Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "SCIENTISM" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-39 z 39
    Tytuł:
    Religioznawstwo – drogi ku naukowości. Tradycja i nowoczesność. Ludzie, problemy i metody
    Autorzy:
    Kojkoł, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44895833.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Religioznawcze
    Tematy:
    religious studies
    scientism
    parapsychology
    Opis:
    The main thesis of the article is the conviction that from the very beginning, religious studies has been subject to various cultural, political, ideological and, especially, worldview influences. These have given rise to questions such as: what is the basis of scientific knowledge about world religions? To what extent does it depend on the beliefs of the researchers? What are the scientific methods of acquiring this knowledge and what theories apply to it? In the article, I document that inspiration has come, and continues to come, from various directions. The ranks of religious scholars include linguists, ethnographers, anthropologists, archaeologists, orientalists, educationalists, psychologists, historians or even biblical scholars. Secular and denominational persons. Furthermore, on the basis of hermeneutic analyses of texts, I prove that Polish religious studies is not inferior in its research to Western scientific thought on religion and religiosity. I postulate a minimum of objectivity in this research, realising that it is virtually impossible without emotional involvement.
    Źródło:
    Przegląd Religioznawczy; 2024, 1(291); 169-198
    1230-4379
    Pojawia się w:
    Przegląd Religioznawczy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Progress and Critical Thought in Norwid’s and Peter Lavrov’s Work
    Autorzy:
    van Nieukerken, Arent
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/17901392.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-11
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Norwid
    Lavrov
    progress
    religion
    scientism
    race
    Opis:
    The Polish romantic poet Cyprian Norwid and the Russian philosopher and sociologist Peter Lavrov met while living as exiles in Paris during the 1870s. They respected each other, although their worldviews could not be reconciled at first sight (though both were discontent with the political status quo). Lavrov was an atheist and considered religion to be a “reactionary” force in the age of scientific progress, slowing down further emancipation of the individual (though it once played a positive role). Norwid – on the other hand – thought that progress without roots in Christian religion would restrict the idea of humanity and reduce it to physiological determinism. This article examines the debate between the Polish Catholic and the Russian atheist in the context of their period, focusing on the negative consequences of a narrowly scientistic attitude (which was, as a matter of fact, rejected by Lavrov), e.g. the relation between contemporary anthropological research and racial theories.
    Źródło:
    Studia Norwidiana; 2020, 38 English Version; 55-64
    0860-0562
    Pojawia się w:
    Studia Norwidiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W stronę naukowości prawa w turystyce – zagadnienia wybrane
    Toward the scientific law of tourism selected issues
    Autorzy:
    Tomaszewska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/697173.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski
    Tematy:
    scientism
    tourism law
    tourism
    institutional status of tourism
    Opis:
    The aim of the article is to present some arguments in favor of independence of laws in tourism. It seems that the current development of tourism tends to reflect the dilemma whether we can today speak of a law in tourism and, if so, whether we should grant the tourism law a scientific status. The article focuses on selected issues of scientific tourism and law in tourism. The first part deals with the concept of scientific definition of tourism and laws in tourism as well as points which are problematic in formulating a definition of these two terms. In the second part, the author includes her considerations concerning the areas of institutional status of the law in tourism. In the section dealing with the institutional status, she points to scientific centres in which research is carried out in the area of law in tourism, refers to the current state of development of scientific staff, evaluates the degree of integration of the scientific community and mentions the important role of scientific institutions in the training of scientific personnel for the needs of the tourist market. A little on the sidelines of these comments, the author focuses on selected problems and methodological terms, the issues representing only a marginal topic the discussion.
    Źródło:
    Opolskie Studia Administracyjno-Prawne; 2017, 15, 2; 227-246
    2658-1922
    Pojawia się w:
    Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    THE CULTURAL DANGERS OF SCIENTISM AND COMMON SENSE SOLUTIONS
    Autorzy:
    Delfino, Robert A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507414.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    scientism
    science
    religion
    philosophy
    metaphysics
    culture
    common sense
    Opis:
    In his article the author begins by defining what is meant by ‘science’ and ‘scientism.’ Second, he discusses some of the cultural dangers of scientism. Third, he gives several arguments why scientism should be rejected and why science needs metaphysics. Fourth, and finally, he concludes by noting how some of the questions and arguments raised in the article can be appropriated to help the general public understand the limits of science and the dangers of scientism.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2014, 3: supplement; 485-496
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W sprawie Nicholasa Maxwella projektu przejścia od wiedzy do mądrości
    ON NICHOLAS MAXWELL’S PROJECT OF TRANSFORMATION OF KNOWLEDGE INTO WISDOM
    Autorzy:
    Czarnocka, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/577404.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    KNOWLEDGE
    WISDOM
    SCIENTISM
    CONFEDERATIONS OF SCIENTISTS
    TOTALITARIAN SYSTEM
    Opis:
    The authoress discusses Nicholas Maxwell’s Project, especially the scanty character of its philosophical grounds, its party normative, culture-loading comprehension of wisdom, and its radical post-Enlightenment scientism. Some doubts in respect to the project are presented. Above all, the authoress claims governments may lead to a totalitarian scientific system, of Orwell’s type.
    Źródło:
    Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 3(189); 297-305
    0044-1619
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Naukoznawstwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dwie koncepcje badań metafizycznych rozwijane w XX wieku w filozofii polskiej
    Two conceptions of metaphysical research developed in the 20th century in Polish philosophy
    Autorzy:
    Marciniak, Dominik
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135592.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-27
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    metaphysics
    method
    intuition
    scientism
    neoscholasticism
    Lvov-Warsaw school
    Opis:
    The paper presents two different conceptions of metaphysics – scientistic and neoscholastic – developed in the 20th century by, among others, Polish philosophers: Stanisław Kamiński, Mieczysław Gogacz, Tadeusz Czeżowski and Zygmunt Zawirski. These authors refer to the problem of the possibility of conducting metaphysical research in contemporary philosophy. In this context, they examine issues such as the method, subject, and specificity of research carried out within metaphysics. In the summary, the discussed conceptions are compared with each other. The basic issues determining the similarities and differences between respective positions are the problem of the autonomy of metaphysics in relation to other sciences and the issue of the starting point (source of preliminary data) of metaphysical research. Findings regarding the latter issue turn out to be crucial for resolving the question of the appropriate model for research in metaphysics.
    Źródło:
    Człowiek i Społeczeństwo; 2022, 53; 223-239
    0239-3271
    Pojawia się w:
    Człowiek i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Abstrakcji przestrzeń wieloraka. Kategoria przestrzenności w twórczości Wojciecha Fangora, Jerzego Grabowskiego i Ryszarda Winiarskiego - studium porównawcze
    Multifarious Space of Abstraction. A Category of Spatiality in the Works of Wojciech Fangor, Jerzy Grabowski and Ryszard Winiarski – a Comparative Study
    Autorzy:
    Rozmarynowski, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/909547.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-20
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    spatiality
    moderate methodological scientism
    Wojciech Fangor
    Jerzy Grabowski
    Ryszard Winiarski
    Opis:
    If one were to indicate some tendencies characteristic of the art of the 20th century, the pursuit of making artwork more spatial would certainly be one of them. This tendency manifests itself in the myriad of symptoms: an avant-garde redefinition of sculpture with its negative space; a proliferation of kinetic works enabling spectators to (re)shape artwork’s matter more actively; a dissemination of ephemeral forms, especially happening and performance; beginnings of installation art, to mention but a few. The present paper sets out to examine an artistic phenomenon  which is not as spectacular as the aforementioned examples, but it could be somehow placed at the intersection of them. One can consider the particular type of abstract painting, embedded in a pictorial plane and slightly opening for surrounding space, but simultaneously reconceptualising the relation between the imagined and the physically present. The first part of the article deals with methodology. As far as research is concerned, the author assumes moderate scientism as the methodological perspective. It is based on the belief that mathematical sciences throughout history have developed notions and analytical methods allowing the observable and communicable features of things, including artworks and artistic phenomena, to be explained in an effective way, i.e. more faithfully and usefully. Because of the fact that mathematical truths are not absolute, the methodological perspective is called ‘moderate’. Taking into account these assumptions, the second part of the article defines the analytical category of spatiality, which expresses painting’s ability to evoke variously conceptualised spaces. The three subsequent sections of the article are devoted to some paintings by three Polish artists active in the second half of the 20th century, i.e. Wojciech Fangor, Jerzy Grabowski, Ryszard Winiarski. Each of them combined two differently understood spatial orders in their works: physical (related to phenomenological and sensual experience) and conceptual (related to notions and theories proposed by exact sciences). Having analysed a number of paintings by Fangor, Grabowski and Winiarski, one can define notions of cosmogonic, transcendence and probabilistic space, respectively. In summary, the specificity of works analysed in the context of ideas drawn from exact sciences is examined.
    Źródło:
    Artium Quaestiones; 2020, 31; 401-436
    0239-202X
    Pojawia się w:
    Artium Quaestiones
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O humanizację myśli ekonomicznej
    On humanism in economic affairs
    О гуманизации экономической мысли
    Autorzy:
    Katarzyna, Rzepka
    Czerny, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/548884.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    humanizm
    eutyfronika
    scjentyzm
    ekonomia
    cywilizacja techniczna
    humamism
    euthyphronicus
    scientism
    economy
    Opis:
    Autorzy w artykule wysuwają postulat humanizacji ekonomii jako wyraz ekspozycji aspektu podmiotowości. W tym celu przywołują koncepcje etyczne Kotarbińskiego oraz Bańki, którzy wskazują na metodologię postępowania badawczego i to bez względu na profil problematyki badawczej. Ideowo domagają się, aby obok wskaźników i parametryzacji wyeksponowany był podmiot ludzki, który jest twórcą sukcesów gospodarczych. Dla tych celów autorzy posługują się modelem eutyfronicznym, który daje wskazania dla równowagi między światem techniki a światem ludzkim. Wynika to z imperatywu zachowania równowagi między światem techne a światem ludzkim. Autorzy artykułu są przekonani, że wskazana metoda eutyfroniczna prowadzi w sposób nieuchronny do uzyskania takiej równowagi, a jednocześnie stanowi sferę buforową między techniką a humanizmem. Aktualnie postulat ten jest mało akceptowalny, zwłaszcza wśród autorów problematyki ekonomicznej, gospodarczej i politycznej. Artykuł niniejszy zgłasza taki postulat finalnie eksponujący podmiotowy charakter zjawisk ekonomicznych, bowiem większość tekstów o tematyce gospodarczej uwypukla parametryzację, przy której podmiot ludzki jest często ukryty. Jest to główna idea i przesłanie niniejszego szkicu.
    The authors of the paper require to express a need for more subjectivity in an economic area. Such demands belong to more personality active, as some researchers e.g. Kotarbiński and Bańka write. The authors believe that such position stays opposite to scientism. The authors say that it destroys the economic area when a personal point of view is lost. That is a final thesis of this paper. The authors claim that the World of the 21st Century is evidently unjust. They agree with a statement that it is not economy, but people who are incorrect.
    Źródło:
    Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy; 2017, 52; 384-391
    1898-5084
    2658-0780
    Pojawia się w:
    Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Power as knowledge. The reverse logic of the post-scientific world
    Autorzy:
    Kobylarek, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/628289.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    Demokratur
    post-scientism
    stupefaction
    government by ignoramuses
    publicness
    critical thinking
    Opis:
    This article deals with the causes and effects of a surrender to anti-science in social development. Populist governments support the idea of anti-science in an attempt to win over poorly-educated electors. The text analyses the fundamental characteristics of the pressure mechanisms adopted by populist movements, and points to the system of measures in various spheres which help in fostering general ignorance and support anti-scientific operations. For the agents of power science, and the system of values which accompanies it, becomes a target to attack. Simultaneously, for the average person scientific knowledge ceases to be the basis of analysis and interpretation of different phenomena. Anti-science regimes support anti-science movements in order to manipulate society and disrupt potential opposition. This is possible thanks to superficial education and not enough emphasis on critical thinking within the education system, because less discerning citizens will go along with an anti-science regime.             Analysis leads to the conclusion that the narrow short-term material interest of the regime is its only value, to which all others are subordinated, including Plato’s triad. In the face of a lack of understanding on the part of the authorities, education based on episteme is not possible, at least not entirely. This article suggests the need for change in the philosophy of education to one where the major emphasis is on quality and prioritised content.
    Źródło:
    Journal of Education Culture and Society; 2020, 11, 2; 5-14
    2081-1640
    Pojawia się w:
    Journal of Education Culture and Society
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Realist Guide to Religion and Science by Paul Robinson
    Autorzy:
    Welter, Brian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507508.pdf
    Data publikacji:
    2019-03-20
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    Paul Robinson
    religion
    Catholicism
    science
    Thomism
    realism
    scientism
    secularism
    idealism
    empiricism
    Opis:
    This paper is a review of the book: Paul Robinson, The Realist Guide to Religion and Science (Leominster, Herefordshire, UK: Gracewing, 2018). According to the author, what makes the book both accessible and sensible is Robinson’s illustration of Thomist philosophy’s coherence, starting from a basis in philosophy of being. Robinson presents the philosophy of being as being appropriate to cooperate with science. This helps readers comprehend modern science’s wrong turns and possible corrections. This also makes Robinson’s book a work of apologetics, as it addresses why the Catholic faith provides the most logical belief system, and why seemingly sophisticated attacks on the Church and its beliefs by seemingly rational philosophers and scientists are not only erroneous, but actually irrational.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2019, 8, 1; 195-202
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The play of nerves. Chopin in the era of mental disorder
    Autorzy:
    Okulicz-Kozaryn, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/780181.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Young Poland
    Fryderyk Chopin
    modernism
    nervousness
    scientism
    theory of individual genius
    Opis:
    This article concerns the neurotic image of Chopin that took shape in the 1880s and became popular during the Young Poland period. At that time, features highlighted from earlier descriptions of the composer’s character - over-sensitivity, over-sentimentality, excessive delicacy, emotional instability and inner complexity - were most spectacularly portrayed in the works of painters and sculptors such as Władysław Podkowiński, Wojciech Weiss, Bolesław Biegas and the designer of the monument in the Łazienki Royal Baths Park in Warsaw - Wacław Szymanowski. Critics and writers also helped to form the new portrait of the composer: Stanisław Przybyszewski, Cezary Jellenta, Wacław Nałkowski and Antoni Potocki. Their utterances allow us to grasp the dependency of the new picture on the theory of neuroses, advanced in 1881 by George Miller Beard and then developed and popularised during the last quarter of the nineteenth century by Richard Kraff-Ebing and Paolo Mantegazza, among others. Nervousness was considered to be the dominated feature of modern civilisation. These concepts were also influential in music criticism. Representatives of nervousness in music proved to be the Richards - Wagner and Strauss - and also Juliusz Zarębski and Ignacy Jan Paderewski. The latter, in a speech from 1911, depicted Chopin implicitly in terms of nervousness, which was also becoming a feature of the Polish national character. However, theories of neuroses were applied first and foremost to the individual psyche. The fundamental inner conflict of modern man, exposed to a surfeit of external stimuli, supposedly arose between the over-developed brain and the rest of the nervous system, as the centre of feelings and will. And it was the paresis of emotions and volition that brought a growth in the role of music, which, depending on a particular author’s assessment, either was itself the result and expression of nervous disturbance and contributed to the further deepening of the process of destruction (the stance of Antoni Sygietyński) or else filled the space left by subordinated emotions and enabled them to rebuild (the opinion of the novelist Eliza Orzeszkowa). The view of Chopin as a eulogist of new sensitivity was made manifest in Maurice Rollinat’s volume of poetry Les Nervoses, which caused quite a stir in the mid 1880s, and it was represented in Poland by Zenon Przesmycki’s Życie, and a philosophical treatise by Jean-Marie Guyau published in that periodical in 1887.
    Źródło:
    Interdisciplinary Studies in Musicology; 2010, 9; 177-194
    1734-2406
    Pojawia się w:
    Interdisciplinary Studies in Musicology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postęp i myśl krytyczna u Norwida i Piotra Ławrowa
    Progress and critical thought in Norwid’s and Peter Lavrov’s work
    Autorzy:
    van Nieukerken, Arent
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2117488.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Norwid
    Ławrow
    postęp
    religia
    scjentyzm
    rasa
    Lavrov
    progress
    religion
    scientism
    race
    Opis:
    Polski późny romantyk Cyprian Norwid i rosyjski filozof i socjolog Piotr Ławrow spotkali się jako emigranci w Paryżu lat siedemdziesiątych XIX wieku. Szanowali się wzajemnie, choć mieli wykluczające się na pierwszy rzut oka światopoglądy (ale łączyło ich niezadowolenie z politycznego status quo). Ławrow był ateistą i uważał, że w epoce naukowego postępu religia stanowi czynnik „reakcyjny”, hamujący dalszą emancypację jednostki (choć wcześniej spełniła pozytywną rolę). Norwid uważał zaś, że postęp bez zakorzenienia w chrześcijańskim sacrum zawęża ideę człowieczeństwa, redukując ją do „fizjologicznego” determinizmu. Artykuł pokazuje współczesne konteksty sporu między polskim katolikiem a ateistycznym Rosjaninem i poświęca sporo uwagi negatywnym konsekwencjom wąskiej postawy scentystycznej (odrzuconym zresztą przez Ławrowa), np. relacji między ówczesnymi badaniami antropologicznymi a teoriami rasowymi.
    The Polish romantic poet Cyprian Norwid and the Russian philosopher and sociologist Piotr Lavrov met while living as exiles in Paris during the seventies of the XIX century. They respected each other, although their worldviews could at first sight not be reconciled (but they were both discontent of the political status quo). Lavrov was an atheist and considered religion to be a „reactionary” force in the age of scientific progress, slowing down the further emancipation of the individual (though previously it performed a positive role). Norwid—on the other hand—thought that progress without roots in Christian sacrality would restrict the idea of humanity and reduce it to a physiological determinism. This article shows the debate between a Polish catholic and an atheist Russian in the context of the period. It focuses on the negative consequences of a narrow scientist attitude (as a matter of fact, rejected by Lavrov), e.g. the relation between contemporary anthropological research and racial theories.
    Źródło:
    Studia Norwidiana; 2020, 38; 59-69
    0860-0562
    Pojawia się w:
    Studia Norwidiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction
    Invention, science, fiction – Jan Szczepanik and Franciszek Pik Mirandola as forerunners of sci-fi literature
    Autorzy:
    Gruchała, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433486.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
    Tematy:
    Franciszek Pik Mirandola
    Jan Szczepanik
    science fiction
    modernism
    scientism
    modernizm
    scjentyzm
    Opis:
    Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik  i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction Artykuł ukazuje epizod z dziejów literatury science-fiction w Polsce. Przyjaciele z lat szkolnych – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola – wspólnie rozwijali pasję wynalazczą. Pierwszy z nich osiągnął na tym polu światowy sukces, jako twórca technologii tkackich opartych o techniki fotograficzne, a także dzięki wykonaniu kamizelki kuloodpornej dla władcy Hiszpanii, natomiast Franciszek Pik pomysły wynalazków gromadził w szufladzie, starając się zaistnieć jako pisarz. Obaj nosili cechy osobowości podwójnych: Szczepanik wydawał się współczesnym wcieleniem twórczego geniusza niezrozumianego przez mieszczańskie społeczeństwo, drugi kilkakrotnie wracał do zawodu aptekarskiego, marząc o sławie artysty. Kompetencje techniczne Franciszka Pika pozwoliły mu w sposób nowatorski eksperymentować z językiem nauki i snuć z jego pomocą refleksję egzystencjalną i metafizyczną. Opowiadania pisane w ten sposób: Cel, Lux perpetua, Pamiętnik płomienia swą oryginalnością do dziś zadziwiają i stanowią nowatorski wkład Pika w rozwój konwencji prozy fantastyczno-naukowej w Polsce. Niestety, nowatorstwo to nie zyskało za życia artysty poklasku publiczności i podobnie jak genialne wynalazki Szczepanika musiało czekać na ponowne odkrycie już po śmierci autora.
    Invention, science, fiction – Jan Szczepanik and Franciszek Pik Mirandola as forerunners of sci-fi literature The paper focuses on an early episode in the history of science fiction literature in Poland. Two friends since childhood, Jan Szczepanik and Franciszek Pik Mirandola shared a flair for inventions. The former received an international acclaim for his weaving technology based on photography and for a bulletproof jacket that saved the king of Spain’s life when an assassin’s bullet hit him. The latter stored his ideas for inventions in a special drawer, but his primary ambition was to become an artist. Paradoxically, it was Szczepanik who was recognized as a creative genius misunderstood by conservative readers, whereas Pik had to earn a living as a chemist, unsuccessfully claiming his position as a man of letters. Nevertheless, his technical expertise enabled him to contribute to the emergence of Polish science fiction literary. In his short stories Cel, Lux perpetua, or Pamiętnik płomienia Pik explored the metaphysical and existential dilemmas of his time, expressing his ideas with an inventory borrowed from his technical and chemical profession. The novelty of his writing as well as of Szczepanik’s ideas was not recognized at the time and was only appreciated posthumously.
    Źródło:
    Studia Pigoniana; 2023, 6, 6; 101-111
    2657-3261
    Pojawia się w:
    Studia Pigoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Energy of Non-Simple Stories: Humanities in the Form of Pedagogy and Educational Research
    Energia opowieści nieprostych: humanistyka w formie pedagogiki i badań edukacyjnych
    Autorzy:
    Maliszewski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26062189.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    humanistyka
    scjentyzm
    pedagogika
    hermeneutyka
    subiektywność
    edukacja
    humanities
    scientism
    pedagogy
    hermeneutics
    subjectivity
    education
    Opis:
    In the article, I put forward the thesis that research based on scientistic assumptions (in the sense of the tendency to make the humanities and social sciences similar to natural sciences, that is: based on ontological and methodological naturalism) is marginal and only auxiliary importance in the exploration of human practices (I consider it on the example of pedagogy as the science of a subjective and communicational undertaking called education). I argue that when the scientistic model of research becomes dominant – as it is nowadays – it obscures the basic subject of pedagogical research: education. As a result, the public image of education is reduced and distorted.
    W artykule stawiam tezę, że badania oparte na założeniach scjentystycznych (w sensie dążenia do upodobnienia nauk humanistycznych i społecznych do nauk przyrodniczych, czyli opartych na naturalizmie ontologicznym i metodologicznym) mają charakter marginalny, a ich znaczenie dla eksploracji ludzkich praktyk ma co najwyżej pomocniczy charakter. (Rozważam tę tezę na przykładzie pedagogiki jako nauki o przedsięwzięciu podmiotowym i komunikacyjnym, zwanym edukacją). Twierdzę, że kiedy scjentystyczny model badań staje się dominujący – jak ma to miejsce obecnie – zaciemnia on podstawowy przedmiot badań pedagogicznych: edukację. W rezultacie publiczny wizerunek edukacji jest pomniejszony i zniekształcony.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2023, 47; 65-82
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Trial of Materialism
    Próba materializmu
    Autorzy:
    Żukowska, Urszula Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366849.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    materialism, Lucretius, positivism
    scientism
    Bolesław Prus
    Ignacy Dąbrowski
    materializm
    Lukrecjusz
    pozytywizm
    scjentyzm
    Opis:
    The purpose of this paper is to present the main stream of the reception of Lucretius’ materialistic philosophy in Poland based on the works of the positivist period, as well as the stances of scholars who take up this subject. It outlines how positivism remains faithful to the Romantic spirit concerning the primacy of spirit and God over materialism and scientism. Additionally, the paper presents the arguments used against the materialistic philosophy in the works of Bolesław Prus and Ignacy Dąbrowski. This has led to the conclusion that there was no place for an alternative to Christian doctrine.
    Celem artykułu jest przedstawienie głównego nurtu recepcji filozofii materialistycznej Lukrecjusza w Polsce na przykładzie dzieł z epoki pozytywizmu, a także stanowisk badaczy, którzy ten temat podejmują. Ukazano, w jaki sposób pozytywizm pozostaje wierny romantycznemu duchowi w kwestii prymatu ducha i Boga nad materializmem i scjentyzmem. Ponadto w artykule zaprezentowano argumenty z dzieł Bolesława Prusa oraz Ignacego Dąbrowskiego, którym filozofia materialistyczna w Polsce musi się oprzeć. To doprowadziło do konkluzji o braku miejsca dla alternatywy wobec doktryny chrześcijańskiej.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2020, 38, 1; 69-79
    0239-426X
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Który naturalizm?
    Which Naturalism?
    Autorzy:
    Cottingham, John
    Iwanicki, Marcin
    Teske, Joanna Klara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232836.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    nature
    scientism
    secularism
    natural light
    theism
    natura
    scjentyzm
    sekularyzm
    przyrodzone światło
    teizm
    Opis:
    Program „naturalizacji” bywa we współczesnej laickiej filozofii przedstawiany w opozycji do tradycyjnego teizmu. Biorąc jednak pod uwagę historię terminów „natura” i „naturalny”, widać brak ciągłości między tym, jak owe terminy są rozumiane obecnie, a jak rozumiano je w przeszłości. Nowożytny „naturalista”, który domaga się, by wszystkie zjawiska umieścić w dziedzinie tego, co naturalne, stawia tezę, którą wielu klasycznych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych filozofów i teologów uznałoby za dość samooczywistą. Zmiana, która tu zaszła, nie polega na decyzji, by do dziedziny naturalnej włączyć to, co poprzednio było z niej wykluczone, lecz na zupełnie innym rozumieniu tejże dziedziny. W artykule argumentuję, że filozoficznie ciekawe jest nie tyle pytanie, czy powinniśmy być naturalistami, ile pytanie, który z dwóch naturalizmów należy przyjąć: świecki naturalizm, z jego neutralistyczną koncepcją natury w ogóle i ludzkiej natury w szczególności, czy teistyczny naturalizm, wedle którego świat naturalny i nasza własna natura noszą znamię boskości. Okazuje się, że ujęcie sekularystyczne musi zmierzyć się z poważnymi wyzwaniami epistemicznymi i moralnymi.
    The ‘naturalizing’ agenda in contemporary secularist philosophy is often presented in opposition to traditional theism. But looking at the history of the terms ‘nature’ and ‘natural’ reveals a discontinuity between how these terms are currently understood and how they were understood in the past. The modern ‘naturalist’, in insisting that all phenomena should be brought within the domain of the natural, is advancing a thesis that many classical, medieval and early-modern philosophers and theologians would have regarded as fairly self-evident. What has changed is not that there is a new determination to include within the natural domain what was previously excluded from it, but rather that there is a radical shift in how the natural domain is to be understood. This paper argues that the philosophically interesting question is not whether or not we should be naturalists, but which of two naturalisms we should adopt: secular naturalism, with its neutralist conception of nature in general and of human nature in particular, or theistic naturalism, according to which the natural world and our own nature bear the stamp of the divine. It turns out the former (secularist) view is vulnerable to serious difficulties, on both the epistemic and the moral fronts.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 3; 299-317
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Body, spirit and gender in Maria Komornicka’s poetry
    Autorzy:
    Lisowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/628197.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    androgyny, anthropology, body, decadence movement, spirit, expressionism, evolutionism, cultural construct, convention, gender, scientism, identity
    Opis:
    This paper concerns three significant concepts in Maria Komornicka’s writings: body, spirit and gender. The first two are closely related to each other, thus initial paragraphs are devoted to them both. On the basis of these reflections, I draw some conclusion about the image of gender created by the poet. The notion of gender is analysed in terms of Young Poland discourse of gender and from the perspective of modern methodologies: feminist criticism as well as gender and queer studies. This paper aims at encouraging the reader to reinterpret M. Komornicka’s output with contemporary awareness.
    Źródło:
    Journal of Education Culture and Society; 2011, 2, 1; 96-106
    2081-1640
    Pojawia się w:
    Journal of Education Culture and Society
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Twórcze echa neurotycznej młodości Żeromskiego, czyli pisarstwo wywiedzione z Dzienników
    The Creative Echoes of Żeromski’s Neurotic Youth, or Writing Derived from Diaries
    Autorzy:
    Okulicz-Kozaryn, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1042027.pdf
    Data publikacji:
    2016-11-17
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Stefan Żeromski’s writings
    diaristics
    autobiographism
    autoanalysis
    nervousness
    scientism
    antipositivistic turn
    modernism
    Young Poland
    Opis:
    Until now, Stanisław Żeromski’s writings have not been viewed with regard to literature common to the age of anxiety from the turn of the eighties and nineties of the 19th century, though there are numerous common aspects shared by both. These are clearly discernible in the early works of the writer, written in his youthful days, and shaped among others by J. Ochorowicz’s literary piece Z dziennika psychologa (“From a psychologist’s diary”) concerning the latter’s views on the neuropsychological system of man, the acquired habitual self-analysis and autobiographism rooted in the practical activities of a diarist; all of which surface both in the subject matter, the singularity of style, narration, as well as the composition of later works by the author. By devoting the majority of space and attention to identifying and tracing literary awareness in his intimate notes from 1882 to 1891 – of which one volume carries the title Dziennik człowieka nerwowego (“Diary of the anxious man”) – R. Okulicz-Kozaryn portrays its role in Siłaczka (“The Strongwoman”), Mogiła (“The Grave”) and Źródło (“The Source”), also in Ludzie bezdomni (“The Homeless”). He further claims that Żeromski’s Dzienniki (“Diaries”) should be presented as its laboratory sample, whereas the entire literary output of the writer ought to be interpreted as more advanced consequences of the then initiated experiment.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka; 2016, 27; 67-85
    1233-8680
    2450-4947
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Die Aggressionstheorie Darwins nach Freud und die christliche Nachstenliebe
    Teoria agresji Darwina według Freuda i chrześcijańska miłość bliźniego
    Darwins Theory of Aggression according to Freud and the Christian Love of Neighbor
    Autorzy:
    Piegsa, Joachim
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1047882.pdf
    Data publikacji:
    2013-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    aggression
    theory of evolution
    reductionism
    scientism
    psychoanalysis
    conscience
    agresja
    teoria ewolucji
    redukcjonizm
    scjentyzm
    psychoanaliza
    sumienie
    Opis:
    According to Charles Darwin's theory of evolution, aggression is an indispensable factor of development, since the stronger eliminates the weaker. This behavior works on the plane of lower living beings and proceeds through environmentally conditioned selection. In the case of beings driven by instinct, human beings included, such a selection is effected by means of aggression. The theory has moral implications and they are the focus of the present paper. The author discusses the practical implementations of this theory in "the age wolves", as he calls the time of Hitler's and Stalin's dictatorships, and also in the "futuristic manifesto" - the aftermath of the French Revolution, as well as in the framework of Freud's psychoanalysis, where one of the basic thesis claims that renouncement of the sexual drive leads to aggression. According to the author such beliefs are relevant to the contemporary phenomena of robotics, genetic technology and nanotechnology. The author enters into polemics with those beliefs by referring to the basic contents of the Christian faith, mainly to the perspective of the love of neighbor.
    Zgodnie z teorią ewolucji Ch. Darwina, agresja stanowi niezbędny faktor rozwoju, gdyż silniejszy eliminuje słabszego. Dzieje się to na płaszczyźnie niższych istot żywych na drodze selekcji uwarunkowanej środowiskiem. W przypadku istot kierujących się instynktem, w tym także u człowieka, dokonuje się to na drodze agresji. Teoria ta ma swoje implikacje moralne, co jest przedmiotem niniejszego artykułu. Autor omawia w nim zarówno praktyczne zastosowanie założeń tej teorii w ,,wieku wilków", jak nazywa czas dyktatur hitlerowskiej i stalinowskiej, ale także w ,,futurystycznym manifeście" będącym pokłosiem Rewolucji Francuskiej czy w ramach psychoanalizy Z. Freuda, którego jedna z podstawowych tez głosi, że rezygnacja z popędu prowadzi do agresji. W przekonaniu autora, z przekonaniami tymi wiążą się współczesne zjawiska robotyki, techniki genetycznej i nanotechnologii. Z tymi poglądami autor polemizuje, odwołując się do podstawowych treści wiary chrześcijańskiej, głównie zaś do perspektywy miłości bliźniego.
    Źródło:
    Teologia i moralność; 2013, 8, 2(14); 141-161
    1898-2964
    2450-4602
    Pojawia się w:
    Teologia i moralność
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między scjentyzmem a kognitywizmem
    On the borderline between scientism and cognitivism
    Autorzy:
    Szczepankowska, Irena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/615477.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski
    Tematy:
    paradigm’s dominance in linguistics
    scientism vs. cognitivism
    interdisciplinary approach in the study of language
    Opis:
    The paper diagnoses the condition of the contemporary linguistics from the viewpoint of “the power of discourse” and, specifically, the competition of “paradigms” (according to T. Kuhn’s definition) determining the object, goals and methods of research and the manner of presenting knowledge in the discursive community of linguists. Identifying the basic difficulties hindering a change of a paradigm or at least a reconstruction of the hierarchy of the prevalent methodologies in the contemporary linguistics is the aim of the discussions presented in the paper. The author states that linguistics has been at the crossroads of opposite trends, which – to simplify the issue slightly – can be linked with structuralism on the one hand and cognitivism on the other, for some time now. The former paradigm is related to scientism, which imposes the status of an exact, autonomous science limited to grammar on linguistics; the latter one prefers an interdisciplinary approach with the objective of integrating the study of language with other fields of knowledge, and primarily of the operation of the human brain and the process of communication within a community with the use of linguistic symbols, set for linguists. The author proves that the competition of diverse theories and research methods is a manifestation of the desired creativity and openness of linguistics as a discipline within humanities. Negative effects of a given paradigm’s dominance are concerned more with evaluating research works according to traditional criteria imposed by exact sciences.
    Źródło:
    Stylistyka; 2016, 25; 145-160
    1230-2287
    2545-1669
    Pojawia się w:
    Stylistyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Christian theology and the new atheism: the hierarchy of explanations
    Teologia chrześcijańska a nowy ateizm: hierarchia wyjaśnień
    Autorzy:
    Nonyelu, Francis
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1601618.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    religia
    nauka
    nowy ateizm
    scjentyzm
    hierarchia wyjaśnień
    religion
    science
    new atheism
    scientism
    hierarchy of explanations
    Opis:
    The hierarchy of explanations is necessary. Both science and theology are rooted, each in its own way, in the human desire to understand and know, but they seek understanding and truth from within formally distinct horizons of inquiry. These horizons do not overlap, compete, or conflict with each other, and what constitutes data, evidence, and confirmation in one is not the same as in the other.
    Dialog Kościoła ze współczesnym społeczeństwem, zwłaszcza po Soborze Watykańskim II, prowadzi do otwarcia teologii na wiele dziedzin kultury i nauki. Obecnie Kościół systematycznie proponuje budowanie relacji między nauką i wiarą. To spowodowało radykalną zmianę i przejście od podejrzeń i wrogości do komplementarności i uznania potrzeby obustronnej współpracy w czasach kryzysu kultury naukowo-technologicznej. Roszczenie do prawdy wysuwane przez naukę opartą na racjonalności jest przez Kościół powszechnie uznawane, lecz twierdzenie „nowych ateistów”, że nauka stanowi ostateczne wyjaśnienie, musi zostać odrzucone, gdyż nie jest ona w stanie odpowiedzieć na pytanie o sens ludzkiego życia. Nie może być fundamentalnych konfliktów między wiarą a rozumem, ponieważ odnoszą się one do tego samego Bożego źródła wszelkiej prawdy. Nauka musi akceptować swoje granice poprzez określenie intelektualnej precyzji, inaczej mogłaby zostać potraktowana nie jako metoda poznawcza, lecz jako wiara.
    Źródło:
    Teologia w Polsce; 2016, 10, 1; 151-163
    1732-4572
    Pojawia się w:
    Teologia w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przyczynek do krytyki tendencji naukocentrycznych we współczesnej ochronie przyrody
    Contribution to the Critique of the Science-Centrism in Contemporary Environmental Protection
    Autorzy:
    Kubiak, Adam P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2012909.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    filozofia ekologiczna
    scjentyzm
    ochrona przyrody
    ochrona środowiska
    sozologia
    ecophilosophy
    scientism
    protection of nature
    environmental protection
    sozology
    Opis:
    This paper is an attempt to meta-subjective revision of contemporary “ecological” issues concerning glorification of science (called by the Author „science-centrism) present in paradigm and practice of nature protection. Assuming that science can be often treated as conditio sine qua non of effective pro-ecological activity, and that such approach isn’t in fact appropriate, the Author led diverse arguments supporting the thesis that the presence of science isn’t necessary in theoretical and applied protection of nature. Within the discourse he tried to defend the possibilities of the wide spectrum of environmental-friendly approaches and appreciate alter-scientific paradigms and tools of nature protection. The Author attempted to emphasize that science-based tools of nature protection aren’t of absolute type. He tried to present a relativized scientific approach (possibility against necessity) as an opportunity to create wiser and more rational vision of nature protection, not based on idolatry of science.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2010, 58, 2; 5-27
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy współczesna antropologia uwzględnia wiarę?
    Autorzy:
    Kraj, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/571750.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Christian culture
    person
    anthropological conflict
    epistemological error
    scientism
    kultura chrześcijańska
    osoba
    konflikt antropologiczny
    błąd epistemologiczny
    scjentyzm
    Opis:
    At present there are two predominant world outlooks on anthropology. On one side, there is Christian anthropology which takes faith into consideration. Taking faith into consideration means seriously considering such issues as: the linear concept of time, the Christian concept of man created in the image and likeness of God, the concept of human freedom, and the concept of human personhood rooted in metaphysics. The majority of contemporary anthropological positions reject the transcendent and metaphysical dimensions of the world, the existence of God, and the Christian concept of man. The main area of anthropological conflict is in bioethics. The main reason for the rejection of the Christian worldview is an infatuation with empirical science which results in categorical reductionism and scientism. It is said that empirical methodology is the only methodology which provides reliable knowledge about the world and man. The other reason for the rejection of the Christian concept of man derives from dualistic anthropology related to Descartes. It treats the human body as a raw material to be used to form the human being according to the ideas born in his/her mind. It may be particularly dangerous for man. The rejection of God and his plans for man exposes the latter to serious problems. To avoid them he should revise his epistemology and open himself to the integral truth about himself and the world. It is Christian anthropology based on the Christian faith which provides him this insight into truth.
    Źródło:
    Polonia Sacra; 2013, 17, 2
    1428-5673
    Pojawia się w:
    Polonia Sacra
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Compositions of Being: Metaphysical and Non-Metaphysical Ways of Understanding and Discerning Them
    Autorzy:
    Maryniarczyk, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507504.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-30
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    ontic
    subontic
    composition
    being
    method
    discernment
    metaphysics
    physics
    scientism
    phenomenology
    abstractionism
    interpretation
    structure
    nature
    whole
    part
    Opis:
    This article discusses different ways of understanding compositions of being, and different methods for discerning them. It considers non-metaphysical (physical, scientistic, phenomenological, abstractionist) interpretations in order to decide whether metaphysics can use them to discover and gain knowledge of the elements that determine the deepest structure of beings, and which set their mode of being. The paper also shows how much the metaphysical method for discerning the compositions of being is different from non-metaphysical methods.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2017, 6, 2; 269-286
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Monitorowanie technologii a nieusuwalne granice sterowalności (na przykładzie krytyki projektu inżynierii klimatu)
    Technology monitoring and inevitable limits of controlling – case of climate engineering
    Autorzy:
    Bińczyk, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/11542282.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Kancelaria Sejmu. Biuro Analiz Sejmowych
    Tematy:
    global warming
    climate engineering/geoengineering
    technological instrumentalism
    technological imperative
    monitoring of technology
    Technology Assessment
    ecological risk
    scientism
    Opis:
    The article addresses the issue of monitoring of a technology. The author provides analysis of the inherent limitation of the very idea of controlling and points out the inevitable limits of philosophical, theoretical and practical nature. In that context, selected critical arguments concerning technology, Technology Assessment and Science and Technology Studies are presented. It is argued that the project of geoengineering exemplifies the dangerous views of scientism, so-called technological imperative and instrumentalism, the tendency to underestimate the future risks, and finally, the dilemma of control.
    Źródło:
    Studia BAS; 2015, 3(43); 113-136
    2080-2404
    2082-0658
    Pojawia się w:
    Studia BAS
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nadzieja chrześcijańska wobec współczesnego kryzysu nadziei
    Christian Hope Against the Contemporary Crisis of Hope
    Autorzy:
    Jucewicz, Antoni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2150811.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum
    Tematy:
    nadzieja chrześcijańska
    kryzys człowieka
    sens istnienia
    nihilizm
    scjentyzm
    Christian hope
    man crisis
    meaning of existence
    nihilism
    scientism
    Opis:
    Współcześnie obserwuje się narastanie zjawiska nihilizmu. Towarzyszy temu poczucie pustki i bezsensu życia. Teologia katolicka, ukazując nadzieję jako cnotę nadprzyrodzoną, przedstawia ją w szerokiej perspektywie eschatologicznej. Nadzieja nadprzyrodzona chroni osobę przed absolutyzowaniem istniejących w życiu trudności. Tym samym budzi odwagę do życia, broni przed zwątpieniem i rezygnacją, wskazuje na perspektywę paschalną. Chrześcijańska nadzieja – źródło teologicznego optymizmu – przekracza argumentację historyczno-polityczną, która może prowadzić do pesymizmu, nihilizmu czy katastrofizmu. Ukazuje nie tylko wizję trwania świata, ale także jego spełnienia. Człowiek wiary wierzy w absolutną przyszłość ludzkości w Królestwie Bożym i dostrzega w aktualnej historii świata plan rozwoju aż do paruzji – całkowitego odnowienia. Nadzieja chrześcijańska rodzi inicjatywy na rzecz dobra i integralnego rozwoju człowieka.
    Nowadays the phenomenon of defeatism and nihilism is increasing. It is accompanied by a feeling of emptiness and nonsense of life. Catholic theology, presenting hope as a supernatural virtue, presents it from a broad eschatological perspective. Supernatural hope protects a person from making absolute the difficulties that exist in life. Thus, it inspires courage to live, defends against doubts and resignation, and points to the paschal perspective. Christian hope - the source of theological optimism - transcends historical and political argumentation that can lead to pessimism, defeatism, nihilism, and catastrophism. It shows not only the vision of how the world lasts but also its fulfilment. A man of faith believes in the absolute future of mankind in the Kingdom of God and sees in the current history of the world a plan of development up to Parousia - complete renewal. Christian hope gives rise to initiatives for the good and integral development of man.
    Źródło:
    Nurt SVD; 2021, 2; 224-239
    1233-9717
    Pojawia się w:
    Nurt SVD
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Świętochowskiego pozytywistyczne dumania nad nauką jako motorem postępu cywilizacyjnego
    Świętochowski’s Positivist Musings on Science as the Engine of Civilizational Progress
    Autorzy:
    Szotek, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25805851.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    nauka
    funkcje nauki
    pozytywizm
    scjentyzm
    Aleksander Świętochowski
    ewolucja pozytywizmu
    science
    functions of science
    positivism
    scientism
    evolution of positivism
    Opis:
    Filozofia pozytywistyczna jest skoncentrowana na problemie nauki, a zwłaszcza na jej wynikach poznawczych i zastosowaniu. W świadomości polskich środowisk intelektualnych tej epoki można mówić o zjawisku gloryfikacji nauki. W artykule podjęto próbę przedstawienia tego zjawiska na podstawie idei najbardziej znanego przedstawiciela i ideologa pozytywizmu naukowego – Aleksandra Świętochowskiego. Jego prace najlepiej ilustrują tezę o ewolucji poglądów pozytywistów na naukę i jej społeczną rolę.  
    Positivist philosophy is focused on the problem of science and especially on its cognitive results and applications. We can say that Polish intellectual circles of this era glorified science. In her article, Barbara Szotek presents this phenomenon through the figure of Aleksander Świętochowski, the most famous representative and ideologist of scientific positivism. His works best illustrate the evolution of positivist views on science and its social role.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2021, 46; 1-20
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Philosophical controversy: positivism or metaphysics
    Filozoficzny spór: pozytywizm albo metafizyka
    Autorzy:
    Kleszcz, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097160.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    philosophy and science
    metaphysics
    Lvov-Warsaw School
    positivism
    scientism
    Bogusław Wolniewicz
    filozofia a nauka
    metafizyka
    Szkoła Lwowsko-Warszawska
    pozytywizm
    scjentyzm
    Opis:
    Pozytywizm jest rodziną kierunków filozoficznych wysoko ceniących naukę i poznanie naukowe. Charakterystyczne dla pozytywizmu są tezy, że jedynie nauka dostarcza poznania wartościowego oraz że filozofia nie ma metody innej niż naukowa. Zamiarem pozytywistów było usunięcie metafizyki z obszaru filozofii. Profesor Bogusław Wolniewicz, jeden z bardziej oryginalnych polskich filozofów analitycznych drugiej połowy XX wieku, był stanowczym przeciwnikiem antymetafizycznych tendencji w filozofii. Autor omawia i poddaje dyskusji problem relacji nauki i filozofii oraz stanowisko Wolniewicza i jego argumenty skierowane przeciwko pozytywizmowi i scjentyzmowi.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 199-222
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znikający punkt zwrotny. Piotra Chmielowskiego kłopoty z periodyzacją „najnowszej literatury polskiej”
    Vanishing turning point. Piotr Chmielowski’s difficulties with periodization of the “recent Polish literature”
    Autorzy:
    Wedeman, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1534418.pdf
    Data publikacji:
    2012-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    positivist breakthrough
    abolition of serfdom
    January uprising
    strife of the old and the young press
    Scientism
    revival of Enlightenment thinking
    Opis:
    [An outline of the literature of the last sixteen years] written by Piotr Chmielowski was designed in the author’s intention as a sketch of “rather journalistic than historical features”. The above is clearly indicated by the forewords written by the author to its successive four editions published between 1881 and 1898. Still, despite its lack of pretentions, the book acquired with time the status of a fully-fledged instructive approach to Polish literature of the Positivist period. A closer look at the text with regard to the proposed periodization reveals, however, a number of flaws and aporias committed by Chmielowski, particularly in establishing boundary dates of the proposed literary period. The present article attempts to prove that the source for the inaccuracies and inconsistencies of the solutions proposed in Zarys is not so much in their makeshift or the pro tem nature, but rather in the aggressively promoted ideology, represented by Chmielowski, that completely disregarded the nature of literary phenomena.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka; 2012, 19; 47-59
    1233-8680
    2450-4947
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Troska o siebie a rozwój człowieka
    Autorzy:
    Drwięga, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/637355.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    art of living
    be a true self
    care of the self
    human formation
    Jan Patočka
    Michel Foucault
    scientism
    self-development
    spirituality
    Opis:
    In the paper Care of the self and human development the author would like to draw readers` attention to the concept of self-care. This concept, according to the Czech philosopher Jan Patočka, is crucial for humanity formation. Patočka and another 20 century thinker Michel Foucault tried to revive the tradition of the care of the self. It is a matter of fact that this tradition lost its significance in the modern time partially because of the growing importance of scientific approaches toward human being. Despite this, care of the self can still be an important element in the human life. Care of the self can be understood as an alternative in the world dominated by scientism and instrumentalism because it tries to see human development as a process in which two approaches scientific and spiritual become one in the art of living.
    Źródło:
    Psychologia Rozwojowa; 2012, 17, 1; 39-47
    1895-6297
    2084-3879
    Pojawia się w:
    Psychologia Rozwojowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Intymna historia humanistyki
    Intimate History of Humanities
    Autorzy:
    Hellich, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2148869.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    autobiography
    humanities
    intimacy
    scientism
    objectivity
    professionalism
    history of science
    interpretation
    privacy
    autobiografia
    humanistyka
    intymność
    scjentyzm
    obiektywność
    profesjonalizm
    historia nauki
    interpretacja
    prywatność
    Opis:
    Autor przedstawia źródła przeciwstawiania pisarstwa naukowego pisarstwu autobiograficznemu i literackiemu. Przywołując wybrane przykłady współczesnych autobiografii polskich uczonych, zarysowuje projekt intymnej historii humanistyki oparty na równouprawnieniu tekstów autobiograficznych w rozpatrywaniu dorobku naukowców. Podstawowym celem tego projektu jest uzupełnienie historii humanistyki o osobistą perspektywę badaczek i badaczy.
    The author investigates the sources of thinking which leads to opposing the theoretical and the autobiographical or literary texts written by the scholars. Citing selected examples of the contemporary autobiographies of Polish academics, he outlines the intimate history of the humanities’ concept, based on the broad utilization of autobiographical texts when considering the whole work of each scholar. The main goal of this project is to supplement the history of humanities with the personal perspective of female and male researchers.
    Źródło:
    Autobiografia Literatura Kultura Media; 2022, 18; 7-18
    2353-8694
    2719-4361
    Pojawia się w:
    Autobiografia Literatura Kultura Media
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia jako dyscyplina humanistyczna
    Philosophy as a Humanistic Discipline
    Autorzy:
    Williams, Bernard
    Pijas, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488535.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Bernard Williams
    filozofia
    metafilozofia
    nauki humanistyczne
    historia
    rozumienie
    scjentyzm
    relatywizm
    filozofia analityczna
    philosophy
    metaphilosophy
    humanities
    history
    making sense
    scientism
    relativism
    analytic philosophy
    Opis:
    Tekst ten jest zapisem wykładu wygłoszonego przez Williamsa w Królewskim Instytucie Filozofii 23 lutego 2000 r., na trzy lata przed śmiercią. Jest on swoistym testamentem filozoficznym autora Ethics and the Limits of Philosophy, w którym przedstawia swoją wizję filozofii jako dziedziny humanistycznej. Zdaniem Williamsa istnieją poważne racje uzasadniające odrzucenie radykalnych stanowisk metafilozoficznych, takich jak scjentyzm, relatywizm czy pragmatyzm. Zwolennicy tych stanowisk zapoznają istotne różnice między filozofią i nauką, a przez to nie potrafią sformułować takiego obrazu świata, który umożliwiłby nam sensowne rozumienie nas samych i naszych różnorodnych aktywności intelektualnych i praktycznych. Podstawowym błędem jest tutaj zignorowanie faktu, że nauka dysponuje teorią błędu, pozwalającą zinterpretować jej rozwój jako dokonujący się za pośrednictwem racji poznawczych, podczas gdy koncepcje filozoficzne podlegają rozmaitym pozapoznawczym uwarunkowaniom, zwłaszcza determinacji poprzez historię i kulturę. Według Williamsa nie jest to jednak powód do odrzucenia filozofii. Jakkolwiek nauka góruje nad filozofią w aspekcie poznawczym, to nie jest ona w stanie dostarczyć nam bogatego samorozumienia, co może i powinno stać się celem filozofii, jeżeli tylko odrzucimy próby upodobnienia jej do nauki i skupimy się na najważniejszych faktach dotyczących istot ludzkich. Nie jesteśmy bowiem czysto racjonalnymi inteligencjami, lecz raczej istotami z krwi i kości, ukształtowanymi przez naszą biologię, psychologię, historię i kulturę, istotami mającymi wiele złożonych potrzeb, których nie da się zredukować do potrzeb czysto poznawczych.
    This text was delivered by Williams as a lecture to The Royal Institute of Philosophy on 23 February 2000, three years before Williams` passing. It can be understood as a philosophical testament of the author of Ethics and The Limits of Philosophy, in which he presents his vision of philosophy as a humanistic discipline. According to Williams there are serious reasons supporting the rejection of extreme metaphilosophical positions such as scientism, relativism or pragmatism. Advocates of those standpoints misconceive the essential differences between philosophy and science, and as a consequence they are unable to formulate an outlook that would allow us to acquire a meaningful understanding of ourselves and of our various intellectual and practical activities. The basic mistake here is to ignore the fact that science has a theory of error, which allows us to interpret its historical development as a process motivated by epistemic reasons, while philosophical concepts also undergo various non-epistemic determinations, especially determination by history and culture. Williams does not think that it is a sufficient reason to reject philosophy. Science may be superior to philosophy in cognitive aspects; however, it is unable to provide us with a rich self-understanding, a task that can and should be the aim of philosophy, if only we abandon attempts to liken it to science and focus on the most important facts about human beings—mainly, that we are not purely rational intelligences, but flesh-and-blood beings shaped by our biology, psychology, history and culture, beings that have many complex needs that can`t be reduced to purely cognitive ones.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2017, 65, 4; 325-350
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od metody naukowej do naturalizmu metodologicznego. Ewolucja idei
    From Scientific Method to Methodological Naturalism: The Evolution of an Idea
    Autorzy:
    Poe, Harry Lee
    Mytyk, Chelsea Rose
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/553266.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
    Tematy:
    naturalizm metodologiczny
    naturalizm metafizyczny
    Paul de Vries
    Francis Bacon
    metoda naukowa
    kreacjonizm naukowy
    ewolucjonistyczny scjentyzm
    Bóg
    methodological naturalism
    metaphysical naturalism
    scientific method
    scientfic creationism
    evolutionary scientism
    God
    Opis:
    Autorzy analizują zasadność naturalizmu metodologicznego jako metody nauk przyrodniczych. Naturalizm metodologiczny głosi, że nauka powinna powoływać się wyłącznie na czynniki przyrodnicze, pomijając odniesienia do czynników nadnaturalnych, takich jak Bóg. Według Autorów naturalizm metodologiczny jest zbędnym dodatkiem do nauki, który nie wspomaga rozwoju wiedzy naukowej, a ponadto zniechęca do zgłębiania innych rodzajów wiedzy. Ich zdaniem ta metoda nie wnosi do nauki nic, co nie byłoby już wyrażone w propozycji Francisa Bacona, który ograniczał naukę do badania i opisu tego, co można zaobserwować empirycznie, zapewniając tym samym obiektywizm badań i uwalniając naukę od wpływu przekonań metafizycznych. Jak wskazują Autorzy, przyjęcie naturalizmu metodologicznego w nauce, zakładającego, że poznać można tylko to, co jest empirycznie obserwowalne, nie tylko nie gwarantuje obiektywizmu nauki, ale i niesłusznie wzmacnia pozycję naturalizmu metafizycznego, zgodnie z którym istnieje tylko empirycznie poznawalna przyroda.
    Authors analyze the validity of methodological naturalism as a method of natural science. Methodological naturalism claims that science should invoke only natural causes, omitting references to the supernatural beings, such as God. According to the authors, methodological naturalism is a redundant add on to science which is not supporting the progress of science and even discourages the exploration of other kinds of knowledge. In their view, this method brings to science nothing more than what already was contained in Francis Bacon’s proposition which restricted science to the study and description of what is empirically observable, guarantying at the same time the objectivity of research and freeing science from the influence of metaphysical beliefs. As authors indicate, accepting methodological naturalism in science, assuming that only the empirically observable could be known, not only does not guarantee objectivity of science but also incorrectly enforces metaphysical naturalism claiming that there exist solely empirically knowable nature.
    Źródło:
    Filozoficzne Aspekty Genezy; 2011, 8; 137-151
    2299-0356
    Pojawia się w:
    Filozoficzne Aspekty Genezy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ciało, duch i płeć w poezji Marii Komornickiej
    Body, spirit and gender in Maria Komornicka’s poetry
    Autorzy:
    Lisowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/460287.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    androginia antropologia
    ciało
    dekadentyzm
    duch
    ekspresjonizm ewolucjonizm
    konstrukt kulturowy
    konwencja
    płeć
    scjentyzm
    tożsamość
    androgyny,
    anthropology,
    body
    decadence movement
    spirit
    expressionism
    evolutionism
    cultural construct
    convention
    gender
    scientism
    identity
    Opis:
    W referacie został podjęty temat trzech kluczowych dla twórczości Marii Komornickiej zagadnień: ciała, ducha i płci. Dwa pierwsze tematy ściśle się ze sobą łączą, dlatego początkowe akapity dotyczą ich obu. Na podstawie tych refleksji wysnuto wnioski dotyczące obrazu płci w twórczości autorki. Pojęcie to jest analizowane zarówno w kontekście młodopolskiego dyskursu płci, jak i – z perspektywy nowoczesnych metodologii: krytyki feministycznej oraz studiów genderowych i queerowych. Referat ma na celu zachęcenie odbiorcy reinterpretowania dorobku Komornickiej z punktu widzenia współczesnej świadomości.
    This paper concerns three significant concepts in Maria Komornicka’s writings: body, spirit and gender. The first two are closely related to each other, thus initial paragraphs are devoted to them both. On the basis of these reflections, I draw some conclusion about the image of gender created by the poet. The notion of gender is analysed in terms of Young Poland discourse of gender and from the perspective of modern methodologies: feminist criticism as well as gender and queer studies. This paper aims at encouraging the reader to reinterpret M. Komornicka’s output with contemporary awareness.
    Źródło:
    Ogrody Nauk i Sztuk; 2011, 1
    2084-1426
    Pojawia się w:
    Ogrody Nauk i Sztuk
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gramatyka i historiografia, czyli językowy obraz świata w relacji historyka
    Autorzy:
    Tabakowska, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611743.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    historical narrative
    perspectivism
    Present Perfect
    res gestae
    scientism
    scriptor rerum gestarum
    Simple Past
    subjectification
    time
    tense
    narracja historyczna
    perspektywizm
    czas teraźniejszy dokonany
    scjentyzm
    czas przeszły prosty
    subiektyfikacja
    czas fizykalny
    czas gramatyczny
    Opis:
    In spite of the growing interest in the relations that hold between language and culture, most works written within the frameworks of ethnolinguistics or cultural linguistics focus on lexical material. The purpose of this article is to substantiate von Humboldt’s statement that “grammar reflects spiritual identity of nations more intimately than lexis”. One of the crucial aspects of historical narrative is discussed: the influence of the English system of grammatical tenses upon the linguistic worldview that emerges from historical narrative of a particular type, as well as the changes that occur in its Polish translation, due to systematic differences between English and Polish. The focus falls on the domain of time, which is crucial for historiography.The paper claims that conceptualizations differ significantly between languages, even in the case of languages which belong to cultures that are not very distant; a case in point is that of grammatical tenses and their relation to time in English and Polish. The problem falls within the domain of research on linguistic worldviews, as these differences result, on the one hand, from different conceptualizations of time as an element of the (conventional) worldview, and, on the other hand, from its relation to people who experience time and who talk about time.The main types of historical narrative are defined according to the criterion of Langacker’s concept of subjectification. The empirical part brings an analysis of fragments of Beneath Another Sky. A Global Journey into History by the British historian Norman Davies and their Polish translations.
    Mimo rosnącego zainteresowania związkami języka z kulturą, w większości prac powstających w ramach językoznawstwa kulturowego i etnolingwistyki dominują analizy materiału leksykalnego. Niniejszy esej jest próbą dostarczenia dowodów na poparcie tezy Humboldta, że „gramatyka jest bliższa duchowej swoistości narodów niż leksyka”. Przedmiotem analizy jest jeden z istotnych aspektów narracji historycznej: wpływ gramatycznej kategorii czasu w języku angielskim na językowy obraz świata wyłaniający się z anglojęzycznej narracji historycznej określonego typu oraz zmiany tego obrazu w polskim przekładzie, które się pojawiają w wyniku różnic systemowych między językami angielskim i polskim. Rozważania teoretyczne koncentrują się na domenie czasu, która stanowi podstawowy wymiar historiografii.Na wstępie uzasadniono tezę, że w konceptualizacjach domeny czasu występują znaczące różnice – także między językami z nieodległych kultur – na przykład w obrębie systemu czasów gramatycznych i ich relacji do czasu fizykalnego. Problem ten wpisuje się w zakres tematyki badawczej JOS, ponieważ jego korzenie tkwią z jednej strony w rozbieżności sposobów pojmowania czasu jako elementu (konwencjonalnego) językowego obrazu świata, z drugiej zaś – w jego relacji do ludzi, którzy doświadczają (upływu) czasu i którzy o nim mówią.W artykule omówiono sposoby konceptualizacji czasu oraz językowych odniesień do domeny czasu w obu językach, a także zdefiniowano podstawowe rodzaje narracji historycznej, wyróżnione według kryterium Langackerowskiej subiektyfikacji. W części empirycznej artykułu omówiono kilkanaście fragmentów książki brytyjskiego historyka Normana Daviesa Na krańce świata w oryginale i w polskim przekładzie.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nauka przed sądem: analiza racjonalności naturalizmu metodologicznego
    Science on Trial: Exploring the Rationality of Methodological Naturalism
    Autorzy:
    O'Connor, Robert C.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/553196.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
    Tematy:
    naturalizm metodologiczny
    naturalizm metafizyczny
    scjentyzm
    zasada inkluzji
    zasada ekskluzji
    teizm
    nauka
    nauka teistyczna
    boskie sprawstwo
    inteligentny projekt
    methodological naturalism
    metaphysical naturalism
    scientism
    inclusivity principle
    exclusivity principle
    theism
    science
    theistic science
    divine agency
    intelligent design
    Opis:
    W niniejszym eseju dokładnie analizuję koncepcję przedstawioną w niedawno wydanym tomie The Creation Hypothesis: Scientific Evidence for an Intelligent Designer pod redakcją J.P. Morelanda. Moreland gani chrześcijan za, jak to ujmuje, niezrozumienie, na czym polega właściwa integracja ich wiary z dyscyplinami świeckimi, a zwłaszcza z naukami przyrodniczymi. Współtwórcy tego tomu przedstawiają „naukę teistyczną”, która skupia się głównie na taktycznym lub strategicznym występowaniu przeciwko wykluczeniu bezpośrednich odwołań do boskiego sprawstwa (czyli przeciwko naturalizmowi metodologicznemu). Autorzy ci przyjmują zasadę inkluzji, to znaczy pogląd, że wyjaśnienia mówiące o bezpośrednim działaniu boskiego sprawcy mogą stanowić właściwą część nauk przyrodniczych. Jeśli dobrze rozumiem, koncepcja ta przybiera postać dwóch tez: (1) wierność chrześcijańskiego naukowca naturalizmowi metodologicznemu jest zupełnie irracjonalna; (2) przeciwstawianie się odwołaniom do bezpośredniego boskiego sprawstwa jako właściwej części nauk przyrodniczych jest irracjonalne również w przypadku szerszego grona naukowców, ponieważ nauka nie ma cech, które z natury odróżniałyby ją od innych dyscyplin. Wykażę przede wszystkim, że pierwsze twierdzenie jest błędne, drugie natomiast — nierozsądne. Rozróżnienie pomiędzy dyscyplinami, określone częściowo przez naturalizm metodologiczny, jest dobrze ugruntowane, wartościowe samo w sobie i jeśli je odpowiednio rozumieć, stanowi kluczowy element chrześcijańskich dociekań. Zgodnie z moją konkluzją dopuszczenie bezpośrednich odwołań do boskiego sprawstwa na gruncie nauk przyrodniczych miałoby szkodliwe konsekwencje dla ogólnie pojętego celu, jakim jest poszukiwanie prawdy.
    In this essay, I closely scrutinize the proposal presented in a recently edited volume entitled The Creation Hypothesis: Scientific Evidence of an Intelligent Designer by J.P. Moreland. Moreland chides Christians for what he takes as their failure to understand the proper integration of their faith with secular disciplines, particularly the natural sciences. Contributors to this volume propose a „theistic science” which focuses primarily on the tactical or strategic proscription against direct reference to divine agency (methodological naturalism). These authors endorse the inclusivity principle, that is, the claim that explanations in terms of the direct and immediate activity of a divine agent may constitute a proper part of natural science. As I see it, the recommendation takes two forms: (1) it is positively irrational for the Christian engaged in natural science to remain committed to methodological naturalism, and (2) because science has no intrinsic individuating features, it is irrational for the broader scientific community to continue to resist appeal to immediate divine agency as a proper part of natural science. Specifically, I argue that the first statement is mistaken, and the second is ill-advised. The disciplinary distinction, as determined in part by methodological naturalism, is well-grounded, intrinsically valuable, and, when properly understood, a critical component of Christian inquiry. I conclude that permitting direct reference to divine agency in natural science severely undermines the overall quest for truth.
    Źródło:
    Filozoficzne Aspekty Genezy; 2014, 11; 95-131
    2299-0356
    Pojawia się w:
    Filozoficzne Aspekty Genezy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Theology for Nones: Helping People Find God in a Secular Age
    Autorzy:
    Delfino, Robert A.
    Gniadek, Andrew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507392.pdf
    Data publikacji:
    2017-03-30
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    nones
    atheists
    agnostics
    naturalists
    spiritual but not religious
    disenchantment
    secularization theory
    scientism
    natural theology
    spiritual centers
    Sam Harris
    Richard Dawkins
    Walter Rauschenbusch
    Mary Eberstadt
    Charles Taylor
    Joseph Bottum
    Saint Thomas Aquinas
    Jacques Maritain
    Mariano Artigas
    Opis:
    One-third of all adults under the age of thirty in the United States of America are ‘nones’. Nones include atheists, agnostics, and those who answer “nothing in particular” to religious survey questions. In this article the authors examine the rise of the nones, drawing upon the work of Mary Eberstadt, Charles Taylor, and Joseph Bottum. We classify the nones into three groups: naturalists, transcendent spiritualists, and non-transcendent spiritualists. After discussing various challenges for evangelization among the nones, we propose some ideas to address these challenges. Here we draw upon the work of Saint Thomas Aquinas, Jacques Maritain, and Mariano Artigas. Finally, we discuss some cultural concerns and problems that would probably result if the rise of the nones is left unaddressed.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2017, 6, 1; 31-46
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spór o naukowość filozofii. O Zdzisława Cackowskiego dyskusji z fenomenologią
    The Dispute on the Scientific Status of Philosophy. On Zdzisław Cackowski’s Discussion with Phenemenology
    Autorzy:
    Dębowski, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343870.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
    Tematy:
    filozofia
    nauka
    nauki szczegółowe
    fenomenologia
    filozofia marksistowska
    epistemologia
    rzeczywistość
    działanie
    poznawanie
    wiedza
    empiryzm
    indukcjonizm
    pozytywizm
    scjentyzm
    praksizm
    bezzałożeniowość (Voraussetzungslosigkeit, Vorurteilslosigkeit)
    „zasada bezzałożeniowości” (das Prinzip der Voraussetzungslosigkeit)
    transcendentalizm
    ejdetyzm
    bezpośrednie doświadczenie
    philosophy
    science
    phenomenology
    Marxist philosophy
    epistemology
    reality
    action
    acquisition
    knowledge
    empiricism
    inductionism
    positivism
    scientism
    praxism
    assumptionlessness (Voraussetzungslosigkeit, Vorurteilslosigkeit)
    the rule of assumptionlessness (das Prinzip der Voraussetzungslosigkeit)
    transcendentalism
    eidetism
    direct experience
    Opis:
    W artykule dokonuję rekonstrukcji i krytycznie omawiam (analizuję) podstawowe zręby Zdzisława Cackowskiego sposobu rozumienia filozofii i nauki. Podkreślam, iż według Cackowskiego filozofia jest nauką (i to nauką nomotetyczną), choć zarazem jest to nauka ze wszystkich najogólniejsza. Filozofia bowiem, podobnie jak nauki szczegółowe, spełnia wszystkie najważniejsze, tak jak je określa Cackowski, warunki i kryteria naukowości. Filozofia ponadto, podobnie jak każda inna nauka, prócz funkcji poznawczej, pełni również istotne funkcje praktyczne, w szczególności światopoglądowo-ideologiczne. Natomiast specyfika (swoistość) filozofii wynika z jej aspiracji uniwersalistycznych i według Cackowskiego polega na bezprecedensowo wysokim (najwyższym) stopniu ogólności odkrywanych przez nią prawidłowości — prawidłowości dotyczących obiektywnie istniejącej rzeczywistości i jej poznania. O specyfice filozofii przesądza zdaniem Cackowskiego również to, że usiłuje ona zgłębić naturę jakościowych skoków pomiędzy podstawowymi segmentami świata realnego, np. pomiędzy obiektami kwantowymi i korpuskularnymi, przyrodą nieorganiczną i organiczną, procesami neuronalnymi i umysłowymi itp. By jednak nie oderwać się od rzeczywistości, zdaniem Cackowskiego, filozoficzne syntezy każdorazowo winny być zakotwiczone w wyspecjalizowanych badaniach nauk szczegółowych, w konkretnych wynikach tych badań oraz w szeroko pojętej praktyce naukowej i społecznej, czyli w sferze praxis. Sposób rozumienia filozofii przez Cackowskiego czyni ją zatem, z jednej strony, zasadniczo zbieżną z pozytywistyczną, scjentystyczną i marksistowską koncepcją filozofii, z drugiej zaś strony — sytuuje ją w wyraźnej opozycji do fenomenologicznej jej koncepcji. Zastrzeżenia i sprzeciw Cackowskiego wobec fenomenologicznego projektu badań filozoficznych były w jego twórczości względnie stałe (z biegiem lat zmieniały się tylko nieznacznie) i z reguły dotyczyły: (1) zakresu i sensu ich autonomii wobec nauk szczegółowych, (2) zasady bezzałożeniowości (i to bez względu na stopień jej radykalizmu), (3) Husserlowskiej „zasady wszelkich zasad” jako głównego metodologicznego principium, (4) fenomenologicznej koncepcji bezpośredniego doświadczenia, (5) możliwości i zakresu poznania ejdetycznego, (6) idei transcendentalizmu i koncepcji czystej świadomości oraz (7) zasadniczej postawy fundamentalistycznej, motywowanej zarówno wątkami kartezjańskimi, jak i, zdaniem Cackowskiego, całkowicie irracjonalną tęsknotą do odkrycia absolutu metafizycznego i epistemologicznego.
    In the article I analytically reconstruct Zdzisław Cackowski’s basic ways of the understanding character of philosophy and science. I emphasize that according to Cackowski philosophy is a science (a nomothetic one) but simultaneously it is the most general science. Philosophy, like other sciences, satisfies conditions and criteria of being science. Besides its cognitive function, philosophy, like other sciences, plays practical functions; especially it is a basis of worldviews and ideologies. According to Cackowski, the specific character of philosophy arises from its universalistic aspirations and consists in a very high level of generality of discovered principles; those principles refer to the objective reality and knowledge on it. The specificity of philosophy also consists in—according to Cackowski—revealing the nature of qualitative jumps between basic segments of the real world, e.g. between quantum objects and macroscopic ones, between non-organic and organic nature; between neuronal processes and mind process etc. However, tending to not break the link between philosophy and reality, Cackowski grounds philosophical synthesis in scientific discoveries, results, and scientific praxis. Cackowski’s way of understanding of philosophy is, on the one hand, close to positivistic, scientific and Marxist concepts of philosophy, and on the other hand, it is opposite to the phenomenological concept of philosophy. Cackowski’s reservations and objections to the phenomenological project of philosophical investigations appear continuously in his works (they change only slightly in the course of time), and they refer to: (1) the scope and the meaning of the autonomy of sciences, (2) the rule of assumptionless standpoint (regardless of the level of its radicalism), (3) Husserl’s “rule of the all rules” as a basic methodological principle, (4) the phenomenological concept of direct experience, (5) the possibility and the range of eidetic knowledge, (6) the idea of transcendentalism and the concept of pure consciousness, (7) the essential fundamental position, motivated by Descartes’s ideas and irrational longing to discover the metaphysical and epistemological absolute.
    Źródło:
    Filozofia i Nauka; 2018, 6; 231-249
    2300-4711
    2545-1936
    Pojawia się w:
    Filozofia i Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    THE NATURE OF COMMON SENSE AND HOW WE CAN USE COMMON SENSE TO RENEW THE WEST
    Autorzy:
    Redpath, Peter A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507346.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    aim
    analogy
    anarchy
    art
    body of knowledge
    cause
    common sense
    communication
    comprehensive understanding
    concept
    contemporary
    contrary
    contrariety
    culture
    demonstration
    demonstrative
    disorder
    education
    equality
    emotion
    end
    enlightened
    enlightenment
    excellence
    existence
    explanation
    fear
    fundamentalistic
    genus
    God
    habit
    happiness
    harmony
    hierarchically ordered
    history
    hope
    human
    humanist
    inequality
    inspiration
    inspired
    judgment
    justice
    knowledge
    language
    leadership
    logic
    mathematics
    memory
    metaphysics
    modern
    multitude
    nature
    Nietzschean
    operational
    opposite
    order
    part
    person
    philosophy
    physical
    poetry
    power
    principle
    provocative thought
    quality
    reality
    reason
    receptivity
    relationship
    renaissance
    resistance
    rhetoric
    science
    scientism
    skeptic
    sophist
    soul
    species
    strength
    success
    system
    truth
    utopian
    West
    Western civilization
    unity
    universe
    values
    virtue
    whole
    will
    wisdom
    wonder
    World War
    Opis:
    Since most pressing today on a global scale is to be able to unite religion, philosophy, and science into parts of a coherent civilizational whole, and since the ability to unite a multitude into parts of a coherent whole essentially requires understanding the natures of the things and the way they can or cannot be essentially related, this paper chiefly considers precisely why the modern world has been unable to effect this union. In so doing, it argues that the chief cause of this inability to unite these cultural natures has been because the contemporary world, and the West especially, has lost its understanding of philosophy and science and has intentionally divorced from essential connection to wisdom. Finally, it proposes a common sense way properly to understand these natures, reunite them to wisdom, and revive Western and global civilization.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2014, 3: supplement; 455-484
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-39 z 39

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies