Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "cardiovascular risk factors" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Zapobieganie chorobom układu krążenia – program profilaktyczny wdrożony w wybranym przedsiębiorstwie
Prevention of cardiovascular diseases – Prophylactic program in a selected enterprise
Autorzy:
Siedlecka, Jadwiga
Gadzicka, Elżbieta
Szyjkowska, Agata
Siedlecki, Patryk
Szymczak, Wiesław
Makowiec-Dąbrowska, Teresa
Bortkiewicz, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2164005.pdf
Data publikacji:
2017-10-17
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
dieta
stres
aktywność fizyczna
palenie tytoniu
profilaktyka chorób układu krążenia
czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
dietary habits
stress
physical activity
smoking
prevention of cardiovascular disease
cardiovascular diseases risk factors
Opis:
Wstęp Choroby układu krążenia (ChUK), zaliczane do chorób związanych z pracą, są przyczyną 25% niezdolności do pracy i 50% wszystkich zgonów w Polsce, w tym 26,9% zgonów osób przed 65. rokiem życia. Założeniem pracy była analiza oczekiwań pracowników wybranego przedsiębiorstwa odnośnie do działań profilaktycznych ukierunkowanych na ChUK w zależności od płci. Materiał i metody Na potrzeby badania przygotowano ankietę obejmującą dane socjodemograficzne, charakterystykę pracy, czynniki środowiska pracy i pytania dotyczące oczekiwań respondentów odnośnie do planowanego programu profilaktycznego. Grupę badaną stanowiło losowo dobranych 407 pracowników wieloprofilowego przedsiębiorstwa. Średnia wieku badanych wynosiła 46,7 roku (odchylenie standardowe (standard deviation – SD) = 9,1) – 330 mężczyzn (81,1%) o średniej wieku = 46,9 roku (SD = 9,2) i 77 kobiet (18,9%) o średniej wieku = 45,9 roku (SD = 8,2). Badania przeprowadzono z zastosowaniem ankiety audytoryjnej. Wyniki Potrzebę działań w zakresie aktywności fizycznej (korzystanie z siłowni, basenu, sali gimnastycznej, kortu tenisowego) zgłosiło 56,5% badanych, a w zakresie walki z nałogiem palenia (sesje edukacyjne dotyczące zaprzestania palenia) – 24,6%. Niewielki odsetek osób był zainteresowany działaniami dotyczącymi zdrowego żywienia. Według większości badanych zakres badań profilaktycznych powinien być rozszerzony. Na podstawie niniejszych badań i danych z piśmiennictwa przygotowano program profilaktyczny przeznaczony dla przedsiębiorstwa, w którym przeprowadzono badania. Program i wyniki jego ewaluacji będą przedstawione w kolejnej publikacji. Wnioski Na podstawie uzyskanych wyników wykazano istotne ilościowe i jakościowe różnice dotyczące pozazawodowych i zawodowych czynników ryzyka ChUK między grupą kobiet a mężczyzn oraz preferencji dotyczących udziału w programach profilaktycznych. Wyniki wskazują, że przy planowaniu programów profilaktycznych należy uwzględniać różnice wynikające z płci. Med. Pr. 2017;68(6):757–769
Background In Poland cardiovascular diseases (CVD), classified as work-related diseases, are responsible for 25% of disability and cause 50% of all deaths, including 26.9% of deaths in people aged under 65 years. The aim of the study was to analyze employee expectations regarding CVD- oriented prophylactic activities in the selected enterprise. Material and Methods A questionnaire, developed for this study, consists of: socio-demographic data, job characteristics, occupational factors, and questions about the respondents’ expectations concerning the prevention program. The study group comprised 407 multi-profile company employees aged (mean) 46.7 years (standard deviation (SD) = 9.1), including 330 men (81.1%), mean age = 46.9 (SD = 9.2) and 77 women (18.9%), mean age = 45.9 (SD = 8.2) The study was performed using the method of auditorium survey. Results Employees declared the need for actions related to physical activity: use of gym, swimming pool, tennis (56.5%), smoking habits – education sessions on quitting smoking (24.6%). A few people were interested in activities related to healthy diet. According to the majority of the study group, the scope of preventive examinations should be expanded. Based on our own findings and literature data CVD- -oriented preventive program, addressed to the analyzed enterprise was prepared. The program will be presented in another paper. Conclusions The results showed significant quantitative and qualitative differences in the classic and occupational CVD risk factors between men and women, as well as in preferences for participation in prevention programs. Therefore, gender differences should be taken into account when planning prevention programs. Med Pr 2017;68(6):757–769
Źródło:
Medycyna Pracy; 2017, 68, 6; 757-769
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ polimorfizmu insercyjno-delecyjnego ACE na występowanie chorób sercowo-naczyniowych i udarów mózgu w ocenie współczesnych badaczy
Influence of insertion/deletion polymorphism of ACE on the incidence of cardiovascular diseases and stroke – modern scientists’ opinion
Autorzy:
Gaweł, Barbara
Gałka, Sabina
Wajgt, Andrzej
Mazurek, Urszula
Chłopicki, Bartosz
Głogowska-Ligus, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1061204.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
angiotensin II
angiotensyna II
cardiovascular diseases
cerebral stroke
polymorphism of angiotensin-converting enzyme
risk factors
czynniki ryzyka
udar mózgu
choroby sercowo-naczyniowe
polimorfizm genu kodującego konwertazę angiotensyny
Opis:
For many years strokes have been a priority research subject. The genetic background of strokes has been of particular interest during the last decade. Intensive research is conducted into the role of polymorphism of the genes whose protein products are involved in the mechanisms of the renin-angiotensin system. Especially interesting is the insertion/deletion (ID) polymorphism of the gene responsible for the encoding of the angiotensin- converting enzyme (ACE). The enzyme is a dipeptidyl carboxypeptidase transforming angiotensin I (Ang I) into angiotensin II (Ang II) and inactivating bradykinin. The gene of ACE was found in chromosome 17 in 1988 year. In 1990 Rigat et al. discovered polymorphism in the area of 3’ 16 intron of the ACE gene, located in band q23 of chromosome 17. DD homozygotes demonstrate a twice increased activity of the enzyme in plasma than II homozygotes, while ID heterozygotes demonstrate intermediate activity. The percentage of persons with high serum convertase activity (>40 nmol/min) is significantly greater among patients with arterial hypertension than in health persons. According to some researchers, the genotype DD, which is accompanied by higher ACE activity, may be an independent myocardial infarction risk factor, hyperplastic and dilatation cardiomyopathy, sudden cardiac death, and some complications of arterial hypertension. The D allele is a inconsiderable but independent risk factor for ischemic stroke. The investigation led among Polish population is evidenced that D allele is an independent risk factor for hemorrhage stroke.
W ostatnim dziesięcioleciu szczególne zainteresowanie budzi podłoże genetyczne udarów. Intensywne badania prowadzi się nad rolą polimorfizmu genów, których produkty białkowe są zaangażowane w mechanizmy działania układu renina-angiotensyna. Szczególne zainteresowanie wzbudził polimorfizm insercyjno-delecyjny (I/D) genu kodującego enzym konwertazę angiotensyny (ACE). Enzym jest dipeptydylokarboksypeptydazą przekształcającą angiotensynę I (Ang I) w angiotensynę II (Ang II) oraz inaktywującą bradykininę. Gen kodujący ACE zlokalizowany został w chromosomie 17. w roku 1988. W 1990 roku Rigat i wsp. wykryli istnienie polimorfizmu w okolicy 3’ 16. intronu genu dla ACE, zlokalizowanego w prążku q23 chromosomu 17. Homozygoty DD wykazują dwukrotnie większą aktywność enzymu w osoczu aniżeli homozygoty II, podczas gdy heterozygoty ID wykazują pośrednie aktywności. Odsetek osób z wysoką aktywnością konwertazy w surowicy (>40 nmol/min) jest znacząco większy u chorych na nadciśnienie tętnicze aniżeli u osób zdrowych. Według niektórych badaczy genotyp DD, któremu towarzyszy wyższa aktywność enzymu ACE, może być niezależnym czynnikiem ryzyka zawału serca, kardiomiopatii przerostowej i roztrzeniowej, nagłego zgonu sercowego oraz niektórych powikłań nadciśnienia tętniczego. Allel D jest nieznacznym, ale niezależnym czynnikiem ryzyka udarów niedokrwiennych mózgu. Badania przeprowadzone w populacji Polaków wykazały, że allel D jest niezależnym czynnikiem ryzyka udarów krwotocznych mózgu.
Źródło:
Aktualności Neurologiczne; 2006, 6, 1; 44-47
1641-9227
2451-0696
Pojawia się w:
Aktualności Neurologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ czynników środowiskowych na powstawanie chorób układu krążenia – wybrane problemy
The influence of environmental factors on pathogenesis of circulation system diseases – selected problems
Autorzy:
Jerzemowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1961954.pdf
Data publikacji:
2009-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
chroby układu krążenia
środowiskowe czynniki ryzyka
environmental risk factors
cardiovascular disease
Opis:
Environmental factors affect human organism in many ways. They can stabilize, modify or be the cause of many diseases, particularly of circulation system. Diseases of circulation system at the end of the last millennium in USA were the cause of 38% of all deaths. Such high degree of mortality causes necessity of undertaking prophylactic actions in order to reduce the negative influence of risk factors, particularly those environment factors which influence on pathogenesis of some diseases can be modified. Environment might be the factor which causes heart disease by: oxidation stress, inflammatory process, induction of coagulation system, dysfunction of autonomic system. Schetler (70) divided the factors favoring diseases of circulation system into two groups: risk factors (which have admitted participations in pathogenesis of heart and vascular diseases) and environmental factors which significance in pathogenesis of heart diseases still increases. It is commonly acknowledged that environmental factors which favor development of many diseases of circulation system belong to: physical factors polluting the air, water, soil and food, noise, electromagnetic field, ionizing radiation and electric energy. Most of them are industrial pollution – organic and non-organic. They include also six basic air pollution compounds (ozone, CO2, SO2, CO, PbO4, dust); chemical elements (Pb, Hg, Cd, CO, As, lack of Se); medicaments; alcohol and drug inducing stupor; smoking and passive smoking. Also malnutrition and low physical activity increase the risk of occurrence of many circulation system diseases. The described situation is magnified by the fact, that present civilization still increases the number of environmental factors negatively influencing heart-vascular system.
Źródło:
Studia Ecologiae et Bioethicae; 2009, 7, 1; 35-48
1733-1218
Pojawia się w:
Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiedza uczniów szkół licealnych na temat czynników ryzyka chorób układu krążenia
Secondary school students’ knowledge on risk factors for cardiovascular diseases
Autorzy:
Mazanek, Agnieszka
Dąbek, Józefa
Głogowska-Ligus, Joanna
Gąsior, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035333.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Tematy:
czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego
uczniowie
wiedza
cardiovascular risk factors
students
knowledge
Opis:
Introduction: Cardiovascular diseases constitute the most frequent cause of death, even exceeding cancer. The so--called risk factors, both modifiable and non-modifiable, play a significant role in their development. methods: 200 secondary school students, aged 16–19 years, participated in the study (137 girls and 63 boys). The study was conducted by means of the authors’ own survey questionnaire. Results: The vast majority of respondents (187; 93.5%) appropriately indicated obesity, hypercholesterolemia and smoking as modifiable risk factors. Nearly half of the respondents (96; 48%) appropriately recognised abdominal obesity based on waist size measurements and in the vast majority (157; 78.5%) correctly marked body mass index (BMI) for proper body weight. Most (136; 68%) knew about arteriosclerosis, the aftermaths of excessive salt consumption (158; 79%), fast food (184; 92%) and alcohol (139; 69.5%). Definitely fewer students (63; 31.5%) indicated the sources of cholesterol in food and appropriately defined the notion of HDL (72; 36%) and BMI (73; 36.5%). Conclusion: Secondary school students’ knowledge on the risk factors for cardiovascular diseases is incomplete. There is a need to implement health education aimed at reducing the prevalence of risk factors at a young age and/or their elimination, and as a result preventing the development and progression of cardiovascular diseases.
Wstęp: Choroby układu krążenia stanowią najczęstszą przyczynę zgonów, częstszą nawet niż choroby nowotworowe. W ich rozwoju istotne znaczenie mają zarówno modyfikowalne, jak i niemodyfikowalne czynniki ryzyka. METODY: Badaniem objęto 200 uczniów (137 dziewcząt i 63 chłopców) szkół licealnych w wieku 16–19 lat. Badanie przeprowadzono za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety. WYNIKI: Zdecydowana większość badanych (187; 93,5%) jako modyfikowalne czynniki ryzyka poprawnie wskazała otyłość, hipercholesterolemię i palenie tytoniu. Prawie połowa badanych (96; 48%) na podstawie obwodu pasa potrafiła rozpoznać otyłość brzuszną, a zdecydowana większość (157; 78,5%) poprawnie zaznaczyła zakres BMI (body mass index) dla prawidłowej masy ciała. Większość ankietowanych (136; 68%) wiedziała, czym jest miażdżyca, jakie są konsekwencje nadmiernego spożywania soli (158; 79%), posiłków typu fast food (184; 92%) oraz alkoholu (139; 69,5%). Zdecydowanie mniej ankietowanych (63; 31,5%) prawidłowo wskazało źródła cholesterolu w pokarmach oraz poprawnie zdefiniowało pojęcia HDL (72; 36%) i BMI (73; 36,5%). WNIOSKI: Wiedza uczniów szkół licealnych na temat czynników ryzyka chorób układu krążenia jest niepełna. Konieczne jest prowadzenie działalności w zakresie oświaty zdrowotnej, mającej na celu zmniejszenie rozpowszechnienia czynników ryzyka już w młodym wieku i/lub ich eliminację, a w konsekwencji zapobieganie rozwojowi i progresji chorób układu krążenia.
Źródło:
Annales Academiae Medicae Silesiensis; 2019, 73; 43-52
1734-025X
Pojawia się w:
Annales Academiae Medicae Silesiensis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiedza pacjentów przychodni rejonowej POZ w Białej Podlaskiej na temat czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego a ich zachowania zdrowotne
The knowledge of patients in the district clinic in Biała Podlaska with regard to the risk factors for cardiovascular diseases and their health behaviours
Autorzy:
Siedlecka, Małgorzata
Żukiewicz-Sobczak, Wioletta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/565333.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Akademia Bialska Nauk Stosowanych im. Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Tematy:
czynniki ryzyka
choroby układu sercowo-naczyniowego
świadomość pacjentów
risk factors
cardiovascular diseases
patients’ awareness
Opis:
Wstęp. Celem niniejszej pracy była ocena stanu wiedzy pacjentów rejonowej przychodni POZ na temat czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, a także ogólna charakterystyka czynników ryzyka chorób układu krążenia oraz metody zapobiegania tym schorzeniom. Materiał i metody. Badaniem objęto pacjentów rejonowej poradni na terenie powiatu bialskiego. Grupę badaną stanowiło 100 osób w tym 47 mężczyzn i 53 kobiety. Zastosowaną metodą badania była metoda sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kart ankiet autorskiego projektu. Uzyskane wyniki badań opracowano statystycznie przy użyciu programów statystycznych. Wyniki. Najważniejszym czynnikiem ryzyka wśród badanych respondentów był stres, brak aktywności fizycznej oraz niezdrowe i nieregularne odżywianie się, nadwaga, a także otyłość. Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań wysunięto następujące wnioski: 1. W badanej populacji głównym czynnikiem ryzyka był stres. 2. Badani pacjenci wykazują dużą świadomość zasad zdrowego stylu życia oraz prawidłowego odżywiania.
Introduction. The aim of this study was to assess the state of knowledge among patients in the local health care clinic about cardiovascular disease risk factors, as well as the general characteristics of risk factors for cardiovascular diseases and methods of preventing these diseases. Material and methods. The study included patients from the local counselling centre in the Biała Podlaska District. The study group consisted of 100 people, including 47 men and 53 women. The applied research method was the method of a diagnostic survey using questionnaire cards designed by the author. The obtained results were statistically analysed using statistical programs. Results. The most important risk factor reported by the respondents was stress, lack of physical activity as well as unhealthy and irregular nutrition, overweight as well as obesity. Conclusions. The following conclusions were made on the basis of the conducted research: 1. Stress was the main risk factor in the researched population. 2. Researched patients are highly aware of the principles of healthy lifestyle and appropriate nutrition.
Źródło:
Rozprawy Społeczne; 2018, 12, 3; 79-83
2081-6081
Pojawia się w:
Rozprawy Społeczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Which health professionals are most at risk for cardiovascular disease? Or do not be a manager
Autorzy:
Sovova, Eliska
Nakladalová, Marie
Kaletova, Marketa
Sovova, Marketa
Radova, Lenka
Kribska, Michaela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2178788.pdf
Data publikacji:
2014-03-22
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
cardiovascular
event
hospital employees
risk factors
Opis:
Objectives: Health care workers constitute a high-risk occupational category owing to the character of their work that includes high-risk environment, shift work and mental as well as physical stress. In occupational medicine, caring for their health condition should be a priority and include measures aimed at preventing cardiovascular diseases. The study aimed at determining the prevalence of cardiovascular disease (CVD) risk factors in employees of a large hospital and assessing their effect on the incidence of cardiovascular events. Materials and Methods: The group comprised 3124 employees with a mean age of 36.1 years (SD = 11.4), out of whom 562 were males (mean age of 37.1 years, range: 18-72; SD = 12.26) and 2562 were females (mean age of 35.9 years, range: 18-68; SD = 11.24). At their initial examination, the employees filled in a questionnaire on basic CVD risk factors (according to valid recommendations). This was supplemented with objective data to determine the risk of CVD using valid charts. From this group, a subset of persons at a high or intermediate risk was selected, comprising 247 individuals with a mean age of 54.1 years (SD = 5.73). After 5-9 years (mean 7.24±1.38 years), they either underwent another examination or their health status was ascertained by phone or in a computer database. The end point was the incidence of cardiovascular events (sudden death, acute myocardial infarction, unstable angina pectoris, percutaneous coronary intervention, cardiac failure, stroke or transient ischemic attack). Results: The end point was noted in a total of 15 males (6.07%) and 6 females (2.42%), being statistically significantly present in managers (males p < 0.00007, females p < 0.00001), male physicians/surgeons (p < 0.025), tertiary-educated males (p < 0.0095), female smokers (p < 0.015), male ex-smokers (p < 0.007), overweight or obese males (p < 0.02) and those with the waist-to-hip ratio above 1.0 (p < 0.005). Conclusions: Cardiovascular events are most likely to occur in obese male physicians/surgeons holding managerial positions and in female managers.
Źródło:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health; 2014, 27, 1; 71-77
1232-1087
1896-494X
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The risk factors of non-communicable (civilization) diseases and their prevention
Czynniki ryzyka chorób cywilizacyjnych (niezakaźnych) i ich prewencja
Autorzy:
Stančiak, J.
Novotný, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/271496.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
Tematy:
choroby cywilizacyjne
choroby układu sercowo-naczyniowego
miażdżyca
czynniki ryzka
śródbłonek
profilaktyka
non-communicable diseases
cardiovascular diseases
atherosclerosis
arteriosclerosis
risk factors
endothelium
dysfunction of endothelium
prevention
Opis:
Non-communicable (civilization) diseases play a crucial role in nowadays hectic world, full of traps and surprises. They have become a world-wide problem. Civilization diseases are chronic and they make the quality of patients life to be worse. It can not be forgotten that this kind of diseases means also great social problem. Civilization diseases are the reason for many temporary and permanent disabilities. However, at the time when some signs of civilization disease appear probably it is too late to solve the problem - prevention is on the first place. At that time one or more organs and organ systems could be affected. Today on the first place there are cardiovascular diseases, but it is completely different situation to the year 1900. At that time infections and malnutrition were most common reason for death, especially when appearing in epidemy. Coronary (atherosclerotic) disease is the most frequent fatality cause in industrially developed countries. Men are more often afflicted than women with the ratio of 4:1, however, at the age up to forty, it is as high as 8:1, and at the age of seventy it is 1:1. The clinical manifestation occurs most frequently at the age of 50-60 years by men, and at the age of 60-70 years by women. Cardiovascular diseases represent more than 10% of all diseases all around the world also at the end of the twentieth century (at the break of the millenniums).Atherosclerosis is a complex pathological process that includes lipoprotein accumulation, its further modification, increased peroxidase stress, as well as inflammatory, angiogenetic and fibroproliferatory responses mixed with extracellular matrix and accumulation of lipids. A typical feature of atherosclerosis is endothelium dysfunction, which is often manifested as a reduced vasodilatory phenotype, contributing to the reduction of translucency of the vessels. Nursing is a scientific branch which integrates knowledge of other sciences dealing with the study of human beings, society and environment. The most characteristic feature of nursing is the complex approach towards man in order to preserve and support health, and in prevention and care of the sick. Nursing also plays a significant and irreplaceable role in prevention, therapy and dispensatory care of cardiovascular diseases.
Choroby cywilizacyjne odgrywają kluczową rolę w codziennym zabieganym świecie, pełnym problemów i niespodzianek. Stały się one ogólnoświatowym problemem. Choroby cywilizacyjne są przewlekłe i prowadzą do pogarszania standardu życia osób na nie cierpiących. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż choroby cywilizacyjne są dużym problemem społecznym. Choroby cywilizacyjne są powodem wielu tymczasowych i długotrwałych utrudnień. Na ogół gdy pojawiają się jakieś znamiona chorób cywilizacyjnych jest już prawdopodobnie za późno, aby je zwalczać. Kluczową zatem staje się ich profilaktyka. W tym czasie choroby te mogą już wywierać wpływ na jeden lub więcej narządów lub układów. Dzisiaj na pierwszym miejscu plasują się choroby układu sercowo-naczyniowego, jednak z zupełnie odmienną sytuacją mieliśmy do czynienia w roku 1900. Wówczas to infekcje i niedożywienie były najczęstszą przyczyną zgonów, zwłaszcza, kiedy osiągały rozmiar epidemii. Choroba wieńcowa jest najczęstszą przyczyną zgonów w krajach wysoko rozwiniętych przemysłowo. Mężczyźni są czterokrotnie bardziej narażeni niż kobiety. Około 40. roku życia stosunek ten wynosi 8:1 natomiast po 70. roku częstość występowania jest porównywalna. Objawy kliniczne pojawiają się u mężczyzn najczęściej w przedziale pomiędzy 50. a 60. rokiem, u kobiet natomiast pomiędzy 60. a 70. rokiem życia. Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią około 10% wszystkich schorzeń na całym świecie również na przełomie XX i XXI wieku. Miażdżyca jest złożonym patofizjologicznym procesem, na który składa się akumulowanie lipoprotein, w następstwie czego dochodzi do wzrostu aktywności peroksydazy. To z kolei prowadzi do występowania stanu zapalnego inicjując angiogenetyczną i fibroproliferacyjną reakcję w macierzy pozakomórkowej i akumulowanie lipidów. Typową cechą miażdżycy jest zaburzenie funkcji śródbłonka, która często przejawia się zespołem ograniczonej wazodilatacji, to z kolei prowadzi do zmniejszenia przepuszczalności ściany naczyń. Pielęgniarstwo jest specyficzną dziedziną nauki, która łączy naukę z wiedzą dotyczącą ludzi, społeczeństwa i środowiska. Najbardziej znamienitą cechą pielęgniarstwa jest złożone podejście do człowieka w celu ochrony jego zdrowia, także profilaktyki i opieki nad chorymi. Pielęgniarstwo pełni znaczącą i niezastąpioną rolę w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego.
Źródło:
Journal of Ecology and Health; 2011, R. 15, nr 5, 5; 247-253
2082-2634
Pojawia się w:
Journal of Ecology and Health
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The effectiveness of screening for major cardiovascular risk factors in the population of small towns in Poland
Autorzy:
Rutkowski, Marcin
Wierucki, Łukasz
Wojciechowska, Agata
Zdrojewski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1197573.pdf
Data publikacji:
2021-05-25
Wydawca:
Gdański Uniwersytet Medyczny
Tematy:
cardiovascular diseases
risk factors
screening
Opis:
Background: Screening represents an important tool to improve detection of cardiovascular risk factors. Uniform standards for screening programs and for evaluation of their effectiveness are still lacking. Material and methods: The results of the Polish 400 Cities Project (P400CP) were analyzed by age and gender, and with regard to the prevalence and awareness of cardiovascular risk factors. The P400CP population were volunteers reporting for screening tests in small towns, and a representative sample was used as control. Results: Mean age in the screening group was 10 years more than in the representative sample. Two thirds of participants were women. First-time diagnosis rates for elevated arterial blood pressure, hyperglycemia and hypercholesterolemia in the screening were 28%, 15% and 51%, respectively. Almost 40% of participants reported previously diagnosed hypertension (vs. 25% of the control sample), 7% vs. 4% reported diabetes and 16% vs. 9% – hypercholesterolemia. Smokers represented 16.5% of participants (36% of the control sample). Conclusions: “Open” screening programs fail in targeting young adults, especially males, and people reporting for screening are often already diagnosed with arterial hypertension and/or diabetes. Despite these limitations, “open” screening is effective in detecting undiagnosed cases of hypercholesterolemia. Non-smokers report for screening tests more often.
Źródło:
European Journal of Translational and Clinical Medicine; 2021, 4, 1; 57-64
2657-3148
2657-3156
Pojawia się w:
European Journal of Translational and Clinical Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Społeczeństwo terapeutyczne a globalizacja – socjologiczny i epidemiologiczny kontekst przewlekłych chorób niezakaźnych (NCD)
Therapeutic society and globalization – sociological and the epidemiological context of non-communication diseases
Autorzy:
Bielecki, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/412846.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
społeczeństwo terapeutyczne
czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych
choroby serca i naczyń
poziom świadomości profilaktycznej racjonalizm prewencyjny profilaktyczna ignorancja
badania kwestionariuszowe
therapeutic society
risk factors of non-communicable diseases (NCD)
cardiovascular diseases (CVD)
level of preventive awareness
preventive rationalism
prophylactic ignorance
questionnaire survey
Opis:
Artykuł prezentuje wybraną część wyników największego, reprezentatywnego badania epidemiologicznego w Polsce – Wieloośrodkowego Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności (WOBASZ), którego główny cel określa się jako ocenę stopnia zagrożenia ludności polskiej chorobami serca i naczyń, ergo – poziomu czynników ryzyka i stopnia ich kontroli. Generalnie – co piąty uczestniczący w pomiarze respondent z województw łódzkiego i lubelskiego (N = 2212) nie wykazał żadnej wiedzy nt. innych aniżeli farmakologiczne sposobów zapobiegania CHUK, a także nie wiedział nic na temat chorób i powikłań, które może spowodować nieleczone nadciśnienie tętnicze. W jednym i drugim przypadku, w sposób istotny statystycznie, niewiedza ta częściej charakteryzowała uczestniczących w badaniu mężczyzn aniżeli kobiety, częściej osoby z niskim poziomem wykształcenia, reprezentantów najmłodszej i najstarszej kategorii wieku, a także – respondentów deklarujących najniższe dochody netto per capita. To zaś może świadczyć m.in. o istnieniu groźnego status quo, utrzymującego się w czasie „trendu społecznej niewiedzy” w zakresie profilaktyki chorób serca i naczyń. Trendu, co warte podkreślenia, dotyczącego aż 1/5 polskiego społeczeństwa. Choć 80% badanych posługuje się jakąś świadomością typu profilaktycznego (przynajmniej na poziomie werbalnych deklaracji), to jednak teza o co najmniej dobrej sytuacji w tym zakresie jest – w naszej ocenie – co najmniej ryzykowna.
The article presents selected results of the biggest representative epidemiological survey conducted in Poland – WOBASZ. The main aim of this survey is to evaluate a number of Poles threatened by CVD, the level of risk factors and a degree of its’ control. In general, every fifth respondent from the voivodships of Lodz and Lublin (N = 2212) who participated in the health measure, did not prove any knowledge concerning ways of preventing CVD, anything about diseases which can be the result of untreated high blood-pressure. In both examples this lack of knowledge was more common among men rather than women, what is significant when statistics are taken into consideration. Yet, it was more frequent among less-educated, representatives of the youngest and the oldest age category, and respondents, who have declared the lowest income netto per capita. It means that the dangerous status quo exists; persistent, long-lasting so called ‘trend of social ignorance’ in the range of CVD prophylaxis. This tendency, what is worth emphasizing, relating to 1/5 Polish society. And though on the other hand 80% respondents do have some preventive awareness (at least on the level of verbal declarations), the thesis about good situation in this matter is – in our opinion – the least risky.
Źródło:
Przegląd Socjologiczny; 2012, 61, 2; 57-80
0033-2356
Pojawia się w:
Przegląd Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rzadkie choroby układu krążenia w kontekście opieki profilaktycznej nad pracownikiem
Rare cardiovascular diseases in the context of occupational health care
Autorzy:
Salska, Agata
Chiżyński, Krzysztof
Salski, Witold
Wiszniewska, Marta
Walusiak-Skorupa, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166194.pdf
Data publikacji:
2015-02-20
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
praca
choroby układu krążenia
tętniak aorty
kardiomiopatia tako-tsubo
zespół Brugada
nagła śmierć sercowa
occupational risk factors
cardiovascular risk
aortic aneurysm
tako-tsubo cardiomyopathy
Brugada syndrome
sudden cardiac death
Opis:
Zarówno w Polsce, jak i innych krajach Europy obserwuje się korzystną tendencję zmniejszania chorobowości i umieralności z powodu chorób układu krążenia. Nadal jednak są one jednym z najistotniejszych problemów zdrowotnych w populacji polskiej i europejskiej. Nie tylko bowiem stanowią przyczynę blisko połowy zgonów (w tym przedwczesnych), ale wpływają także na jakość życia pod względem zdrowotnym i społeczno-ekonomicznym poprzez ograniczanie możliwości podjęcia i/lub kontynuowania pracy zawodowej. Choroby układu krążenia coraz częściej dotyczą osób młodych i aktywnych zawodowo, których aktywność zawodowa, organizacja pracy oraz narażenie na szkodliwe i uciążliwe warunki środowiska pracy mogą z kolei istotnie wpływać na rozwój i przebieg chorób układu krążenia. Celem pracy jest prezentacja opublikowanych danych dotyczących związku rzadszych chorób i patologii układu krążenia z pracą zawodową, a także tych chorób i patologii, których związek z wykonywanym zawodem nie został udokumentowany w sposób pewny, ale które mogą mieć znaczenie w ochronie zdrowia osób pracujących. Omówiono m.in. kardiomiopatię tako-tsubo, tętniaka aorty, rozwarstwienie aorty, tamponadę osierdzia, zespół Brugadów i nagłą śmierć sercową. Oprócz tego w artykule zasygnalizowano nowe zagadnienia, pojawiające się wraz z rozwojem nowoczesnych technik diagnostycznych i terapeutycznych w kardiologii, takie jak postępowanie z osobami z wszczepionym kardiostymulatorem oraz użycie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych. Powyższe zagadnienia zostały przedstawione w kontekście ich związku z pracą zawodową pacjentów, z uwzględnieniem możliwych do podjęcia działań w ramach opieki profilaktycznej nad pracownikiem. Med. Pr. 2014;65(6):847–856
In Poland like in other European countries a favorable trend towards reducing morbidity and mortality from cardiovascular disease has been observed. Nevertheless they are still one of the most important health problems in the population, responsible for nearly half of all deaths, including premature deaths. They also affect the quality of life in terms of health and socio-economic development, limiting the possibility of taking and/or continuing employment. Nowadays, cardiovascular diseases have become more common among young, professionally active people. Their professional activity, work organization and exposure to a broad range of occupational factors and environmental conditions may significantly influence the development and course of the cardiovascular disease. The aim of the study was to present the relationship between occupation and some rarer diseases and cardiovascular pathologies, as well as those in which this relationship has not as yet been fully evidenced, however, they may play an important role in workers’ health care. In this paper tako-tsubo cardiomyopathy, aortic aneurysm, aortic dissection, pericardial tamponade, Brugada syndrome and sudden cardiac death are discussed. In addition, the authors indicate new issues emerging along with the development of modern diagnostic and therapeutic techniques in cardiology, such as the care of patients with implanted pace-maker and the use of automated external defibrillators. These issues are presented in the context of their relationship with the occupation, taking into account the activities possibly to be undertaken under preventive care programs. Med Pr 2014;65(6):847–856
Źródło:
Medycyna Pracy; 2014, 65, 6; 847-856
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Relationship between occupational stress and cardiovascular diseases risk factors in drivers
Autorzy:
Biglari, Hamed
Ebrahimi, Mohammad H.
Salehi, Maryam
Poursadeghiyan, Mohsen
Ahmadnezhad, Iman
Abbasi, Milad
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2168373.pdf
Data publikacji:
2016-11-18
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
risk factors
cardiovascular diseases
occupational stress
Osipow
drivers
cardiovascular risk factors
Opis:
Objectives Of all work stressors, occupational stress is the leading cause of many disorders among workers. Drivers are classified as a high risk group for work related stress. This study set out to determine the relationship between risk factors of cardiovascular diseases and occupational stress among drivers. Material and Methods Two hundred and twenty two Ilam’s intercity drivers were selected for the study. For measuring work stress, the Osipow work stress questionnaire was used. After a 10-h fasting period, systolic and diastolic blood pressure was recorded. Intravenous blood samples were taken to determine cholesterol, triglyceride and blood glucose levels. The independent samples t-test and Pearson’s correlation test were used to assess the relationship between variables and occupational stress. Results Seventy-one percent of the intercity drivers suffered from average to acute stress, and 3.1% of them suffered from acute stress. There was no significant relationship between occupational stress and diastolic blood pressure (p = 0.254) among the drivers. Nevertheless, the Pearson’s correlation test demonstrated a strong relationship between work stress and blood glucose (p < 0.01), while no strong correlation was found for blood triglycerides and cholesterol levels. Conclusions Based on the results, high rates of occupational stress were observed in the Ilam’s intercity drivers. Occupational stress may have effect on blood glucose levels but the results did not suggest a considerable relationship between risk factors of cardiovascular diseases and occupational stress among intercity drivers. Int J Occup Med Environ Health 2016;29(6):895–901
Źródło:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health; 2016, 29, 6; 895-901
1232-1087
1896-494X
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Processed legume seed products and their significance in the prevention of cardiovascular diseases®
Przetwory z nasion roślin strączkowych i ich znaczenie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego®
Autorzy:
Lachowicz, Katarzyna
Stachoń, Małgorzata
Kołota, Aleksandra
Skolmowska, Dominika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1535629.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie
Tematy:
legume seeds pulses
soybean
cardiovascular risk
cardiometabolic factors
nasiona roślin strączkowych
soja
ryzyko sercowo-naczyniowe
czynniki kardiometaboliczne
Opis:
Cardiovascular diseases (CVDs) have been the main cause of death in Europe for years. The development and the course of the CVDs depends on a variety of factors, among other things, nutritional ones. Legume seed products contain high levels of nutrients and phytochemicals linked with the cardiovascular health benefits. The paper provides up-to-date knowledge on the nutritional value and processing and utilization of legume seeds as well as effects exerted by nutrients and bioactive compounds contained in legumes on the cardiometabolic risk factors intermediating in development of cardiovascular diseases. Familiarity with these issues is necessary for a proper planning of nutrition in patients with CVDs risk.
Choroby sercowo-naczyniowe (CVDs) są od lat główną przyczyną zgonów w Europie. Rozwój i przebieg CVDs zależy od wielu czynników, w tym żywieniowych. Przetwory z nasion roślin strączkowych są bogatym źródłem składników odżywczych i fitozwiązków, które wpływają korzystnie na układ sercowo-naczyniowy. W artykule scharakteryzowano aktualną wiedzę na temat wartości odżywczej, procesów przetwórczych i wykorzystania nasion roślin strączkowych oraz wpływu składowników w nich zawartych na kardiometaboliczne czynniki ryzyka pośredniczące w rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Ich znajomość jest niezbędna do prawidłowego planowania żywienia dla osób z ryzykiem CVDs.
Źródło:
Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego; 2020, 2; 168-184
0867-793X
2719-3691
Pojawia się w:
Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prevention of cardiovascular risk factors in postmenopausal women receiving transdermal hormonal replacement therapy
Zapobieganie sercowo-naczyniowym czynnikom ryzyka u kobiet pomenopauzalnych otrzymujących przezskórną hormonalną terapię zastępczą
Autorzy:
Sieja, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2052604.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Akademia Bialska Nauk Stosowanych im. Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Tematy:
postmenopause
transdermal hormone replacement therapy
estradiol
lipids
risk factors
cardiovascular diseases
okres pomenopauzalny
przezskórna hormonalna terapia zastępcza
lipidy
czynniki ryzyka
schorzenia sercowo-naczyniowe
Opis:
Postmenopausal women have higher risks and incidence of hypertension and cardiovascular disease (CVD) compared to premenopausal. In Women’s Health Initiative (WHI) studies restricted to younger postmenopausal women show that initiation of hormonal replacement therapy (HRT) closer to menopause reduced the risk of CVD. The aim of the study was the evaluation of the actual state of knowledge connected with the influence on transdermal hormonal replacement therapy (HRT), in early postmenopausal women, on the concentrations of sex hormones, lipids, coagulation markers and other parameters associated with cardiovascular risk. In women receiving transdermal hormonal replacement therapy, the significant decrease of concentrations of TC, LDL-C, lipoprotein (a), homocysteine, fibrinogen, C-reactive protein, and the increase of concentrations of HDL-C, PC-protein, PS-protein and antithrombin III in blood serum were found. This regimen did not increase arterial blood pressure. Conclusions: 1. In early postmenopausal women receiving transdermal hormonal replacement therapy the levels of estradiol, estrone and progesterone in blood serum assured the optimal concentration of these hormones. − 2. Long-term transdermal hormonal replacement therapy in early postmenopausal women resulted in beneficial effects on the concentration of sex hormones, lipids, coagulation markers and other parameters associated with cardiovascular risk. − 3. Favourable biophysical and biochemical results of the long – term transdermal hormonal replacement therapy, indicate that the presented mode of hormonal treatment is the procedure of choice in the prophylaxis and treatment of early postmenopausal women with the biochemical risk factors of arteriosclerotic vascular diseases.
Okres pomenopauzalny u kobiet cechuje się większym ryzykiem i częstością nadciśnienia tętniczego i schorzeń sercowo-naczyniowych w porównaniu z okresem premenopauzalnym. W badaniu pod nazwą Women’s Health Initiative (WHI) wykazano, że rozpoczęcie hormonalnej terapii zastępczej we wczesnym okresie pomenopauzalnym redukuje ryzyko schorzeń sercowonaczyniowych u kobiet. Celem pracy była ocena aktualnego stanu wiedzy związanego z wpływem przezskórnej hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) we wczesnym okresie pomenopauzalnym na stężenia hormonów płciowych, lipidów, czynniki krzepnięcia krwi i inne parametry związane z ryzykiem sercowo-naczyniowym. U kobiet otrzymujących przezskórną hormonalną terapię zastępczą stwierdzono istotne obniżenie stężeń TC, LDL-C, lipoproteidy (a), białka C-reaktywnego oraz wzrost stężeń HDL-C, białek PC i PS i antytrombiny III w surowicy krwi. Przezskórny sposób podawania hormonalnej terapii zastępczej nie powoduje wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Wnioski: 1. Przezskórna hormonalna terapia zastępczą zastosowana we wczesnym okresie pomenopauzalnym zapewnia optymalne stężenia estradiolu, estronu i progesteronu w surowicy krwi. – 2. Długotrwale stosowana we wczesnym okresie pomenopauzalnym, przezskórna hormonalna terapia zastępcza wpływa korzystnie na stężenia hormonów płciowych, lipidów, czynniki krzepnięcia krwi i inne parametry związane z ryzykiem sercowo-naczyniowym. – 3. Korzystne biofizyczne i biochemiczne wyniki stosowania długotrwałej przezskórnej hormonalnej terapii zastępczej wskazują, że przedstawiony sposób leczenia hormonalnego jest procedurą z wyboru w profilaktyce i leczeniu kobiet we wczesnym okresie pomenopauzalnym z biochemicznymi czynnikami ryzyka miażdżycowych chorób naczyniowych.
Źródło:
Health Problems of Civilization; 2016, 10, 2; 20-24
2353-6942
2354-0265
Pojawia się w:
Health Problems of Civilization
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prevention of cardiovascular disease in a rural general practice
Autorzy:
Tomiak, Elżbieta
Chlabicz, Sławomir
Mizgała, Elżbieta
Lukas, Witold
Panasiuk, Lech
Drzastwa, Witold
Jankowska-Zduńczyk, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/987099.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
cardiovascular risk factors
prevention
primary care
Opis:
Introduction. Cardiovascular disease (CVD) prophylaxis in general practice, especially in rural areas, is a major organizational challenge. Objective. The aim of this study was to determine the prevalence of CVD risk factors in the studied population, and to identify the effect of the number of planned prophylactic consultations on selected clinical parameters, risk factors, and total cardiovascular risk on the SCORE scale (Systemic Coronary Risk Evaluation). Materials and method. The study included patients of a rural general practice, aged 35–55 years, with at least one modifiable CVD risk factor. Medical history was obtained, a physical examination performed, blood glucose levels, lipid profile, BMI, waist circumference and blood pressure measured and the SCORE cardiovascular risk at baseline and at the end of the study calculated. All participants were provided with targeted specific education. Analysis was performed in two groups of patients (1 and 2), where group 1 had one more prophylactic consultation than Group 2. Results. The results at baseline and a year later were compared in pharmacologically untreated patients, 26 in Group 1 and 34 in Group 2. In Group 1, which had had more prophylactic consultations, a statistically significant decrease was found in the mean systolic blood pressure: 131.000–124.782 (p= 0.02721), mean diastolic blood pressure: 86.846–83.462 (p=0.01111), and a statistically significant decrease in total cardiovascular risk on the SCORE scale (p=0.0478). Conclusions. The higher number of preventive consultations had an impact on a statistically significant decrease in mean blood pressure and mean SCORE value. The year-long cardiovascular disease prophylaxis programme proved less effective than expected, and neither a decrease in body weight nor an improvement in lipid metabolism was achieved in any of the groups.
Źródło:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2016, 23, 4
1232-1966
Pojawia się w:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prevalence of hypertension and major cardiovascular risk factors in healthy residents of a rural region in south-eastern Poland - 1997–2008/9
Autorzy:
Płaczkiewicz, Daniel
Puźniak, Marek
Kleinrok, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/989090.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
risk factors
cardiovascular diseases
rural population
Opis:
Introduction and objective. The aim of this study was to show the prevalence of hypertension and major risk factors of cardiovascular disease among healthy adults in an agricultural region of south-eastern Poland, and the changes which have occurred in this area during the 12-year follow-up. Materials and method. 1,233, mostly rural inhabitants of Zamosc County without previous history of diabetes and CVD were subjected to analysis. Prevalence of hypertension and major cardiovascular risk factors were evaluated. Changes in the prevalence of risk factors between 1997 – 2008 were analyzed. Results. 33.0% of the examined population are active smokers, and there was a 1.8-fold increase (p = 0.0009). The percentage of people with hypercholesterolemia between 1997 – 2008/9 increased almost 2-fold (p<0.0001) and now it is 62.3%. The number of people with high blood pressure decreased nearly by a half (46%, p <0001) and it is currently 25.8%. Improper waist circumference was observed in 32.8% of the population (33.1% women, 26.5% men). Abdominal obesity decreased among men (48%; p=0.0008) and rural residents (29%, p=0.01). In comparison with 1997, in 2008 2009, the cardiovascular risk assessed using SCORE tables increased. The percentage of people with high-risk (≥5%) almost tripled in the general population (p=0.0183) and increased 4-fold in men (p=0.0145). Conclusions. Detection of hypertension in the rural region in which the survey was carried out is still too low. Actions against tobacco addiction should be a major component of health-education programmes for the rural areas of south-eastern Poland.
Źródło:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2016, 23, 3
1232-1966
Pojawia się w:
Annals of Agricultural and Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies