Temat: Prusy Książęce - Katalog OPAC zbiorów

Tytuł:: Miejsce i rola Kościoła luterańskiego w dziejach Prus Książęcych
Place and role of Lutheran Church in Ducal Prussia
Autorzy:: Małłek, Janusz
Wojciechowski, Leszek
Ryba, Mieczysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/chapters/23942714.pdf
Data publikacji:: 2017-10-31
Wydawca:: Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:: Luteranie
Prusy Książęce
luteranizm
Kościół luterański
protestanci
Opis:: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o miejsce i rolę Kościoła luterańskiego w Prusach Książęcych w latach 1525–1657. Przedstawiono w nim problem stosunku Kościoła luterańskiego do państwa pruskiego oraz do innych wyznań. Podkreślono fakt utożsamiania się państwa pruskiego z Kościołem luterańskim poprzez zagwarantowanie mu wyłączności na uprawianie kultu religijnego w Księstwie Pruskim. Współczesna historiografia nazwała to konfesjonalizacją luterańską, co oznaczało nietolerancję wobec innych wyznań. Dotyczyło to zwłaszcza katolicyzmu i kalwinizmu, a nawet wyznania braci czeskich. Ostro zwalczano tendencje odśrodkowe w Kościele luterańskim – szwenkfeldianizm i osiandryzm, mimo sympatii dla tego drugiego deklarowanej przez księcia Albrechta. Ponadto przedstawiono wkład protestantyzmu w rozwój oświaty i kultury w Prusach Książęcych. Zwrócono uwagę na wypowiedzi Marcina Lutra, w których zalecał odprawianie nabożeństw w języku zrozumiałym dla wiernych, tak aby mogli w pełni korzystać ze Słowa Bożego. Otwarcie się Kościoła luterańskiego na języki narodowe dało nowy impuls dla rozwoju szkolnictwa i piśmiennictwa. Nowy uniwersytet w Królewcu (1544) kształcił pastorów. Obok niego specjalną troską otoczono szkoły w parafiach. Szacuje się, że w 1528 r. było ich 228. W XVI w. w Królewcu ukazało się drukiem 297 druków w języku łacińskim, 183 w języku niemieckim i 90 w języku polskim. Były to w większości książki o treści religijnej, a więc katechizmy, postylle i śpiewniki.
The objective of the article is to present the place and role of Lutheran Church in Ducal Prussia in 1525–1657. The issue of Lutheran Church’s position with respect to the Prussian state and other denominations is presented as well. The article emphasizes the fact that the Prussian state identified with Lutheran Church by guaranteeing its exclusive rights to practice religious worship in the Duchy of Prussia. Modern historiography has dubbed it “the Lutheran confessionalization”, which meant lack of tolerance for other confessions. This pertained in particular to Catholicism and Calvinism, and even the Bohemian Brethren. Any decentralist tendencies within the Lutheran Church – Schwenkfelders and Osiandrian controversy – were fought ardently, despite sympathy for the latter, declared by Prince Albrecht. Moreover, the article presents the contribution of Lutheranism into development of education and culture in Ducal Prussia. Martin Luther’s statements are pointed out, in which he recommended holding services in a language understandable for the followers, so they could fully benefit from the Word of God. Lutheran Church opening to national languages has become a new stimulus for development of education and writing. New university in Konigsberg (1544) was educating pastors. Besides that, special care was given to parish schools. It is estimated, that in 1528 there were 228 such schools. In 16th century, 297 works in Latin were printed in Konigsberg, 183 in German and 90 in Polish. Those were mainly publications of religious nature – catechisms, postils, and hymnals.
Źródło:: Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 411-432
9788394837433
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Wychodźcy z Wielkiego Księstwa Litewskiego w Prusach 1656 roku
Autorzy:: Saganovič, Genadz'.
Powiązania:: Lituano-Slavica Posnaniensia 2003, t. 9, s. 239-245
Data publikacji:: 2003
Tematy:: II wojna północna (1655-1660)
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: „Necessitas frangit legem”. Finansowanie wojsk polskich i litewskich przez Prusy Książęce w okresie wojny moskiewskiej 1609–1618
Necessitas frangit legem. Financing of the Polish and Lithuanian armies by Ducal Prussia during the Moscow War 1609–1618
Autorzy:: Milewski, Dariusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29519718.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:: Prusy Książęce
wojsko
finanse
Ducal Prussia
army
finances
Opis:: Artykuł omawia wkład finansowy Prus Książęcych w wysiłek zbrojny Rzeczypospolitej w dobie wojny moskiewskiej i konfederacji wojskowych (1609–1618). Analizowany jest zarówno zakres oficjalnej pomocy, uzgodnionej traktatowo, jak i uzyskiwanej w sposób nieautoryzowany przez władze Rzeczypospolitej, a przejawiającej się w wymuszanym zaopatrzeniu w postaci stacji wojskowych i czynionych przy okazji szkód.
This article discusses the financial contribution of Ducal Prussia to the military effort of the Commonwealth during the war with Moscow and military confederations (1609–1618). It analyses both the scope of official assistance, agreed by a treaty, and that obtained in an unauthorized manner by the Commonwealth’s authorities which took the form of extortionate provisioning of military stations and the damage done in the process.
Źródło:: Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2022, 83, Spec.; 223-241
0080-3634
Pojawia się w:: Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: W kwestii zaopatrzenia armii szwedzko-brandenburskiej w Prusach Książęcych w okresie II wojny północnej
Autorzy:: Augusiewicz, Sławomir.
Powiązania:: Masovia 2001, t. 4, s. 95-98
Data publikacji:: 2001
Tematy:: Wojsko Prusy Książęce 17 w. źródła
Wojsko zaopatrzenie Szwecja 17 w. źródła
II wojna północna (1655-1660)
Źródła historyczne
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Mieczysław Józefczyk: Z dziejów religijnych Pomezanii w XVII wieku, tom I: Synteza dziejów, Malbork 2012, ss. 404; tom II: Źródła do dziejów XVII-wiecznej Pomezanii, Malbork 2013, ss. 501
Mieczysław Józefczyk: From the religious history of Pomezania in the seventeenth century, Volume I: Synthesis of history, Malbork 2012, pp. 404; Volume II: Sources for the history of 17th-century Pomezania, Malbork 2013, pp. 501
Autorzy:: Zawadzki, Wojciech
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2154324.pdf
Data publikacji:: 2014-12
Wydawca:: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:: Pomezania
Prusy Książęce
Prusy Królewskie
Kościół
Ducal Prussia
Royal Prussia Church
Źródło:: Studia Elbląskie; 2014, 15; 439-441
1507-9058
Pojawia się w:: Studia Elbląskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki