Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "loanwords" wg kryterium: Temat


Tytuł:
„Fałszywi przyjaciele tłumacza”: rzecz o kilku zapożyczeniach z francuszczyzny
“Translator’s false friends’’: the case of some loanwords from French language
Autorzy:
Kacprzak, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594306.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
zapożyczenia
galicyzmy
faux amis
loanwords
galicisms
false friends
Opis:
Dzięki ustaleniom XIX-wiecznego językoznawstwa historyczno-porównawczego, pokrewieństwo języków romańskich i słowiańskich nie ulega dziś wątpliwości, choć z pewnością można uznać, że języki francuski i polski pozostają jednak kuzynami dość dalekimi. Długo można by się rozwodzić nad różnicami gramatycznymi, które je dzielą, od fonologicznych, przez morfologiczne, aż po składniowe. Wobec skomplikowanej gramatyki, słownictwo francuskie wydaje się jednak Polakowi z pewnością bardziej przystępne, co wynika ze specyficznych (choć dalece nieidentycznych) powiązań obu języków z łaciną, a także jest pochodną historycznych kontaktów Francji i Polski. Szczególnie one dawały przez wieki okazję do pojawiania się licznych zapożyczeń z francuszczyzny w języku polskim. Wobec faktu stałej ewolucji języków, los zapożyczenia nie jest nigdy z góry określony: z punktu widzenia semantycznego może ono pozostać wiernym ekwiwalentem wyrazu, od którego pochodzi, albo też zmienić znaczenie, czasem nawet w sposób radykalny. W niniejszym artykule poświęconym zjawisku faux amis, czyli zapożyczeń, których sens silnie uległ zmianie, badamy drogę i sposób asymilacji kilku wyrazów tego typu w polszczyźnie, wykazując, że w tak delikatnej materii jak pożyczki językowe konieczne jest niejako indywidualne studiowanie każdego przypadku.
Thanks to the arrangements of the 19th century historical linguistics, the consanguinity of the Romance and Slavic languages is nowadays unquestionable, although one can acknowledge that the French and Polish languages remain rather far cousins. It could be a long dispute when grammatical differences are considered – from phonologic, through morphologic, to syntactic. Due to its complicated grammar, French vocabulary seems to a Polish person much more intelligible, which results from specific (however far from being identical) connection of both languages to Latin, as well as from French and Polish historical contacts. Especially those, for centuries, gave an opportunity for many loanwords from French to appear in the Polish language. Due to the fact of permanent evolution of languages, the fate of a loanword is never predestinated: from the semantic perspective it may remain a faithful equivalent of the word from which it originates or it may change its meaning, sometimes even in a radical way. In my article, concerning the phenomenon of faux amis, that is loanwords, which meanings have strongly changed, I discern the route and the way of assimilation of some of these words in the Polish language, showing that in such a delicate matter as language borrowings it is needed to study each case, to some extent individually.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2013, 59; 79-89
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
“Ma come puoi non shipparli???? Sono canon!!!!: uno sguardo al linguaggio del fandom italiano
Autorzy:
Miłkowska-Samul, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2083472.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
fan studies
fandom
language variety
lexis
loanwords
Opis:
“How come you’re not shipping them??? They’re canon”: a look at the language of Italian fandom – The aim of this article is to examine a relatively recent phenomenon in the language of fandom, i.e. various communities of fans that form around a cultural event or artifact, such as a book, a TV show, a movie, etc. This research is located within fan studies, however, it mainly investigates the linguistic aspects of being a fan in Italian. The distinctive feature of the language of fandom as a specific variety, associated with a particular topic and activity and mediated by Internet communication tools, is a specialist lexicon, understandable only to community members. The article concentrates on loanwords from English which in the case of Italian primarily comprise the vocabulary of fandom.
Źródło:
Kwartalnik Neofilologiczny; 2019, 2; 399-406
0023-5911
Pojawia się w:
Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
"Слоўнік беларускай мовы" Івана Насовіча: этналінгвістычны каментар
SŁOWNIK JĘZYKA BIAŁORUSKIEGO Iwana Nosowicza: komentarz etnolingwistyczny
DICTIONARY OF THE BELARUSIAN LANGUAGE by Ivan Nosovich: ethnolinguistic comment
Autorzy:
Караткевіч, Ірына
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/963347.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
этналінгвістыка
і. насовіч
этнаграфія
фальклор
запазычанні
etnolingwistyka
i. nosowicz
etnografia
folklor
zapożyczenia
ethnolinguistics
i.i. nosovich
ethnography
folklore
loanwords
Opis:
Слоўнік беларускай мовы І. Насовіча (1870 г.) з'яўляецца важнай крыніцай для этналінгвістычных назіранняў. У сваім словаспісе ён утрымлівае лексемы – назвы рэлігійных свят і канфесійных рэалій, народных звычаяў і абра-даў. Значны пласт слоў мае этымалагічныя звесткі (не заўсёды дакладныя), у тым ліку і ўказанне на іх іншамоўнае паходжанне. Этналінгвістычны складнік заключаецца не толькі ў падборы адпаведнай уласнабеларускай і іншамоўнай лексікі, але і ў афармленні стылістычных пазнак да рэестравых слоў, якія апелююць да пэўных побытавых і духоўна-культурных рэалій, далёкіх ад пераважна сялянскага беларускага жыцця. Названыя фактары разбураюць стэрэатыпныя ўяўленні пра “сялянскасць” беларускай мовы, яе побытава-зніжаны характар і немагчымасць перадачы абстрактных і высокастылёвых паняццяў.
Słownik języka białoruskiego I. Nasowicza (1870) jest ważnym źródłem do badań etnolingwistycznych. W swoim rejestrze zawiera leksemy-nazwy świąt religijnych i realiów wyznaniowych, zwyczajów i obrzędów ludowych. Znacząca warstwa słów zawiera informacje etymologiczne (nie zawsze dokładne), w tym również wskazanie na ich obce pochodzenie. Element etnolingwistyczny obejmuje nie tylko odpowiednie słownictwo białoruskie i zapożyczone, lecz także kwalifikatory stylistyczne do znajdujących się w rejestrze słów, które odnoszą się do zjawisk duchowych i kulturowych, dalekich od głównie chłopskiego życia na Białorusi. Wskazane czynniki burzą stereotypy o „chłopskim” pochodzeniu języka białoruskiego, za pomocą którego można informować jedynie o realiach życia codziennego, bez możliwości przekazywania pojęć abstrakcyjnych oraz cech wysokiego stylu.
The Dictionary of the Belarusian Language by I.I. Nasovich (1870) is an important source of ethnolinguistic observations. In its register, it contains lexemes corresponding to the names of religious holidays and confessional realities, folk customs and rites. A significant layer of words has etymological information (not always accurate), including an indication of their foreign origin. The ethnolinguistic component consists not only of the selection of appropriate Belarusian and borrowed vocabulary, but also the design of stylistic labels for registry words that refer to certain everyday and spiritual-cultural realities, far from the pre-dominantly peasant Belarusian life. These factors destroy the stereotypes about the "peasantry" of the Belarusian language, its reduced character and the impossibility of conveying abstract and high-style concepts.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2020, 20; 199-208
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A glance at the Slavic influence on Turkish
Rzut oka na wpływy słowiańskie w języku tureckim
Autorzy:
Stachowski, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084331.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Slavic languages
Turkish
languages in contact
areal linguistics
loanwords
Opis:
Slavic‑Turkish linguistic relations are generally only discussed unilaterally, focusing on the Turkish influence on Slavic and neglecting the opposite direction. Thus far, no more than two relatively extensive essays (the larger one counting 44 pages) have been devoted to Slavic loanwords in Turkish. The present paper aims to outline the state of research on this topic. It begins with a comparison of the two essays, then it examines several of somewhat atypical words, as well as a handful of suffixes, and it closes with a very brief presentation of the Slavic influence on case government of Gagauz verbs.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2021, 70; 149-160
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
African elements (Africanisms) in modern American English
Autorzy:
Putayeva, Elnara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2082773.pdf
Data publikacji:
2021-12-12
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Orientalistyczny. Katedra Języków i Kultur Afryki
Tematy:
American English
Africanisms
African languages
American culture
loanwords
Opis:
The article deals with the influence of words of African origin on the formation of American English [AE] word stock. It provides new interpretation of Africanisms and shows the significance of this part of vocabulary in determining the characteristics of the American culture. The investigation is based on the existing sources (mainly lexicographic works) and is aimed at their new structural and functional analysis. As a result of the research, it became clear that most of the words of African origin were introduced to English spoken in America in the 17th century and some in the 18th and 19th centuries. The number of words and expressions from African languages that were introduced was closely related to African Americans’ way of living, their spiritual believes, rituals and attitudes and various objects used by them such as weapons. The word stock of the English language was enriched due to the assimilation of loanwords from languages of Africans living in America. A significant contribution to AE is the great amount of words naming animals, fruit, foodstuff, names of states, rivers and lakes, cities and towns.
Źródło:
Studies in African Languages and Cultures; 2021, 55; 139-157
2545-2134
2657-4187
Pojawia się w:
Studies in African Languages and Cultures
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aktywność słowotwórcza a zjawisko zapożyczeń na przykładzie czasowników dwuaspektowych (w ujęciu polsko-słowackim)
Autorzy:
Mieczkowska, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678825.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dual aspect verbs
aspect value
word formation activity
loanwords
Opis:
Word formation activity and the phenomenon of loanwords as exemplified by dual aspect verbs (in Polish-Slovakian interlinguality)The conducted analysis of dual aspect verbs (based on selected linguistic material) and contrasting them with the state observed a quarter or half century ago do not show interdependencies between the existence of the group of genetically foreign dual aspect verbs – which are very limited and virtually relic in Polish but definitely more frequent in Slovakian – and a strong trend for word borrowing. On the contrary, the observed linguistic increase in prefixed oppositional units of perfective aspect indicates that more significant impact on their development and functioning is exerted by the established word formation technique as well as the lexical and grammatical structure of the native language. Aktywność słowotwórcza a zjawisko zapożyczeń na przykładzie czasowników dwuaspektowych (w ujęciu polsko-słowackim)Przeprowadzona analiza czasowników dwuaspektowych (w oparciu o wybrany materiał językowy) i ich konfrontacja ze stanem sprzed ćwierć-, a nawet półwiecza nie wykazują wzajemnych zależności pomiędzy funkcjonowaniem w języku – nielicznej, prawie reliktowej w polszczyźnie i zdecydowanie liczniejszej w języku słowackim – grupy genetycznie obcych czasowników dwuaspektowych a silnym nurtem zapożyczeń. Wręcz przeciwnie – obserwowany przyrost językowy prefiksalnych członów opozycyjnych o wartości aspektu dokonanego wskazuje, że większy wpływ na ich rozwój i funkcjonowanie wywierają utarta technika słowotwórcza i struktura leksykalno-gramatyczna języka rodzimego.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2015, 50
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Angielskie dublety leksykalne w polskiej prasie kobiecej – kilka uwag o ocenie innowacji językowych
English Lexical Doublets in Polish Feminine Press Through the Prism of Criteria of Evaluation of Linguistic Innovations
Autorzy:
Kaczmarek, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1882892.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
dublety leksykalne
zapożyczenia angielskie
prasa kobieca
kryteria oceny innowacji językowych
kryterium wystarczalności języka
kryterium ekonomiczności języka
lexical doublets
English loanwords
feminine press
criteria of evaluation of linguistic innovations
criterion of sufficiency language
criterion of economy language
Opis:
W artykule podjęto próbę oceny występujących w polskiej współczesnej prasie kobiecej angielskich dubletów leksykalnych przez pryzmat kryteriów oceny innowacji językowych (kryterium wystarczalności, ekonomiczności języka oraz estetyczne). Analiza wyodrębnionych anglicyzmów pozwoliła na konstatację, iż większość tychże dubletów to słownictwo zbędne w leksykalnym zasobie polszczyzny. Ekspansywna amerykanizacja kultury polskiej oraz języka polskiego przyczynia się jednak do coraz większej frekwencji owych dubletów w tekstach prasowych, choć, zważywszy na ich częstą niejasność znaczeniową oraz zakłócenia komunikacyjne, których są przyczyną, należy stwierdzić, że użycie tego typu elementów językowych powinno zostać w znacznym stopniu ograniczone.
Article attempts to assess lexical doublets occurring in Polish contemporary feminine press, through the prism of criteria of evaluation of linguistic innovations (criterion of sufficiency language, economy language and aesthetic). Analysis of these anglicisms allowed the statement that the majority of doublets is unnecessary vocabulary in Polish lexical resource. Expansive Americanization of Polish culture and Polish language, however, contribute to the increasing frequency of these doublets in press, though, given their frequent lack of clarity of meaning and communication disturbances, which are the cause, it is clear that the use of this type of language elements should be substantially limited.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 6; 89-100
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Arabskie zapożyczenia leksykalne w języku hiszpańskim
Arabic lexical loanwords in Spanish
Autorzy:
Oueslati, Jamila
Wolarska, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2044537.pdf
Data publikacji:
2021-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
loans
Arabic loanwords
loanwords in Spanish
Arabic loanwords in Spanish
adaptive processes
Arabic language
Spanish language
Opis:
The large number of words from Arabic found in modern Spanish is proof of the deep influence Arabic has had on the Spanish language. Historical sociolinguistic processes which have lasted to the present day indicate that the influence of Arabic culture has been neither brief or superficial. Instead, it has, and continues to have great significance for the language situation of Spain. Much linguistic research has shown how loans from Arabic have been assimilated as they have become part of the lexical resources of modern Spanish. Arabic culture and civilization in the Iberian Peninsula (711-1942) above all involved the sciences, literature, art, architecture, engineering, agriculture, the military, medicine. At that time, Al-Andalus was one of the most influential European centers of science and cultural exchange in Europe. Contacts between Arabic and the Romance languages found in the Iberian Peninsula resulted in numerous loans both from Arabic to the Romance languages and from the Romance languages to Arabic. These topics have been the subject of extensive research conducted from historical, cultural and linguistic points of view. Despite the existence of numerous works concerning Arabic loans, this area requires, further, deeper research. In this article, selected issues concerning Arabic loans in Spanish are analyzed as are the adaptive processes they have undergone and the level of their integration into Spanish. The basis of the analysis is made up of oral and written texts collected in the Corpus de Español del Siglo XXI [CORPES XXI, RAE] – a corpus of contemporary Spanish from the 21st century.
Źródło:
Scripta Neophilologica Posnaniensia; 2021, 21; 149-186
1509-4146
Pojawia się w:
Scripta Neophilologica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aramejskie słowa i wyrażenia w grece Nowego Testamentu
Aramaic words and phrases in the Greek version of the New Testament
Autorzy:
Baranowski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1046667.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Aramaic
New Testament Greek
Loanwords
Language Contact
Opis:
In the New Testament, there are over thirty Aramaic words and phrases that are transcribed into Greek characters.Approximately half of them are personal and place names. Another half are individual words and fourshort phrases. This paper catalogues them and proposes Aramaic counterparts.
Źródło:
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae; 2016, 26, 2; 45-57
0302-7384
Pojawia się w:
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of Modern Loanwords by the Contemporary Czech Youth
Autorzy:
Svobodová, Diana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26178871.pdf
Data publikacji:
2013-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
language
loanwords
Anglicisms
formal adaptation
communication
slang of the youth
Opis:
The article deals with specific symptoms of formal adaptation of modern loanwords within various spheres of language and their usage and assessment by the contemporary Czech pupils and students. It is based on the results of long-term research and extensive questionnaire search concentrated on the written forms of selected Anglicisms.
Źródło:
The New Educational Review; 2013, 32; 162-171
1732-6729
Pojawia się w:
The New Educational Review
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Between the standard and the usage. The presence of Turkish loanwords in the language of Croats based on survey research
Między normą a uzusem. O obecności turcyzmów w języku Chorwatów na podstawie badań ankietowych
Autorzy:
Fałowski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084507.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Croatian language
Turkish loanwords
linguistic purism
survey research
Opis:
The purpose of this article is to show the function and frequency of Turkish loanwords in modern Croatian language based on a questionnaire survey. Respondents were diversified in age, gender nad origin. The subject of analysis were stylistically marked loanwords that have fallen victim to a puristic language policy pursued by the Croatian linguists in popular language guides, especially in the 1990s. As survey results show, these activities aimed at removing Turkish loanwords from Croatian languague proved to be ineffective. Most of these words are still being used by the Croats simultaneously with the native synonyms. Puristic view declared by some of the respondents does not affect the usage of the Turkish loanwords in unofficial situations.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2020, 69; 29-47
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Considerazioni sulla traduzione polacca delle Novelle di Arrigo Boito
Considerations on the Polish Translation of Arrigo Boito’s Short Stories
Autorzy:
Prola, Dario
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670933.pdf
Data publikacji:
2024-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
dualism
Arrigo Boito
Scapigliatura
literary translation
loanwords
technical languages
dualismo
traduzione letteraria
forestierismi
tecnicismi
Opis:
The paper discusses some translation problems in the Polish version of four fantasy short stories by Italian writer and composer Arrigo Boito: ‘Iberia’ (1868), ‘L’alfier nero’ (1868), ‘Il pugno chiuso’ (1870), and ‘Il trapezio’ (1873–1874). The book with their translations by Aleksandra Cypko and Klaudia Sarafin was published by the Cracow-based publishing house Austeria in 2021. The challenges faced in translation work were manifold, starting with the reproduction of Boito’s stylistic and poetic peculiarities in contemporary Polish. In this paper, I first survey the salient features of Boito’s literary Italian and style to focus subsequently on the Polish translators’ solutions for rendering loanwords and technical words and to examine the functions of the notes and the paratextual apparatus of the translations. In the final part of the paper, I address the issue of translating the antinomies underlying Boito’s writing. In this sense, his four short stories represent an ideal expression of the dualistic conception of Scapigliatura, an important artistic movement in which the young Boito was involved. To find metaphors and similes through which to adequately reproduce this dominant feature of Boito’s writing was one of the most difficult challenges for the Polish translators.
L’articolo riguarda alcuni problemi traduttivi emersi dall’analisi della versione polacca di quattro lunghe novelle fantastiche dello scrittore e compositore scapigliato Arrigo Boito: Iberia (1868), L’alfier nero (1868), Il pugno chiuso (1870) e Il trapezio (1873–1874). Il libro, tradotto da Aleksandra Cypko e Klaudia Sarafin, è stato pubblicato nel 2021 dalla casa editrice Austeria di Cracovia. Le sfide affrontate dalle traduttrici durante il lavoro di traduzione sono state molteplici, a partire dalla necessità di riprodurre nel polacco contemporaneo le peculiarità stilistiche e poetiche della scrittura boitiana. Dopo aver passato in rassegna le caratteristiche salienti dell’italiano letterario e dello stile di Arrigo Boito, il presente studio si focalizza sulle soluzioni traduttive adottate per la resa dei forestierismi e dei tecnicismi nonché sull’impostazione e le funzioni delle note e dell’apparato paratestuale. Nella parte finale dell’articolo si affronta invece la questione della traduzione delle antinomie che soggiacciono alla scrittura di Arrigo Boito. Per le sue novelle è infatti possibile parlare di un sistema di opposizioni simboliche che si sviluppa da quella basilare maschile-femminile, dipanandosi attraverso una complessa rete di metafore e similitudini dalle affascinanti implicazioni metafisiche, ideale espressione della concezione dualistica della Scapigliatura. La difficoltà di trovare metafore e paragoni attraverso cui riprodurre adeguatamente in polacco questa dominante della scrittura di Boito ha rappresentato una delle sfide più difficili per le traduttrici.
Źródło:
Italica Wratislaviensia; 2024, 15.1; 153-172
2084-4514
Pojawia się w:
Italica Wratislaviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czas zapożyczenia wyrazów do języka rosyjskiego – weryfikacja danych zawartych w rosyjskich słownikach etymologicznych
When were loanwords introduced to the Russian language — the verification of data in Russian etymology dictionaries
Autorzy:
Głuszak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2031556.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
linguistics
history of the Russian language
chronology of loanwords
opinion journalism of the 17th century
Źródło:
Slavia Orientalis; 2019, LXVIII, 4; 779-787
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cлaвянизмы в литoвcкиx диaлeктныx cлoвapяx
Slavisms in Lithuanian Dialect Dictionaries
Slawizmy w litewskich słownikach gwarowych
Autorzy:
Сакалаускене [Sakalauskienė], Вилия [Vilija]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967622.pdf
Data publikacji:
2015-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
lexis
dialect dictionary
Lithuanian dialects
loanwords
slavism
лeкcикa
диaлeктный cлoвapь
диaлeкт
зaимcтвoвaниe
cлaвянизм
leksyka
słownik gwarowy
gwara
zapożyczenie
slawizm
Opis:
This arcticle discusses dialect dictionaries where words are recorded either from living language or from other, written sources of dialect. Up to now, ten Lithuanian dialect dictioniaries have been published and five are being compiled. Dialect changes along with our everyday life. A lot of words from the old dialect are being forgotten. Those words are no longer being used in the common language as well as in other dialects. In addition, some words gain new meanings. The same processes apply to loanwords which are used in dialects and are included in dialect dictionaries. The lexical system of a dialect dictionary shows the functioning of loanwords and their relationship with the words of the common language. The majority of Lithuanian loanwords are Slavisms, used in those dialects which have had a direct contact with Slavic languages, such as Polish, Belarusian or Russian. Slavisms and loanwords from other languages are marked variously in different dictionaries. In one of them, shortened language names are written in parentheses after the entry, which indicates that it is a word of foreign origin. Other dictionaries simply indicate Slavisms or additionally present the foreign equivalent from which they originate. A number of Slavisms from the dictionaries is analysed in the article. This examplary group are occupation names: kamarnykas (“debt collector”), cf. Polish komornik (DrskŽ 134, DvŽ I 239, KltŽ 97, KpŽ II 161, KrtnŽ 142, ZanŽ I 604); kupčius (“merchant”), cf. Polish kupiec, Belarusian кyпeц (DrskŽ 176, DvŽ I 323, KltŽ 130, KpŽ II 525, KrtnŽ 196, KzRŽ I 407, ZanŽ I 808, ZtŽ 332); strielčius (“shooter, huntsman”), cf. Polish strzelec, Belarusian cтpэлeц (DrskŽ 352, DvŽ II 299, KpŽ III 876, KrtnŽ 394, ZanŽ III 196); rimorius (“leatherworker”), cf. Polish rymarz (DrskŽ 305, KpŽ III 499, KzRŽ II 176, ZanŽ II 557). Dialects are affected by various linguistic and extralinguistic factors. The intensity of word loaning depends on the outer circumstances of language or dialect. Loanwords only fill gaps in some fields. The research of Slavisms provides abundant material for the study of their origins as well as how and why they spread, and of the history of Lithuanian dialects in general.
Przedmiotem analizy są litewskie słowniki gwarowe, rejestrujące słownictwo z żywej mowy lub z zapisów w źródłach dialektologicznych. Język litewski doczekał się dotychczas dziesięciu takich słowników, kolejnych pięć jest w opracowaniu. Zmiany w zasobie słownictwa dialektalnego są pochodną przemian zachodzących w życiu codziennym użytkowników gwar. Wiele starych nazw wycofuje się zarówno z języka literackiego, jak i z dialektów. Niektóre wyrazy zachowują żywotność, ale zmieniają znaczenia. Wskazanym procesom ulegają także zapożyczenia w leksyce gwarowej. Opis leksykograficzny zastosowany w badanych słownikach pozwala śledzić zakres dystrybucji słownictwa zapożyczonego w gwarach w relacji do jednostek języka literackiego. Najliczniejszą grupę zapożyczeń leksykalnych stanowią slawizmy używane w tych gwarach litewskich, które zetknęły się bezpośrednio z którymś z języków słowiańskich – polskim, białoruskim czy rosyjskim. W badanych słownikach zastosowano różne metody kwalifikowania slawizmów. Jedno ze źródeł podaje w nawiasie skrót nazwy języka, z którego przejęta została dana jednostka, inne słowniki sygnalizują tylko ogólnie, że słowo jest pochodzenia słowiańskiego, czasami przywoływane są także wyrazy, które stanowią podstawę zapożyczeń. W artykule poddano analizie wybrane slawizmy wyekscerpowane z dziesięciu słowników gwarowych. Jedną z opisywanych grup znaczeniowych stanowią określania wykonawców zawodów: kamarnykas, por. polskie komornik (DrskŽ 134, DvŽ I 239, KltŽ 97, KpŽ II 161, KrtnŽ 142, ZanŽ I 604); kupčius, por. polskie kupiec, białoruskie кyпeц (DrskŽ 176, DvŽ I 323, KltŽ 130, KpŽ II 525, KrtnŽ 196, KzRŽ I 407, ZanŽ I 808, ZtŽ 332); strielčius, por. polskie strzelec, białoruskie cтpэлeц (DrskŽ 352, DvŽ II 299, KpŽ III 876, KrtnŽ 394, ZanŽ III 196); rimorius, por. polskie rymarz (DrskŽ 305, KpŽ III 499, KzRŽ II 176, ZanŽ II 557). Zasób leksyki dialektalnej kształtowały różne czynniki językowe i pozajęzykowe. Intensywność zapożyczeń leksykalnych zależy od uwarunkowań zewnętrznych względem języka czy dialektu, a luki, które mogą wypełnić zapożyczenia, występują tylko w niektórych obszarach tematycznych słownictwa gwarowego. Analiza slawizmów ukierunkowana na ustalanie genezy i powodów zapożyczania obcych nazw oraz dynamiki ich rozprzestrzeniania się na gruncie litewskim wpisuje się w szerszą problematykę studiów nad historią dialektów litewskich.
В статье рассматриваются литoвcкие диaлeктные cлoвapи, охватывающие словарный материал живой речи либо слова из письменных диалектных источников. На данный момент опубликовано 10 словарей литовских диалектов и ведется работа над 5 новыми словарями. Изменения в составе диалектной лексики отражают изменения в повседневной жизни ее носителей. Многие старые названия уходят как из литературного языка, так и из диалектов. Некоторые слова сохраняются, но изменяется их значение. Те же процессы охватывают и заимствования в диалектах. Используемое в рассматриваемых словарях лексикографическое описание позволяет отслеживать дистрибуцию заимствований в диалектах в сопоставлении с единицами общенационального литературного языка. Наиболее обширной группой лексических заимствований являются славянизмы, используемые в диалектах, непосредственно соприкасавшихся с одним из славянских языков: польским, белорусским или русским. В рассматриваемых нами словарях использовались различные методы обозначения славянизмов. В одном из этих словарей в скобках приводится сокращенное название языка, из которого происходит данная лексическая единица; в других же лишь в общих чертах отмечается, что у слова славянское происхождение, и иногда приводятся слова, являющиеся источником заимствования. В статье описываются некоторые славянизмы, собранные в 10 литовских диалектных словарях. Одной из рассматриваемых в статье словарных групп являются названия профессий: kamarnykas, ср. польское komornik (DrskŽ 134, DvŽ I 239, KltŽ 97, KpŽ II 161, KrtnŽ 142, ZanŽ I 604); kupčius, ср. польское kupiec, беларусское кyпeц (DrskŽ 176, DvŽ I 323, KltŽ 130, KpŽ II 525, KrtnŽ 196, KzRŽ I 407, ZanŽ I 808, ZtŽ 332); strielčius, ср. польское strzelec, беларусское cтpэлeц (DrskŽ 352, DvŽ II 299, KpŽ III 876, KrtnŽ 394, ZanŽ III 196); rimorius, ср. польское rymarz (DrskŽ 305, KpŽ III 499, KzRŽ II 176, ZanŽ II 557). Состав диалектной лексики формируется различными языковыми и внеязыковыми факторами. Интенсивность диалектных заимствований обуславливается обстоятельствами, внешними по отношению к языку или диалекту, а пробелы, которые могут заполнить заимствования, обнаруживаются лишь в некоторых тематических областях диалектной лексики. Анализ славянизмов, направленный на определение происхождения и причины заимствования иноязычных названий, а также динамики их распространения в литовских диалектах, является частью более широкой проблематики исследований истории литовских диалектов.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 143-158
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Der Einfluss der deutschen Entlehnungen aus dem Bereich der Mode auf den oberschlesischen Dialekt
The influence of German borrowings from the field of fashion on the Upper Silesian dialect
Autorzy:
Tomecka, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16481077.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
German loanwords
the Upper Silesian dialect
fashion vocabulary
adaptation of borrowings
Opis:
The entire Upper Silesian dialect is based on the Polish language system, and all elements from German are treated as borrowings. The main aim of the research was to focus on the issue of German loanwords in the field of clothing vocabulary that appear in the Upper Silesian dialect and which are listed in the “Dictionary of Silesian dialect” by Barbara and Adam Podgórski. The question of the assimilation of these borrowings was analysed on three levels: morphological, graphic and semantic.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica; 2022, 16; 81-90
2449-6820
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies