Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Tischner" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 83
Tytuł:
Nurt fenomenologiczno-egzystencjalny w polskiej współczesnej filozofii Boga
Phenomenological-Existential Trend in Polish Contemporary Philosophy of God
Autorzy:
Kowalczyk, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/613721.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
filozofia Boga
fenomenologia
egzystencjalizm
Polska
Marian Jaworski
Józef Tischner
Karol Tarnowski
Philosophy of God
Phenomenology
Existentialism
Polska
Opis:
The main followers of phenomenological-existential trend in the field of philosophy of God in Poland are: Marian Jaworski, Józef Tischner and Karol Tarnowski. Jaworski united thomistic arguments for existence of God with augustian philosophy of subject and personal-axiological experience. Tischner completely rejected thomism and his philosophy of God based on anthropology and personal values. Tarnowski also was critical toward ontological-cosmological arguments for existence of God. He is fallower of G. Marcel and therefore accepted religious faith as basis of theism.
Źródło:
Vox Patrum; 2008, 52, 1; 505-511
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aksjologia Rene Le Sennea a aksjologia Józefa Tischnera
The Axiology of Rene Le Senne and the Axiology of Józef Tischner
Autorzy:
Gadacz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048690.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Le Senne
Tischner
Rickert
agatologia
fenomenologia
aksjologia
etyka
wartości
jaźń
Ja
Bóg
agathology
phenomenology
axiology
ethics
values
self
I
God
Opis:
The article deals with the philosophy of Le Senne in which man is determined by character and by values. The self results from relation to values. Cognition of God does not create conceptual metaphysics, but it is human act directed to the value. The author claims that Le Senne’s metaphysic is the axiology but without the hierarchy of values and criteria. The source of value is God who is not summum esse but Value. For Le Senne value and not being is a priority. That is the one of many similarities to Tischner’s philosophy.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2011, 8; 37-45
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Das Problem des Bösen in der Philosophie Józef Tischners
Autorzy:
Gadacz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/437299.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
Józef Tischner
zło
agatologia
aksjologia
fenomenologia
filozofia dramatu
Opis:
Problem zła w filozofii Józefa Tischnera. Artykuł prezentuje różne aspekty zła w filozofii Józefa Tischnera (zło aksjologiczne, zło agatologiczne i zło strukturalne). Podkreślając fenomenologiczne nastawienie badań Tischnera, autor ukazuje zło jako zjawę, która towarzyszy najbardziej źródłowej postaci doświadczenia, jaką – zdaniem Tischnera – pozostaje wydarzenie spotkania z innym człowiekiem. W tej perspektywie zło jako zjawa okazuje się równie źródłowym, jak samo spotkanie, warunkiem zaistnienia dobra i wolności. Pierwotne doświadczenie nie mówi nam bowiem, że coś jest czy też, że coś powinno być, mówi nam natomiast, że jest coś, czego powinno nie być.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2011, 1, 2; 259-274
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fenomenologia doświadczenia granicznego w ujęciu Józefa Tischnera
Autorzy:
Piecuch, Joachim
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/437227.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
Józef Tischner
fenomenologia
filozofia dramatu
doświadczenie graniczne
agatologia
aksjologia
Opis:
Artykuł omawia cztery różne paradygmaty badań fenomenologicznych, jakie można wyróżnić w filozofii Józefa Tischnera. Każdy z tych paradygmatów w odmienny sposób ujmuje zagadnienie źródłowości doświadczenia fenomenologicznego. Źródłowość tę zapewniać bowiem może: Ja transcendentalne, Ja aksjologiczne, dziejowe Dasein bądź relacja do drugiego człowieka. Wypracowując czwarty paradygmat, oparty na doświadczeniu spotkania (dialogu) z innym, Tischner tworzy podstawy swojej Filozofii dramatu, którą w związku z tym należy postrzegać – co w artykule zostaje wyraźnie wykazane – jako jedną z możliwych wersji badań fenomenologicznych. Specyfika tych badań polega na tym, iż starają się one ująć różnorakie aspekty doświadczeń granicznych, to znaczy takich, w których człowiek doświadcza granic swojego myślenia, działania i odczuwania.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2011, 1, 2; 239-258
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Józefa Tischnera myślenie według czy przeciw wartościom?
Józef Tischners Thinking According or Against Values?
Autorzy:
Stachewicz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048687.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Tischner
Scheler
Heidegger
Levinas
wartości
dobro
aksjologia
agatologia
values
the good
axiology
agatology
Opis:
The article reconstructs a certain element of the evolution in Józef Tischner’s thinking. Initially representing orthodox phenomenology, Tischner situated his philosophy in exiological paradigm seeing in values the most fundamental reality and the main object of philosophical research. Later, thanks to agathological dimensions he put aside the language of values and sometimes doubted adequacy of values as philosophical category. Tischner revealed courage when he was able to radically revise his former views according to the principle: amicus Plato, magis tamen amica veritas.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2011, 8; 47-59
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Józefa Tischnera rozumienie pracy
The understanding of Józef Tischner’s work
Autorzy:
Zywar, Gabriela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20257981.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Józef Tischner
work
value
dialogue
solidarity
Opis:
Work cannot be separated from human life. Nowadays, the concept of work has been usually perceived only from an economic perspective as a factor of production process. Does acquiring the means of livelihood is the only value of human work? No doubt, it is a very basic goal, but not the only one. Besides this dimension, there are many other important aspects of human work. In the first part of my paper, I point out two possible understanding of the phenomenon of human work – an objective and a subjective one. The objective sense has to show haw men reign over the earth (material production). The subjective one emphasizes the dignity of human person (philosophical anthropology and ethics). According to Tischner it would be a mistake to take into account only the objective meaning of work, since the moral sense would have been omitted. In the second part, I will adduce the dangers to the proper understanding of human work which arise when one chooses the wrong concept of man (philosophical anthropology). In the philosophical understanding, work is a derivative of the accepted vision of man. In order to avoid the situation of objectifying of man (problem of reification), we should conceive him as a personal being who crates himself in the process of work. In the final part of my presentation, the phenomenon of work is discussed as a mean of improvement and perfection of human being which is done in cooperation with others. By the means of work man enters into relations with God, with the material world, with others (the social world) and with himself. By the above mentioned means she discovers the purpose of her life.
Źródło:
Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym; 2011, 14, 1; 83-88
1899-2226
2353-4869
Pojawia się w:
Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aksjologiczna interpretacja świadomości egotycznej. Od „ja” transcendentalnego do „ja” aksjologicznego
Autorzy:
Wesołowska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705800.pdf
Data publikacji:
2012-06-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
E. Husserl
J. Tischner
sfera egotyczna
aksjologia
„ja” transcendentalne,„ja” aksjologiczne
Opis:
Celem artykułu jest zrekonstruowanie procesu przejścia od fenomenologicznego (transcendentalnego) rozumienia „ja” do jego wykładni aksjologicznej. Chodzi tu o rekonstrukcję drogi rozwoju myśli Józefa Tischnera. W rezultacie rozwoju fenomenologicznych analiz Tischnera, w których świetle ewoluuje również jego myśl, „ja” transcendentalne zostaje scharakteryzowane jako „ja” aksjologiczne. W ramach analiz podejmowanych przez autora Ja transcendentalnegow filozofii Edmunda Husserla można dopatrzyć się przeniesienia akcentu z transcendentalnego na aksjologiczny. Twórcze wykorzystanie otwartości filozofii Husserla prowadzi Tischnera poza ramy klasycznej fenomenologii. Spojrzenie na twórczość Tischnera przez pryzmat pierwotnej inspiracji, jaką jest fenomenologia, umożliwia ukazanie rzetelnego obrazu myśli polskiego filozofa.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 2; 329-347
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Solidarność w czasach "dobrej polityki". Na kanwie refleksji Józefa Tischnera
Solidarity in Times of "Good Politics". In the Light of the Reflections of Józef Tischner
Autorzy:
Kunicki, Zdzisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/566714.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Instytut Nauk Politycznych
Tematy:
Józef Tischner
Good Politics
Solidarity
Ethos of Solidarity
Morality
Opis:
The experience the „Polish August 1980" was met with an interesting reflection and civic engagement on the part of Józef Tischner. This Cracovian philosopher and Catholic Priest is the author of the book „The Ethics of Solidarity". He introduced the concept of solidarity as a moral bond that occurs between people. Its implementation in times of communist oppression was associated with the concept of „bad policy." Tischner believed that in times of restored democracy (good politics) solidarity ties would be easier in practice, which turned out to be more complex. In the later period of reflection Tischner did not seem to appreciate the socio-political aspects of the ethos of solidarity, which would allow for the active participation of State.
Źródło:
Forum Politologiczne; 2012, 14 - Politologia w chrześcijańskiej myśli społeczno-politycznej; 213-228
1734-1698
Pojawia się w:
Forum Politologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spory Józefa Tischnera o miejsce Kościoła w państwie demokratycznym
Józef Tischner Debates about th Place of the Church on a Democratic State
Autorzy:
Jawor, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/566850.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Instytut Nauk Politycznych
Tematy:
Józef Tischner
Catholic Church
Politics
Democratic State
Church-State Relations
Opis:
The article discusses the position of Józef Tischner to State - Church relations. It points out that his vision is not a structured social philosophy. It is a lively, engaging, polemical reflection on the disputes that took place in the 90s in the Polish social domain. In addition, it highlights Tischner's critical stance towards a religious state, the politicization of religion, and strong right-wing attacks on liberal democracy. It then highlights a project indicating a positive role for the Church in a democratic state. The main task of the Church is to work for towards consolidating democracy's axiological foundation needed for the existence of civil society. In the end it considers the problem of Tischner's involvement in Polish political life, which largely seems to be an obstacle to a reliable description of social phenomena.
Źródło:
Forum Politologiczne; 2012, 14 - Politologia w chrześcijańskiej myśli społeczno-politycznej; 193-212
1734-1698
Pojawia się w:
Forum Politologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
[Rev.] Aleksandra Pethe, Ars, fides et ratio: esej teologiczny? (Tischner – Pasierb – Szymik), Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2012, 271 s., bibliogr. s. 243-264, indeks.
Ars, Fides et Ratio: a Theological Essay? (Tischner – Pasierb – Szymik).
Autorzy:
Kudyba, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/441038.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
Tematy:
theology
poetics
genre
theological essay
Tischner Józef (1931-2000)
Pasierb Janusz (1929-1993)
Szymik Jerzy (1953-)
Opis:
W polskiej historii badań literackich mamy już prace poświęcone esejowi religijno-filozoficznemu, jednak esej teologiczny (bardzo w ostatnich latach popularny) nie doczekał się dotąd jakiegokolwiek ujęcia literaturoznawczego. Rozprawa Aleksandry Pethe Ars, fides et ratio: esej teologiczny? (Tischner – Pasierb – Szymik) (Siedlce 2012) wypełnia dotkliwą lukę badawczą, przywraca naszej uwadze zjawisko ważne i ciekawe. Jeśli dobrze rozumiem intencje autorki, książka jest próbą monografii pewnej odmiany gatunkowej. Obszerna pierwsza część rekonstruuje szerokie kulturowe tło zjawiska i jego cechy, zaś druga poświęcona jest analizie pojedynczych, reprezentatywnych „egzemplarzy” gatunku. I tak oto w pierwszym rozdziale natrafiamy na próbę opisu „polskiej ponowoczesności”. Najpierw (s. 22) pojawia się krótka historia samego pojęcia „postmodernizm” (autorka odwołuje się m.in. do prac Zygmunta Baumana) i definicja tego terminu sformułowana przez Włodzimierza Boleckiego (s. 24), następnie zarys polskiej „recepcji” postmodernistycznych idei i próba polemiki z ponowoczesną koncepcją humanistyki, etyki i religii. Drugi rozdział rekonstruuje kontekst współczesnej teologii. Autorka poszukuje przede wszystkim momentów „otwarcia” teologii na literaturę. Odnajduje je wśród postulatów szerszego „upodmiotowienia” teologicznego dyskursu, skorelowania go z osobistym doświadczeniem wiary teologa i wśród nakazów otwarcia języka teologii na języki innych nauk i dziedzin życia (s. 52). W podrozdziale pt. Teolog i literatura badaczka odsłania stopniowe dojrzewanie refleksji literaturoznawczej do analizy i interpretacji idei teologicznych w dziełach literackich, przede wszystkim jednak ewolucję wewnątrz samej teologii, prowadzącą do postrzegania literatury jako locus theologicus, co więcej – do uznania literatury za sprzymierzeńca w wypracowywaniu nowego języka teologii i nowych form jej wyrazu. Za ks. Jerzym Szymikiem, autorka referuje poglądy Jean-Pierre’a Maninge’a, który podkreśla, iż właśnie esej „posiada naturalne wprost predyspozycje, aby pełnić rolę medium dla »teologii«” (s. 64). W trzecim rozdziale rozprawy, doktor Pethe przypomina stan polskich badań nad esejem jako gatunkiem literackim. Wydaje się, że niepotrzebnie odwołuje się do ujęć słownikowych, wzpada jednak podkreślić, że sprawnie referuje zasadnicze myśli o formie eseju, zawarte w pracach takich badaczy, jak m.in. Wojciech Głowala, Tadeusz Bujnowski, Marta Wyka, Roma Sendyka, Małgorzata Krakowiak, Dorota Heck, Andrzej Zawadzki, Jan Błoński oraz Paweł Markowski. Trochę szkoda, że autorka nie pokusiła się o ujęcia diachroniczne, pozwalające śledzić nie tylko proste „przyrastanie refleksji”, ale i zasadnicze zmiany w sposobie myślenia i pisania o tej formie. Gdyby jeszcze przy tym uwzględniła pracę Krzysztofa Dybciaka pt. Inwazja eseju („Pamiętnik Literacki”, 1977 nr 4) mogłoby się okazać, że już w latach siedemdziesiątych rozkruszano strukturalistyczny paradygmat ujmowania tego gatunku, pisano o jego relacyjności, antycypując o wiele późniejsze tezy Michała Pawła Markowskiego. Nie z nich jednak korzysta autorka. Podejmując decyzje metodologiczne, stara się raczej uchwycić „miejsca wspólne” rozlicznych teorii i na ich podstawie sformułować swoisty „ekstrakt” gatunkowych właściwości eseju. Druga część pracy zmienia optykę spojrzenia, przenosi je z ogółu na szczegół. Dr Pethe rozpoczyna wywód od przypomnienia historii polskiego eseju religijnego oraz badań nad nim i stara się wyjaśnić, na ile kategorie literaturoznawcze mogą być użyteczne w opisie dyskursu teologa – zwłaszcza gdy ten posługuje się formą eseju. Trzy ostatnie rozdziały poświęcone są kolejno eseistycznej twórczości każdego spośród autorów wymienionych w tytule książki. Zawierają m.in. dane biobibliograficzne, dotyczące poszczególnych pisarzy (warto podkreślić dobrą orientację habilitantki w rozległej literaturze przedmiotu), odsłaniają niektóre właściwości ich esejów i wybrane problemy w nich poruszane. Pisząc o autorze Filozofii dramatu, doktor Pethe podkreśla, że „wśród komentatorów twórczości Józefa Tischnera dominuje przekonanie, że o charakterze jego bogatej spuścizny pisarskiej zadecydowały inspiracje filozoficzne” (s. 118). Wybiera jednak do analizy te teksty – nie brak ich wśród pism eseisty – które przekraczają horyzont filozofii i wyraźnie sadowią się na terenie teologii. Obiektem obserwacji czyni przede wszystkim zbiór Ksiądz na manowcach, wymienia również inne, pozostające w orbicie refleksji teologicznej (warto dodać, że doczekały się one ostatnio osobnego opracowania w książce Jerzego Sikory pt. Twórczość kaznodziejska ks. Józefa Tischnera, Warszawa 2012). Autorka próbuje omówić Tischnerowską „koncepcję eseistycznego przekazu”, jej dialogowy charakter i metaforyczny język. W rozdziale poświęconym eseistyce ks. Janusza Stanisława Pasierba dowiadujemy się z kolei o wyraźnie w niej zaznaczonej obecności „ja” autorskiego i programowej otwartości tekstów, badaczka śledzi także metateologiczne wypowiedzi pisarza oraz ukazuje obecne w nich refleksje metaliterackie i metajęzykowe (dotyczące m.in. zagadnień formy i słowa). Stara się przy tym dementować zakorzenione w opracowaniach przekonanie, że eseistyczne dociekania Pasierba koncentrują się głównie wokół sztuki i kultury a nie – wokół teologii. Ostatni rozdział – poświęcony twórczości ks. Jerzego Szymika – odsłania zasady rządzące konstrukcję jego esejów, żywioł subiektywny i autobiograficzny w nich obecny, a także jego teologiczne refleksje na temat literatury. Zakończenie rozprawy stanowi rekapitulację osiągniętych rezultatów badawczych. Jak je scharakteryzować? Budzą pewien niedosyt, wypada chyba rozpocząć od zastrzeżenia, że książka piętrzy rozmaite zapory utrudniające identyfikację stawianych problemów i ocenę sposobu ich rozwiązywania. Przeszkodą okazuje się niekiedy warstwa edytorsko-językowa. Omyłki w nagłówkach niektórych rozdziałów i błędy interpunkcyjne można by przypisać nie dość starannej korektorce książki. Być może to właśnie ona ponosi też winę za rozmaite błędy składniowe (uwagę zwra-ca zwłaszcza predylekcja do umieszczania orzecznikowego przymiotnika w narzędniku, podczas gdy norma nakłania do mianownika) czy też niezręczne sformułowania typu „w rezultacie przedstawionych dotąd zagadnień” (s. 102) itp. Bywa jednak, że częste kłopoty stylistyczne łączą się w dysertacji z kłopotami terminologicznymi. Na s. 99 autorka aprobatywnie wyraża się o Kościele jako „instytucji ideologicznej”. Czy jednak na pewno dobrze pojmuje termin „ideologia”? Jego poprawne rozumienie (odsyłam np. do definicji w Encyklopedii Katolickiej KUL) i znajomość najnowszej historii uniemożliwia dziś podobne twierdzenia. Kościół jako instytucja odwraca się od ideologii co najmniej od czasów likwidacji Państwa Kościelnego (nawet gdyby chodziło o tzw. ideologizację teologii, to i tak granicę stanowiłby Sobór Watykański II). Jeszcze większą konfuzję budzi tytuł jednego z podrozdziałów: Esej teologiczny i literackie kryteria opisu zjawiska. Polszczyzna zna konstrukcje typu „kryteria oceny” i „kategorie opisu”. Dokonana przez autorkę kontaminacja jest błędem językowym i ma istotne konsekwencje logiczne. Czym bowiem miałyby być wymienione „literackie kryteria opisu zjawiska”? Tekst nie pozostawia wątpliwości, że chodzi o strukturalne właściwości eseju (por. uwagi na s. 97-98). Tytuł jest zatem mylący, jego drugi fragment powinien brzmieć „literaturoznawcze kategorie opisu zjawiska”. Dbałość o logikę i językową precyzję nie zawsze towarzyszą więc wywodom badaczki. Poszczególne części rozprawy noszą nazwę „kontekstów”. Czy na pewno słusznie? Jak podaje dostępny w Internecie Słownik Języka Polskiego, leksem „kontekst” oznacza „część wypowiedzi ustnej lub pisemnej potrzebną do właściwego zrozumienia jakiegoś wyrazu, stwierdzenia; otoczenie wypowiedzi”. Opisany w drugim rozdziale stan współczesnej teologii na pewno może stanowić ważne tło pomagające zrozumieć jakąś cześć problematyki związanej z esejem teologicznym. Może takim rozjaśniającym otoczeniem stać się również zarys cech kultury postmodernistycznej. Ale podobnym tłem na pewno nie są badania nad poetyką eseju. Są one raczej obszarem refleksji nad narzędziami badawczymi – ważnym dla autorki pracy, a nie dla samych pisarzy i ich twórczości. Zupełnie nie rozumiem również, dlaczego i w jaki sposób kontekstem mają być rozdziały analityczne – poświęcone esejom Tischnera, Pasierba i Szymika. Czy także one są tłem do jakiejś nieznanej wypowiedzi? Chciałbym w to wierzyć, tymczasem jednak obawiam się, że wbrew zasadom logiki i normom języka polskiego leksem „kontekst” uczyniono w książce synonimem wyrazu „rozdział” (sic!). Skoro zaś mowa o kompozycji pracy, to chciałbym się upomnieć także o śmielszą selekcję i odważniejsze porządkowanie dyskursu. Nasuwa się pytanie: czy rozdział III nie powinien się znaleźć wśród objaśnień dotyczących metodologicznego zaplecza rozprawy (na początku)? Nie jestem też pewny, czy na pewno warto poświęcać tyle uwagi postmodernizmowi i wdawać się w polemikę (która schodzi w pracy do poziomu publicystycznego), skoro, jak pisze autorka, nie był on dobrze znany omawianym autorom. Mam również wątpliwości, czy w pracy o eseju teologicznym potrzebne są dzieje mód metodologicznych w kręgach polskich literaturoznawców. Kiedy pytamy o rezultaty badań, pytamy też o cel pracy. Zapytajmy, czy został on wyraźnie określony? Zagadnienie wydaje się istotne, bo umiejętność jasnego stawiania problemu badawczego i konsekwencja w dowodzeniu nie są mocną stroną dyskursu wypełniającego książkę. We wstępie odnajdujemy przynajmniej dwie osobne (by nie rzec: wzajemnie się wykluczające) dyrektywy badawcze. Na s. 9 czytamy: „Do najważniejszych problemów zaliczyć powinno się nie tylko zagadnienia gatunkowe, strukturalne czy wyróżniki literackości, ale także tematykę zmagań autorów z tworzywem literackim”, zaś na s. 8 natrafiamy na fragment: „Zatem analizie oraz interpretacji literaturoznawczej – w oparciu o warsztat, który wypracowała metodologia hermeneutyczna – poddane zostaną dwudziestowieczne, a także najnowsze wypowiedzi prozatorskie, które z całokształtu współczesnego dorobku pisarskiego wyróżniają takie swoiste cechy jak praktyczne myślenie religijne wyrastające z głębi autentycznego życia w wierze, niejednokrotnie przybierające kształt literackiego świadectwa istnienia i działania Boga w świecie ludzkim oraz świadectwa wzajemnych interakcji Bóg-człowiek”. Pomijam brak precyzji logicznej (elementy strukturalne zawsze są cechami gatunkowymi), wątpliwą stylistyczną urodę obu zdań i błędy składniowe w każdym z nich. Chodzi mi o to, że cytowane fragmenty określają dwa różne cele badawcze, implikują dwa różne podejścia metodologiczne i dwa różne obszary możliwych rezultatów. Analiza genologiczna jest czymś innym niż hermeneutyka – wymaga innych procedur i prowadzi do odmiennych wniosków. Próby ich łączenia musiałyby oznaczać powrót do dawnych sposobów rozumienia literatury i anachronicznych sposobów czytania; do opisu formy i treści, do mechanicznych wyliczeń cech „formalnych” i powierzchownego opisu głównych wątków czy problemów. Wydaje się, że tak jednak dzieje się w recenzowanej rozprawie. Nie dowiemy się ani tego, o jaki rodzaj hermeneutyki literackiej chodzi autorce, ani też tego, w jaki sposób chce prowadzić obserwacje genologiczne. W miejscu trafnie postawionych zagadnień badawczych często natomiast pojawiają się pytania kierujące uwagę w stronę zagadnień wykraczających poza nauki o literaturze (por. np. serię pytań na s.107). Rzecz jest ważna, bo dobre ustawienie problemu mogłoby w radykalny sposób zmienić oblicze książki. Genologiczna analiza eseju wymaga przecież szczególnej wrażliwości na jego relacyjny charakter. Propozycje metodologiczne Krzysztofa Dybciaka i Michała Pawła Markowskiego nakazują za każdym razem widzieć w nim rodzaj naruszenia systemu. Na pewno jest do pomyślenia praca ukazująca, w jaki sposób analizowana, eseistyczna twórczość Tischnera, Pasierba czy Szymika przekracza istniejący porządek form piśmiennictwa teologicznego. (W przypadku ks. Jerzego Szymika mamy wszak do czynienia z planowaną i konsekwentnie realizowaną strategią. Autor najpierw – w książce W poszukiwaniu teologicznej głębi literatury – formułuje program eseizacji piśmiennictwa teologicznego, a następnie w kolejnych książkach konsekwentnie realizuje sformułowane wcześniej zasady. Z kolei twórczość Pasierba dostarcza niezmiernie ciekawych przykładów eseizacji homilii czy nawet mowy pogrzebowej oraz nadawania gatunkom nieteologicznym statusu eseju teologicznego – tak jest m.in. w przypadku pisanych przez teologa recenzji filmowych). Omijając tę ważną perspektywę badawczą, przyjmując strukturalistyczny sposób myślenia o gatunkach, stanęła autorka przed koniecznością dowodzenia, że analizowane przez nią eseje... są esejami. Procedura badawcza nie mogła w takim wypadku polegać na czym innym, niż na sformułowaniu cech eseju (doktor Pethe podaje je na s. 76) i sprawdzeniu, które z tych cech występują w pismach wybranych autorów (rozmaite „czynności sprawdzające” obserwujemy w trzech ostatnich rozdziałach pracy). Rezultatem podobnych obserwacji staje się wyliczenie, prosta rejestracja faktu, że w utworach wspomnianych eseistów dochodzi do głosu subiektywne „ja” autorskie, pojawia się żywioł autobiograficzny, dialogiczność, skłonność do nasycania wywodu rozmaitymi intertekstami, metaforyzacja języka, kompozycyjna otwartość itp. Niewiele dowiemy się o funkcjach i semantyce wymienionych kategorii w konkretnych tekstach lub zespołach tekstów. Co więcej: ponieważ podobna perspektywa badawcza rozdzieliła „eseistyczne” i „teologiczne”, autorka czuje się w obowiązku udowodnić również, że autorzy, których twórczość omawia, są teologami. Sięga przy tym po rozmaite argumenty – nie zawsze dotyczące teologii. Część z nich brzmi przekonująco, zbyt łatwo jednak w moim odczuciu stawia znak równości pomiędzy „kapłańskim” i „teologicznym”. Co więcej, można odnieść wrażenie, że według badaczki eseje teologiczne tworzą u nas wyłącznie księża lub eksksięża. A tak przecież nie jest. Trudno zatem oprzeć się wrażeniu, że metodologiczna hybrydyczność trzech ostatnich rozdziałów ma swe źródło w poczuciu, że analiza genologiczna nie doprowadziła do satysfakcjonujących rezultatów poznawczych. Aby poszerzyć spektrum obserwacji autorka stara się opisać część problematyki poruszanej przez wspomnianych eseistów. Przypomina np. „czym jest w definicji Tischnera wiara religijna” (s. 131), jeszcze na tej samej stronie próbuje uchwycić funkcjonujący w pismach eseisty „model właściwej postawy duszpasterza” (tamże). W rozdziale poświęconym kolejnemu autorowi mamy do czynienia z próbą uzasadnienia tezy, że „program teologiczny Pasierba można sprowadzić do zasady polegającej na rozwijaniu refleksji wyrastającej bezpośrednio z tekstu Biblii oraz nurtu teologii patrystycznej, która w całkowicie uzasadniony sposób posługiwałaby się »poetycką obrazowością« jako podstawową metodą wyrazu” (s. 163). Nieco dalej autorka opisuje kreślony ręką eseisty portret Erazma z Rotterdamu (s. 164-167) a wreszcie i Pasierbową „teologię formy” (s. 181-194). Choć może się to wydać dziwne, praca rzeczywiście realizuje uproszczony model opisu „formy i treści” (zdawałoby się: dawno przezwyciężony). Wspomniane „pomieszanie dyskursów” – genologicznego i tematycznego – ma oczywiście ważne konsekwencje. Sprawia, że zamiast wyraźnego postawienia problemu i konsekwentnej argumentacji często pojawia się tok skojarzeniowy (zwłaszcza w trzech ostatnich rozdziałach). Pora na konkluzję. Choć książka budzi różnego rodzaju niedosyty i wątpliwości, trudno jednak nie wspomnieć o pozytywach. Jej najważniejszą zaletą jest trudny do podważenia fakt, iż odkrywa ona nowy materiał badań. Jeśli nawet omija bardziej skomplikowane narzędzia analityczne, nie imponuje dyscypliną myślową i śmiałością interpretacyjnej wyobraźni, to jednak dokonuje wstępnych rozpoznań, otwiera drogę do kolejnych, doskonalszych eksploracji, wnosząc tym samym wkład w rozwój badań nad ciekawymi zjawiskami literackimi.
Źródło:
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2013, 3(3); 127-134
2299-9922
Pojawia się w:
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fenomen nawrócenia – próba filozoficznego ujęcia
The phenomenon of conversion – a philosophical approach
Autorzy:
Karpiński, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/426851.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
conversion
religious drama
anthropology
existentialism
St Augustine
J. H. Newman
E. Stein
J. Tischner
Hegel
Opis:
This paper attempts to study and to describe the experience of conversion that is an existential change, whose aim is to initiate a relation with God. Although the category of conversion is biblical and theological, it is also an anthropological notion. Hence, research on this phenomenon by means of the phenomenological method may result in the extension of the knowledge of humanity. The article consists of two fundamental parts. In the first one three examples of conversion, as an empiric basis for further research, are presented: St Augustine of Hippo’s, Cardinal John Henry Newman’s and Edith Stein’s. An investigation of their ways enables us to enter into the horizon of the experience of conversion and to understand its basic intuition. In this approach the conversion is comprehended as a radical turn on the road of searching for the truth. A converting person gains the consciousness of being on the supreme way to the truth. In the further part of the article, the investigations bring a more universal description of this phenomenon. Conversion is certainly not only the single event, e.g. the turning point. It is rather a process which has its ‘before’ and ‘after’. On the way leading to conversion one may find such phenomena as: the integrated life of the person, an experience of emptiness and dissatisfaction, the courage to break present horizons and a readiness to accept the unexpected. In turn, ‘after’ the conversion one may notice the following phenomena: an experience of one’s own limits, the consciousness of the Absolute and an experience of freedom. The paper culminates in the discussion about the comprehension of conversion in terms of the process of philosophy or the ontology of becoming. Such concepts as Hegelian dialectic, Aristotle’s theory of act and potency or Kierkegaard’s leap of faith are rejected. The way of converting man has its explanation in the categories of the religious development according to J. H. Newman.
Źródło:
Logos i Ethos; 2013, 2(35); 167-194
0867-8308
Pojawia się w:
Logos i Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spór Józefa Tischnera z tomizmem - między konfrontacją a dialogiem
Józef Tischners Debate with Thomism - Between Confrontation and Dialogue
Autorzy:
Jawor, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048492.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
tomizm
Józef Tischner
filozofia
antropologia
metafizyka
Thomism
philosophy
anthropology
metaphysics
Opis:
The article presents an analysis of Józef Tischner’s debate with Thomism. Leaving aside the historical and personal influences which shaped the debate, the author is trying to assess the presented polemics on two fundamental planes: metatheoretical and anthropological. The text constitutes an attempt to answer the question: are the two disparate approaches bound to remain seen as ever confronting, or is there a possibility of them entering a constructive dialogue?
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2013, 10; 211-227
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
WOLNOŚĆ POZYTYWNA I NEGATYWNA W MYŚLI KS. JÓZEFA TISCHNERA JAKO KRYTYCZNE UJĘCIE STANOWISKA ISAIAHA BERLINA
POSITIVE AND NEGATIVE LIBERTY IN THE THOUGHTS OF JÓZEF TISCHNER AS A CRITICAL ANALYSIS OF ISAIAH BERLIN’S NOTION
Autorzy:
PRZYBYŁO, SŁAWOMIR
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/513597.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Tischner
Berlin
negative liberty
positive liberty
Opis:
The aim of this article is to present Józef Tischner’s notion about negative and positive liberty. He does not oppose the first but, in his opinion, positive liberty is complementary to negative liberty (as freedom from restraint and interference by other persons and/or the state) and it has greater importance. However, Tischner defines positive liberty differently than Berlin. Primarily, for him, it is the possibility of doing Good.
Źródło:
Polityka i Społeczeństwo; 2013, 11, 4; 117-128 (12)
1732-9639
Pojawia się w:
Polityka i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idea ofiary u Edith Stein
The idea of sacrifi ce at Edith Stein
Autorzy:
Płazińska, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/460336.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
Edith Stein
ofiara
filozofia
Józef Tischner
krzyż
fenomenologia
sacrifice
philosophy
Jozef Tischner
cross
phenomenology
Opis:
Autorka podejmuje próbę wykazania ważności ofiary, którą złożyła z siebie Edith Stein. Analizuje ten czyn za pomocą myśli ks. Józefa Tischnera i Emmanuela Levinasa; z punktu widzenia fenomenologii. Elementem spajającym jest biografia Edith Stein i łączące się z jej życiem liczne analogie z Pisma Świętego. Głównym punktem prezentowanego artykułu jest założenie, iż ofiara Edith Stein była wiodącą ideą jej życia.
The author attempts to demonstrate the validity of the sacrifice that Edith Stein made of herself, and analyzes the deed by thoughts of Józef Tischner and Emmanuel Levinas, f rom the point of view of phenomenology. The connecting element is the biography of Edith Stein and many analogies from Bible. The main point of the present article is the assumption that the victim Edith Stein was the most important idea of her life.
Źródło:
Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 43-47
2084-1426
Pojawia się w:
Ogrody Nauk i Sztuk
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
J. Tischnera myśl etyczno-społeczna jako polska odmiana compassio
J. Tischner’s ethical and social thought as a polish variation of “compassio”
Autorzy:
Czekalski, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/496174.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:
compassio
J
Tischner
solidarność
etyka społeczna
solidarity
social ethics
Opis:
This article attempts to demonstrate the relationships between a new political theology developing in the 20th century in Western Europe and the ethical-social thought of J. Tischner. The starting point of both concepts is the non-culpable suffering of man. The article presents countermeasures proposed by J. Tischner against non-culpable suffering, i.e. mercy, solidarity and Christian hope. Tischner’s philosophy is far from utopian dreams of the complete elimination of suffering, which is simply impossible here on earth. The philosopher from Krakow proposes, however, measures which allow one to endure difficult situations with dignity. Tischner himself extracts from the Gospel the values which Christianity continually offers to an ever more ruthless, indifferent and cold world.
Źródło:
Seminare. Poszukiwania naukowe; 2014, 35, 1; 71-80
1232-8766
Pojawia się w:
Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 83

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies