Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Intuicja" wg kryterium: Temat


Tytuł:
“There is an ‘Is’”: Intuition of being in the thought and writings of Gilbert Keith Chesterton (a Maritainian perspective)
„Jest jakieś ‘jest’”: Intuicja bytu w myśli i pisarstwie Gilberta Keitha Chestertona (perspektywa Maritainowska)
Autorzy:
Wąs, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488143.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Gilbert Keith Chesterton
Jacques Maritain
intuition of being
Thomism
habitus
ratio formalis sub qua
intuicja bytu
tomizm
Opis:
The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine intuition of being as defined by the French Thomist, Jacques Maritain, albeit almost without the proper metaphysical habitus. It opens with some explanations of the terms used, and with a short extrapolation of the theory of the intuition of being. Next it proceeds to proving the thesis assumed by the means of demonstrating that Chesterton exhibited the intuition of being as to three most important elements: its proper object (with the principle of identity included), the principle of sufficient reason and the principle of finality. Next it attempts to demonstrate that despite that understanding, he never spoke in a properly metaphysical manner, the fact that points to the lack of metaphysical habitus, and to establish certain consequences of this state of things. The text ends with a list of practical conclusions that could be drawn from an analysis such as this.
Celem artykułu jest wykazanie, że Gilbert Keith Chesterton miał prawdziwą intuicję bytu, taką jak zdefiniował ją tomista francuski, Jacques Maritain, niemniej niemalże bez towarzyszącego jej metafizycznego habitusu. Tekst rozpoczyna wyjaśnienie używanych pojęć i krótki wykład teorii intuicji bytu. Następnie następuje próba dowiedzenia przyjętej tezy na podstawie materiału dowodowego dotyczącego trzech zasadniczych skutków rzeczonej intuicji: jej właściwego przedmiotu (do którego „funkcjonalnie” należy włączyć także zasadę tożsamości), zasady racji dostatecznej i zasady celowości. Następnie dowodzi się, że choć Gilbert Keith Chesterton wykazywał wysoki poziom zrozumienia powyższych zagadnień, nigdy nie mówił o nich w sposób ściśle metafizyczny — co wskazuje dokładnie na brak odpowiedniej dyspozycji umysłowej — z jednoczesną próbą zarysowania skutków tego stanu rzeczy. Tekst wieńczy garść praktycznych konkluzji, jakie można z niniejszych rozważań wyprowadzić.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2019, 67, 2; 103-118
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Descartes (and Spinoza) on Intellectual Experience and Skepticism
Kartezjusz (i Spinoza) w kwestii intelektualnego doświadczenia i sceptycyzmu
Autorzy:
Carriero, John
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791056.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
epistemologia
niepowątpiewalność
świadomość
sceptycyzm
intuicja
epistemology
indubitability
consciousness
skepticism
intuition
Opis:
Epistemologia Kartezjusza jest zakorzeniona w jego głębokim zainteresowaniu i uznaniu dla tego, co można by nazwać intelektualnym doświadczeniem, lub dokładniej przejrzystym intelektualnym doświadczeniem (przejrzyste intelektualne doświadczenie jest moim terminem oznaczającym to, co Kartezjusz określał ujęciem jasnym i wyraźnym). To zainteresowanie intelektualnym doświadczeniem, jak mi się wydaje, podzielali inni racjonaliści, Spinoza i Leibniz. W części pierwszej artykułu staram się ulokować fenomen przejrzystego intelektualnego doświadczenia w ramach doktryny Kartezjusza i Spinozy. Usiłuję pokazać, że jeśli nie uwzględnimy w sposób właściwy charakteru tego doświadczenia, to ryzykujemy utratą wglądu w centralne motywy leżące u podstaw ich teorii poznania. W drugiej części artykułu rozważam intelektualne doświadczenia w kontekście sceptycznego wątpienia, w szczególności radyklanego wątpienia. Chociaż często przyjmuje się, że Kartezjusz i Spinoza zajmują opozycyjne stanowiska, gdy chodzi o kwestię radykalnego wątpienia, to ja sądzę, że ich stanowisko były bardziej do siebie podobne w tej sprawie niż się zwykle przyjmuje.
Descartes’s epistemology is rooted in his profound interest in and respect for what might be called intellectual experience, especially lucid intellectual experience. (Lucid intellectual experience is my term for what Descartes calls perceiving clearly and distinctly.) This interest, it seems to me, was shared by Descartes’s rationalist successors Spinoza and Leibniz. In the first part of this paper, I locate the phenomenon of lucid intellectual experience, focusing on Descartes and Spinoza. I try to show if we do not give enough attention to the character of such experience, we risk losing touch with a central motivation behind their respective epistemologies. In the second part of the paper, I consider intellectual experience in the context of skeptical doubt, particularly radical doubt. Although Descartes and Spinoza are often taken to be opposed here, I think they share more than is commonly appreciated.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 2; 21-42
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dialektyka dyskursu i intuicji w filozofowaniu Karla Jaspersa
Autorzy:
Barcik, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705398.pdf
Data publikacji:
2013-03-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
dyskurs
intuicja
dialektyka
ruch myśli
K. Jaspers
I. Kant
Opis:
W artykule prezentuję poglądy Karla Jaspersa na temat dyskursu i intuicji. Obie zdolności ludzkiego poznawania nie są tu rozumiane oddzielnie, lecz łączą się razem, gdy ludzie filozofują. Innymi słowy, filozofia potrzebuje ich obu, chociaż ich wzajemna relacja wcale nie jest prosta do wyjaśnienia. Jest bardziej dialektyczna niż analityczna. W artykule porównuję stanowisko Jaspersa i Kanta, ponieważ Jaspers był w dużej mierze zależny od Kantowskich rozstrzygnięć, ale w omawianej sprawie nie zgadzał się do końca z Kantem.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 1; 351-362
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dowód matematyczny z punktu widzenia formalizmu matematycznego. Część II
Mathematical Proof from the Formalistic Viewpoint. Part II
Autorzy:
Wójtowicz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013331.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
program Hilberta
platonizm Fregego
intuicja matematyczna
Hilbert’s program
Frege’s Platonism
mathematical intuition
Opis:
In the second part I discuss Frege’s and Hilbert views on the nature of mathematical proof, in particular their discussion concerning the problem of implicit definitions. I also discuss Hilbert’s program and conclude with some remarks concerning the problem of the “decline of intuition” in the formalistic conception of mathematical proof.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2007, 55, 2; 139-153
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwie metafilozofie: Elzenberg a Szkoła Lwowsko-Warszawska
Autorzy:
Kleszcz, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2098440.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
metafilozofie
Henryk Elzenberg
Szkoła Lwowsko-Warszawska
Kazimierz Twardowski
Kazimierz Ajdukiewicz
racjonalność vs irracjonalizm
intuicja a zastosowanie logiki w filozofii
Opis:
Szkoła Lwowsko-Warszawska została założona w 1895 roku przez Kazimierza Twardowskiego we Lwowie. Dla Twardowskiego i jego uczniów racjonalizm, jasność i precyzja języka oraz stosowanie logiki w filozofii były metodologicznymi fundamentami Szkoły. W pierwszej części tekstu autor rozważa charakter i wartość metafilozoficzngo programu przyjmowanego w Szkole Lwowsko-Warszawskiej. W drugiej partii przedstawia się filozofię Henryka Elzenberga (1887–1967), jednego z najoryginalniejszych filozofów polskich XX wieku. W sferze jego zainteresowań znajdowały się: aksjologia ogólna, etyka, estetyka i historia filozofii. Część końcowa ma charakter porównawczy, gdzie omawiam stosunki między metafilozofią Szkoły Lwowsko-Warszawskiej a ideami metafilozoficznymi Elzenberga.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 4; 289-320
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Elzenberg i Ajdukiewicz: mosty czy mury?
Autorzy:
Jedynak, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2098527.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Kazimierz Ajdukiewicz
Henryk Elzenberg
filozofia
intuicja
rozstrzygalność
wartość
Opis:
Między Elzenbergiem i Ajdukiewiczem zachodzą poważne, często podnoszone różnice w obszarze przekonań metafilozoficznych, w hierarchii wartości, w przydawaniu ważności różnym sprawom, w postawach, dążeniach i usposobieniach. Jednocześnie dostrzec można znaczne podobieństwo wielu ich poglądów filozoficznych. Na wzajemnych relacjach tych filozofów znacznie bardziej zaważyły jednak różnice niż podobieństwa.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 4; 355-370
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Epistemic Functions of Intuition in Descartes
Epistemiczne funkcje intuicji u Kartezjusza
Autorzy:
Walczak, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791066.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
intuicja
epistemiczne funkcje
poznanie
wiedza
intuition
epistemic functions
cognition
knowledge
Opis:
Przedmiotem artykułu jest pojęcie intuicji w filozofii Kartezjusza i jej epistemiczne funkcje. Kartezjusz wprowadza pojęcie intuicji w kontekście charakterystyki metody i procesu poznania oraz uprawiania nauki. Intuicja jest istotnym składnikiem tego procesu. Celem artykułu jest wykazanie, że główne epistemiczne funkcje intuicji w filozofii Kartezjusza są zróżnicowane. Jest ona niezbędna nie tylko w kontekście uzasadnienia (kartezjańska syntetyczna metoda dowodowa), ale przede wszystkim w kontekście odkrycia (kartezjańska analityczna metoda odkrycia). Odgrywa rolę nie tylko w fundowaniu cogito, lecz także na różnych etapach budowania systemu wiedzy. Intuicja pełni ważne funkcje w ujmowaniu prostych natur, tworzeniu pierwotnych pojęć, ujmowaniu złożonych natur, formułowaniu pierwotnych sądów (w tym pierwszych zasad), ujmowaniu relacji między nimi i przeprowadzaniu dedukcyjnych rozumowań (rola intuicji w dedukcji). Stąd intuicja jest fundamentem wszystkich podstawowych etapów tworzenia wiedzy. Stanowi czynny i ważny element czystego myślenia (a priori) w tworzeniu wiedzy ludzkiej i w nauce. Spełnia te funkcje dzięki specyficznym epistemicznym własnościom. W tekście argumentuję również, że intuicja nie jest autonomicznym i kompletnym typem poznania. Nie należy jej rozumieć jako twierdzenia intuicyjnego, ale raczej jako podstawę do uzasadniania tez (włącznie z cogito).
The topic of the paper is the notion of intuition in Descartes’ philosophy and its epistemic functions. Descartes introduces his notion of intuition in the context of a description of his method and process of knowing and doing science. Intuition is a significant component of this process. I intend to show that the main epistemic functions of intuition in Descartes’ philosophy are differentiated. Intuition is essential not only in the context of justification (the Cartesian synthetic method of proof) but also and especially in the context of discovery (the Cartesian analytic method of discovery). It plays not only a role in the foundation of the cogito but also on different stages of constructing the system of knowledge. Intuition has important functions in grasping simple natures, forming primary concepts, comprehending complex natures, forming primary propositions (including primary principles), and capturing relationships between them and building deductive reasoning (the role of intuition in deduction). Hence, intuition is the foundation for all primary stages of producing knowledge. It is active and important element of pure thinking (a priori) in human knowledge, and science. It fulfils these functions due to its specific epistemic properties. I also argue that intuition is not an autonomous and complete type of knowledge. Nor is it an intuitive thesis, but rather the basis of a justification for theses (including the cogito).
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 2; 43-61
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fenomenologiczne podstawy etyki zawodowej prawników
The Phenomenological Basis of Lawyers’ Professional Ethics
Autorzy:
Pieniążek, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/531610.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
Tematy:
etyka zawodowa prawników
filozofia fenomenologiczna
wartości etyczno-zawodowe
intuicja etyczno-zawodowa
pole świadomości aksjologicznej
Lawyers’ Professional Ethics
phenomenological philosophy
ethical-professional values
ethical-professional intuition
field of axiological awareness
Opis:
Teza artykułu jest związana z twierdzeniem, że kazuistyczny, quasi-prawny model etyki prawniczej powinien zostać porzucony. Tym zaś, co należałoby rozwinąć, jest indywidualna i kolektywna, zwana także korporacyjną, świadomość specyfiki doznania prawnego i wartości istotnych z perspektywy etyczno-zawodowej, oparta na solidnych podstawach metodologicznych. Przedstawiona w artykule koncepcja etyki prawniczej rezygnuje z prób jej opisu z perspektywy wymuszonej kategoriami związanymi z pozytywizmem prawniczym. Ta sugestia odnosi się do: 1) fenomenologicznego „myślenia według wartości etyczno-zawodowych”, 2) pojęcia intuicji etyczno-zawodowej oraz 3) koncepcji pól świadomości aksjologicznej prawnika i korporacji prawniczej. Dwudziestowieczna filozofia fenomenologiczna, a także związana z nią ściśle nieformalna etyka wartości przedstawiona głównie przez M. Schelera i N. Hartmanna, stanowi podstawę proponowanej koncepcji etyczno-zawodowej. Etyka fenomenologiczna, polegająca na indywidualnym doświadczaniu wartości etycznych, zbudowana na indywidualnych aktach preferencji wartości dokonywanej w obliczu konfliktu moralnego, daje szansę na zdystansowanie się od quasi-prawnej, kazuistycznej percepcji etyki prawniczej. To zaś stwarza możliwość niezbędnej metodologicznej niezależności etyki prawniczej od prawa.
The thesis of the paper is connected with the statement that the casuistic, quasi-legal model of legal ethics should be abandoned. What should be broadened instead, is individual and collective, namely corporate one, awareness of the specificity of legal experiencing of the values relevant from ethical-professional perspective and based on firm methodological basis. The conception of legal ethics presented in the paper gives up the attempts of describing it from the perspective which is forced by categories connected with legal positivism. This suggestion refers to the following: (1) phenomenological “thinking according to ethical-professional values”, (2) the notion of ethical-professional intuition and (3) the concept of a lawyer’s and legal corporation’s field of axiological awareness. The 20th century phenomenological philosophy and, closely connected with it, informal ethics of values, as presented mainly by M. Scheler and N. Hartmann, serves as the basis of the suggested ethical-professional concept. Phenomenological ethics, relying on individual experience of ethical values, based on individual acts of value preference in case of moral conflict, gives a chance to distance itself from a quasi-legal, casuistic perception of legal ethics. It, then, creates the possibility of necessary methodological independence of legal ethics from law.
Źródło:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2012, 1(4); 69-83
2082-3304
Pojawia się w:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heidegger wobec kartezjańskiej koncepcji nauki nowożytnej
Heidegger and the Cartesian Conception of Modern Science
Autorzy:
Jesic, Milovan
Andreansky, Eugen
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/423136.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
intuition
knowledge
method
world picture
intuicja
wiedza
metoda
obraz świata
Opis:
Heidegger's analysis of modern science and especially Descartes' philosophy drawn in 1930s represents a significant shift contrary to the theoretical research in his work called Being and Time. While the main problem in the most significant Heidegger's work is the analysis of res extensa in Descartes' philosophy, later in Modern Mathematical Natural Science and in Age of the World Picture the main problem turns to be a picture of Descartes as a methodologist. By this theoretical research Heidegger tends to lead us to the knowledge that only by deep immersion into the problems of The principle of Reason we can gain the knowledge or the intuition of what happens in modern science. Here we also can reach the turning-point of the history of human thinking - the unity of modern science and modern philosophy. Heidegger's analysis of the famous Descartes' quote cogito ergo sum leads to the conclusion that sum is not a result of thinking but vice versa it is a fundament, fundamentum. According to him this sentence includes the fact that it is I who put. I am the one who puts and thinks. This sentense is special because what it talks about - subiectum - is the one who puts. According to Heidegger the utterance expresses not only the fact that I, the one who puts, am but also that my putting decides about the reality of everyone putting, which means of his/her Being as being.
Źródło:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2011, 23; 101-113
0860-4487
Pojawia się w:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heinricha Rickerta krytyka teoretycznego intuicjonizmu
Autorzy:
Kubalica, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705408.pdf
Data publikacji:
2013-03-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
intuicja
poznanie bezpośrednie
intuicjonizm
teoria odbicia
prawda
aletheia
H. Rickert
M. Heidegger
Opis:
Przedmiotem rozważań jest teoriopoznawczy intuicjonizm, uznający intuicję za podstawę poznania i wiedzy. W artykule przeanalizowane zostały argumenty krytyczne wysuwane przez Heinricha Rickerta w ostatniej fazie jego działalności filozoficznej. Głównym adresatem krytyki Rickerta jest aletejologiczna koncepcja prawdy i poznania Martina Heideggera. Podstawowym motywem krytyki Rickerta jest odrzucenie teorio-odbiciowego modelu poznania, zakładanego przez intuicjonizm.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 1; 299-306
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Interpretacja kantowskiego pojęcia intuicji intelektualnej w myśli Xaviera Tilliette’a
Xavier Tilliette’s Interpretation of the Concept of Intellectual Intuition by Immanuel Kant
Autorzy:
Smoleń, Anna Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28762686.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
intuicja intelektualna
Immanuel Kant
Xavier Tilliette
idealizm niemiecki
współczesna filozofia francuska
intellectual intuition
german idealism
french philosophy
Opis:
Artykuł koncentruje się na kantowskim rozumieniu pojęcia intuicji intelektualnej i jego interpretacji przez współczesnego francuskiego filozofa Xaviera Tilliette’a. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie i zbadanie zasadności poszukiwania wiedzy intuicyjnej w twórczości królewieckiego myśliciela oraz ukazanie rozumienia tego pojęcia przez Tilliette’a. Na początku omówiono kontekst powstania i definicję samego pojęcia, która w świetle twórczości Immanuela Kanta wydaje się kontrowersyjna. Ponadto zaprezentowano interpretację Tilliette’a: jako znawca niemieckiego idealizmu i spadkobierca francuskiej tradycji filozoficznej krytycznie przygląda się kantowskiemu rozumieniu tego pojęcia, wskazując na jego wieloznaczność i nakreślając problem niekonsekwencji jego użycia. 
The paper focuses on the Kantian understanding of the concept of intellectual intuition and its interpretation by the contemporary French philosopher Xavier Tilliette. The aim of this paper is to present and examine the legitimacy of the search for intuitive knowledge in the work of the Kant, and to present Xavier Tilliette’s understanding of this problem. At the beginning of the article, the context of the creation was described and the concept itself was defined, which in the light of Immanuel Kant’s work appears to be controversial. Furthermore, Tilliette’s interpretation is presented: as a German idealism scholar and an heir to the French philosophical tradition, he takes a critical look at the Kantian understanding of the concept, pointing to its ambiguity and outlining the problem of inconsistency and accuracy. 
Źródło:
Logos i Ethos; 2022, 60, 2; 137-160
0867-8308
Pojawia się w:
Logos i Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies