Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Pre-Roman Period" wg kryterium: Temat


Tytuł:
North or South? New Finds of Firedogs from Western Mazovia in Context, With a Catalogue of All Polish Firedog Finds
Autorzy:
Jurkiewicz, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408464.pdf
Data publikacji:
2022-12-07
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
firedogs
Przeworsk culture
Jastorf culture
pre-Roman period
Opis:
Clay exhibits described as firedogs or fire wolves are found all over Europe in the area of influence of the Jastorf and Poieneşti-Lukaševka cultures from the pre-Roman period. Firedogs are found/identified more and more often on the territory of Poland. This paper offers a catalogue of all the 22 finds identified so far. The analysis of decorative motifs found on fire wolves unearthed in Poland indicates greater connections with the Jastorf culture from the Jutland area.
Źródło:
Światowit; 2021, 60; 193-206
0082-044X
Pojawia się w:
Światowit
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bemerkungen zu den Funde der Przeworsk-Kultur in Mitteldeutschland in der jüngeren vorrömischen Eisenzeit
Remarks on the finds of the Przeworsk culture in Central Germany within the Younger Pre-Roman Period
Autorzy:
Kasiński, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/442472.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
Tematy:
Przeworsk culture
Central Germany
Younger Pre-Roman Period
Opis:
In the Younger Pre-Roman Period the territory of Central Germany was occupied by Jastorf culture. Within this cultural milieu some elements occur typical of areas which are located on the eastern bank of Odra river, that is on the territory of Przeworsk culture. It concerns both material culture and behaviours connected with burial custom. Studies on some specific forms of pottery (cups of TD I) allow to distinguish two regions of Central Germany, which display different reception models of Przeworsk culture traits. Of the first one (Unstrut and Sale region) presence of vessels identical to those known from the area of Przeworsk culture is typical. Within the second zone (central Elbe region and Gubin group) the specimens occur which are usually larger then original cups of type TD I. Second part of the paper is devoted to explanation of this phenomenon. Materials coming from four cemeteries represented both the Jastorf and Przeworsk culture were here the subject of more detailed analysis. It allows to draw the conclusion that observed change in size of TD I cups may be considered as a result of adaptation to the specific norms of burial custom. While in the area of Przeworsk culture cups usually served as a gift, being deposited within the burial pit, in the case of Jastorf culture they were used as container for charred bones. Because their capacity had to be fitted to the volume of remains deposited in them, the positive correlation between age of deceased and the size of cups can be observed.
Źródło:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2010, 2; 43-64
0137-3285
Pojawia się w:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Luźne” znaleziska żelaznych grotów oszczepów kultury przeworskiej z Wyżyny Sandomierskiej i jej obrzeża
“Stray” finds of iron spearheads of the Przeworsk culture from the Sandomierz Upland and its outskirts
Autorzy:
Florek, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035345.pdf
Data publikacji:
2021-05-10
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
spearheads
przeworsk culture
pre-roman period
roman period
sandomierz upland
Opis:
The subject of the research are 5 spearheads from the villages: Leszczków, Rytwiany, Szczeka and Lubienia, in the Świętokrzyskie voivodeship. The artefacts, apart from the one from Szczeka, were found by accident, probably in the course of illegal searches with the use of metal detectors. The spearheads should be dated to the younger Pre-Roman period and the Roman period. They probably come from the destroyed cremation graves from the unknown so far cemeteries of the Przeworsk culture.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2020, 41; 165-170
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zubowice, pow. zamojski, stan. 1 – brązowa situla z grobu kultury przeworskiej świadectwem kontaktów wzdłuż tzw. „szlaku bastarneńskiego”?
Zubowice, Zamość district, site 1 – a bronze situla from the grave of the Przeworsk culture as evidence of contacts along the so-called “Bastarnae route”
Autorzy:
Bochnak, Tomasz
Opielowska-Nowak, Zuzanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567547.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
Bastarnae
Roman province import
Early Pre-Roman period
situla
Zubowice
Opis:
In the spring of 1975, a bronze vessel covered with a clay bowl, an example of Przeworsk culture crematory burial, was found north of the town of Zubowice. The burial also contained fragments of a K-type fibula (according to J. Kostrzewski’s classification), three rivets resembling those of shield umbo, the shaft of the pole spear, and possibly the spearhead, which is missing. Bronze situla from Zubowice belongs to a group of hybrids combining the traditions of La Tène and Roman cultures. Such hybrids probably originated in the newly established Roman provinces. However, it cannot be ruled out that some of them were imitations made outside the Roman territories. It is possible that the Zubowice situla authenticates the influx of bronze vessels from the Romanised Celtic environment through the areas occupied by the Poieneşti-Lucăşeuca culture, associated with the ancient people of Bastarnae.
Źródło:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; 2017, 38; 155-184
0137-5725
Pojawia się w:
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wooden artefacts from site no. 2 in Modlniczka, dist. Cracow
Zabytki drewniane ze stanowiska nr 2 w Modlniczce, pow. krakowski
Autorzy:
Byrska-Fudali, Małgorzata
Przybyła, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/442515.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
Tematy:
Przeworsk culture
pre-Roman period
Roman period
settlement
wooden artefacts
wooden constructions
Opis:
The excavations conducted at the Przeworsk culture settlement in Modlniczka, site no. 2, have provided an exceptional series of wooden artefacts, numbering in total 396 specimens. The marshy soil of the Wedonka river paleochannel is responsible for the good state of preservation of the wood, due to which a significant number of relics of wooden constructions were discovered Numerous posts were recorded, being remnants of constructions of pier type, a hut with a fragment of a ridge beam and relics of plaited walls, rectangular platforms made of beams and branches associated with an offering hole and, finally, two wells. The most common wooden artefacts are represented by construction elements of various sorts, such as: fragments of trunks or branches bearing traces of cutting or chipping, beams, pickets, laths. The most interesting, although scarce, were fragments of wooden portable objects. Amongst them, one should name: wooden swords for flax beating, a club, hooks, wooden pivots, a spoke, hexagonal boards, a beam and a lath with holes, an arch-shaped haft, a bowl, a semi-finished kneading-trough and a fragment of a spear shaft. As indicated by dendrochronological dating obtained for part of the wooden artefacts, they should be dated to the younger pre-Roman period (the 2nd–1st century BC).
Badania prowadzone na osadzie kultury przeworskiej w Modlniczce st. 2 dostarczyły wyjątkowej serii wyrobów drewnianych, liczących 396 zabytków. Podmokłe podłoże starorzecza rzeki Wedonki przyczyniło się do dobrego stanu zachowania drewna, dzięki czemu odkryto szereg pozostałości konstrukcji drewnianych. Uchwycono liczne słupy, będące pozostałościami po konstrukcjach w typie pomostów, chatę z fragmentem sochy i resztkami ściany plecionkowej, prostokątne platformy z belek i gałęzi, towarzyszące jamie ofiarnej oraz 2 studnie. Najliczniejsze zabytki drewniane to różnego rodzaju elementy budowlane: fragmenty pni lub gałęzi z śladami cięcia lub strugania, belki, paliki, dranice. Najciekawsze, choć nieliczne, są drewniane fragmenty przedmiotów. Wśród nich warto wymienić: drewniane miecze do rozbijania lnu, pałkę, haki, czopy drewniane, szprychę koła, sześciokątne płyty, belkę i dranicę z otworami, łukowato ukształtowaną rękojeść, misę, półwytwór dzieży oraz fragment drzewca włóczni.
Źródło:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2015, 7; 61-76
0137-3285
Pojawia się w:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Investigations conducted in 2014 at the settlement in Kryspinów, site no. 3, com. Liszki
Badania prowadzone w 2014 roku na osadzie w Kryspinowie, st. 3, gm. Liszki
Autorzy:
Byrska-Fudali, Małgorzata
Fudali, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/442546.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
Tematy:
Przeworsk culture
younger pre-Roman period
Roman period
settlement
handmade pottery
fibulae
coin
Opis:
In the course of the excavations conducted in 2014 at site no. 3 in Kryspinów, com. Liszki, the north-eastern zone of the Przeworsk settlement was investigated. The settlement in question, and the northward located cemetery dated to the same period, was investigated by the Institute of Archaeology of the Jagiellonian University in Krakow, in the years 1968–1998. The research presented here covered an area of ca. 16.5 ares, and resulted in the discovery of 186 archaeological features, mostly semi-dugouts and postholes. In the east, the settlement was adjacent to a bank running along the paleochannel of the Vistula river. Towards the north-east and north, the alignment of encountered features was not very dense, which may be due to fact that the investigations merely caught the fringes of the settlement. The trenches located in the southern part of the explored area were characterised by a great accumulation of features and artefacts. Almost three thousand fragments of pottery were obtained. They were mainly discovered within the fills of features, although some of them were also found within the cultural layer up to 40 cm thick. Among the metal artefacts, a Trajan denarius and five fibulae were especially noteworthy. The great majority of pottery represented forms typical of the Przeworsk culture. Based on the dating of ceramic vessels, this part of the settlement should be dated to the period from the A3 phase of the younger pre-Roman period until the C1a phase of the Roman Period. The archaeological material obtained from the cultural layer contained artefacts dated to other cultural units as well, such as those of the Neolithic, Bronze and Middle Ages.
W trakcie badań w 2014 roku rozpoznano północno-wschodni obszar osady kultury przeworskiej na st. 3 w Kryspinowie, gm. Liszki. Osada ta, jak również leżące na północ cmentarzysko z tego samego okresu, była badana w latach 1968–1998 przez Instytut Archeologii UJ. Powierzchnia obecnych badań wyniosła około 16,5 ara. W trakcie badań wyeksplorowano 186 obiektów archeologicznych, głównie półziemianek i jam posłupowych. W stronę wschodnią osada opiera się o skarpę w stronę starorzecza Wisły. W stronę północno-wschodnią i północną obiekty występowały w dużym rozrzedzeniu, co może świadczyć o eksplorowaniu granic osady. Natomiast wykopy w części południowej charakteryzuje bardzo duże nagromadzenie obiektów i materiału zabytkowego. Pozyskano prawie 3 tysiące fragmentów ceramiki, pochodzących głównie z wypełnisk obiektów, a także z warstwy kulturowej, posiadającej miejscami miąższość do 40 cm. Wśród zabytków metalowych na uwagę zasługuje denar Trajana oraz 5 zapinek. Zdecydowana większość ceramiki jest charakterystyczna dla kultury przeworskiej. Na podstawie datowania ceramiki funkcjonowanie tej części osady należy datować na okres A3 młodszego okresu przedrzymskiego do fazy C1a okresu wpływów rzymskich. W materiale zabytkowym z warstwy kulturowej stwierdzono obecność zabytków także innych kultur, pochodzących z okresu neolitu, epoki brązu i średniowiecza.
Źródło:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2015, 7; 61-76
0137-3285
Pojawia się w:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Osada ludności kultury przeworskiej w rejonie historycznej części miasta Ciechanów, woj. mazowieckie
Settlement of the Przeworsk culture in the area of the historical part of Ciechanów, the Mazowieckie Voivodeship
Autorzy:
Machnio, Karolina
Affelski, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/896762.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
settlement
northern Mazovia
Ciechanów
Pre-Roman period
Przeworsk culture
Jastorf culture
Opis:
In the course of investment works conducted in the season of 2011 at the Jan Paweł II square in Ciechanów the remains of the population of the Przeworsk culture from the turn of the early and late and Pre-Roman period were discovered. In total 34 features of the Przeworsk culture were located, determined on the basis of ceramic material or by the stratigraphic context. The features included 11 postholes, 22 utility pits and storage pits and one hearth. Altogether, a set of 922 ceramics fragments was obtained, of which 93% comes from fills of the features. It demonstrates (typical of this type of materials) co-existence of styling trends typical of old pre-Roman tradition coming from the Jastorf and the Pomeranian and early Pre-Roman area, connected with the La Tene tradition. From the point of view of the development of the Przeworsk culture settlement functioning was determined as phase A1, not later than phase A2, therefore the post in Ciechanów becomes an important point of the turn of the early and late Pre-Roman period on the settlement map of the northern Mazovia.
Źródło:
Raport; 2014, 9; 207-239
2300-0511
Pojawia się w:
Raport
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Two fibulae from the Early Iron Age found out of context in eastern Wielkopolska
Dwie fibule z wczesnej epoki żelaza odkryte bezkontekstowo we wschodniej Wielkopolsce
Autorzy:
Kaczmarek, Maciej
Wawrzyniak, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498035.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
Early Iron Age
fibulae
Hallstatt period
Greater Poland
chronology
Older Pre-Roman period
Źródło:
Analecta Archaeologica Ressoviensia; 2016, 11; 261-274
2084-4409
Pojawia się w:
Analecta Archaeologica Ressoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Blisko natury. Przyroda w wierzeniach starożytnych Celtów
Close to Nature. Environment in the beliefs of ancient Celts
Autorzy:
Dobrska, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32466437.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Fundacja PSC
Tematy:
the Celts
pre-Roman period
Celtic religion
places of worship
zoomorphic motifs
Opis:
The subject of the text oscillates around the beliefs of the ancient Celts, in particular the question of the attachment of these peoples to the natural world. It is impossible to speak of a precise diagnosis of the problem, because of the limited number of historical sources. The knowledge is provided by the results of archaeological research, which involves quite a number of monuments related to the Celtic material culture. The text will discuss such issues as: sacred groves in the Celtic world, the cult of springs and water reservoirs, as well as totemistic worship of specific animal or plant species. It is necessary to cite the content created by ancient chroniclers and some monuments related to the rituals of the Celts.
Źródło:
Alcumena. Pismo Interdyscyplinarne; 2021, 2(6); 5-16
2719-9851
Pojawia się w:
Alcumena. Pismo Interdyscyplinarne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bronze Tripartite Belt Hooks from Pomerania as Proof of Cultural Connections in the Late Pre-Roman and Roman Period
Autorzy:
Strobin, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/550994.pdf
Data publikacji:
2020-01-28
Wydawca:
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:
bronze tripartite belt hooks
Oksywie Culture
Jastorf Culture
Wielbark Culture
Late Pre-Roman Period
Roman Period
Opis:
Tripartite bronze belt hooks of type Kostrzewski III are indicators of female attire in the Late Pre-Roman Period in Pomerania. Here, belt hooks from 31 sites have been collected, all of them related to the Oksywie or Wielbark Cultures, or to the Oder Group of the Jastorf Culture. Finds from outside of Pomerania are also included as comparative objects. The most common form of such belt hooks in Pomerania was type IIIb, being in use from phase A2 of the Late Pre-Roman Period. Roughly at the same time, these belt hooks appeared in Brandenburg. Belt hooks of type IIIa are somewhat older, while belt hooks of type IIIc are younger, as they were in use from phase A3 up to phase B2 of the Roman Period. Chronology of the artefacts, indicates that Pre-Roman traditions persisted in the Roman Period, even though belt buckles had been already introduced.
Źródło:
Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 3-42
0043-5082
Pojawia się w:
Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The results of the rescue excavations conducted in 2012 at site 2 in Jakuszowice, Kazimierza Wielka commune, świętokrzyskie voivodeship
Autorzy:
Oziemska-Żmuda, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/442476.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
Tematy:
Przeworsk culture
Younger pre-Roman period
Roman period
settlement
rescue excavations
hand-made pottery
wheel-made pottery
Opis:
Rescue excavations conducted in 2012 at the site no. 2 in Jakuszowice, Kazimierza Wielka commune, have confirmed both the chronology of settlement development of the Przeworsk culture at the site and the agricultural character of this part of the settlement. Among the discovered features were storage pits accompanied by a few postholes and a fire-hearth, unfortunately partly damaged by more recent settlement related with the modern period phase of the development of the village. The retrieved artefacts (more than 6000) were exclusively pieces of ceramic vessels mostly belonging to the Przeworsk culture which were dated to the Younger pre-Roman period and Early and Late Roman period, and a few stone tools related with the Neolithic settlement and the Early Bronze Age. Moreover, numerous animal bones were found, which were the subject of separate archaeozoological analysis, as well as pieces of daub. Rescue excavations within the site were continued in the following months by the Kraków Team for Archaeological Supervision of Motorway Construction.
Źródło:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2013-2014, 5-6; 249-270
0137-3285
Pojawia się w:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
New considerations about meaning of the form and the conventional symbols found on monetary signs (6th-5th centuries BC)
Nowe uwagi o znaczeniu i zwyczajowych opisach środków płatniczych (VI-V wiek p.n.e.)
Autorzy:
Talmaţchi, Gabriel Mircea
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/584840.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Pontus Euxinus
pre-Roman period
monetary signs
trade
Morze Czarne
okres przedrzymski
znaki monetarne
handel
Opis:
One of the main questions to be put to the evidence is what is the connection between the shape of monetary signs in use and everyday reality in the sixth and fifth centuries BC. Also, if they were commercial items, what was their significance, because they don’t fully express the function of currency? Were they made in the shape of arrowheads without ultimately symbolizing anything of the purpose for which they were created? In fact, ‘arrowhead’ monetary signs represent measurable symbols, used in real trade transactions as a ‘standard’ in certain regions. They were established to act as a counterpart for quantities of goods, which were at the time in question grain and fish products. These two commodities seem to be the most sought after by the local population of Greek origin population. These monetary signs could represent, after a primary connection had been established by spindle-shaped arrowheads, through other stages too throughout the second half of the 6th century BC, evolve into other shapes, in the classic cases representations in the shape of cereal grain, or marine fish respectively. Our opinion is that the interpretation of these signs must have been unequivocal for the population of 6th and 5th centuries BC, or, more precisely the interpretation of their significance and destination. Here we are not referring to real arrowheads used in battle. In casting these monetary signs items the elements which were selected for local exchange were depicted in a selected shape. This means that the simplest one, an arrowhead, represents this symbolically, it is not a real weapon. They represent instead the exchange items for which they were created: cereals-wheat ears or wheat and barley grains, fishery products etc. These new considerations were suggested to us by the study of the monetary symbolism throughout the Greek world. Special attention has been given to the presence, on some of the “arrowhead” monetary signs of the first type (especially the cast monetary signs), of a series of symbols that could be linked, it is assumed, to some monetary workshops of the West-Pontic colonies. They appear chiefly, if not in their entirety, on the “arrowhead” signs in the shape of a laurel leaf, with elongated form with a prominence of central rib and edge.
Celem prezentowanych studiów jest rozważenie związku kształtu monetopodobnych form pieniądza charakterystycznych dla zachodniego i północnego wybrzeża Morza Czarnego z wytworami codziennego użytku. Uwagi odnoszą się do świata greckiego VI i V w. p.n.e. Pieniądz ten był środkiem płatniczym używanym w handlu, chociaż wydaje się, że nie w pełni oddawał on funkcje pieniądza monetarnego. Pieniądze w kształcie grotów strzał nie muszą symbolizować celu militarnego, dla którego pierwotnie zostały stworzone. W rzeczywistości znaki pieniężne w formie grotów strzał to możliwy do policzenia środek pieniężny używany w gospodarce, przede wszystkim w handlu, przy zastosowaniu rozmaitych „standardów” regionalnych. Zostały one wykreowane jako równoważniki dóbr, w tym czasie w pierwszej kolejności zboża i ryb. Te grupy towarów były szczególnie pożądane przez Greków i znaki pieniężne wydają się być szczególnie powiązane z nimi, także poprzez ich formę („groty strzał” w formie liścia przypominające kształtem ziarno). Dlatego uznano za celowe zaproponowanie bardziej jednoznacznej oceny tych znaków pieniężnych, ich znaczenia i przeznaczenia na tle sytuacji właściwej dla VI I V w. p.n.e. Po prostu skorzystano z popularnych wzorów, aby stworzyć środek ułatwiający wymianę. Opinię tę wspierają studia z zakresu ikonografii greckiej.
Źródło:
Acta Archaeologica Lodziensia; 2015, 61; 23-36
0065-0986
2451-0300
Pojawia się w:
Acta Archaeologica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miecz obosieczny z okolic Bydgoszczy. Krótki przyczynek do badań nad uzbrojeniem w okresie przedrzymskim
Autorzy:
Kaczmarek, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631393.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
DOUBLE-EDGED SWORD
EARLIER PRE-ROMAN PERIOD
WARRIORS
CELTS
BARBARICUM
CONTACTS
OKSYWIE CULTURE
PRZEWORSK CULTURE
Opis:
The analysed sword, discovered in one of the lakes in the environs of Bydgoszcz, found now in the collection of MPPP in Gniezno, is to associated with the earlier pre-Roman period.   It may be classified as type II two-edged sword from the aforesaid period, after typology suggested by P. Łuczkiewicz. His chronology, following typological analysis and analogous finds in the areas of the Oksywie and the Przeworsk culture should be estimated as phase  A2 – A3. The most proximate analogy comes from the area of Cuiavia, where, in similar conditions, a sword was discovered in Inowrocław-Mątwy (recovered from the Noteć river). A singular feature of the sword is the armourer’s mark which permits to ascribe it to a Celtic workshop. The sword from Bydgoszcz was probably made in a local workshop, in imitation of the Celtic swords. The occurrence of two-edged swords on the areas inhabited by Celts has a mass character, which is probably why swords of this type in the lands  of Poland need to be associated with their temporary presence in Silesia and in Małopolska, or with the strong influence of the Latenian culture streaming from the south of Europe. A double-edged was a basic weapon, and of huge significance, which corresponded with the Celtic model of armament. Its co-occurrence with a weapon of a different kind reflected various groups of warriors, perhaps it existed not only as a weapon but also as a manifestation of a certain social status. The analysed sword supplements the group of finds of the type for earlier pre-Roman period, and may attest to a contact of societies inhabiting the basin of the Oder and the Vistula with Celts, also with regard to other areas of life.   
Źródło:
Studia Europaea Gnesnensia; 2012, 5; 157-164
2082-5951
Pojawia się w:
Studia Europaea Gnesnensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Skarby z lamusa. Ciekawe materiały z miejscowości Łady Nowe, pow. sochaczewski
Dusted-off Treasures. Interesting Artefacts from the Village of Łady Nowe, Sochaczew County
Autorzy:
Czarnecka, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048959.pdf
Data publikacji:
2021-12-20
Wydawca:
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:
zapinka
młodszy okres przedrzymski
umbo
nietypowe noże
Late Pre-Roman Period
brooches
atypical knives
shield-bosses
Opis:
W 1938 do zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego przekazano zabytki pochodzące z miejscowości Łady Nowe, pow. sochaczewski. Są to dwa niewielkie naczynia gliniane[ryc. 8; 9], żelazna zapinka [ryc. 1], dwa noże [ryc. 2; 3], grot [ryc. 4], uszkodzone umbo [ryc. 5; 6], oraz kawałki nadtopionej blachy brązowej, zapewne pozostałości naczynia brązowego. [ryc. 7] Najwcześniejszą chronologię ma żelazna zapinka o konstrukcji środkowolateńskiej zbliżona do odmiany B wg J. Kostrzewskiego, zdobiona kulką i głębokim wgłębieniem na nóżce, które mogło służyć do zamocowania dodatkowego elementu zdobniczego – kawałka koralu, szkła albo kości. Najbliższe analogie to zapinka z grobu popielnicowego w Wilczej Wólce, pow. piaseczyński [ryc. 10:1] i fibula z Gradowa, pow. radziejowski [ryc. 10:2]. Są one najprawdopodobniej importami z kręgu cywilizacji celtyckiej. Znaleziska z ziem polskich, datowane na fazę A1, wiązane są często z kulturą jastorfską. Nietypowym znaleziskiem jest uszkodzony, nóż żelazny, o szerokim ostrzu z prostym tylcem przechodzącym w tulejkę. [ryc. 2] Podobne narzędzie znaleziono na datowanym na młodszy okres przedrzymski cmentarzysku kultury przeworskiej w Zagorzynie, pow. kaliski.[ryc. 11:4]. Są spotykane wśród narzędzi celtyckich, choć nie są to znaleziska częste. [ryc. 11:3] Analogie do noża z tulejką pochodzą też z cmentarzyska Kraghede, w północnej Jutlandii. W grobach A i 8 znaleziono podobne przedmioty [ryc. 11:1] Związki tzw. grupy Kraghede z kulturą przeworską i jastorfską są potwierdzone w ceramice, być może jest to kolejny przykład tych nawiązań. Funkcja tych noży pozostaje niejasna. Mogły być symbolem prestiżu służąc, zdaniem niektórych badaczy, do ćwiartowania zwierząt ofiarnych albo do dzielenia mięsa na ucztach. Znaleziska z Kraghede zostały określone jako one-edged lance head. Mogło to być też wyspecjalizowane narzędzie o nieznanej obecnie funkcji. Zachowany fragmentarycznie drugi nóż z Ład Nowych ma szerokie ostrze i jednostronnie wyodrębniony trzpień do rękojeści. Datowany jest na młodszy okres przedrzymski. [ryc. 3] Z żelaznego grotu zachowana jest tylko tulejka i fragment liścia tak niewielki, że nie można określić jego kształtu, typu ani chronologii [ryc. 4]. Z żelaznego umba zachował się tylko fragment kaloty z wąskim, tępo zakończonym kolcem, wmontowanym w otwór w kalocie i zaklepanym od wewnątrz. [ryc. 5; 6] Brak kaloty, kołnierza i nitów utrudnia jednoznaczne określenie typologiczne, a co za tym idzie chronologię tego przedmiotu. Tępo zakończone kolce są charakterystyczne zarówno dla umb datowanych na młodszy okres przedrzymski, określanych jako typ 7, wg typologii D. Bohnsacka, jak i dla umb datowanych na wczesny okres wpływów rzymskich, typ 7a wg M. Jahna. Kolce w egzemplarzach z fazy A3 najczęściej mocowane są do blachy kaloty za pomocą nitów. Technika zgrzewania nie wymagająca użycia nitów jest charakterystyczna dla egzemplarzy z fazy B2 wczesnego okresu wpływów rzymskich, ale była znana i mogła być stosowana już w młodszym okresie przedrzymskim. W miejscowości Łady Nowe najprawdopodobniej istotnie było cmentarzysko ciałopalne kultury przeworskiej, o czym świadczy sposób zniszczenia niektórych przedmiotów. Datowane jest na młodszy okres przedrzymski, może również później. Niestety nie można ustalić zespołów grobowych i omówione bardzo ciekawe znaleziska muszą być traktowane jako kolekcja zabytków.
In 1938, a collection of artefacts from the village of Łady Nowe (currently Łady), Sochaczew County, was presented to the State Archaeological Museum. It consists of two small earthenware vessels (Fig. 8, 9), an iron brooch (Fig. 1), two iron knives (Fig. 2, 3), an iron spearhead (Fig. 4), a damaged iron shield boss (Fig. 5, 6) and melted bronze sheet fragments, probably from a vessel (Fig. 7). The earliest-dating artefact is the iron brooch of the Middle La Tène construction, resembling Kostrzewski variant B. It is decorated with a round knob and a distinct depression on the foot, which could have been used to affix an additional decorative element – a piece of coral, glass or bone. Its closest analogies are a brooch from a cremation grave at Wilcza Wólka, Piaseczno County (Fig. 10:1) and a fibula from Gradowo, Radziejów County (Fig. 10:2), dated to phase A1. They are most probably imports from the Celtic culture circle; in Poland, they are attributed to the Jastorf Culture. The damaged iron knife with a wide blade and straight back transitioning into a socket (Fig. 2) is an unusual find. A similar tool was found at the Przeworsk Culture cemetery at Zagorzyn, Kalisz County, which is dated to the Late Pre-Roman Period (Fig. 11:4). Such knives are encountered among Celtic tools, although they are not common finds (Fig. 11:3). Their function remains unclear. They may have been a symbol of prestige, used, according to some researchers, to quarter sacrificial animals or cut meat at feasts. Other analogies to the socketed knife come from graves A and 8 (Fig. 11:1) at the Kraghede cemetery in northern Jutland; however, there they were described as a one-edged lance head. It may also have been a specialised tool of currently unknown purpose. The associations of the so-called Kraghede group with the Przeworsk and Jastorf Cultures are confirmed in pottery, and, perhaps, this is another example of these connections. The fragmentarily preserved second knife from Łady Nowe has a wide blade and tang defined on one side (Fig. 3). It is dated to the Late Pre-Roman Period. In the case of the iron spearhead, only the socket and a fragment of the blade have been preserved; the latter is so small that its shape, type and chronology cannot be determined (Fig. 4). The iron shield boss survives only in a fragment of the dome with a narrow, blunt spike, which was inserted into a hole in the dome and hammered flat on the inside (Fig. 5, 6). The lack of the dome, flange and rivets makes it difficult to clearly determine the typology and, in turn, the chronology of this object. Blunt spikes are characteristic of both the shield bosses dated to the Late Pre-Roman Period, identified as Bohnsack type 7, as well as the ones representing Jahn type 7a and dating to the Early Roman Period. In the case of phase-A3 specimens, spikes are usually riveted to the dome. The welding technique, which did not require rivets, is characteristic of specimens from phase B2 of the Early Roman Period; however, it was known and may have been used already in the Late Pre-Roman Period. The archaeological site from Łady Nowe was most probably a cremation cemetery of the Przeworsk Culture, as some of the objects were burnt. It is dated to the Late Pre-Roman Period, possibly also later. Unfortunately, the very interesting finds discussed here cannot be allocated to grave assemblages and must be treated as an artefact collection.
Źródło:
Wiadomości Archeologiczne; 2021, LXXII, 72; 159-170
0043-5082
Pojawia się w:
Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Late La Tène scabbards with openwork decorative fittings
Późnolateńskie pochwy mieczy z ażurowymi okładzinami
Autorzy:
Czernecka, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/442505.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
Tematy:
scabbard
Celtic imports
Late pre-Roman/Early Roman period
Opis:
Metal scabbards decorated with open work plates (mostly copper alloy, rare silver, exceptionally iron), dated to the turn of the 1st century AD, were found on a vast area from the west of Rhine through middle Europe to Bulgaria and Slovenia. The considerable part of these sheaths was discovered on the territories of the central and northern Europe inhabited by Germanic tribes, where they are treated as Celtic imports. Most of them were made of two iron sheets, often with additional bronze/brass sheet in front, and a high, ladder-form chape with boat-form or with spur-like end. Despite many similarities, there are differences in quality of execution, stylistic form, used motifs in the decorative plates and also in the construction of the scabbards. The general idea of these scabbards – metal sheets, bell shaped mouth, way of suspending, is undoubtedly rooted in Celtic tradition. They were produced, most probably in new Roman provinces, former Celtic regions. The Thraco-Dacian territory is also not excluded. Such scabbards were luxury goods, and could function as ceremonial gifts for allies or clients. Beside scabbards with fine opus interasile decorated plates, there is a group of scabbards decorated with openwork grid pattern, made solely of iron, known exclusively from the Przeworsk culture, Oksywie culture and the Elbian circle and dated to the phase A3. They were not unsuccessful imitation of high quality objects, but objects inspired by a Celtic style or “fashion” of decorating scabbards with open work, executed most probably, by local smiths in favourite material – iron.
Pochwy mieczy, zdobione w górnej części nakładaną ażurową płytką z rozbudowanym ornamentem pojawiają się u schyłku okresu lateńskiego na rozległym obszarze od terenów położonych na zachód od Renu przez Europę środkową po Bułgarię i Słowenię (ryc. 1), a więc na obszarach celtyckich, sąsiadujących z nimi germańskich, oraz dackich i trackich na południowym wschodzie. Mimo licznych podobieństw nie tworzą całkowicie homogenicznej grupy. W dotychczasowych opracowaniach wyróżniano dwa podstawowe warianty: pochwy z nakładaną płytką ażurową ze skomplikowanymi motywami zdobniczymi, których wykonanie wymagało dużych umiejętności i posiadania odpowiednich narzędzi, a także grupę pochew zdobionych prostym motywem nałożonej kratki, wykonanych wyłącznie z żelaza, i uważanych, poczynając od J. Wernera (1977, 383), za lokalne naśladownictwo. Egzemplarze z okładzinami z wyrafinowanym opus interrasile występują zarówno na stanowiskach związanych z kulturą lateńską, jak i na obszarach poza jej zasięgiem, gdzie traktowane są jako importy. Prawie wszystkie pochodzą z cmentarzysk, trzy z depozytów wodnych (por. katalog) Dotychczasowe próby podziałów typologicznych (Werner 1977; Böhme-Schönberger 1998) uwzględniały tylko stylistykę i sposób wykonania ażurowych okładzin pomijając całą konstrukcję pochwy. Jednak sposób wykonania samej pochwy jest równie ważnym elementem, pozwalającym na ustalenia chronologiczne, a także dającym możliwość identyfikacji ewentualnych warsztatów. Nakładane okucia ażurowe mogły być wykonywane osobno i montowane (lub nie) na gotowych pochwach (Bochnak, Czarnecka 2005, 32; Harasim 2013, 19). Płytki ażurowe o podobnej formie zakładano na pochwy różniące się szczegółami konstrukcji (trzewik, zawieszka), z drugiej strony, na identycznych pochwach pojawiają się okładziny różniące się detalami wykonania. Najczęściej pochwy złożone są z dwóch blach żelaznych, lub żelaznej spodniej i wierzchniej wykonanej ze stopu miedzi, połączonych za pomocą okuć bocznych. Charakterystycznym elementem jest wysoki trzewik zaopatrzony w poprzeczne szczebelki tworzące drabinkę sięgającą, na ogół, 2/3 wysokości pochwy. Zakończenia trzewika mają różny kształt. Wcześniejszy chronologicznie wydaje się typ łódkowaty. Taki trzewik mają również okazy zdobione ażurowymi nakładkami (ryc. 2:1, 8:1, 2). Najczęściej zakończenie ma formę ostrogowatą (ryc. 2:2–4). Późniejsze egzemplarze mają półkolisty trzewik uformowany poprzez zagięcie spodniej blachy na wierzchnią, które określam jako typ Zemplin (Czarnecka 2014, ryc. 4) (ryc. 2:5). Te egzemplarze wykonane są w całości ze stopu miedzi, wyjątkowo ze srebra. Zawieszki mają lateńską formę prostokątnej przewleczki przymocowanej dwoma płytkami z nitami. Nakładane ozdobne ażurowe płytki najczęściej były wykonane ze stopu miedzi, rzadziej srebra (ryc. 6:8, 15) i zupełnie wyjątkowo z żelaza (ryc. 6:10, 11). Mają różną długość, na ogół 12–16 cm, kształt górnej krawędzi odpowiada zazwyczaj kształtowi wylotu pochwy – prosty lub, częściej, dzwonowaty. Ornament składa się z dwóch lub trzech pól. Część centralna, największa, składająca się z pięciu pionowych pasm elementów w układzie: arkadka pozioma – łącznik – owal centralny – łącznik – arkadka pozioma (ryc. 6:1–11). W kilku przypadkach pojawił się motyw koła (ryc. 7:1–5). Motyw podwójnego S, dość charakterystyczny dla ozdób celtyckich, w tym również (wcześniejszych wprawdzie) pochew pojawił się w dwóch przypadkach (ryc. 6:1.2). Dość wyjątkowy jest motyw równoramiennego krzyża, znany z zachowanej fragmentarycznie okładziny pochwy z Kopaniewa. Znane są też ażurowe nakładki odbiegające formą i doborem wzorów od omówionych powyżej, niemniej należące do tego samego szerokiego kręgu pochew zdobionych ornamentem ażurowym (np. Lamadelaine, Metzler-Zens, Meniel 1999, tabl. 20, 21). (ryc. 8, 1). Inny rodzaj okładzin należących do grupy pochew z ozdobnymi ażurowymi płytkami to, zaproponowany przez J. Wernera (1977, 382, 383), typ Wabenmuster, „plaster miodu” zbudowany z zestawionych ze sobą niskich sześciokątów. Żelazny egzemplarz takiej płytki umieszczonej na pochwie miecza pochodzi z grobu 3 z cmentarzyska w Mutynie (Terpilovskij 2014, ryc. 6:3) (ryc. 9:4) i z cmentarzyska Zaguminki-Zvenigorod, na Ukrainie (Svešnikov 1957, ryc. 21:1; Kokowski 1999, ryc. 6) (ryc. 9:3), a także z cmentarzyska kultury oksywskiej w Rządzu (Rondsen), 1/1883 (Bohm 1985, 5; Anger 1890, 11, tabl. 16:20; Czarnecka 2007b, ryc. 4) (ryc. 9:2). Istnienie wzoru „plastra miodu” w środowisku celtyckim potwierdzają ażurowe płytki znalezione na oppidum Bibracte (Bochnak, Czarnecka 2005, ryc. 5, 6) (ryc. 9:1). Sądzę, że można, choć z pewną ostrożnością, wyróżnić jeszcze jeden dotychczas niezauważony rodzaj zdobienia ażurowych okładzin złożony z pasm pionowych niewielkich prostokątów i kwadratów oddzielonych poziomymi listwami zdobionymi poziomymi rytymi liniami i małymi punktami. Brak motywów arkadek czy perełkowań, niemniej jest to wzór bardziej rozbudowany niż zwykła prosta kratka. Należą tutaj pochwy z Szentendre/Pomaz (Hunyady 1942, tabl. 44:5; Hellebrandt 1999, 35–36, tabl. 4:4) i Kostieva (Tackenberg 1929, 270, ryc. 135) (ryc. 11:1, 2). Taki motyw pojawił się też na niekompletnie zachowanych okładzinach z Łuczki (Lučka) i Tuczna. Są one jednak zachowane tylko w niewielkich fragmentach, nie można więc wykluczyć, że są to pozostałości ozdobnych płytek z bogatym ornamentem. Jeszcze inną, rzadko spotykaną formą zdobienia płytek opus intrerrasile jest wykorzystanie motywów krzywolinijnych, stylizowanej wici roślinnej. Taki ornament pojawił się na okładzinie pochwy miecza z Goeblingen Nospelt, grób C (ryc. 13). Na krótkim mieczu (sztylecie) z inhumacyjnego grobu w Palluau-sur-Indre (Coulon, Cufez 1976, ryc. 2:1, 2, 4; 3; Bulard 1980, ryc. 4:2) zachowały się fragmenty brązowej ażurowej okładziny z motywami połączonych dużych S-ów (ryc. 14:1.1a). W łącznikach pomiędzy nimi znajdują się niewielkie otworki (na nity?). Niezwykle interesujące jest, że fragment bardzo podobnej ażurowej nakładki pochodzi z cmentarzyska kultury lipickiej w Bolotni na Ukrainie, z ciałopalnego grobu 61 (ryc. 14:2.2a). Do grupy ażurowych okładzin z nietypowym wzorem dodać można znalezisko z Bułgarii, z bogatego trackiego cmentarzyska Čatalka (Stara Zagora). J. Werner (1977, 393, ryc. 19) Srebrna płytka opus interrasile została wykonana przez wysokiej klasy specjalistę złotnika-kowala, w nieco innym stylu niż dotychczas omawiane egzemplarze. Należy przyjąć istnienie więcej niż jednego centrum produkcji tych przedmiotów, ze względu zarówno na różnice w konstrukcji samych pochew i w drugorzędnych cechach stylistycznych okładzin, jak i rozrzut terytorialny oraz chronologiczny. Jednym z takich centrów był zapewne „kraj Trewerów”, obecny Luksemburg (Goeblingen Nospelt, 2 razy, Titelberg, Lamadelaine) i sąsiadujący rejon ujścia Mozeli do Renu (Büchel, Wederath i nieco dalej Badenheim). Drugim wyraźnym skupieniem jest niewątpliwie Noricum z dwoma pochwami z samego Magdalensbergu, i ziemie Taurysków ze Słowenii, skąd pochodzą znaleziska takich militariów ze Strmec Bela Crkev i rzeki Ljubljanicy, a także z cmentarzyska Verdun, grób 131 (Istenič 2010, ryc. 10). Kolejne skupisko wyodrębnia się w Bułgarii. Uderzający brak tak zdobionych pochew z terenu Czech czy górnego Renu związany jest, zapewne, z odmiennym obrządkiem pogrzebowym i brakiem cmentarzysk. Bardzo nieliczne są znaleziska pochew z ażurowymi okładzinami na obszarach celtyckich z Galii czy Brytanii. Poza obszarem kultury lateńskiej, wyraźne skupisko omawianych militariów jest na wschodniej Słowacji (3 egzemplarze z Zemplina), i zachodnia Ukraina (Zaguminki, Łuczka, Bołotnia). Zapewne należy dołączyć znalezioną na tym terenie pochwę z Hryniowa, z znacznie bogatszą, bo z ornamentem figuralnym, dekoracją. Znaleziska te, prawdopodobnie wiązać się mogą z wpływami lub nawet osadnictwem dackim. Należy je traktować, podobnie jak egzemplarze znane z obszarów kultury przeworskiej, oksywskiej i grupy Gross Romstedt, jako niewątpliwie importy. Tylko część omawianych pochew pochodzi z zespołów zwartych, umożliwiających datowanie. Większość datowana jest na fazę LT D2 do czasów Augusta, a na obszarze Barbaricum na fazę A3 do poczatków fazy B1. Najwcześniejsze wydają się groby z zachodniej, nadreńskiej strefy ich występowania. Wśród pochew z opus interasile znalezionych na obszarze kultury przeworskie najwcześniej, na fazę A2/A3 i początek A3, datowane są grób 3 z Wesółek i grób 301 z Kamieńczyka. Nieco później, na schyłek A3 można datować Wesółki, grób 50, a na początek B1 – grób 147/1937 z Witaszewic, a także znaleziska z Łuczki i Zaguminek. Pochwy zdobione okładziną opus interrasile znalezione na obszarze kultury przeworskiej i oksywskiej to niewątpliwie importy. Powstaje jednak pytanie, czy są to importy celtyckie (lateńskie) czy też rzymskie? Oczywiście same przedmioty należą bez wątpienia do tradycji militariów i stylistyki czy estetyki celtyckiej – w sposobie wykonania (metalowe blachy) i zdobienia – dobór motywów i sposób wykonania. Niemniej, chronologia wskazuje, że mogły być wytwarzane w warsztatach na terenach zajętych przez Rzymian i będących już administracyjnie częścią państwa rzymskiego (Werner 1977; Istenič 2010, 145; Czarnecka 2014, 74). Funkcjonowanie warsztatów płatnerskich czerpiących z umiejętności i tradycji celtyckich, ale przyjmujących pewne techniki rzymskie potwierdzać mogą nieliczne wprawdzie znaleziska łączące rozwiązania techniczne charakterystyczne dla obu kultur. Przykładem może być okaz z Amiens, Square Jules Bocquet (Maheo 1979). Jest to pochwa krótkiego miecza (gladiusa) z osady (obozu rzymskiego?), z trzewikiem zakończonym kulką i ażurową okładziną zaopatrzona w typową dla egzemplarzy lateńskich zawieszką z prostokątną przewleczką i płytkami mocującymi, umieszczoną na spodniej ściance. Jeszcze ciekawsze jest nowe znalezisko z ziem polskich – brązowa pochwa z cmentarzyska kultury przeworskiej z Orenic (Czarnecka, Siciński 2015). Innym przykładem łączenia dwóch tradycji może być okładzina pochwy, niestety z nieznanej miejscowości, niedawno restaurowanej w RGZM w Moguncji (Miks 2015) (ryc. 17:2). Ma ona bogatą dekoracją figuralną, dwa pola: z gryfem i z jeźdźcem dokładnie odpowiadają motywom z pochwy z Hryniowa (Ryc. 17:1). Dwa pozostałe to przedstawienia w stylu rzymskim – postać nagiego bóstwa (?) i odcisk z falery z przedstawieniem cesarza (Miks 2015, ryc. 4). Omawiane pochwy robią wrażenie towarów luksusowych, ich wykonanie wymagało umiejętności i wkładu pracy. Niewątpliwie robione były na zamówienie albo z przeznaczeniem dla szczególnych klientów – wodzów, przedstawicieli elit związanych pochodzeniem czy tradycją z kulturą lateńską, Celtami. Przykładem sygnalizującym udział w jakieś wydarzeniach politycznych może być unikatowe cmentarzysko małej grupy wojowników w Mutynie (Terpilovskij, Zharov 2013; Terpilowskij 2014), bardzo bogato wyposażone w zestawy militariów najwyższej rangi, w tym hełmy, i naczynia brązowe. Jako szczególny dar dla sojusznika traktować można omawianą powyżej pochwę z nieznanej miejscowości z kombinacją przedstawień figuralnych (Miks 2015, 296). Oprócz omówionych pochew z płytkami opus interrasile, znamy też dość liczne (kilkanaście sztuk) znaleziska żelaznych pochew z żelaznymi okładzinami ze znacznie prostszym wzorem określanym jako Gittermuster, kratka. Tworzą wyraźnie wydzielającą się grupę znalezisk pochodzących prawie wyłącznie z obszarów kultury przeworskiej, oksywskiej i Germanów nadłabskich, natomiast niewystępujących na terenach kultury lateńskiej. Na kilku egzemplarzach można zaobserwować podział ornamentu kratki na strefy boczne – poziomych prostokątów i strefę centralną, którą tworzy pionowe pasmo kwadratów (ryc. 18:1–5.9). W przypadku egzemplarza z Oblina, z grobu 297, pionowe poprzeczki są zdobione nacinaniem, a poziome głębokim skośnym facetowaniem, co daje efekt sekwencji esek. Identyczne zdobienie ma okładzina z Łubnic, zaopatrzona w dolnej części w dodatkowe elementy zdobnicze. Unikatowy charakter ma brązowa nakładka pochwy z Hedegård (Madsen 1999, ryc. 26) (ryc. 19:3). Ich relacja do znalezisk należących bezsprzecznie do wytworów kultury lateńskiej jest przedmiotem dyskusji. Przez J. Wernera (1977, 383) i innych badaczy (Bockius 1991, 289; Böhme-Schönberger 1998, 238) zostały uznane za lokalne naśladownictwo bardziej wyrafinowanych lateńskich pierwowzorów. Sądzę jednak, że są to niezależnie wypracowane elementy dekoracyjne nawiązujące do zwyczajów zdobienia i estetyki swojego czasu i milieu kulturowego. Pojawiają się w tym samym czasie (początek fazy A3) co najwcześniejsze pochwy z ozdobnym ażurem i stanowią osobny, inny sposób dekoracji. Wszystkie płytki z zachowaną górną częścią mają kształt dzwonowaty, zapewne odpowiadające kształtowi wylotu pochwy. Wszystkie zachowane w całości egzemplarze pochew, z wyjątkiem Hedegård i Łubnic mają wysokie, (do 2/3 długości pochwy, lecz nie więcej) drabinkowate trzewiki z ostrogowatym zakończeniem. Mają one różne, mniej lub bardziej rozbudowane formy, zakończenia mogą być sztabkowate lub wachlarzowate, niekiedy dodatkowo zaopatrzone w elementy dekoracyjne. Wyraźna koncentracja takich trzewików jest na terenach poza obszarem kultury lateńskiej, niemniej spotykane są również w tym okresie na terenach rdzennie celtyckich zarówno zachodnich (np. Büchel, Bad Nauheim, Kr. Wetterau), jak i pd. wschodnich (Verdun, gr. 37, Kostievo). Ciekawych obserwacji mogą też dostarczyć zawieszki. Przy dokładniejszej obserwacji można dostrzec powtarzalność pewnych – pozornie przypadkowych rozwiązań. Sądzę, że właśnie te drugorzędne szczegóły, takie jak omawiany sposób mocowania poprzeczki czy asymetryczny występ na zakończeniu trzewika mogą wskazywać na pochodzenie z jednego warsztatu tych, dość podobnych pochew. Nie da się utrzymać podziału ozdobnych okładzin pochew na dwie wyraźnie rozdzielone grupy: dobrej jakości z wypracowanym, skomplikowanym ażurem z wzorami arkadek, wykonane ze stopu miedzi oraz gorszej jakości, nieskomplikowane, żelazne proste kratki (Łuczkiewicz 2006, 192). Pośród egzemplarzy grupy pierwszej można wskazać wytwory różnej jakości, niekiedy o uproszczonej formie lub w ogóle o innym zestawie motywów – bez arkadek i perełkowanych elementów, Również wzór „kratki” (Gittermuster) w większości przypadków nie jest „kratką”, w sensie poziomych i pionowych prętów przecinających się, w równych odstępach, pod kątem prostym. Omawiane pochwy różnią się między sobą starannością wykończenia, bogactwem detalu, co może po prostu świadczyć o indywidualnych umiejętnościach poszczególnych kowali, ich zaangażowaniu w wykonanie tego konkretnego egzemplarza, mogło się też przekładać na ich cenę.
Źródło:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2016, 8; 85-142
0137-3285
Pojawia się w:
Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies