Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "XIX WIEK" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 413
Tytuł:
Die Sprache als wichtiger Faktor der deutschen Nationalidentitätsbildung im 19. Jahrhundert
Language as an important factor in the formation of German national identity in the 19th century
Język jako istotny aspekt kształtowania tożsamości narodowej w XIX w.
Autorzy:
Wróbel, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38086314.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
Turnbewegung
Nation
Identität
Nationalbewusstsein
Friedrich Ludwig Jahn
Geschichte
Sprache
19. Jahrhundert
Deutschland
Sport
language
19th century
gymnastic language
Geman
history
identity
national identity
tożsamość
naród
język
historia
Niemcy
XIX wiek
Opis:
Dieser Beitrag beschäftigt sich mit dem Problem der Beziehung zwischen Sprache, Nation und Identität am Beispiel der Jahnschen Turnsprache im 19. Jahrhundert in Deutschland. Die Analyse konzentriert sich auf die Rolle der Sprache als nationalen Hauptfaktor im Bildungsprozess der Burgerschaft, des nationalen Bewusstseins und der nationalen Identitätsbildung. Es werden der historische Hintergrund des Turnens, die Entstehung der Turnbewegung und die wichtigsten Eigenschaften der Turnsprache als Determinant der Nationalidentität vorgestellt. Von Bedeutung sind auch kulturelle, gesellschaftliche und politische Aspekte, die einen groβen Einfluss auf die Kommunikation im Sportbereich und Bildung des nationalen Selbstbewusstseins im 19. Jh. in Deutschland hatten. Turnen oder einfach Sport ist auch heute ein Mittel der nationalen Innenpolitik. Er gibt den Bürgern die Gelegenheit, sich mit Staat und Gesellschaft zu identifizieren. Im Laufe der Zeit haben viele innere und äuβere Faktoren die Turnbewegung beeinflusst aber die von Jahn gegebenen Grundlagen sind für die modernen Leibesübungen auch heute ernst zu nehmen.
In this article we will deal with the problem of the relationship between the language and moulding national identity of citizens using the example of the Jahnovian language of gymnastics in the 19th century in German. Friedrich Ludwig Jahn endeavoured in many ways to enrich and purify the German language as an expression of national consciousness. We will focus on the role of gymnastic language as the main nation-forming factor in the process of building civic attitudes, deepening national awareness.
Rozważania skupiają się na problemie relacji między językiem a kształtowaniem tożsamości narodowej obywateli na przykładzie Jahnowskiego języka gimnastyki w XIX wieku. Analiza koncentruje się na roli języka jako istotnego czynnika narodotwórczego w procesie budowania postaw obywatelskich oraz kształtowania świadomości narodowej obywateli. Wyodrębnione zostały cechy języka gimnastyki, historia jego powstania oraz czynniki polityczne, kulturowe, społeczne, które wpłynęły zarówno na stworzenie ruchu gimnastycznego jak i języka, jako narzędzia komunikacji na placu gimnastycznym i wyznacznika budowania tożsamości narodowej w XIX wieku w Niemczech.
Źródło:
Językoznawstwo; 2024, 20, 1; 221-233
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
Autorzy:
Masojć, Irena
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
diarystyka kobieca
dzienniki adresowane do dzieci
polszczyzna północnokresowa
Litwa
XIX wiek
women's diaries
diaries for children
Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
Lithuania
19th century
Opis:
Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Plichacz w beczce siwra Deusa o spas" – słownictwo należące do kategorii „religia” w XIX-wiecznej gwarze przestępczej
„Plichacz w beczce siwra Deusa o spas" – on lexis belonging to category „religion” in 19th century criminal jargon
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26441914.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
lexis
etymology
sociolekt
criminal jargon
religion
19th century
leksyka
etymologia
socjolekt
żargon przestępczy
religia
XIX wiek
Opis:
Przedmiotem obserwacji poczynionych w artykule jest XIX-wieczny żargon kryminalny. Szczegółowemu opisowi poddano leksykę należącą do pola tematycznego religia. W tekście przedstawiono mało znane (lub wręcz zupełnie nieznane) historyczne słownictwo socjolektalne. Skupiono się na przedstawieniu etymologii zebranego materiału leksykalnego, zaznaczając, że niektóre uwagi dotyczące pochodzenia słów mają charakter autorskich hipotez i stanowią pretekst do dalszej dyskusji. Słownictwo wyekscerpowano ze Słownika mowy złodziejskiej Antoniego Kurki (1896) i Szwargotu więziennego Karola Estreichera (1903; publikacja ta gromadzi słownictwo z prac Estreichera opublikowanych kilkadziesiąt lat wcześniej). W toku analiz oceniono stabilność zgromadzonej leksyki w polskim socjolekcie środowisk przestępczych, zaprezentowano rozwój leksyki należącej do omawianego pola – w tym celu zestawiono materiał XIX-wieczny z zapisami występującymi w późniejszej pracy Żargon mowy złodziejskiej autorstwa Wiktora Ludwikowskiego i Henryka Walczaka (wyd. 1922)..
The object of observation is criminal jargon from the 19th century. The description concerns lexis belonging to the thematic field religion. The text shows little known (or even unknown) historical vocabulary of the environment. The author focuses on presenting the etymology of the collected words. Some remarks on the origin of words have the character of hypotheses and are a pretext for further discussion. The author excerpts linguistic material from Słownik mowy złodziejskiej by Antoni Kurka (1896) and Szwargot więzienny by Karol Estreicher (1903, this publication gathers vocabulary from Estreicher’s works published several decades earlier). The author evaluates the stability of the vocabulary and the development of the lexis – he compares the 19th-century material with notations appearing in the later work Żargon mowy przestępczej by Wiktor Ludwikowski and Henryk Walczak (published in 1922).
Źródło:
Forum Lingwistyczne; 2023, 11; 1-20
2449-9587
2450-2758
Pojawia się w:
Forum Lingwistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Prometeusz wasz polski”. O doświadczeniu wolności i niewoli w pismach Waleriana Łukasińskiego
“Your Polish Prometheus”. The Experience of Freedom and Slavery in the Writings of Walerian Łukasiński
Autorzy:
Ziołowicz, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27311167.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Walerian Łukasiński
freedom
slavery
prison
19th century
wolność
niewola
więzienie
literatura więzienna
wiek XIX
Opis:
Artykuł zawiera interpretację pism Waleriana Łukasińskiego, które powstały podczas jego pobytu w więzieniu w Szlisselburgu.  W centrum rozważań znajduje sie kluczowe dla autora doświadczenie wolności i niewoli. Jest ono rozpatrywane w kontekście biografii Łukasińskiego, dziewiętnastowiecznej literatury więziennej (Silvio Pellico), a także przez pryzmat ówczesnych losów polskiej zbiorowości i sposobów ich rozumienia (czasy napoleońskie, Kongres Wiedeński, funkcjonowanie Królestwa Polskiego, powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, stosunki polsko-rosyjskie). Ważnym punktem odniesienia jest postrzeganie wolności w wieku XIX, zwłaszcza w dwóch aspektach: wolności politycznej (niepodległość narodowa, wolność społeczna, wolność obywatelska, wolność osobista) i wolności pozapolitycznej, wewnetrznej (przede wszystkim chrześcijańska wolność duchowa). W świetle przedstawionych analiz bohater artykułu okazuje się postacią o cechach prometejskich.  
The article contains an interpretation of Walerian Łukasiński’s writings, which were written during his imprisonment in Schlisselburg. At the centre of these considerations is the author’s key experience of freedom and slavery. This issue is considered in the context of Łukasiński’s biography, nineteenth-century prison literaturę (Silvio Pellico), and also through the prism of the then history of the Polish community (Napoleonic Times, Congress of Vienna, Polish Kingdom, November Uprising, January Uprising, Polish-Russian relations). An important point of reference is the understanding of freedom in the 19th century, especially in two aspects: political freedom (national independence, social freedom, civil freedom, personal freedom) and non-political, internal freedom (primarily Christian spiritual freedom). In the light of the analyses presented, the hero of the article turns out to be a character with Promethean features.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2023, 18, 13; 54-68
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Wojny ograniczone” XVII i XVIII wieku
The „Limited Wars” of the 17th and 18th Centuries
„Begrenzte Kriege” des 17. und 18. Jahrhunderts
Autorzy:
Hanczewski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23202336.pdf
Data publikacji:
2023-12-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
„wojny ograniczone”
wojny rewolucyjne i napoleońskie
XVII–XIX wiek
„limited wars”
revolutionary and Napoleonic wars
17th–19th centuries
„begrenzte Kriege”
revolutionäre und napoleonische Kriege
17. bis 19. Jahrhundert
Opis:
Wojny państw europejskich między początkiem panowania Ludwika XIV (1661 r.) a rozpoczęciem wojen z rewolucyjną Francją (1792 r.) są określane w literaturze naukowej wielu krajów jako „wojny ograniczone”. Pod tym pojęciem rozumie się „wojny prowadzone z użyciem ograniczonych sił dla realizacji ograniczonych celów”. Ograniczony charakter miał je wyraźnie oddzielać od wcześniejszych wojen, które były motywowane religijnie i późniejszych, z rewolucyjną i napoleońską Francją, motywowanych ideologicznie. Koncepcja „wojen ograniczonych” ma jednak poważne wady. Powstała w oparciu o analizę wybranych konfliktów, przede wszystkim wojny o sukcesję hiszpańską i wojen Fryderyka II, prowadzonych na małej części kontynentu europejskiego. Zwolennicy koncepcji skupiają uwagę na militarnym wymiarze wojen – wielkość i organizacja sił zbrojnych, przebieg działań zbrojnych, spychając na dalszy plan bądź całkowicie pomijając względy polityczne, ekonomiczne i społeczne związane z wojnami. Dopiero połączenie tych elementów z militarnymi pozwala na pogłębioną analizę wojen oraz wskazuje na bardzo powierzchowny charakter koncepcji, która raczej utrudnia, niż umożliwia zrozumienie wojen drugiej połowy XVII i następnego stulecia oraz konfliktów, które je poprzedziły i po nich nastąpiły.
Conflicts between European states from the beginning of the reign of Louis XIV (1661) to the start of the wars with revolutionary France (1792) are referred to in the scientific literature of many countries as „limited wars”. This term means „wars waged with limited forces to achieve limited goals”. Their limited nature was intended to clearly distinguish them from earlier conflicts, which were religiously motivated, and the wars with revolutionary and Napoleonic France, which were ideologically motivated. However, the concept of „limited war”, which was created based on the analysis of selected conflicts, primarily the War of the Spanish Succession and the wars of Frederick II that were conducted on a small part of the European continent, has serious flaws. Supporters of the concept focus on the military dimension of wars – the size and organization of the armed forces and the course of military operations, whilst relegating or completely ignoring the political, economic and social considerations related to military conflicts. An in-depth analysis of wars can only be achieved by combining these elements with military factors, the lack of which indicates the very superficial nature of the concept. Adopting the „limited war” viewpoint makes it more difficult to fully understand not only the wars that took place during the second half of the 17th and the 18th century, but also the conflicts that preceded and followed them.
Die Kriege der europäischen Staaten zwischen dem Beginn der Herrschaft Ludwigs XIV. (1661) und dem Beginn der Kriege gegen das revolutionäre Frankreich (1792) werden in der wissenschaftlichen Literatur vieler Länder als „begrenzte Kriege” bezeichnet. Darunter versteht man „Kriege, die mit begrenzten Kräften geführt werden, um begrenzte Ziele zu erreichen”. Der begrenzte Charakter sollte sie klar von früheren Kriegen, die religiös motiviert waren, und späteren, ideologisch motivierten Kriegen mit dem revolutionären und napoleonischen Frankreich absondern. Das Konzept der „begrenzten Kriege” weist jedoch schwerwiegende Mängel auf. Es entstand aus der Analyse ausgewählter Konflikte, vor allem des Spanischen Erbfolgekriegs und der Kriege Friedrichs II., die auf einem kleinen Teil des europäischen Kontinents ausgetragen wurden. Die Befürworter des Konzepts konzentrieren sich auf die militärische Dimension von Kriegen – die Größe und Organisation der Streitkräfte, den Ablauf der militärischen Aktionen – und lassen die politischen, wirtschaftlichen und sozialen Erwägungen, die mit Kriegen verbunden sind, in den Hintergrund treten oder ganz außer Acht. Nur durch die Verbindung dieser Elemente mit dem Militärischen ist eine tiefgreifende Analyse der Kriege möglich und weist auf den sehr oberflächlichen Charakter des Konzepts hin, der ein Verständnis der Kriege der zweiten Hälfte des 17. und des folgenden Jahrhunderts sowie der ihnen vorausgehenden und nachfolgenden Konflikte eher behindert als ermöglicht.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 4(286); 38-71
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chrześcijańskie i starozakonne szpitale na łamach czasopisma „Zdanie Sprawy z Czynności Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych w Roku…” (1833-1869[1870])
Autorzy:
Chwastyk-Kowalczyk, Jolanta
Krasińska, Izabela
Sławiński, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33341881.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Polish press
official press
hospitals
charitable societies
Kingdom of Poland
19th century
prasa polska
prasa urzędowa
szpitale
towarzystwa charytatywne
Królestwo Polskie
XIX wiek
Opis:
W latach 1832-1870 w Królestwie Polskim funkcjonowała Rada Główna Opiekuńcza (Rada Główna Opiekuńcza Szpitali), która edytowała własny periodyk (rocznik) pt. „Zdanie Sprawy z Czynności Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych w Roku…”. Czasem ukazywał się on nieregularnie i często zmieniał tytuł. Pierwszy rocznik datowany na 1833 rok opuścił prasy drukarskie w 1834 roku, a ostatni z 1870 roku ukazał się w 1872 roku, czyli już po likwidacji Rady Głównej Opiekuńczej. Analizowany w artykule periodyk edytowany był w Warszawie i miał charakter urzędowy oraz normatywno-prawny. Publikowany był w języku polskim, a po powstaniu styczniowym w wersji polskiej i rosyjskiej; tylko ostatni tom wydano w języku rosyjskim. Periodyk wychodził w okresie wzmożonych przemian zachodzących w zakresie funkcjonowania opieki zdrowotnej i dobroczynności publicznej. Wówczas bowiem ukształtował się dzisiejszy typ szpitali zajmujących się lecznictwem. Z racji nadzoru nad placówkami leczniczymi i dobroczynnymi (religijnymi, świeckimi, prywatnymi), otrzymywane od nich sprawozdania stanowiły podstawę do prezentowana na łamach analizowanego rocznika szczegółowych danych dotyczących ich działalności w latach 1833-1870.Celem artykułu jest ukazanie periodyku jako wiarygodnego źródła do badań nad wieloaspektowym funkcjonowaniem oraz finansowaniem chrześcijańskich i starozakonnych szpitali, a także zakładów dobroczynności publicznej działających w Królestwie Polskim i będących pod zarządem Rady Głównej Opiekuńczej. Dzięki systematycznie publikowanym listom osób należących do Rady Głównej Opiekuńczej oraz Rad Opiekuńczych Powiatowych i Szczegółowych w roku sprawozdawczym, mamy przegląd osób aktywnych na tym polu we wszystkich guberniach Królestwa Polskiego w latach 1833-1870.Reasumując, w analizowanych rocznikach odnaleźć można historię zakładów dobroczynnych funkcjonujących w Królestwie Polskim, składy osobowe zarządów instytucji zajmujących się ochroną zdrowia, systemy funkcjonowania szpitali, ich wyposażenie, organizację pracy, listę personelu medycznego oraz bractw, zgromadzeń zakonnych i różnych stowarzyszeń biorących udział w dobroczynności oraz lecznictwie.
Between 1832 and 1870, the Central Welfare Council operated in the Kingdom of Poland and edited its own periodical (annal) entitled Zdanie Sprawy z Czynności Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych w Roku…. It sometimes appeared irregularly and often changed its title. The first issue dated 1833 left the printing presses in 1834, and the last one of 1870 was published in 1872, that is, after the abolition of the Central Welfare Council. The periodical analysed in the article was edited in Warsaw and had an official and normative-legal character. It was published in Polish, and – after the January Uprising – in Polish and Russian; only the last volume was published in Russian. The periodical was issued at a time of bolstered changes taking place in the operation of health care and public charity. It was at that time that today’s type of hospitals treating the sick was formed. Due to the supervision of medical and charitable institutions (religious, secular, private), the reports received from them formed the basis for presenting detailed data on their activities in 1833–1870 in the pages of the analysed annal. The purpose of the article is to present the periodical as a reliable source for research on the multifaceted functioning and financing of Christian and Old Jewish hospitals, as well as public charity institutions operating in the Kingdom of Poland and under the administration of the Central Welfare Council. Owing to the systematically published lists of the members of the Central Welfare Council and the District and Executive Welfare Councils in the reporting year, we are provided with a list of people active in this field in all governorates of the Kingdom of Poland in the years 1833–1870. In summary, in the analysed annals one can find the history of charitable institutions operating in the Kingdom of Poland, the composition of the boards of directors of health institutions, the systems of operation of hospitals, their equipment, the organization of work, a list of medical personnel, as well as confraternities, religious congregations and various associations involved in charity and treatment.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 121; 37-56
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 1
Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey of 1819. Biographical study, part 1
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407989.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
cystersi
Jędrzejów
klasztor
kasata
losy osobiste
XIX wiek
the Cistercians
monastery
dissolution
personal history
19th century
Opis:
Artykuł przedstawia losy cystersów jędrzejowskich po kasacie opactwa w 1819 r. W pierwszym etapie badań przygotowano kartotekę biograficzną zakonników, która posłużyła do przeprowadzenia analizy w zakresie ich pochodzenia społecznego i terytorialnego oraz liczebności i struktury wieku. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne. Po supresji opactwa niektórzy z zakonników pozostali dożywotnio w zabudowaniach klasztoru, inni przeszli do pracy na placówkach parafialnych. Niejednokrotnie były to ośrodki powiązane z klasztorem jędrzejowskim.
The article presents the history of the Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey in 1819. In the first stage of the research, a biographical index was prepared, which was used to analyze the social and territorial origin as well as the numerical and age structure of the monks. The primary source material were general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematisms, as well as parish files and record books. After the suppression of the abbey, some of the monks stayed in the monastery buildings, others went to parish work. These were often centers associated with the Jędrzejów monastery.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 1, 30; 200-212
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 2
Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey in 1819. Biographical study, part 2
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407299.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
cystersi
Jędrzejów
klasztor
kasata
losy osobiste
XIX wiek
the Cistercians
monastery
dissolution
personal history
19th century
Opis:
Artykuł przedstawia biogramy cystersów jędrzejowskich, uwzględnionych na liście członków zgromadzenia klasztornego w czasie kasaty opactwa w 1819 r. Zawartość biogramów stanowią informacje dotyczące m.in. daty urodzenia i miejsca pochodzenia każdego z mnichów, czasu wstąpienia do klasztoru, złożenia profesji zakonnej i przyjęcia święceń kapłańskich oraz pełnionych funkcji klasztornych. Szczególną uwagę zwrócono na pokasacyjne losy zakonników. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne.
The article presents the biographies of the Jędrzejów Cistercians included in the list of members of the monastery during the dissolution of the abbey in 1819. The content of biographies includes information on e.g., the date of birth and place of origin of each monk, the time of joining the monastery, making their religious profession, and being ordained a priest, and performing monastic functions. Particular attention was paid to the post-dissolution fate of the monks. The primary source material included general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematics as well as parish files and record books.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 30, 2; 210-226
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działania wojenne oraz reakcje mocarstw na bitwę pod Cuszimą w czasie wojny japońsko-rosyjskiej na łamach „Kuriera Warszawskiego”
War Operations and Superpowers’ Reactions to the Battle of Tsushima during the Japanese-Russian War in the Columns of Kurier Warszawski
Autorzy:
Wegner, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520863.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
bitwa pod Cuszimą
wojna rosyjsko-japońska
działania wojenne
Meiji
Imperium Rosyjskie
XIX wiek
Battle of Tsushima
Russo-Japanese War
military actions
Russian Empire
19th century
Opis:
W niniejszym artykule zostały przedstawione i omówione wybrane fragmenty „Kuriera Warszawskiego” z końca maja 1905 r., odnoszące się do działań wojennych w czasie bitwy pod Cuszimą, planów dotyczących tej batalii oraz reakcji kilku mocarstw europejskich i Stanów Zjednoczonych.
The article presents and analyses selected texts published in the daily Kurier Warszawski [Warsaw Courier] in late May 1905, informing about the military actions during the Battle of Tsushima, the plans of the battle and the reactions to it of European powers and the United States.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2023, 58, 1; 63-79
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dziewiętnastowieczne salony warszawskie —„instytucje” kultury czy wysublimowane alkowy?
19th-century Warsaw Salons — “Institutions” of Culture or Sophisticated Chambers?
Autorzy:
Kleinrok, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2179083.pdf
Data publikacji:
2023-03-21
Wydawca:
Związek Kompozytorów Polskich
Tematy:
salon
XIX wiek
Katarzyna Lewocka
Anna Nakwaska
Nina Łuszczewska
taniec salonowy
19th-century
salon dance
Opis:
Dziewiętnastowieczne życie społeczno‑kulturalne Warszawy w jego towarzyskiej formie skupiało się, głównie ze względów politycznych, wokół instytucji salonu. To zapomniane i postrzegane dziś nieco groteskowo zjawisko stało się na tyle popularne, że każdego wieczoru bywalcy salonów mogli pojawiać się w innym domu. Co bardzo ciekawe, prowodyrkami tej towarzyskiej formy aktywności społecznej stały się kobiety, a należy pamiętać, że mamy na myśli zjawisko sięgające ponad 100 lat przed nadaniem równych praw wyborczych. Artykuł ma na celu ukazanie różnorodności zagadnień kulturalnych, szczególnie muzycznych, warszawskiej socjety salonowej skupionej wokół domów prywatnych. Na marginesie należy zwrócić uwagę, iż w życiu towarzyskim tego okresu można zauważyć dwa główne kierunki rozwoju: oficjalny, związany z władzami rosyjskimi, oraz salonowy, w ramach którego znaczącą rolę odgrywały wątki narodowe i patriotyczne. Biorąc pod uwagę działalność salonów m.in. Katarzyny Lewockiej, Niny Łuszczewskiej, Pauliny Wilkońskiej, w sposób szczególnie klarowny cel ten wiąże się z pierwiastkiem kobiecym. Artykuł obejmuje ogólną charakterystykę życia salonowego, jego główne kierunki i dyskusyjne zagadnienia, a także omówienie poszczególnych kierunków działalności na wybranych przykładach.
Warsaw’s social and cultural life in the 19th century was focused in its social form — mainly for political reasons — around the institution of the salon. This forgotten phenomenon, seen today as a bit grotesque, became so popular that salon regulars could turn up at a different house every evening. Interestingly, the ringleaders of this form of social activity were women, and we need to bear in mind that we are dealing with a phenomenon occurring over a century before universal franchise. The aim of the article is to demonstrate the diversity of cultural topics, particularly those relating to music, tackled by Warsaw’s salon society gathered in private homes. Incidentally, it should be noted that two main paths of development can be discerned in the social life of the period: official, associated with the Russian authorities, and salon-related, within which national and patriotic themes played a significant role. Given the activity of the salons of, among others, Katarzyna Lewocka, Nina Łuszczewska and Paulina Wilkońska, this goal is particularly clearly associated with women. The author of the article provides a general characterisation of salon life, its main trends and issues debated, and discusses the main areas of activity, using selected examples.
Źródło:
Polski Rocznik Muzykologiczny; 2022, 20; 223-242
1733-9871
2719-7891
Pojawia się w:
Polski Rocznik Muzykologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historia nagrobka Adolfa Dygasińskiego na Starych Powązkach – kradzież i restauracja
The story of Adolf Dygasiński’s gravestone in the Stare Powązki cemetery – its theft and restoration
Autorzy:
Cegliński, Arkadiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352195.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
Adolf Dygasiński
cmentarz Powązkowski
renowacja
XIX wiek
sztuka sepulkralna
Powązki cemetery
renovation
nineteenth century
sepulchral art
Opis:
Praca opisuje historię pomnika nagrobnego wykonanego przez słynnego warszawskiego rzeźbiarza i portrecistę Czesława Makowskiego. Nagrobek został wystawiony Adolfowi Dygasińskiemu, dziewiętnastowiecznemu pisarzowi i pedagogowi, na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Artykuł skupia się przede wszystkim na powstaniu pomnika, kradzieży z niego elementów metalowych w 2000 roku oraz jego restauracji, która nastąpiła kilkanaście lat później. Zwraca też uwagę na proceder, który od dziesiątków lat zagraża zabytkowym cmentarzom w Polsce. W tekście przedstawione zostały dwie inicjatywy społeczne w postaci zbiórek na rzecz pomnika Dygasińskiego, jedna z początku XX wieku, zorganizowana przez jego najbliższych, gdy stawiano nagrobek. Druga zaś z ostatnich lat, kiedy z inicjatywy podmiotów związanych ze słynnym literatem dokonywano renowacji pomnika. Publikacja porusza również wątek kierunku, jaki obrano w trakcie restauracji nagrobka Dygasińskiego, oraz zadaje pytania o jego słuszność. Z jednej strony bowiem zrekonstruowano część skradzionych elementów, używając surowców, które nie są tak narażone na kradzież jak brąz, z drugiej zaś zatracono wymiar artystyczny, jakim nagrobek szczycił się przed dewastacją.
This work recounts the history of the gravestone monument made by the famous Warsaw sculptor and portraitist Czesław Makowski. The tombstone was erected for Adolf Dygasiński, a nineteenth-century writer and educator, at the Powązki Cemetery in Warsaw. The article focuses primarily on the creation of the monument, the theft of its metal elements in 2000 and its restoration which took place several years later. It also draws attention to a malpractice that has been threatening historic cemeteries in Poland for decades. The text describes two social initiatives in the form of collections for Dygasiński’s monument, one dating from the beginning of the twentieth century, organized by his relatives when the tombstone was being erected. The other is more recent and was undertaken when the monument was renovated on the initiative of entities connected with the famous novelist. Furthermore, this article also addresses the approach which was taken during the restoration of Dygasiński’s tombstone, and asks questions about its appropriateness. On the one hand, some of the stolen elements were reconstructed using materials that are not as susceptible to theft as bronze, whereas on the other hand, this led to the loss of the tombstone’s artistic value before its vandalization.
Źródło:
Ochrona Zabytków; 2023, 2; 165-177
0029-8247
2956-6606
Pojawia się w:
Ochrona Zabytków
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kancelarie Wolnego Miasta Krakowa – rekonesans badawczy
Chancelleries of Free City of Krakow – Preliminary Research Results
Autorzy:
Drzewiecki, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33910114.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Wolne Miasto Kraków
Rzeczpospolita Krakowska
biurowość
system kancelaryjny
XIX wiek
archiwum
Free City of Krakow
Republic of Krakow
archive
19th century
office
office system
Opis:
Artykuł dotyczy systemu kancelaryjnego Senatu Wolnego Miasta Krakowa i innych instytucji funkcjonujących w tym państwie w latach 1815–1846. Z powodu braku pogłębionych badań, a także pewnych podobieństw w strukturze zachowanych do dziś zespołów archiwalnych Wolnego Miasta Krakowa i instytucji galicyjskich, m.in. magistratów, powszechnie panuje przekonanie o ich przynależności do tego samego austriackiego modelu. Świadczyć ma o tym współwystępowanie schematów rzeczowego i chronologiczno-numerowego w układzie dokumentacji oraz – być może – zbliżona fizyczna forma jednostek archiwalnych. Pomija się przy tym wpływy okresu napoleońskiego na kancelarię krakowską. Niniejszy artykuł zwraca uwagę na to, że to właśnie ustrój urzędów doby Księstwa Warszawskiego mógł mieć decydujący wpływ na biurowość Wolnego Miasta Krakowa.
The article concerns the office system of the Senate of the Free City of Krakow and other institutions functioning in this country in the years 1815–1846. Due to the lack of in-depth research as well as certain similarities in the structure of the preserved to this day archive groups of the Free City of Krakow and Galician institutions, e.g., magistrates, there is a widespread belief that they belong to the same Austrian model. This is evidenced by the coexistence of subject and chronological-number schemes in the documentation arrangement and, perhaps, a similar physical form of archival units. The influence of the Napoleonic period on the Krakow chancellery is omitted. This article draws attention to the fact that it was the system of offices of the Duchy of Warsaw that could have had a decisive influence on the office system of the Free City of Krakow.
Źródło:
Res Historica; 2023, 55; 381-393
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz Bogusława X w tekstach historiograficznych do końca XIX wieku
The portrayal of Bogusław X in historiographical texts until the end of the 19th century
Autorzy:
Wójcik, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146448.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Bogislaw X
historiographical texts
19th century
Pomerania
Bogusław X
teksty historiograficzne
XIX wiek
Pomorze
Pomorze Zachodnie
Opis:
Z uwagi na to, że praktycznie niezbadaną sferą pozostaje wizerunek księcia pomorskiego Bogusława X w tekstach kultury, oraz że w 2023 i 2024 roku związane są z nim dwie ważne rocznice, artykuł Obraz Bogusława X w tekstach historiograficznych do końca XIX wieku związany jest z wizerunkiem Bogusława X w wybranych tekstach historiograficznych dotyczących Pomorza, publikowanych do końca XIX wieku. Przeanalizowano w nim obraz władcy, stawiając w centrum kwestie fikcjonalności tekstualnej zawartej w tym korpusie tekstów. Analiza jest wsparta instrumentarium analizy narratywnej w tradycji mitomotorycznej. Zwraca uwagę tekstowy potencjał życiorysu księcia. Konstatacją wywodu jest daleko idąca instrumentalizacja postaci, dokonywana w zależności od kontekstu społeczno-politycznego, w którym funkcjonowała dana publikacja, a także od światopoglądu autora czy intencji wydawcy, względnie mecenasa. Wszystkie analizowane teksty ukazują wnioskowanie symboliczne z wydarzeń przeszłych, reflektujące na teraźniejszość i przyszłość danego narratora. Z tego wynika interakcja między każdorazowym nadawcą a odbiorcą poszczególnych tekstów, zasadzająca się na wierze poszczególnych narratorów w polityczne sprawstwo ich opowieści. Zwraca przy tym uwagę mnogość wyjaśnień dla wielokrotnych reaktualizacji mitu.
Given the virtually unexplored realm of the image of the Pomeranian Duke Bogusław X in texts of culture and the importance of the anniversaries related to him in 2023 and 2024, the article “The portrayal of Bogusław X in historiographical texts until the end of the 19th century” delves into the depiction of Bogusław X in selected historiographical texts concerning Pomerania published until the end of the 19th century. The article analyzes the presented image of the ruler, focusing on the issue of textual fiction contained in this corpus of texts. The analysis is supported by the tools of narrative analysis in the myth-motif tradition. The article emphasizes the textual potential of the duke’s life story. The conclusion drawn from the discourse is the extensive instrumentalization of the character, which depends on the socio-political context in which a given publication operated, as well as the author’s worldview or the intentions of the publisher or patron. All the analyzed texts demonstrate symbolic reasoning from past events, reflecting on the present and future of each narrator. This results in an interaction between each sender and the recipient of individual texts, based on the belief of the respective narrators in the political agency of their stories. It also highlights the multitude of explanations for the repeated reactualization of the myth.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2023, 38; 219-243
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w XIX stuleciu. Uwagi na marginesie zakończonych dwu projektów Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki – perspektywy badań źródłowych
Memoirs and Letters of Polish Authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the 19th Century. Comments on the Margins of Two Completed Projects of the National Program for the Development of Humanities – the Perspectives of Source Research
Autorzy:
Caban, Wiesław
Michalska-Bracha, Lidia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33918706.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Diaries
letters
19th century
Western Krai
Siberia
exile
National Program for the Development of Humanities
Ziemie Zabrane XIX wiek
pamiętniki i listy
Syberia
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Opis:
Artykuł dotyczy charakterystyki i podsumowania wyników badań prowadzonych w latach 2013–2019 przez międzynarodowy zespół historyków w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, w ramach dwóch projektów naukowych w programie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Ich celem było zinwentaryzowanie i opracowanie rękopiśmiennych pamiętników i listów polskich autorów pochodzących z Ziem Zabranych w XIX w. oraz przeprowadzenie badań na temat obrazu polskich zesłańców na Syberii Zachodniej w drugiej połowie XVIII i w XIX w. w oczach Rosjan i ludności syberyjskiej. Przeprowadzone kwerendy źródłowe w licznych krajowych i zagranicznych zbiorach archiwalnych oraz bibliotecznych (Rosja, Białoruś, Ukraina, Litwa, Francja, Anglia) pozwoliły na skatalogowanie ponad pięciu tysięcy pozycji rękopiśmiennych i drukowanych pamiętników oraz listów polskich autorów pochodzących z Ziem Zabranych i związanych z tym obszarem. Badania te zwróciły uwagę na skalę problemu, jeśli chodzi o dostępność dokumentacji źródłowej dotyczącej powyższej tematyki i możliwości jej pozyskiwania oraz wskazały na konieczność kontynuacji tych badań, ze zwróceniem szczególnej uwagi na aspekty źródłoznawcze i edytorskie.
The article presents the characteristics and summary of the results of research conducted in the years 2013–2019 by an international team of historians at Jan Kochanowski University of Kielce, as part of two scientific projects under the program of the National Program for the Development of Humanities. Their goal was to catalog and compile the handwritten diaries and letters of Polish authors from the Western Krai in the 19th century, and to conduct research on the image of Polish exiles in Western Siberia in the second half of the 18th and in the 19th century in the eyes of Russians and the Siberian population. Source queries conducted in numerous domestic and foreign archival and library collections (Russia, Belarus, Ukraine, Lithuania, France, England) allowed to catalog over 5,000 handwritten and printed diaries and letters of Polish authors from the Western Krai and connected to this area. These studies drew attention to the scale of the problem in terms of the availability of source documentation on the above topics and the possibility of obtaining it, and indicated the need to continue this research, paying particular attention to the source and editorial aspects.
Źródło:
Res Historica; 2023, 56; 259-279
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polscy absolwenci i pracownicy Instytutu Weterynaryjnego w Charkowie na przełomie XIX i XX wieku
Polish graduates and employees of the Kharkiv Veterinary Institute at the turn of the 20th century
Autorzy:
Sobolewski, J.
Żwanko, L.
Kibkało, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763108.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna
Tematy:
weterynaria
historia weterynarii
lekarze weterynarii
ksztalcenie zawodowe
Instytut Weterynarii w Charkowie
absolwenci
pracownicy
Polacy
wiek XIX-XX
Źródło:
Życie Weterynaryjne; 2023, 98, 09; 577-582
0137-6810
Pojawia się w:
Życie Weterynaryjne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 413

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies