Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "XVII wieku" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-75 z 75
Tytuł:
Małżeństwo w nowożytnym Gdańsku w świetle XVI- i XVII-wiecznych portretówmieszkańców miasta.
Marriage in Early Modern Gdańsk in view of the 16th and 17th-century portraits of its citizens
Autorzy:
Jaśniewicz, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560278.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Instytut Historii Sztuki
Tematy:
Gdańsk w XVI- i XVII- wieku
Opis:
The period of the Reformation came along with a new definition of marriage comprehended as fulfilling God’s law on Earth. Performing this imposed by God duty was essential both from personal perspective and for the benefit of the society. Marriage achieved, according to the Lutherans, the range of one of pillars of the Earth order, and in Calvinist version it took on the role of a joint between earth and divine orders. The representatives of both the of Reformation camps underlined the role of secular authorities in imposing moral standards. The supervision over the institution of marriage came in this way under secular jurisdiction which demanded laws according to God’s will. This formula was also accepted in Gdańsk. As ‘natural foundation of social order’ marriage was a state legally required. The portraits of the dwellers of Gdańsk reflect Early Modern system of beliefs and ideas related with the institution of marriage. A man, of a superior position in a family, was ascribed strength, wisdom, independence, good manners: all the features guaranteed him not only power over a wife and children, but also a success in a company, or even to a wider extent – in a society. Female features, such as ease in subordination, modesty, loyalty and fidelity, expressed the demanded from the male point of view attitude to a spouse and confirmed her assignment to a household sphere. Poses, gestures and facial expression of Gdańsk dwellers depicted in the discussed portraits serve a just performance of the ascribed to them roles. Valentin von Bodeck in the painting Allegory of marital virtue and Friedrich Gottlieb Engelcke were posed to indicate their social ease, the facial expression of a Gdańsk lawyer and Johann Konrad von Fichtel’s suggest distance and self assurance. In female portraits the feature stressed most is modesty, which in Agata von der Linde and Concordia Fichtel’s portraits is expressed by turning their eyes away, whereas in the lost portrait of a female patrician from the Cologne Neuerburg collection it can be easily read in her gesture of entwined hands, also submissiveness visible in leaning against her husband’s arm by Agata von der Linde, as well as the presence of a sheep in Anna Koopman’s portrait. Elegant clothes of female citizens of Gdańsk serve mostly accentuating their social position owed to their husbands. In view of the preserved or known thanks to iconographic sources portraits of Gdańsk citizens, the role of a husband was one of many performed by the city inhabitants during their lives. Whereas the female portraits are restricted only to paintings depicting these men’s wives or fiancées.
Źródło:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; 2012, 3(25); 2-16
1896-4133
Pojawia się w:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia XVII wieku i jej historia - wprowadzenie
The Philosophy of the 17th Century and Its History: Introduction
Autorzy:
Gut, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488395.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Filozofia XVII wieku
17th Century Philosophy
Opis:
Wprowadzenie do części poświęconej "Filozofia XVII wieku"
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 1; 9-12
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Węgrzy w miastach ziemi sanockiej (do połowy XVII w.)
Autorzy:
Leśniak, Franciszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436389.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Węgrzy
miasta
ziemia sanocka
czasy nowożytne
gospodarka i handel w XVII wieku
Opis:
The issues of this article relate to economic cooperation between the residents of the cities of thenorthern Hungary, and the western frontiers of Ruthenia. It includes cooperation of merchantson both sides of the Carpathians (transfer of goods, capital, sales of services). The article describesthe contacts of members of the bourgeois elite, but also the townspeople involved in wholesale and retail trade and crafts. It also shows the nature of the presence of Hungarians in the cities ofthe Land of Sanok, including their buyout of real estate in the richest city of the region, Krosno. Additionally, the article shows the conditions of adaptation of those newcomers to the new places.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2017, 4; 68-82
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Muzyka w służbie przekazu wizualnego w jezuickim dramacie szkolnym
The Music in service of visual communication in Jesuit school drama
Autorzy:
Jeż, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408917.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Jezuici
dramat szkolny
muzyka XVII wieku
Jesuits
school drama
seventeenth-century music
Opis:
Jednym z najważniejszych elementów kultury jezuickiej był teatr szkolny, łączący w sobie elementy wielu sztuk plastycznych w jedną synestetyczną całość, który okazał się szczególnie cennym narzędziem perswazji artystycznej, edukacyjnej i formacyjnej. W tym celu jezuiccy autorzy zastosowali w swoich spektaklach elementy psychologicznej introspekcji w postaci wizualizacji poszczególnych stanów emocjonalnych, a także rozwiązań tych stanów, które pojawiły się w trakcie dramatycznej akcji. Porównując trzy różne rodzaje źródeł teatralnych: periochai (streszczenia akcji rozprowadzane wśród publiczności), libretta i pełne partytury (pochodzące niemal wyłącznie z wiedeńskiej uczelni), można omówić warstwę muzyczną poszczególnych spektakli, zwłaszcza porównując różne źródła rekonstruujemy metodologię kodowania treści muzycznych, która różni się w zależności od grupy źródeł, ale zdradza logiczną ogólną strategię. Artykuł przedstawia, w jaki sposób muzyka była wykorzystywana jako wsparcie komunikacji wizualnej w spektaklach granych w środkowoeuropejskich kolegiach jezuickich, dotyczących tematu misji zagranicznych Towarzystwa. Na przykład sekcje określane w periochai jako chóry są w rzeczywistości obszernymi scenami, składającymi się z kilkunastu lub więcej odcinków, i muzycznie całkowicie niezależnymi. Tam, gdzie sekwencje muzyczne są włączone w główną akcję dramatu, są krótsze i uzupełniają się z recytowanymi fragmentami libretta.
One of the most important element of the Jesuit culture was the school drama, which combines elements of many arts into one synesthethic whole, proved to be a particularly valuable vehicle of artistic, educational and formative persuasion. To achieve its objectives, Jesuit authors applied elements of psychological introspection in their spectacles, in the form of visualisations of individual emotional states as well as solutions to those states that appeared in the course of dramatic action. Comparing three different kinds of theatrical sources: periochai (action summaries distributed among the audience), libretti and the full music scores (coming almost exclusively from Vienna college), it is possible to discuss the music layer of individual spectacles, especially if by comparing various sources we reconstruct the methodology of encoding musical content, which varies from one group of sources to another, but betrays a rather logical general strategy. The paper discuss how and in which way the music was used as a support of the visual communication in the spectacles played in central-European Jesuit colleges, concerning the topic of the overseas missions of the Society. For instance, the sections referred in the periochai as the choruses are actually extensive scenes consisting of a dozen or more episodes and musically completely independent. Where musical sequences are incorporated into the main action of the drama, they are shorter and complementary to the recited sections of the libretto.
Źródło:
Muzyka; 2018, 63, 1; 29-47
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z klasztornego archiwum – analiza pragmalingwistyczna... siedemnastowiecznego Obiecadła duchownego
Autorzy:
Zmuda, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459481.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
język religijny
język modlitewników
język polski w XVII wieku
aluzje biblijne
pragmalingwistyka
akty mowy
Opis:
The paper contains the analysis of a fragment of a seventeenth-century monument – a prayer book written by a nun-Carmelite. The selected part: Obiecadło duchowne... is a certain entity, and it stands out from the whole monument due to its form – Abecedarius. The article presents pragmalinguistic view on this text. From the described aspects, one can list: what the analyzed passage says about the sender and the recipient, what was the communication goal of the writer, what type of speech acts the text represents, what functionalities it includes, as well as how the text was formed in terms of language.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2014, 9
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieznane fakty z życia rajcy wadowickiego Mateusza Kępki (zm. 1602), ojca Marcina Wadowity, w świetle dokumentów z Archiwum Parafialnego Bazyliki WNMP w Wadowicach z lat 1585, 1599 i 1616
Unknown facts of life councillor Mateusz Kepka (d. 1602), the father of Marcin Watowita, in the light of documents from the Parish Archives of the Assumption of the Blessed Virgin Mary Basilica in Wadowice in the years 1585, 1599 and 1616
Autorzy:
Graff, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/458336.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
Tematy:
Mateusz Kępka
Marcin Wadowita
kościół parafialny w Wadowicach
Wadowice w XVI i XVII wieku
Opis:
The author informs about the discovery of previously unknown sources in the Parish Archives of the oldest church in Wadowice, concerning a theologian, father Martin Wadowita also known as Mateusz Kępka. So far the figure of Mateusz Kępka has not been the focus of interest in the literature of the subject. Hence, the article is trying to confront new information with other archives, including those located at the Jagiellonian Library and the Archives of the Jagiellonian University. It turns out that the person in question was a city councilor belonging to the elite of the town of Wadowice, who could significantly affect the academic career of his son, Marcin. In the appendix, the author publishes 3 unknown sources concerning the foundation of the altar in the parish church in Wadowice, in which Mateusz Kępka, executing care over the money offered by the founder, was directly involved.
Źródło:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2015, 18; 13-25
1505-0181
Pojawia się w:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Notes on the provenance of Lucas Lossius’ 'Psalmodia' (PL-WRu OSD 351352)
Uwagi na temat pochodzenia „Psalmodii” Lucasa Lossiusa (PL-WRu OSD 351352)
Autorzy:
Spurgjasz, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408912.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Lucas Lossius
Psalmodia
Namysłów
muzyka XVI wieku
muzyka XVII wieku
sixteenth-century music
seventeenth-century music
Opis:
W tekście przedstawione zostały nowe ustalenia dotyczące proweniencji egzemplarza druku Lucasa Lossiusa Psalmodia, hoc est Cantica sacra (Wittenberg: Johannes Schwertelius 1569), obecnie przechowywanego w Oddziale Starych Druków Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (sygn. 351352). Miejsce użytkowania tego egzemplarza druku – do którego dodane zostały liczne adnotacje na marginesach oraz obszerny dodatek rękopiśmienny zawierający utwory muzyczne – nie było dotychczas znane. Dzięki wpisom na wyklejkach oraz identyfikacji jednego z autorów rękopiśmiennego dodatku, udało się ustalić, że miejscem tym w II poł. XVI oraz I poł. XVII w. był prawdopodobnie Namysłów. Sama Psalmodia Lossiusa była wówczas szeroko rozpowszechniona w niemieckojęzycznych środowiskach ewangelickich; obszerne adnotacje dotyczące lokalnej praktyki wykonawczej oraz rękopiśmienny dodatek zawierający także nieznane dotąd utwory czynią z tego egzemplarza cenne świadectwo kultury muzycznej miejsca, w którym był użytkowany.
This text presents new findings concerning the provenance of a printed copy of Lucas Lossius’ Psalmodia, hoc est Cantica sacra (Wittenberg: Johannes Schwertelius 1569), currently held in the Old Prints Department of Wrocław University Library (shelf-number 351352). To date, it has not been known where this printed copy, to which numerous margin notes and a vast manuscript supplement of musical compositions were added, was used. Inscriptions on endpapers and the identification of one of the authors of the manuscript supplement have enabled the author to establish that the place where the copy was used during the second half of the sixteenth and the first half of the seventeenth century was probably Namysłów. During that period, Lossius’ Psalmodia was very popular in German-speaking Evangelical circles; extensive annotations concerning local performance practice and a handwritten supplement containing previously unknown compositions make this copy valuable evidence of the musical culture of the place where it served performers.
Źródło:
Muzyka; 2018, 63, 1; 100-112
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słowa ważniejsze niż inne – metoda słów kluczy w badaniu polszczyzny dawnej
Autorzy:
Majdak, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/474007.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
metoda słów kluczy
korpus tekstów
polszczyzna XVII-XVIII wieku
Opis:
Celem artykułu jest próba zastosowania metody słów kluczy do badania polszczyzny dawnej. Podstawą prezentowanych analiz jest materiał z Elektronicznego korpusu tekstów polskich XVII i XVIII w. (do 1772 r.), który powstaje w Pracowni Historii Języka Polskiego XVII-XVIII wieku Instytutu Języka Polskiego PAN. Materiał podzielono na cztery okresy (I 1601-1650, II 1651-1700, III 1701-1750, IV 1751-1772) i porównano wyniki dla tekstów z zakresu polityki. Rezultaty pokazały zasadność użytej metody. Wskazały także na silny związek listy wyrazów z doborem utworów oraz na konieczność stałej rozbudowy źródeł korpusowych dla polszczyzny wszystkich epok.
Źródło:
tekst i dyskurs - text und diskurs; 2017, 10; 229-243
1899-0983
Pojawia się w:
tekst i dyskurs - text und diskurs
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Twórczość dominikanina Gabriela Zawieszki. Początki konceptyzmu w polskim kaznodziejstwie
The work of the Dominican Gabriel Zawieszko. The beginnings of conceptism in polish preaching
Autorzy:
Kuran, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/649913.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
kaznodziejstwo dominikańskie
kaznodziejstwo XVII wieku
konceptyzm
alegoria
alegoreza
Dominicans
baroque preaching
conceitism in polish preaching
Opis:
The article presents the work of the Dominican preacher Gabriel Zawieszko (? – 1649). Each of his six collections of sermons is subordinated to the title metaphor, which (more or less) determines the inventional and compositional shape of individual volumes, individual sermons and arguments. Leopolita as the first Polish preacher so consciously and extensively applied the concept to sermons and entire collections, combining it with the exegesis of spiritual sense (sensus misticus). A similar way of forming collections of sermons is found in Poland only in the second half of 17th century.
Artykuł przedstawia twórczość dominikańskiego kaznodziei Gabriela Zawieszki (? – 1649). Każdy z jego sześciu zbiorów kazań podporządkowany jest tytułowej metaforze, która (mniej lub bardziej) wyznacza kształt inwencyjny i kompozycyjny poszczególnych tomów, pojedynczych kazań i argumentów. Leopolita jako pierwszy polski kaznodzieja tak świadomie i szeroko zastosował koncept w kazaniach i całych zbiorach, łącząc go w wielowymiarowym wykorzystaniem w egzegezie sensu duchowego. Podobny sposób formowania zbiorów kazań spotykamy w Polsce dopiero w drugiej połowie XVII wieku.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2019, 53, 2; 265-286
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Europae Lumina – wprowadzenie do pansoficznych zagadnień Jana Amosa Komeńskiego z zakresu naprawy rzeczy ludzkich
Autorzy:
Hampl, Lubomír
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1195012.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
Jan Amos Komeński
pansofia
rękopisy z XVII wieku
Europae Lumina
wizja lepszej przyszłości
naprawa rzeczy ludzkich
Opis:
Autor niniejszego artykułu przywołuje nowatorską, siedemnastowieczną wizję naprawy rzeczy ludzkich, stworzoną i realizowaną przez Jana Amosa Komeńskiego, przed-stawioną w dziele pt. De rerum humanarum emendatione consultatio catholica, czes. Obecná porada o nápravě věcí lidských, pol. Powszechna narada o naprawie rzeczy ludzkich. Rękopis ten zawiera dedykację pt. Europae Lumina (znane są różne warianty tego rękopisu), w której Komeński nawołuje do szeroko pojętych konsultacji i koncentruje się nie tylko na problematyce dydaktyczno-oświatowej reformy, ale przede wszystkim wprowadza czytelnika w obszar filozoficzno-pansoficznych zagadnień. Pracę De rerum humanarum… otwiera dedykacja pt. Pozdrowienia uczonym, pobożnym i dostojnym mężom, ŚWIATŁOM EUROPY, którą trzeba wysoko ocenić ze względu na zawarte w niej idee pedagogiczne i społeczno-polityczne prze-myślenia, ale i z uwagi na aspekty filozoficzno-pansoficzne, nad którymi pracował do końca życia. W dedykacji „Światłom Europy” Komeński zaprasza do pokojowej dyskusji dotyczącej naprawy zepsutych rzeczy ludzkich i ma na celu zjednoczenie całej ludzkości w dążeniu do jej realizacji z wizją lepszej przyszłości.
Źródło:
Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria pedagogika; 2020, 7; 51-63
2450-7245
2658-1973
Pojawia się w:
Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria pedagogika
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
«Виленские напевы» в рукописях Киевской митрополии и Московского патриархата последней трети xvii – начала xviii вв: проблемы трансмиссии и адаптации
«Vilnius melodies» in manuscripts of the Kiev Metropolis and the Moscow Patriarchate of the last third part if the 17th – at the beginning of the 18th century. Problems of transmission and the adaptation
Autorzy:
Герасимова, Ирина
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171302.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Akademia Supraska
Tematy:
rękopisy
metropolia kijowska
patriarchat
moskiewski
przełom XVII/XVIII wieku
wileński śpiew
Opis:
The paper deals with a problem of transmission and adaptation of the singing church music from Belorussian and Ukrainian lands to Russia. The Cherubic melodies named “Wilnian” in the Russian musical manuscripts were used as the material for this investigation. There were discovered no less than four melodies under this title. At the same time in different manuscripts the chants had many other names which can help to reconstruct a history of their transmission. The analysis of the copies of the Cherubic hymns and their tittles shows the Wilna’s melodies probably had their origin from Greek Bulgarian lands. At the Kievan Metropolis they were mainly existed in the oral tradition. Russian singers notated these songs in the church singing manuscripts “Obichod” as one voice melody as parts harmonizations from two up twentieth voices. The note “Wilnian” in Russian rare books indicated important role of Wilna’s musicians in this cross-cultural transmission that is confirmed some historical sources too.
Źródło:
Latopisy Akademii Supraskiej; 2013, Kalendarz w życiu Cerkwi i wspólnoty, 4; 187-204
2082-9299
Pojawia się w:
Latopisy Akademii Supraskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na marginesie i wokół zagadkowego rebusu z 1621 roku
On the margin and around of the mysterious rebus from 1621
Autorzy:
Sztyber, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1400612.pdf
Data publikacji:
2015-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
Tematy:
Polish occasional literature of XVII century
Khotyn war in 1621
rebus
Samuel Łaszcz
polska literatura okolicznościowa XVII wieku
wojna chocimska 1621 roku
Opis:
Szkic jest próbą ukazania staropolskiego druku pt. Rozmowy świeże o nowinach z Ukrainy, z Węgier i z Turek oraz jego centralnej – jak wolno sądzić – tajemnicy. Ulotka znana jest niewielu specjalistom, a jej dotychczasowe opisy wydają się niewłaściwe z uwagi na oczywiste błędy, które dotyczą m.in. liczby dyskutantów czy czasu publikacji tego pisanego zabytku. Nowe, zweryfikowane dane umożliwiają uporządkowanie naszej wiedzy o dialogu i stanowią ważną podstawę do identyfikacji prawdziwej osoby, którą skrywa literacko-plastyczny rebus (pomieszczony w tym starodruku). Wiele śladów prowadzi do Samuela Łaszcza – sławnego żołnierza, awanturnika, kłamcy oraz błazna. Prawdopodobnie to on właśnie został sportretowany za pomocą barokowego drzeworytu, ukazującego klowna, lecz jawi się on jako „tylko trochę” trefniś. Człowiek ten miał autentyczne i poważne powody, by pozostawać w przebraniu, ponieważ wielokrotnie był wyjmowany spod prawa, a swój pierwszy wyrok banicji otrzymał właśnie w roku tłoczenia badanej książeczki. Takie rozwiązanie zagadki należy traktować jako hipotezę, niemniej opartą na faktach historycznych i biografii Łaszcza, konfrontowanych z treściami pomieszczonymi w broszurze z 1621 roku.
The abovementioned leaflet is known by a few specialists, and its previous descriptions seem to be inappropriate because of some quite obvious mistakes concernig i.a. the number of debaters or the time of this written relic’s publication. The new verified data allow to organize our knowledge about the dialogue and form the basis for identifying a real person hidden in the literary and plastic rebus (included in the print). A lot of tracks lead to Samuel Łaszcz – a famous soldier, brawler, liar and jester. Probably it was him who was portrayed with a Baroque woodcut representing a clown but he appears as ‘just a bit’ of buffoon. This man had serious reasons to stay in disguise because he was frequently outlawed and received his first ever sentence of banishment just in the year of printing the studied booklet. Such a solution of the riddle should be regarded as a hypothesis although it is based on historical facts and Łaszcz’s biography confronted with the brochure from 1621.
Źródło:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2015, 1; 39-62
2450-3584
Pojawia się w:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kryzys skarbowości na przykładzie Polski w XVII wieku
Crisis of the Treasury by the Example of Poland in the 17th Century
Autorzy:
Kuśmierz, Lukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1803174.pdf
Data publikacji:
2019-10-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
skarbowość
finanse publiczne
kryzys gospodarczy
Polska XVII wieku
treasury
public finance
economic crisis
17th century Poland
Opis:
Opracowanie opisuje kryzys finansów publicznych, jakiego doświadczyła Polska w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVII w. Analizie zostają poddane wpływy oraz wydatki skarbu państwa. Artykuł opisuje problemy instytucjonalne Rzeczypospolitej, m.in.: decentralizację administracji podatkowej i decentralizację planowania finansowego państwa. Opracowanie przedstawia okoliczności wprowadzenia podatków: powszechnego pogłównego oraz akcyzy. W artykule podjęto także próbę wykazania przyczyn kryzysu skarbowości.
The paper describes the crisis of the treasury of Poland in the sixties and the seventies of the 17th century. The paper provides the analysis of the government revenue and spending. The article describes the institutional problems of the Polish Commonwealth, such as: the decentralization of the fiscal apparatus and the fiscal managing and planning. The paper depicts the circumstances of the introduction of the: “powszechne pogłówne” and “akcyza” taxes. The article also attempts to point out the causes of the economic crisis of the treasury.
Źródło:
Roczniki Nauk Prawnych; 2019, 28, 2; 51-66
1507-7896
2544-5227
Pojawia się w:
Roczniki Nauk Prawnych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
'Tabulaturae Braunsbergenses-Olivenses', ed. Marcin Szelest, Vols. 1–3, Warszawa 2021 Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa (= Fontes Musicae in Polonia, C/XXV.1–3), pp. 440 + 641 + 764. ISBN 978-83-66456-46-2
Autorzy:
Schöning, Kateryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/25806177.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
edycja krytyczna
źródła muzyczne
tabulatura organowa
muzyka XVII wieku
critical edition
music sources
organ tablature
seventheenth-century music
Opis:
Review of critical edidion of Tabulaturae Braunsbergenses-Olivenses, ed. Marcin Szelest, Vols. 1–3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2021
Recenzja edycji krytycznej Tabulaturae Braunsbergenses-Olivenses, red. Marcin Szelest, t. 1–3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2021
Źródło:
Muzyka; 2022, 67, 1; 170-173
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oktant morski Isaaca Newtona
Isaac Newton’s marine octant
Autorzy:
Rodzeń, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2089504.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Newton Isaac
octant
navigational instruments in the 17th century
Newton Izaak
oktant
przyrządy nawigacyjne w XVII wieku
Opis:
Isaac Newton is known primarily as an outstanding mathematician and physicist. Less known are his interests in alchemy, theology, and history. Yet, we still know very little about his interest in engineering and about how he designed and created several scientific instruments (e.g. a variant of the reflecting telescope, a variant of the rotary slide rule). Among them, there is also a navigational octant built by Newton in 1699. This device is an example of an ingenious solution in the field of early modern catadioptrical instruments.
Źródło:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2020, 65, 3; 77--94
0023-589X
2657-4020
Pojawia się w:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemiana w dniu św. Marcina. Wacław Potocki o kobietach i wilczycach
Transformation on St. Martin’s Day. Wacław Potocki on women and she-wolves
Autorzy:
Kroczak, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012459.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
literatura XVII wieku
Wacław Potocki
św. Marcin
karnawał
metamorfoza
literature of the 17th century
saint Martin
carnival
metamorphosis
Opis:
The paper touches upon the transformation described in Nowy cud w podgórskich krajach (A new wonder in the piedmont regions), a poem by Wacław Potocki, a 17th century poet: a roe deer turns into a wolf during the hunt on St. Martin’s Day (November 11). In traditional agrarian culture, it was the time of abundance, gluttony and fun − the autumn carnival, when such a transformation can be explained by the laws of the world upside down. In the poem, this has been juxtaposed with the metamorphosis of women into she-wolves. The Latin word lupa (‘a she-wolf’), meaning ‘a prostitute’, refers to the nature of women and their power to transform town houses into lupanars; this metamorphosis is so curious, as it happens permanently, outside the period of carnival licentiousness. It is related to the concept, embraced by Potocki, of the degeneration of the world, in which women’s extraordinary sexual appetites lead to a humiliating metamorphosis of men into deer.
Źródło:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2013, 3(6) cz.2; 297-307
2084-6045
2658-2503
Pojawia się w:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Książę pomorski Ulryk I w świetle dziennika podróży Filipa Hainhofera z 1617 roku
Autorzy:
Gruszka, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591034.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Pomerania
Ulrich I
Filipp Hainhofer
travel journal
17th century
Pomorze
Ulryk I
Filip Hainhofer
dziennik podróży
XVII wieku
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sporządzonej na kartach dziennika podróży przez Filipa Hainhofera charakterystyki księcia pomorskiego Ulryka I (1589-1622), najmłodszego z synów Bogusława XIII i Klary z Brunszwiku-Lüneburga. Przybyły na zaproszenie Filipa II augsburski znawca dzieł sztuki pozostawił szczegółowy opis swego pobytu na Pomorzu. Poczynione obserwacje odnośnie osób, miejsc, obyczajów i różnego rodzaju osobliwości, czynią z jego podróżniczej relacji niezwykle cenne źródło dla poznania wybranych aspektów życia codziennego siedemnastowiecznego dworu książąt pomorskich. Podczas pobytu na Pomorzu, Filip Hainhofer miał sposobność dobrze poznać księcia Ulryka. Nakreślona piórem charakterystyka umożliwia odtworzenie w miarę pełnego obrazu sylwetki. W świetle dziennika podróży uchodzi za osobę obdarzoną przymiotami, które czyniły z niego równie odpowiedniego towarzysza dla augsburskiego znawcy dzieł sztuki, co uczony Filip II.
The article is supposed to present the picture of Pomeranian Duke Ulrich I (1589–1622),the youngest son of Bogislaw XIII and Clara of Braunschweig-Lüneburg, which wasincluded in the travel journal written by Philipp Hainhofer. He was invited by Philip IIand left a detailed description of his stay in Pomerania. Thanks to his observations concerning people, places, customs and various peculiarities his travel relation is a valuablesource of information to study selected aspects of everyday life at the 17th-century courtof the Pomeranian dukes. While staying at Pomerania, Philipp had the chance to havea careful look at Duke Ulrich. Philipp’s description of the duke allows to reconstruct a full picture of Ulrich. In thelight of his travel journal the duke was an appropriate companion for the art connoisseurof Augsburg, at the same level as Philip II.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2019, 2; 37-53
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sejmiki mazowieckie wobec planów wojny tureckiej Władysława IV w 1646 roku
The Mazovian dietines’ (sejmiks’) standpoints towards Władysław IV’s Turkish campaign in 1646
Autorzy:
Wolski, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/666230.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Władysław IV, sejmiki mazowieckie 1646 roku, stosunki polsko‑tureckie w XVII wieku, stosunki polsko‑tatarskie w XVII wieku
Władysław IV, the Mazovian dietines of 1646, Polish-Turkich relations in the 17th century, Polish-Tatar relations in the 17th century
Opis:
Pomimo że plany wojny tureckiej Władysława IV doczekały się bogatej historiografii,to jednak niektóre kwestie związane z tą problematyką pozostają wciąż nie do końca wyjaśnione. Jedną z nich jest stosunek szlachty wobec królewskiego projektu. W dotychczasowych badaniach historycznych dominuje pogląd o gwałtownym sprzeciwie, z jakim zamiar monarchy spotkał się na sejmikach przedsejmowych w 1646 roku. Pogląd ten powstał głównie w oparciu o postanowienia sejmików tzw. górnych województw. Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie stanowiska sejmików mazowieckich wobec działań Władysława IV, zmierzających do wywołania wojny z Turcją. Analiza materiału źródłowego w postaci mazowieckich instrukcji sejmikowych wykazała zdecydowanie bardziej przychylne nastawienie szlachty z Mazowsza niż z pozostałych ziem Rzeczypospolitej wobec polityki tureckiej króla.
Źródło:
Wieki Stare i Nowe; 2018, 13, 18; 52-66
1899-1556
2353-9739
Pojawia się w:
Wieki Stare i Nowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Typologia sygnetów drukarskich (na przykładzie znaków stosowanych przez polskich impresorów od XV do połowy XVII wieku)
The typology of printers’ marks (with the example of printers’ logotypes used by Polish printers from the 15th to the first half of the 17 century)
Autorzy:
Krzak-Weiss, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911654.pdf
Data publikacji:
2009-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Printer’s mark
Typology
Polish typography (15-17c.)
Sygnet drukarski
Typologia
Polska typografia od XV do połowy XVII wieku
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie typologii sygnetów drukarskich stosowanych przez impresorów działających na ziemiach polskich od XV do połowy XVII stulecia, a zatem od momentu, gdy ów element wytłoczony został w polskim druku po raz pierwszy, do chwili, gdy polska typografia (a wraz z nią i sygnet) przeżywać zaczęły wyraźny kryzys. Wydzielony tymi ramami chronologicznymi zbiór liczy ponad 100 znaków impresorskich, a zatem na tyle dużo, by potrzebne, a wręcz konieczne, było jego uporządkowanie. Metodą, która pozwala uczynić to możliwie najprzejrzyściej, jest wyodrębnienie w ramach przedmiotu badań poszczególnych typów, co odbywa się na podstawie odpowiednio dobranych kryteriów. Odpowiednio, czyli tak, by uwzględniały każdy aspekt badanej materii i pozwalały na ukazanie jej w sposób jak najpełniejszy. W przypadku sygnetów drukarskich kryteria te muszą mieć nade wszystko na względzie fakt, że godła impresorskie są nie tylko elementami typograficznymi, ale i graficznymi, co powoduje, że rozpatrywać je należy w świetle zarówno typografii (czy szerzej bibliologii), jak i sztuki graficznej. Wziąwszy to pod uwagę, bogaty i wielce zróżnicowany zespół, jaki tworzą polskie sygnety używane od XV do połowy XVII wieku, uporządkować można na podstawie trzech kryteriów: chronologicznego, ikonograficznego i związanego z morfologią książki.
This article provides the reader with an overview of the printer marks used by printing offices and printing houses in the Polish and Lithuanian Commonwealth from the fifteenth century to the first half of the seventeenth century, i.e. from the time when the colophon, including the printer’s logotype, appeared in a Polish publication for the first time to the times when Polish typography was beset by a particularly pronounced crisis. The adopted chronological timeframe for the purpose of the article includes thus more than a hundred printers’ marks, a large enough number to be attended with the appropriate clarification and classification. A method that allows us to proceed with the task in a most clear way is to isolate individual types, which can be done in relation to particular adopted appropriate criteria. Appropriately, meaning in such a way so that they include each and every aspect of the matter under investigation and make it possible to present it in a most extensive way. In the case of printer marks, these criteria must primarily take into consideration the fact that the latter are not only typografic elements but graphical ones as well, which necessitates an approach in which they should be studied both in view of typography, or, more broadly of the study of the book, and also that of the graphical art. Taking it all into account, the rich and widely diversified group of Polish printer’s marks used from the fifteenth century to the first half of the seventeenth century can be classified according to the three following criteria: chronological, iconographical and those related to the morphology of the book.
Źródło:
Biblioteka; 2009, 13(22); 7-18
1506-3615
2391-5838
Pojawia się w:
Biblioteka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Image of the Wife in the Homiletics of Antoni Węgrzynowicz
Obraz żony w zbiorach kaznodziejskich Antoniego Węgrzynowicza
Autorzy:
Walińska, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366579.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Antoni Węgrzynowicz
sermons
17th-century literature
early 18th-century literature
wife
woman
kazania
literatura XVII wieku
literatura początku XVIII wieku
żona
kobieta
Opis:
The aim of the article is to characterise the image of the wife in the homiletics of Antoni Węgrzynowicz. The analysis of selected excerpts from sermons dedicated to women allows us to see the following issues that are in the preacher’s area of interest: a woman’s place in marriage, obedience to her husband, responsibility for the good name of the family and raising children. The faults he particularly condemns are quarrelsomeness, vanity, and alcohol abuse. He gives different ways of disciplining women, but generally disapproves of domestic violence and points out that responsibility for a successful relationship lies with both spouses. Against the background of anti-woman literature and theology of the second half of the 17th and early 18th centuries, Węgrzynowicz’s sermons are characterised by a balanced and moderate approach.
Celem artykułu jest charakterystyka obrazu żony w zbiorach kaznodziejskich Antoniego Węgrzynowicza. Analiza wybranych fragmentów kazań poświęconych kobietom pozwala dostrzec kwestie, które znalazły się w obszarze zainteresowań kaznodziei, takie jak: miejsce kobiety w małżeństwie, posłuszeństwo wobec męża, odpowiedzialność za dobre imię rodziny i wychowanie dzieci. Wady, które szczególnie potępia kaznodzieja, to: kłótliwość, próżność oraz nadużywanie alkoholu. Podaje różne sposoby dyscyplinowania kobiet, nie pochwala jednak na ogół przemocy domowej i zaznacza, że odpowiedzialność za udany związek spoczywa na obydwu małżonkach. Na tle antykobiecej literatury oraz teologii drugiej połowy XVII i początku XVIII wieku kazania Węgrzynowicza cechuje podejście wyważone i umiarkowane.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2020, 38, 2; 53-66
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od odkrycia Ameryki do krainy bogactw – Nowy Świat w kulturze i literaturze polskiej (XV–XVII w.)
From discovering America to the land of wealth - the new world in polish culture and literature (XV–XVII c.)
Autorzy:
Rółkowska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166119.pdf
Data publikacji:
2016-12-15
Wydawca:
Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Nowy Świat
Kolumb
kultura i literatura polska XV–XVII wieku
o Ameryce
the New World
Columbus
Polish culture and literature of XV–XVII
centuary about America
Opis:
Zainteresowanie Polaków Ameryką, rozpoczęte podróżą Kolumba, towarzyszyło nieprzerwanie odkrywaniu nowego lądu, kształtowaniu się i rozwojowi państwowości amerykańskiej i trwa aż do dziś. W niniejszym artykule przedstawiono mity i fakty dotyczące odkrycia Nowego Świata oraz stan wiedzy na temat tego kontynentu, jaki posiadali Polacy od wieku XV aż po koniec XVII stulecia. Ukazano też sposoby przedstawiania Ameryki w literaturze staropolskiej.
Poles’ interest of America, started by a journey of Columbus, accompanied continuously during discovering the new land, the formation and development of American statehood and lasts until today. This article presents the myths and facts about the discovery of the New World and the state of knowledge on this continent, which had the Poles from the fifteenth century to the end of the seventeenth century.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2016, Zeszyt, XXX; 315-327
0860-9608
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ języka polskiego na leksykę rosyjską drugiej połowy XVII wieku (na materiale vesti-kur antów z lat 1656–1670)
Autorzy:
Głuszak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681559.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Linguistics
history of the language
borrowings from Polish
opinion journalism of the XVII century
lingwistyka
historia języka
zapożyczenia leksykalne z języka polskiego
publicystyka XVII wieku
Opis:
The paper studies the process of adapting Polish loanwords into the Russian language. Research material was extracted from the first handwritten editions of Russian opinion journalism, written from 1656 to 1670. The purpose of the article is to present the process of absorbing loanwords on the phonetic and morphological level, and to record changes in word genders and resonance variants in the words internalized into Russian either originating directly from Polish or passed on through Polish from other languages.
Artykuł poświęcony jest procesowi adaptacji polskiej leksyki w języku rosyjskim na podstawie vesti-kurantów z drugiej połowy XVII wieku. Celem artykułu jest zbadanie procesu adaptacji zapożyczeń na poziomie  fonetycznym i morfologicznym, jak również zarejestrowanie zmiany rodzajów gramatycznych w leksyce o bezpośrednim polskim pochodzeniu lub zapożyczonej za pośrednictwem języka polskiego.
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2015, 4
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Formy aorystyczne w XVII-wiecznych polonikach kijowskich
Aoristic Forms in the Seventeenth-Century Kiev Polonicas
Autorzy:
Klimek, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1943992.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
aoryst
czasownik
fleksja
polszczyzna kresowa
polszczyzna XVII wieku
tryb warunkowy
aorist
verb
flexion
border Polish
seventeenth-century Polish
the conditional
Opis:
This paper belongs to a cycle of studies on the Polish language in Kiev. It draws on to Zofia Kurzowa’s publication, which revised some opinions on the temporal and geographic ranges of aorist and the conditional that was formed by analogy from -bych, -bychmy. The sources here are Polish prints edited by Kiev-Pechersk Lavra. On their basis past and conditional forms have been presented, the cohesion of enclitical elements with various parts of speech and determinants of the grammatical person. Such data confirmed Kurzowa’s thesis that forms of the type robilichmy (we were doing) robilibychmy (we would do) were used much longer than only until the beginnings of the seventeenth century. What is more, they were well-known not only in the kind of Polish that was spoken in Małopolska region.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2010, 58, 6; 29-40
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pamiętniki jako źródło wiedzy o kształtowaniu się kompetencji leksykalnej (na przykładzie XVII-wiecznych Les anecdotes de Pologne… F. P. Dalairaca)
Diaries as a source of knowledge about the development of lexical competence as exemplified by the 17th century Les anecdotes de Pologne... by F. P. Dalairac
Autorzy:
Zarębski, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/680464.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
bilingwizm francusko-polski
kompetencja
leksyka
pamiętnik
polszczyzna XVII wieku
French-Polish bilingualism
competence
lexis
diary
Polish language of 17th century
Opis:
The author analyzes the lexical competence of F.P. Dalairac as reflected in the diary Les anecdotes de Pologne… written in French in the 17th century. Dalairac, who was the subject of king John III Sobieski, had written a diary that documented the events of the military expedition in 1683. He included in his diary rich Polish lexical material which was interspersed with the French text throughout the book. The study of this general and specialist vocabulary proves that the author of the diary possessed advanced knowledge of the Polish language. Dalairac was bilingual in French and Polish. His diary is the interesting source for the research on bilingual competence resulting from language influences at the time.
W artykule podjęto próbę opisu kompetencji leksykalnej w XVII-wiecznym, francuskojęzycznym pamiętniku F. P. Dalairaca Les anecdotes de Pologne…. Autor, który był poddanym Ludwika XIV, przebywał na dworze króla Jana III Sobieskiego. W diariuszu dokumentującym wydarzenia związane z wyprawą wojenną w 1683 roku zamieścił bogaty polski materiał leksykalny. Na podstawie obserwacji słownictwa specjalistycznego i ogólnego, które zostało wplecione w tekst francuski, można sądzić, że autor posiadał zaawansowaną kompetencję językową w zakresie języka polskiego, był więc osobą dwujęzyczną. Poddany ekscerpcji pamiętnik stanowi ciekawe źródło do badań charakterystycznych dla mowy biblingwalnej zachowań językowych, które były konsekwencją dawnych kontaktów językowych.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2018, 25; 157-170
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z dziejów drukarstwa i handlu książką w Kołobrzegu w drugiej połowie XVII wieku
Printing, Book trade, Pommern, Kołobrzeg (Kolberg), Second half of the 17th c
Autorzy:
Gaziński, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911636.pdf
Data publikacji:
2009-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Printing
Book trade
Pommern
Kolberg
Second half of the 17th c.
Drukarstwo
Handel książką
Pomorze
Kołobrzeg
Druga połowa XVII wieku
Opis:
W Archiwum Krajowym w Greifswaldzie w zespole archiwalnym Staatskanzelei zachowały się trzy jednostki archiwalne dotyczące drukarstwa i handlu książką w Kołobrzegu w drugiej połowie XVII wieku. Są to materiały o charakterze instytucjonalnym pokazujące problemy drukarstwa i handlu książką od strony brandenburskiej administracji prowincjonalnej. Drukarnię założono w Kołobrzegu za zgodą elektora Fryderyka Wilhelma w maju 1653 roku, a pierwszym drukarzem został Henryk Heissen. Po nim do końca XVII wieku drukarnię prowadzili: Jakub Kusen, Berger Campen i Johann Mikołaj Ernst. Drukarze w Kołobrzegu nie tylko drukowali książki, ale również sprzedawali je na terenie miasta. Obok nich w omawianym okresie działali tu także profesjonalni handlarze książkami: Jeremiasz Amphras, Jeremiasz Mamfass, Jakub Henning, Johan Danhardt i Jeremiasz Schrey. W drugiej połowie XVII wieku Kołobrzeg był, jak na warunki pomorskie, znaczącym centrum drukarstwa i handlu książką. Znaczenie to pomniejszyło przeniesienie stolicy prowincji do Stargardu (1668 rok).
The Registry Office (Archives) in Greifswald preserves, in the archival set Staatskanzelei, four archival units related to printing and the book trade in Kołobrzeg (German: Colberg) in the first half of the seventeenth century. They represent material of institutional character that refer to problems in printing and book trade viewed by the provincial administration of the Branderburg March. The first printing house in Colberg, with the elector Frederic Wilhelm consent, was set up in May 1653 and Henrich Heissen was appointed the first printer of the new establishment. He was followed, until the end of the seventeenth century, by: Jacob Kusen, Berger Campen and Johan Nikolaus Ernst. Printers in Colberg were not only involved in printing books but also in selling them in the town. Beside the already mentioned printers, in the timeframe in question, there were also other professional booksellers such as Jeremias Amphras, Jacob Henning, Johan Danhardt and Jeremias Schrey. In all, in the second half of the seventeenth century, Colberg was an important center of publishing and book trade. Its importance was diminished greatly when the capital of the province was moved to Stargard (German: Stargard in Pommern) in 1668.
Źródło:
Biblioteka; 2009, 13(22); 173-180
1506-3615
2391-5838
Pojawia się w:
Biblioteka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Finspongski rękopis Jana Amosa Komeńskiego – kontrowersje i sprzeczności w/wokół jego twórczości
Autorzy:
Hampl, Lubomír
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1194868.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
Jan Amos Komeński
pansofia
rękopisy z XII wieku
finspongski rękopis
ekspertyza grafologiczna
Szwecja – Finspong i Norrköping
Ludwik De Geer
społeczeństwo
i krytyka filozoficzna XVII wieku
Opis:
Autor przedstawia czytelnikowi odnaleziony w szwedzkiej bibliotece w Norrköpingu anonimowy rękopis (pierwotnie chodziło o prywatne księgozbiory Ludwika De Geera z jego zamkowej biblioteki w Finspongu). Po przeprowadzonej ekspertyzie grafologicznej, dokonanej przez Aril-da Jägerskogha, okazało się, że opisywany finspongski rękopis ma jednak autora, którym jest słynny „nauczyciel narodów”, Jan Amos Komeński. Chodziło o siedemnastowieczny rękopis zatytułowany De Rerum humanarum Emendatione Consultatio Catholica ad Genus Humanum. Ante alios vero Ad Eruditos Europae (pol. O Powszechnej Naprawie Rzeczy Ludzkiej, ludzkiemu pokoleniu, przede wszystkim jednak europejskim inteligentom), składający się z przedmowy Europae lumina – czes. Světlům Evropy – pol. Światłom Europy (18 stron) oraz z tzw. czes. Dedikace Nejmocnější trojici severských království v Evropě – pol. Dedykacji trzem najpotężniejszym Królestwom Północnej Europy (2 strony). Rękopis ten został odnaleziony pod koniec XX wieku przez czeską badaczkę dzieł komeniologicznych Blankę Karlsson.
Źródło:
Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria pedagogika; 2017, 4; 191-198
2450-7245
2658-1973
Pojawia się w:
Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne. Seria pedagogika
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Entymemat jako struktura epigramatyczna. Koncepcja Jakuba Masena
Enthymeme as epigrammatic structure the concept of Jacob Masen
Autorzy:
Nowaszczuk, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2008101.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Jakub Masen’s concept
rhetoric syllogism
enthymeme
17th-century poetics
epigram 
koncepcja Jakuba Masena
sylogizm retoryczny
entymemat
poetyka XVII wieku
epigramat
Opis:
Barokowe epigramaty bywają oceniane krytycznie, uznawane za mało ciekawe i wymyślne. Jak się okazuje, dzisiejsi czytelnicy i interpretatorzy mogą błądzić nie tylko w ocenach, ale i rozumieniu dorobku dawnej epoki. Na przestrzeni czasu zagubiony został bowiem w badaniach literaturoznawczych entymemat, jeden z istotnych składników procesu twórczego i jedna z metod odczytywania poezji. Zasady, jakimi kierowano się, korzystając z sylogizmu krasomówczego w poezji, omawia w ósmym rozdziale swojego dzieła pod tytułem Ars nova argutiarum jeden z najwybitniejszych uczonych jezuickich XVII wieku, Jakub Masen. Autor podejmuje utrwalone w dialektyce i retoryce pojmowanie entymematu, oparte na wykładzie Arystotelesa, który skłania się ku tzw. koncepcji stylistycznej rozumienia zjawiska, wiążąc je zasadniczo z kompozycją dzieła. Swój wykład popiera licznymi przykładami i pokazuje, jak łączyć sylogizm z innymi środkami poetyckimi. Dzieło jezuity jest tym bardziej cenne, że stanowiło swego rodzaju itinerarium dla adeptów sztuki poetyckiej. Pozwalało uczniom i czytelnikom poznać niuanse procesu twórczego. Obecnie stanowić może dobre narzędzie do "deszyfracji" zawartego w epigramatach przesłania, co pozwoli bardziej skutecznie i poprawnie tłumaczyć i interpretować dawny dorobek epigramatyczny
Baroque epigrams are sometimes criticised and considered as not interesting and sophisticated enough. It appears that today's readers and interpreters may be wrong not only in their judgements but also in their understanding of the achievements of the past era. With the passage of time, literary studies have lost the enthymeme, which is a major component of the creative process and one of the methods for interpreting the meaning of poetry. The principles applied when using rhetorical syllogism in poetry are discussed in chapter eight of the work entitled Ars nova argutiarum by one of the most eminent Jesuit scholars of the 17th century, namely Jakub Masen. The author deals with the understanding of enthymeme as it is established in dialectics and rhetoric, based on Aristotle's lecture. On the one hand, Masen leans towards the so-called stylistic concept of understanding the phenomenon, linking it - in principle - with the composition of the work. His lecture is illustrated with numerous examples and shows how to combine syllogism with other poetic means. The Jesuit's work is all the more valuable because it was a kind of itinerarium for beginners in the art of poetry. The work allowed students and readers to discover nuances of the creative process. Today, it can be a useful tool in "deciphering" the message contained in epigrams, which will allow for even more effective and correct explanation and interpretation of the epigrams of the past
Źródło:
Colloquia Theologica Ottoniana; 2015, 1; 107-124
1731-0555
2353-2998
Pojawia się w:
Colloquia Theologica Ottoniana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cechy fonetyczne polszczyzny południowokresowej w listach metropolity kijowskiego Jana (Hioba) Boreckiego z lat 1624–1629
Phonetic features of the Polish language of the Southern Borderland in the letters by Jan (Hiob) Borecki, the metropolitan of Kiev, from the years 1624–1629
Autorzy:
Sicińska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594249.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
polszczyzna XVII wieku
polszczyzna południowokresowa epistolografia
Jan Borecki
Polish language in the 17th century
the Polish of the Southern borderland
epistolography
Opis:
Artykuł zawiera omówienie graficzno-fonetycznych właściwości dwóch listów Jana (Hioba) Boreckiego, prawosławnego metropolity kijowskiego w latach 1620–1631. Listy te, adresowane do księcia Krzysztofa Radziwiłła, datowane jeden na 1624 rok, drugi na 1629 rok, zachowały się w rękopisach, nie są jednak najprawdopodobniej autografami. Pod względem językowym reprezentują one polszczyznę południowokresową XVII wieku, czyli historyczną odmianę regionalną języka polskiego używaną na dawnych Kresach Południowo-Wschodnich, pozostającą pod wpływem języka ruskiego (ukraińskiego). Analiza językowa, ograniczona do przedstawienia kresowych regionalizmów fonetycznych, wykazała, że badane listy poświadczają szereg istotnych cech tejże odmiany, takich jak np. przejście grupy eń w ę w pozycji przed spółgłoską szczelinową s, wygłosowe -ć w miejscu -c, przejście ś w R przed C, zachowanie C przed samogłoskami innymi niż i, mieszanie spółgłosek l i ł, formy z r w miejscu rz oraz formy hiperpoprawne z rz (lub rż) zamiast r, formy z twardą grupą ke oraz ky i inne. Niektóre właściwości bardzo charakterystyczne dla polszczyzny południowokresowej, jak np. redukcja i zwężenie samogłoski nieakcentowanej, nie znalazły jednak w analizowanych tekstach swojego potwierdzenia.
The article includes graphical and phonetic description of two letters written by Jan (Hiob) Borecki, the Orthodox metropolitan of Kiev in the years 1620–1631. Addressed to prince Krzysztof Radziwiłł, the letters dated 1624 and 1629 were preserved as manuscripts, but probably they are not autographs. In terms oflanguage, they represent the Polish language of the Southern Borderland in the 17th century – the historical regional variety of the Polish language of former South-Eastern Borderland, influenced by the Ruthenian (Ukrainian) language. Linguistic analysis, restricted to depicting the phonetic regionalisms of the Borderland, has shown that the examined letters authenticate many significant features of the variety in question, such as for example: transition of the eń group into ę while before fricative consonant s, occurrence of the final ć in the place of c, transition of ś into R before C, the way C was used before vowels other than i, mixing of consonants l and ł, forms including r in the place of rz as well as hypercorrect forms including rz (or rż) in the place of r, forms with strong ke, ky and other groups. However, there are some features that are characteristic for the Polish language of the Southern Borderland, for example reduction and narrowing of an unstressed vowel which are not confirmed in the analysed texts.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2015, 61; 199-220
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Studies on the reception of Italian music in central-eastern Europe in the 16th and 17th century, red. Marina Toffetti, Kraków 2018 Musica Iagellonica, ss. 203. ISBN 978-83-7099-221-7
Autorzy:
Jeż, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28395251.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
muzyka włoska
muzyka Europy Środkowo-Wschodniej
muzyka XVI i XVII wieku
Italian music
Central-Eastern European music
16th and 17th century music
Źródło:
Muzyka; 2019, 64, 1; 155-158
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ikonostas z XVII wieku w cerkwi św. Jana Teologa w Nowoberezowie – odkrycie zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce
A 17th-Century Iconostasis in the Orthodox Church of St John the Theologian in Nowoberezowo. A Discovery by the Catalogue of the Monuments of Art in Poland
Autorzy:
Jamski, Piotr
Michalczyk, Zbigniew
Nowicki, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23323925.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
iconostasis
Uniate Church art in the Commonwealth
Union of Brest
17th-century painting
ikonostas
sztuka cerkiewna w Rzeczypospolitej
unia brzeska
malarstwo XVII wieku
Opis:
Artykuł omawia odnalezione na strychu cerkwi filialnej św. Jana Teologa w Nowoberezowie (pow. hajnowski) nieznane nauce i służbom konserwatorskim duże fragmenty pochodzącego z ok. 2.–3. ćwierci XVII w. ikonostasu – najstarszego zachowanego na Podlasiu, zapewne jednego z najstarszych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Odkrycia dokonano podczas prac inwentaryzacyjnych prowadzonych przez zespół Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce. Analiza treści aktów wizytacji świątyni z lat 1727, 1759 i 1784 pozwoliła na prześledzenie przekształceń obiektu w XVIII w. i opracowanie domniemanych rekonstrukcji stanu z początku XVIII w. i po 1771 r.
The article discusses the large sections of a 17th-century iconostasis hitherto unknown to scholars and the conservation services, which have been discovered in the attic of the filial Orthodox church of St John the Theologian in Nowoberezowo (Hajnówka district). It is the earliest extant iconostasis in the Podlachia region and most probably one of the oldest in the lands of the former Commonwealth of Poland and Lithuania. Its discovery was made during inventorying procedures carried out by the Catalogue of the Monuments of Art in Poland. An analysis of the records of church visitations from the years 1727, 1759 and 1784 has made it possible to trace the transformations in the structure of the iconostasis in the course of the 18th century and to propose its conjectural reconstructions in the condition it had in the early 18th century and after 1771.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2023, 85, 3; 109-146
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sentencje w czeskich dziełach Bartłomieja Paprockiego
Sentences in the Czech works of Bartłomiej Paprocki
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/908882.pdf
Data publikacji:
2020-01-13
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Czech literature of the 16th and 17th centuries
culture
maxim
proverb
Latin
literatura czeska XVI I XVII wieku
kultura
sentencja
przysłowie
łacina
Opis:
Bartłomiej Paprocki należy do grona pisarzy wykorzystujących w swojej twórczości sentencję jako celną formę wyrazu myśli filozoficznej i etycznej. W jego czeskich dziełach występują sentencje w języku łacińskim (pozostawione w oryginale, lub tłumaczone na czeski), wierszowane parafrazy sentencji łacińskich, a także autorskie sentencje pisarza, które zdradzają jednak wpływy antyczne bądź renesansowe i często okazują się nieoryginalne. Niejednokrotnie Paprocki stosuje ówczesne czeskie przysłowia. Sentencje bywają wplecione w treść utworów lub wyodrębnione jako tytuły poszczególnych wierszy czy rozdziałów. Wśród sentencji można wyróżnić kilka grup tematycznych. Do najczęstszych należą: przyjaźń i kobieta. Paprocki wielokrotnie pisze też o potędze rozumu ludzkiego, przemijaniu urody, śmierci oraz wadach ludzkich. Sentencje zawierają nauki moralne, napomnienia, pouczenia, przestrogi. Autor proponuje pozytywny model postępowania człowieka.
Bartholomew Paprocki is one of the writers who used maxims as an unerring medium for the expression of philosophical and ethical thought. His Czech works contain maxims provided in the Latin language (in the original version or translated into Czech), versed paraphrases of Latin proverbs and also his own maxims which have provenance in the ancient and Renaissance era, and often appear not to be formed by the author. Many a time Paprocki resorts to Czech proverbs of the time. The maxims are intertwined into the content of his works or highlighted as titles of specific poems and chapters. These maxims can be divided into topical categories. The most frequently used themes are: friendship and “woman”. Paprocki explores, again and again, the greatness of human mind, the fading of beauty, human vices and death. His maxims contain moral lessons, instructions, admonitions. The author proposes a positive model of human behaviour.
Źródło:
Bohemistyka; 2019, 3; 365-378
1642-9893
Pojawia się w:
Bohemistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Эпитафия Иоганна Юнгшульца в церкви Св. Марии бывшего доминиканского Монастыря Эльблонга
Epitaph of Johann Jungshulz in the church of St. Mary of the former Dominican monastery in Elbląg (Elbing)
Autorzy:
Вальков, Дмитрий В.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366375.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Polska
Pomorze
Elbląg
Renesans
Barok
epitafia barokowe XVII wieku
Polska
Pomerania
Elbląg (formerly Elbing)
baroque
Reinassance
baroque epitaphs from the 17th century
Opis:
The funeral epigraphic material of Elbląg and the surrounding area, relating to the period preceding the XVIth century, remains, first of all thanks to the researches of Polish epigraphists, relatively more explored and introduced into the scientific circulation array. At the same time the Renaissance-Baroque gravestone monument of the XVIth–XVIIth centuries, which is extremely important for the comprehensive study of the reformed Circum-Baltic, often continues to need a detailed research commentary. To the epitaph of the burgomaster of Elbing (Elbląg) Johann Jungschultz (1583–1630), as well as to the Latin text of the funeral Eulogy, associated with this epitaph, composed by the Bohemian humanist Venceslav Klemens, is expected to address in this article. The epitaph of Johann Jungschultz was established in 1630–1640. From the compositional point of view closest to the epitaph of Johann Jungschultz, and almost prototypical for it, is the epitaph of Edward Blemke (1591), in the St. Mary’s church of Gdansk. It allows to speak about the author of the epitaph of Johann Jungschultz as oriented to samples of the Dutch monumental tombstones of the end of the XVIth century, or even as belonging to the circle of Willem van den Blocke (circa 1550–1628), which was the principal mediator of the influence of the Dutch art in the South-Eastern Baltic in the end of XVIth – the first quarter of the XVIIth century. The compositional and decorative solution of the epitaph also has close matches in the works of Johann Pfister (1573 – circa 1642/1645 or 1648).
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2019, 304, 2; 347-378
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Edytorstwo z historią w tle. (O książkach Ann Blair „Too Much to Know..” i Anthony’ego Graftona „The Culture of Correction...”)
Editing against the background of history. (Ann Blair’s Too Much to Know... and Anthony Grafton’s The Culture of Correction...)
Autorzy:
Komorowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969760.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
printing of in the 15th–17th centuries
scholarly editing
encyclopaedias
history of intellectual culture
edytorstwo
encyklopedie
historia kultury
intelektualnej
drukarstwo XV-XVII wieku
Opis:
The first review deals with Ann Blair’s very interesting book on managing scholarly information up to the early modern era. A concise summary of Blair’s most important ideas is accompanied by a brief commentary underscoring the book’s merits and shortly referring to some of its more debatable details. The second review contains a brief summary of Anthony Grafton’s fascinating new book covering the work of book correctors and editors in the first two and a half centuries of print. The work done by one of the best scholars in the field of intellectual history is based mainly on case studies and leads to a conclusion that five hundred years ago publishing posed almost exactly the same problems as it does today.
Źródło:
Wielogłos; 2012, 3, 13; 273-277
2084-395X
Pojawia się w:
Wielogłos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Strój w czeskim piśmiennictwie parenetycznym XVI i XVII wieku
Costume in the Czech Parenetic Literature of the 16th and 17th Centuries
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37241794.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
strój
ubiór
grzech
czeskie piśmiennictwo parenetyczne XVI i XVII wieku
costume
clothing
sin
Czech parenetic literature of the 16th and 17th centuries
Opis:
Celem artykułu jest zaprezentowanie poglądów czeskich kaznodziejów i moralistów XVI i XVII wieku na temat ówczesnych strojów. Na kartach swoich dzieł autorzy krytykowali nadmierną dbałość Czechów o wygląd zewnętrzny, którą interpretowali jako przejaw pychy i próżności. Nie zgadzali się na burzenie istniejących schematów i obowiązujących zasad dotyczących stroju. Wyrażali przekonanie, że każdy człowiek powinien być ubrany zgodnie ze swoim miejscem w społeczeństwie. Piętnowali naśladowanie zagranicznych mód, ponieważ widzieli w tym zagrożenie dla czeskiej tożsamości narodowej. Szczególnie dużo miejsca w dziełach parenetycznych poświęcano strojom niewiast. Moraliści podkreślali, że kobieta wystrojona silniej działa na mężczyzn i ułatwia im popełnianie grzechu zmysłowości. Omawiane pisma parenetyczne miały charakter motywacyjny, służyły kształtowaniu pożądanych postaw i zachowań.
The aim of the article is to present the views of Czech preachers and moralists of the 16th and 17th centuries regarding the costumes of that time. In their works, the authors criticized the excessive care of the Czechs about the appearance, which they interpreted as a sign of pride and vanity. They did not agree to the demolition of existing patterns and rules regarding dress. They expressed the belief that each person should be dressed in accordance with his or her place in society. They stigmatized the imitation of foreign fashions because they saw it as a threat to Czech national identity. Particularly much space in parenetic works was devoted to women’s costumes. Moralists emphasized that a woman dressed up had a stronger effect on men and made it easier for them to commit the sin of sensuality. The parenetic writings in question were motivational in nature, serving to shape desirable attitudes and behavior.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/2; 349-364
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zur Musik in Österreich von 1564 bis 1740, Eds. Klaus Aringer, Bernhard Rainer, Graz 2022, pp. 309. ISBN 9783701104970
Autorzy:
Beroun, Raphaela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/14510986.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
muzyka w Austrii
muzyka XVI wieku
muzyka XVII wieku
muzyka XVIII wieku
Habsburgowie
transfer muzyczny
Johann Joseph Fux
music in Austria
sixteenth-century music
seventeenth-century music
eighteenth-century music
Habsburg
music transfer
Opis:
Book Review of: Zur Musik in Österreich von 1564 bis 1740, eds. Klaus Aringer, Bernhard Rainer. Graz 2022 Leykam
Recenzja książki: Zur Musik in Österreich von 1564 bis 1740, red. Klaus Aringer, Bernhard Rainer. Graz 2022 Leykam
Źródło:
Muzyka; 2023, 68, 2; 158-161
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zasady wychowania rodzinnego braci czeskich w Postylli Jana Bythnera (1655)
Principles of the family upbringing of the Bohemian Brethren in the Postil by Jan Bythner (1655)
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407988.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Jan Bythner
wychowanie rodzinne
postylla
piśmiennictwo XVI i XVII wieku
bracia czescy
family upbringing
postil
literature of the 16th and 17th centuries
Bohemian Brethren
Opis:
Celem artykułu jest zaprezentowanie zasad wychowania rodzinnego zawartych w unikatowym dziele duchownego Jednoty braci czeskich Jana Bythnera Postylle na ewangelie z 1655 roku. W pierwszej części opracowania została przedstawiona sylwetka autora, następnie scharakteryzowano główne dzieła czołowych czeskich teologów braterskich poruszające zagadnienia wychowania rodzinnego. Na tym tle opisano pouczenia Jan Bythnera odnoszące się do kwestii wychowawczych. Sformułowane przez niego zalecenia dla rodziców znalazły się w kazaniu na Niedzielę Pierwszą po Trzech Królach.
The purpose of this paper is to show the principles of family upbringing presented in Postylle na Ewangelie (1655), a unique work of Jan Bythner, clergyman of the Unity of Brethren. The first part of the paper focuses on the author's profile. The next part aims to characterize the most important works of the leading Czech Brotherhood theologians dealing with the issues of family upbringing. In this context are discussed Jan Bythner's instructions related to upbringing issues. The recommendations for parents he formulated were included in the sermon for the First Sunday after the Epiphany.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 1, 30; 109-123
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Physics at the University of Lviv since the 17th century until the second world war: Addenda to the bibliography
Fizyka na Uniwersytecie Lwowskim od XVII wieku do II wojny światowej: dodatki do bibliografii
Autorzy:
Rovenchak, Andrij
Kiktyeva, Olena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783416.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
17th century physics
18th century physics
19th century physics
20th century physics
University of Lviv
Wojciech Urbański
bibliography
fizyka XVII wieku
fizyka XVIII wieku
fizyka XIX wieku
fizyka XX wieku
Uniwersytet Lwowski
bibliografia
Opis:
Previously, an attempt was made to compile in a series of papers a complete bibliography of works related to physics at the University of Lviv. The period since the foundation of the University in 1661 until the division of the Chair of Physics in 1872 was discussed by Rovenchak (2014). Special attention was paid to the development of theoretical physics, starting from the first professor, Oskar Fabian (Rovenchak 2009), followed by the famous physicist Marian Smoluchowski (Rovenchak 2012), and finally the Interbellum (Rovenchak 2013). The history of astronomy at the University of Lviv, albeit without a special bibliographic section, is presented by Novosyadlyj (2011) and Apunevych et al. (2011). The development of the experimental physics since 1872 still awaits a detailed study. The present paper will provide some additions to this bibliography: firstly with the descriptions of several missing early works from the 17th and 18th century and then, with a presentation of the activity of Wojciech Urbański. It is followed by a couple of works by Oskar Fabian and Marian Smoluchowski. Finally, minor complements to the bibliographic lists from the 1930s will be made, including popular newspaper articles. We strive to present the bibliographic description as completely as possible, in particular by avoiding abbreviations in names and titles, so that readers can extract any information of their interest. All items were examined de visu except for those marked with an asterisk (*) after the number.
W serii artykułów, jakie ukazały się już kilka lat temu, próbowano sporządzić kompletną bibliografię prac dotyczących fizyki na Uniwersytecie Lwowskim, od jego założenia w 1661 roku do podziału Katedry Fizyki w 1872 roku (Rovenchak 2014). Ponadto szczególną uwagę zwrócono na rozwój fizyki teoretycznej, poczynając od pierwszego profesora, Oskara Fabiana (Rovenchak 2009), poprzez dorobek słynnego fizyka Mariana Smoluchowskiego (Rovenchak 2012) i kończąc badania na okresie międzywojennym (Rovenchak 2013). Opisano również historię astronomii na tej uczelni (Novosedly 2011; Apunevych et al. 2011), jednak bez podania spisu literatury. W niniejszym artykule omówiono więc niektóre uzupełnienia bibliografii. Przede wszystkim opisano kilka brakujących poprzednio dzieł pochodzących z XVII i XVIII wieku. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje rękopis pt. Physica sive scientia naturalis z 1668 roku, ktory pojawił się zaledwie siedem lat po założeniu Uniwersytetu. Więcej miejsca poświęcono również działalności Wojciecha Urbańskiego, którego habilitacja z fizyki matematycznej była najprawdopodobniej pierwszą w monarchii Habsburgów. Dodano także kilka dzieł Oskara Fabiana i Mariana Smoluchowskiego. Wreszcie poczyniono nieznaczne uzupełnienia bibliografii z lat trzydziestych XX wieku, np. dodano popularne artykuły prasowe autorstwa Leopolda Infelda. Zamysłem autorów było przedstawienie opisów bibliograficznych w sposób jak najbardziej kompletny, w szczególności poprzez unikanie skrótów w nazwach i nazwiskach, tak by czytelnicy mogli zdobyć wszelkie interesujące ich informacje na temat publikowanych prac. Wszystkie tytuły zostały sprawdzone de visu, z wyjątkiem dwóch książek XVIII-wiecznych. Łącznie lista dodatków obejmuje 84 podstawowe pozycje oraz 7 pozycji pomniejszych. Rozpoczęto również zbieranie danych na temat prac z fizyki doświadczalnej na Uniwersytecie po 1872 roku, gdyż ten zakres nie został jeszcze opracowany, a historia tej dyscypliny i jej rozwój w tym okresie wciąż czeka na szczegółowe badania.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2016, 15; 47-73
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Najstarszy plan miasta Lublina z połowy XVII wieku i jego konserwacja
Autorzy:
Gawarecki, Henryk
Lenart, Bonawentura
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/537866.pdf
Data publikacji:
1954
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
plan Lublina z XVII wieku
najstarszy plan miasta
Karol Bekiewicz
„Miasto Lublin w Murze”
plan na skórze cielęcej
konserwacja planu Lublina
konserwacja pergaminu z planem
Źródło:
Ochrona Zabytków; 1954, 3; 197-199
0029-8247
Pojawia się w:
Ochrona Zabytków
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Informacje ze źródeł augustiańskich o życiu muzycznym w warszawskim kościele św. Marcina w XVII wieku oraz o działających w tym czasie muzykach królewskich
Information from Augustinian Sources Concerning 17th-Century Musical Life in Warsaw’s Church of St Martin as well as Royal Musicians from That Period
Autorzy:
Przybyszewska-Jarmińska, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28327953.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
historia muzyki w XVII wieku
Warszawa
Augustianie
organiści
kantorzy
kapela królów Polski
17th-century music history
Warsaw
Augustinians
organists
cantors
the Polish kings’ ensemble
Opis:
Kościół św. Marcina oo. augustianów w Warszawie od XVII w., kiedy warszawski Zamek Królewski stał się główną siedzibą kolejnych królów Polski, stanowił nie tylko miejsce dość intensywnego uprawiania muzyki przez samych zakonników i muzyków przez nich wynajmowanych, ale i występów kapeli królewskiej. W samym klasztorze zaś znajdowali mieszkanie muzycy królewscy, którzy należeli do zakonu św. Augustyna. Zachowane, pomimo ogromnych strat związanych z kasatą klasztoru po powstaniu styczniowym, rozproszone rękopisy dokumentujące jego dzieje, jak również akta prowincji polskiej oo. Augustianów stanowią niewykorzystywane przez muzykologów cenne źródła wiedzy na ten temat. Pierwszy paragraf  artykułu poświęcony jest muzyce i muzykom w kościele św. Marcina. Zawiera informacje o organach i ich remontach oraz o zapoznanych organistach (wśród których był Izajasz z Bochni, Wilhelm Ruczkowski, Mikołaj Sieracki, Marian Chebdowski, Hieronim Bobowski), a także kantorach (jak  znani z nazwiska Andreas Jaslav, Ambrosius Gruzelowicz, Marian Chebdowski, Hieronim Bobowski, który w klasztorze w Krakowie pełnił funkcję organisty, Bonawentura Krawarski, Chrysostomus Truszkowski, Esaias Pawlikowicz (?)) i muzykach innych specjalności należących do klasztornej społeczności (tu ponownie Bonawentura Krawarski oraz Andrzej Chrzanowski), jak również o zatrudnianych przez zakonników muzykach świeckich. Na podstawie zachowanych rachunków z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVII w. podane są okazje, z jakich w kościele wielokrotnie występowała kapela króla Jana III Sobieskiego, a jednorazowo kardynała Michała Stefana Radziejowskiego. Kolejne paragrafy przynoszą nieznane informacje, zaczerpnięte z rękopisów augustiańskich i różnej proweniencji źródeł uzupełniających, do biografii  muzyków królewskich. Dotyczą one nieznanych i niezrealizowanych planów Asprilia Pacellego wyjazdu w 1623 r. do Rzymu, lokalizacji kamienicy, którą w 1648 r. nabył Marcin Mielczewski wraz z małżonką Jadwigą Kołaczkówną, związków Bartłomieja Pękiela z klasztorem św. Marcina i rocznej daty jego śmierci (muzyk zmarł w 1666, a nie ok. 1670  r., jak się dotąd przyjmowało), czasu działalności w Warszawie augustianina, królewskiego śpiewaka-basa Adeodata Barochiusa, jego pochodzenia (z Perugii) oraz udziału, wraz z franciszkaninem konwentualnym Vincenzo Scapittą da Valenza  i augustaninem  Alfonso Selvaticim w założeniu w kościele św. Marcina bractwa św. Cecylii, wreszcie biografii tego ostatniego, w tym jego związków z kapelą królewską w charakterze śpiewaka-alta sięgających czasów Władysława IV, a kontynuowanych, po przerwie w latach pięćdziesiątych i być może początkach lat sześćdziesiątych, za panowania Jana II Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, augustianina-muzyka zmarłego, według źródła wytworzonego w warszawskim klasztorze augustianów w 1678 r., jako królewski kapelmistrz.
From the 17th-century onward, when Warsaw’s Royal Castle became the main seat of successive Polish kings, the Augustinian Church of St Martin was not only the venue for the relatively intensive music activity of the Austin Friars themselves and of musicians whom they hired, but also for performances by the royal ensemble. The royal musicians who belonged to the Order of Saint Augustine were lodged in the monastery itself. Despite enormous losses related to the 1864 dissolution of the monastery following the January Uprising, some of the handwritten materials concerning its history, as well as the documents of the Polish Augustinian province, have been preserved (though dispersed) and may provide musicologists with hitherto unresearched, precious sources of knowledge on this subject. The first section of the paper is dedicated to music and musicians at St Martin’s Church, the organ and its renovations, as well as that church’s organists known by name (who included: Izajasz of Bochnia, Wilhelm Ruczkowski, Mikołaj Sieracki, Marian Chebdowski and Hieronim Bobowski), cantors (Andreas Jaslav, Ambrosius Gruzelowicz, Marian Chebdowski, Hieronim Bobowski – who held the post of organist in the Kraków monastery, Bonawentura Krawarski, Chrysostomus Truszkowski, and Esaias Pawlikowicz (?)), as well as musicians-members of the monastic community who performed other functions (in their numbers, again Bonawentura Krawarski, as well as Andrzej Chrzanowski), and lay musicians employed by the friars. The surviving bills from the 1680s and 90s allow us to reconstruct the occasions on which King John III Sobieski’s ensemble frequently performed in this church, which also once hosted the ensemble of Cardinal Michał Stefan Radziejowski. In later sections I quote hitherto entirely unknown information from Augustinian manuscripts and other supplementary sources of various provenance, concerning the biographies of royal musicians. From these documents we learn of: Asprilio Pacelli’s aborted plan of journey to Rome in 1623; the whereabouts of a tenement house purchased by Marcin Mielczewski and his wife Jadwiga née Kołaczek; Bartłomiej Pękiel’s links to the monastery of St Martin, and the year of his death (he died in 1666, and not around 1670, as it has been accepted so far); the period of the royal bass-singer Adeodat Barochius’ (OESA) work in Warsaw and his origins (he came from Perugia), as well as of his founding, along with the Conventual Franciscan Vincenzo Scapitta da Valenza, and another Augustinian, Alfonso Selvatici, of the Fraternity of St Cecilia at St Martin’s Church. Finally, we obtain information concerning the biography of that last musician, including his connection to the royal ensemble (where he sang alto), from the times of King Ladislaus IV Vasa, and subsequently after a break in the 1650s (possibly also the early 1660s) during the reigns of John II Casimir Vasa, Michael Korybut Wiśniowiecki, and John III Sobieski. According to a source from Warsaw’s Augustinian monastery, Selvatici died in 1678 as the royal Kapellmeister.
Źródło:
Muzyka; 2020, 65, 2; 25-61
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Morowe powietrze w Orli, na Podlasiu i w Rzeczpospolitej w listach urzędników podlaskich Krzysztofa II Radziwiłła – Macieja Berzeńskiego i Stanisława Kurosza
Mala aria in Orla, Podlasie and the Republic of Poland in the letters written by Podlasie clerks of Krzysztof Radziwiłł II – Maciej Berzeński and Stanisław Kurosz
«Моровое поветрие» в Орле, на Подлясье и во всей Польше в письмах подлясских служащих Криштофа II Радзивилла – Матея Беженьского и Станислава Куроша
Autorzy:
Sierba, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/952227.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
история Подлясья
Орля
история XVII века
әпидемия
чума
Криштоф II Радзивилл
historia podlasia
orla
historia xvii wieku
dżuma
epidemia
krzysztof ii radziwiłł
podlasie history
the history of the 17th century
plague
epidemic
Opis:
Статья посвящена вопросу так называемого «морового поветрия» или чумы на территории радзивилловских поместий в Орле на Подлясье, а также всей корреспонденции Матея Беженьского и Станислава Куроша, которые были важными подлясскими служащими Криштофа Радзивилла по биржаньской линии. Были они старостами Орлянскими. Их корреспонденция относится к 1614–1640 годам. В своих письмах они сообщали о начинающейся в разных населенных пунктах әпидемии. В статье автор описывает шесть лет чумы: 1621, 1624–1625, 1629–1631, о которой вспоминают Беженьский и Курош. На основе их писем создана сеть местностей, в которых бушевала әпидемия. Важными в статье являются перечисление и характеристика способов профилактики и борьбы с чумой, которые также появлялись в письмах служащих. В результате автор статьи делает вывод, что әпидемии распространялись не только в больших городах, они занимали также малые населенные пункты, села и деревни. Әтот аспект обычно не учитывался в литературе, посвященной әпидемиям чумы.
The article discusses the issue of the so called “mala aria” (the miasma theory) within the territory of the Radziwiłł’s estate in Orla and Podlasie as well as in the entire Republic of Poland on the basis of the letters written by Maciej Berzeński and Stanisław Kurosz. Both men were important Podlasie clerks of Krzysztof Radziwiłł of Birże kinship. They were, among others, Orla Starosts (District Heads). Altogether their correspondence embraces the period between 1614 and 1640. In their letters they wrote about epidemics, anywhere they occurred. The article describes six years of plagues: 1621, 1624–1625 and 1629–1631, which are mentioned by Berzeński and Kurosz. On the basis of their letters a network of towns where epidemics spread has been reconstructed. What is important, the article enumerates and specifies ways of preventing and fighting plague, which were included in the clerks’ correspondence too. A final conclusion ensuing from the text is the fact that epidemics did not solely occur in big cities. They also appeared (if not to a greater degree) in small cities, towns and villages. This aspect has generally been ignored in the subject literature devoted to plagues.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2016, 24
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między rzymskim uniwersalizmem a „niebem i zwyczajem polskim”. Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego
Between the Universalism of Rome and the “Sky and Custom of Poland”. An Attempt at the Examination of the Designs for some Secular Buildings by Giovanni Battista Gisleni
Autorzy:
Mossakowski, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15582171.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Giovanni Battista Gisleni
buildings in 17th-century Warsaw
architecture of Rome in the early modern period
budowle warszawskie XVII wieku
architektura Rzymu w dobie wczesnej nowożytności
Opis:
Próba rozpoznania czasu i okoliczności powstania oraz przeznaczenia kilku projektów budynków świeckich wykonanych przez Giovanniego Battistę Gisleniego (1600–1672), przechowywanych w zbiorach Sir John Soane’s Museum w Londynie, Castello Sforzesco w Mediolanie oraz Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, ukazana na tle rozwoju architektury XVII w. w Polsce i we Włoszech.
The article constitutes an attempt at identifying the period andcircumstances in which Giovanni Battista Gisleni (1600–1672) created some designs for secular buildings, now held at Sir John Soane’s Museum in London, Castello Sforzesco in Milan and Staatliche Kunstsammlungen in Dresden, as well as the intended use of those buildings, shown against the background of the 17th-century development of architecture in Italy and in Poland.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2023, 85, 1; 5-46
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poseł z Wołoch z obozu polskiego – polska gazeta ulotna o batalii chocimskiej w 1621 roku (minimonografia i edycja krytyczna zabytku)
The Envoy from Wallachia from Polish Camp [Poseł z Wołoch z obozu polskiego] – Polish transitory newspaper on Khotyn battle in 1621 (minimonograph and critical reissue of the written relic)
Autorzy:
Sztyber, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1401125.pdf
Data publikacji:
2017-12-19
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
Tematy:
Polish occasional literature of XVII century
the Battle of Khotyn in 1621
The Envoy from Wallachia from Polish Camp
polska literatura okolicznościowa XVII wieku
bitwa chocimska z 1621 roku
Poseł z Wołoch z obozu polskiego
Opis:
Szkic prezentuje krótką broszurę należącą do staropolskich gazet ulotnych i zarazem przynosi jej reedycję opracowaną po blisko czterystu latach. Treść agitki wydaje się oryginalna ze względu na ograniczoną liczbę zamieszczonych w niej rozmaitych cytowań czy aluzji, zwłaszcza w porównaniu z innymi analogicznymi drukami poświęconymi tematowi bitwy chocimskiej i opublikowanymi nieomal natychmiast po zakończeniu wspomnianego konfliktu zbrojnego między imperium ottomańskim i Rzeczpospolitą. Główne przesłanie Posła odbiega daleko od czystego optymizmu, ponieważ anonimowy autor zapewnia, że walka nie zakończyła się w zupełności i, co ważniejsze, wróg jedynie „osłabiał”, a to znaczy, że siły tureckie nadal pozostawały niebezpieczne i stanowiły poważne zagrożenie dla ojczyzny nieznanego pisarza. Jak się okazuje, to dość wyjątkowa myśl na tle broszur bezkrytycznie chwalących zwycięstwo nad islamskimi najeźdźcami. Co więcej, wyniku starcia nie można uznawać za zwyczajnie zwykłą wygraną (mimo wielu sugestii akcentujących absolutny triumf oddziałów prowadzonych na południe kraju przez doświadczonego dowódcę Jana Karola Chodkiewicza), był to raczej remis potwierdzony traktatami pokojowymi. Dlatego też Posła wolno uważać za prozę zredagowaną przez obiektywnego obserwatora, którego opinie ujawniają zdroworozsądkowy umysł oraz pragmatyczne podejście do ocenianych wydarzeń oraz ich rozwoju. Nieprzypadkowo tekst kończy znaczący w tym kontekście apel o utworzenie koalicji wszystkich europejskich narodów chrześcijańskich w celu obrony ich ziem, a przede wszystkim wiary przed wyznawcami i spadkobiercami proroka Mahometa. Poza tym omawiany tekst pierwotnie został przedstawiony jako mowa skierowana do jakiegoś audytorium i zapewne dopiero potem zrodził się pomysł, by ogłosić go drukiem. Istnieje wiele oczywistych dowodów słownych takiego sposobu pierwszego ogłoszenia tego krótkiego oświadczenia. Wszystkie opisane wyżej właściwości utworu skłaniają do przekonania, że godny jest wznowienia (Poseł stanowi załącznik do tego artykułu w jego drugiej, odrębnej części), choć broszura nigdy nie znajdzie miejsca w zbiorze literackich arcydzieł. Jest to raczej zwykły przykład typowej twórczości ogłaszanej w trzeciej dekadzie XVII wieku, ale wartościowy zwłaszcza ze względu na jego pragmatyzm. Szkic przynosi zarazem kilka polemicznych uwag w odniesieniu do spojrzenia na bitwę chocimską Stanforda Shawa. Amerykański historyk uważa, że nigdy do niej nie doszło. Ten ostatni mocno zadziwiający wniosek skonfrontowano z kilkoma wybranymi danymi odtworzonymi przez polskiego badacza Leszka Podhorodeckiego (na podstawie wielu źródeł), który policzył poległych w okolicach zamku chocimskiego w 1621 roku. W sumie około 60 000 żołnierzy straciło wtedy życie, zarówno obrońców Polski, jak i tureckich agresorów. Inna wątpliwa insynuacja wiąże się z powodami wyprawy sułtana na północną granicę swojego imperium. Krótko, Shaw wyjaśnia, że Osman II zamierzał zawrzeć z Rzeczpospolitą pokój. Objaśnienie to wydaje się nie do zaakceptowania, a w tych okolicznościach wnikliwsza lektura Posła przekonuje, iż jego autor znacznie lepiej rozumiał sens scenariusza dawnych zdarzeń, mimo że je obserwował właściwie in statu nascendi.
The study presents a short brochure belonging to old Polish transitory newspapers and provides with its reissue prepared after nearly four hundred years. The leaflet’s contents seems to be original for limited number of various citations or allusions included, especially in comparison with other analogical prints devoted to the Khotyn battle theme and published almost immediately after the end of the military conflict between Ottoman Empire and Polish-Lithuanian Commonwealth. The main message of The Envoy is far from pure optimism because the anonymous author assures the combat was not fully completed and, what is more important, the enemy only became “weakened”, that means Turkish forces were still dangerous and were a serious threat for the motherland of the unknown writer. As it appears it is quite an exceptional thought compared with booklets uncritically praising the victory over Islamic invaders. Furthermore, the result of the struggle cannot be regarded as a simple win (in spite of numerous suggestions stressing an absolute triumph of troops led to south of the country by the experienced commander Jan Karol Chodkiewicz), it was rather a draw confirmed by peace treaties. Therefore, The Envoy may be believed to be a piece of writing edited by an objective observer whose opinions reveal commonsensical mind and pragmatic approach to evaluated events and their development. Coincidentally the text ends with a significant, in this context, appeal to form a coalition of all European Christian nations in order to defend their lands and, most of all, faith from the followers and heirs of prophet Mohammed. Besides, the discussed text was initially presented as a speech directed to an auditorium and probably only afterwards an idea of its printing aroused. There are many obvious proofs of such a way of this brief statement’s first announcing. All of the above described features lead us to believe that the text is worth reissuing (The Envoy is attached to this article in its second separate section), though the brochure will never find any place among the literary masterpieces collection. It is rather an ordinary example of typical writing output published in the third decade of XVII century but still valuable, particularly for its pragmatism. The study also brings some polemical remarks in relation to Stanford Shaw’s view of Khotyn battle. An American historian claims the battle has never happened. This astonishing conclusion was confronted with a few selected pieces of data reconstructed by a Polish researcher Leszek Podhorodecki (on the base of many sources) who counted people died around the Khotyn castle in 1621. In total about 60 000 soldiers were killed, both Poland’s defenders and Turkish aggressors. Another doubtful insinuation is connected with the reasons of sultan’s expedition to northern border of his empire. In short, Shaw explains, Osman II intended to make peace with Commonwealth. This clariffication seems not to be acceptable and in these circumstances more thorough reading of The Envoy convinces that its author understood the meaning of the scenario of the past events much better, despite he was observing the facts actually in statu nascendi.
Źródło:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2017, 3; 31-58
2450-3584
Pojawia się w:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dlaczego Pasek podarował pannie trzewiki?
Why Did Pasek Give the Maiden Booties?
Autorzy:
Kroczak, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945400.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Pasek Jan Chryzostom
Szymonowic Szymon
literatura XVII wieku
erotyzm
trzewiki (buty)
opłata za stosunek cielesny
seventeenth-century literature
eroticism
booties (shoes)
a fee for sexual intercourse
Opis:
This paper deals with certain aspects of the Old-Polish erotic language and allusions that may be found in the Polish seventeenth-century works. The problem is linked with a custom to give a maiden booties. This custom is described in the texts written in the so-called high culture, and in popular literature. An analysis of the character of the relationship between the men giving shoes and the women who received them sheds some new light on the note in Jan Chryzostom Pasek’s “Pamiętniki” [Memoirs]. It enables us to verify the sense of a passage from the famous poem “Żeńcy” (from the “Sielanki”) by Szymon Szymonowic.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2008, 56, 1; 169-179
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Sancte Simon magno mundi”: nowo zidentyfikowany motet Giovanniego Battisty Coccioli
'Sancte Simon magno mundi': A newly identified motet by Giovanni Battista Cocciola
Autorzy:
Szelest, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28409397.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
muzyka polska
muzyka XVII wieku
Giovanni Battista Cocciola
tabulatura braniewsko-oliwska
Szymon Rudnicki
Antonio Gualtieri
motet ostinatowy
Polish music
seventeenth-century music
Braunsberg-Oliva tablature
ostinato motet
Opis:
Przedmiotem artykułu jest dwuchórowy motet na dziewięć głosów o incipicie tekstu Sancte Simon magno mundi, zachowany w postaci intawolacji organowej w rozpoczętej w roku 1619 tabulaturze braniewsko-oliwskiej (Wilno, Biblioteka im. Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, F 15-284, k. 45v–46r) z atrybucją „Joannis Baptistæ”. Podobnie skrótowe atrybucje w tym źródle oraz w innych, pochodzących z północnych terenów Rzeczpospolitej, odnosiły się wyłącznie do dobrze znanych kompozytorów lokalnych, a w dwóch z tych rękopisów imionami „Joannes Baptista” określano Giovanniego Battistę Cocciolę, twórcę działającego na Warmii i w Wielkim Księstwie Litewskim (potwierdzone źródłowo lata działalności 1606–1625). Autor podsumowuje i uzupełnia informacje na temat dorobku twórczego tego kompozytora, podając do wiadomości niezauważoną dotychczas wzmiankę o istnieniu jeszcze jednego jego druku autorskiego, który nie zachował się do naszych czasów (Motetti a cinque, wyd. przed 1621). Tekstu motetu Sancte Simon magno mundi nie udało się odnaleźć. Odnosi się on z pewnością do św. Szymona Apostoła, który wprawdzie nie cieszył się rozwiniętym indywidualnym kultem, ale był patronem Szymona Rudnickiego, biskupa warmińskiego w latach 1605–1621. Rudnicki utrzymywał ścisłe kontakty z kolegium jezuickim w Braniewie, gdzie powstało znane dziś źródło omawianego motetu, a Cocciola został w roku 1606 odnotowany jako muzyk tego biskupa. Ten szczególny splot okoliczności pozwala z dużym prawdopodobieństwem przypisać autorstwo motetu Sancte Simon magno mundi Coccioli, który przypuszczalnie dedykował go swojemu patronowi. Motet ten należy do niewielkiej ilościowo grupy utworów, w których jako ostinato wykorzystano melodię wezwania z litanii do Wszystkich Świętych. Zdradza on bardzo duże pokrewieństwo z przeznaczonym na taką samą obsadę motetem Beatissimus Marcus Antonia Gualtieriego, wydanym w jego druku autorskim z roku 1604. W obydwu utworach umieszczone w najwyższym głosie ostinato pojawia się siedem razy w niezmiennej postaci i w równych odstępach. Motet Gualtieriego również odnosi się do świętego, którego imię nosił patron kompozytora, biskup Marco II Cornaro, będący adresatem dedykacji zbioru. Wydaje się bardzo prawdopodobne, iż Cocciola świadomie wzorował się na utworze Gualtieriego, jednocześnie stosując w swojej kompozycji bardziej kunsztowne środki: prezentację ostinata na trzech różnych stopniach skali, imitacyjne rozpoczęcie, większe zróżnicowanie rytmiczne, rezygnację z powtórzeń materiału muzycznego i efektowniej zaplanowaną końcową kulminację.
The article deals with a two-choir motet for nine voice-parts with the incipit Sancte Simon magno mundi, preserved in the form of an organ intabulation included in the Oliwa (Braniewo)  Tablature, started in 1619 (Vilnius, the Wróblewski Library of the Lithuanian Library of Sciences, F 15-284, f. 45v–46r), and attributed to a “Joannis Baptista”. In this source, and in similar sources from the northern territories of the First Polish Republic, such concise attributions referred only to composers well-known locally; also, in the case of two manuscripts, the names “Joannes Baptista” were used with reference to Giovanni Battista Cocciola, a composer based in Warmia and the Grand Duchy of Lithuania (years of activity confirmed in the sources: 1606–25). The author offers a summary of available knowledge about the composer’s artistic legacy, adding new information, including the previously unnoticed reference to the existence of another authorial print that has not survived (Motetti a cinque, ed. before 1621).  The text of the motet Sancte Simon magno mundi has not been found. The text certainly refers to the apostle Simon the Zealot, who was not worshipped individually on a large scale, but was the patron saint of Szymon Rudnicki, Bishop of Warmia in the years 1605–21. Rudnicki maintained close contacts with the Jesuit College in Braniewo, where the source of the motet discussed here originated, and Cocciola was recorded as a musician in the bishop’s service in 1606. This remarkable coincidence lends credibility to the speculation that the motet Sancte Simon magno mundi could have been authored by Cocciola, who probably dedicated the composition to his patron.  The motet belongs to a relatively small group of compositions in which the melody of the appeal from the Litany of Saints was used as an ostinato. The piece reveals a close affinity to Antonio Gualtieri’s motet Beatissimus Marcus for the same set of performers, published in an authorial print in 1604. In both compositions, the ostinato in the highest voice-part is repeated seven times without variations and at equal intervals. Gualtieri’s motet is also about a saint with the same name as the composer’s patron, Bishop Marco II Cornaro, to whom the collection was dedicated. It seems highly probable that Cocciola consciously modelled his composition on Gualtieri’s motet, while applying more sophisticated artistic devices: an ostinato performed at three different levels of the scale, an opening in imitative technique, greater variation of rhythm, the absence of repeated material and a more impressive culmination at the end. 
Źródło:
Muzyka; 2018, 63, 3; 65-101
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O strategiach tłumaczenia rzeczowników w XVII-wiecznej publicystyce rosyjskiej
On the strategies in translating nouns in Russian opinion journalism of the17th Century
О приемах перевода существительных в русской публицистике XVII века
Autorzy:
Głuszak, Dorota Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1181955.pdf
Data publikacji:
2021-06-18
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
Tematy:
Вести-Куранты
техники перевода
иноязычные названия
русская публицистика XVII века
techniki tłumaczenia
nazwy pochodzenia obcego
publicystyka rosyjska XVII wieku
the techniques of translating
foreign names
opinion journalism of the 17th century
Vesti-Kuranty
Opis:
W niniejszym artykule przedstawiono strategie towarzyszące przekładowi rzeczowników pochodzenia obcego w rosyjskich tekstach publicystycznych. Jako źródła wykorzystano rosyjskie teksty przekładowe opublikowane pod wspólną nazwą „Vesti-Kuranty”. Materiał stanowiący przedmiot analizy został wyekscerpowany ze wszystkich dostępnych wydań rękopisów powstałych w latach 1600–1670. Celem badania jest ukazanie wybranych zabiegów stosowanych przez siedemnastowiecznych tłumaczy mających służyć jako podpowiedzi w zrozumieniu wyrazów dotychczas nieznanych na gruncie rosyjskim oraz przedstawienie różnych rozwiązań tłumaczeniowych mających na celu przybliżenie terminów i wartości obcych.   
В настоящей статье представлены приемы, связанные с переводом заимствованных имен существительных в русских публицистических текстах XVII века. В качестве источников использованы русские переводные тексты, опубликованные под общим названием «Вести-Куранты». Материал, являющийся предметом анализа, извлечен из всех доступных изданий рукописей, возникших в 1600–1670 гг. Целью исследования является показать избранные решения, принимаемые переводчиками, для уточнения неизвестных на русской почве слов, а также рассмотреть разные переводческие приемы, используемые для объяснения иноязычных терминов.
The following paper presents strategies which arise in connection with translating nouns of foreign origin in Russian opinion journalism. Translational texts published under the common name of Vesti-Kuranty served as the source. The material for analysis was extracted from all available editions of the manuscripts produced in the years 1600–1670. The aim of the article is to present selected techniques used by 17th-century translators which were meant to serve as prompts for understanding words unknown in Russian at that time, as well as to demonstrate different translation solutions aimed at introducing foreign phrases and values.
Źródło:
Przegląd Rusycystyczny; 2021, 3 (175); 146-160
0137-298X
Pojawia się w:
Przegląd Rusycystyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sposoby tłumaczenia nazw obcych w rosyjskich kurantach z lat 1671–1672
Methods of translating foreign names in Russian kuranty from the years 1671–1672
Способы перевода иноязычных названий в русских курантах 1671–1672 гг.
Autorzy:
Głuszak, Dorota Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/53903425.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
Tematy:
способы перевода
иноязычные названия
русская публицистика XVII века
Вести-Куранты
sposoby tłumaczenia
nazwy pochodzenia obcego
publicystyka rosyjska XVII wieku
Vesti-Kuranty
methods of translating
names of foreign origin
opinion journalism of the 17th century
Opis:
Niniejszy artykuł stanowi kontynuację badań nad językiem Vesti-Kurantów – zabytków piśmiennictwa rosyjskiego należących do gatunku publicystyki. Badanie mające na celu wskazanie sposobów tłumaczenia stosowanych w Posolskim Prikazie przeprowadzono na materiale rzeczowników – nazw pospolitych i własnych (toponimów i antroponimów). Źródłami są teksty z lat 1671–1672 przełożone na język rosyjski z języka niemieckiego i niderlandzkiego.    
Настоящая статья продолжает исследования по языку Вестей-Курантов – памятников русской письменности, принадлежащих к жанру публицистики. Цель исследования – выявить и описать способы перевода, применяемые в Посольском приказе. Материалом для анализа послужили нарицательные и собственные имена существительные (топонимы и антропонимы). Источниками являются тексты 1671–1672 гг., переведенные на русский язык с немецкого и нидерландского языков.
This article is a continuation of research on the language of Vesti-Kuranty – relics of Russian literature within the genre of journalism. The investigation is aimed at indicating techniques of translating used in Posolski Prikaz and was carried out on nouns – common and proper names (toponyms and antroponyms). The sources are texts from the years 1671–1672 translated into Russian from German and Dutch.
Źródło:
Przegląd Rusycystyczny; 2024, 1 (185); 158-172
0137-298X
Pojawia się w:
Przegląd Rusycystyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Old Polish Military Education in the Context of Nobility Axiology. Jan Ryś, Żołnierska paideia. Wychowanie i szkolenie wojskowe w Polsce XVI–XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2019, pp. 752
Staropolska edukacja wojskowa w kontekście szlacheckiej aksjologii. Jan Ryś, Żołnierska paideia. Wychowanie i szkolenie wojskowe w Polsce XVI–XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2019, ss. 752.
Autorzy:
Świderska-Włodarczyk, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1374002.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Polish nobility
military education and upbringing
noble axiology in the 16th and 17th centuries
polska szlachta
wychowanie i edukacja wojskowa
szlachecka aksjologia w XVI i XVII wieku
Opis:
Monografia Jana Rysia z wielu względów zasługuje na uwagę. Przesądzają o tym odniesienia do licznych źródeł, interdyscyplinarna narracja, a co za tym idzie wielowątkowy dyskurs, uwzględniający dotychczasowe ustalenia, uzupełnione o autorskie novum. Dzięki tym zabiegom do rąk czytelników trafiła publikacja komplementarna, panoramiczna, uwzględniająca szeroką perspektywę badawczą, a przy tym oparta na logicznym wywodzie, co w ostatecznym rozrachunku przełożyło się na pracę spójną treściowo i mocno osadzoną w realiach epoki. Tego rodzaju prace, w przeciwieństwie do tych o wąskim spectrum badawczym, mają tę zaletę, że inspirują do naukowej dyskusji. W przypadku Żołnierskiej paidei za kontrowersyjną, acz dość popularną w literaturze przedmiotu, należy uznać opinię o stopniowej dewaluacji morale żołnierskiego, zwłaszcza w XVII w., na rzecz szlacheckiej prywaty i koniunkturalizmu. Tymczasem, jak zaświadczają źródła z epoki, taki pogląd nie znajduje potwierdzenia w staropolskich standardach. Nie tylko w stosunkowo spokojnym XVI stuleciu, ale także w naznaczonym licznymi wojnami XVII w., trudno szukać choćby cienia akceptacji dla lekceważenia obowiązujących norm. Nie oznacza to, że w nieustannym ogniu walk skutkującym masowymi stratami i bankructwami, takie odstępstwa się nie zdarzały. Nigdy jednak nie przekładały się na obniżenie rangi obowiązujących standardów, które na mocy długiego trwania długo jeszcze wyznaczały azymut szlacheckiej aksjologii.
The monograph by Jan Ryś deserves recognition owing to a number of reasons. It is due to the references to numerous sources, interdisciplinary narration, and therefore, the wide-ranging discourse that includes previous findings, which are complemented by the authorial novum. Thanks to the undertaken measures, the reader is granted a complementary, comprehensive publication, inclusive towards a broad research perspective, at the same time based on a consistent argumentation, which ultimately resulted in a coherent, firmly established in the atmosphere of the epoch, work. Texts of this kind, as opposed to those of a narrow scope of interest, are particularly valuable as they inspire scientific discussions. In the case of Żołnierska paideia one should consider an opinion, popular, though controversial as it is presented in the literature on the subject, that for the benefit of self-interest and opportunism of nobles the soldier’s morale has undergone gradual devaluation. Meanwhile, as it is proven by the sources of the period, the viewpoint does not find its confirmation in the old-Polish standards. Not only in the relatively peaceful 16th century, but also in the scarred by the constant wars 17th century, it is difficult to find even a hint of acknowledgement towards the negligence of the current norms. The deviations did occur in the heat of battle, which caused massive losses and bankruptcies. They did not lead, however, to the depreciation of the then principles, which for a long time have set a course of the noble axiology.
Źródło:
Res Historica; 2020, 49; 591-601
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O poznańskich rękopisach i starych drukach w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali
Some remarks on the manuscripts and old prints of Poznań provenance in the collection of the University Library in Uppsala
Autorzy:
Szulc, Alicja
Wilgosiewicz-Skutecka, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911841.pdf
Data publikacji:
2014-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Poznań-based monastery
priory and convent libraries in the 17th c.
book collection of the Jesuits Collegium in Poznań
the Bernardines
the Dominicans
University Library in Uppsala
Swedish plunder of book collections in the 17th c.
poznańskie biblioteki klasztorne XVII wieku
księgozbiór kolegium jezuickiego w Poznaniu
bernardyni
dominikanie
Biblioteka Uniwersytecka w Uppsali
szwedzkie grabieże księgozbiorów w XVII wieku
Opis:
Artykuł jest prezentacją wyników wstępnej kwerendy w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali, przeprowadzonej 14–18 maja 2012 roku. Jej celem był ogólny przegląd najstarszej części księgozbioru pod kątem znajdujących się w nim rękopisów i starych druków zrabowanych w 1656 roku z bibliotek poznańskich jezuitów, bernardynów i dominikanów. W części wstępnej artykułu przedstawione zostały szwedzkie grabieże księgozbiorów w XVII wieku, starania rewindykacyjne Rzeczypospolitej oraz badania naukowe nad polskimi księgozbiorami w Szwecji prowadzone od XIX wieku. Podstawę źródłową kwerendy stanowiły przechowywane w archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali niepublikowane notatki bibliograficzne Józefa Trypućki (1910–1983), językoznawcy i bibliografa szwedzkich poloników, wieloletniego profesora Uniwersytetu w Uppsali. Materiał ten – efekt kwerendy Trypućki w zasobach Carolina Rediviva – zawiera cenne informacje dotyczące starych druków i rękopisów proweniencji poznańskiej. Zbiory wielkopolskie znajdujące się w Uppsali nie doczekały się dotąd szczegółowych badań. Niniejszy artykuł jest próbą nakreślenia kierunku i metod dalszych badań.
The present article aims at presenting a concise overview of the results of an initial search query and investigation carried out at the University Library in Uppsala between May 14–18, 2012. Its main goal was to get acquainted with the oldest part the library’s book collection in view of manuscripts and old books that came into possession of the library as spoils of war after they had been looted in Poznań-based libraries of the Jesuits, the Bernardines and the Dominicans in 1656. The introductory part of the article provides an outline of the history of the lootings by the Swedish armies of book collections in the seventeenth century, attempts at the restitution of the materials by the authorities of the Republic of Poland and the research on the Polish book collections currently held in Sweden that has been going on since the nineteenth century. The source base for the query was the unpublished bibliographical notes written by the Polish linguist, bibliographer of the material concerning Poland or Polish affairs kept in Sweden, and a long-term professor of the Uppsala University, Józef Trypućko (1910–1983) currently held in the archive material of the University Library in Poznań. The above material, the result of Trypućko’s investigations on the resources of Carolina Rediviva, contains valuable information concerning old prints and manuscripts of Poznań provenience. Regrettably, the collections from Greater Poland that are currently held in Uppsala have not been yet properly researched and no all-inclusive study has been published. The present article attempts to provide tentative directions in future studies on the subject along with appropriate relevant methodology.
Źródło:
Biblioteka; 2014, 18(27); 7-32
1506-3615
2391-5838
Pojawia się w:
Biblioteka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poezja, muzyka i sumienie. O Lukanie w Koronacji Poppei Giovanniego Francesco Busenellego i Claudio Monteverdiego
Poetry, Music and Conscience. Lucano from The Coronation of Poppaea by Giovanni Francesco Busenello and Claudio Monteverdi
Autorzy:
Puchalska, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1802280.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
opera XVII wieku; poezja łacińska; Claudio Monteverdi; Giovanni Francesco Busenello; Marcus Annaeus Lucanus; libretto operowe
17th-century opera; Latin poetry; Claudio Monteverdi; Giovanni Francesco Busenello; Marcus Annaeus Lucanus; opera libretto
Opis:
W artykule rozpatrywana jest funkcja Lukana w strukturze dramaturgicznej Koronacji Poppei. Poeta, postać epizodyczna, okazuje się w głębszej analizie istotnym elementem w rekonstrukcji zaplecza ideowego dzieła Busenello i Monteverdiego. Służy temu lektura kontekstowa libretta opery w dwóch zasadniczych aspektach – biograficznym i literackim, w oparciu o dwie grupy związanych z Lukanem źródeł tekstowych – pierwszą, na którą składają się informacje na temat jego życia i twórczości, i drugą, jaką stanowią jego własne utwory. Szczególną uwagę poświęcono analizie Farsalii, poematu wykazującego na poziomie ideowym liczne pokrewieństwa z librettem Busenella. Szczegółowa analiza kontekstów literackich uwidacznia również autotematyczny aspekt sceny z udziałem Lukana oraz pojawiające się w związku z nią kwestie moralnych aspektów twórczości poetyckiej.
The article discusses the role of Lucano in the dramatic structure of The Coronation of Poppaea. After a deeper analysis, the poet, an episodic figure, turns out to be an important element in the reconstruction of the ideological background of the works by Busenello and Monteverdi. This is achieved by context reading of the opera libretto in two fundamental aspects – biographical and literary, based on two groups of textual sources related to Lucano – the first consisting of information about his life and work, and the second, which is his own works. Particular attention was paid to the analysis of Farsalia, a poem that shows numerous ideological affinities to Busenello’s libretto. A detailed analysis of literary contexts also reveals the self-thematic aspect of the scene with Lucano’s participation and the moral aspects of poetic creation that emerge in connection with it.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 1; 163-179
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Archeologiczny kilometr Wisły”. Dziedzictwo narodowe wydobyte z Wisły w ramach interdyscyplinarnych badań
“Archaeological kilometre of the Vistula river”. National heritage unveiled as part of interdisciplinary studies
Autorzy:
Kowalski, Hubert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/538940.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
Villa Regia
Pałac Kazimierzowski w Warszawie
dziedzictwo narodowe
zabytki wydobyte z Wisły
niski stan Wisły
macewy z cmentarza brodnowskiego
taszka
piechur XVII-wieku
marmurowe dekoracje rzeźbiarskie
szwedzki transport
rzeźbiarskie dekoracje architektoniczne
Opis:
In August 1656 a transport filled with marble stolen from Villa Regia (now Casimir Palace) sailed away from Warsaw. Around two and a half kilometres later, due to low water level in the Vistula river, the boats ran aground. This event as well as a threat of attack from John Casimir’s army entering Warsaw triggered a decision on sinking the load. Some pieces of marble were thrown into the water, some were left on sandy islands. A couple of days later, the representatives of Warsaw authorities already began safeguarding the abandoned items. Some objects were hoisted from the Vistula’s bed and buried at the river bank. The area for studies has been determined on the basis of 17th-century reports and archive materials from the beginning of the 20th century. The National Heritage Board of Poland joined the research in 2011. In sum, during archaeological works, nearly 20 tons of sculpted architectural decorations have been extracted. These objects were removed from the bottom in the area of several hundred square metres. We can suppose that hundreds of priceless monuments still remain in the delimited area. Due to the specificity of the bottom of the examined area, we presume that plenty of objects rest at a depth between several dozen centimetres and several metres. The research area corresponds to a natural stone reef and clay-stone thresholds, which means that a part of the sunk transport is found in a layer mixed with stones, gravel and sand. It results from previous studies that locating the above mentioned objects requires technologies that are unfortunately not available yet. However, what is important is the fact that parts of the same transport that were buried at the bank or in 17th-century sand patches can become naturally exposed by the flowing water. Taking into account the previous archaeological studies around the 517th kilometre of the Vistula river and the presence of a number of incidental national heritage objects, it seems legitimate to claim that a new archaeological site needs to be established in this very area. A Vistula reef along with stone thresholds creates a natural sieve in this place, which retains objects that definitely must include monuments that are priceless to our culture. In this place, during a three-day battle, hundreds of soldiers lost their lives and hundreds of military items, fragments of armament or cannons with their instrumentation were brought to rest on the bottom. It seems immensely important to safeguard protection to this “archaeological” kilometre of the river for the next decades.
Źródło:
Ochrona Zabytków; 2015, 2; 239-244
0029-8247
Pojawia się w:
Ochrona Zabytków
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmartwychwstanie Pańskie w norbertańskim rękopisie „Kontemplacyja męki i śmierci Chrystusa Pana [...]” (1662)
Resurrection of Christ in the manuscript of a Norbertine Sister from the Zwierzyniec convent, “The contemplation of the suffering and death of Christ, our Lord […]” (1662)
Autorzy:
Kaczor-Scheitler, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607354.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Resurrection of Christ
Norbertine Sisters’ Meditations from the Zwierzyniec convent
17th century manuscript
Bible
Old Polish literature
zmartwychwstanie Pańskie
medytacje norbertanek zwierzynieckich
rękopis z XVII wieku
Biblia
literatura staropolska.
Opis:
The subject of the article is the analysis of 17th century meditations about the Resurrection of Christ included in the manuscript collection of the Norbertine Sisters in Zwierzyniec. The reflection covers the traditions about the triumph of the glorified Lord, the women’s visit to the Lord’s Tomb, the announcement of the Resurrection to the women, Christ offering fish to his disciples, Christ’s meeting with Mary Magdalene and the disciples on their way to Emaus. The mode of presentation of these themes emphasizes a number of dogmas and truths of faith, mostly about the Resurrection of Christ and his divine nature. It is demonstrated in the article that the Norbertine texts were based not only on Gospels, but also on apocryphal sources and emblematic representations. The deliberations clarify that the author probably intended not only to report the course of events, but first of all to give a testimony of faith, to assert the real resurrection of the crucified Christ. An insight into the issue of the Resurrection of Christ in the light of biblical tradition and Old Polish literature is also offered.
Źródło:
Poznańskie Studia Teologiczne; 2017, 31; 241-258
0209-3472
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Armia koronna Rzeczypospolitej w sporach i rozgrywkach politycznych pierwszych lat wojny na Ukrainie (1648-1649)
Autorzy:
Janas, Eugeniusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631673.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Khmelnytsky Uprising, the Crown army and politics, rebellions and soldiers’ confederacies in the middle of the 17th century.
Powstanie Chmielnickiego, wojsko koronne i polityka, bunty i konfederacje żołnierskie połowy XVII wieku
Opis:
The events of the first years of war in Ukraine clearly suggest an increase of the army’s involvement in the country’s public life. This tendency has to be regarded largely as a new and unprecedented phenomenon of the political life of the Commonwealth, visible from the outbreak of the Khmelnytsky Uprising to at least the 70s of the 17th century. It is possible to believe that this state of affairs stemmed from two main reasons- the endeavoursof some of the groups and representatives of the elites, in numerous cases also simultaneously present within the circle of the army elders, to establishing their influences and political role through navigating or manipulating the army, one of the instruments of gaining these influences and attitude of a broader circle of the soldiers from nobility, who saw in themselves not only a military branch of the country, but also fully-fledgedcitizens, entitled to co-deciding on all the aspects of the Crown just like the nobility. This tendency can be noticed already during the interregnum and elections in 1648 (i.e. in the time of the Lviv circle of the general army in September, making essentially illegal, even if later approved, election of a commander-in-chief), but the decisive influence on the choice of a new sovereign was nevertheless not granted to the army. In the coming months and years, the control over the army triggered a rivalry between the monarch, royal court, the key senators, generals and other people from the circle of the elders and the elites of aristocracy. As a consequence the army was becoming politicised. At the same time critical attitude of the soldiers’ circles towards the country (the monarch, royal court and senate) was building up, in the largest part generated by the destruction of financial and military apparatus of the Commonwealth escalating in the war conditions. Rebellious atmosphere triggered mainly by economic factors was more frequently occurring in the army. A new esprit de corps of the army, being created from 1648, was inspiring the soldiers to demand changes in the country’s politics, including entitlements which had not been so far grantedto the army. Simultaneously, the forms of self-governing organisation of the army (the military circles) were being consolidated and solidified, a more permanent programme expressing soldiers’ aspirations was being crystallised and planks for the future and more dramatic rebellions and confederacies, easily submitting to the political inspiration, were being created.
Wydarzenia pierwszych lat wojny na Ukrainie wyraźnie wskazują na wzrost zaangażowania armii w życie publiczne państwa. Tendencję taką uznać trzeba w znacznym stopniu za nowe i bezprecedensowe zjawisko życia politycznego Rzeczypospolitej widoczne od chwili wybuchu powstania Chmielnickiego przynajmniej do lat 70. XVII stulecia. Taki stan rzeczy wynikał, jak można sądzić, z dwóch głównych powodów – dążeń niektórychgrup i przedstawicieli elity władzy, w licznych wypadkach zresztą obecnych równocześnie w kręgu starszyzny wojskowej, do ugruntowania wpływów i roli politycznej poprzez sterowanie bądź manipulowanie armią, jednym jeszcze instrumentem zdobywania owych wpływów oraz postawy szerszego środowiska szlacheckich żołnierzy widzących w sobie nie tylko zbrojne ramię państwa, ale i jego pełnoprawnych obywateli uprawnionych jak cała szlachta do współdecydowania we wszelkich sprawach Rzeczypospolitej. Tendencjętaką dostrzegamy już podczas bezkrólewia i elekcji 1648 r. (np. w czasie lwowskiego koła generalnego wojska we wrześniu, dokonującego nielegalnego w gruncie rzeczy, chociaż zaaprobowanego potem wyboru wodza naczelnego),ale decydującego wpływu na obiór nowego władcy armia jednak nie uzyskała. W następnych miesiącach i latach o kontrolę nad wojskiem rywalizował monarcha, dwór, kluczowi senatorowie, wodzowie i inni ludzie z kręgu starszyzny i magnackiej elity. W konsekwencji postępowało upolitycznienie wojska. Narastał równocześnie krytyczny stosunek środowiska żołnierskiego do państwa (monarchy, dworu, sejmu) wywoływany w głównej mierze narastającą w warunkach wojny destrukcją aparatu skarbowo-wojskowego Rzeczypospolitej. W armii coraz częściej pojawiały się buntownicze nastroje spowodowane głównie czynnikami ekonomicznymi.Kształtujący się od 1648 r. do pewnego stopnia nowy esprit de corps wojska inspirował żołnierzy do żądań zmian polityki państwa, w tym przyznaniu armii uprawnień dotychczas nie występujących. Umacniały i utrwalały się zarazem formy organizacji samorządowej wojska (koła wojskowe), krystalizował się trwalszy program wyrażający aspiracje żołnierzy, powstawały przesłanki przyszłych, bardziej dramatycznych buntów i konfederacji, łatwo poddających się politycznej inspiracji.
Źródło:
Res Historica; 2014, 38
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Armia koronna Rzeczypospolitej w sporach i rozgrywkach politycznych pierwszych lat wojny na Ukrainie (1648-1649)
Autorzy:
Janas, Eugeniusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632315.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Khmelnytsky Uprising, the Crown army and politics, rebellions and soldiers’ confederacies in the middle of the 17th century.
Powstanie Chmielnickiego, wojsko koronne i polityka, bunty i konfederacje żołnierskie połowy XVII wieku
Opis:
Wydarzenia pierwszych lat wojny na Ukrainie wyraźnie wskazują na wzrost zaangażowania armii w życie publiczne państwa. Tendencję taką uznać trzeba w znacznym stopniu za nowe i bezprecedensowe zjawisko życia politycznego Rzeczypospolitej widoczne od chwili wybuchu powstania Chmielnickiego przynajmniej do lat 70. XVII stulecia. Taki stan rzeczy wynikał, jak można sądzić, z dwóch głównych powodów – dążeń niektórychgrup i przedstawicieli elity władzy, w licznych wypadkach zresztą obecnych równocześnie w kręgu starszyzny wojskowej, do ugruntowania wpływów i roli politycznej poprzez sterowanie bądź manipulowanie armią, jednym jeszcze instrumentem zdobywania owych wpływów oraz postawy szerszego środowiska szlacheckich żołnierzy widzących w sobie nie tylko zbrojne ramię państwa, ale i jego pełnoprawnych obywateli uprawnionych jak cała szlachta do współdecydowania we wszelkich sprawach Rzeczypospolitej. Tendencjętaką dostrzegamy już podczas bezkrólewia i elekcji 1648 r. (np. w czasie lwowskiego koła generalnego wojska we wrześniu, dokonującego nielegalnego w gruncie rzeczy, chociaż zaaprobowanego potem wyboru wodza naczelnego),ale decydującego wpływu na obiór nowego władcy armia jednak nie uzyskała. W następnych miesiącach i latach o kontrolę nad wojskiem rywalizował monarcha, dwór, kluczowi senatorowie, wodzowie i inni ludzie z kręgu starszyzny i magnackiej elity. W konsekwencji postępowało upolitycznienie wojska. Narastał równocześnie krytyczny stosunek środowiska żołnierskiego do państwa (monarchy, dworu, sejmu) wywoływany w głównej mierze narastającą w warunkach wojny destrukcją aparatu skarbowo-wojskowego Rzeczypospolitej. W armii coraz częściej pojawiały się buntownicze nastroje spowodowane głównie czynnikami ekonomicznymi.Kształtujący się od 1648 r. do pewnego stopnia nowy esprit de corps wojska inspirował żołnierzy do żądań zmian polityki państwa, w tym przyznaniu armii uprawnień dotychczas nie występujących. Umacniały i utrwalały się zarazem formy organizacji samorządowej wojska (koła wojskowe), krystalizował się trwalszy program wyrażający aspiracje żołnierzy, powstawały przesłanki przyszłych, bardziej dramatycznych buntów i konfederacji, łatwo poddających się politycznej inspiracji.
Źródło:
Res Historica; 2014, 38
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Warszawskie rezydencje Jerzego Ignacego Lubomirskiego, „Pana na Rzeszowie”
Warsaw Residences of Jerzy Ignacy Lubomirski, ‘Lord of Rzeszów’
Autorzy:
Nestorow, Dagny
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16031281.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Warszawskie rezydencje Jerzego Ignacego Lubomirskiego
Architektura XVII -XVIII wieku
The Warsaw residences of Jerzy Ignacy Lubomirski
17th and 18th century architecture
Opis:
Niniejszy tekst dotyczy warszawskich rezydencji Jerzego Ignacego Lubomirskiego, najstarszego syna, założyciela rzeszowskiej linii rodu – Hieronima Augustyna (ok. 1647-1706) Lubomirskiego, kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego i jego potajemnie poślubionej żony, Konstancji Bokumówny, córki Jana Henryka, stolnika litewskiego. Po śmierci obydwojga rodziców – ojca w roku 1706 i matki w rok później, młody magnat skoncentrował w swym ręku zarząd nad ich dobrami, choć ostateczny podział schedy między spadkobierców nastąpił dopiero w roku 1726. Choć Jerzy Ignacy na tle przodków nie zasłużył się wybitnymi osiągnięciami na arenie politycznej czy militarnej, to z pewnością odziedziczył po ojcu i dziadku (Jerzym Sebastianie) zamiłowanie do sztuki. Był nie tylko zapalonym melomanem, ale również z powodzeniem prowadził liczne przedsięwzięcia artystyczne, głównie na terenie rodowego Rzeszowa i najbliższej okolicy. Stronnik Augusta II przebywający często w Dreźnie, skąd sprowadził swojego nadwornego architekta Carla Heinricha Wiedemanna. Młody książę choć należał do czołówki najbogatszych magnatów ówczesnej Rzeczypospolitej i był bliskim poplecznikiem Augusta II to nie przełożyło się na jego polityczną karierę. Lubomirski zadowolił się stopniem generała wojsk polskich i saskich, dowództwem nad królewskimi drabantami i tytułem chorążego wielkiego koronnego. Bliskie stosunki z monarchą znalazły odzwierciedlenie w dwóch intratnych małżeństwach zawartych w Dreźnie, najpierw z byłą królewską faworytą Marianną z Bielińskich Denhoffową  (1718), a po jej śmierci (1730) z młodziutką Saksonką Joanną von Stein (1737), późniejszą faworytą wpływowego ministra Brühla, co umocniło pozycję Lubomirskiego. Lubomirski był w posiadaniu trzech siedzib w Warszawie. Jego główną siedzibą był podarowany przez Augusta II jego żonie Mariannie Bielińskiej (dawnej królewskiej faworycie) w prezencie ślubnym (1718), pałac przy Krakowskim Przedmieściu, wchodzący w skład królewskiego założenia, tzw. osi saskiej. Pierwszą warszawską siedzibą Jerzego Ignacego Lubomirskiego był położony również na terenie przyszłego królewskiego założenia dawny pałac Bokumów, który w r. 1713 odkupił od magnata August II. Ponadto był właścicielem drewnianego dworku na Solcu. Po śmierci (1753) pozostała po nim wdowa, Joanna von Stein w r. 1772 zakupiła pałac przy Krakowskim Przedmieściu 64 (nr hip. 370), który znajdował się  w jej posiadaniu do r. 1778. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat „Panowie na Rzeszowie” byli w posiadaniu kilku rezydencji w Warszawie, w tym dwóch pałaców przy reprezentacyjnym Krakowskim Przedmieściu. Co istotne, dwie z nich znajdowały się na terenie budowanego w owym czasie królewskiego pałacu. Dawny pałac Bokumów Jerzy Ignacy Lubomirski odstąpił królowi, natomiast dawny pałac Słuszków, który musiał być uwzględniany w kolejnych wersjach projektowych saskiego założenia, książę zatrzymał dla siebie, czyniąc z tego jawny symbol swojej pozycji jako wiernego stronnika królów z dynastii saskiej. Ilość posiadanych rezydencji zmieniała się, w związku z czym nie zawsze były one wystarczające dla chętnie i często przebywających w stolicy Lubomirskich. W związku z czym byli oni zmuszeni wynajmować dworki na potrzeby licznie przybywającej do Warszawy książęcej asysty. Dwory te wynajmowano na terenie jurydyki Wielopole, a więc stosunkowo w niewielkiej odległości od głównej rezydencji Lubomirskich przy Krakowskim Przedmieściu.
In the paper, the Warsaw residences of Jerzy Ignacy Lubomirski are discussed; he is the eldest son of Hieronim Augustyn (ca1647-1706) Lubomirski, Cracow Castellan, Grand Hetman of the Crown, founder of the Rzeszów family line, and his secretly wedded wife Konstancja Bokum, daughter of Jan Henryk, Grand Pantler of Lithuania. Following the death of both his parents: of his father in 1706 and his mother a year later, the young magnate focused in his hands the administration of their estates, although the final inheritance division was conducted only in 1726. Although as seen against his predecessors, Jerzy Ignacy could boast neither outstanding political nor military exploits, what he undoubtedly inherited after his father and grandad (Jerzy Sebastian) was love for art. Not only was he a passionate music lover, but he also successfully conducted numerous artistic projects, mainly throughout the territory of his native Rzeszów and the closest neighbourhood. A supporter of Augustus II, frequently visiting Dresden, it is from there that he brought his court architect Carl Heinrich Wiedemann. The young Prince, though member of the leading wealthiest magnates of the then Polish-Lithuanian Commonwealth, and a close supporter of Augustus II, did not benefit from these sufficiently to have it reflected in his political career. Lubomirski was satisfied with the rank of the General of the Polish and Saxon troops, command over the royal Trabants, and the title of the Grand Standard Bearer of the Crown. His close relations with the monarch were reflected in two lucrative marriages concluded in Dresden: the first to the former royal mistress Marianna Denhoff née Bieliński (1718), and following her death (1730), to the young Saxon Joanna von Stein (1737), a later mistress of influential Minister Brühl, which actually consolidated Lubomirski’s position. Lubomirski owned three residences in Warsaw. His main one was the palace Augustus II gave to his wife Marianna Bielińska (King’s former mistress) as her wedding gift (1718); located in Krakowskie Przedmieście Street, the Palace formed part of the royal layout called the Saxon Axis. The first residence Jerzy Ignacy Lubomirski dwelled at was the Bokum Palace, also located within the future royal layout; in 1713, he purchased it from a magnate of Augustus II. Furthermore, Lubomirski owned a wooden manor at Solec. Following his death (1753) in 1772, his widow Joanna von Stein purchased the palace at 64 Krakowskie Przedmieście Street  (Land Register No. 370), which she owned until 1778. Over the span of some dozen years, the ‘Lords of Rzeszów’ owned several residences in Warsaw, these including two palaces along the stately Krakowskie Przedmieście Street. Importantly, two of those were located within the royal palace being raised at the time. Jerzy Ignacy Lubomirski gave the King the former Bokum Palace, whereas he kept for himself the old Słuszka Palace, which must have been taken into consideration as part of the subsequent versions of the Saxon layout; the retained residence turned into an open symbol of Lubomirski’s position as a faithful supporter of the kings of the Saxon House. The number of residences the Lubomirskis owned varied, therefore at times there were not enough of them for the Lubomirskis flocking to the capital eagerly and frequently. Due to that they were forced to rent manors to cater for the needs of the numerous entourage of the Prince. The manors were located within the Wielopole jurisidiction, thus relatively close to the Lubomirskis’ main residence in Krakowskie Przedmieście Street.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 461-480
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Społeczeństwo starostwa sandomierskiego w dobie Rokoszu Zebrzydowskiego
Society of Sandomierz county in the era of Zebrzydowski’s Rebellion
Autorzy:
Tutalak, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/460089.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
rokosz sandomierski
Rokosz Zebrzydowskiego
wojna domowa 1606-1609
Rewizja spustoszenia
starostwo sandomierskie
społeczeństwo XVII wieku
Sandomierz Rebellion
Zebrzydowski’s Rebellion
civil war 1606-1609
Revision of the devastation
Sandomierz county
society of seventeenth century
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie przede wszystkim stosunku rokoszan do miejscowej ludności, nastrojów panujących wśród mieszkańców starostwa sandomierskiego, konsekwencji wojny domowej, oraz innych sytuacji z ich życia (np. sporów granicznych, niezadowolenia z poczynań starosty), mających wpływ na życie zwykłego człowieka w początkach XVII w. Rewizja spustoszenia z 1606 r. to dokument typowo gospodarczy, jednak „między wierszami” możemy wyczytać jakie były praktyki rokoszan wobec ludności cywilnej oraz jak ta wojna domowa wpłynęła na sytuację społeczną mieszkańców.
The aim of the article is to present fi rst of all the att itude of those who formed rebellion towards the local population, tendencies among inhabitants of Sandomierz county, the consequences of the civil war and other everyday situations infl uencing on the daily life of the ordinary person in Sandomierz at the beginning of seventeenth century. Revision of the devastation is typically economic document, but we can read between the lines what kind of practices were undertaken against civilians and the way in which the war infl uenced on the social and an economic situation of those local people.
Źródło:
Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 437-447
2084-1426
Pojawia się w:
Ogrody Nauk i Sztuk
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krótkie życie i niespodziewana śmierć młodego magnata. Janusz Paweł ks. Ostrogski i jego testament z 6 sierpnia 1619 roku
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042523.pdf
Data publikacji:
2020-04-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Książę Janusz Paweł Ostrogski
magnateria polska
dzieje Rzeczypospolitej w XVII wieku
testamenty staropolskie
edycja źródłowa
Prince Janusz Paweł Ostrogski
Polish magnates
the history of Polish-Lithuanian Commonwealth in 17th century
Old Polish last wills
source edition
Opis:
Artykuł poświęcony jest postaci księcia Janusza Pawła Ostrogskiego (1597–1619). Był on potomkiem jednej z najpotężniejszych rodzin magnackich w Rzeczypospolitej. Po wczesnej śmierci ojca, wojewody wołyńskiego Aleksandra, wychowywany był wraz ze starszym bratem przez matkę. Doprowadziła ona do konwersji synów z prawosławia na katolicyzm. W latach 1611–1615 młodzi Ostrogscy odbyli podróż edukacyjną po Europie. Po powrocie do kraju przejęli z rąk matki ogromne latyfundium. Obaj bracia znani byli z hulaszczego trybu życia i rozwiązłości. Zarazili się kiłą, co było przyczyną ich przedwczesnej śmierci. Po zgonie starszego brata Janusz Paweł stał się jednym z największych właścicieli ziemskich w Rzeczypospolitej. Zamierzał się ożenić. Śmierć zaskoczyła go jednak w drodze do domu przyszłego teścia. Książę sporządził przed śmiercią ciekawy testament, którego krytyczna edycja została zamieszczona jako aneks do tego opracowania.
The article is devoted to prince Janusz Paweł Ostrogski (1597–1619). He was a descendant of one of the most powerful magnate families in the Polish-Lithuanian Commonwealth. After the early death of his father, the Volyn voivode Aleksander, he was brought up, together with older brother, by his mother. She led them to conversion from Orthodoxy to Catholicism. In the years 1611–1615 the young Ostrogski brothers took an educational journey around the Western Europe. After returning to the fatherland they took over a huge latifundium from their mother. Both brothers were known of their rude lifestyle and promiscuity. They were infected with syphilis, which was a cause of their premature death. After the death of his older brother, Janusz Paweł became one of the greatest landowners in the Polish-Lithuanian Commonwealth. He was going to get married. Death however, surprised him on his way to the home of his future father-in-law. The prince made an interesting last will before his death, the critical edition of which was included as an annex to this study.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2020, 19, 1; 215-239
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krąg rodzinny Katarzyny z Sienna Myszkowskiej (zm. 1619), podczaszyny lubelskiej. Studium genealogiczno-obyczajowe
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042514.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Katarzyna Sienieńska
rodzina Sienieńskich
Mikołaj Ostrowski
Stanisław Myszkowski
genealogia
szlachta polska
dzieje Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku
the Sienieński family
genealogy
Polish nobility
the history of Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16th and 17th centuries
Opis:
Katarzyna Sienieńska herbu Dębno była przedstawicielką znanego senatorskiego rodu. Na podstawie przebadanych źródeł można było pokusić się o nakreślenie zarysu jej biografii. Autor przedstawił koleje jej losu od wczesnej młodości aż do śmierci. W życiorysie Katarzyny z Sienna istotny wydaje się fakt, że aż trzy razy wychodziła ona za mąż. Była kolejno żoną stolnika przemyskiego Jana Biejkowskiego, podsędka przemyskiego Mikołaja Ostrowskiego oraz podczaszego lubelskiego Stanisława Myszkowskiego. Dzięki tym małżeństwom zgromadziła znaczny majątek. Z drugim mężem miała córkę Zuzannę, a z trzecim syna Maurycego i córkę Annę. Dzieje życia Katarzyny z Sienna Myszkowskiej zostały przedstawione na szerokim tle historycznym. Autor opracował genealogię lubelskiej linii Sienieńskich, nieznanej autorom herbarzy, z której pochodziła bohaterka tego opracowania. Przytoczył także wiele faktów z życia rodzin kolejnych mężów Katarzyny. Sporo miejsca poświęcił również sprawom majątkowym Sienieńskich, Biejkowskich, Ostrowskich i Myszkowskich. Przedstawił też dzieje zaciętej walki o spadek po Katarzynie między jej dziećmi a pasierbem, Janem Myszkowskim. Do tekstu artykułu załączono interesującą relację źródłową, gdzie przedstawiono przebieg gwałtownego sporu o gospodę, w której główną rolę odegrała Katarzyna ze swoim mężem Stanisławem Myszkowskim.
Katarzyna Sienieńska Dębno coat of arms was a representative of well-known senatorial family. On the basis of the researched sources, it was possible to try to outline her biography. The author presented her fate from her early youth until her death. In the biography of Katarzyna Sienieńska, it seems important that she got married three times. She was the wife of the pantler (dapifer) of Przemyśl Jan Biejkowski, the sub-judge (subiudex) of Przemyśl Mikołaj Ostrowski, and the cupbearer (pocillator) of Lublin, Stanisław Myszkowski. Thanks to these marriages, she accumulated a considerable fortune. She had a daughter Zuzanna with her second husband, and a son Maurycy and a daughter Anna with the third. The history of life of Katarzyna Myszkowska née Sienieńska was presented against a broad historical background. The author developed the genealogy of Lublin line of Sienieński family, unknown to the authors of armorials, from which the heroine of this study came. He also cited many facts from the lives of the families of Katarzyna’s subsequent husbands. He devoted a lot of space to the property matters of the Sienieński, Biejkowski, Ostrowski and Myszkowski families as well. He also presented the history of the fierce struggle for Katarzyna’s inheritance between her children and her stepson, Jan Myszkowski. An interesting source report is attached to the text of the article, which presents the course of the violent dispute over the lodgings, in which Katarzyna and her husband Stanisław Myszkowski played the main role.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2020, 19, 2; 245-280
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Edukacja kobiet w XVII i XVIII-wiecznej Anglii i próby przezwyciężenia obowiązującego kanonu
Women’s Education in the 17th- and 18th-century England and the Attempts at Surmounting the Canon
Autorzy:
Szczap, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/467797.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
feminizm
edukacja
Mary Astell
Mary Wollstonecraft
praktyka kulturowa Anglii XVII i XVIII wieku.
feminism
education
cultural practice of 17th and 18th century England
Opis:
[abstrakt po polsku poniżej]Agnieszka SzczapInstitute of PhilosophyThe University of Zielona GóraPoland Women’s Education in the 17th- and 18th-century England and the Attempts at Surmounting the Canon Abstract: The paper focuses on the opinions of two women thinkers: Mary Astell (1666–1731) and Mary Wollstonecraft (1759–1797), whose modern views have been influential since the second half of the 20th century. The aim of the paper is to foreground the originality in their way of thinking against the background of philosophical views as well as social and cultural situation in the 17th- and 18th-century England. Keywords: feminism, education, Mary Astell, Mary Wollstonecraft, cultural practice of 17th and 18th century England Agnieszka SzczapInstytut FilozofiiUniwersytet ZielonogórskiEdukacja kobiet w XVII i XVIII-wiecznej Anglii i próby przezwyciężenia obowiązującego kanonuAbstrakt: W prezentowanym artykule skupiłam się na poglądach dotyczących edukacji kobiet, a szczególnie na poglądach dwóch myślicielek: Mary Astell (1666-1731) i Mary Wollstonecraft (1759-1797), których nowoczesne poglądy były kontynuowane w XX wieku. Ich poglądy polemizowały z dominującymi opiniami na temat sytuacji i roli kobiet w XVII i XVIII-wiecznej Anglii. słowa kluczowe: feminizm, edukacja, Mary Astell, Mary Wollstonecraft, praktyka kulturowa Anglii XVII i XVIII wieku.
[abstrakt po polsku poniżej]Agnieszka SzczapInstitute of PhilosophyThe University of Zielona GóraPoland Women’s Education in the 17th- and 18th-century England and the Attempts at Surmounting the Canon Abstract: The paper focuses on the opinions of two women thinkers: Mary Astell (1666–1731) and Mary Wollstonecraft (1759–1797), whose modern views have been influential since the second half of the 20th century. The aim of the paper is to foreground the originality in their way of thinking against the background of philosophical views as well as social and cultural situation in the 17th- and 18th-century England. Keywords: feminism, education, Mary Astell, Mary Wollstonecraft, cultural practice of 17th and 18th century England Agnieszka SzczapInstytut FilozofiiUniwersytet ZielonogórskiEdukacja kobiet w XVII i XVIII-wiecznej Anglii i próby przezwyciężenia obowiązującego kanonuAbstrakt: W prezentowanym artykule skupiłam się na poglądach dotyczących edukacji kobiet, a szczególnie na poglądach dwóch myślicielek: Mary Astell (1666-1731) i Mary Wollstonecraft (1759-1797), których nowoczesne poglądy były kontynuowane w XX wieku. Ich poglądy polemizowały z dominującymi opiniami na temat sytuacji i roli kobiet w XVII i XVIII-wiecznej Anglii. słowa kluczowe: feminizm, edukacja, Mary Astell, Mary Wollstonecraft, praktyka kulturowa Anglii XVII i XVIII wieku.
Źródło:
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2017, 35
1508-6305
2544-3186
Pojawia się w:
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyczynek do badań jezuickiego martyrologium
A contribution to the research of the Jesuit martyrdom
Autorzy:
Nowaszczuk, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2010481.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
catalogs of martyrs
Jesuits killed for faith
the first hundred martyrs of the Society of Jesus
persecution of Catholics in the sixteenth and seventeenth centuries
katalogi męczenników
jezuici zabici dla wiary
pierwszych stu męczen¬ników Towarzystwa Jezusowego
prześladowania katolików w XVI i XVII wieku
Opis:
Pierwsze katalogi biograficzne jezuitów zabitych za wiarę zostały opublikowane na początku XVII wieku. Była to reakcja na rosnącą liczbę zakonników, którzy oddali życie podczas prze¬śladowań w różnych częściach świata. Nie bez znaczenia był fakt, że w pierwszych latach tego stulecia ich liczba osiągnęła sto. Tytuły publikacji odnoszą się do tego wątku, np. Centuria Religiosorum Societatis Iesu, qui hactenus ab Ethnicis, Mahumetanis, haereticis, aliisque impiis, pro Catholica fide ac pietate interempti sunt (1608 r.) i Centuria prima. Das erste hundert der Geistlichen und Ordenspersonen (1605 r.). Teksty wszystkich list męczenników są podobne. Co ciekawe, miały także wersje artystyczne, a konkretnie ryciny z wizerunkami ofiar represji. Pierwsze katalogi zostały z czasem uzupełnione i opracowane na nowe sposoby. Szczególne osiągnięcia w tej dziedzinie mieli Phillippus Alegambe i Joannes Nadasi.
The first catalogs covering the biographies of the Jesuits who were killed for faith were published in the early seventeenth century. It was a reaction to the growing number of religious who gave their lives during the persecution in various parts of the world. Not without significance was the fact that in the first years of this century their number reached one hundred. Publication titles refer to this thread, e.g. Centuria Religiosorum Societatis Iesu, qui hactenus ab Ethnicis, Mahumetanis, haereticis, aliisque impiis, pro Catholica fide ac pietate interempti sunt (1608) and Centuria prima. Das erste hundert der Geistlichen und Ordenspersonen (1605). The texts of all martyrs’ lists are similar. Interestingly, they also had artistic versions – engravings with images of Jesuits. The first catalogs were then supplemented and developed in new ways. Phillippus Alegambe and Joannes Nadasi had particular achievements in this sphere.
Źródło:
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie; 2020, 27; 487-500
1230-0780
2719-4337
Pojawia się w:
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasztelana sandomierskiego Mikołaja Spytka Ligęzy (ok. 1563–1637) sprawy rodzinne i majątkowe. Przyczynek do genealogii i dziejów gorzyckiej linii rodziny Ligęzów herbu Półkozic
Family and property matters of Mikołaj Spytek Ligęza (ca. 1563–1637), the castellan of Sandomierz. Contribution to the genealogy and history of the Gorzyce line of the Ligęza family, Półkozic coat of arms
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2129965.pdf
Data publikacji:
2022-06-28
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Mikołaj Spytek Ligęza
Półkozic coat of arms
Gorzyce line of the Ligęza family
Polish nobility
land property
Polish-Lithuanian Commonwealth in 16th and 17th century
genealogy
Mikołaj Spytek Ligęza herbu Półkozic
gorzycka linia rodziny Ligęzów
polska szlachta
własność ziemska
Rzeczpospolita w XVI i XVII wieku
genealogia
Opis:
Prezentowany tu artykuł poświęcony jest znanemu z aktywności na wielu polach, szanowanemu przez współczesnych i dobrze ocenianemu przez potomnych, kasztelanowi sandomierskiemu Mikołajowi Spytkowi Ligęzie herbu Półkozic (ok. 1563–1637) oraz jego bliższej i dalszej rodzinie. Autor wprowadził szereg istotnych poprawek i uzupełnień do genealogii gorzyckiej linii rodziny Ligęzów. Przedstawił najważniejsze wydarzenia z biografii rodziców bohatera niniejszego studium. Na podstawie odnalezionych źródeł dokonał analizy powodów, dla których rozpadło się ich małżeństwo i opisał materialne warunki ich rozstania. Przedstawił także losy jedynego brata i dwóch sióstr Mikołaja Spytka oraz ich potomstwa. W kręgu zainteresowań autora znalazła się również dalsza rodzina późniejszego kasztelana sandomierskiego, czyli jego stryjowie, stryjenki oraz siostry jego matki i ich mężowie. Mikołaj Spytek Ligęza stykał się też w swoim długim życiu ze swoim stryjecznym i ciotecznym rodzeństwem. W prezentowanym tu tekście znalazł się zatem i pełen spis takich właśnie krewnych bohatera. Uwzględniono również potomstwo licznych braci i sióstr stryjecznych i ciotecznych kasztelana sandomierskiego. Autor dokonał również kilku ważnych uściśleń w biografii Mikołaja Spytka Ligęzy. Zaproponował przesunięcie daty jego urodzin na początek 1563 r. Przedstawił dzieje jego dwóch małżeństw (funkcjonująca w literaturze przedmiotu informacja o pierwszym małżeństwie Ligęzy z Zofią Rzeszowską herbu Doliwa jest nieprawdziwa). W artykule ustalono ponadto stan posiadania rodziców późniejszego kasztelana sandomierskiego oraz opisano jego własne dokonania na tym polu. Okazało się, że u schyłku życia był on właścicielem nieco mniejszego majątku ziemskiego, niż zwykło się dotąd uważać. Omówiono także dzieje związków małżeńskich dwóch córek Mikołaja Spytka z drugiego małżeństwa – Zofii Pudencjanny, żony Władysława Dominika ks. Ostrogskiego-Zasławskiego oraz Konstancji, wydanej w 1637 r., kilka miesięcy przed śmiercią bohatera tego tekstu, za Jerzego Sebastiana Lubomirskiego. W ostatniej części artykułu przedstawiono pokrótce dalsze losy stworzonego przez Mikołaja Spytka Ligęzę latyfundium, które podzielone między jego córki, w 1653 r. uległo ponownemu scaleniu, trafiając ostatecznie w ręce rodziny Lubomirskich.
Presented article is dedicated to the life and the (closer and a little more distant) family of the castellan of Sandomierz, Mikołaj Spytek Ligęza, Półkozic coat of arms (ca. 1563–1637), who was man of many talents, respected by contemporaries and well assessed by posterity. The author introduces a number of significant corrections and additions to the genealogy of the Gorzyce branch of the Ligęza family. This includes the most important events from the biography of the parents of the protagonist of this study. Based on the discovered sources, the author analyses the reasons as to why their marriage broke up and describes the material conditions of their separation. He presents also the fate of Mikołaj Spytek’s only brother, as well as his two sisters and their offspring. The author focuses also on the broadly understood family of the later castellan of Sandomierz, i.e. brothers and sisters of his father, as well as on his mother’s sisters and their husbands. During his long life, Mikołaj Spytek Ligęza was in touch with the children of his uncles and aunts, and therefore this article includes a full list of such relatives. The children of numerous first cousins of the castellan of Sandomierz are also included. Additionally, the article sheds light on important details in the biography of Mikołaj Spytek Ligęza, such as a proposition to postpone his birth date to early 1563. The history of two marriages of Mikołaj Spytek is analysed, proving that the information on his first marriage with Zofia Rzeszowska, Doliwa coat of arms, which exists in the literature on the subject, is incorrect. Furthermore, the author also establishes the state of landed possessions of the parents of the later castellan of Sandomierz and describes Mikołaj Spytek’s endeavours in this field. At the end of his life, according to the author, castellan of Sandomierz owned a slightly smaller land estate than previously believed. Moreover, the article deals with the history of the marital relationships of two daughters of Mikołaj Spytek Ligęza from his second marriage – Zofia Pudencjanna, wife of Władysław Dominik prince Ostrogski-Zasławski and Konstancja, married to Jerzy Sebastian Lubomirski in 1637. Finally, the author briefly presents the fate of the latifundium created by Mikołaj Spytek Ligęza, which, initially divided between his daughters, was merged again in 1653, eventually falling into the hands of the Lubomirski family.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2022, 21, 1; 73-124
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasztelanowa lubelska Krystyna z Uhruska Sienieńska i jej testament z 2 czerwca 1639 r. Nieznana karta z dziejów i genealogii rodziny Uhrowieckich herbu Suchekomnaty w XVI i XVII wieku
Krystyna from Uhrusk Sienieńska, wife of the castellan of Lublin and her last will of June 2, 1639. Unknown chart from the history and genealogy of Uhrowiecki family, Suchekomnaty coat of arms in 16th and 17th century
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2130037.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Krystyna Uhrowiecka
rodzina Uhrowieckich
rodzina Sienieńskich
Kasper Dembiński
Zbigniew Sienieński
szlachta polska
dzieje Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku
genealogia
testament
edycja źródłowa
Uhrowiecki family
Sienieński family
Polish nobility
history of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16th and 17th centuries
genealogy
last will
source edition
Opis:
Krystyna Uhrowiecka h. Suchekomnaty była przedstawicielką znanej rodziny pochodzenia ruskiego osiadłej w ziemi chełmskiej. Na podstawie przebadanych źródeł można było pokusić się nie tylko o przedstawienie zarysu jej biografii, lecz także o opracowanie w zasadzie nieznanej heraldykom genealogii rodziny Uhrowieckich w XVI i pierwszej połowie XVII w. Autorowi udało się zidentyfikować rodziców, dziadów i pradziadów bohaterki studium. W artykule przedstawiono krótkie biogramy przodków i krewnych z linii męskiej Krystyny Uhrowieckiej. Jej samej poświęcono drugą część opracowania. Córka starosty chełmskiego Mikołaja, Krystyna dwukrotnie wychodziła za mąż. Po raz pierwszy za podkomorzego mielnickiego Kaspra Dembińskiego, po raz drugi zaś za Zbigniewa Sienieńskiego, kasztelana lubelskiego. Z pierwszym mężem miała córkę Franciszkę Katarzynę. Drugiemu urodziła sześcioro dzieci: synów Mikołaja, Stanisława, Zbigniewa i Tomasza oraz córki Annę i Eufrozynę. Kasztelanowa lubelska okazała się osobą bardzo zaradną i zapobiegliwą. Udało się jej zgromadzić dość znaczny majątek, który przekazała dzieciom. W dniu 2 czerwca 1639 r. sporządziła bardzo ciekawy testament, którego krytyczna edycja została załączona do prezentowanego tu tekstu. Zmarła zapewne wkrótce po podyktowaniu swojej ostatniej woli, a więc jeszcze w 1639 r.
Krystyna Uhrowiecka, Suchekomnaty coat of arms was a representative of a well-known family of Ruthenian origin who settled in the Chełm region. On the basis of researched sources, it was possible not only to present an outline of her biography, but also to develop the genealogy of the Uhrowiecki family in the 16th and first half of the 17th century, unknown in principle to heraldist. The author managed to identify the parents, grandfathers and great-grandfathers of the heroine of this study. The article presents short biographies of ancestors and relatives from the male line of Krystyna Uhrowiecka. The second part of the study was devoted to her. The daughter of Mikołaj, starost of Chełm, Krystyna got married twice. The first time she was a wife of the chamberlain of Mielnik, Kasper Dembiński, and the second time of Zbigniew Sienieński, castellan of Lublin. With her first husband, she had a daughter, Franciszka Katarzyna. To the second one she gave birth to six children – sons Mikołaj, Stanisław, Zbigniew and Tomasz, as well daughters Anna and Eufrozyna. The wife of the castellan of Lublin turned out to be a very resourceful and foresighted person. She managed to accumulate quite significant fortune, which she donated to the children. On June 2, 1639, she made a very interesting will, a critical edition of which was attached to the text presented here. She probably died soon after dictating her last will, i.e. still in 1639.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2021, 20, 2; 169-208
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Taalpatriottisme van Becanus tot Grotius
Linguistic Patriotism from Becanus to Grotius
Patriotyzm językowy od Becanusa do Grotiusa
Autorzy:
Hamans, Camiel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1872919.pdf
Data publikacji:
2021-10-12
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
historia językoznawstwa
patriotyzm językowy XVI i XVII wieku w Holandii i w Niemczech
pochwała języka ojczystego
relacja języka i rzeczywistości
goropianizm
History of linguistics
16th and 17th century language pattriotism in the Netherlands and Germany
praise of the mother tongue
relation of language and reality
Goropianism
Opis:
Deze studie bespreekt de taalkundige opvattingen van Goropius Becanus (1519-1573) en zijn medestander Simon Stevin (1548-1620). Hoewel Becanus voor zijn fantasievolle etymologieën ernstig bekritiseerd is en zelfs belachelijk gemaakt door onder meer Josephus Justus Scaliger en Leibniz bleef zijn werk tientallen jaren invloedrijk, zoals blijkt uit de eerste Nederlandse grammatica De Twe-Spraack (1584), een ongepubliceerd jeugdwerk van Hugo de Groot en de befaamde Duitse grammatica van Schottelius Ausführliche Arbeit (1663). Becanus en Stevin kunnen daarom beter gezien en gewaardeerd worden als taalkundige patriotten, die vochten voor gelijke rechten van hun moedertaal.
W niniejszym opracowaniu analizie poddano idee językowe Goropiusa Becanusa (1519-1573) i jego naśladowców: Hendrika Laurensza Spieghela (1549-1612), Simona Stevina (1548-1620) i Hugo Grotiusa (1583-1645). Goropius Becanus miał niezbyt dobrą reputację ze względu na tworzone przezeń fantastyczne etymologie, które wyśmiewał np. Leibniz. Jego jednak pomysły  na temat pozycji i wartości języka holenderskiego jako jego języka ojczystego wywierały wpływ przez ponad sto lat. Wysoko ceniono je nie tylko w Niderlandach, lecz także w Niemczech, gdzie podobny patriotyzm językowy rozkwitł w XVII wieku. Goropiusa Becanusa i jego zwolenników należy docenić jako językowych patriotów, którzy walczyli o rówouprawnienie swojego języka ojczystego.
In this study the linguistic ideas of Goropius Becanus (1519-1573) and his followers Hendrik Laurensz Spieghel (1549-1612), Simon Stevin (1548-1620) and Hugo Grotius (1583-1645) are studied. Goropius Becanus has a poor reputation for his fantastic etymologies, which have been ridiculed by, for example, Leibniz. However, Becanus’ ideas about the position and value of his Dutch mother tongue have been influential for more than a century, as is demonstrated. He was not only held in high esteem in the Low Countries but also in Germany, where a similar linguistic patriotism flourished in the 17th century. Goropius Becanus and his supporters should be appreciated as linguistic patriots who fought for equal rights for their language.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 5 Zeszyt Specjalny / Speciale Uitgave; 25-45
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sylwetka lingwistyczna Symeona Połockiego (1628–1680), humanisty pogranicza polsko-ruskiego
Мовний профіль Симеона Полоцького (1628–1680) – гуманіста польсько-руського пограниччя
Autorzy:
Lisowski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015571.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Симеон Полоцький як гуманіст
польська мова польсько-українського пограниччя в XVII ст.
мультилінгвізм
мова як носій культурних цінностей окцидентальна культура
ортодоксальна культура
Simeon Polockij as a humanist
the Polish language of the Ruthenian – Polish bordenland in 17th century
plurilinguism
language as a value carrier
occidental culture
orthodox culture
Symeon Połocki jako humanista
polszczyzna pogranicza rusko-polskiego w XVII wieku
multilingwizm
język jako nośnik wartości kultury
kultura okcydentalna
kultura ortodoksyjna
Opis:
Symeon Połocki (1628–1680), humanista pogranicza rusko-polskiego, tworzył w języku polskim, łacińskim, ruskim i cerkiewnosłowiańskim. Jego multilingwizm wynika nie tyle z sąsiadowania na tym samym terenie dwu języków etnicznych – ruskiego i polskiego, ile ze współistnienia tam systemu wartości, których nośnikami są te języki – wartości kultury ortodoksyjnej oraz wartości kultury okcydentalnej. W tym sensie mówić można o multilingwizmie intelektualnym Symeona Połockiego. Polszczyna utworów literackich ciągle nie doczekała się opisu lingwistycznego.
Симеон Полоцький (1628–1680), гуманіст польсько-руського пограниччя, творив українською, польською, латинською, руською та церковнослов’янською мовами. Його мультилінгвізм пов’язаний не стільки із сусідством на спільній території двох етнічних мов – руської та польської, скільки зі співіснуванням на тій же території системи цінностей, носіями яких є ці мови: цінностей ортодоксальної та окцидентальної культур. У цьому сенсi можна говорити про інтелектуальний мультилінгвізм Симеона Полоцького. Польська мова його літературних творів досі не дочекалася лінгвістичного дослідження.
Simeon Polockij (1628–1680), a humanist from the Ruthenian – Polish bordenland, created his litterary works in the Polish, Latin, Ruthenian and Church Slavonic languages. His pluriliguism results not from the fact that two ethnic languages (Ruthenian and Polish) neighboured on the same area, but from the fact that two value systems – orthodox and occidental ones coexisted on the same area. The two languages were carriers of the values. In this sense the Simeon Polockij’s pluriliguism can been said as being of an intellectual nature. The Polish language of Simeon Polockij’s literary works have not been linguisically analyzed yet.
Źródło:
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 251-265
1733-2249
Pojawia się w:
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kaplice Najświętszego Sakramentu w kolegiatach ulokowanych w miastach rezydencjonalnych biskupów polskich. Funkcje – kształt architektoniczny – źródła inspiracji
Autorzy:
Nowak, Weronika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2016273.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
kolegiaty
kaplice Najświętszego Sakramentu
sztuka sakralna XVII i XVIII wieku
fundacje biskupie
collegiate chapels
chapels of the Blessed Sacrament
sacred art of the 17th and 18th centuries
patronage of bishops
Opis:
Artykuł poświęcony został zagadnieniu budowy i aranżacji kaplic Najświętszego Sakramentu w kolegiatach ulokowanych w biskupich miastach rezydencjonalnych: Warszawie, Łowiczu, Nysie, Pułtusku, Kielcach, Janowie Podlaskim i Wolborzu. Temat przechowywania Eucharystii w kościele w czasach nowożytnych nie był dotychczas przedmiotem dogłębnych analiz. Powszechnie przyjmuje się, że po Soborze Trydenckim tabernakulum zaczęto umieszczać na ołtarzu głównym świątyni. Należy jednak zaznaczyć, że Kościół nie wypracował w tej kwestii jednolitej, uniwersalnej formuły. Na soborze nie odniesiono się do problemu w sposób szczegółowy. Podkreślono, że Eucharystię należy przechowywać miejscu świętym, a regulacje wszelkich pozostałych kwestii pozostawiono ordynariuszom poszczególnych diecezji. Powszechne stało się umieszczanie Najświętszego Sakramentu na „wielkim” ołtarzu, jednak nadal z powodzeniem korzystano ze średniowiecznych wolnostojących sakramentariów lub ściennych nisz. Pod koniec XVI wieku w Państwie Kościelnym ukształtował się zwyczaj lokowania Eucharystii w specjalnie przystosowanej do tego kaplicy. Formuła ta została przyjęta także w Rzeczypospolitej. Od początku XVII wieku biskupi zaczęli inicjować translacje tabernakulów do odrębnych kaplic w najważniejszych świątyniach diecezji – katedrach – oraz kościołach kolegiackich ulokowanych w ich miastach rezydencjonalnych. W niniejszym artykule przedstawiono historię fundacji tych ostatnich, omówiono funkcje kaplic, ich pierwotny kształt, przemiany architektoniczne oraz wystrój.
In the One of the problems that arose after the Council of Trent was the issue of where the Blessed Sacrament should be kept. During the session of the Council, this issue was not discussed in detail, only emphasizing the need to place the Eucharist inside the church building. It was commonly agreed that this place was to be dignified, clean and protected against sacrilege, but there was no uniform, universal formula for the location of the tabernacle in the temple. In addition to the well-known forms such as the placing of the Blessed Sacrament on the main altar and the sacramentals that functioned even long after the Council of Trent, other solutions were also accepted in the Catholic Church, which were also allowed by Charles Borromeo, as evidenced by one of the fragments of the First Milan Synod. A kind of novelty was therefore the creation of separate chapels in cathedrals and collegiate churches intended only to place the Blessed Sacrament, which can be divided into two types. The first, for which a magnificent model was the Lateran Basilica, was the storage of the Eucharist in the transept, distinctly continued in Bologna and Ravenna, the second – the location of the Blessed Sacrament in a separate, richly decorated chapel, initiated in the Papal State (the Chapel of Sixtus V in the Church of Our Lady Major, Cathedrals of Urbino, Fano, Gubbio and Fermo). Although the separate chapels of the Blessed Sacrament, popularized in Venice, functioned somewhat earlier at parish churches and were associated with the established Eucharistic fraternities, building them in cathedral and collegiate churches served to clearly distinguish between the space of the choir and the services celebrated in it which were related to the functioning of the chapter, and private adoration of the Blessed Sacrament. This well-established example of locating the Eucharist in a separate chapel was adopted in Poland, with which we can connect known cases of the bishops’ initiated translation of tabernacles into separate cathedral chapels –the cathedral in Kraków (1602), in Gniezno (1613) and in Włocławek (1618). In this context, one should also consider the chapels of the Blessed Sacrament founded by Polish bishops in residential collegiate churches located in their cities, including those adapted in chapels which originally had different functions, with distinct respect for the tradition of the place and the use of spolia (Warsaw, Nysa, Pułtusk), following the pattern connecting the storage of the Eucharist with the sepulchral function (Lipski’s chapel in Łowicz) and the pairs of chapels created in the 18th century connecting the invocation of St. Cross (altars with the tabernacle) with a Marian one (Kielce, Janów Podlaski, Wolbórz).
Źródło:
TECHNE. Seria Nowa; 2020, 5; 95-115
2084-851X
Pojawia się w:
TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Results of the Dynastic War in Sweden (1597–1660): Swedish and Finnish Refugees
Autorzy:
Łopatecki, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146183.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Sweden in the 1st half of the 17th century
Polish–Lithuanian Commonwealth
Finns
Swedes
refugees in the early modern period
spatial mobility
estates in the Kingdom of Sweden
Sigismund III
Charles of Södermanland
Szwecja w 1. połowie XVII wieku
Rzeczpospolita Obojga Narodów
Finowie
Szwedzi
uchodźcy w okresie wczesnonowożytnym
mobilność przestrzenna
szlachta szwedzka
Zygmunt III
Karol IX Sudermański
Opis:
Artykuł recenzyjny dotyczy zagadnień poruszanych w książce Wojciecha Krawczuka „Wierni królowie. Szwedzi i Finowie na uchodźctwie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w pierwszej połowie XVII wieku.” W swojej monografii autor scharakteryzował średniej wielkości zbiorowość, którą tworzyli Szwedzi i Finowie uciekający ze swojego kraju w wyniku wojny dynastycznej między Zygmuntem III a jego wujem Karolem Sudermańskim. Znaczna część tej grupy osiedliła się w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a królowie (Zygmunt III oraz jego synowie) czuli przywiązanie do tych ludzi, co przejawiało się w sprawowaniu nad nimi szczególnej opieki. Społeczność ta, zwłaszcza szlachta, miała duże znaczenie polityczne, osiągając w Koronie nawet stanowiska senatorskie. W artykule przedstawiono nowe obliczenia diaspory Szwedzkiej i Fińskiej na ziemiach polsko-litewskich przy wykorzystaniu metod kwantytatywnych. Ze zgromadzonych przez Wojciecha Krawczuka danych wynika, że w latach 1600–1620 przebywało w państwie Zygmunta III co najmniej 583 uchodźców płci męskiej. Część z nich przebywała za granicą zaledwie kilka lat i wracała do kraju, w związku z czym liczba uchodźców systematycznie spadała (Wykres 2 i 3). Struktura społeczna osób, które opuściły Szwecję, została przedstawiona w formie Wykresu 1. Okazało się, że szlachta stanowiła zaledwie jedną czwartą uchodźców, ale była to prawie 23% całej szlachty królestwa.
The subject of the publication is a review of the book “Wierni królowie. Szwedzi i Finowie na uchodźctwie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w pierwszej połowie XVII wieku” [Faithful Kings. Swedes and Finns in Exile in the Polish–Lithuanian Commonwealth in the First Half of the 17th Century] written by Wojciech Krawczuk. In his monograph, the author characterised a medium–sized collectivity made up of Swedes and Finns fleeing their country as a result of the dynastic war between Sigismund III and his uncle Charles of Södermanland. A considerable part of the group settled in the Commonwealth and the kings (Sigismund III, as well as his sons) felt attachment to those people, which manifested itself in taking special care over them. The community, especially noblemen, was of great political importance, reaching in the Crown even senatorial positions. The article presents new calculations of the diaspora connected with the results of the dynastic war. The calculations demonstrate that in the years 1600–1620 there were jointly c. 583 male refugees. Some of them spent abroad merely a few years and returned home; consequently, the number of the refugees was systematically falling (Figure 2 & 3). The social structure of people who left Sweden was presented in the form of Figure 1. It turned out that the nobility made up merely a quarter of the refugees, but it was almost 23% of all noblemen of the kingdom.
Źródło:
Studia Maritima; 2022, 35; 271-282
0137-3587
2353-303X
Pojawia się w:
Studia Maritima
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maria Magdalena – bohaterka jezuickiej epigramatyki. Przegląd źródeł
Maria Magdalena, a Character in Jesuit Epigrams Overview of Sources
Autorzy:
Nowaszczuk, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1878363.pdf
Data publikacji:
2019-10-23
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
piśmiennictwo jezuickie
epigramatyka XVI i XVII wieku
utwory o Marii Magdalenie
Maria Magdalena w poezji
biogram Marii Magdaleny
epigramaty religijne
teorie literackie renesansu i baroku
epigramatyka po Soborze Trydenckim
poeci jezuiccy
epigramatycy jezuiccy
Jesuit writings
16th- and 17th- century epigrams
texts on Mary Magdalene
Mary Magdalene in poetry
biographic entry on Mary Magdalene
religious epigrams
literary theories of the Renaissance and baroque
epigrams after the Council of Trent
Jesuit poets
Jesuit epigram writers
Opis:
W epigramatycznym dorobku poetów jezuickich szesnastego i siedemnastego wieku znajduje się wiele tekstów poświęconych Marii Magdalenie. Pojawiają się one u przedstawicieli kilku generacji twórców i to bez względu na ich pochodzenie. Utwory takie odnaleźć można także u najwybitniejszych spośród nich, jak choćby u Bernarda Bauhusjusza, Jakuba Bidermanna, Franciszka Remonda, Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Piotra Aloisa, Piotra Justa Sautela i wielu innych. Ożywienie zainteresowania postaciami nadprzyrodzonych pośredników nastąpiło po Soborze Trydenckim, zwłaszcza po opublikowaniu dekretu De invocatione, veneratione et reliquis sanctorum et sacris imaginibus oraz nowego Martyrologium Romanum. Święci sławieni w poezji to zwłaszcza reprezentanci epoki nowożytnej, w tym przedstawiciele samej Societas Iesu. Pośród tych „nowoczesnych” bohaterów szczególne miejsce zajęła postać biblijna, Maria Magdalena. Analiza opublikowanych drukiem łacińskich kolekcji epigramatycznych wykazuje w nich tendencję do tworzenia cyklów i porządkowania wierszy na podstawie jakiejś zasady przewodniej, zwłaszcza chronologii wydarzeń w biogramie Świętej. Utwory pojawiają się w większej ilości na przełomie renesansu i baroku, rzadziej natomiast w drugiej połowie siedemnastego wieku. W tym okresie nastąpić musiała dość istotna zmiana gustów czytelniczych. Popularność zdobyły utwory krótkie i zwieńczone dosadną konkluzją. Wątki znane z dotychczasowych opracowań ku czci Marii Magdaleny, problem miłości doczesnej i nadprzyrodzonej, temat płaczu i ognia miłości zaczęto kultywować na gruncie innych gatunków. Jak dotąd nie wyjaśniono zjawiska owej „migracji” materii. Można domniemywać, że przejęcie motywów artystycznie wysublimowanych przez formy liryczne nastąpiło na skutek silnego oddziaływania teorii konceptu. Ostatecznie trzeba przyznać, że epigramaty ku czci Marii Magdaleny jaskrawo uwidaczniają wiodące tendencje kulturowe epoki renesansu i baroku, stanowią też świadectwo dawnych upodobań literackich i ówczesnej teorii pisarstwa.
The body of epigrams authored by Jesuit poets of the sixteenth and seventeenth centuries comprise many texts with Mary Magdalene as a character. They were written by representatives of a few generations of authors, regardless of their origins. Such texts can also be found in the work of the most remarkable authors, including – to mention only a few – Bernardus Bauhusius, Franciscus Remondus, Matthias Casimirus Sarbiewski, Petrus Alois, Petrus Iustus Sautel and many others. A revival of interest in supernatural mediators came after the Council of Trent, particularly following the publication of On the Invocation, Veneration, and Relics of Saints, and on Sacred Images (De invocatione, veneratione et reliquis sanctorum et sacris imaginibus) and the Roman Martyrology (Martyrologium Romanum). The saints glorified in poetry are mainly representatives of modern times, including the Society of Jesus (Societas Iesu) itself. The biblical character of Mary Magdalene has a special place among these “modern” characters. An analysis of Latin collections of epigrams published in print indicates a tendency to produce poetic cycles or to arrange poems according to a particular central rule, especially the chronology of the events in biographical entries on the saint. Such epigrams were written predominantly in the late Renaissance and early baroque, with not so many in the second half of the 17th century. It seems that reading tastes and habits changed considerably during that period. Short texts with blunt conclusions became popular. The themes from previous texts dedicated to Mary Magdalene, such as earthly love versus supernatural love, crying and the fire of love, found their way into other literary genres. However, this ‘migration’ phenomenon has not been explained to this day. As a matter of conjecture, the transition of artistically sublime motifs into lyrical forms may have been strongly influenced by the theory of concepts. After all, it must be admitted that epigrams honouring Mary Magdalene paint a clear picture of the predominant cultural trends in the Renaissance and baroque times and testify to the literary preferences and literary theory of those days.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 3; 59-77
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieło M.B. Valentiniego Museum museorum i inne publikacje muzeograficzne z gdańskich księgozbiorów oraz ich znaczenie w kształtowaniu zbiorów przyrodniczych i artystycznych w XVII i XVIII wieku
The work of M.B. Valentini “Museum museorum” and other museographical publications from the Gdańsk book collections and their significance in the formation of the natural history collections in the 17th and 18th centuries
Autorzy:
Chodyński, Antoni Romuald
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171386.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Michael Bernhard Valentini
Christian Gottlieb Jöcher
Johann Daniel Major
Ch.G. Jöcher
J.D. Major
publikacje muzeograficzne
księgozbiory gdańskie
europejskie kolekcje przyrodnicze XVII i XVIII wieku
M.B. Valentini
museographic publications
Gdańsk book collections
European natural history collections of the 17th and 18th centuries
Opis:
After 1700 we observe a clear increase in the number of conscious collectors gathering works of art, naturalia and various curiosities – mirabilia, typical of many Baroque “chambers” (Kammer) that were created by collectors during the previous, 17th century. Michael Bernhard Valentini (1657–1729), court physician at the court of the Landgrave of Hessen, published a compendium of encyclopaedic knowledge, a work for academic collectors of natural history specimens, entitled Museum museorum (Vol. I–II, Frankfurt am Main 1704–1714). Valentini provided information about various noteworthy things found in the Old and New World as well as in Asia (India), sometimes exceeding the limits of previous knowledge, both for researchers and collectors. Valentini’s work may be seen as evidence of a real collector’s fever, directed not only at all kinds of rare and curious things (curiosities) but also research objects collected for study purposes, especially in countries north of the Alps (e.g. natural amber and amber with insect inclusions). This German author recommended in his proposed programme for the creation of an ideal modern museum that objects should be arranged into groups, for example naturalia and artificialia and then divided into more detailed subgroups in order to make them more visible and their content more comprehensible, therefore enriching the knowledge of the surrounding world.
Źródło:
Opuscula Musealia; 2020, 27; 131-167
0239-9989
2084-3852
Pojawia się w:
Opuscula Musealia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Co jsou svatí anjelé, jak jsou na lidi laskaví“. K tematizaci anděla v české literatuře doby barokní
„Who are the holy angels, how kind they are to people“: the Themes of the Angel in the Czech Literature of the Baroque Period
„Kim są święci aniołowie, jak są dla ludzi uprzejmi [łaskawi]”. Do tematu anioła w czeskiej literaturze okresu baroku
Autorzy:
Bočková, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/951907.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
Tematy:
barokní zbožnost
nábožensky vzdělávací literatura anděl
Theatrum divinum Matouše Konečného (1569 – 1622)
Knížka pobožná o svatých anjelích Valentina Bernarda Jestřábského (1630 – 1710)
česká literatura
literatura 17. století
Matouš Konečný (1569 – 1622)
The pious book about holy angels Valentin Bernard Jestřábský (1630 – 1710)
Czech literature
literature of the 17th century
Baroque piety
religious educational literature
angel
Theatrum divinum
Barokowa pobożność
religijna literatura dydaktyczna
anioł
Matouš Konečný (1569-1622)
Nabożna księga o świętych aniołach Valentin Bernard Jestřábský (1630-1710)
literatura czeska
literatura XVII wieku
Opis:
Článek na příkladu dvou českých textů doby barokní ukazuje, jakým způsobem bylo použito téma anděla a andělské úcty k cílům nábožensky vzdělávacím. Theatrum divinum (1616) nekatolíka M. Konečného je encyklopedie založená na vizi světa jako božího divadla, v němž je v šesti dějstvích (šesti dnech stvoření světa) vyložena podoba makro- a mikrokosmu. Víra v anděly je jeho součástí a její výklad je ilustrovaný biblickými příklady. Knížka pobožná o svatých anjelích (1699) jezuity V. B. Jestřábského zachycuje spiritualitu vrcholného baroka. V centru její pozornosti je vzájemný vztah člověka a anděla, kultivuje čtenářovu zbožnost, schopnost meditace a modlitby. Dobovou představu o andělu jako průvodci člověka životem využívá Jestřábský i v alegorické próze Vidění rozličné sedláčka sprostného (1710 nebo 1716). Interpretace textů se opírá o strukturální analýzu, pokouší se též charakterizovat autorskou strategii zaměřenou na prohloubení znalosti víry modelového recipienta. Přínos článku lze spatřovat v tom, že zvolené texty sleduje též z hlediska jejich významné funkce mimoliterární, prezentuje metody a postupy, které vedou modelového recipienta k rozvíjení úcty k andělům a tím i k prohloubení jeho zbožnosti.
Using two examples of Czech texts of the Baroque period the article shows the way how the theme of angels and respect for the angels was used for religious educational goals. Theatrum divinum (1616) by a non-Catholic - M. Konečný is an encyclopedia based on the vision of the world as God´s theatre which describes in six acts (6 days of the creation of the world) the form of macro- and microcosm. The belief in angels is the part of this vision and its interpretation is illustrated by biblical examples. The pious book about angels (1699) by the Jesuit V. B. Jestřábský captures the spirituality of the high Baroque period. It focuses on the mutual relationship between a man and an angel, cultivates the reader´s piousness, his ability to meditate and to pray. Jestřábský uses the contemporary idea of angels as man’s guides to life also in the allegorical prose Various visions of an ordinary peasant (1710 or 1716). The interpretation of the texts is based on a structural analysis and also attempts to characterize the author´s strategy aimed to deepen the knowledge of a model recipient’s faith. The contribution of this article can be seen in the fact that it analyses the chosen texts also from the point of view of their significant extra-literary function, it presents the methods and procedures that lead the model recipient to developing a respect for angels and thus to deepening his/ her piety too.
Stosując dwa przykłady czeskich tekstów z okresu baroku, artykuł pokazuje sposób, w jaki temat aniołów i szacunek (cześć) dla aniołów używano do celów edukacyjno-religijnych (dydaktyczno-religijnych). Theatrum Divinum (1616) napisana przez nie-katolika Matouša Konečnego (Mateusza Koniecznego) jest encyklopedią opartą o wizję świata jako teatru Boga, który opisuje wq sześciu aktach (6 dni Stworzenia świata) formy makro- i mikro-kosmosu. Wiara w anioły jest częścią tej wizji a jej interpretację zilustrowano biblijnymi przykładami (przykładami z Biblii). Nabożna księga o swiętych aniołach (1699) jezuity Valentina Bernarda Jestřábský’ego (Walentyna Bernarda Jastrzębskiego) przejmuje duchowość wysokiego (wzniosłego) okresu baroku. Ona skupia się na wzajemnych relacjach pomiędzy człowiekiem i aniołem, kultywuje pobożność czytelnika, usprawnia jego zdolność do medytacji i modlitwy. Jestřábský (Jastrzębski) używa współczesnej mu koncepcji (idei) aniołów jako człowieczych przewodników w życiu także w alegorycznej prozie Różne wizje zwykłego chłopa (1710 albo 1716). Interpretacja tekstu opiera się na analizie strukturalnej, spróbowano też scharakteryzować strategię autorską mającą w zamierzeniu pogłębić poznanie wiary modelowego odbiorcy. Wkład artykułu można dostrzec w tym, że wybrane teksty wynikają także z punktu widzenia ich znaczących funkcji pozaliterackich, prezentuje metody i praktyki, które wiodą modelowego odbiorcę do rozwijania szacunku do aniołów i tym samym także i do pogłębienia jego pobożności (religijności).
Źródło:
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2014, 3(7); 29-46
2299-9922
Pojawia się w:
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów. Modernizacje i transformacje programu wnętrz na przełomie XVII i XVIII wieku
The Koniecpolski-Radziwiłł Palace. Modernization and Transformation of the Interior Programme at the Turn of the 18th Century
Autorzy:
Bernatowicz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16026558.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów w Warszawie
architektura przełomu XVII i XVIII wieku
Constante Tencalla
Giovanni Battista Gisleni
Giuseppe Bellotti
Augustyn Locci
Carlo Ceroni
Andrzej J. Jeziernicki
Carlo A. Bay
Benedykt de Renard
Domenico Cioli
The Koniecpolski- Radziwiłł Palace in Warsaw
Architecture at the Turn of the 18th Century
Opis:
Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów (obecnie Prezydencki) należy do wyróżniających się skalą i prestiżem rezydencji Warszawy. Powstał w latach 1643-1646/1656 według projektu Contante Tencalli dla hetmana Stanisława Koniecpolskiego, wybitnego rycerza i znakomitego polityka. Następnie należał do książąt Lubomirskich, a 1674 r. zakupiony został przez księcia Michała Radziwiłła. W rękach tej rodziny pozostał do 1818 r.  Od 1684 r. Radziwiłłowie prowadzili przebudowy i adaptacje zgodnie ze zmieniającymi się potrzebami użytkowymi i reprezentacyjnymi, angażując najwybitniejszych architektów pracujących w Warszawie. Wyjątkowo, jak na polskie warunki zachowane źródła w postaci inwentarzy pałacu z lat 1681, 1685, 1717, 1721, 1728, 1735 oraz rachunki i korespondencja pozwalają na odtworzenie dziejów przemian budowli, zakresu prac architektonicznych oraz roli uczestniczących w nich architektów. Materiały te posłużyły do rekonstrukcji zmieniających się układów funkcjonalnych wnętrz, które  opracowane zostały w formie graficznej. Za podstawę posłużył plan Pianta del Palazzo di uarsauia [Varsavia] wykonany przez Giovaniego B. Gisleniego przed 1655 r., a znajdujący się obecnie w Castello Sforzesco w Mediolanie. Tencalla zaprojektował pałac z loggią od dziedzińca, tarasem z grotą od ogrodu  oraz długą salą wewnątrz, po bokach której powstały paradne apartamenty. Wzorował na wczesnobarokowych willach i pałacach rzymskich z 2 poł. XVI i pocz. XVII w. – pałacu papieskim na Kwirynale i willi Borghese oraz willi Mondragone we Frascati. Ponieważ budowla miała pełnić nie tylko funkcje rekreacyjne ale również reprezentacyjne pałac otrzymał trzy kondygnacje – parter, piano nobile i mezzanino, i tym samym wpisywał się w tradycję rezydencji otwartej o francuskiej genezie. Z połączenia dwóch typów rezydencji włoskiej willi i francuskiego pałacu wynikł problem kształtu schodów. Tencalla, opierając się na schematach willowych zaprojektował schody ciasne i ciemne, nie spełniające w wystarczającym stopniu wymogów reprezentacji. Po śmierci Tencalli  Gisleni przedstawił nowe projekty schodów, których jednak nie zrealizowano. Próby rozwiązania tego problemu pojawiały się przy kolejnych adaptacjach i remontach pałacu. Nową klatką schodową z duszą wybudowano dopiero w poł. XVIII w. dostawiając ją do budynku od północy. W latach 1689-1690 Giuseppe S. Bellotti  wykonał remont pałacu dla Michała Radziwiłła i jego żony Katarzyny z Sobieskich. Odnowił schody na pierwsze piętro i wyremontował  salę jadalną na parterze. W większym zakresie modernizację pałacu wykonali w latach 1693-1701 Augustyn W. Locci i Carlo Ceroni dla kolejnego właściciela Karola Radziwiłła oraz Anny z Sanguszków. Powstała wtedy wielka jadalnia na parterze. Ceroni jako budowniczy i inżynier wodny nadzorował także prace ogrodowe związane z urządzeniami wodnymi w grocie. By podnieść reprezentacyjność wnętrz pałacu ponownie podjęto ponownie próbę wybudowania nowych schodów. Projekty wykonali architekci Andrzej J. Jeziernicki (1701-1705) oraz laureat Akademii św. Łukasza Benedykt de Renard (1720-1721). One także nie zostały zrealizowane. W tym czasie Carlo A. Bay z dużych pokojów na parterze wyodrębnił kameralne apartamenty mieszkalne przeznaczone dla Michała Radziwiłła „Rybeńki”.  W następnych latach  1727-1728 skoncentrowano się na podnoszeniu splendoru ogrodu. W tym celu, za pośrednictwem de Renarda sprowadzony został z Rzymu architekt Domenico Cioli, który odnowił grotę, urządzenia wodne i pawilony ogrodowe. Zrekonstruowany proces przemian jakich dokonali  znakomici architekci w latach 1684-1735 ukazuje skomplikowaną materię jaką było użytkowanie pałacu wzniesionego w czasach Wazów, a  funkcjonującego w epoce silnych tendencji do manifestowania reprezentacji, którego wyznacznikami były paradny dziedziniec, regularny ogród, i co najważniejsze paradna sekwencja wnętrz – sień, schody i Sala Wielka. Przykład pałacu Radziwiłłów-Koniecpolskich znakomicie ilustruje charakterystyczne w Warszawie zjawisko, gdy wczesnobarokowe wnętrza pałaców próbowano w XVIII w. unowocześnić by spełniały nowe wymogi reprezentacji. Problem polegał na tym, że z jednej strony respektowano nieomal ortodoksyjnie zasadę  nienaruszalności starych murów magistralnych, z drugiej zaś próbowano westybulom, klatkom schodowym i Salom Wielkim nadać okazałą i skalę. Konfliktowość między potrzebami unowocześnienia a możliwościami technicznymi zmuszała architektów i decydentów do podejmowania decyzji prowadzących do nietypowych rozwiązań, które odbiegały od ogólnoeuropejskich schematów rozwoju architektury, ale odbijały specyficzne uwarunkowania mentalne zleceniodawców i społeczno-ekonomiczne mechanizmy w rozwoju pałacowej architektury XVII i XVIII w. w Warszawie.
The Koniecpolski-Radziwiłł Palace (today: Presidential Palace) ranks among the most grandiose and prestigious residences in Warsaw. Raised in 1643-1646/56 after the design by Contante Tencalla for Hetman Stanisław Koniecpolski, an illustrious knight and outstanding politician, it later belonged to the Lubomirski Princes, and was purchased by Prince Michał Radziwiłł in 1674. It remained this family’s property until 1818. Beginning as of 1648, the Radziwiłłs conducted alterations and adaptations harmonized with utility and stately needs of the residents, employing the most outstanding architects active in Warsaw. Exceptionally preserved sources, compared to other Polish estates, including inventories from: 1681, 1685, 1717, 1721, 1728, 1735, as well invoices and correspondence allow to recreate the history of the building’s transformations, the range of architectural works, and the role played by the contributing architects. The materials have served to reconstruct the altering of the functional arrangement of the interiors, these having been presented in a 2-D format. The grounds for it were found in the plan Pianta del Palazzo di uarsauia [Varsavia] executed by Giovani B. Gisleni before 1655, currently at Milan’s Castello Sforzesco. Tencalla designed a palace with a loggia from the side of the courtyard, a terrace with a grotto from the side of the garden, and a long hall inside, along which stately apartments were located. He modelled himself on early Baroque villas and Rome’s palaces from the 2nd half of the 16th century and early 17th century: the Papal Quirinal Palace, Villa Borghese, and Frascati’s Villa Mondragone. Since the building was not merely to serve recreational purposes, but also stately ones, the Palace was given three storeys: the ground floor, piano nobile and the mezzanine, thus joining the ranks of an open residence of French descent. The fusion of two types of residences: the Italian villa and the French palace yielded the problem of the staircase. Following the villa scheme, Tencalla designed narrow and dark stairs that were not sufficiently sumptuous. Following Tencalla’s death, Gisleni presented the design of a new staircase, this, however, not implemented. The attempts to solve the problem resurfaced in the course of subsequent adaptations and renovations of the Palace. A new stairwell was built only in the mid-18th century as adjacent to the building from the north. In 1689-90, Giuseppe S. Bellotti renovated the Palace for Michał Radziwiłł and his wife Katarzyna née Sobieski. He renovated the stairs leading to the first floor as well as the ground-floor dining room. The Palace’s modernization was conducted on a larger scale in 1693-1701 by Augustyn W. Locci and Carlo Ceroni for the next owner Karol Radziwiłł and Anna née Sanguszko. On that occasion a spacious dining room on the ground floor was built. As a stonemason and hydraulic engineer, Ceroni also supervised works in the garden related to the water devices in the grotto. In order to elevate the stately character of the Palace interiors, another attempt was made to have a new staircase constructed; this was designed respectively by the architect Andrzej J. Jeziernicki (1701-5)  and a laureate of the Academy of Saint Luke Benedykt de Renard (1720-21). Neither were those built. Around that time, out of large rooms on the ground floor, Carlo A. Bay isolated cosy residential apartments for Michał ‘Little Fish’ Radziwiłł. In subsequent years, 1727-28, the focus was on elevating the splendour of the garden. For the purpose, the architect Domenico Cioli was brought from Rome with de Renard’s support; he renovated the grotto, water devices, and the garden pavilions. The reconstructed process of the alterations conducted by illustrious architects in 1684-1735 illustrates the complicated matter that was the use of the Palace raised under the Vasas, and functioning in the era of strong tendencies to manifest sumptuosity, the latter reflected in stately courtyards, French gardens, and most importantly the gala sequence of interiors: the hallway, staircase, and the Grand Hall. The example of the Koniecpolski-Radziwiłł Palace perfectly illustrates the phenomenon typical of Warsaw when modernization of early-Baroque palace interiors was attempted in the 18th century so that they could meet the requirements of sumptuosity. The actual problem consisted in the fact that on the one hand the perimeter walls were almost orthodoxically considered unalternable, while on the other hand efforts were made to bestow a grandiose look and scale upon vestibules, staircases, and Grand Halls. The conflicts between the needs to modernize and technical possibilities forced architects and decision-makers to adopt unusual solutions that were distant from the European schemes of the development of architecture, yet reflected a peculiar mental framework of the clients, as well as socio-economic mechanisms of the development of Warsaw palace architecture in the 17th and 18th centuries.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 389-413
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fundacje eremów Kongregacji Kamedułów Eremitów Góry Koronnej w dawnej Rzeczypospolitej
The Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna
Autorzy:
Łupiński, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31042734.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Bernardinum
Tematy:
Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna
Bl. Paweł Giustiniani
Camaldolese hermitages of the Polish-Lithuanian province
establishing Camaldolese foundations
architecture of Camaldolese hermitages in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th–19th centuries
Kongregacja Kamedułów Eremitów Góry Koronnej
bł. Paweł Giustiniani
eremy kamedulskie prowincji polsko-litewskiej
erygowanie fundacji kamedulskich
architektura eremów kamedulskich w Rzeczypospolitej XVII–XIX wieku
Opis:
Kongregacja Eremitów Kamedułów Góry Koronnej założona przez błog. Pawła Giustinianiego na początku XVI wieku we Włoszech, o charakterze eremickim, czyli pustelniczym stała się jednym z prężnych centrów odnowy Kościoła katolickiego w dobie reformacji. Istotą reformy założyciela był powrót do pierwotnego ducha eremickiego polegającego na wycofaniu się ze świata, aby w samotności, kontemplacji i milczeniu zjednoczyć się z Bogiem. Członkowie kongregacji na początku XVII wieku dotarli na ziemie polskie i litewskie na zaproszenie możnowładców oraz królów Władysława IV i Jana II Kazimierza, aby ocalić Rzeczpospolitą od nieszczęść, które ją dotykały. Fundatorzy mieli decydujący wpływ na zakładanie eremów, ich architekturę i przekazane posiadłości ziemskie. Kryzys, jaki nastąpił w okresie zaborów, dotknął boleśnie kamedułów. Zaborcy pozbawili kamedułów ich posiadłości i skasowali poszczególne eremy, z których zachowały się do dzisiaj tylko dwa: na Bielanach koło Krakowa oraz w Bieniszewie. Niniejszy artykuł ma na celu prześledzenie zakładania fundacji eremów kamedulskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz respektowanie przepisów i zaleceń władz Kongregacji Eremitów Kamedułów Góry Koronnej, odnoszących się do założeń architektonicznych nowo wybudowanych fundacji.
The Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna founded by Bl. Paul Giustiniani at the beginning of the 16th century in Italy, having a hermitic haracter, became one of the thriving centers of renewal of the Catholic Church in the era of the Reformation. The essence of the founder’s reform was a return to the original hermitic spirit of withdrawing from the world to unite with God in solitude, contemplation and silence. At the beginning of the 17th century, members of the congregation arrived in Poland and Lithuania at the invitation of the magnates and kings Wladislaus IV and John II Casimir, in order to save the Commonwealth from the misfortunes that affl icted it. The founders had a decisive infl uence on the establishment of hermitages, their architecture and the transferred land estates. The crisis that occurred during the partitions aff ected the Camaldolese monks painfully. The partitioning powers deprived the Camaldolese monks of their possessions and liquidated individual hermitages, of which only two have survived to this day: in Bielany near Kraków and in Bieniszew. This article aims to trace the foundations of Camaldolese hermitages in the lands of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and to respect the regulations and recommendations of the authorities of the Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna regarding the architectural assumptions of newly built foundations.
Źródło:
Studia Pelplińskie; 2023, 57; 205-225
0239-4456
Pojawia się w:
Studia Pelplińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pijar Łukasz Ziemecki, autor polichromii w Rzeszowie i Łowiczu. Życie i twórczość malarza w świetle źródeł archiwalnych
The Piarist Łukasz Ziemecki, Author of the Polychromes in Rzeszów and Łowicz. The Painter’s Life and Oeuvre in the Light of Archival Sources
Autorzy:
Mączyński, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38711325.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Łukasz (Albert) Ziemecki
Luke of St Pantaleon
Piarist college in Rzeszów
Piarist church in Rzeszów
Piarist church in Łowicz
artist monk
Piarist congregation
Baroque polychrome painting
Polish painting in the 17th and 18th century
Łukasz od św. Pantaleona
kolegium Pijarów w Rzeszowie
kościół Pijarów w Rzeszowie
kościół Pijarów w Łowiczu
zakonnik-artysta
zakon pijarów
polichromia barokowa
malarstwo polskie XVII i XVIII wieku
Opis:
Artykuł poświęcony jest biografii malarza-pijara Łukasza od św. Pantaleona (w stanie świeckim Albert Ziemecki). Dotychczas zyskał on jedynie drobne, niepozbawione omyłek wzmianki. Gruntowna kwerenda badawcza w Archivio Generale delle Scuole Pie w Rzymie i Archiwum Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów w Krakowie pozwoliła zebrać na jego temat szczegółową faktografię. Żył w latach 1655–1715. Był Polakiem, pochodził z Rzeszowa, do zakonu wstąpił w 1679 r., już jako wykształcony artysta. W ciągu 36 lat posługi duchownej przebywał w trzech tylko pijarskich kolegiach: Rzeszowie, Górze i Łowiczu. Miał wyjątkowy status: nie prowadził żadnej działalności edukacyjnej, zajmował się wyłącznie twórczością plastyczną, wykonując rysunki, obrazy sztalugowe i polichromie ścienne. Te ostatnie stanowiły jego opus magnum: w końcu XVII w. dekorował kościół i kolegium w Rzeszowie, na początku XVIII – kościół w Łowiczu. Pełny katalog prac tego niedocenionego malarza polskiego baroku zostanie przedstawiony w przygotowanej do osobnego wydania monografii.
The article focuses on the biography of the Piarist painter Luke of St Pantaleon (Polish: Łukasz od św. Pantaleona, lay name: Albert Ziemecki). Until now, he has been the subject of no more than short, often erroneous remarks. A thorough research query at the Archivio Generale delle Scuole Pie in Rome and the Archives of the Polish Province of the Piarist congregation in Cracow made it possible to gather detailed facts concerning his life. The painter lived in the years 1755–1715. He was a Pole, a native of Rzeszów, and entered the order in 1679, already as a trained artist. During his 36 years of monastic service, he lived in only three Piarist colleges: at Rzeszów, Góra and Łowicz. His status within the order was unique, as he did not engage in any educational activity and was exclusively involved in artistic work, producing drawings, easel paintings and wall polychromes. The latter constituted his opus magnum: at the end of the 17th century, he decorated the church and college in Rzeszów, and at the beginning of the 18th century, the church in Łowicz. A full catalogue of the works of this underestimated Polish painter of the Baroque period will be presented in a monograph, now being prepared for a separate edition.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2024, 86, 2; 111-148
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-75 z 75

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies