Epistemic Functions of Intuition in Descartes

Przedmiotem artykułu jest pojęcie intuicji w filozofii Kartezjusza i jej epistemiczne funkcje. Kartezjusz wprowadza pojęcie intuicji w kontekście charakterystyki metody i procesu poznania oraz uprawiania nauki. Intuicja jest istotnym składnikiem tego procesu. Celem artykułu jest wykazanie, że główne epistemiczne funkcje intuicji w filozofii Kartezjusza są zróżnicowane. Jest ona niezbędna nie tylko w kontekście uzasadnienia (kartezjańska syntetyczna metoda dowodowa), ale przede wszystkim w kontekście odkrycia (kartezjańska analityczna metoda odkrycia). Odgrywa rolę nie tylko w fundowaniu cogito, lecz także na różnych etapach budowania systemu wiedzy. Intuicja pełni ważne funkcje w ujmowaniu prostych natur, tworzeniu pierwotnych pojęć, ujmowaniu złożonych natur, formułowaniu pierwotnych sądów (w tym pierwszych zasad), ujmowaniu relacji między nimi i przeprowadzaniu dedukcyjnych rozumowań (rola intuicji w dedukcji). Stąd intuicja jest fundamentem wszystkich podstawowych etapów tworzenia wiedzy. Stanowi czynny i ważny element czystego myślenia (a priori) w tworzeniu wiedzy ludzkiej i w nauce. Spełnia te funkcje dzięki specyficznym epistemicznym własnościom. W tekście argumentuję również, że intuicja nie jest autonomicznym i kompletnym typem poznania. Nie należy jej rozumieć jako twierdzenia intuicyjnego, ale raczej jako podstawę do uzasadniania tez (włącznie z cogito).

The topic of the paper is the notion of intuition in Descartes’ philosophy and its epistemic functions. Descartes introduces his notion of intuition in the context of a description of his method and process of knowing and doing science. Intuition is a significant component of this process. I intend to show that the main epistemic functions of intuition in Descartes’ philosophy are differentiated. Intuition is essential not only in the context of justification (the Cartesian synthetic method of proof) but also and especially in the context of discovery (the Cartesian analytic method of discovery). It plays not only a role in the foundation of the cogito but also on different stages of constructing the system of knowledge. Intuition has important functions in grasping simple natures, forming primary concepts, comprehending complex natures, forming primary propositions (including primary principles), and capturing relationships between them and building deductive reasoning (the role of intuition in deduction). Hence, intuition is the foundation for all primary stages of producing knowledge. It is active and important element of pure thinking (a priori) in human knowledge, and science. It fulfils these functions due to its specific epistemic properties. I also argue that intuition is not an autonomous and complete type of knowledge. Nor is it an intuitive thesis, but rather the basis of a justification for theses (including the cogito).