Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "cognitive linguistic" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 60
Tytuł:
Analiza funkcjonowania językowego, poznawczego i społecznego chłopca z autyzmem jako uczestnika zaplanowanych oddziaływań terapeutycznych – studium przypadku
Analysis of the Linguistic, Cognitive and Social Functioning of an Autistic Boy as a Participant in Planned Therapeutic Interactions – Case Study
Autorzy:
Jach-Salamon, Natalia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24392724.pdf
Data publikacji:
2023-09-25
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Logopedyczne
Tematy:
autyzm
rozwój językowy i poznawczy
poznanie społeczne
emocje u dzieci
autism
linguistic and cognitive development
social cognition
emotions in children
Opis:
W artykule przedstawiono analizę funkcjonowania chłopca z autyzmem w wymiarze językowym, poznawczym i społecznym, obejmującą zarówno określenie obszaru deficytów, jak i posiadanych i zdobytych w trakcie uczestniczenia w zaplanowanych zajęciach terapeutycznych umiejętności. Do badań posłużono się testem standaryzowanym: Profilem Psychoedukacyjnym (PEP-R) oraz metodami eksperymentalno-klinicznymi, tj. wywiadem psychologicznym, obserwacją oraz próbami do oceny kompetencji chłopca z zakresu poznania społecznego.
The article presents an analysis of the functioning of a boy with autism in the linguistic, cognitive and social dimensions, including both the definition of the area of deficits and the skills possessed and acquired during participation in planned therapeutic activities. A standardized test was used for the research: Psychoeducational Profile (PEP-R) and experimental and clinical methods, i.e. psychological interview, observation and tests to assess the boy’s social cognition competences.
Źródło:
Logopedia; 2023, 52, 1; 295-328
0459-6935
Pojawia się w:
Logopedia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Definicja kognitywna w badaniach przekładoznawczych: o polskiej śmierci
Autorzy:
Jamka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670887.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
linguistic worldview
literary translation
translation studies
death
cognitive definition
językowy obraz świata
przekładoznawstwo
definicja kognitywna
tłumaczenie literackie
śmierć
Opis:
Paradygmat językowego obrazu świata (JOS), mimo ogromnej popularności w polskiej (i słowiańskiej) humanistyce, nie znalazł dotąd szerokiego zastosowania w badaniach nad przekładem. Co więcej, dwa najważniejsze opracowania na ten temat (Pieciul-Karmińska 2007; Gicala 2018), mimo niezwykle istotnego wkładu w stan badań, nie postulują spójnych wytycznych ilościowych i jakościowych, tj. liczby i rodzaju słowników, wielkości korpusów czy rodzaju danych tekstowych/przyjęzykowych, jakie w takim badaniu należałoby wykorzystać. Tym samym osoby zainteresowane włączeniem perspektywy JOS do badań nad przekładem muszą samodzielnie wypracować zasady doboru podstawy materiałowej, co w przypadku tekstów z różnych kultur, często też z różnych epok, z pewnością nie jest zadaniem łatwym. W niniejszym artykule przedstawiam kroki podjęte w celu opracowania definicji kognitywnej śmierci, która służy jako punkt wyjścia do analiz tłumaczeniowych. Na początku dokonuję przeglądu aktualnego stanu badań na temat związków etnolingwistyki kognitywnej i przekładu, i pokrótce przedstawiam model przekładu z perspektywy JOS autorstwa Agnieszki Gicali (2018). Zasadniczą częścią artykułu jest omówienie wyzwań (i ich możliwych rozwiązań), przed jakimi staje badacz/ka analizujący/a przekład z perspektywy JOS. Zwieńczeniem artykułu jest wstępna definicja kognitywna śmierci w języku polskim opracowana na podstawie danych wyekscerpowanych z omówionych wcześniej źródeł.
The notion of the linguistic worldview (LWV) has been extremely popular in Polish (and Slavic) linguistics and literary studies. Nevertheless, to date, an LWV-oriented approach to (literary) translation has not been widely implemented in Polish translation studies (TS). Moreover, two major studies on the topic (Pieciul-Karmińska 2007, Gicala 2018) do not provide coherent qualitative or quantitative guidelines, which could help TS scholars apply such a methodology effectively. This article presents the steps taken to elaborate a cognitive definition of śmierć (death), which serves as the starting point for translation analyses. Firstly, I overview the current state of the art and present Gicala’s LWV-oriented translation model (2018). Then, I highlight the challenges (and possible solutions) I faced when choosing the sources to develop the cognitive definition of the Polish śmierć (death). Finally, I present the definition in its preliminary version.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 153-168
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kierunki badań nad językową kreacją świata w tekście literackim – w poszukiwaniu złotego środka?
Lines of research on linguistic creation of the world in a literary text – in search of the golden mean?
Autorzy:
Skorupska-Raczyńska, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30145920.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
linguistic creation of the world
open linguistics
structuralism
cognitive linguistics
językowa kreacja świata
językoznawstwo otwarte
strukturalizm
kognitywizm językoznawczy
Opis:
Celem artykułu jest analiza rozwoju badań nad językową kreacją świata w tekście artystycznym, zaliczanym do liryki bądź epiki, oraz próba wskazania kierunków badawczej ewolucji na podstawie treści publikacji, założonych w nich i zastosowanych rozwiązań metodologicznych oraz osiąganych efektów. Analizie w niniejszej próbie poddano zarówno teksty (artykuły, monografie) ze wskazanym w tytule – pod hasłem językowa kreacja świata – zakresem badawczych poszukiwań, jak i takie, których tytułowy zapis o zmodyfikowanej treści oraz cele zapowiadają interesujące nas badania. Analiza ponad trzydziestu wyekscerpowanych publikacji, ich podobieństw metodologicznych i różnic, pozwoliła na wskazanie trzech obecnie nurtów badań: tekstowo-stylistycznego, strukturalno-semantycznego oraz kognitywistycznego.
The aim of the paper is to analyse the development of research on linguistic creation of the world in artistic writing, both in poetry and prose, and to attempt to show the lines of research evolution on the basis of research papers, their methodologies and achieved results. The research material consists of both texts (articles and monographs) that indicate its scope by using the phrase linguistic creation of the world in their titles as well as those whose modified title and goals suggest that they are of interest to the current study. The analysis of more than 30 selected publications and their methodological similarities and differences, allows to distinguish between three current lines of research, i.e. textual-stylistic, structural-semantic and cognitive.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2023, 22; 95-109
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polacy mówią o jedzeniu... Konceptualizacja czynności jedzenia w świetle polskiej leksyki
Poles talk about eating… Conceptualisation of the act of eating in light of Polish lexis
Autorzy:
Zdunkiewicz-Jedynak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28765543.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
lingwistyka kognitywna
jedzenie
językowy obraz świata
profil poznawczy
cognitive linguistics
food
linguistic worlview
cognitive profile
Opis:
W artykule zajmuję się polskim słownictwem dotyczącym czynności jedzenia. Wychodząc z założenia, że leksyka działa jak czułe urządzenie do wykrywania i rejestracji zmian w historii i kulturze, i odwołując się do metodologii lingwistyki kognitywnej, opisuję trzy profile konceptualizacyjne czynność jedzenia. Jako pierwszy opisowi podlega profil biologiczny (z 3 ścieżkami poznawczymi: jedzenie – to życie, jedzenie – to siła, a także jedzenie – to ochrona). W polu „czasowników jedzenia” traktowanego jako fakt biologiczny wyodrębniam te, opisujące czynność jedzenia z punktu widzenia sposobu jej wykonywania, zwłaszcza prędkości (szybko − wolno) oraz wielkości porcji wkładanych do ust (małe lub wielkie kęsy), ilości spożytego pokarmu, estetyki, widocznego apetytu oraz swego rodzaju rytmiczności i automatyzmu spożywania posiłku lub posługiwania się sztućcami, których funkcja w jedzeniu jest porównywana z wiosłem − podczas pływania łodzią czy z pałaszem − podczas walki. W drugiej kolejność zajmuję się nowszymi profilami poznawczymi: psychicznym i kulturowym. Interesują mnie zwłaszcza, utrwalone w języku, współczesne zmiany w traktowaniu czynności jedzenia ku pojmowaniu jej np. jako zagrożenia lub zaburzenia ze sfery ludzkiej psychiki (por. jedzenioholizm, feederyzm, manoreksja, ortoreksja itp.), sposób spędzania czasu (por. gastroturystyka, foodie, pornografia jedzenia itp.) czy jako swoistej filozofii życia i komponent tożsamości kulturowej człowieka (por. freeganin, frutarianin, fleksitarianin, solarianin).
This article discusses the Polish vocabulary related to the act of eating. Assuming that lexis acts as a sensitive device to detect and record changes in history and culture, and referring to the methodology of cognitive linguistics, I describe three conceptualisation profiles of the act of eating. The first one described is the biological profile (with 3 cognitive pathways: food is life, food is strength, and food is protection). In the field of “verbs of eating” treated as a biological fact, I distinguish the ones describing the act of eating from the viewpoint of the way it is performed, particularly the speed (fast – slow) and the size of the portions put into the mouth (small or large bites), the amount of food consumed, aesthetics, apparent appetite, and a kind of rhythmicity and automatism of eating or using cutlery, the function of which in eating is compared to an oar – while sailing a boat or a sword – during a fight. Afterwards, I deal with more recent cognitive profiles: psychological and cultural. In particular, I am interested in the contemporary changes, established in language, in the approach to the act of eating towards treating it, for instance, as a threat or disturbance from the sphere of the human psyche (cf. jedzenioholizm (binge eating), feederyzm (feederism), manoreksja (manorexia), ortoreksja (orthorexia), etc.), a way of spending time (cf. gastroturystyka (gastrotourism), foodie, pornografia jedzenia (food pornography), etc.), or as a specific philosophy of life and a component of the human cultural identity (cf. freeganin (a freegan), frutarianin (a fruitarian), fleksitarianin (a flexitarian), solarianin (a solarian)).
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 809, 10; 66-83
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Linguist’s Guide to Human Fallibility and Biases: their Evolution, Cognitive Significance and Impact in Decision Making
Des Linguisten Einführung zu menschlicher Fehlbarkeit und kognitiven Verzerrungen: deren Evolution, kognitiver Stellenwert und Einfluss auf die Entscheidungsfindung
Autorzy:
Breyl, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16454384.pdf
Data publikacji:
2023-07-09
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
Tematy:
perception
cognitive biases
linguistic theory
linguistic methodology
Perzeption
kognitive Verzerrungen
linguistische Theoriebildung
linguistische Methoden
Opis:
Most people, including many scientists, readily assume that human perception depicts reality truthfully, that human thought processes are essentially rational, and that episodic memory aptly stores and recalls factual information about personal experiences. However, these notions are only partially true. Of course, evolutionary pressures have culminated in an overall quite powerful cognitive system that allows humans to adequately cope with the circumstances present within their ecological niche(s), but nevertheless, perception of the outside world is subject to the brain’s “motivated” interpretation out of imperfect input, thinking is guided by heuristic shortcuts as well as a plethora of unconscious biases, and memory shows itself to be imperfect as well as malleable to a variety of influences. As a result, intuitive judgments on reality are, in principle, to a certain degree unreliable. Cognitive shortcomings constitute an intrinsic condition of human nature and profoundly impact how people interpret the world and interact with their material and social surroundings. This paper is motivated by the fact that many scholars within linguistics, as well as most students of the field, have little to no awareness of the pertinent literature, even though these biases may directly or indirectly influence their work. The following therefore aims to present a concise introduction to the topic, from the evolutionary background to practical implications within linguistic research.
Die meisten Menschen, darunter auch viele Wissenschaftler, nehmen bereitwillig an, dass die menschliche perzeptuelle Erfahrungswelt die objektive Realität in einer wahrhaftigen Art und Weise abbildet, dass menschliche Denkprozesse im Grunde rational sind und dass das episodische Gedächtnis faktisch korrekte Informationen über persönliche Erlebnisse dokumentiert sowie abruft. Allerdings sind diese Annahmen nur teilweise korrekt. Natürlich kulminierten evolutionäre Prozesse in einem sehr leistungsfähigen kognitiven System, das Menschen erlaubt, mit den Anforderungen ihrer ökologischen Nische(n) adäquat umzugehen, doch die Wahrnehmung der Umwelt geschieht dennoch unter dem Einfluss der „motivierten“ Interpretation des Gehirns aus unvollständigem Input, das Denken ist geprägt von heuristischen Abkürzungen sowie einer Vielzahl kognitiver Verzerrungen und das Gedächtnis zeigt sich als fehlbar und durch eine Fülle von Einflüssen beeinflussbar. Dementsprechend sind intuitive Einschätzungen über die Realität ganz prinzipiell bis zu einem gewissen Grad unzuverlässig. Kognitive Defizite stellen eine intrinsische Eigenschaft der menschlichen Natur dar und haben einen umfangreichen Einfluss darauf, wie Menschen die Welt interpretieren und mit ihrer materiellen respektive sozialen Umwelt verfahren. Der vorliegende Artikel ist durch den Umstand motiviert, dass viele Wissenschaftler innerhalb der Linguistik sowie die meisten Studierenden dieser Disziplin sich bzgl. der Sensibilitäten der einschlägigen Literatur wenig bis nicht bewusst sind, obwohl ihre Arbeit durch jene kognitiven Verzerrungen direkt oder indirekt beeinflusst werden kann. Der nachfolgende Überblick hat daher zum Ziel, eine kompakte Einführung in die Thematik anzubieten, von evolutionären Hintergründen bis zu praktischen Implikationen für die linguistische Forschung.
Źródło:
Linguistische Treffen in Wrocław; 2023, 23; 17-37
2084-3062
2657-5647
Pojawia się w:
Linguistische Treffen in Wrocław
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Das Europabild und Stereotype in humoristischen Landkarten des 19. Jh. – eine multimodale ethnolinguistische Analyse
Autorzy:
Filar, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2164549.pdf
Data publikacji:
2022-12-15
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
cognitive ethnolinguistics
multimodality
linguistic worldview
national stereotypes
nonverbal elements
Opis:
The purpose of the article is to present an integrated research approach based on fundamental principles of cognitive ethnolinguistics and studies of multimodality in texts and discourse, and to apply it to a) reconstruction of stereotypes meaning, and to b) carry out a comparative study of the way the stereotypes are construed in four different languages.
Źródło:
tekst i dyskurs - text und diskurs; 2022, 16; 259-275
1899-0983
Pojawia się w:
tekst i dyskurs - text und diskurs
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Three cognitive frameworks for analyzing metaphoric plant names: Cognitive Grammar, Conceptual Metaphor Theory and Conceptual Blending Theory
Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowej
Autorzy:
Kowalewski, Hubert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670839.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
folk plant names
Cognitive Grammar
Conceptual Metaphor Theory
Conceptual Blending Theory
linguistic worldview
ludowe nazwy roślin
gramatyka kognitywna
teoria metafory pojęciowej
teoria integracji pojęciowej
językowy obraz świata
Opis:
Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowejCelem artykułu jest ustalenie stopnia przydatności trzech modeli teoretycznych, wypracowanych w ramach lingwistyki kognitywnej, tj. gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera, teorii metafory pojęciowej George’a Lakoffa i Marka Johnsona oraz teorii integracji pojęciowej Gillesa Faucionniera i Marka Turnera, do analizy motywacji ludowych nazw roślin. O ile żaden z tych modeli nie został opracowany jako narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata (patrz prace Jerzego Bartmińskiego), o tyle mogą one uchwycić kryjące się w badanych nazwach niuanse semantyczne, a tym samym wnieść wkład w opis konceptualizacji obecnych w języku ludowym. Ponieważ zakres zastosowania wszystkich trzech modeli obejmuje wyrażenia metaforyczne, w artykule proponuje się analizę ludowej nazwy stokrotki gęsi pępek, omawia mocne i słabe strony każdego modelu, użytego w celu rekonstrukcji skonwencjonalizowanego ludowego sposobu obrazowania obecnego w nazwie rośliny.
The aim of the article is to examine the applicability of three theoretical frameworks developed within Anglophone cognitive linguistics, Ronald Langacker’s Cognitive Grammar, George Lakoff and Mark Johnson’s Conceptual Metaphor Theory, and Gilles Fauconnier and Mark Turner’s Conceptual Blending Theory, in the study of semantic motivation behind folk plant names. Even though none of the theories has been originally developed as a tool for reconstruction what Jerzy Bartmiński terms the linguistic worldview, the theories may help to capture semantic nuances behind folk names and contribute to in-depth and comprehensive descriptions of folk conceptualizations. Since the scope of applicability of the three frameworks overlaps on conceptual metaphors, the article demonstrates the analysis of the metaphoric name gęsi pępek (lit. ‘goose navel’; daisy, Bellis perennis) and discusses strengths and weaknesses of the three frameworks in the task of reconstructing conventional folk imagery encoded in the name.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 79-94
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Flannel i beggar’s blanket: metafory czy amalgamaty? Analiza kognitywna wybranych potocznych nazw dziewanny w języku angielskim
Autorzy:
Mierzwińska-Hajnos, Agnieszka Bożena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34616393.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive semantics
common plant names
metaphor
conceptual blend
linguistic worldview
dynamic meaning construction
semantyka kognitywna
potoczne nazwy roślin
metafora
amalgamat pojęciowy
językowy obraz świata
dynamiczna konstrukcja znaczenia
Opis:
Autorka dokonuje analizy kognitywnej wybranych nazw dziewanny (Verbascum thapsus L.) w języku angielskim, motywowanych wyglądem rośliny. Analizując takie określenia jak flannel (pol. flanela) oraz beggar’s blanket (pol. koc żebraka), stara się ukazać, w jaki sposób przebiega konceptualizacja tych nazw. Wykorzystuje przy tym zarówno założenia teorii metafory pojęciowej, jak i teorii integracji pojęciowej, w szczególności zaś sześcioprzestrzenny model autorstwa Line Brandt i Per Aage Brandta. Równocześnie w artykule zostały zaprezentowane te aspekty, które wydają się być kluczowe dla analizy kognitywnej potocznych nazw roślin: rola ludzkiego doświadczenia i myśli ucieleśnionej w procesie konceptualizacji pojęć, sposób dynamicznego konstruowania znaczenia osadzonego w określonym kontekście oraz (iii) funkcja językowego obrazu świata w odkodowywaniu znaczeń.
The paper offers a cognitive analysis of selected common English names of mullein (Verbascum thapsus L.) motivated by the appearance of the plant. While analyzing such names as flannel and beggar’s blanket, the author strives to portray the way they are conceptualized by recalling Conceptual Metaphor Theory and Conceptual Integration Theory, in particular the Brandt and Brandt six-space model of conceptual integration, also known as a cognitive-semiotic approach to metaphor. In the course of the analysis, the author also makes reference to those aspects which seem indispensable from the standpoint of cognitive linguistics, viz. (i) the role of human experience and embodied thought in the conceptualization process, (ii) the dynamic and context-dependent meaning construction and (iii) the role of linguistic worldview in decoding meaning.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 131-150
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cognitive linguistics – a historical context
Autorzy:
Shtok, Nina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2117213.pdf
Data publikacji:
2021-11-22
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
historical context of cognitive linguistics
developing a cognitive linguistic view
cognitive studies
Opis:
The article offers a brief overview of the most prominent landmarks in the development of Cognitive Linguistics. It starts with the very inception of the field in the late 70s as a strong reaction against a doctrine of generative linguistics dominating at that time. Later the paper describes the cornerstone theories which were at the onset of this linguistic enterprise. From the very beginning the movement was rather diverse and still cannot be defined as one unified theory; however, there has always been one common factor in its approaches which is the centrality of meaning in language study. The works of the second wave of cognitive linguists, which are also outlined in the article, focused even more increasingly on cognitive functions providing insights into the nature and organization of human thoughts. Nowadays the postulates of Cognitive Linguistics are applied not only to all levels of language study but extended to other scientific areas.
Źródło:
Białostockie Archiwum Językowe; 2021, 21; 123-138
1641-6961
Pojawia się w:
Białostockie Archiwum Językowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncept SPRAVEDLNOST v českém jazykovém obrazu světa studentů bohemistiky [Pojęcie SPRAWIEDLIWOŚCI w czeskim językowym obrazie świata wśród studentów bohemistyki]
The concept SPRAVEDLNOST [JUSTICE] in Czech studies student’s linguistic picture of the world
Autorzy:
Janovec, Ladislav
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2016170.pdf
Data publikacji:
2021-12-21
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
językoznawstwo kognitywne
językowy obraz świata
język czeski
skojarzenie
konotacja
kulturem
cognitive linguistics
linguistic picture of the world
Czech language
association
connotation
key word of culture
Opis:
W artykule przedstawiono wstępne wyniki przeprowadzonych wśród studentów czeskich badań ankietowych nad wycinkiem językowego obrazu świata, dotyczącym pojęcia SPRAWIEDLIWOŚĆ. Zaprezentowane analizy stanowią część szeroko zakrojonych badań tego pojęcia w języku czeskim, realizowanych w ramach projektu EUROJOS.
This text presents results of the research of the analysis of a concept SPRAVEDLNOST (JUSTICE) in Czech language students’ linguistic picture of the world, on the basis of a questionnaire survey research. These are preliminary results of broad research of this concept in Czech language, which is conducted within the EUROJOS project.
Źródło:
Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego; 2021, 30; 137-148
0208-5011
2353-9577
Pojawia się w:
Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
La concettualizzazione del verbo ‘mettere’ in italiano
The Conceptualization of the verb ‘mettere’ (‘to put’) in Italian
Autorzy:
Paliczuk, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341201.pdf
Data publikacji:
2021-11-18
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Linguistica Cognitiva
l’immaginare
l’immagine linguistica del mondo
il profilo
‘mettere’
Cognitive Linguistics
imagery
linguistic picture of the world
profile
to put (It.:‘mettere’)
Opis:
The conceptualization of space is manifested in language through diverse linguistic structures. Space, one of the most significant analytical categories not only in linguistics, introduces a variety of senses and conceptual relations in the construction of communicative meaning. While there are several approaches to linguistic studies, the most obvious choice for this type of analysis seems to be Cognitive Linguistics, with some of its theoretical currents and the Cognitive Grammar of Ronald W. Langacker (1987, 1991a, 1991b, 1995, 2008) in particular. In his works, Langacker often refers to spatial and visual relationships that provide useful illustrations to depict different conceptual structures and relationships. Indeed, the relations between visual perception and conceptualization concerns numerous aspects of the semantics of natural language (E. Tabakowska, 1999: 59). The paper aims to analyse the concept of the Italian verb ‘mettere’ (‘to put’), apparently simple and yet, as it will be shown, rich and varied in meaning.
Źródło:
Neophilologica; 2021, 33; 1-17
0208-5550
2353-088X
Pojawia się w:
Neophilologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Methodological basis of cognitive-anthropological semantics. The case of the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours (vols. 1-5, 2015-2019)
Autorzy:
Grzegorczykowa, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081404.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive-anthropological semantics
structural semantics
methodology
comparative linguistics
conceptualization
linguistic worldview
axiology
conceptual invariant
base image
honour
semantyka kognitywno-antropologiczna
semantyka strukturalna
metodologia
komparatystyka
konceptualizacja
językowy obraz świata
aksjologia
inwariant pojęciowy
pojęcie bazowe
honor
Opis:
Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza – metodologiczna, przedstawia podstawowy cel badań kognitywno-antropologicznych w opozycji do semantyki strukturalnej i opisuje kolejne kroki badawcze prowadzące do tego celu. Część druga zawiera refleksje na temat opublikowanych tomów „Leksykonu aksjologicznego”, w szczególności tomu 5, poświęconego pojęciu honoru.Celem badań semantyczno-strukturalnych jest rekonstrukcja systemu semantyczno-leksykalnego określonego języka (kodu), służącego komunikacji międzyludzkiej, a więc rekonstrukcja informacji, które można uzyskać przez „użycie kodu”. Celem semantyki kognitywnoantropologicznej jest rekonstrukcja sposobu konceptualizowania wyróżnionych językowo fragmentów świata.Zadania, stojące przed badaczami semantyki drugiego typu, to: (1) wykrycie obiektu, będącego przedmiotem konceptualizacji (pojęcia bazowego, inwariantu pojęciowego) i (2) rekonstrukcja sposobu jego obrazowania, konceptualizowania w umysłach ludzi mówiących danym językiem. To drugie zadanie dokonuje się przez analizę wyrażeń językowych powiązanych z badanym pojęciem. Wykorzystuje się w tym celu teorię pól leksykalno-semantycznych, a także teorię ram interpretacyjnych i teorię domen kognitywnych. Obie te kwestie omawiane są w artykule.
The article consists of two parts. The first, methodological part presents the goal of cognitive-anthropological research in opposition to structural semantics and describes successive steps that lead to that goal. The second part contains commentary on the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours, especially volume 5, devoted to honour.The aim of semantic-structural research is to reconstruct the semantic-lexical system of a language (as code) serving interpersonal communication – in other words, it is to reconstruct the information that one may obtain through the use of the code. The aim of cognitive-anthropological semantics is to reconstruct the conceptualization of linguistically salient fragments of reality.The challenges that cognitive-anthropological linguists have to meet include: (1) the identitication of the object of conceptualization (the base concept/conceptual invariant); (2)  a reconstruction of the image, conceptualization of that object in the minds of people who speak a given language. The latter challenge is met through an analysis of linguistic expressions connected with a given concept – the theory of lexical-semantic fields, the theory of interpretive frames and the theory of cognitive domains are used for the purpose. Both these issuses are discussed in the article.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 9-23
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semantyka ZDROWIA w języku białoruskim: analiza danych systemowych
HEALTH Semantics in Belarusian: System Data Analysis
Семантыка ЗДАРОЎЯ ў беларускай мове: аналіз сістэмных даных
Autorzy:
Kozłowska-Doda, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1932729.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
health
linguistic image of the world
system data
cognitive definition
contemporary Belarusian language
zdrowie
językowy obraz świat
dane systemowe
współczesny język białoruski
definicja kognitywna
здароўе
моўная карціна свету
сістэмныя даныя
сучасная беларуская мова
кагнітыўная дэфініцыя
Opis:
The article presents a fragment of the reconstruction of the image of HEALTH in the modern Belarusian language. It is planned to identify the maximum complex of meanings of the concept of HEALTH using the cognitive definition developed by Jerzy Bartminski. The integral cognitive definition arises on the basis of the analysis of three types of data: systemic (lexicographic), empirical (obtained by survey) and textual. This publication contains the results of the analysis of the system data. The author uses obtainable lexicographic works from the field of Belarusian linguistics. Explanatory dictionaries in the meaning of HEALTH pri¬marily emphasize the physical state of the body, the mental state appears in examples, it can be deduced from them but it is absent in the definition. In lexicographic publications, other nuances of the meaning of the word also appear, for example, ‘healthy’ as ‘big, strong, sturdy’. However, etymological studies unambiguously show that the adjective ‘healthy’ originally meant 'tree’, 'good, healthy as a tree'. Etymologists convince us that initially the word characterized the tree as 'strong, hardy, not sick, healthy’, later it expanded its meaning to humans and animals. As follows from the proverbs and beliefs of Belarusians, health is a gift from God – it can be both good and weak, only in modern lexicographic data it is possible to find examples of human actions aimed at securing a good state of health, e. g. physical culture, a sober lifestyle, etc.
Artykuł jest częścią rekonstrukcji językowego obrazu ZDROWIA we współczesnym języku białoruskim. Odtworzenia pojęcia autorka zamierza dokonać za pomocą definicji kognitywnej, opracowanej przez Jerzego Bartmińskiego. Holistyczna definicja kognitywna jest budowana w oparciu o trzy typy danych: systemowych (leksykograficznych), ankietowych i tekstowych. W niniejszej publikacji dokonano analizy danych systemowych. W tym celu wykorzystano dostępne prace leksykograficzne z zakresu językoznawstwa białoruskiego. Słowniki objaśniające definiują ZDROWIE głównie poprzez komponent fizyczny organizmu, komponent psychiczny pojawia się na marginesie. Dane leksykograficzne dostarczają także innych znaczeń, np. zdrowy ‘duży, silny, krzepki’. Badania etymologiczne przynoszą jednak dane, które jednoznacznie przekonują, że to zdrowy pierwotnie oznaczało ‘drzewo’ ‘dobry, zdrowy niby drzewo’. Etymologowie twierdzą, że pierwotnie wyraz charakteryzował drzewo ‘pełen sił, krzepki, niechory, zdrowy’, dopiero później rozszerzył znaczenie na ludzi i zwierzęta. Jak wynika z przysłów i wierzeń Białorusinów zdrowie jest darem od Boga – zarówno dobry stan, jak słaby (добрае здароўе, слабое здароўе), a dane współczesne przynoszą przykłady działań ludzkich w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia, np. uprawiać sport, unikać alkoholu, palenia itd.
Артыкул з’яўляецца фрагментам рэканструкцыі моўнай карціны ЗДАРОЎЯ ў сучаснай беларускай мове. Пры дапамозе кагнітыўнай дэфініцыі, якую распрацаваў Ежы Бартмінскі, плануецца выявіць максімальны комплекс значэнняў паняцця ЗДАРОЎЕ. Інтэгральная кагнітыўная дэфініцыя паўстае на базе аналізу трох тыпаў даных: сістэмных (лексікаграфічных), эмпірычных (атрыманых шляхам апытання) і тэкставых. У дадзенай публікацыі змешчаны вынікі аналізу сістэмных даных. Аўтарка выкарыстоўвае даступныя лексікаграфічныя працы з галіны беларускага мовазнаўства. Тлумачальныя слоўнікі ў значэнні ЗДАРОЎЯ ў першую чаргу падкрэсліваюць фізічны стан арганізма, псіхічны стан выступае ў прыкладах, яго можна з іх вывесці, але ён адсутнічае ў дэфініцыі. У лексікаграфічных выданнях выступаюць таксама іншыя адценні значэння слова, напр. здаровы ‘вялікі, сільны, дужы’. Аднак этымалагічныя даследаванні адназначна пераконваюць, што прыметнік здаровы першасна абазначаў ‘дрэва’, ‘добры, здаровы як дрэва’. Этымолагі лічаць, што першапачаткова слова характарызавала дрэва ‘сільны, моцны, не хворы, здаровы’, пазней – пашырыла значэнне на чалавека і жывёл. Як вынікае з прыказак і вераванняў беларусаў, здароўе – гэта дар ад Бога – можа быць і добрае, і слабое, толькі ў сучасных лексікаграфічных даных можна знайсці прыклады дзеянняў чалавека накіраваных на прафілактыку добрага стану здароўя, напр. фізічная культура, цвярозы лад жыцця і г. д.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2021, 21; 177-190
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of questionnaires in the reconstruction of the linguacultural view of respect (szacunek) in contemporary Polish
Autorzy:
Gierczak, Sylwia Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081461.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
linguistic worldview
linguistic questionnaire
cognitive definition
respect
etnolingwistyka
językowy obraz świata
ankieta lingwistyczna
definicja kognitywna
szacunek
Opis:
The aim of the study is to present the role of empirical research in the reconstruction of the linguacultural image of axiologically loaded concepts and socially determined connotations. The article relates to methodological assumptions and findings of ethnolinguistics, where the reconstruction of the conceptualisation of particular notions is based on the interpretation of three types of data: (i) the language system, (ii) questionnaires, and (iii) texts. This is the approach adopted in the report Język – wartości – polityka [Language – values – politics] (JWP 2006), and then in the Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours (LASiS 1-5, 2015-2019), compiled by the team supervised by Jerzy Bartmiński.This study presents the results of a questionnaire regarding respect (Polish szacunek), conducted among one hundred students from five universities in Lublin. Respondents were asked to answer the question: “What, in your opinion, is the essence of respect?”. The data obtained from first-hand sources enable a reconstruction of the students’ image of true respect in the Polish language in an aspectual view. The social aspect was found in an exposed position, where the most frequently indicated factors are: (1) acceptance of and empathy towards others; (2) courteous manners, appropriate behaviour towards others and appropriate attitude towards animals, plants, and objects; (3) recognition of the other person as an authority figure, with admiration for someone or something. Next, psychological, ethical, and psycho-social aspects were recognized. Existential and cultural aspects were found to be the least represented. The findings indicate a compatibility of the data from questionnaires with dictionary data, which together confirm the primacy of the subjective aspect of respect.  It is shown that questionnaires are a significant stage of discovering how speakers understand the meanings of the concepts they use – this concerns the colloquial, common understanding, which is crucial in constructing a cognitive definition of a given concept. Empirical research also enables a hierarchization of isolated defining features, ranking them from the most entrenched ones to the least frequently indicated ones, which renders this research a valuable tool in the verification of lexicographic data.
Przedmiotem opracowania jest przedstawienie roli i wartości badań empirycznych w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu konceptów o nacechowaniu aksjologicznym i uwarunkowanych społecznie konotacjach. W artykule nawiązano do założeń i ustaleń metodologicznych wypracowanych na gruncie etnolingwistyki, gdzie za podstawę rekonstrukcji konceptualizacji poszczególnych pojęć uznano interpretację danych trojakiego typu: systemowych (S), ankietowych (A) i tekstowych (T). Podejście to przyjęto w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów (LASiS 1-5, 2015-2019) przygotowanym przez zespół kierowany przez Jerzego Bartmińskiego. Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku.  Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 237-253
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
El problema del género gramatical en la traducción: un estudio comparativo de dos traducciones del Romance de la luna, luna de Federico García Lorca (1928) al polaco
The Problem of Grammatical Gender in Translation: A Comparative Study of Two Polish Translations of Romance de la luna, luna by Federico García Lorca (1928)
Autorzy:
Jamka, Anna
Castellano Martínez, José María
Nalewajko, Paulina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/1032372.pdf
Data publikacji:
2020-07-09
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
traducción poética
imagen/visión lingüística del mundo
luna
lingüística cognitiva
Federico Garcia Lorca
translation of poetry
linguistic worldview/linguistic picture of the world
cognitive linguistics
Opis:
La luna, el símbolo de la muerte en la poesía lorquiana, en el Romance de la luna, luna se convierte en una mujer encantadora que pretende seducir al niño con fin de raptarlo (Arango 1995: 60). Es una imagen consistente para cada hispanohablante dado el género gramatical femenino de la voz “luna” y el hecho de que en la cultura de habla hispana la muerte es normalmente personificada como mujer (Guthke 1999: 7). No obstante, ¿qué ocurre al traducir el poema a un idioma en el que el equivalente del vocablo “luna” y las asociaciones que provoca vienen a ser de género (gramatical) masculino? El presente trabajo tiene como objetivo estudiar dos traducciones más recientes del romance lorquiano al polaco –Romanca o lunie, lunie de Leszek Engelking (2017) y Romanca o księżycu, księżycu de Jacek Lyszczyna (2017)– haciendo hincapié en el problema del género gramatical en la traducción de la voz “luna”. El punto de partida para la autora será la tesis de que la traducción poética viene a ser una reconstrucción de la visión/imagen lingüística del mundo (językowy obraz świata, linguistic image of the world/worldview) no estándar que, a su vez, surge de la visión/imagen lingüística del mundo estándar, es decir, de la interpretación del mundo común en una lengua y cultura determinadas (Gicala 2018).
In Romance de la luna, luna the moon, a symbol of death in Lorca’s poetry, is portrayed as a charming woman who tries to seduce a boy in order to kidnap him (Arango 1995: 60). Given the feminine grammatical gender of the lexeme luna and the fact that in the Spanish and Latin American culture death is usually personified as a woman (Guthke 1999: 7), such image does not seem strange or unusual to the Spanish speakers. However, what will happen if we translate the poem into a language in which the equivalent of the word luna is of the masculine grammatical gender? The paper aims to examine two most recent Polish translations of García Lorca’s romance – Romanca o lunie, lunie by Leszek Engelking (2017) and Romanca o księżycu, księżycu by Jacek Lyszczyna (2017) – with a particular focus on the problem of grammatical gender in translation of the lexeme luna. The starting point for the author will be a thesis that any literary translation is a reconstruction of a non-standard linguistic picture of the world/linguistic worldview (językowy obraz świata) which, in turn, arises from a standard linguistic worldview embedded in each language, i.e., from the interpretation of the world in given language and culture shared by its speakers (Gicala 2018).
Źródło:
La traducción literaria en el contexto de las lenguas ibéricas; 249-268
9788323542841
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 60

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies