the 16th century. Th e development of the idea of the right to resistance in the approach of Martin Luther and his collaborators is discussed. Then, the views on John Calvin and his followers – the Protestant Monarchomachs – are presented. Finally, the state of research on the reception of the Protestant concept of the right to resistance in central eastern Europe in the second half of the 16th century is discussed with its significance for building and defending the foundations of the regime of noble democracy until the early 17th century. Finally, the views of Andrzej Wolan and Bartłomiej Keckermann as they refer to the doctrine of Calvinism, are characterized.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2018, 03; 189-219
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Luterańska hermeneutyka dzisiaj. Odczytanie hermeneutycznego dziedzictwa luterańskiej Reformacji w refl eksji Światowej Federacji Luterańskiej
    Lutheran hermeneutics today. Reading the hermeneutic heritage of the Reformation in the refl ection of the Lutheran World Federation
    Autorzy:
    Sojka, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494546.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    hermeneutyka
    Marcin Luter
    luteranizm
    sola scriptura
    Światowa Federacja Luterańska
    Hermeneutics
    Martin Luther
    Lutheranism
    Sola Scriptura
    Lutheran World Federation
    Opis:
    Artykuł „Luterańska hermeneutyka dzisiaj. Odczytanie hermeneutycznego dziedzictwa luterańskiej Reformacji w refl eksji Światowej Federacji Luterańskiej” prezentuje które elementy reformacyjnej hermeneutyki ukształtowanej przez Marcina Lutra są we współczesnej debacie w łonie luteranizmu podnoszone jako istotne dla współczesnej hermeneutyki luteranizmu. W przedstawionej analizie odwołano się do materiałów studyjnego programu Światowej Federacji Luterańskiej poświęconego hermeneutyce na przykładzie interpretacji Ewangelii Jana, Księgi Psalmów, Ewangelii Mateusza oraz listów Pawła, jaki realizowano w latach 2011-2015, materiałów przygotowanych z okazji jubileuszu 500 lat Reformacji w 2017 roku oraz dokumentu studyjnego „Na początku było Słowo (J 1,1). Biblia w życiu luterańskiej wspólnoty” z 2016 roku.
    The article “Lutheran hermeneutics today. Reading the hermeneutic heritage of the Reformation in the reflection of the Lutheran World Federation” presents those elements of the Reformation’s hermeneutics shaped by Martin Luther which are raised in contemporary debate within Lutheranism as significant for present-day Lutheran hermeneutics. Th e analysis presented here refers to the LWF’s study programme dedicated to hermeneutics based on the example of the interpretation of the Gospel of John, the Book of Psalms, the Gospel of Matthew and Paul’s Letters, which was realised between 2011-2015. It also refers to the materials prepared for the jubilee of 500 years of the Reformation in 2017 and the study document “In the beginning was the Word” (Jn 1:1): Th e Bible in the Life of the Lutheran Communion” from 2016.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2017, 04; 803-819
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Głęboka religijność Lutra”: Marcin Luter – heretyk czy bohater wiary?
    “The Profound Religiousness of Luther”: Martin Luther — Heretic or Hero of Faith?
    Autorzy:
    Porada, Rajmund
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2035035.pdf
    Data publikacji:
    2020-07-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Marcin Luter
    luteranizm
    reformacja
    nauka o usprawiedliwieniu
    katolickość Lutra
    Martin Luther
    Lutheranism
    Reformation
    the doctrine of justification
    Luther’s Catholicity
    Opis:
    Celem artykułu jest sformułowanie odpowiedzi na pytanie: czy Lutra należy uważać za heretyka, czy też można w nim widzieć bohatera wiary? Istotną podstawą dla takiej odpowiedzi są najpierw wypowiedzi papieży ostatniego czterdziestolecia, aż po afirmację Lutra jako osobowości głęboko religijnej. Dalszych przesłanek dostarczają wyniki historycznych badań, które wskazują na głębokie zakorzenienie Lutra w ówczesnej teologii mistycznej. Uwidacznia się to w jego sposobie uprawiania teologii, gdzie głównym źródłem poznania stało się własne doświadczenie wiary. Teologia Lutra jest teologią egzystencjalną i w tej perspektywie należy widzieć także naukę o usprawiedliwieniu. Usprawiedliwienie z wiary było dla Lutra przede wszystkim żywym, duchowym doświadczeniem w osobistej relacji do Boga, które jednocześnie determinowało jego teologiczną refleksję. Zachowując świadomość spraw spornych, można stwierdzić, że w swych reformacyjnych intencjach Luter pozostał zakorzeniony w katolickiej tradycji wiary. Luter nie jest ani heretykiem, ani nie musi być uznawany za bohatera wiary – jest przede wszystkim reformatorsko nastawionym teologiem, który ma swe miejsce w ramach jednego, katolickiego Kościoła.
    The article aims to answer the question whether Luther should be considered a heretic or whether he can be seen as a hero of faith? An important basis for such an answer are first the statements of the popes of the last forty years, and then Luther’s affirmation as a deeply religious personality. Further indications are provided by the results of historical research, which show that Luther was deeply rooted in the mystical theology of his time. This is evident in his way of practising theology, where his own experience of faith has become the leading source of theological understanding. Luther’s theology is existential one, and the doctrine of justification must also be seen in this perspective. For Luther, justification by faith was above all a living, spiritual experience in his personal relationship with God, which at the same time determined his theological reflection. Keeping in mind the controversial issues, it can be stated that Luther remained in his reforming intentions rooted in the Catholic tradition of faith. Luther is neither a heretic, nor does he have to be considered a hero of the faith—he is above all a reforming theologian, who has his place in the one Catholic Church.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2020, 67, 7; 141-162
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Komemoratywne i reprezentacyjne aspekty działalności fundacyjnej luteranek na Śląsku. Trzy szlacheckie fundacje z lat 1570–1620
    Autorzy:
    Matczyńska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2028465.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-11
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    women
    Silesia
    art patronage
    artistic commissions
    Reformation
    Lutheranism
    nobility
    commemoration
    kobiety
    Śląsk
    działalność fundacyjna
    fundacje artystyczne
    reformacja
    luteranizm
    szlachta
    komemoracja
    Opis:
    Tematem rozważań tego artykułu są trzy luterańskie fundacje zlecone przez śląskie szlachcianki: ufundowane przez Barbarę von Žerotin ur. von Biberstein epitafium Karola Krzysztofa Podiebrada w kościele zamkowym w Oleśnicy (1579), ołtarz z kościoła św. Jadwigi w Gryfowie Śląskim (ok. 1606) z fundacji Eleonory von Schaffgotsch ur. von Promnitz oraz ambona w kościele św. Michała Archanioła w Sławie Śląskiej (1619), fundacja Anny von Niebelschütz ur. von Rechenberg. Przedmiotem analizy są programy ikonograficzno-inskrypcyjne tych obiektów, a w szczególności pojawiające się w nich wizualne formy komemoracji oraz sposoby reprezentacji jednostki i rodu.
    This article discusses three artistic commissions founded by Silesian noblewomen: the epitaph of Karol Krzysztof Podiebrad funded in the castle church at Oleśnica (1579) by Barbara von Žerotin née von Biberstein, the altar in St Jadwiga church at Gryfów Śląski (c. 1606) funded by Eleonora von Schaffgotsch née von Promnitz, and the pulpit in Michael Archangel church at Sława Śląska (1619), the foundation of Anna von Niebelschütz née von Rechenberg. The subjects of analysis are the iconographic and inscription programmes of these objects, particularly the visual forms of commemoration and state representation of their founders and their families.
    Źródło:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2022, 65; 217-238
    0029-8514
    Pojawia się w:
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tolerancja religijna i integralność społeczeństwa polskiego w Opisie obyczajów za panowania Augusta III Jędrzeja Kitowicza
    Autorzy:
    Magryś, Roman
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031021.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    tolerance
    faith
    Protestantism
    Catholicism
    Judaism
    Lutheranism
    Calvinism
    integrity
    society
    nobility
    tolerancja
    wiara
    protestantyzm
    katolicyzm
    judaizm
    luteranizm
    kalwinizm
    integralność
    społeczeństwo
    szlachta
    Opis:
    In the paper it is argued that the author of Description of Customs…, who was a Catholic priest, showed greater tolerance for non-Christian religions than for Lutheran and Calvinist denominations. This was linked with the fact that Protestants effectively competed with Catholic nobility in the same spheres of public life to gain social and material goods in Poland in the times of the Saxon Dynasty. Kitowicz exhibited an intense dislike for deists as he accused them of a lack of religiousness in its essential aspects involving the cultivation of sacred rituals and ceremonies, and he claimed they were sufficiently satisfied with pure ideology. Generally speaking, the author of Description of Customs… did not attack other religions for reasons related to faith; he did it for pragmatic reasons, paying attention to social interests of Catholic nobility, or in connection with morality, in the case of atheists and nonbelievers.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2019, 14, 9; 277-293
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Księgi symboliczne luteranizmu jako werbalizacja symboli wiary
    The Symbolical Books of the Evangelical Lutheran Church as a Verbalization of Faith Symbols
    Autorzy:
    Hintz, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/559674.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    symbol
    symbolika
    księgi symboliczne
    luteranizm
    ekumenizm
    dialog ekumeniczny
    teologia ewangelicka
    Symbol
    Symbolical (Confessional) Books
    Lutheranism
    Ecumenical Movement and Dialogue
    Protestant Theology
    Opis:
    W tradycji ewangelickiej szczególną rolę pełnią księgi wyznaniowe, zwane również księgami symbolicznymi. Artykuł omawia znaczenie owego szesnastowiecznego korpusu doktrynalnego luteranizmu dla kształtowania tożsamości religijnej. Punktem wyjścia jest refleksja współczesnych filozofów religii: Paula Ricoeura, Jan Kłoczowskiego oraz Paula Tillicha na temat porzucenia przez człowieka XX wieku symbolicznego wymiaru życia. Otwarcie się na język symboli to początek egzystencji, którą można określić jako „postawę symboliczną”. Taka postawa potrzebuje właśnie symboli jako punktów odniesienia. Następnie Autor sięga do pojęcia symboliki jako teologicznej nauki o wyznaniach, by przejść do definicji ksiąg symbolicznych i ich historycznej roli w budowaniu duchowości protestanckiej. W Konfesji augsburskiej z 1530 roku, głównej księdze doktrynalnej luteranizmu zawarte są definicyjne formuły teologii ewangelickiej. Autor podkreśla ekumeniczny wymiar zapisów znajdujących się w Confessio augustana oraz jej odkrycie w luterańsko-rzymskokatolickim dialogu bilateralnym, jako księgi świadectwa budowania chrystocentrycznej wiary. W tradycji ewangelickiej to właśnie księgi wyznaniowe pełnią formę stałych punktów orientacyjnych, wskazując na wspólne dziedzictwo chrystianizmu.
    In the Protestant tradition, the symbolical (confessional) books fulfila special role in creating piety and spirituality. The article discusses the role of the Lutheran doctrine of the 16th century in the process of formation of the religious identity of this tradition within Christianity. Important references for this article are also the conceptions of Paul Ricoeur, Jan Kłoczowski as well as Paul Tillich. These three important thinkers of the 20th century emphasize that modern man has lost the spiritual dimension of his life. The so-called “symbolical attitude” is the way to open one’s mind to the language of symbols. In the next step, the author of the article focuses on the very special role of the confessional books of Lutheranism in the creation of the spiritual dimension of human life. It is in the Confessio augustana of 1530 that the most important criteria of Lutheran identity are to be found. The Author underlines the role of this book in ecumenical dialogue between the Roman Catholic Church and the Lutheran Worlds Federation.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2015, 37; 137-146
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Marriage and Family in Protestant and Evangelical Understanding
    Małżeństwo i rodzina w rozumieniu protestanckim i ewangelikalnym
    Autorzy:
    Perzyński, Andrzej Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595210.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    marriage and family
    protestant and evangelical family models
    Reformation
    Lutheranism
    Calvinism
    Anglicanism
    małżeństwo i rodzina
    protestanckie i ewangelikalne modele rodziny
    Reformacja
    luteranizm
    kalwinizm
    anglikanizm
    Opis:
    The sixteenth-century Protestant Reformation was a watershed in the history of the Western theology and law of marriage – a moment and movement that gathered several streams of classical and Catholic legal ideas and institutions, remixed them and revised them in accordance with the new Protestant norms and forms of the day. The Lutheran, Calvinist, and Anglican branches of the Reformation gave birth to three Protestant models of marriage. Like Catholics, Protestants retained the naturalist perspective of marriage as an association created for procreation and mutual protection. They also retained the contractual perspective of marriage as a voluntary association formed by the mutual consent of the couple. Unlike Catholics, however, Protestants rejected the subordination of marriage to celibacy and the celebration of marriage as a sacrament. The Lutheran tradition, from 1517 forward, developed a social model of marriage, grounded in Martin Luther’s doctrine of the heavenly and earthly kingdoms. Marriage, Luther and his colleagues taught, was a social estate of the earthly kingdom of creation, not a sacred estate of the heavenly kingdom of redemption. Marriage, John Calvin and his followers taught, was not a sacramental institution of the church, but a covenantal association of the entire community. The Anglican tradition, of the sixteenth and seventeenth centuries, brought forth a commonwealth model of marriage. This model embraced the sacramental, social, and covenantal models inherited from the Continent but went beyond them. Marriage was at once a gracious symbol of the divine, a social unit of the earthly kingdom, and a solemn covenant with one’s spouse. Evangelical Christianity understands marriage and the family in light of biblical understanding and Christian experience. Christian marriage and family life is regarded as a sacred and creative calling by all Christians. It is a basic biblical teaching. Marital union in Christ appeals to divine grace for support and fulfillment of a natural union of a man and a woman.
    Szesnastowieczna protestancka Reformacja stanowi przełom w historii zachodniej teologii i prawa małżeńskiego – był to moment i ruch, który zebrał kilka strumieni klasycznych i katolickich prawnych koncepcji i instytucji, zmieszał je i odnowił zgodnie z nowymi protestanckimi normami i formami obowiązującymi w tamtych czasach. Luterańskie, kalwińskie i anglikańskie odłamy Reformacji dały początek trzem protestanckim modelom małżeństwa. Podobnie jak katolicy, protestanci utrzymali naturalistyczną perspektywę na małżeństwo jak na związek stworzony dla potrzeb prokreacji i wzajemnej ochrony. Ponadto zachowali kontraktowy aspekt małżeństwa jako dobrowolnego związku zawartego za obopólną zgodą pary. Jednak, w odróżnieniu od katolików, protestanci odrzucili nadrzędność celibatu nad małżeństwem i celebrację małżeństwa jako sakramentu. Od 1517 r. luterańska tradycja rozwinęła społeczny model małżeństwa zakorzeniony w doktrynie Marcina Lutra o ziemskim i niebieskim królestwie. Luter i jego naśladowcy głosili, że małżeństwo jest społeczną instytucją ziemskiego królestwa stworzenia, a nie świętą instytucją niebiańskiego królestwa odkupienia. Jan Kalwin i jego uczniowie uczyli, że małżeństwo nie jest instytucją sakramentalną Kościoła, ale mającym charakter przymierza związkiem całej społeczności. Tradycja anglikańska XVI i XVII w. przedstawiła wspólnotowy model małżeństwa. Obejmował on sakramentalne, społeczne i mające charakter przymierza modele odziedziczone z Europy, a jednocześnie je przekroczył. Małżeństwo stało się pełnym łaski symbolem tego, co boskie, społeczną komórką ziemskiego królestwa i uroczystym przymierzem ze współmałżonkiem. Chrześcijaństwo ewangelikalne widzi małżeństwo i rodzinę w świetle biblijnego rozumienia i doświadczenia chrześcijańskiego. Chrześcijańskie małżeństwo i życie rodzinne są postrzegane jako święte i twórcze powołanie dla wszystkich chrześcijan. Jest to podstawowe nauczanie biblijne. Związek małżeński w Chrystusie odwołuje się do boskiej łaski o wsparcie i dopełnienie naturalnego związku mężczyzny i kobiety.
    Źródło:
    Studia Oecumenica; 2017, 17; 117-132
    1643-2762
    Pojawia się w:
    Studia Oecumenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Evangelisches Leben in und um Marienburg/Malbork bis 1772
    Evangelical life in Malbork/Marienburg and environs until 1772
    Życie Kościoła ewangelickiego w Malborku i okolicach do roku 1772
    Autorzy:
    Zacharias, Rainer
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/425506.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Parafia Ewangelicko-Augsburska w Gdańsku z siedzibą w Sopocie
    Tematy:
    Polska
    Malbork
    Reformation
    Lutheranism
    History 1526-1772
    St. George Church
    Protestant Self-Conscience
    Polska
    Reformacja
    Luteranizm
    Historia 1526-1772
    kościół św. Jerzego
    świadomość ewangelicka
    Opis:
    This work is an outline of the history of evangelical centers at the mouth of the Vistula River in the years 1526-1772, because the central point of reference is the church St. George in Malbork (German: Marienburg). Based on historical sources it shows the impact of the faith on the life of the Evangelical Church. Shows the tension arising between the living forms of the Reformed religion and the old Catholic Church. New Lutheran understanding of faith were reflected in the way of life, manifesting itself in children's education, pastoral care and overall spiritual climate. Protestantism on the banks of Vistula and Nogat rivers assisted in everyday life, giving the power as well, to overcome the sometimes harsh living conditions.
    Niniejszy artykuł omawia historię ośrodków ewangelickich u ujścia Wisły w latach 1526-1772, dlatego centralny punkt odniesienia stanowi kościół św. Jerzego w Malborku. Na podstawie źródeł historycznych ukazano wpływ zasad wiary ewangelickiej na życie kościelne. Przedstawiono napięcia powstające między żywymi formami religijności reformacyjnej i starym Kościołem Katolickim. Nowości ewangelickiego rozumienia wiary znajdowały odzwierciedlenie w sposobie życia, przejawiającym się w edukacji dzieci, duszpasterstwie i ogólnym klimacie duchowym. Protestantyzm nad Wisłą i Nogatem służył pomocą w codziennym życiu, dając moc do przezwyciężenia niekiedy trudnych warunków bytowych.
    Źródło:
    Gdański Rocznik Ewangelicki; 2013, 7; 178-194
    1898-1127
    Pojawia się w:
    Gdański Rocznik Ewangelicki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prymat papieski w służbie jedności Kościoła – perspektywa teologii luterańskiej
    Autorzy:
    Hintz, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2041173.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Papst
    Papsttum
    päpstliches Primat
    Ökumenismus
    Protestantismus
    lutherische Theologie
    ökumenische Pentarchie
    Pope
    Papacy
    Papal Primacy
    Ecumenism
    Lutheranism
    Ecumenical Pentarchie
    papież
    papiestwo
    prymat papieski
    ekumenizm
    luteranizm
    ekumeniczna pentarchia
    Opis:
    Der Artikel versucht zu skizzieren einen akzeptabel für lutherischen Theologie Model des Dienstes von Papst für die Einheit der gesamten, geteilten Christentum. Zunächst wird die Problematik des Papstverständnis im Protestantismus des 16. Jh. besprochen. Schwerpunkt dieser Analyse liegt an Schriften von Reformator Dr. Martin Luther. In zweiten Abschnitt wird die Beziehung des polnischen Protestantismus zum Papsttum erörtern. Der Verfasser konstruiert auf den Basis des lutherischen Model der Einheit der Kirche bekannt als „Einheit in versöhnter Verschiedenheit” den Vorschlag für die Rolle des Papst in ökumenischen Dialog. Der Papst als primus inter pares könnte den Botschafter den ganzen Christentum werden. Der Artikel schlägt das Model der ökumenischen Pentarchie vor. Die 5. größten Traditionen des heutigen Christentums: Römischer Katholizismus, Orthodoxer Christentum, Östliche Pre-Chalcedonische Kirchen, Anglikanismus und lutherischen Protestantismus könnte in dieser informellen Einheit unter Ehrenleitung des Bischof von Rom gemeinsames Zeugnis geben. Das Model der ökumenischen Pentarchie bedeutet keine institutionelle Unterordnung der verschiedenen Konfessionen unter dem Papsttum.
    The article tries to find a possible model of the role of the papal office in the ecumenical dialogue. First, the paper reconstructs the opinions about the pope and his office issued by the Evangelical Church in the 16th  century, especially in the theology by Reformer Martin Luther. In the second step, there is an analysis of the ‘pope’ understanding presented by the modern Polish Lutheran theology. According to the applied method of “unity in n reconciled diversity” it seems that the pope, as a head of the Roman Catholic Church could be understood as primus inter pares. The article develops the possible consequence of this papal duty in the vision of the ecumenical Pentarchie. It would be an ecumenical collaboration between the 5 biggest traditions of the modern Christianity: Roman Catholicism, Orthodoxy, Eastern Pre-Chalcedonian Churches, Anglicanism and Lutheran Protestantism. This model does not mean a way to the institutional primacy of the Bishop of Rome.
    Der Artikel versucht, ein für lutherische Theologie akzeptables Model zu skizzieren, für den Dienst des Papstes für die Einheit des gesamten, geteilten Christentums. Zunächst wird die Problematik des Papstverständnisses im Protestantismus des 16. Jh. besprochen. Schwerpunkt dieser Analyse liegt an Schriften von Reformator Dr. Martin Luther. Im zweiten Abschnitt wird die Beziehung des polnischen Protestantismus zum Papsttum erörtert. Der Verfasser konstruiert auf der Basis des lutherischen Models der Einheit der Kirche bekannt als „Einheit in versöhnter Verschiedenheit” den Vorschlag für die Rolle des Papst im ökumenischen Dialog. Der Papst als primus inter pares könnte der Botschafter des ganzen Christentums werden. Der Artikel schlägt das Model der ökumenischen Pentarchie vor. Die 5 größten Traditionen des heutigen Christentums: Römischer Katholizismus, Orthodoxer Christentum, Östliche Prä-Chalcedonische Kirchen, Anglikanismus und lutherischen Protestantismus könnten in dieser informellen Einheit unter Ehrenleitung des Bischof von Rom gemeinsames Zeugnis geben. Das Model der ökumenischen Pentarchie bedeutet keine institutionelle Unterordnung der verschiedenen Konfessionen unter das Papsttum.
    Źródło:
    Studia Nauk Teologicznych PAN; 2015, 10; 123-144
    1896-3226
    2719-3101
    Pojawia się w:
    Studia Nauk Teologicznych PAN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warunki dopuszczenia do Sakramentu Ołtarza w refleksji Światowej Federacji Luterańskiej z lat 1947-2010
    Conditions of Admittance to the Lords Supper in the refl exion of the Lutheran World Federation in 1947-2010
    Autorzy:
    Sojka, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494504.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    Wieczerza Pańska
    Dopuszczenie
    Luteranizm
    Światowa Federacja Luterańska
    Chrzest
    dyscyplina kościelna
    spowiedź
    Lord's Supper
    Admittance
    Lutheranism
    Lutheran World Federation
    Baptism
    church discipline
    confession
    Abendmahl
    Zulassung
    Luthertum
    Lutherische Weltbund
    Taufe, Kirchenzucht
    Beichte
    Opis:
    Artykuł „Warunki dopuszczenia do Wieczerzy Pańskiej w refleksji Światowej Federacji Luterańskiej z lat 1947-2010” przedstawia jak przebiegała dyskusja nad wymogami, których spełnienie było wymagane dla dopuszczenia do Wieczerzy Pańskiej na forum największej międzynarodowej organizacji zrzeszającej Kościoły luterańskie – Światowej Federacji Luterańskiej. Zidentyfikowano trzy warunki, których spełnienie było wymagane dla dopuszczenia do Stołu Pańskiego: 1. przyjęcie chrztu, 2. rozróżnianie ciała i krwi Pańskiej oraz wyznanie wiary, 3. spowiedź. Dwa pierwsze spotkały się z powszechnym uznaniem, ostatni był w dyskusji kwestionowany. Omówienie w artykule uzupełnia przedstawienie dyskusji na temat form dyscypliny kościelnej.
    Der Artikel „Bedingungen der Zulassung zum Abendmahl in der Reflexion des Lutherischen Weltbunds aus den Jahren 1947-2010” präsentiert, wie die Diskussion über den Anforderungen, die für die Zulassung zum Abendmahl erfüllt werden mussten, in der größten internationalen Organisation der lutherischen Kirchen – Lutherische Weltbund – verlief. Drei Bedingungen, unter dessen die Zulassung zum Abendmahl möglich wäre, wurden identifiziert: 1. Annahme von Taufe, 2. Unterscheidung von Christi Leich und Blut, sowie Bekenntnis des Glaubens, 3. Beichte. Die ersten zwei wurden allgemein akzeptiert, die letzte wurde in einer Diskussion in Frage gestellt. Die Besprechung im Artikel wurde mit der Vorstellung der Diskussion über den Formen von Kirchenzucht ergänzt.
    The article "Conditions of Admittance to the Lord's Supper in the reflexion of the Lutheran World Federation in 1947-2010" presents the course of the discussion on requirements, which need to be fulfilled for admittance to the Lord's Supper in the biggest international organisation of Lutheran Churches - Lutheran World Federation. Three conditions were identified, which had to be fulfilled for a person to be admitted to the Lord's Table: 1. receiving baptism, 2. being able to distinguish between Lord's body and blood, and confession of faith, 3. confession. The first two have met with universal recognition, the last one was questioned in the discussion. The article's report is completed by a presentation of the discussion regarding forms of church discipline.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2016, 58, 1; 59-74
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-31 z 31

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies