Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Kamieniec Podolski," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-31 z 31
    Tytuł:
    Twierdza Kamieniec Podolski w XVIII w. na tle polskiej fortyfikacji na ziemiach zagrożonych najazdami Turków i Tatarów
    Autorzy:
    Nowak, Theo.
    Powiązania:
    Fortyfikacja 1995, T. 1, s. 25-[36]
    Data publikacji:
    1995
    Tematy:
    Architektura obronna Polska 18 w. materiały konferencyjne
    Twierdze historia Kamieniec Podolski 18 w. materiały konferencyjne
    Opis:
    Materiały z konferencji "O skuteczną ochronę fortyfikacji historycznych", Zamość 16-18.V.1991 r.
    mapki; Sum., Zsfg.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    The Berlin plans of Kamianets-Podilskyi
    Autorzy:
    Opyrchał, Leszek
    Opyrchał, Urszula
    Nahnybida, Ruslan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2074681.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-22
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    Kamianets-Podilskyi
    Kamieniec Podolski
    fortress
    historical cartography
    Opis:
    The article discusses five manuscript plans of Kamianets-Podilskyi which are present in Berlin. Four of them are available in the collections of the Staatsbibliothek zu Berlin (The Berlin State Library) and one – at the Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesits (Secret State Archive of Prussian Cultural Heritage). Despite the fact that the list of maps and plans of areas present in the former socialist countries in Europe was published in 1976, these plans remained unknown to both, Polish and Ukrainian researchers analysing the history of fortification. Three of the discussed four plans are especially important. The first one is the plan by Christian Dahlke, an engineer who fortified Kamianets-Podilskyi, the later commanding officer of this fortress. The second one is an anonymous plan from 1740, most probably created during the inspection of the fortress reinforcements which was carried out by Saxon engineers. The third one is the plan by G. de Hundt. Identical versions of this plan are located in Cracow, in Vienna and in Moscow. Due to the fact that both, Austria as well as Russia, conducted military activities in Podolia in the 18th century, nearly identical plans of the Kamianets-Podilskyi Fortress, present in the capitals of those countries, indicate that G. de Hundt worked not only for the Polish king, but also for foreign intelligences.
    Źródło:
    Historia i Świat; 2021, 10; 405-421
    2299-2464
    Pojawia się w:
    Historia i Świat
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The plan of Kamianets-Podilskyi from 1773
    Autorzy:
    OPYRCHAŁ, Leszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142405.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-09
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    Kamianets-Podilskyi
    Kamieniec Podolski
    fortress
    historical cartography
    Opis:
    The paper discusses a plan of the Kamianets-Podilskyi fortress from the year 1773, which has not been known until now. The performed analyses of the biographical notes of the Reibnitz family, demonstrated that the most probable author is Ferdinand Friedrich Christoph von Reibnitz, a standard-bearer and later captain of the regiment of royal infantry. The descriptions in the plan and the legend were made in German. The shape of the city and of the castles is represented in a very deformed way, however, the plan includes many details of the city surroundings, such as the locations of windmills or of the Evangelical and Jewish cemeteries. The errors in the representation of both castles, the new one and the old one, suggest that the discussed plan is a copy of the plan kept in Berlin, at the Prussian Privy State Archives.
    Źródło:
    Historia i Świat; 2022, 11; 361-371
    2299-2464
    Pojawia się w:
    Historia i Świat
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kamieniec Podolski : studia z dziejów miasta i regionu. T. 1
    Współwytwórcy:
    Dziubiński, Andrzej. Recenzja
    Kiryk, Feliks. Redakcja
    Data publikacji:
    2000
    Wydawca:
    Kraków
    Tematy:
    Konferencja naukowa nt.: Kamieniec Podolski. Studia z dziejów miasta i regionu (10.1997 ; Kraków, woj. małopolskie)
    Opis:
    Referaty polsko-ukraińskiej konferencji naukowej "Kamieniec Podolski. Dzieje miasta i regionu". Kraków, X 1997 r.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Sources for the history of the siege of Kamieniec Podolski in 1672
    Autorzy:
    WAGNER, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/517506.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    Kamieniec Podolski
    siege
    sources
    Polish-Turkish war
    Osman Empire
    Opis:
    The siege of Kamieniec Podolski in August 1672 was one of the crucial military events of Polish-Turkish war of 1672-1676. As a result of this event Osman Empire captured Podole together with Kamieniec Podolski and large part of right-bank Ukraine.
    Źródło:
    Historia i Świat; 2017, 6; 225-227
    2299-2464
    Pojawia się w:
    Historia i Świat
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Osiemnastowieczne plany Kamieńca Podolskiego z diariusza podróżnika Karstena Niebuhra (1773–1815)
    18th century plans of Kamianets-Podilskyi from the diary of the traveller Carsten Niebuhr (1773–1815)
    Autorzy:
    Opyrchał, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366515.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Kamieniec Podolski
    Karsten Niebuhr
    fortyfikacje
    plany miast
    Kamianets-Podilskyi
    Carsten Niebuhr
    fortifications
    town plans
    Opis:
    W artykule omówione zostały mało znane, rękopiśmienne plany Kamieńca Podolskiego. Zostały one wykonane przez Karstena Niebuhra w trakcie powrotu z jego arabskiej podróży. Plany są mało szczegółowe. Zaznaczono na nich: zamek, fortyfikacje miasta, kilka kościołów oraz ratusz.
    The article discusses the little-known manuscript plans of Kamianets-Podilskyi. They were made by Carsten Niebuhr while he was returning from his trip to the Arab world. The plans are very detailed. Marked on them are: the castle, fortifications, several churches and the town hall.
    Źródło:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2015, 60, 3; 69-76
    0023-5865
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Piotr Potocki, wojewoda bracławski — Hektor kamieniecki
    Piotr Potocki, the voivode of Bracław — the Hector of Kamieniec
    Autorzy:
    Nagielski, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2058077.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-17
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Kamieniec Podolski
    kampania żwaniecka
    Bohdan Chmielnicki
    kozacy
    Piotr Potocki
    the Żwaniec military campaign
    Chmielnicki
    Cossacks
    Opis:
    Syn hetmana koronnego Mikołaja Potockiego, po ojcu starosta kamieniecki, przed 1648 rokiem odznaczył się w batalii pod Kumejkami (1637) oraz Ochmatowem (1644), dowodząc rotą kozacką swego ojca. Od 1643 roku jako starosta kamieniecki odpowiadał za bezpieczeństwo Kamieńca Podolskiego, co miało szczególne znaczenie w czasie powstania Bohdana Chmielnickiego. W związku z przebywaniem w murach twierdzy nawet po otrzymaniu urzędu wojewody bracławskiego (1651) Piotr Potocki rzadko pojawiał się na sejmach walnych. Kilkakrotnie odpierał ataki wojsk kozacko-tatarskich próbujących zdobyć Kamieniec; uczestniczył w wyprawie białocerkiewskiej (1651) oraz żwanieckiej (1653) na czele pułku jazdy. W trakcie powstań kozackich odpowiadał za organizację wywiadu płytkiego, przekazując istotne informacje o siłach kozacko-tatarskich m.in. od hospodara mołdawskiego Bazylego Lupula. Brał udział w wyprawie wojsk koronnych (wiosna 1654) na Ukrainie w związku z poddaniem się B. Chmielnickiego Moskwie. W 1655 roku okazał się oddanym stronnikiem Jana Kazimierza, utrzymując w wierności wobec monarchy Kamieniec i podległe mu siły. Za zasługi wojenne, jako obrońca Podola i twierdzy kamienieckiej, był zalecany przez szlachtę ruską na wielu sejmikach do nagrody.
    Being a son of the Crown Hetman Mikołaj Potocki, and having inherited the title of the starosta of Kamieniec, Piotr Potocki distinguished himself before 1648 in battles at Kumejki (1637) and Ochmatów (1644), leading the charges of his father’s Cossack unit (rota). From 1643 on, as the starosta of Kamieniec, he was responsible for security of Kamieniec Podolski (a fortress), which proved especially significant during the Chmielnicki Uprising. Since he resided in the fortress also after he had taken office as the voivode of Bracław (1651), rarely did he appear in the General Sejm. Several times he repelled the attacks of Cossack-Tatar armies trying to seized Kamieniec; he participated in the Biała Cerkiew (1651) and Żwaniec campaigns (1653), leading a cavalry regiment. During the Cossack uprisings, he was in charge of organising the net of overt “intelligencers” (early intelligence agents) who would pass information of essence to Vasile Lupu, the voivode (hospodar) of Moldavia. He partook in another Ukraine campaign of the Polish Crown army (in the spring of 1654) resulting from B. Chmielnicki’s surrender in Moscow. In 1655, he appeared to be a faithful supporter of Jan Kazimierz, by guaranteeing the perpetuation of his influence in Kamieniec along with the military forces in his command. In order to acknowledge his military merits, as a defender of Podole and the Kamieniec fortress, the Ruthenian nobility recommended him to be awarded during dietines.
    Źródło:
    Wieki Stare i Nowe; 2020, 15, 20; 42-60
    1899-1556
    2353-9739
    Pojawia się w:
    Wieki Stare i Nowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Artyleria i ręczna broń palna zamku kamienieckiego w epoce jagiellońskiej
    Artillery and manual firearms of the Kamianets-Podilskyi fortress in the Jagiellonian era
    Autorzy:
    Hański, Oleg
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/46179572.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Kamieniec Podolski
    zamek
    artyleria
    broń palna
    opis zamku
    Kamianets-Podilskyi
    fortress
    artillery
    firearms
    castle description
    Opis:
    Artykuł jest poświęcony artylerii i ręcznej broni palnej, będącej na stanie uzbrojenia i przechowywanej na zamku w Kamieńcu Podolskim (ówczesne województwo podolskie, współcześnie miasto Kamianets-Podilskyi obwodu chmielnickiego w Ukrainie) w epoce jagiellońskiej. Zamek ten był kluczowym elementem w systemie obronnym całego państwa Jagiellonów, a w szczególności Podola. Badanie opiera się na opracowaniu źródłowym i statystycznym inwentarzy zamkowych z lat 1494, 1535, 1543, 1544, 1570 i 1572, przechowywanych w Archiwum Głównym Aktów Dawnych w Warszawie, w większości opublikowanych przez badaczy polskich i ukraińskich. Z opisów zamkowych wynika, że początkowo artyleria zamkowa była przedstawiona według rodzajów dział starszych średniowiecznych typów (taraśnice, półtaraśnice, półhufnice), a zaczynając od lat trzydziestych XVI w. modernizowana za pomocą wczesnonowożytnych dział z rodziny szlangów (serpentyn), falkonetów, foglerzy oraz wielolufowych organek. Działa i zapasy artyleryjskie na zamek kamieniecki epizodycznie dostarczano z arsenałów Krakowa i Lwowa, a w razie potrzeby sam Kamieniec oddawał część swoich dział i hakownic dla pobliskich zamków. Ręczna broń palna też stopniowo podlegała ewolucji, garnizon jednocześnie korzystał zarówno ze starszych typów (piszczele, hakownice, rusznice), jak i nowoczesnych arkebuz. Znaczna część uzbrojenia była nie w najlepszym stanie, lecz nie odpisywano jej, ponieważ istniała szansa na naprawę. Artyleria, ręczna broń palna oraz zapas artyleryjski były przechowywane w basztach oraz pomieszczeniach zamkowych.
    The article discusses the artillery and firearms which were deployed and stored in Kamianets-Podilskyi fortress (then Podolian Voivodeship, today the city of Kamianets-Podilskyi of the Khmelnytskyi district in Ukraine) in the Jagiellonian era. This fortress was a key element of the defense system of the Jagellonian state, in particular the Podolia region. The article is based on the source studies and statistical analysis of the descriptions of the fortress from 1494, 1535, 1543, 1544, 1570 and 1572 stored in the Central Archives of Historical Records in Warsaw, mostly published by the Polish and Ukrainian researchers. The descriptions demonstrate that in the earlier period the castle artillery consisted of older medieval cannon types like tarasnica and hufnica (howitzer), but starting from the 3rd decade of the 16th century it had been gradually modernized by introduction of newer cannons of different types: serpentines, falconets, veuglaires and ribauldequins. From time to time the armaments of Kamianets fortress were reinforced by additional supplies of cannons and shells from Krakow and Lviv arsenals, while the garrison of Kamianets also occasionally transferred some of its cannons and handguns to the neighboring castles if needed. The stocks of small arms were also gradually expanded, and the garrison simultaneously used older types of weapons (hand cannons, hackbuts,) as well as more modern arquebuses. Though a considerable part of armaments was not completely functional, it had not been decommissioned, since it could have been repaired. Artillery, firearms, supplies and spare parts were stored in the towers and other castle premises.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2022, 111; 9-28
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Diecezja kamieniecka około 1830 roku – parafie i dekanaty, kościoły i kaplice
    Autorzy:
    Szczepaniak, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/669673.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Podolia
    Diocese of Kamyanets
    Metropoly of Mohylev
    Kamianets-Podilskyi
    Podole
    diecezja kamieniecka
    metropolia mohylewska
    Kamieniec Podolski
    Opis:
    The key and basic problem in doing research about the history of the Catholic Church of Latin rite in the eastern regions of the Republic of Both Nations (the Polish-Lithuanian Commonwealth), after the regions of the Republic were included into Russian Empire, is verification of information about the changes in administrative division, numbers of parishes, churches and chapels and the number of clergy and the faithful. The difficulties refer to period 1772–1939. The data to which the researchers are usually referring were determined on the basis of fragmentary sources from Polish and West-European archives, scientific periodicals and old publications of historians. The paper’s aim is to verify the essential information about the diocese of Kamyanets, for the period before the onset of the Russian repressions following the November Uprising.
    Kluczowym i podstawowym problemem w badaniach nad dziejami Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego na wschodnich ziemiach Rzeczpospolitej Obojga Narodów, po rozbiorach wcielonych do Imperium Rosyjskiego, jest weryfikacja informacji dotyczących zmian w podziale administracyjnym, ilości parafii, kościołów, kaplic oraz liczby duchowieństwa i wiernych od 1772 do 1939 roku. Istniejące w obiegu naukowym, często wykorzystywane i komentowane dane zostały ustalone na podstawie szczątkowych źródeł, znajdujących się w polskich i zachodnioeuropejskich archiwach, wydawnictw prasowych oraz dawniejszych publikacji historyków. Niniejsza praca ma za zadanie zweryfikowanie podstawowych informacji o diecezji kamienieckiej przed rozpoczęciem represji rosyjskich, po upadku powstania listopadowego.
    Źródło:
    Analecta Cracoviensia; 2015, 47
    2391-6842
    0209-0864
    Pojawia się w:
    Analecta Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Plan Kamieńca Podolskiego z 1793 roku przechowywany w Rosyjskim Państwowym Wojennym Archiwum Historycznym w Moskwie
    The 1793 plan of Kamenec Podolskiy kept in the Russian State Military-Historical Archives in Moscow
    Autorzy:
    Opyrchał, Leszek
    Nahnybida, Rusłan
    Płamienicka, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18055676.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Kamieniec Podolski
    osiemnastowieczne plany miasta
    fortyfikacje
    Józef Ekert
    Kamenets Podolskiy
    18th-century town plans
    fortifications
    Opis:
    W artykule szczegółowo omówiono plan twierdzy Kamieniec Podolski Józefa Ekerta z 1793 r., znajdujący się w Rosyjskim Państwowym Wojennym Archiwum Historycznym w Moskwie. W celu ustalenia daty jego powstania porównano go z planami Jana Schüllera z 1773 r. oraz Dementija Mieleszczenkowa 1797 r. Wykazano, że choć plany Ekerta i Schüllera zostały wykonane na kanwie „Dużego Panu Kamieńca Podolskiego” z jedynie niewielkimi zmianami w strukturach obronnych twierdzy, to plan Ekerta przedstawia nieco wcześniejszą wersję umocnień. Plan ten umożliwia ustalenie pierwotnej, niezrealizowanej koncepcji położenia koszar kamienieckich Stanisława Zawadzkiego.
    This article thoroughly discusses the 1793 plan of the fortress of Kamenets Podolskiy by Joseph Ekert, kept in the Russian State Military-Historical Archives in Moscow. To determine when it was made, Ekert’s plan was compared with the plans by Jan Schüller of 1773 and Dementiy Meleshchenkov of 1797. It is shown that Ekert’s and Schüller’s plans were based on the ‘Large Plan of Kamenets Podolskiy’, with only slight changes to the fortress defence structures, and that it is Ekert’s plan that presents a slightly earlier version of the fortifications. Ekert’s plan makes it possible to establish the original, unrealised concept of the Kamenec barracks location as designed by Stanisław Zawadzki.
    Źródło:
    Studia Geohistorica; 2022, 10; 74-85
    2300-2875
    Pojawia się w:
    Studia Geohistorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sumariusz dokumentów i akt majątkowych biskupstwa kamienieckiego z 1759 roku
    Summary book of property documents and files of Kamieniec bishopric of 1759
    Autorzy:
    Trajdos, Tadeusz M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/474834.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-29
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    Riazań,
    muzeum,
    Kamieniec Podolski,
    kamienieckie biskupstwo katolickie
    sumariusz akt majątkowych
    Ryazan,
    museum,
    Kamieniec Catholic bishopric,
    summary book of property files
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Archivistica; 2018, 25; 267-280
    0860-1054
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Archivistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Drezdeńskie plany Kamieńca Podolskiego
    Drezden maps of the Kamieniec Podolski fortifications
    Autorzy:
    Opyrchał, L.
    Bąk, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366536.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Kamieniec Podolski
    Starcke Johann Georg
    Johann Georg Maximilian von Fürstenhoff
    fortyfikacje
    plany miast
    Kamianets-Podilskyi
    fortifications
    town plans
    Opis:
    W zbiorach Państwowej Uniwersyteckiej Biblioteki Saksońskiej w Dreźnie (SLUB – Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden) znajdują się dwa rękopiśmienne, dotychczas niepublikowane w Polsce plany Kamieńca Podolskiego: pierwszy sporządził Johann Georg Starcke, drugi wykonał J. G. M. Fürstenhoff.
    Among the collections of the Saxon State and University Library Dresden (SLUB – Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden) there are two hand-drawn maps of the Kamieniec Podolski stronghold, so far unpublished in Poland, one by Johann Georg Starcke, and the other by J. G. M. Fürstenhoff.
    Źródło:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2016, 61, 1; 55-66
    0023-5865
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepcje nauczania języków orientalnych w czasach stanisławowskich
    Concepts of Teaching Oriental Languages in the Time of Stanisław August Poniatowski
    Autorzy:
    Siemieniec-Gołaś, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/577998.pdf
    Data publikacji:
    2018-03-14
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Orientalistyczne
    Tematy:
    Polish King
    Stanisław August Poniatowski
    Polish school of oriental languages in Constantinople
    Polish dragomans
    educational project in Kamieniec Podolski
    Opis:
    The paper focuses on the idea of the professional teaching of oriental langu-ages in Poland in the 18th century. During the reign of Stanisław August Poniatowski, in 1766 in Constantinople the Polish school of oriental languages was established. The aim of this institution was to prepare young Polish and European men for their future duties as dragomans, that is interpreters of oriental languages. The school existed until 1795 and, during a period of almost thirty years, educated only eleven alumni in total. Another place where future dragomans were to be educated was a town located within Polish confines – Kamieniec Podolski. Unfortunately, the project of establishing another educational institution there was never carried into effect.
    Źródło:
    Przegląd Orientalistyczny; 2017, 3-4 (263-264); 443-450
    0033-2283
    Pojawia się w:
    Przegląd Orientalistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowe oblicze oświeceniowej Warszawy – gmachy koszarowe projektowane przez Stanisława Zawadzkiego
    New Facet of Warsaw of the Enlightenment: Barracks Designed by Stanisław Zawadzki
    Autorzy:
    Mączyński, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16035221.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Stanisław Zawadzki
    Oświecenie
    Warszawa
    Kamieniec Podolski
    architektura XVIII w.
    koszary
    Jean-François Neufforge
    Enlightenment
    Warsaw
    18th century architecture
    barracks
    Opis:
    Warszawskie koszary z czasów panowania króla Stanisława Augusta nie stały się dotychczas przedmiotem szczegółowych badań, zupełnie też niewykorzystane pozostały zarówno źródła archiwalne, jak i drukowane. Wobec unicestwienia stołecznych budynków koszarowych z czasów Oświecenia – najpierw w wyniku rozmaitych przekształceń, później zaś całkowitego ich zburzenia – tym większego znaczenia nabiera zachowana ikonografia, a zwłaszcza akwarele Zygmunta Vogla, który je uwiecznił. Realizm i staranność tych prac pozwala dokonać architektonicznej analizy namalowanych obiektów. Wybudowanie koszar powierzono majorowi Stanisławowi Zawadzkiemu, sprawującemu w latach 1777-1795 urząd architekta wojsk koronnych. Swe umiejętności projektanckie doskonalił on niegdyś w cieszącej się renomą rzymskiej Akademii św. Łukasza. Zyskał już uprzednio uznanie, projektując w 1782 r. gmach koszar w Kamieńcu Podolskim. Wzniesienie go w tamtejszej twierdzy, która broniła południowo-wschodnich rubieży Rzeczypospolitej, miało w intencji monarchy istotnie przyczynić się do podniesienia obronności kraju. Stąd wzięła się chęć zrealizowania stworzonego przez Zawadzkiego projektu jako dzieła wzorcowego: odznaczającego się nowoczesnością formy zewnętrznej i funkcjonalnie rozwiązanych wnętrz. Jeszcze wcześniej, w 1781 r., architekt wystawił w Warszawie koszary Kadeckie, położone opodal pałacu Kazimierzowskiego, stanowiącego podówczas główną siedzibę założonej przez króla Stanisława Augusta Szkoły Rycerskiej. Pozyskanie środków finansowych i formalny nadzór nad wznoszonymi gmachami warszawskich koszar poruczono wyznaczonej królewskim rozporządzeniem Komisji Lokacyjnej. Ludność stolicy czuła się utrudzona obowiązkiem nieustannego „goszczenia” żołnierzy, więc obietnica uwolnienia jej od tej powinności pozwoliła zebrać wystarczające fundusze na budowę koszar dla stołecznego garnizonu. Celem poboru owego podatku została w 1784 r. sporządzona specjalna Taryfa miasta Warszawy (nadająca po raz pierwszy wszystkim posesjom konsekwentną numerację). Inwestycja miała zresztą same zalety. Nie tylko uwalniała mieszkańców od przekleństwa kwaterunku, lecz także, gromadząc daną jednostkę wojska w jednej przestrzeni, w sposób istotny wpływała na subordynację żołnierzy oraz ich dyspozycyjność. Cała inwestycja – realizowana do 1788 r. – obejmowała cztery zespoły koszarowe w różnych częściach miasta. Na skarpie rozciągającej się wzdłuż Wisły od strony północnej mieściły się koszary Gwardii Pieszej Koronnej, a od strony południowej – koszary Gwardii Pieszej Litewskiej. Dalej od rzeki, okalając Starą i Nową Warszawę od zachodu, zlokalizowane były na północy koszary Artylerii Koronnej, a na południu koszary Gwardii Konnej Koronnej. Wszakże w jednym tylko przypadku – koszar Artylerii Koronnej miała to być budowa całkowicie nowego, wznoszonego od podstaw kompleksu, w dwóch innych: koszar Gwardii Pieszej Koronnej oraz koszar Gwardii Pieszej Litewskiej – daleko posunięta rozbudowa albo istniejącego już założenia koszarowego, albo budynku cywilnego wcześniej przeznaczenia, w przypadku zaś ostatnim – koszar Gwardii Konnej Koronnej – gruntowna renowacja funkcjonującego zespołu. Za dzieło najważniejsze – bo pozwalające projektantowi na największą swobodę –należy uznać koszary Artyleryjskie. Ich kompozycja zamknięta została w rozległym czworoboku zewnętrznych skrzydeł mieszkalnych, dwudziestotrzyosiowego od frontu oraz dwudziestosześcioosiowych bocznych. Owe skrzydła wydzielały trzy wewnętrzne dziedzińce, dwa mniejsze kwadratowe, tylne, oraz większy prostokątny, przedni. Elewacje zyskały surowy wystrój. Najokazalsza była fasada, rozczłonkowana trzema ryzalitami, ujętymi artykulacją porządkową, z których środkowy, ozdobiony dodatkowo kolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym frontonem, mieścił bramę wjazdową koszar, a boczne wieńczyła dekoracja rzeźbiarska wyraźnie mówiąca nie tylko o militarnym przeznaczeniu gmachu, lecz także o ulokowaniu w nim siedziby artylerzystów. Wystrój, choć zgodnie z zasadami surowy, zyskał jednak dość wykwintny charakter, dostosowany do lokalizacji gmachu w centrum stolicy Rzeczypospolitej. Projektując koszary Artylerii Koronnej, Zawadzki nie naśladował żadnego konkretnego wzoru, lecz wykorzystywał twórczo najnowsze europejskie trendy. Może je udokumentować niemal współcześnie powstały plan koszar stworzony przez Jean-Françoisa Neufforge’a i zamieszony w suplemencie do jego autorskiego wydawnictwa Recueil élémentaire d'architecture…, które opublikowane zostało w Paryżu w latach 1775-1780. Koncepcji Zawadzkiego nie należy wszakże traktować jako modyfikacji francuskiego abrysu, gdyż nie na tym opiera się ich podobieństwo. Identyczne bowiem są nie formy, lecz zasady stosowane przez obu architektów: komponowanie – przy zachowaniu ścisłych reguł symetrii – monumentalnego, wieloskrzydłowego gmachu z wewnętrznymi dziedzińcami, z praktycznymi rozwiązaniami wynikającymi z powtarzalności starannie rozplanowanych jednostkowych modułów formalno-funkcjonalnych, dostosowanych do zróżnicowanego poziomu komfortu kwater oficerskich i żołnierskich. Skala przedsięwzięcia, jakie podejmowano przystępując do budowy stołecznych koszar, była w stanisławowskiej Warszawie bez precedensu. W 1788 r. podawano, że „na cztery fabryki koszar wyszło z kasy Komisji Lokacyjnej 1 473 693 zł”. Była to suma ogromna. Inne dane statystyczne również wkraczają w strefę wielkich liczb. Przy czterech prowadzonych równolegle „fabrykach” zatrudnionych było jednocześnie ponad tysiąc robotników, co również stanowiło liczbę znaczącą, zważywszy że ludność całej Warszawy w 1784 r. liczyła 63 tysiące mieszkańców. Należało zapanować nad tak gigantycznym zespołem zaangażowanych pracowników, skupionych na odległych od siebie placach, ale też – jak rzemieślnicy czy dostawcy – rozproszonych po całej ówczesnej aglomeracji. Front robót budowlanych został rozwinięty tak szeroko, że w roku 1785 cena cegły w stolicy gwałtownie podskoczyła o jedną trzecią. Pierwsze tworzone w Warszawie dzieła klasycystyczne nie mogły jeszcze przesądzić o zmianie jej barokowego oblicza. Sprawiły to dopiero rozrzucone w różnych częściach miasta monumentalne gmachy koszar, „wszystkie inne budowle tej stolicy wielkością i ozdobą architektury przewyższające”, a zwłaszcza odznaczające się znakomitym wyeksponowaniem w przestrzeni urbanistycznej koszary Artylerii Koronnej i koszary Gwardii Pieszej Litewskiej. Cechą wyraźnie je też wyróżniającą spośród innych dzieł, które nierzadko, wprowadzając klasycystyczną stylistykę, nie odcinały się całkowicie od baroku czy rokoka, była konsekwencja w zastosowaniu surowych form. Z jednej strony wynikało to z przyjęcia propagowanej przez teoretyków architektury zasady stosowności odniesionej do architektury militarnej, z drugiej zaś z wyraźnej osobistej predylekcji Zawadzkiego do takiej właśnie „rewolucyjnej” – jak to niekiedy określali badacze – odmiany klasycyzmu. Powstałe w stolicy budowle garnizonowe stały się istotnym tytułem do zasłużonej sławy Zawadzkiego pośród współczesnych, którzy zgodnie twierdzili, „iż wystawione przez niego gmachy koszar wojskowych w Warszawie i Kamieńcu Podolskim z nieporównaną oszczędnością nie tylko wygodę wojsku i mieszkańcom tych miast przyniosły, ale ozdobę w kraju i zaszczyt narodowi do późnej potomności przeniosą”. Spoglądając zaś z perspektywy ponad dwóch stuleci musimy w Stanisławie Zawadzkim docenić znakomitego architekta klasycystę, który miał odwagę wypowiadać się w najbardziej surowych, kubicznych formach, potrafił wykorzystywać najnowsze europejskie trendy sztuki architektonicznej, umiał też sprawnie rozwiązywać skomplikowane zagadnienia zarówno konstrukcyjne, jak i funkcjonalne tworzonych dzieł.
    The Warsaw Barracks from the times of the reign of King Stanislaus Augustus have not as yet been thoroughly analysed; neither have archival sources nor printed records been studied for the purpose. In view of the fact that the Warsaw Barracks from the Enlightenment have been annihilated, first following various alterations to be later entirely demolished, what becomes of more importance is the preserved iconography, particularly the water colours featuring them by Zygmunt Vogel. The paintings’ realism and meticulousness allow to conduct the architectural study of the facilities they rendered. The raising of the Barracks was the project entrusted to Major Stanisław Zawadzki who served as the military architect of the Army of the Polish Crown in 1777-95. He had enhanced his designing skills at the once prestigious Roman Academy of St Luke. He had also won esteem by designing the Kamieniec Podolski Barracks in 1782. By raising that edifice in the fortress which defended south-eastern frontiers of the Polish-Lithuanian Commonwealth, the King intended to consolidate the defence potential of the country. Hence the uncompromised intention and readiness to implement the design by Zawadzki as a model boasting modern external forms and functionally solved interiors. Earlier still, in 1781, the architect had built Cadet Barracks in Warsaw; located in the vicinity of the Kazimierz Palace, they then served as the main seat of the School of Chivalry founded by King Stanislaus Augustus.   The fundraising project and formal supervision over the construction of the Warsaw Barracks were assigned to the Founding Committee. Warsaw residents, already frustrated with their duty to ‘host’ soldiers, were eager to release themselves from that responsibility and sufficiently contributed to financing the raising of the Barracks for the Warsaw garrison. In order to collect the levy, in 1784, a special Tariff of the City of Warsaw  was mounted (for the first time all the properties were assigned consistent numbering). The project could hardly be more beneficial: not only did it release the residents from the curse of quartering soldiers, but also through grouping a given army unit within a single space, it somehow boosted the soldiers’ morale and availability. The whole project, implemented until 1788, covered four barracks complexes at different spots within the city. On the escarpment along the Vistula on the northern side there were Barracks of the Foot Guard of the Polish Crown, while from he east the Barracks of the Lithuanian Foot Guard were located. Further away from the river bordering Old and New Warsaw from the west, on the north the Barracks of the Artillery of the Polish Crown were placed, and in the south the Barracks of the Horse Guard of the Polish Crown could be found. However, only one of the facilities, namely the Barracks of the Artillery of the Polish Crown was to be a complex raised entirely from scratch; meanwhile in two other cases: of the Barracks of the Foot Guard of the Polish Crown and those of the Lithuanian Foot Guard, the project implied a substantial extension either of an already existing barracks complex, or of an earlier civilian facility; in the last case, i.e. of the Horse Guard of the Polish Crown, it meant a thorough renovation of the already existing complex. It is the Artillery Barracks that have to be regarded as the most important, since they provided the biggest freedom to the designer. Compositionally, they were enclosed within an extended rectangle of residential wings: of 23 axes from the front and of 26 axes on the sides. The wings marked out three internal courtyards: two smaller square ones, at the back, and one larger, rectangular, at the front. The elevations boasted austere décor. The most splendid was the façade, segmented by three avant-corpses, framed witth the articulation of the order of which the middle one was additionally decorated with a colonnaded portico crowned with a triangular fronton and featured the gateway to the premises, while the lateral elevations were crowned with sculpture decoration clearly speaking of the military purpose of the buildings, but also showing that it served as home to jj. The décor, albeit austere in compliance with the principles, gained a peculiar refined character meant to match the building’s location in the heart of the capital of the Polish-Lithuanian Commonwealth. While designing the Barracks of the Artillery of the Polish Crown, Zawadzki did not follow any definite model, but creatively resorted to the latest European trends. These can be testified to by a barracks plan created by Jean-François Neufforge almost contemporarily and included in the supplement to the publication he authored Recueil élémentaire d'architecture… released in Paris in 1775-80. However, Zawadzki’s concepts should not be regarded as a modification of the French sketch, since this is not what the similarity consists in. Actually, it is not the forms that are identical for both architects, but the principles they apply: composing with the use of strict symmetry rules of a monumental multi-winged edifice with internal courtyards featuring practical solutions resulting from the reiteration of meticulously planned formal and functional modules, adjusted to the varied comfort of officers’ and soldiers’ quarters. The scale of the project to build the Barracks in the capital was unprecedented in King Stanislaus’ Warsaw. In 1788, the news was spread that ‘the Founding Committee financed the four Barracks factorias with 1,473,693 zlotys’. It was an impressive sum of money. Other statistical data also enter a large-figure scale. Four simultaneously run factorias employed over 1,000, an astounding number compared to the total of Warsaw’s residents in 1784 at 63,000. It was quite a challenge to coordinate such a giant team of workers involved in the construction process on distanced plots, and sometimes, as in the case of craftsmen and suppliers, dispersed throughout the whole of Warsaw’s territory. The extent of the works was so enormous that in 1785 the brick price suddenly soared by a third. The first Neo-Classical works created in Warsaw could not make the decisive step towards transforming its Baroque facet. This was actually achieved only with the monumental Barracks, ‘superior to any other buildings of the capital in grandeur and architectural ornament’, scattered through different parts of the city, particularly by the Barracks of the Artillery of the Polish Crown and those of the Lithuanian Foot Guard exquisitely exposed in the urban layout. The feature that differed them clearly from other works which often, even if introducing the Neo-Classical stylistics, did not entirely dissociate themselves from the Baroque and Rococo, was the consistency in keeping the austerity of forms. This resulted on the one hand from the application of the principle of adequacy to military architecture promoted by architecture theoreticians, while on the other from Zawadzki’s clear personal preference for such a ‘revolutionary’ variant of Neo-Classicism, as it was sometimes defined by scholars. The Garrison buildings raised in  Warsaw contributed to Zawadzki’s justified fame among his contemporaries who unanimously claimed that the ‘buildings of the military barracks raised by him in Warsaw and Kamieniec Podolski with incomparable economy not only provided comfort to the army and the two cities’ residents, but will also bring adornment to the country and glory to the nation for many generations to come’. When looking back from the perspective of over two centuries, Stanisław Zawadzki must be appreciated as an outstanding architect of Neo-Classicism who had the courage to express himself in utmost austere cubic forms, was able to take advantage of the most recent European trends in architectural art, and was also effective when it came to meeting complex structural and functional challenges of the works he created.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 4; 601-626
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Rozstrzelani za Zbruczem”. Praktyka wydawania wyroków śmierci na ludność polską w trzech obwodach Ukraińskiej SRR w ramach „operacji polskiej” w latach 1937–1938. Analiza komparatystyczna
    “Executed beyond the Zbrucz River”. The practice of Issuing Death Sentences against the Polish Population in Three Regions of the Ukrainian SSR within the “Polish Operation” in 1937 and 1938. A Comparative Analysis
    Autorzy:
    Olechowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2234858.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Odesa
    Kamianets-Podilskyi
    Vinnytsia
    Polish operation
    criminal trial
    USSR
    Poles in the East
    Odessa
    Kamieniec Podolski
    Winnica
    operacja polska
    śledztwo
    ZSRR
    Polacy na Wschodzie
    Opis:
    Tekst przedstawia trzy przypadki śledztw karnych toczonych w latach trzydziestych XX w. przeciwko ludności polskiej pozostałej na Ukrainie Radzieckiej (Winnica, Odessa, Kamieniec Podolski). Wszystkie zakończyły się wyrokami skazującymi na śmierć przez rozstrzelanie. Po latach zamordowani zostali uznani za ofiary systemu totalitarnego, uzyskując tym samym pośmiertną (symboliczną) rehabilitację.
    The text presents three cases of criminal trials held in the 1930s against the Polish population remaining in Soviet Ukraine (regions of Vinnytsia, Odesa, and Kamianets-Podilskyi). All ended with sentences of death by firing squad. Years later, the murdered were recognised as victims of the totalitarian system, thus obtaining posthumous rehabilitation and symbolic sentence exoneration.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2023, 55, 1; 77-99
    0419-8824
    2451-1323
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-31 z 31

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies