Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "literatura staropolska" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 45
Tytuł:
„Idę po spolszczenie mojego instynktu”
Autorzy:
Szczeglacka-Pawłowska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624206.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
literatura staropolska
Opis:
Artykuł, wprowadzający do problematyki naukowej numeru.
Źródło:
Colloquia Litteraria; 2009, 6, 1; 5-6
1896-3455
Pojawia się w:
Colloquia Litteraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
STAROPOLSKIE ŹRÓDŁA ROMANTYCZNEGO OBRAZU PODOLA (WYBRANE PRZYKŁADY)
Autorzy:
Ryba, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624204.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
literatura staropolska
romantyzm
Podole
Opis:
Old-Polish Sources of the Romantic Image of Podolia   The article considers romantic preoccupations with the traditions of the Polish Republic of Nobles. The author indicates how the Romanticism authors reached out to the history of Podolia and how literary images of Podolia are rooted in texts from older periods. She never points to individual Old-Polish texts quoted by nineteenth-century authors; she highlights, instead, how Old-Polish literature dealing with Podolia and certain anti-Turkish texts inspired Romantic authors in general. The author pays particular attention to selected motifs from Old-Polish literature that used to be employed in Romantic texts to create historical image of Podolia; among these one can distinguish such motifs as the utility of Podolian lush nature, Turkish captivity (“jasyr”), Polish-Lithuanian Eastern borderlands knight, and the soil that is fecund yet scorched by war. The article discusses sixteenth- and seventeenth-century authors, including Bartosz Paprocki, Piotr Gorczyn, and Marcin Paszkowski as well as Romantic writers such as Maurycy Gosławski, Tymon Zaborowski, and Seweryn Groza.
Źródło:
Colloquia Litteraria; 2016, 20, 1
1896-3455
Pojawia się w:
Colloquia Litteraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Staropolskie ciało, jakie było, każdy przeczyta
Everyone can read what the body was like in early modern Poland
Autorzy:
Obremski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1391094.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
literatura staropolska
humanistyka współczesna
ciało
Opis:
The 9th issue of the magazine published by the Faculty of Languages, Nicolaus Copernicus University, i.e. “Litteraria Copernicana” is the subject of this review. The issue is entitled “The body in early modern Polish literature”. The informative value of this magazine mostly lies in the fact that early modern Polish literature has begun to be read in a manner that is characteristic of the contemporary humanities which are concerned with this peculiar topic of studies, i.e. the body.
Źródło:
Przestrzenie Teorii; 2013, 19; 211-222
2450-5765
Pojawia się w:
Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
AKSJOLOGIA ROMANTYZMU WOBEC LITERATURY STAROPOLSKIEJ (WPROWADZENIE DO PROBLEMU)
Autorzy:
Kuczera-Chachulska, Bernadetta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624215.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
literatura staropolska
romantyzm
aksjologia
Opis:
Artukuł podejmuje problematykę aksjologii literatury polskiego romantyzmu wobec literatury staropolskiej.
Źródło:
Colloquia Litteraria; 2016, 20, 1; 7-9
1896-3455
Pojawia się w:
Colloquia Litteraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Odnawianie znaczeń. Strategie czytania literatury polskiego renesansu i baroku
Restoration of meaning. Reading strategies of the Polish Renaissance and Baroque literature
Autorzy:
Szczukowski, Ireneusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/942772.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Literatura staropolska
interpretacja
metodologia
humanistyka
Opis:
Niniejszy artykuł dotyczy metodologii czytania literatury polskiego renesansu i baroku. W szkicu tym interesują mnie przede wszystkim te strategie badawcze, które w pełni są uświadamiane i artykułowane w literaturze przedmiotowej od lat 90-tych ubiegłego stulecia i które są zarazem próbą przewartościowania istniejących już narzędzi czytania literatury staropolskiej. Pomimo istnienia ważnych prac, które coraz mocniej problematyzują sam namysł nad metodami interpretacji literatury XVI i XVII, to jednak wydaje się, że dialog z nowoczesnymi paradygmatami postrzegania tekstów literackich nie stanowi zasadniczego nurtu w podejmowanych interpretacyjnych zabiegach. Dzięki przemianom dyskursu humanistycznego (np. poststrukturalizm, feminizm, gender studies, postkolonializm, antropologia literatury) wciąż można i należy ponawiać pytanie o literaturę staropolską, jej miejsce w horyzoncie zagadnień i problemów, jakie formułuje współczesna teoria.
This article is devoted to the methodology of reading Polish Renaissance and Ba- roque literature. In my essay, I am interested mainly in the research strategies that are fully conscious and articulated in the literature since the 1990s, and which are also an attempt to re-evaluate the existing tools for reading old Polish literature. Although there are important works that place more emphasis on the very act of reflection on the methods of interpretation of the sixteenth and seventeenth century literature, it seems that a dialogue with contemporary paradigms of the perception of literary texts is not a fundamental practice in interpretation projects. With the transitions in the humanist discourse (such as post-structuralism, femi- nism, gender studies, post-colonialism, anthropology of literature), we still can and should repeat the question of the Old Polish literature and its place in the horizon of the issues and problems formulated by the contemporary theory.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2013, 02
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W sarmackim teatrze życia (nie)codziennego
In the Sarmatian theater of (non)daily life
Autorzy:
Bąkowska, Patrycja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1390563.pdf
Data publikacji:
2014-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
performans
tożsamość
literatura staropolska
„ja”
gest
cremoniał
Opis:
The main purpose of this article is to show Old Polish literature and culture with regard to their performative aspects. By referring to Richard Schechner’s reflections, the author presents the Old Polish period “as a performance”. She focuses on issues such as time, space and behavior, which allows us to notice those activities of nobles that led to the formation of their personal and collective identity. An analysis of poems and diaries reveals different ways of creating one’s “self”. Various gestures and ceremonies as well as the skills that nobles developed through school education and socialization processes unified the Old Polish society, even though it was ethnically and religiously diverse.
Źródło:
Przestrzenie Teorii; 2014, 22; 101-116
2450-5765
Pojawia się w:
Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
WANDA CYPRIANA NORWIDA WOBEC TRADYCJI STAROPOLSKIEJ
Autorzy:
Nurzyńska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624196.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Cyprian Norwid
"Wanda"
tradycja literacka
literatura staropolska
Opis:
Cyprian Norwid’s Wanda and the Old-Polish Tradition   Norwid as a revolutionary and a visionary who reaches towards the roots of Polish literature and himself adds “only a few words” [“tylko parę słów”]? Such a vision of the poet, thinker, and dramatist emerges from the analysis of the mystery play Wanda; this text was once lost and the author edited it for the second time in 1851. The article focuses on three elements of the text that are crucial for its structure: the subtitle, the dedication, and the motto. The analysis of the subtitle “Rzecz w obrazach sześciu” [Object in six images] reveals a discursive composition of the text that is characteristic of Old-Polish dialogues. Reading of the original “Mogile Wandy” dedication while taking into account the contexts of Sęp-Szarzyński and Kochanowski makes apparent Norwid’s reflection on the mythical time and the sacrum time. The interpretation of the motto, which is taken from a seventeenth-century song by Wespazjan Kochowski, emphasizes spatial and at the same time deeply symbolic and political aspects of Norwid’s drama. The mystery play is supposed to furnish spiritual weapons for the people ‘of the North’ to fight the invaders who partitioned Poland. The cursed soil, thanks to the intercession of Wanda who is experiencing her compassio with Christ, will be reintegrated and will become a Blessed soil anew.
Źródło:
Colloquia Litteraria; 2016, 20, 1; 229-252
1896-3455
Pojawia się w:
Colloquia Litteraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O badaniu literatury dawnej (i owadów). Glosa do polemiki
The Study of Early Modern Literature (and Insects). A Comment to the Polemics
Autorzy:
Hanusiewicz-Lavallee, Mirosława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1933629.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
literatura staropolska
filologia
dekonstrukcja
old Polish literature
philology
deconstruction
Opis:
The article is the editor-in-chief's comment to the discussion between Agnieszka Czechowicz and Paweł Bohuszewicz as presented in the current isuue of the journal. The author defends philological methods in studying early modern literary texts and expresses her skepticism concerning any methods questioning and negating the fundamental epistemological difference between what is being studied and a researcher himself.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 1; 281-285
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chorobotwórcza moc komet. O poszukiwaniu przyczyn morów w piśmiennictwie staropolskim
Autorzy:
Piskała, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029705.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Old-Polish literature
astrology
comets
epidemic
literatura staropolska
astrologia
komety
epidemia
Opis:
Szybko szerzące się i siejące spustoszenie zarazy nie były w dawnej Polsce rzadkością. Ówczesna wiedza medyczna nie potrafiła właściwie wytłumaczyć natury chorób zakaźnych i sposobu ich przenoszenia się, więc pojawiało się wiele różnych teorii objaśniających ich przyczyny. Niektórzy podejrzewali wrogów i niewiernych o zatruwanie powietrza i wody, inni wybuch epidemii przypisywali bożemu gniewowi bądź niefortunnemu układowi ciał niebieskich zwiastującemu nieszczęście. Najbardziej zgubne skutki przypisywano kometom; pojawienie się komety odczytywano bądź to jako znak, bądź jako przyczynę nadciągających katastrof, pośród których poza morowym powietrzem wymieniano trzęsienia ziemi, królewskie zgony, wojny i zamieszki. Astrologiczne wyjaśnienie plag okazało się niezwykle trwałe i stało się powszechnynie występującym motywem piśmiennictwa temu problemowi poświęconego, co nie znaczy, że było akceptowane bez zastrzeżeń.
Rapidly spreading and ravaging diseases were not a rarity in Old Poland. The medical knowledge of the era could not properly explain the nature of infectious diseases and the mechanism of their spreading, so there were many different attempts at explaining their causes. Some suspected their enemies and infidels of poisoning air and water; others attributed pestilence to God’s wrath or to unfavourable configurations of heavenly bodies that were said to bring misfortune. The most devastating effects were attributed to comets; a comet’s appearance was seen either as a sign or as a cause of impending disasters, which, apart from pestilent air, included earthquakes, deaths of kings, wars, and tumults. Astrological explanation of the plagues proved to be very persistent and became a stock motif in the literature devoted to the subject, which, however, does not mean that it was accepted without criticism.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 58-73
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Glosa o metodologii przyczynków, czyli po co nam to wszystko
A Gloss on the Methodology of Contributions, or Do We Need All That?
Autorzy:
Czechowicz, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1933626.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
metodologia
przyczynki
interpretacja
literatura staropolska
methodology
contributions
interpretation
Old Polish literature
Opis:
The article is a polemic with the postulates of applying non-philological methods, that have their anti-interpretative roots in the philosophy of deconstruction, in studies of Old Polish literature. In the study of literature it is worth taking up the most difficult challenges as well as it is worth talking about such ones – this thesis is illustrated by a reference to Maciej Kazimierz Sarbiewski's poetical treatise De perfecta poesi (On perfect poetry) coming from the 17th century, that is treated here as a kind of treatise on the method of writing an epic. Also, it is better for the very researchers to take a position on significant methodological propositions, and not on ones that result from being tired of the subject of the studies or from the naïve willingness to perform experiments with the use of tools supplied by anti-logocentric (and hence – anti-humanist) currents of modern philosophy.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 1; 271-279
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O lekarstwach ludzkiej duszy. Wokół „De remediis animi humani” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego
On the remedies of the human soul: On “De remediis animi humani” by Stanisław Herakliusz Lubomirski
Autorzy:
Lasocińska, Estera
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1396418.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
Tematy:
literatura staropolska
stoicyzm
umysł
cnota
Old Polish literature
Stoicism
mind
virtue
Opis:
The article is concerned with a short religious treaty “De remediis animi humani” (“On the remedies of the human soul”) by Stanisław Herakliusz Lubomirski (1641–1702). It is the last work of this writer, published in 1701 in “Repertorum opuscula latina sacra et moralia” and translated into Polish three times (1707, 1728, 1771). The article analyses the philosophical categories used in the treaty, i.e. God, human, virtue, mind, to show how Lubomirski intended to soothe the anxieties of the human soul.
Źródło:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki; 2020, 29, 2; 83-96
1509-0957
Pojawia się w:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Zechmy sie ich napatrzyć nie mogli”. Kultura dworska w Peregrynacji Maćkowej
“That we couldn’t turn our eyes away”. Courtly culture in Peregrynacja Maćkowa
Autorzy:
Wojtowicz, Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048520.pdf
Data publikacji:
2021-10-27
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Peregrynacja Maćkowa
parody
courtly culture
Old Polish literature
parodia
kultura dworska
literatura staropolska
Opis:
Referring to my previous research (Wojtowicz 2010, 2011), the article analyses a humorous text entitled Peregrynacja Maćkowa (Maciek’s Peregrination, printed in 1612) which offers a parodic and satirical take on the ideas characteristic of courtly culture. I examine how these ideas are mocked with the use of parodic travesty. What serves as a starting point for discussion are the analyses of courtly culture by Rüdiger Schnell (in Die höfische Kultur des Mittelalters zwischen Ekel und Ästhetik). Apart from parodying courtly culture, the author of Peregrynacja Maćkowa mocks the chivalric romance and travel novels as well as alludes to the Brautwerbung motif.
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2021, 76; 449-468
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Retoryczna forma i funkcje prozdrowotnych treści w staropolskich kalendarzach
Rhetorical form and functions of health-related content in Old-Polish calendars
Autorzy:
Piskała, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39744019.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Katedra Italianistyki. Polskie Towarzystwo Retoryczne
Tematy:
kalendarz
literatura staropolska
retoryka
medycyna
astrologia
calendar
Old-Polish literature
rhetoric
medicine
astrology
Opis:
Artykuł omawia związki staropolskich kalendarzy z medycyną. Ich podstawą była astrologia oraz utylitarność tych druków. Przeanalizowano wątki dotyczące zdrowia, miejsca ich prezentacji i funkcji, jaką pełniły w almanachach, z retorycznej perspektywy. Różnorodny materiał, od naukowych artykułów po krótkie porady, wiersze, przysłowia i prognostyki chorobowe wybrano z kalendarzy krakowskich, gdańskich, zamojskich i poznańskich. Uwzględniono ewolucję kalendarza, ale też trwałość staropolskiego modelu i obecności niektórych jego elementów aż do dziś.
The article discusses the connections of Old-Polish calendars with medicine, which were predicated upon the science of astrology and the utilitarian character of these popular prints. It analyses the health-related motifs, their place within the calendars, and their functions as seen from a rhetorical point of view. Varied content, from scholarly articles through succinct pieces of advice, verse, proverbs, and health forecasts, has been selected from almanacs published in Cracow, Gdansk, Zamosc, and Poznan. The article takes into account the evolution of the calendar genre as well as the persistence of some of its elements which survive until this day.
Źródło:
Res Rhetorica; 2024, 11, 1; 106-120
2392-3113
Pojawia się w:
Res Rhetorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dawne piśmiennictwo religijne - inspirujące i nadal odkrywane dziedzictwo
Autorzy:
Trościński, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030544.pdf
Data publikacji:
2021-06-06
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Old-Polish literature
Enlightenment
religious literature
Themes and Contexts
literatura staropolska
oświecenie
literatura religijna
Opis:
  The present issue of our journal is devoted to Old Polish and Enlightenment religious literature as well as themes and conventions of religious literature. The articles show a rich tradition of such works. The broad scope of topics demonstrates diverse literary research. The articles are devoted to defining such terms as "religious literature" and "religious poet", as well as to translations and biblical inspirations, prayers and meditations, monastic authors and their works, hymnals, sermons and the rhetoric, the matter of faith and reason, and a Sarmatian religion. The present issue of "Tematy i Konteksty" ("Themes and Contexts") also includes the papers devoted to interpretation of 19th century literature, reviews, reports and announcements. The authors of studies are scholars from a range of academic institutions in Poland.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2014, 9, 4; 13-21
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Literatura staropolska wobec problemu zła. Uwagi wstępne
Autorzy:
Lasocińska, Estera
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029795.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
The Old Polish Literature
evil
moral philosophy
theodicy
literatura staropolska
zło
filozofia moralna
teodycea
Opis:
Głównym zadaniem  artykułu jest przyjrzenie się zjawisku szerszemu niż epidemia, tj. problemowi zła, które w literaturze staropolskiej badać można na różne sposoby. Jednym z nich jest podjęcie analizy w kontekście obecnej i bardzo wyraźnej w naszej literaturze dawnej tradycji platońskiej, augustyńskiej i manichejskiej, w których za zło we wszechświecie odpowiedzialna jest materia (ciało) bądź zły duch zdolny swoją mocą przeciwstawić się Bogu i zburzyć właściwy (czyli dobry, pożądany przez człowieka) porządek  rzeczy. Innym powszechnym w staropolszczyźnie nurtem był neostoicyzm i (w mniejszym stopniu) neoepikureizm, gdzie zło, uznawano za pozór możliwy do unicestwienia przez wspieranego siłą Niebios człowieka mądrego. Zło można również badać, kierując się podziałem na zło natury (cierpienie, niedola, zaraza, śmierć) czy zło moralne korelatywne wobec moralnego dobra. Bardzo interesującą perspektywę wyjaśniania zła, przedstawia teodycea zmierzająca do wyjaśnienia, skąd się bierze zło, zwłaszcza w postaci niezawinionego cierpienia, w rzeczywistości stworzonej przez dobrego Boga.  Ten problem w artykule został pokazany na przykładzie poezji Jana Kochanowskiego  i młodszego od niego o prawie sto lat Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Obydwaj autorzy przyjmują, że Bóg może usunąć zło ze wszechświata, ale nie chce. Przyczyny tego „nie chce” wyłożone zostały w szczegółowej interpretacji.
The article discusses the old Polish ways of explaining evil. The firstpart briefly presents the philosophical theories struggling with the problem of itsexistence and origin: Aristotelianism, Platonism, Stoicism and Epicureanism. Itwas found that the reception of these views can be traced in selected texts of the oldPolish literature. Therefore, in the second and third parts of the article, appropriateanalyses were carried out on the basis of the literary material provided by Elegia IV 3and the epigram O żywocie ludzkim (I 101) by Jan Kochanowski, as well as Tobiaszwyzwolony and Adverbia moralia by Stanisław Herakliusz Lubomirski. They focusprimarily on the problem of suffering leading to the question of the essence of God,who, being the omnipotent Creator of the world, is also responsible for the presenceof evil in it. Using the Epicurean theory of indifferent deities, Kochanowski presents,close to deism, the concept of the Creator acting for Himself and from heaven viewingHis work with the Artist’s eye; Lubomirski, on the other hand, stands on the side oftheism and assumes that God is the Creator of good, and that evil only allows thewise man to achieve perfection with His help.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 227-243
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od „śmierdzącego dudka” po banialuki. Obraz ptaków w literaturze renesansu i baroku – rekonesans
From ‘smelly hoopoe’ to baloney. The image of birds in the literature of Renaissance and Baroque – a reconnaissance
Autorzy:
Chemperek, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036416.pdf
Data publikacji:
2020-12-20
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
birds
Old-Polish literature
ornitology
symbolography
hunting
ptaki
literatura staropolska
ornitologia
symbolografia
polowanie
Opis:
Birds function in Polish literature of Renaissance and Baroque in three paradigms. Mostly they appear as creatures gifted with a symbolic (allegoric) meaning, seen through the prism of the tradition reaching to Aristotle’s Zoology, Physiologist, and later symbological compendia. The second category is describing birds as food or pests (especially in hunting and agricultural literature). Apart from this ‘practical’ paradigm, there is also a third one: birds as a source of an aesthetic thrill, fascination with them includes both lyricism and a ludic element. The first two categories fit into a more general utilitarian paradigm. Handbooks, treaties, sermons, fairy tales, paroemias and animal epigrams showcase birds almost exclusivelyas tools of moral, religious and conventional reflection, or as objects to be obtained and consumed. Interestingly, the symbological activity of the creators does not cease in the Renaissance and Baroque periods, the representatives of avifauna are burdened with new meanings, while the fantastic creatures slowly disappear from the creators’ fields of view. In the third group of works distinguished here, one can notice the phenomenon of the emancipation of birds as objects of interest just as they are, although their voice is heard mostly in the digressions scattered throughout the big epic works. The autonomy of birds in the literature of Renaissance and Baroque is not linear, the way of perceiving them is determined by the individual sensitivity of the authors, the most prominent of whom are Hieronim Morsztyn (early 17th century) and an anonymous translator of the Italian Adon (2nd half of the 17th century).
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2020, 20; 76-96
2081-1853
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Recepcja żydowskich rytuałów w staropolskim apokryfie Żywot Pana Jezu Krysta
Reception of the Jewish Rituals in the Old Polish Apocryphon Żywot Pana Jezu Krysta
Autorzy:
Jędrzejczak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30145234.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Pidion HaBen
old Polish literature
apocrypha
Jews cultic law
literatura staropolska
apokryfy
żydowskie prawo kultowe
Opis:
In the presented article I deal with the reception of ancient Jewish rituals by the author of the Old Polish apocryphon Żywot Pana Jezu Krysta. These are two celebrations closely related to the birth of a male descendant: the offering of the newborn and the cleansing of the mother from cultic impurity. The aim of the article is to indicate the manner in which this reception took place, as well as its theological consequences for medieval Mariology.
Źródło:
Poznańskie Studia Teologiczne; 2022, 41; 313-332
0209-3472
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O długim trwaniu antologii na przykładzie „Speculum exemplorum”
On the Longevity of Anthologies: The Case of “Speculum exemplorum”
Autorzy:
Piskała, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2129176.pdf
Data publikacji:
2022-06-12
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
antologia
literatura nowołacińska
przekład
literatura staropolska
kompedium kaznodziejskie
anthology
Neo-Latin
translation
Old Polish literature
preachers' comendium
Opis:
Artykuł omawia kwestię długiego trwania trzech antologii nowołacińskich. O ich ogromnej popularności w Europie przez cały okres nowożytny zadecydowały nie tylko zawartość, ale przede wszystkim użyteczność wynikająca z prostej i jasnej struktury, pozwalającej na łatwe odnajdywanie treści. Zbiory cytatów, takie jak Manipulus florum Tomasza z Irlandii czy Polyanthea, nie tyle trwały powielane w kolejnych dodrukach, ile żyły dzięki ciągłym zmianom, jakie wprowadzali kolejni redaktorzy uzupełniający i korygujący materiał, a także modyfikujący układ treści oraz porządkujący je z pomocą kolejnych użytecznych indeksów. Na tym tle wyróżnia się kompendium kaznodziejskie zatytułowane Speculum exemplorum. Mimo swej średniowiecznej proweniencji odrodziło się dzięki redakcji jezuity Joannesa Majora. Wciąż drukowane i poszerzane zyskało też nową odsłonę za sprawą tłumaczenia Szymona Wysockiego, które dzięki kolejnym wydaniom i nowym redakcjom nie tylko stało się ważnym i długotrwałym zjawiskiem w literaturze staropolskiej, ale też otworzyło drogę adaptacjom w językach wschodniosłowiańskich.
The article discusses a long-standing presence of three Neo-Latin anthologies. The popularity they enjoyed across Europe throughout the whole early modern period can be attributed not only to their content but most of all to the usefulness that stemmed from a clear and intelligible structure that enabled readers to find the subject matter they were looking for with hardly any effort. The most popular anthologies of quotations such as Manipulus florum by Thomas of Ireland or Polyanthea not so much endured in more or less the same form as a result of consecutive editions but rather lived as a consequence of changes made by their successive editors who kept supplementing and amending the content, modifying the composition and making the anthologies more and more orderly by adding new practical indices. One striking example of this is a preachers’ compendium Speculum exemplorum. Despite its medieval origin, it re-emerged and gained popularity thanks to its 17th-century editor, the Jesuit Johannes Major. Being continually published, altered and expanded, it gained yet another life through Szymon Wysocki’s translation into Polish. This particular edition led a life of its own and following its new editions and further publications, it became a significant and a long-lasting phenomenon in the Old Polish literature that inspired further adaptations in the East Slavic languages.
Źródło:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2022, 12 (15); 45-59
2084-6045
2658-2503
Pojawia się w:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tatarszczyzna według Marcina Paszkowskiego. Prawda czy mit?
Tatars according to Marcin Paszkowski. Truth or Myth?
Autorzy:
Pawlina, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/480384.pdf
Data publikacji:
2019-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum
Tematy:
literatura staropolska
wizerunek Tatarów i Turków
Old Polish literature
the image of Tatars and Turks
Opis:
Marcin Paszkowski – XVII-wieczny „pisarz okolicznościowy”, chętnie podejmował w swych utworach tematykę wschodnią. W jednym ze swych dzieł, zatytułowanym Dzieje tureckie i utarczki kozackie z Tatary, wydanym w 1615 roku, w wierszowanej formie opowiedział o dwóch orientalnych nacjach – Turkach i Tatarach. W dziele tym opisy wydarzeń historycznych przeplatają się z charakterystyką obyczajów, religii, stylu życia czy też informacjami geograficznymi. Paszkowski próbuje przybliżyć polskiemu czytelnikowi obce i nieznane narody, ich kulturę, a nawet język. Praca tego autora zawiera liczne słownictwo tureckie, ułożone w formie rozmówek oraz polsko-tureckiego słowniczka. Czy wszystkie zawarte w tym dziele informacje są wiarygodne, zwłaszcza te opisujące Tatarów? Jaki obraz tatarszczyzny skreślił XVII-wieczny poeta? Celem niniejszego artykułu była próba odpowiedzi na postawione pytania.
Marcin Paszkowski – a 17th-century “occasional writer” willingly addresses Eastern issues in his works. In one of them entitled “Turkish History and Cossack Skirmishes with Tatars” (Krakow 1615), in poetic form he narrates events of two oriental nations: Turks and Tatars. In this work, the descriptions of historical events are intertwined with the characteristics of customs, religion, lifestyle or with geographical information. Paszkowski tries to familiarize the Polish reader with foreign and unknown nations, their culture and even language. Paszkowski’s work contains numerous Turkish vocabulary arranged in the form of a phrasebook and a Polish-Turkish dictionary. Is all the information contained in this work reliable, especially that describing the Tatars? What picture of the Tatars is drawn by the 17th-century poet? The article aims at answering these questions.
Źródło:
Nurt SVD; 2019, 2; 43-54
1233-9717
Pojawia się w:
Nurt SVD
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Złe niewiasty w bajkach Biernata z Lublina
Autorzy:
Wiśniewska, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607882.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Biernat of Lublin
fables
old Polish literature
Renaissance
Biernat z Lublina
bajki
literatura staropolska
renesans
Opis:
The author shows how Biernat of Lublin (1465–1529) describes women from the 16th and 17th century. He wrote only 27 times about women, but always negatively. The writer criticised whoresfor the first time in Polish literature for being greedy and untrue. He created a feminine image which today is an element of stereotype.
Zamierzamy przedstawić, jak Biernat z Lublina (1465–1529) pisze w bajkach (210) o kobietach. Stwierdzamy, że pisze rzadko (27 haseł) i ocenia je negatywnie. Panna to pochodnia ognista, mężatki krytykuje za złości, gadulstwo, zdrady małżeńskie i miłość do męża tylko do pogrzebu. Po raz pierwszy w polszczyźnie krytykuje miłośnice / kurwy za chciwość finansową i fałszywe, słodkiesłowa do młodzieńców, paniców, gamratów.W bajkach ezopowych Biernata mamy więc kontynuację prześmiewczego, złośliwego, krytycznego obrazu niewiasty, co jako stereotyp trwa do dzisiaj.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2013, 31
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sanctissimum, zmysły i retoryka. Wierszowany cykl z końca XVII wieku o tajemnicy Eucharystii autorstwa studentów kolegium jezuickiego w Orszy
Autorzy:
Krzywy, Roman
Sieradzka, Aldona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030433.pdf
Data publikacji:
2021-06-06
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
early modern polish literature
Jesuit poetry
Eucharistic mystery
senses
literatura staropolska
poezja jezuicka
tajemnica Eucharystii
zmysły
Opis:
  The article is concerned with the handwritten cycle of poems "Głosy piąci zmysłów" [“Speeches of Five Senses”], that comes from the 2nd half of the 17th century. The text is part of a codex containing other rhetorical exercises by students of the Jesuit college in Orsza (Belarus). "Głosy piąci zmysłów" develop the issue of the Eucharistic mystery – voices of the five senses try to explore this problem and the Mind is their leader. But it turns out that four senses – eyesight, taste, the senses of touch and of smell – have failed. Only hearing can prove that the truth about this sacrament was revealed in the words of Christ and the saints. The hardest task is to believe them.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2014, 9, 4; 250-267
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zegar, bohater legendy miejskiej
Astronomical clock as a protagonist of an urban legend
Autorzy:
Partyka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1987141.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
astronomical clock
Jakub Kazimierz Haur
urban legend
old Polish literature
zegar astronomiczny
legenda miejska
literatura staropolska
Opis:
Jakub Kazimierz Haur w Składzie abo skarbcu (Kraków 1689) w rozdziale poświęconym chronometrom zapisał anegdotę o XV-wiecznym zegarze astronomicznym w kościele Mariackim w Gdańsku. Anegdota ta ma cechy motywu wędrownego, występującego w różnych miejscach i w różnym czasie, co charakterystyczne jest dla legendy miejskiej jako gatunku twórczości folklorystycznej, który dotychczas rozważany był jedynie w odniesieniu do czasów współczesnych. W artykule podjęto próbę interpretacji znanej w Europie opowieści jako legendy miejskiej. Zegar stał się jej bohaterem z uwagi na ważną rolę, jaką odgrywał w przestrzeni miejskiej.
Jakub Kazimierz Haur in his encyclopedia Skład abo Skarbiec znakomitych sekretów oekonomiej ziemiańskiej (Kraków 1689) in the chapter devoted to chronometers quoted an anecdote about the 15th-century astronomical clock in St Mary’s Church in Gdańsk. The anecdote bears the traits of a recurring motif, which appears in various places and times. It is a kind of urban legend, being a verbal folklore genre, which has so far been considered only in relation to modern times. The clock became its hero due to the important role it played in the city space.
Źródło:
Autobiografia Literatura Kultura Media; 2021, 16; 81-91
2353-8694
2719-4361
Pojawia się w:
Autobiografia Literatura Kultura Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesne metody badań nad staropolską literaturą religijną
Contemporary Methods of Study on Old-Polish Religious Literature
Autorzy:
Hanusiewicz-Lavallee, Mirosława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945420.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
literatura staropolska
metoda
badania historycznoliterackie
religijność
konfesyjność
Old-Polish literature
method
historical and literary studies
religiousness
confessional character
Opis:
This paper reviews the methods applied in the studies on Old-Polish religious literature. The author is sceptical about the usefulness of historical and literary analyses in the studies on the actual religious attitudes. She states that the methods of the history of literature serve mainly to unveil the sources and structures of religious culture; she stresses that the use of intertextual methods is particularly effective in the most recent works. She also emphasises that need for a better recognition of the specific genres of Old-Polish religious literature and the types of writing (sermons, postillas, hagiographies, and religious epic), and she distances herself from such categories (more and more often found in studies) as metaphysical, meditative, and mystic literature. She points at difficulties in their definition, and stresses that their scope if blurred.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2008, 56, 1; 17-37
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Substrat jako fundament konwencjonalizacji wtórnej sielanki staropolskiej
Substrate as the Foundation of the Secondary Conventionalization of the Old Polish Idyll
Autorzy:
Rał-Niemeczek, Roksana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057299.pdf
Data publikacji:
2022-06-29
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
konwencjonalizacja
sielanka
substrat gatunkowy
dwupłaszczyznowa kompozycja
literatura staropolska
conventionalization
idyll
species
substrate
two-plane composition
Old Polish Literature
Opis:
Artykuł pt. Substrat jako fundament konwencjonalizacji wtórnej staropolskiej sielanki jest analizą najważniejszej zasady tworzącej konwencję tego gatunku, a mianowicie reguły dwupłaszczyznowości kompozycyjnej. Autorka na przykładach utworów takich poetów, jak: Szymon Szymonowicz, Szymon Zimorowicz, Jan Gawiński, Samuel Twardowski czy Adrian Wieszczycki omawia etap kształtowania się konwencji gatunku sielankowego. Następnie ukazuje zależność pomiędzy zmianami w warunkach literackich i kulturowych oraz tych, które zaszły w percepcji czytelników, a ich wpływem na ewolucję ustalonej konwencji. Obserwowane zmiany w obrębie konwencji zostały opracowane w odniesieniu do koncepcji substratu gatunkowego jako podstawy źródłowej powstania konwencji wtórnej gatunku idyllicznego.
The article titled is an analysis of the most important principle forming the convention of the genre, namely: the rule of a compositional two-plane. The author, using the examples of works by poets such as: Sz. Szymonowicz, Sz. Zimorowicz, J. Gawiński, S. Twardowski or A. Wieszczycki discusses the stage of forming the convention of the idyllic genre. Then he shows the relationship between changes in literary and cultural conditions as well as in the perception of readers on top of their influence on the transformation of the established convention. The changes observed within the convention were developed based on the concept of a species substrate as the basis for the formation of the secondary convention of the idyll.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2022, 37, 2; 131-150
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sielskie bytowanie szlachty a stanowe powinności rycerskie w świetle staropolskiej poezji ziemiańskiej
Autorzy:
Krzywy, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2028470.pdf
Data publikacji:
2022-01-11
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
literatura staropolska
poezja ziemiańska
etos rycerski
szlachta polska
old Polish literature
landowning poetry
knightly ethos
Polish nobility
Opis:
Artykuł omawia stanowiska twórców poezji ziemiańskiej, rzadko ostatnio badanej, wobec militarnych zobowiązań stanu szlacheckiego. Narodziny nurtu w drugiej połowie XVI w. oznaczały zarówno aprobatę dla rolniczego trybu życia, jak i pojawienie się w literaturze staropolskiej konkurencyjnego modelu wobec wzorca rycerskiego. Autor studium, śledząc w porządku chronologicznym wypowiedzi najważniejszych pisarzy ziemiańskich z XVI i XVII w. (Jana Kochanowskiego, Andrzeja Zbylitowskiego, Józefa Domaniewskiego, Stanisława Słupskiego, Władysława Stanisława Jeżowskiego, Zbigniewa Morsztyna, Marcina Borzymowskiego, Wacława Potockiego, Wespazjana Kochowskiego), zamierza ukazać, w jaki sposób piewcy wiejskiej arkadii szlacheckiej odnosili się do etosu militarnego. Zagadnienie to traktowane było dotąd w literaturze przedmiotu jedynie zdawkowo.
The article discusses the attitudes of the authors of the so-called landowning poetry towards the military obligations of the noble estate, which have rarely been studied recently. The birth of this trend in the second half of the sixteenth century meant both an approval for the agricultural lifestyle and the appearance in Old Polish literature of a model competing with the knightly one. The author of the study, following in chronological order the statements of the most important sixteenthand seventeenth-century writers of this genre (Jan Kochanowski, Andrzej Zbylitowski, Józef Domaniewski, Stanisław Słupski, Władysław Stanisław Jeżowski, Zbigniew Morsztyn, Marcin Borzymowski, Wacław Potocki, Wespazjan Kochowski), intends to indicate how the eulogists of the rural noble arcadia referred to the military ethos. Until now, this issue has been treated in the literature only perfunctory.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2022, 65; 99-130
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 45

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies