Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "egzonimy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-4 z 4
    Tytuł:
    Miejsce nazw jednostek administracyjnych w choronimii
    The place of the names of administrative units in choronymy
    Autorzy:
    Wolnicz-Pawłowska, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1992255.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-29
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    geonimy
    choronimy
    nazwy jednostek administracyjnych
    egzonimy
    geonyms
    choronyms
    names of administrative units
    exonyms
    Opis:
    Nazwy jednostek administracyjnych należą do choronimów. Mieszczą się w strefie przejściowej między nazwami własnymi i pospolitymi. W proprialnym centrum znajdują się nazwy homonimiczne z nazwami miejscowości i regionów, np. Rzeszów (powiat grodzki), Tyrol (Austria, jedn. I rzędu). Dalej od centrum mieszczą się nazwy wieloelementowe z komponentem proprialnym i elementem gatunkowym, np. Kraj Basków, Kraj Loary, Bazylea-Okręg, Terytorium Stołeczne Islamabadu, Prefektura Wientian. Na pograniczu nazw własnych i pospolitych lokują się deskrypcje typu Prowincja Centralna, Region Stołeczny, które opisują pojęcia jednostkowe za pomocą słownictwa apelatywnego. Nazwy składające się z terminu gatunkowego i przymiotnika odmiejscowego są nazwami pospolitymi, np. województwo podlaskie, powiat otwocki, rejon birżański, obwód brzeski. Sposób zapisu nazw wieloelementowych z terminem gatunkowym / elementem gatunkowym pozostaje otwarty, ponieważ istnieje różnica między ogólnymi zasadami ortograficznymi i uzusem.
    Names of administrative units belong to choronyms. They are located in a transitional zone between proper names and appellatives. The prototypical centre of the category of properhood includes names of administrative units that are homonymic to names of localities and regions, e.g. Rzeszów (city county), Tyrol (Austria, 1st order administrative unit). Further from the category’s centre there are multi-element names comprising a proprial component and a generic element, e.g. Kraj Basków, Kraj Loary, Bazylea-Okręg, Terytorium Stołeczne Islamabadu, Prefektura Wientian. On the borderline between proper names and appellatives there are descriptions like Prowincja Centralna, Region Stołeczny which describe individual concepts with appellative vocabulary. Names consisting of a generic term and an adjective derived from a place name belong to appellatives, e.g. województwo podlaskie, powiat otwocki, rejon birżański, obwód brzeski. The spelling of multi-element names comprising a generic term or a generic element remains an open issue because there is a discrepancy between general orthographic rules and the usus.
    Źródło:
    Onomastica; 2021, 65, 1; 355-365
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    POLSKIE EGZONIMY Z OBSZARU LITWY, ŁOTWY I ESTONII OD XIV DO XVIII WIEKU
    POLISH EXONYMS FROM LITHUANIA, LATVIA AND ESTONIA OF THE 14th–18th CENTURIES
    Autorzy:
    Zierhoffer, Karol
    Zierhofferowa, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971840.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-29
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    egzonimy
    adaptacje
    toponimy litewskie
    łotewskie, estońskie
    exonyms
    adaptation
    Lithuanian, Latvian, Estonian toponyms
    Opis:
    Polish exonyms from the Baltic countries are morphologically and phonetically adapted from earlier Lithuanian, Latvian and Estonian names. They were often adapted from intermediate German or Russian versions. A German toponymic element is rather prominent, especially in the current Latvian territory, where there were once many German settlements. It has left a linguistic imprint both in older (16th–18th c.) Latvian versions of place names, and in Polish exonyms (since Latvia’s independence, official Latvian place names are purely Latvian in form). Place names adapted from the German language do not differ from other names adapted to Polish territory, as shown by the appropriation of the German suffix -burg as -bork. The cited data shows that Lithuanian place names were morphologically adapted to fit Polish inflexion. Phonetically, the most noticeable change is the replacement of the Lithuanian letter a with the Polish letter o, as well as the omission of the end letter s in the names Kaũnas and Kriãvas. It is noteworthy that after this change occurred in the name Kaũnas, it came to be perceived as a name with the suffix -no, common in Polish toponyms. The same goes for the replacement of the letter a by the letter o in the name Wilno. Another example of changes made during name creation can be seen in the name Derpt in Estonian territory, which was extended with the suffix -sko: Derpsko/Derbsko. Intermediate Russian forms can clearly be seen in the adaptation process of the place names Merecz (Lit. Merkys), and Wiłkomierz (Rus. Wołkomir, Lit. Wilkmergė). The emergence of the Old Ruthenian name Kieś of Latvian origin alongside the German name Wenden (in Latvian territory) is a completely isolated circumstance. Other specifics on the phonetical changes that occur during the adaptation of Lithuanian place names into Polish are discussed in a text by J. Otrębski, who argues that they involve the adjustment of Lithuanian vocalisms to Polish vowels.
    Źródło:
    Onomastica; 2017, 61/2; 335-342
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazewnicze powroty w kontekście językowych uniwersaliów. Dawne i współczesne nazwy miejscowe o charakterze internacjonalnym
    The Return of Names in the Context of Language Universals: Ancient and Contemporary Local Names with an International Character
    Autorzy:
    Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/597914.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    nazwy intertekstualne
    transonimizacja
    egzonimy
    nazwy miejscowe
    nazwy apartamentowców
    intertextual names
    transonymization
    exonyms
    place names
    names of apartments
    Opis:
    The article concerns the history and unique nature of local names derived from exonyms, such as Alexandria, Spain and Lisbon. It describes both past and contemporary onyms, i.e. the names of housing estates, such as Little Tuscany, and apartment buildings, such as Rome, London and Mont Blanc, which are the continuations of the toponymic model launched in the past. The author embeds this model of names in a broader cultural context by referring to language universals. In addition to the rich collection of the oldest biblical names that have been transferred to present names, transfers of old names can be observed among contemporary names. In the past (in the early nineteenth and twentieth centuries), these were mainly the names of countries and, less frequently, those of cities, lands and geographic objects. Today, toponyms are usually based on the names of European cities, attractive geographic objects (lakes, rivers, islands, mountains, volcanoes) and, more rarely, states. While the names of biblical lands were fascinating and attractive in the past, they are almost absent in contemporary names, and if they are present, they concern culturally fixed images such as that of Eden. Both formerly and today, the creators of this kind of names show a longing for the creation of a new world which is no longer inhabited by God in a strictly religious dimension, but a secular one where happiness, peace and joy are sought. In both characterised spaces, the names transferred serve commemorative functions and also imitate coveted spaces which cannot be physically inhabited but can at least be imitated by their names. Formerly, they were real imago mundi representing sacred places (e.g. names such as Calvary). Today, they are created as part of the contemporary architectural tendency for coherence in planning space, names and design.
    Źródło:
    Onomastica; 2019, 63; 31-50
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyspy Nawietrzne i Wyspy Zawietrzne – problemy nazewnicze
    Windward and Leeward Islands – Problems with Names
    Autorzy:
    Czerny, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/204121.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    standaryzacja nazw geograficznych
    polskie nazewnictwo geograficzne
    egzonimy
    Wyspy Nawietrzne
    Wyspy Zawietrzne
    standardization of geographical names
    Polish geographical nomenclature
    exonyms
    Windward Islands
    Leeward Islands
    Opis:
    Standaryzacja nazw geograficznych polega na regulowaniu procesu spontanicznego tworzenia nazw, a także innych zmian zachodzących w zbiorze toponimów: niektóre nazwy wychodzą z obiegu, inne zmieniają formę (np. Wyspy nad Wiatrem > Wyspy na Wietrze > Wyspy Nawietrzne), a nawet odniesienie przedmiotowe. Standaryzację prowadzą kompetentne organy państwowe, w Polsce – Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski. W trakcie prac nad czwartym wydaniem wykazu polskich egzonimów ustalono nazwy: Wyspy Nawietrzne (‘Windward Islands’) i Wyspy Zawietrzne (‘Leeward Islands’), zmieniając rozstrzygnięcie zawarte w pierwszym wykazie nazw z 1959 r. W artykule przeprowadzono analizę różnych aspektów tej decyzji: językowego, geograficznego, historycznego i filozoficznego. Skuteczne funkcjonowanie toponimów w procesie komunikacji językowej wymaga, żeby nazywany obiekt miał w danym języku tylko jedną, niepowtarzalną i niezmienną nazwę. Umożliwia to jednoznaczną identyfikację obiektów i odróżnianie ich od innych, czyli podstawowe funkcje toponimów. Polskie nazwy Wyspy Nawietrzne i Wyspy Zawietrzne odnoszą się do archipelagów będących częściami Małych Antyli. Źródła historyczne świadczą o tym, że nazwy tych archipelagów (nie tylko w języku polskim, lecz także w innych językach) zmieniały się i nie spełniały wyżej wymienionych warunków. Na przykład w XIX w. Windward Islands, Lesser Antilles i Caribbean Islands były nazwami wariantywnymi, dziś oznaczają inne grupy wysp. Polskie nazwy nawiązują do nazw Islas de Barlovento i Islas de Sotavento, które nadali hiszpańscy żeglarze. Są to nazwy opisowe, charakteryzujące położenie wysp względem wiejących ze wschodu pasatów: Barlovento ‘windward’ leżą bardziej na wschód, a Sotavento ‘leeward’ – bardziej na zachód. Inaczej mówiąc, te przeciwstawne nazwy mają realną motywację. Oba archipelagi różnią się pod względem geograficznym: pierwszy jest łukiem wulkanicznym (między Portoryko a Trynidadem) i charakteryzuje się wilgotnym klimatem, drugi jest łańcuchem niskich wysp koralowych (ciągnących się wzdłuż wybrzeża Wenezueli) i ma suchy klimat. Dawne mapy ilustrują zmiany formy oraz odniesienia nazw. Hiszpańskie nazwy wysp zostały zapożyczone przez Holendrów, Francuzów i Anglików, a następnie (w XVIII w.) przetłumaczone. Anglicy z czasem przenieśli przyswojone nazwy Windward Islands i Leeward Islands na inne grupy wysp: południową i północną część łuku wyspowego Małych Antyli. Zmiana była związana z potrzebami brytyjskiej administracji kolonialnej, a w jej wyniku obie nazwy utraciły motywację i stały się czysto konwencjonalne. Świadczy o tym mapa H. Molla przedstawiająca kierunki wiatrów. Obie nazwy zostały przetłumaczone i trafiły do języka polskiego w XIX w. Były to nazwy przyimkowe utworzone na wzór francuskich i niemieckich. Przed II wojną światową obie nazwy miały różne warianty, a ich odniesienie nie było wyraźnie ustalone (wydawnictwa encyklopedyczne podawały, że Anglicy inaczej dzielą Małe Antyle niż Hiszpanie), czasem używano także nazw angielskich. W latach 1930. pojawiły się współczesne nazwy przymiotnikowe: Wyspy Nawietrzne i Wyspy Podwietrzne, które odnosiły się do kolonii brytyjskich. Po wojnie przystąpiono do standaryzacji polskiego nazewnictwa. Brytyjskie kolonie przestały istnieć, ale ustalono, że polskie nazwy nie odnoszą się do Islas de Barlovento i Islas de Sotavento, lecz do Windward Islands i Leeward Islands. Zgodnie z przedwojennym uzusem przyjęto, że Leeward Islands to Wyspy Podwietrzne (pol. pod ‘under, against’ + wiatr ‘wind’). Ustalono także, że Windward Islands to Wyspy Zawietrzne (pol. zawietrzny ‘leeward’). Był to oczywisty błąd, jednak ta omyłkowa nazwa przyjęła się w polskich publikacjach. Przytoczone cytaty pokazują jednak, że użycie tej omyłkowej nazwy w tekstach geograficznych powodowało trudności komunikacyjne. Niektóre teksty nie dawały się sensownie przetłumaczyć na język polski z użyciem nietrafnie standaryzowanych nazw. Komisja postanowiła naprawić dawny błąd i przywrócić nazwę Wyspy Nawietrzne. Ponadto zniesiono tradycyjną nazwę Wyspy Podwietrzne i ustalono nazwę Wyspy Zawietrzne (od zawietrzny ‘leeward’). Ta nazwa zrywa z tradycją, ale odwołuje się do jednoznacznej terminologii żeglarskiej. Jednocześnie ustalono, że obu nazw należy używać zgodnie z hiszpańskim podziałem Małych Antyli. Z tego wynika, że dla archipelagów Windward Islands i Leeward Islands w języku polskim należy używać oryginalnych nazw angielskich.
    Standardization of geographical names consists in regulating the process of spontaneous name formation, and other changes taking place in the set of toponyms: some names cease being used, others change in form (e.g. Wyspy nad Wiatrem > Wyspy na Wietrze > Wyspy Nawietrzne) or even their reference to an object. Standardization is conducted by competent state organs. In Poland it is the Commission on Standardization of Geographical Names Outside the Republic of Poland. In the course of works on the fourth edition of the list of Polish exonyms the following names were agreed upon: Wyspy Nawietrzne (Windward Islands) and Wyspy Zawietrzne (Leeward Islands), thus changing the solution contained in the first list of names from 1959. The article analyzes the various aspects of this decision: linguistic, geographical, historical and philosophical. Efficient functioning of toponyms in the process of linguistic communication requires the named feature to have only one unique and unchangeable name in a given language. It allows for unequivocal feature identification and its differentiation from other features, which is one of the basic functions of toponyms. The Polish names Wyspy Nawietrzne and Wyspy Zawietrzne refer to island groups of the Lesser Antilles. Historic sources prove that the names (not only in Polish, but also in other languages) changed and did not fulfill the above mentioned conditions. For instance, in the 19th century, Windward Islands, Lesser Antilles and the Caribbean Islands were alternate names, while today they refer to different island groups. Polish names draw on the names Islas de Barlovento and Islas de Sotavento, which were given to the islands by Spanish sailors. They are descriptive and characterize the islands’ position with reference to easterly trade winds: Barlovento (Windward) lie more to the east, while Sotavento (Leeward) – more to the west. In other words, there is real motivation behind the contrasting names. Both groups differ geographically: the former is a volcanic arc (between Puerto Rico and Trinidad) and is characterized by a moist climate, while the latter is a chain of low coral islands (stretching along the Venezuelan coast) with a dry climate. Early maps illustrate changes in name form and reference. Spanish island names were adopted by the Dutch, the French and the English and consequently translated. After some time, the English transferred the assimilated names of Windward and Leeward Islands to other groups of islands – the southern and the northern part of the Lesser Antilles arc. The change was linked to the needs of British colonial administration. As a result, both names lost their motivation and became purely conventional. H. Moll’s map depicting wind directions is a proof of this. Both names were translated and entered the Polish language in the 19th century. They were prepositional and were formed after French and German names. Before World War II both had different variant names and their reference was not clearly stated (encyclopedic publications stated that the English divided Lesser Antilles differently than the Spaniards), sometimes English names were used. In 1930s modern adjective names appeared: Wyspy Nawietrzne and Wyspy Podwietrzne and referred to British colonies. After the War, Polish names began to be standardized. British colonies ceased to exist, but it was established that the Polish names do not refer to Islas de Barlovento and Islas de Sotavento, but to Windward Islands and Leeward Islands. According to pre-war usage of the names, it was agreed upon that Leeward Islands are Wyspy Podwietrzne (Polish pod ‘under, against’ + wiatr ‘wind’). It was also established that Windward Islands are Wyspy Zawietrzne (Polish zawietrzny ‘leeward’). This was an evident mistake, but the name was accepted in Polish publications. The quotations show, however, that its usage in geographical texts caused communication problems. Some texts containing the wrongly standardized name were impossible to be translated into Polish. The Commission decided to correct the early mistake and revert to the name Wyspy Nawietrzne. In addition, the traditional name Wyspy Podwietrzne was cancelled and the name Wyspy Zawietrzne (from zawietrzny ‘leeward’) was accepted instead. The name breaks away from tradition, but appeals to unequivocal sailing terminology. At the same time, it was established that both names are to be used according to the Spanish division of Lesser Antilles. This further lead to the conclusion that for the archipelagoes of Windward Islands and Leeward Islands, original English names should be used in the Polish language.
    Źródło:
    Polski Przegląd Kartograficzny; 2011, T. 43, nr 4, 4; 377-390
    0324-8321
    Pojawia się w:
    Polski Przegląd Kartograficzny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-4 z 4

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies