Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "daily intake" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 23
Tytuł:
Fish and fish products as risk factors of mercury exposure
Autorzy:
Kimakova, T.
Kuzmova, L.
Nevolna, Z.
Bencko, V.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081851.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
fish
methylmercury
daily intake
atomic absorption spectrometry
seafood
Opis:
Introduction and objective. Mercury is ubiquitous in the biosphere, occurring in the air, water, land, and soil, as well as in living organisms. Excessive exposure to mercury is associated with a wide range of adverse health effects including damage to the central nervous system and the kidneys. Mercury exists in many different forms in the environment which produce various patterns of toxicity. Protection of the food chain from contamination by mercury is an important task in the protection of health of the human population. Objective. The aim of the study was to monitor the concentrations of mercury in fish and fish products from food retail in Eastern Slovakia, and from the Ružín water reservoir, Košice district. Materials and method. A total of 384 samples of fish and fish products were collected for the study. Atomic absorption spectrometry standard solutions for mercury were used at a wavelength of 254 nm. Results. The majority of countries and global organizations now enforce a maximum concentration of mercury in fish of approximately 0.5 mg.kg-1. All of the 184 samples (50.52 % of the total fish samples studied) were above the maximum level set by the European Commission Regulation for mercury in fish. Conclusions. The systematic analytical control of contaminants in food is important. Mercury is concentrated in seafood, products of prey and marine fish, fish from rivers and lakes in the areas contaminated by mercury. According to the findings of this study with analyzer AMA 254, the consumption is not recommended of fish, especially seafood (meat of shark, swordfish and king mackerel), for selected groups of the population: children, women of childbearing age, pregnant women and nursing mothers.
Źródło:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2018, 25, 3; 488-493
1232-1966
Pojawia się w:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determination of the elemental contents of date palm (Phoenix dactylifera L.) from Kharj Saudi Arabia
Autorzy:
Taha, Kamal K.
Al Ghtani, Fahad M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1194043.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Przedsiębiorstwo Wydawnictw Naukowych Darwin / Scientific Publishing House DARWIN
Tematy:
Palm dates
Phoenix dactyllifera
chemical analysis
estimated daily intake
Opis:
Date palm (Phoenix dactylifera) fruit are an important source of nutritional elements to people in Saudi Arabia. In this study dates fruit samples from the type Segae were collected . Washed and unwashed samples were analyzed for macro and micro-elements using flame photometry inductivity coupled plasma and atomic absorption. The study revealed that the dates have considerable contents of Fe and Mn which are important to human health . The content of trace elements that can be toxic like As, Cd, Ni and Bi was found to be less in washed samples compared to unwashed samples. The study recommends the incorporation of date fruits in the food menu.
Źródło:
World Scientific News; 2015, 12; 66-76
2392-2192
Pojawia się w:
World Scientific News
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Application of Index Models for Assessing Freshwater Microplastics Pollution
Autorzy:
Enyoh, Christian Ebere
Verla, Andrew Wirnkor
Rakib, Md. Refat Jahan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1840784.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Przedsiębiorstwo Wydawnictw Naukowych Darwin / Scientific Publishing House DARWIN
Tematy:
Carcinogenic
Estimated daily intake
Health risks
Modeling
Plastic pollution
Opis:
Due to the differences in reporting units and methodology on microplastics (MP) studies, there has been some difficulty in comparing results across studies. In this study, we presented index models that can be address this issue. Index models for pollution and health risks assessment was applied to MP data obtained from rivers in Nwangele L.G.A. Models such as microplastics contamination factor (MPCF), microplastics pollution load index (MPPLI), Microplastics polymer risk indices (Hi) and pollution risk index (MPR) for pollution and contamination assessment. Health risk models such estimated daily intake (EDI) and microplastic carcinogenic risks (MPCR) through oral and dermal pathway were also presented and applied. Results showed that there is no direct correlation of MP abundance with MPR. However, Hi correlated but with MPR. Increased MPs pollution risks and levels were extensively subject to the presence of harmful MPs polymers, just as the high MPs pollution loads index (MPPLI). The index models enabled easy comparison of MP pollution of the different rivers and provided concise information on the status of MPs in the rivers.
Źródło:
World News of Natural Sciences; 2021, 38; 37-48
2543-5426
Pojawia się w:
World News of Natural Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of exposure to nickel intake with selected cereal grains and cereal-based products
Autorzy:
Mania, M.
Rebeniak, M.
Orshulyak, O.
Postupolski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2087247.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
nickel
cereals grains
cereal-based products
intake
exposure assessment
Tolerable Daily Intake
TDI
Opis:
Background. Cereal grains and their products are among the basic components of the diet all over the world. Their consumption varies depending on the dietary habits in each country. Apart from ingredients valuable from a health point of view, these products can also be a source of contaminants. The European Food Safety Authority (EFSA) included these foodstuffs in the group of main contributors to the dietary exposure to nickel by different groups of the population. Objective. The aim of the studies was to determine the nickel content in cereal grains and selected cereal products commercially available in Poland and to assess the exposure of consumers to nickel intake with these foodstuffs. Material and methods. A total of 56 samples of cereal grain and cereal products from trade were tested. Nickel content was determined after microwave mineralization of the samples by atomic absorption spectrometry with a graphite furnace atomization (GFAAS). The estimated exposure for the different groups of the population was assessed and compared with the Tolerable Daily Intake (TDI) value established by the European Food Safety Authority based on an updated risk assessment at 13 μg/kg body weight (b.w.) per day. Results. The mean (MB) and 95th percentile (MB) nickel content in investigated samples of cereal grains and their products were 0.66 mg/kg and 1.93 mg/kg. The mean content of Ni in the analyzed samples of grains was 1.16 mg/kg. Obtained results in this group of products ranged from 0.10 mg/kg for rye to 4.80 mg/kg for millet. In the group of grain products, the mean (MB) concentration of nickel was 0.61 mg/kg (95th percentile (MB) 1.84 mg/kg). The highest nickel level was determined in the samples of bran, groats, and flakes compared to other grain-based products. The highest content of Ni in the group of cereal products was found in the samples of roasted buckwheat 1.81 mg/kg and oat flakes 2.53 mg/kg. Significantly lower nickel content was observed in barley groats as well as for pasta and flour. The estimated average exposure of adults and children to nickel intake with grains and grain-based products ranged from 1.1% to 13.4% of TDI and it does not pose a health risk for consumers. Conclusions. Based on the obtained results, it was found that the nickel content in the tested samples of cereals and their products does not pose a health risk, even though the contamination of individual samples was significant
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2020, 71, 4; 371-376
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Natural mineral bottled waters available on the Polish market as a source of minerals for the consumers. Part 2: The intake of sodium and potassium
Autorzy:
Gatarska, A.
Ciborska, J.
Tonska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877839.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
natural water
mineral water
bottled water
Polish market
market
mineral source
consumer
sodium intake
potassium intake
daily intake
mineral intake
Opis:
Background. Natural mineral waters are purchased and consumed according to consumer preferences and possible recommendations. The choice of appropriate water should take into account not only the general level of mineralization but also the content of individual components, including electrolytes such as sodium and potassium. Sodium is necessary to ensure the proper physiological functions of the body. It is defined as a health risk factor only when its excessive intake occurs. Potassium acts antagonistically towards sodium and calcium ions, contributes to a reduction of the volume of extracellular fluids and at the same time reduces muscle tension and permeability of cell membranes. The demand for sodium and potassium is of particular importance in people expending significant physical effort, where an increased electrolyte supply is recommended. Objective. The aim of the study was to estimate the content of sodium and potassium in natural mineral waters available in the Polish market and to evaluate the intake of those components with the commercially available mineral waters by different groups of consumers at the assumed volume of their consumption. Material and Methods. The research material consisted of natural mineral waters of forty various brands available on the Polish market. The examined products were either produced in Poland or originated in other European countries. Among the products under examination, about 30% of the waters were imported from Lithuania, Latvia, the Czech Republic, France, Italy and Germany. A sample for analyses consisted of two package units of the examined water from different production lots. Samples for research were collected at random. The study was conducted with the same samples in in which calcium and magnesium content was determined, which was the subject of the first part of the study [6]. The content of sodium and potassium was determined using the emission technique (acetylene-air flame), with the use of atomic absorption spectrometer – ICE 3000 SERIES – THERMO – England, equipped with a GLITE data station, with wavelengths of 589.0 nm and 766.5 nm, respectively. Results. The obtained research results indicate a high differentiation of the content of both sodium and potassium in natural mineral waters available on the Polish market, particularly in medium- and highly-mineralized waters. The consumption of 1 liter of low-mineralized natural mineral water ensures recommendations concerning the amount of sodium intake only in a limited scope, while in case of products of medium and high level of mineralization, it is much diversified. On the other hand, potassium supply with one liter of natural mineral water may ensure no more than several percent of the recommended daily intake of this component. Conclusions. The high diversification of sodium content in natural mineral waters available on the Polish market should encourage the analysis of their composition to avoid health disorders in a given group of consumers. The natural mineral waters examined in the study, at the assumed volume of their daily consumption, are not a good source of potassium for the population groups under analysis.
Wprowadzenie. Naturalne wody mineralne są nabywane i spożywane przez konsumentów według ich preferencji oraz ewentualnych zaleceń. Dobór odpowiedniej wody powinien uwzględniać nie tylko ogólny stopień mineralizacji, lecz również zawartość poszczególnych składników, w tym elektrolitów takich jak sód i potas. Sód jest niezbędny dla prawidłowego fizjologicznego funkcjonowania organizmu, jako czynnik stanowiący ryzyko zaburzeń zdrowia definiowany jest dopiero wówczas, gdy odnotowuje się jego nadmierne spożycie. Potas działa antagonistycznie do jonów sodu i wapnia, powoduje obniżenie objętości płynów zewnątrzkomórkowych i jednocześnie zwiększa napięcie mięśniowe i przepuszczalność błon komórkowych. Zapotrzebowanie na sód i potas ma szczególne znaczenie w grupie osób wykonujących znaczący wysiłek fizyczny, gdzie wskazana jest większa podaż elektrolitów. Cel. Celem badań było oszacowanie rzeczywistej zawartości sodu i potasu w naturalnych wodach mineralnych występujących na polskim rynku oraz ocena pobrania tych składników z badanych produktów przez różne grupy konsumentów przy założonej ilości ich spożycia. Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiły naturalne wody mineralne 40 różnych marek dostępne na polskim rynku. Badane produkty były wyprodukowane w Polsce oraz pochodziły z innych krajów europejskich. Wśród badanych produktów około 30% stanowiły wody pochodzące z Litwy, Łotwy, Czech, Francji, Włoch i Niemiec. Próbkę do badań stanowiły dwa opakowania badanej wody z różnych partii produkcyjnych. Próbki do badań pobierane były losowo. Badania przeprowadzono na tym samym materiale badawczym, na którym dokonano oznaczeń wapnia i magnezu, co było przedmiotem pierwszej części pracy [6]. Zawartość sodu i potasu oznaczono techniką emisyjną (płomień acetylen-powietrze), przy użyciu spektrometru absorpcji atomowej – ICE 3000 SERIES - THERMO - Anglia, wyposażonego w stację danych GLITE, stosując odpowiednio długości fali: 589,0 nm, 766,5 nm. Wyniki. Uzyskane wyniki badań wskazują na duże zróżnicowanie zawartości zarówno sodu, jak i potasu w naturalnych wodach mineralnych występujących na polskim rynku, szczególnie tych średnio- i wysokozmineralizowanych. Spożycie 1 litra naturalnych wód mineralnych niskozmineralizowanych pozwala w niewielkim stopniu realizować zalecenia dotyczące ilości spożycia sodu, a w przypadku produktów o średnim i wysokim stopniu mineralizacji jest to bardzo zróżnicowane. Natomiast dostarczanie potasu z taką ilością naturalnej wody mineralnej może stanowić co najwyżej kilka procent zalecanej dziennej ilości tego składnika. Wnioski. Duże zróżnicowanie zawartości sodu w naturalnych wodach mineralnych występujących na polskim rynku powinno skłaniać do analizy ich składu w celu uniknięcia zaburzeń zdrowia u danej grupy konsumentów. Badane naturalne wody mineralne w założonej wielkości dziennego spożycia nie są dobrym źródłem potasu dla analizowanych grup populacyjnych.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2016, 67, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Estimated dietary intakes of nitrates in vegetarians compared to a traditional diet in Poland and acceptable daily intakes: is there a risk?
Autorzy:
Mitek, M.
Anyzewska, A.
Wawrzyniak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/874864.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
dietary intake
nitrate
vegetarian
traditional diet
human nutrition
human diet
diet
acceptable daily intake
health risk
Polska
Opis:
Background. Vegetarian diets, by definition, are rich in vegetables and so may have high levels of nitrates, that can elicit both positive or negative effects on the human body. Exposure to nitrates can thus be potentially higher for this population group. Objective. To estimate dietary nitrates intakes in Polish vegetarians and compare these with the Polish average. Material and methods. A sample of 86 vegetarians were surveyed via a questionnaire to determine nitrate intake for those adopting a vegetarian diet. Nitrate intakes for the average Pole were obtained from the Central Statistical Office. Results. The domestic intake of nitrate, per average person, during 2000-2009, ranged from 115.5 to 133.7 mg NaNO3 with a mean of 125 mg NaNO3 of which 35.4% constituted the Acceptable Daily Intake (ADI). For vegetarians, the corresponding levels ranged from 37.3 to 2054.3 mg NaNO3 with a mean intake of 340.1 mg NaNO3 of which 95.8% represented the ADI. This was almost twice more than values obtained from calculating nitrate intakes of a typical 7-day vegetarian menu; 104.5 to 277.6 mg NaNO3 with a mean 175.9 mg NaNO3 with the 49.1% making up the ADI. Conclusions. The nitrate intakes in the tested vegetarians were 140 to 270% higher than ones for the average Pole, however in both cases the ADI was not exceeded. Nevertheless, the higher intake of nitrates so observed in vegetarians can be hazardous to some from this population group.
Wprowadzenie. Dieta wegetariańska, bogata w warzywa a przez to w azotany (V) może mieć korzystny jak i niepożądany wpływ na organizm człowieka. Wegetarianie narażeni są na większe pobranie azotanów (V) z dietą ze względu na większy udział w niej warzyw. Cel. Celem badań było oszacowanie pobrania azotanów (V) przez wegetarian oraz porównanie z pobraniem tych związków przez statystycznego Polaka. Materiał i metody. Oszacowanie pobrania azotanów (V) przez wegetarian przeprowadzono metodą ankietową wśród 86 wegetarian oraz na podstawie jadłospisu wegetariańskiego. Oszacowania pobrania tych związków przez statystycznego Polaka dokonano na podstawie danych o spożyciu Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Wyniki. Pobranie azotanów (V) w gospodarstwach domowych w Polsce w latach 2000-2009 wynosiło od 115,8 mg NaNO3/os do 133,7 mg NaNO3/d/os. Średnie pobranie tych związków wynosiło 125,5 mg NaNO3/d/ os co stanowiło 35,4% akceptowanego dziennego pobrania (ADI). Wielkość dziennego pobrania azotanów (V) wśród ankietowanych wegetarian wynosiła od 37,2 mg NaNO3/os do 2054,3 mg NaNO3/os. Średnie pobranie tych związków wynosiło 340,1 mg NaNO3/d/os (95,8% ADI) i było prawie dwukrotnie wyższe niż pobranie tych związków obliczone na podstawie 7-dniowego jadłospisu wegetariańskiego od 104,5 mg NaNO3/os do 277,6 mg NaNO3/os, wynoszące średnio 175,9 mg NaNO3/d/os (49,5% ADI). Wnioski. Średnie pobranie azotanów (V) przez wegetarian stanowiło od 140% do 270% wielkości pobrania tych związków z tradycyjną dietą przez statystycznego Polaka. Akceptowane dzienne pobranie tych związków nie zostało przekroczone zarówno przez wegetarian jak w gospodarstwach domowych. Większe pobranie azotanów (V) przez wegetarian w wyniku większego spożycia warzyw może stanowić zagrożenia dla zdrowia niektórych wegetarian.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2013, 64, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of dietary intake in a sample of Polish population – baseline assessment from the prospective cohort ‘PONS’ study
Autorzy:
Ilow, R.
Regulska-Ilow, B.
Rozanska, D.
Zatonska, K.
Dehghan, M.
Zhang, X.
Szuba, A.
Vatten, L.
Janik-Koncewicz, K.
Manczuk, M.
Zatonski, W.A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/50214.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
dietary intake
Polish population
PONS project
macronutrient intake
daily intake
food
energy
protein
carbohydrate
fat
fatty acid
human health
Źródło:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2011, 18, 2
1232-1966
Pojawia się w:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of mineral and vitamin intake in the diet of a sample of Polish population - baseline assessment from the prospective cohort ‘PONS’ study
Autorzy:
Ilow, R.
Regulska-Ilow, B.
Rozanska, D.
Zatonska, K.
Dehghan, M.
Zhang, X.
Szuba, A.
Vatten, L.
Janik-Koncewicz, K.
Manczuk, M.
Zatonski, W.A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/50458.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
mineral intake
calcium
iron
magnesium
phosphorus
potassium
sodium
daily intake
vitamin intake
diet
human nutrition
Polish population
PONS project
Źródło:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2011, 18, 2
1232-1966
Pojawia się w:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nitrates and nitrites in selected vegetables purchased at supermarkets in Siedlce, Poland
Autorzy:
Raczuk, J.
Wadas, W.
Glozak, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/877174.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
nitrate content
nitrite content
vegetable
acceptable daily intake
human nutrition
supermarket
Siedlce town
Polska
Opis:
Background. Vegetables constitute a vital part of the human diet, being the main source of minerals, vitamins, dietary fibre and phytochemicals. They however, also contain nitrates and nitrites, which adversely affect human health. Objective. To determine nitrate and nitrite content in selected vegetables purchased at supermarket chains in Siedlce and to assess their impact on consumer health. Material and methods. Vegetable samples were purchased from local supermarkets in Siedlce, town situated in the Mazovian province (Voivodeship) of Poland. These consisted of 116 samples of nine vegetables types including butterhead and iceberg lettuce, beetroot, white cabbage, carrot, cucumber, radish, tomato and potato collected between April and September 2011. Concentrations of nitrate and nitrite were determined by standard colorimetric methods used in Poland, with results expressed as mg per kg fresh weight of vegetables. Results. Nitrate concentrations varied between 10 mg∙kg-1 to 4800 mg∙kg-1. The highest mean nitrate concentrations were found in radishes (2132 mg∙kg-1), butterhead lettuce (1725 mg∙kg-1), beetroots (1306 mg∙kg-1) and iceberg lettuce (890 mg∙kg-1), whereas the lowest were found in cucumber (32 mg∙kg-1) and tomato (35 mg∙kg-1). Nitrite levels were also variable; the highest concentrations measured were in beetroot (mean 9.19 mg∙kg-1) whilst much smaller amounts were present in carrot, cucumbers, iceberg lettuce, white cabbage, tomatoes and potatoes. The daily adult consumption of 100 g amounts of the studied vegetables were found not exceed the ADI for both nitrates and nitrites. Conclusions. Findings indicated the need for monitoring nitrate and nitrite content in radishes, butterhead lettuce and beetroot due to consumer health concerns.
Wprowadzenie. Warzywa zajmują ważne miejsce w diecie człowieka, ponieważ są głównym źródłem minerałów, witamin, błonnika pokarmowego i substancji fitochemicznych. Warzywa są także źródłem azotanów(V) i azotanów(III), które mogą wpływać negatywnie na zdrowie człowieka. Cel. Celem badań było określenie zawartości azotanów(V) i azotanów(III) w wybranych warzywach zakupionych w sieci handlowej na terenie Siedlec. Materiał i metody. Warzywa zakupiono w lokalnych supermarketach w Siedlcach (woj. Mazowieckie). Przebadano 116 próbek dziewięciu gatunków warzyw takich jak: sałata masłowa i lodowa, burak ćwikłowy, kapusta biała głowiasta, marchew, ogórek, rzodkiewka, pomidor i ziemniak w okresie od kwietnia do września 2011 roku. Azotany(V) i azotany(III) w warzywach oznaczono metodą kolorymetryczną zgodnie z Polską Normą. Wyniki podano w mg∙kg-1 świeżej masy warzyw. Wyniki. Zawartość azotanów(V) w badanych warzywach wahała się od 10 mg∙kg-1 do 4800 mg∙kg-1. Największą średnią zawartość azotanów(V) stwierdzono w rzodkiewce (2132 mg∙kg-1) i w sałacie masłowej (1725 mg∙kg-1) . Znaczne ilości azotanów odnotowano także w buraku ćwikłowym (1306 mg∙kg-1) i w sałacie lodowej (890 mg∙kg-1) . Najmniejszą średnią zawartość azotanów(V) stwierdzono w ogórkach (32 mg∙kg-1) oraz w pomidorach (35 mg∙kg-1) . Zawartość azotanów (III) w badanych warzywach była zróżnicowana. Największą zawartość azotanów(III) odnotowano w buraku ćwikłowym (średnio 9.19 mg∙kg-1), a znacznie mniejsze w marchwi, ogórkach, sałacie lodowej, kapuście głowiastej białej, pomidorach i ziemniakach. Spożycie po 100 g dziennie badanych warzyw przez osobę dorosłą dostarcza azotany(V) i azotany(III) w ilości nieprzekraczającej wartość ADI. Wnioski. Otrzymane wyniki wskazują na potrzebę monitoringu zawartości azotanów(V) i azotanów(III) w rzodkiewce, sałacie masłowej i buraku ćwikłowym w trosce o ochronę zdrowia konsumenta.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2014, 65, 1
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Natural mineral bottled waters available on the Polish market as a source of minerals for the consumers. Part 1. Calcium and magnesium
Autorzy:
Gatarska, A.
Tonska, E.
Ciborska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/873846.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
natural water
mineral water
bottled water
Polska
market
mineral source
consumer
calcium
magnesium
daily intake
Opis:
Background. Natural mineral waters may be an essential source of calcium, magnesium and other minerals. In bottled waters, minerals occur in an ionized form which is very well digestible. However, the concentration of minerals in underground waters (which constitute the material for the production of bottled waters) varies. In view of the above, the type of water consumed is essential. Objective. The aim of the study was to estimate the calcium and magnesium contents in products available on the market and to evaluate calcium and magnesium consumption with natural mineral water by different consumer groups with an assumed volume of the consumed product. Material and methods. These represented forty different brands of natural mineral available waters on Polish market. These waters were produced in Poland or other European countries. Among the studied products, about 30% of the waters were imported from Lithuania, Latvia, Czech Republic, France, Italy and Germany. The content of calcium and magnesium in mineral waters was determined using flame atomic absorption spectrometry in an acetylene-air flame. Further determinations were carried out using atomic absorption spectrometer - ICE 3000 SERIES-THERMO-England, equipped with a GLITE data station, background correction (a deuterium lamp) as well as other cathode lamps. Results. Over half of the analysed natural mineral waters were medium-mineralized. The natural mineral waters available on the market can be characterized by a varied content of calcium and magnesium and a high degree of product mineralization does not guarantee significant amounts of these components. Among the natural mineral waters available on the market, only a few feature the optimum calcium-magnesium proportion (2:1). Considering the mineralization degree of the studied products, it can be stated that the largest percentage of products with significant calcium and magnesium contents can be found in the high-mineralized water group. Conclusions. For some natural mineral waters, the consumption of 1 litre daily may ensure the recommended intake levels of calcium and magnesium in some consumer groups to a considerable degree. For 1-3 -year-old children it is recommended to consume less than 1 litre daily of natural mineral waters containing an excess of 700 mg of calcium and 80 mg of magnesium in 1 litre.
Wprowadzenie. Naturalne wody mineralne należą do produktów, które mogą stanowić istotne źródło wapnia, magnezu czy innych związków mineralnych. Składniki mineralne w wodach butelkowanych występują w formie zjonizowanej, co daje dobrą ich przyswajalność. Niemniej jednak stężenie składników mineralnych w wodach podziemnych stanowiących surowiec do produkcji wód butelkowanych jest bardzo zróżnicowane. Wobec powyższego istotne znaczenie ma jaką wodę butelkowaną spożywamy. Cel. Celem badań było oznaczenie zawartości wapnia i magnezu w badanych wodach oraz ocena pobrania wapnia i magnezu z naturalną wodą mineralną przez różne grupy konsumentów przy założonej ilości spożywanego produktu. Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiły naturalne wody mineralne (o różnym stopniu zmineralizowania), 40 różnych marek, dostępne na polskim rynku. Badane produkty były wyprodukowane w Polsce, jak i pochodziły z innych krajów europejskich. Wśród badanych produktów około 30% stanowiły naturalne wody mineralne pochodzące z Litwy, Łotwy, Czech, Francji, Włoch i Niemiec. Ponad połowę badanych produktów stanowiły wody średniozmineralizowane. Zawartość wapnia i magnezu w wodach mineralnych oznaczano techniką płomieniowej spektrometrii absorpcji atomowej (ASA) w płomieniu acetylen-powietrze. Oznaczenia wykonano przy użyciu spektrometru absorpcji atomowej – ICE 3000 SERIES - THERMO - Anglia, wyposażonego w stację danych GLITE, korekcję tła (lampa deuterowa) oraz odpowiednie lampy katodowe. Wyniki. Naturalne wody mineralnych dostępne na polskim rynku charakteryzują się zróżnicowaną zawartością wapnia i magnezu, a wysoki stopień mineralizacji produktu nie zawsze gwarantuje znaczące ilości tych składników. Spośród naturalnych wód mineralnych występujących na rynku zaledwie kilka charakteryzuje się optymalną proporcją wapnia do magnezu (2:1). Uwzględniając stopień mineralizacji badanych produktów można stwierdzić, że największy odsetek produktów o znaczącej zawartości wapnia i magnezu występuje w grupie wód mineralnych wysokozmineralizowanych. Wnioski. W przypadku części naturalnych wód mineralnych spożycie w ilości 1 litra dziennie może w znacznym stopniu zapewnić zalecane pobranie wapnia i magnezu dla wybranych grup konsumentów. Odnośnie naturalnych wód mineralnych o zawartości powyżej: 700 mg wapnia lub 80 mg magnezu w jednym litrze zaleca się spożycie w grupie dzieci w wieku 1-3 lat w ilości odpowiednio mniejszej niż 1 litr dziennie.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2016, 67, 1
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of fatty acids daily intake and diets atherogenicity of dietetics students of Wroclaw Medical University
Autorzy:
Regulska-Ilow, B.
Ilow, R.
Kawicka, A.
Rozanska, D.
Salomon, A.
Dudziak, K.
Konikowska, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/873794.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
fatty acid
cholesterol
daily intake
diet
human nutrition
life style
atherogenesis
student
Medical University of Wroclaw
Opis:
Background. Dietary and lifestyle risk factors play an important role in the pathogenesis of cardiovascular disease (CVD). The excessive intake of products that could affect atherogenic effect and are rich sources of saturated fatty acids (SFA) and cholesterol conductive the occurrence of lipid metabolism disturbances in the body. Objective. Evaluation of fatty acids dietary intake and assessment of the students’ diets atherogenicity in the aspect of the CVD risk. Material and methods. The study was conducted in 2011-2012. The study group included 100 females, dietetic students of the Wroclaw Medical University. The average age of the students was 21 years. Dietary habits were evaluated by the 3-day diet record method including one weekend day. Results. Average energy intake was 1673.9 kcal per day. The average daily total fat intake was 65.4 g and provided 34.5% of total energy intake. The percentage of energy from SFA in the diets of 82% students exceeded the recommended 10% and averaged 13.1%. The average percentage of energy from monounsaturated fatty acids (MUFA) in the students diets was 12.9% and in the diets of 5% students did not exceeded recommended 10%. The average percentage of energy from polyunsaturated fatty acids (PUFA) was 5.7% and in the diets of 66% students did not fulfilled the recommended 6-10%. About 80% of the students consumed less than recommended 2 g of C18:3 per day. Insufficient intake of EPA and DHA was observed in 71% students’ diets. The average n-6/n-3 PUFA ratio was 7.2 and in the 76% of female diets exceeded the recommended value of 4:1. The diets of 80% of students were considered as atherogenic, because of elevated value of Keys score. The ratio between PUFA and SFA in the female diets was incorrect and amounted to 0.52 (recommended value >1.0). Conclusions. Incorrect energy intake from daily diet and improper dietary intake of selected fatty acids in the diets of students may contribute to the development of CVD.
Wprowadzenie. Czynniki żywieniowe oraz elementy stylu życia odgrywają istotną rolę w patogenezie chorób układu krążenia (ChUK). Nadmierne spożycie produktów wykazujących działanie aterogenne, bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe (NKT) i cholesterol sprzyja występowaniu zaburzeń w przemianach lipidów w organizmie. Cel. Celem badań była ocena zawartości kwasów tłuszczowych oraz aterogenności całodziennych racji pokarmowych (CaRP) studentek dietetyki, w aspekcie zagrożenia ChUK. Materiał i metody. Badania przeprowadzono w latach 2011/2012, w grupie 100 kobiet, studentek dietetyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Średnia wieku badanych kobiet wynosiła 21 lat. Sposób żywienia studentek oceniono metodą bieżącego notowaniajadłospisów z trzech dni, przy użyciu ankiety żywieniowej. Wyniki. Wartość energetyczna analizowanych CaRP wynosiła średnio 1673,9 kcal/dzień. Zawartość tłuszczów ogółem wynosiła średnio 65,4 g, co stanowiło 34,5% energii z CaRP. Udział energii z NKT przekraczał dozwolone 10% energii z CaRP w dietach 82% kobiet i wynosił średnio 13,1%. Średni odsetek energii pochodzący z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (JNKT) w CaRP studentek wynosił 12,9% i w dietach 5% kobiet nie przekraczał zalecanych 10%. Udział energii z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) w CaRP badanych kobiet wynosił średnio 5,7% i w dietach 66% kobiet nie mieścił się w granicach zalecanych 6-10%. Około 80% badanych kobiet spożywało mniej niż zalecane 2 g/dzień kwasu C18:3. Niewystarczające spożycie EPA i DHA stwierdzono u 71% badanych studentek. Stosunek n-6/n-3 w badanych dietach wynosił średnio 7,2 i w CaRP 76% kobiet przekraczał zalecaną wartość 4:1. Diety 80% badanych kobiet, ocenione wskaźnikiem Keys’a, były aterogenne. W analizowanych CaRP stwierdzono nieprawidłową proporcję między zawartością WNKT a NKT wynoszącą 0,52 przy wartościach zalecanych > 1. Wnioski. Nieprawidłowa struktura energetyczna diety oraz nieodpowiednia zawartość poszczególnych kwasów tłuszczowych w racjach pokarmowych badanych studentek może w przyszłości przyczyniać się do rozwoju ChUK.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2013, 64, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of phytotherapeutic mixtures as a potential route of absorption of some metal compounds
Autorzy:
Kowol, Jolanta
Kwapuliński, Jerzy
Nogaj, Ewa
Babuśka-Roczniak, Magdalena
Brodziak-Dopierała, Barbara
Roczniak, Wojciech
Szady, Anna
Cypcer, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/972373.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
mixture of medicinal plants
heavy metals
daily intake
anaemia
haemorrhagic diathesis
selected diseases
calculus of
urinary tract
chronic bronchial asthma
Opis:
Introduction. Nowadays, herbalism seems to arouse much interest. Approximately 80% of the world’s population are willingly take plant-derived drugs. It should be remembered that both herbs and their products may have not only beneficial but also harmful components. Moreover, medicinal plants frequently exhibit the capacity to selectively accumulate toxic elements. Objective. To assess the potential burden of phytotherapy with medicinal plants used in chosen herbal mixtures. Materials and method. A total of 76 species of medicinal plants from all over Poland and contained in herbal mixtures applied in selected diseases were investigated with respect to the content of heavy metals. Argon plasma atomic emission spectrometry (AES) was applied, using an ICP-ULTIMA spectrometer. Results. The study plants showed various cumulative properties, depending on plant species and the effect of environmental purity on the metal content in raw materials. Daily doses of metal absorption due to phytotherapy in various diseases were determined. The levels of Ni, Co and Cr accumulation were similar to that of Pb. Conclusions. Herbal therapies using the medicinal plants studied did not exceed daily norms of the investigated metals. However, as these metals may also occur in other food products, a prolonged use of plant-derived drugs can be an additional burden, especially in the case of renal failure.
Źródło:
Journal of Pre-Clinical and Clinical Research; 2016, 10, 2; 115-121
1898-2395
Pojawia się w:
Journal of Pre-Clinical and Clinical Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of dietary intake of patients with irritable bowel syndrome
Ocena sposobu żywienia pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego
Autorzy:
Prescha, A.
Pieczynska, J.
Ilow, R.
Poreba, J.
Neubauer, K.
Smereka, A.
Grajeta, H.
Biernat, J.
Paradowski, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/874308.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
assessment
human nutrition
dietary intake
energy value
nutrient content
daily dietary intake
food ration
patient
irritable bowel syndrome
Opis:
The dietary intake of patients with irritable bowel syndrome was assessed using 24-h dietary recall. The energy value and nutrient contents in the daily food rations were calculated by Nutritionist IV computer program with the Polish database. Differentiations in the Polish RDA coverage for energy and nutrients were observed in the studied group. Fat, saturated fatty acid, phosphorus and also vitamin A, E and C contents were above the RDA in the patients’ daily food ration. The majority of IBS individuals did not meet recommendations for carbohydrate intake. Calcium and cooper intake was below the Polish RDA. The insufficient vitamin B2 intake and excessive Fe supply have been shown in the male patients.
Na podstawie wywiadu 24-godzinnego oceniono sposób żywienia pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego. Wartość energetyczną oraz zawartość składników odżywczych w całodziennej racji pokarmowej obliczono za pomocą programu komputerowego Nuritionist IV z polską bazą danych. Stwierdzono zróżnicowane pokrycie zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze w badanej grupie. Całodzienna racja pokarmowa pacjentów dostarczała nadmierną ilość tłuszczu, nasyconych kwasów tłuszczowych, również zawartość fosforu oraz witamin A, E i C w diecie znacznie przekraczała bezpieczny poziom spożycia. Większość badanych pacjentów nie spożywała zalecanej ilości węglowodanów. Wykazano zbyt małą zawartość wapnia i miedzi w całodziennej racji pokarmowej. W grupie badanych mężczyzn zaobserwowano niedostateczną podaż witaminy B2 oraz nadmierną podaż żelaza.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2009, 60, 2
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bisphenol A (BPA) in food contact materials - new scientific opinion from EFSA regarding public health risk
Autorzy:
Cwiek-Ludwicka, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/875549.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
bisphenol A
food contact material
scientific opinion
European Food Safety Authority
public health risk
toxicology
exposure
toxicity
daily intake
specific migration
migration limit
Opis:
The wide use of bisphenol A (BPA) as a monomer in plastics manufacture or epoxy resins intended for food contact materials (FCM) has triggered numerous concerns due to toxicological findings indicating possible endocrine disrupting properties. This article traces the evolution of the scientific opinions since 1986 when the Tolerable Daily Intake (TDI) for BPA and its specific migration limit (SML) from plastic FCM into food were proposed for the first time by the Scientific Committee for Food (SCF). Resent extensive scientific studies concerning refined data on toxicity and exposure to BPA from food and non-food sources (eg. dust, cosmetics, thermal paper), including the most vulnerable groups of population, allowed the European Food Safety Authority (EFSA) to reduce the TDI of BPA from previously 50 μg/kg bw/day to now 4 μg/kg bw/day. EFSA’s latest scientific opinion published in 2015 concludes that basing on the current estimations of total exposure to BPA from dietary and non-dietary sources for infants, children and adolescents is below the temporary TDI of 4 μg/kg bw/day. EFSA has also underlined that BPA poses no health risk at the estimated exposure levels of any population age group, including unborn children and the elderly. However, EFSA has indicated that some data on exposure and toxicological effects still require clarifications.
Szerokie zastosowanie bisfenolu A (BPA) jako monomeru w produkcji tworzyw sztucznych i żywic epoksydowych przeznaczonych do kontaktu z żywnością wywołało wiele obaw wynikających z badań toksykologicznych wskazujących na możliwe szkodliwe działanie, szczególnie odnoszące się do efektów endokrynnych. W artykule przedstawiono ewolucję podejścia do BPA oraz kolejnych opinii naukowych od 1986 roku, kiedy Naukowy Komitet ds. Żywności (SCF) po raz pierwszy zaproponował dla BPA wartość tolerowanego dziennego pobrania (TDI) i limit migracji specyficznej (SML) tego związku do żywności z materiałów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Obszerne piśmiennictwo naukowe dotyczące pogłębionych badań toksycznego działania i narażenia na BPA, zarówno z żywności, jak i ze źródeł poza żywnościowych (kurz, kosmetyki, papier termiczny), uwzględniające najbardziej wrażliwe grupy populacji, umożliwiły EFSA obniżenie TDI z 50 μg/kg mc/dzień do 4 μg/kg mc/dzień. EFSA w swojej naukowej opinii z 2015 roku podkreśla, że na podstawie aktualnych oszacowań całkowite narażenie niemowląt, dzieci i młodzieży na BPA ze źródeł żywieniowych i poza żywieniowych jest poniżej tymczasowego TDI, wynoszącego 4 μg/kg mc/dzień. W opinii tej EFSA podkreśliła, że BPA nie stwarza ryzyka dla zdrowia, przy oszacowanych poziomach narażenia, dla żadnej z grup populacji, włączając również nienarodzone dzieci i osoby starsze. EFSA wskazała jednak na potrzebę wyjaśnienia niektórych danych dotyczących narażenia i badań toksykologicznych.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2015, 66, 4
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of atherogenicity of students daily diets of Wroclaw Medical University
Ocena aterogenności całodziennych racji pokarmowych studentów Akademii Medycznej we Wrocławiu
Autorzy:
Regulska-Ilow, B.
Ilow, R.
Rojowska, K.
Kawicka, A.
Salomon, A.
Rozanska, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/871519.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
human nutrition
diet
daily dietary intake
student
Medical University of Wroclaw
atherosclerosis
atherogenic index
dietary fibre intake
fatty acid
cholesterol
Opis:
Wprowadzenie. Wyniki badań naukowych wskazują, iż nadmierne spożycie produktów będących źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) i cholesterolu oraz zaburzone proporcje w spożyciu jedno- (JNKT) i wielonienasyconych (WNKT) kwasów tłuszczowych wpływają na rozwój zmian miażdżycowych już od wczesnych lat życia. Cel. Oceniono aterogenność diet studenckich przez oszacowanie w nich zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych, ich wzajemnych proporcji oraz cholesterolu. Materiały i metody. Grupę badaną stanowiło 127 studentów (kobiety-100, mężczyźni-27) Akademii Medycznej we Wrocławiu. Sposób żywienia w badanej grupie oceniono metodą bieżącego notowania jadłospisów z trzech dni, w tym jednego dnia weekendowego, przy użyciu ankiety żywieniowej. Wyniki. Udział energii z nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) przekraczał dozwolone 10% całodziennego zapotrzebowania energetycznego i średnio w dietach studentek i studentów wynosił 14,3% i 15,6%. Średni odsetek energii pochodzącej z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (JNKT) w dietach studentek wynosił 12,8%, a studentów 15,3%, przy wartościach zalecanych ≥14% dobowego zapotrzebowania energetycznego. Zawartość cholesterolu w dietach badanych kobiet wynosiła średnio 278,7 mg/dobę, a mężczyzn 428,1 mg/dobę, przy wartości dopuszczalnej 300 mg/dobę. Aterogenność oceniona współczynnikiem Keys’a wynosiła w dietach studentek średnio 49,2 przy zalecanych wartościach 30,1–35,5, a w dietach studentów 52,3 przy zalecanych wartościach 28,4-33,8. Aterogenność oceniona współczynnikiem P/S w obu grupach wynosiła 0,4, przy wartościach zalecanych ≥ 1. Udział energii z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) przy dozwolonym zakresie 6-10%, w średniej diecie studentek wynosił 5,3%, a studentów 6,0%. Suma kwasów EPA i DHA w dietach studentek wynosiła 0,1 g/dobę, a stosunek WNKT n-6/n-3 wynosił 5,8:1 (zalecany 4:1). Suma EPA i DHA w dietach studentów wynosiła 0,2 g/dobę, stosunek kwasów WNKT n-6/n-3 wynosił 6,1:1. Wnioski. Wykazano, iż badane diety mogą sprzyjać rozwojowi zmian miażdżycowych.
Background. Results of the research indicate that excessive consumption of products that are a rich source of the saturated fatty acids (SFA) and cholesterol, and disturbed balance in the monounsaturated fatty acids (MUFA) and polyunsaturated fatty acids (PUFA) intake could affect the development of atherosclerotic lesions since the childhood. Objective. The aim of the study was to evaluate the atherogenicity of the students diets, based on the content of various fatty acids (FA), their relative proportions, and the content of cholesterol. Material and methods. The study group included 127 students (female-100, male-27) of Wrocław Medical University. Dietary habits in the study group were evaluated by the method of the three-day diet record including one weekend day. In total 381 dietary interviews: 300 from female and 81 from male were analyzed. Results. The percentage of energy from SFA was higher than recommended 10%. The average percentage of energy from SFA in the diets of male and female was 14.3% and 15.6%. The average percentage of energy from MUFA in the diets of female and male was respectively 12.8% and 15.3%. The recommended average percentage of energy from MUFA is ≥ 14% of daily energy requirements. The daily intake of cholesterol should be less than 300 mg/day. The average content of cholesterol in the diets of female was 278.7 mg/day, and male 428.1 mg/day. The Keys atherogenic score assessed in the diets of female was on average 49.2 with recommended values of 30.1-35.5, and 52.3 in the diets of male at the recommended values of 28.4-33.8. Atherogenicity estimated by P/S ratio in both students groups was 0.4 at the recommended values of ≥ 1. The recommended daily percentage of energy from PUFA is 6-10%. The percentage of energy from PUFA in the average diet of female was 5.3%, and 6.0% in the male diets. The sum of EPA and DHA in the female diets was average 0.1 g/day, and the n-6/n-3 PUFA ratio was 5.8:1 (recommended 4:1). The sum of EPA and DHA in the male diets was 0.2 g/day, and the n-6/n-3 PUFA ratio was 6.1:1.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2012, 63, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 23

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies