Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:

Althochdeutsche Dialekte – Neuhochdeutsche Dialekte. Terminologische Probleme bei Beschreibungen älterer Sprachzustände.
Old High German Dialects – New High German Dialects. Terminological problems of the description of older stages of natural languages

Autorzy:

Morciniec, Norbert

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/927021.pdf

Data publikacji:

2018-06-25

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
dialectology

Opis:

In the history of the German language of the period between 750–1050, the term “Old High German dialects” is used to characterize the Franconian, Bavarian and Alemannic languages, in which the records from this period are written. The author of the article analyses the meaning of the term in question and explains why the languages of those records have been called “dialects” (despite the fact that the common language, whose dialects they might have been, did not exist at that time yet), and on what grounds they have been called “German” dialects (though the German nationality did not exist at that time either).

Źródło:

Studia Germanica Posnaniensia; 2017, 38; 123-128
0137-2467

Pojawia się w:

Studia Germanica Posnaniensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:

Zapomniany dziewiętnastowieczny gramatyk – Franciszek Betlejczyk
A forgotten 19th century grammarian – Franciszek Betlejczyk

Autorzy:

Migdał, Jolanta
Walczak, Bogdan

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2109088.pdf

Data publikacji:

2020-12-08

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

history of language
nineteenth century grammarians

Opis:

The purpose of this article is to present grammatical achievements of Franciszek Betlejczyk, a nineteenth century linguistic publicist, representing the normative approach. Betlejczyk’s scientific achievements have been presented in the context of accomplishments of Onufry Kopczyński and Jan Niecisław Baudouin de Courtenay, whose dissertation titled “O drěvnepol’skom jazyke do XIV-go stolětija” gave rise to scholarly Polish linguistics. This article discusses Betlejczyk’s most important works, which contain numerous, accurate assessments of the Polish language of the time.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 153-160
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:

Role of the Bible in the development of languages and linguistics. An outline of the issue

Autorzy:

Walczak, Bogdan

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468390.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

history of language
Bible
development of language
linguistics

Opis:

The paper describes a very significant role of Bible translation in the development of the Slavic national languages. The author focuses on the Polish language which in its literary form was shaped in the Middle Ages but its full functional efficiency was reached in the 16th century. Among the medieval relics, the translation of psalms and other Bible passages played a great cultural role. However, the complete Polish translations of the Holy Bible appeared in the 16th century (Biblia Budnego, Leopolity, Wujka). Those renditions enriched the Polish language with a number of new words. Moreover, they provoked a scientific reflection on the Slavic languages. As a result, the author proposes a thesis asserting that the act of Bible philological translations contributed to further linguistic research.

Źródło:

Forum Lingwistyczne; 2015, 2; 87-96
2449-9587
2450-2758

Pojawia się w:

Forum Lingwistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:

LOS DOCUMENTOS DE UTILIDAD COMO FUENTE LINGÜÍSTICA: LOS NOMBRES DE PIEDRAS PRECIOSAS Y SEMIPRECIOSAS EN EL WAARE-LEXICO (1797)

Autorzy:

Stala, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/638219.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

lexicology, lexicography, history of language, lexical historiography

Opis:

The aim of this article is manifold: first, to present a fragment of a work little or nothing known in the Hispanic world: Waaren-Lexicon in zwölf Sprachen by Philipp Andreas Nemnich, published in Hamburg in 1797. Then, to analyze a lexical group documented there (names of precious and semiprecious stones) in order to deepen knowledge of the Spanish lexicon of the time. Finally, to encourage all interested in the history of Spanish lexicon to discover the sources hitherto investigated for being them a very promising source of new linguistic findings.

Źródło:

Romanica Cracoviensia; 2015, 15, 1
2084-3917

Pojawia się w:

Romanica Cracoviensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:

Zwięzła historia języka polskiego – założenia opisu
A Concise History of the Polish Language – the Foundations of the Description

Autorzy:

Dunaj, Bogusław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045325.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
differentiation
integration
communicative breakthrough
periodization

Opis:

The article begins with the presentation of the previous syntheses of the history of the Polish language. Next, the foundations of the description have been presented. According to the author they should comprise, among others, the processes of linguistic differentiation, occurring at the level of the: a) system, b) style as well as the process of linguistic integration leading to the creation of a general language. In the historical and linguistic description, the author distinguished 3 levels: a) political, social and cultural background, b) communicative aspects, c) linguistic aspects. While discussing the problem of linguistic communication, the author draws readers’ attention to three communicative breakthroughs in the history of the Polish language: a) in the first half of the 16th c., b) after World War II, c) at the turn of the 20th century. The article is concluded with a proposal of periodization of the history of the Polish language. The author has divided the history of the Polish language—comprising more than ten centuries—into two great epochs: a) until the beginning of the 16th century, b) from the 16th century until the modern times. They have been divided into subperiods on the basis of varied criteria: historical, linguistic and communicative.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 69-80
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:

Współczesny literacki język prekmurski (casus Porabja)
Modern Literary Prekmurian Language: the Case of Porabje

Autorzy:

Kowalski, Paweł

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/636160.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
literary language
Porabje
Prekmurian language
Raba Slovene

Opis:

The aim of the paper is to present the modern Prekmurian language that is nowadays used in Porabje. Porabje, located in Hungary, is a part of the bigger historical region named Prekmurje. While the Prekmurje was divided between Jugoslavia and Hungary after the first world war, one could see that the role of the Prekmurian language in Porabje was marginalized. Now it is used only in a few language areas. The consideration leads to some terminological conclusions.
The aim of the paper is to present the modern Prekmurian language that is nowadays used in Porabje. Porabje, located in Hungary, is a part of the bigger historical region named Prekmurje. While the Prekmurje was divided between Jugoslavia and Hungary after the first world war, one could see that the role of the Prekmurian language in Porabje wasmarginalized. Now it is used only in a few language areas. The consideration leads to some terminological conclusions.

Źródło:

Poznańskie Studia Slawistyczne; 2015, 8
2084-3011

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Slawistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:

Atrybutywne nominacje Boga: 'jeden', 'jedyny' w polskich przekładach Biblii i Koranu

Autorzy:

Kulwicka-Kamińska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676750.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of language
semantics
lexicography
translation
religious terminology

Opis:

Names of attributes of Gods: one, sole in Polish translations of Bibles and the QuranThe present article spans many different areas of linguistics (the history of Polish, theolinguistics, Islamic linguistics, kitabistics, religious language) and translation studies. The purpose of the article is a comprehensive presentation of how Arabic lexis and phraseology were rendered in Slavonic languages (especially in the Polish dialects of the northern borderland of Poland, and also in Belorussian dialects); and how Arabic and Turkish forms were transposed into grammatical and lexical system of Polish and Belorussian.The article analyses the transpositions of the Arabic names for God into Slavonic languages in the writings of Tatars in the Grand Duchy of Lithuania and in Polish printed translations of Koran, in comparison with the names of God that appear in the Polish translations of the Bible. Атрибутивные номинации Бога: один, единственный в польских переводах Библии и КоранаПо предмету исследования и методологии, данная статья соединяет в себе элементы лингвистики (история польского языка, теолингвистика, исламская лингвистика, китабистика, религиозный язык) и теории перевода. Цель настоящей статьи – максимально полное представление способов передачи арабской лексики и фразеологии в славянских языках (точнее, в северном периферийном польском диалекте, а также в белорусских диалектах) или приспособления арабских и турецких форм к грамматико-лексическим системам этих языков. В данной статье предпринимается попытка анализа перевода атрибутивных номинаций Бога с арабского на славянские языки в письменности татар Великого княжества Литовского, а также в польских печатных переводах Корана в сопоставлении с Его названиями, имеющимися в польских переводах Библии.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:

"Napadłem niechcący na portret Emilii…" O współcześnie nieoczywistych czasownikach z 1 poł. XIX w. (na podstawie "Podróży bez celu" Fryderyka Skarbka)

Autorzy:

Radziszewska, Olga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/29520159.pdf

Data publikacji:

2022-12-20

Wydawca:

Uniwersytet Bielsko-Bialski

Tematy:

lexicology
verb
nineteenth century
novel
history of language

Opis:

Unclear meanings of selected verbs from the first half of 19th century (based on Podróż bez celu by Fryderyk Skarbek) The aim of the article is to initiate the lexical research of Polish novels from 1800–1830. It is pursued by analyzing the meanings of verbs on the basis of Podróż bez celu (1824–1825) by Fryderyk Skarbek. In the conducted research, both the methods of computer linguistics and the classical philological method were used, which allowed for the necessary immersion into contexts and connotations. Verbs with meanings not noted in modern dictionaries of the Polish language were subjected to a detailed analysis. From the perspective of the general contemporary language, these are lexical, semantic and morphological archaisms. Half of them disappeared completely, in the remaining ones there were semantic shifts: extensions, narrowing, changes in designation, the analysis of which proves a significant tendency of the nineteenth-century resource to differentiate and expand.

Źródło:

Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 297-315
1731-3317

Pojawia się w:

Świat i Słowo

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:

Znaczenie badań historycznojęzykowych dla interpretacji zjawisk współczesnej polszczyzny
The Significance of Historical Linguistics Studies for the Interpretation of the Processes in the Contemporary Polish Language

Autorzy:

Siuciak, Mirosława

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045214.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
the contemporary Polish language
methodology
linguistic norm

Opis:

The article contributes to the discussion on the interpretation of processes taking place in the contemporary Polish language from two perspectives: diachronic and synchronic (ahistorical, to be precise). The author draws attention to the problem of not accounting for the achievements of diachronic linguistics, which is visible in the studies devoted to the analysis of the language used by the contemporary Poles. This leads to a situation in which the same research questions are not infrequently examined and interpreted in completely different ways in synchronic studies and those dealing with the history of language. Sometimes the differences are so vast that coherent scientific discourse becomes disabled. Enriching the investigation of the processes occurring in the contemporary Polish language with conclusions drawn from analysing historical sources is thus an important claim. Considering the diachronic perspective could be particularly beneficial for discussing the issue of the norm. Since a number of problems with language correctness result from tendencies and processes which have been happening in language for centuries, only becoming acutely aware of them can bring a change in understanding codification and the linguistic norm.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 223-234
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:

Wzgarda, ludzie i Bóg. Semantyka słów z gniazda leksykalnego w średniowieczu i twórczości Jana Kochanowskiego

Autorzy:

Pawelec, Radosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2152035.pdf

Data publikacji:

2021-02

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of language
semantics
lexicology
axiolinguistics
artistic language
Jan Kochanowski

Opis:

In the Middle Ages, words from the nest ‘pogarda’ (contempt) are characterised by semantic and axiological diversity. They can be found in religious texts in requests addressed to God for not rejecting a man or in negative evaluations of the human disregard for God’s commands and rules. With respect to interpersonal relations, they mean that one person disregards another one, rejects or refuses to help him or her. The latter might have had legal consequences if the person was obliged to provide such help. In Jan Kochanowski’s works, the meanings of such words do not change signifi cantly; fi rst of all, they are specifi ed in their humane dimension in the human world and the stylistic use of their religious markedness is also noticeable. A further semantic evolution goes in the direction of “sharpening” the negative sense of the lexemes, which involves, among others, a change of ethics in the democratic society, where every human being is entitled to equal respect.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2021, 781, 2; 7-21
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:

Versuch einer textlinguistischen Analyse ausgewählter deutschsprachiger Testamente des Königlich Preußischen Adels aus dem 17. Jahrhundert

Autorzy:

Owsiński, Piotr A.
Paluch, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2089946.pdf

Data publikacji:

2021-09-25

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

text type
testament
will
history of language
Royal Prussia

Opis:

------
This article presents an attempt to show the specific features of the German legal language in the chosen wills of the nobility from Royal Prussia of the 17th century, in the area of German settlement in the East. The investigation aims to answer the question as to whether the examined testaments suit the pattern of the will as a text type. The author focuses on the graphemic, lexical and syntactic levels of the testament. The outline of structure and function of wills provides the background for such a defined research area.

Źródło:

Acta Neophilologica; 2021, 2, XXIII; 49-68
1509-1619

Pojawia się w:

Acta Neophilologica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:

Leksyka związana z przygotowaniem piwa w poznańskich inwentarzach mieszczańskich z lat 1528-1601
Lexis related to beer production in Poznań bourgeois inventories from the years 1528-1601

Autorzy:

Müller, Aneta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/39783132.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

inventory
lexis
history of language
16th century
brewing

Opis:

The article aims to show Poznań bourgeois inventories as a source for studying lexis related to beer production. The excerpted vocabulary has been classified into lexical-semantic fields by means of textual and lexical meanings derived from the Dictionary of Polish Language of the 16th century. The possibility of supplementing the dictionary resources by lexical material obtained from the inventories has also been indicated – these are new meanings and numerous new attestations, especially relevant for lexemes recorded in the dictionary several times. The analysis was supplemented by a commentary on the origin of the lexica.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 139-149
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:

Analiza fleksyjna tekstów historycznych i zmienność fleksji polskiej z perspektywy danych korpusowych

Autorzy:

Woliński, Marcin
Kieraś, Witold

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1630443.pdf

Data publikacji:

2020-10-30

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

electronic text corpus
natural language processing
inflection of Polish
history of language

Opis:

The subject matter of this paper is Chronofleks, a computer system (http://chronofleks.nlp.ipipan.waw.pl/) modelling Polish inflection based on a corpus material. The system visualises changes of inflectional paradigms of individual lexemes over time and enables examination of the variability of the frequency of inflected form groups distinguished based on various criteria. Feeding Chronofleks with corpus data required development of IT tools to ensure an inflectional processing sequence of texts analogous to the ones used for modern language; they comprise a transcriber, a morphological analyser, and a tagger. The work was performed on data from three historical periods (1601–1772, 1830–1918, and modern ones) elaborated in independent projects. Therefore, finding a common manner of describing data from the individual periods was a significant element of the work.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2020, 777, 8; 66-80
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:

Nowe stronice (nie)znanej historii
New Pages of the [un]known story

Autorzy:

Walczak-Mikołajczakowa, Mariola

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/636181.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

literary Bulgarian language
New Bulgarian language
history of language
university didactic
textbook

Opis:

The article discusses the book by Diana Ivanova История на новобългарския книжовен език – a new textbook on the history of literary Bulgarian language. Starting from a discussion of terminology related to concepts the Old Bulgarian and New Bulgarian language, first presents the history of the scientific discipline as the history of the New Bulgarian literary language (NBKE), and then the textbooks used so far in the university didactics. It is necessary to indicate a new content of the discussed monograph, in which a significant novum is the different perception of the beginnings of NBKE and chapters on the activities of the literary society from Brasov and biblical translations into a language understandable to the reader in the 19th century.

Źródło:

Poznańskie Studia Slawistyczne; 2019, 16; 357-364
2084-3011

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Slawistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:

Krótki opis długiej historii języka polskiego
A Short Account of the Long History of Polish Language

Autorzy:

Dunaj, Bogusław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/39784779.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of Polish language
periodization
language development

Opis:

The article offers an overview of the history of Polish language from the 9th century up to the present moment. The development of the Polish language was informed by two processes, namely, linguistic diversification, which caused dialectal differences, and integration, which contributed to the constitution of the literary language. The first half of the 16th century constitutes a critical period in the evolution of Polish language. It is then that the inception of the literary language took place. Here, the invention ofprint turned out to be a communicative breakthrough, predominantly because it facilitated language integration. Consecutive stages in the history of Polish language were connected with historic events, like the loss of Polish independence and its regaining. Such events brought about changes in the status of Polish language. The most recent period in the history of Polish language begins in 1989, when vital socio-political changes, as well as the information technology revolution took place. It is also the timewhen the integrative processes intensified, and began including geographical, as well as stylistic linguistic variations (predominantly, by the expansion of colloquial Polish into other functional varieties of the language).

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 27-41
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:

Funkcjonalne piękno języka prawnego

Autorzy:

Lizisowa, Maria Teresa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1632386.pdf

Data publikacji:

2021-02-17

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Tematy:

legal language
history of language
moral character of legal language
logical structure of a sentence

Opis:

The article presents a stylistic analysis of legal language by combining moral issues with the logical use of linguistic signs – text, sentences and words. Particular emphasis was placed on the prescriptive nature of the preamble and on the logical structure of a sentence in legal language. The article also reflects human reflection on the beauty of the text, which is based on observation of the world and results from the need to arrange it according to cherished values. In this systemic harmony of content and form, there is the moral aspect of creating legislative texts in order to ensure security and just rights for society, as well as their functional beauty. The article presents numerous examples of the relationship between the morality and beauty of legal language through the prism of the content of legal acts.

Źródło:

Studia Iuridica; 2020, 83; 114-134
0137-4346

Pojawia się w:

Studia Iuridica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:

Graficzne i fonetyczne warianty techniczne w polskiej edycji Żywotów filozofów Mikuláša Konáča (F. Ungler, Kraków 1535)
Graphic and phonetic technical variants in the Polish edition of the Żywoty filozofów by Mikuláš Konáč (F. Ungler, Kraków 1535)

Autorzy:

Osiewicz, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044850.pdf

Data publikacji:

2017-08-10

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
Polish language of the 16th century
orthography
history of printing
typesetting

Opis:

The article attempts the technical determination of the graphic and phonetic variance acknowledged in the Polish edition of the Żywoty filozofów by Mikuláš Konáč. The method used was to analyze the distribution of oppositional graphic forms. It has been determined that the technical nature of the print is 9 variants: 4 graphic variants („j” = /j/ in position before consonant, „j” = /j/ in the voice-over position, „u” = /v/ i /v/ in the midpoint position, „th” = /t/) and 5 phonetic variants (miesce, miejsce, miejstce; wszystko; wieliki); among them are both regressive and progressive forms. The analysis also shows that, using the disclosed technical variants, zecer manipulated the graphical content of the lines in both possible ways: narrowing or widening.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2017, 24, 1; 117-128
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:

Shall we insert a comma? Punctuation dilemma of Polish ancient texts publisher

Autorzy:

Krauze-Karpińska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/703987.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN

Tematy:

history of language
editing of ancient literature
punctuation
old Polish literature

Opis:

The author discusses the problem concerning modernisation of the historical, based on intonation, rhetorical punctuation system distinguished for ancient Polish texts (up to 18-th century) but hardly comprehensible nowadays. She presents the features of the system and rules of its application, quoting examples derived from printed literary masterpieces of three best known 16-th century Polish poets: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski and Mikołaj Sęp Szarzyński. Being convinced of inevitability of replacing old punctuation system by modern one (logical-syntactic) she also perceives necessity of description of the historical one.

Źródło:

Nauka; 2016, 4
1231-8515

Pojawia się w:

Nauka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:

Tomasza Szumskiego poglądy normatywne w dziele Dokładna nauka języka i stylu polskiego

Autorzy:

Bugajski, Marian

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2084338.pdf

Data publikacji:

2020-01

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of language
language teaching
language culture
language communication
language norm assessment criteria
Tomasz Szumski

Opis:

The aim of this paper is to present Tomasz Szumski’s prescriptive views. Dokładna nauka języka i stylu polskiego (Learning the Polish language and style thoroughly) is not a highly popular work, yet one deserving attention as it combines a grammatical description of the Polish language with the rules governing its use, including a lecture on communication behaviours. It is a systematic and a clearly prescriptive lecture of good Polish, where the author distinguishes three levels of command of the language. It includes not only a description of grammatical rules but also guidance regarding proper pronunciation, text construction and delivery. The rules formulated by T. Szumski are expressly oriented towards addressees with the aim to make them feel comfortable; they are also conditions of an effective utterance/statement. The study is embedded in the European grammatical and rhetorical tradition. Historical, national, literary, and aesthetic criteria, although unnamed directly, are clear in the author’s thinking about the language.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2020, 770, 1; 26-38
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:

Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w Księgach o gospodarstwie z 1549 roku (oboczność biał- || białł- oraz wariantywność w zakresie kontynuantów grup *sŕ, *zŕ, *žŕ, *(s)tьc i *(z)dьc)

Autorzy:

Osiewicz, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/777020.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
Polish language of the 16th century
historical phonetics
printing
typesetter

Opis:

A material basis for the study is the first Polish language edition of Księgi o gospodarstwie by Piotr Krescentyn from 1549 (Cracow, Helena Unglerowa). The study led to the formulation of the following conclusions: 1) the variancy biał- // białł- is most likely of Great Polish origin; 2) the variancy miestce // miesce confirmed in the prints from the 16th century has a graphical character motivated by technical factors (typesetting); 3) the distribution of the analysed phonetic variants in Księgi… is not equal; 4) the supreme degree of normalization of the studied variancies has been confirmed in the combinations R–Cc; 5) variant conditions, non-normalized, appeared in the parts: Cresc293–384 and CrescDd–[0]C; 6) a greater part of the textual space of the historical text–from the combination A to the combination Cc– reveals Great Polish features; the remaining part–the combination Dd–Ii and the initial chapters–reveal evident Little Polish features.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2014, 71/1; 55-78
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:

Język szwedzki w epoce stormaktstiden: ideologia i narzędzia

Autorzy:

Dominika, Skrzypek,

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/897131.pdf

Data publikacji:

2018-09-28

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Tematy:

glottogony
stormaktstiden
history of Swedish language

Opis:

In the history of Sweden the years 1611–1718 are the so-called great power era (Swedish: stormaktstiden), the period of geographic and economic expansion, as well as the formation of a romantic image of own nation, state and language. In this age, the foundations of today’s Old Norse studies were shaped, and the interest in the language and history of the language took peculiar forms in nationalist glottogony, as in Olof von Rudbeck, the author of a popular work Atland eller Manheim, in which he pointed out that the Swedish language is in fact the language that Adam used in Eden. Strong nationalist tendencies and a growing interest in the native language were accompanied by the unusual situation of the publishing market in the history of the Swedish language, as this was the only time when native texts, not translations definitively prevailed.

Źródło:

Przegląd Humanistyczny; 2018, 62(2 (461)); 101-108
0033-2194

Pojawia się w:

Przegląd Humanistyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:

OGNIEM I MIECZEM – LEKCJA SZLACHECKIEGO SAVOIR-VIVRE’U
OGNIEM I MIECZEM – A LESSON ON THE GENTRY’S SAVOIR-VIVRE

Autorzy:

SIKORA, KAZIMIERZ

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/777106.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

linguistic etiquette
forms of address
history of language
gentry culture in Poland

Opis:

Polish linguistic courtesy owes a lot to the gentry’s culture and courtly culture in general. As research suggests, centuries ago the major and specific norms of Polish etiquette (the special position of women) emerged while the noble and courtly origin of the majority of the contemporary forms of address is beyond doubt. Due to the dominant impact of the aristocratic and courtly model of courtesy on the linguistic habits of contemporary Poles and their ancestors, it seemed interesting and useful to present and describe selected elements of Sarmatism’s linguistic etiquette from today’s perspective (with special emphasis placed on words of greetings and farewells) included in Henryk Sienkiewicz’s famous historical novel, Ogniem i mieczem [With Fire and Sword]. This attempt was also stimulated by the book’s cognitive value and the author’s impressive knowledge of the Polish gentry in the mid-17th century, obtained as a result of studies of the literary diaries available to him. Therefore, the attempt made to recreate the world of gentry’s culture and its model of Old Polish etiquette is not just a product of the author’s imagination and it continues to inspire contemporary readers.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2019, 76/1; 105-118
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:

Nagromadzenia leksemów współfunkcyjnych jako element stylu XVI-wiecznej prozy pamiętnikarskiej (na materiale diariusza Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła)
The collection of co-functional lexemes as an element of the 16th-century style of the diarist prose (based on the diary of Mikołaj Krzysztof Radziwiłł)

Autorzy:

Zarębski, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594082.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

stylistyka
synonim
pamiętnik
historia języka
stylistics
synonym
diary
history of language

Opis:

W artykule zwrócono uwagę na jedną z ważniejszych cech stylowych dawnej prozy pamiętnikarskiej, jaką jest występowanie ciągów synonimicznych. Kryterium genetyczne pozwoliło wyodrębnić szeregi złożone z: 1) jednostki leksykalnej pochodzenia obcego (łacińskiego, włoskiego, orientalnego itd.) i rodzimego, np. bonaccia – ucichnienie wiatru; 2) dwóch leksemów rodzimych, np. odnoga morska – jezioro; 3) leksemu rodzimego i obcego, np. grosz – majdyn oraz 4) dwóch leksemów obcych, np. caurus – magistro. Typ pierwszy tworzą zazwyczaj wyrazy równoznaczne, natomiast leksemy należące do pozostałych grup są zwykle bliskoznaczne. Omawiane szeregi, objaśniając sens wielu wyrazów nieznanych polszczyźnie końca XVI wieku, pełnią najczęściej funkcję semantyczną. Niekiedy mają także charakter ozdobny, a sporadycznie – ekspresywny. Zwrócono także uwagę na wielość formuł metajęzykowych wprowadzających wyrazy synonimiczne: to jest, po naszemu, po łacinie, po włosku, zową, rozumie się, objaśnienia z łącznikiem wyzerowanym.
The article mentioned one of the most important stylistic feature of the old diarist prose, that is the occurrence of synonymic series. The genetic criterion made it possible to distinguish series composed of: 1) lexemes of foreign origin (Latin, Italian, Oriental etc.) and native, such as: bonaccia – ucichnienie wiatru; 2) two native lexemes, such as: odnoga morska – jezioro; 3) native and foreign lexemes, such as: grosz – majdyn and 4) foreign lexemes, such as: caurus – magistro. The first type of lexemes is characteristic of words of equivalent meaning, whereas lexemes which belong to three other types are usually synonymous. The series discussed, while explaining the meaning of a lot of words not known to 16th-century Polish, usually perform the semantic function. Sometimes they also have the ornamental character and, sporadically, the expressive character. Attention was also devoted to the multiplicity of metalinguistic formulae which introduce synonymic words: jest, po naszemu, po łacinie, po włosku, zową, rozumie się, explanations without the copula.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2015, 61; 281-296
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:

Z historii komunikacji społecznej. Funkcje sygnalizacyjne dzwonu, trąby i bębna w świetle leksyki dawnej polszczyzny
From the history of social communication. Signalling functions of a bell, a trumpet, and a drum in light of the lexis of the Old Polish language

Autorzy:

Janowska, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/6258964.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

word-formation
social communication
sound signalling
history of language
historical lexis

Opis:

This article is dedicated to sound signalling in the history as one of the ways of non-verbal communication of a community. Due to the extensiveness of the subject matter, the author significantly narrowed down the analysis. She based her description on word formation issues rather than phraseological units, metaphorisations. She endeavoured to demonstrate that the point of view is also important in descriptions of phenomena bordering on language and culture. Her interests include word-formation nests of three instrument names: a bell, a trumpet, and a drum. The analysis concentrated on three fundamental functions of the enumerated instruments, functions displayed by word-formation devices: announcing, publicising information; summoning, gathering, calling people; excluding from the community. The material was collected from old and historical dictionaries, their corpora and files.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 802, 3; 37-51
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:

O możliwości technicznego uwarunkowania oboczności albo // abo w drukach polskich z XVI wieku
On the Possibility of Technical Conditioning of Variant Forms albo // abo in Polish Printed Material from the 16th Century

Autorzy:

Osiewicz, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045232.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
Polish language in the 16th century
orthography
phonetics
history of Polish printing
typesetting

Opis:

The article presents evidence of the use of variant forms albo // abo for typesetting purposes. To demonstrate this, the illustration material was used originating from five 16th-century prints in verse in which the form abo or albo appears only in long verses, brought to the right margin – which proves that the form was utilized because of its graphical and not linguistic features.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 185-202
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:

Uwagi o składni Paterykonu Sylwestra Kossowa (1635)
Selected Remarks on the Syntactic Aspect of Paterykon by Sylwester Kossow (1635)

Autorzy:

Klimek, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1902179.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

polszczyzna kijowska
składnia
historia języka
Kossow
Kievan language variety of Polish
syntax
history of language

Opis:

The paper discusses a selection of issues relating to the syntactic structure of Paterykon, as translated by Sylwester Kossow. These observations are put in the context of the specialist literature devoted to the status of the Polish language in the 17th century, including its Borderland dialectal varieties. The analysis focuses on the following syntactic structures: causal constructions – with preposition, with infinitive (modelled on the Latin n.c.i and a.c.i. constructions), syntax of negative sentence constructions (single negation after the conjunction ani [either]), syntax of quotes (a merger of reported and direct speech constructions), numerals, and the semantics of the subordinators (iż [that], jeśli [if], skoro [if/unless]). A more important part of the analysis concerns the use of grammatical tenses in the text. The analysis shows that tenses are not always ordered logically in the complement sentences with the adverbial of time as well in the complex complement sentences (the present tense expresses an action taking place prior to the one signalled by the perfect tense). The examination helps to discover the systemic parallelism between the analysed text and the 17th-century Northern Borderland Polish language variety. At the same time, by pointing out to the systemic discrepancies between the text and the above-mentioned language variety, the author indicates that Paterykon should be classified as representative of a regional variety of Polish.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 6; 43-56
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:

Pomiędzy konwencją a żywiołem. Tendencje imiennicze w dawnej Łodzi (XVII–połowa XIX wieku)
Between convention and spontaneity. Trends in first names in the old Łódź (17th century–mid 19th century)

Autorzy:

Zarębski, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/971877.pdf

Data publikacji:

2016-12-01

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

onomastyka
imię
historia języka
Łódź
onomastics
first name
history of language

Opis:

In the article the author discusses the practice associated with name-giving among the residents of Łódź (only Catholics of Polish origin) during the period from the beginning of the seventeenth century to the first half of the nineteenth century. The material was collected from official documents. Habits associated with the first names were treated as a kind of linguistic behaviour that implements a specific communication need of the given community. Observations of these habits show that they oscillate — like any linguistic behaviour — between automatism (and convention) and spontaneity. Conventional measures that should be considered: the use of a limited collection of names that indicate a high degree of stability in subsequent periods and against the background of habits of name-giving in the region and other territories of the former Poland (especially the most popular names of women, e.g. Marianna, Katarzyna, Agnieszka and names of men, e.g. Józef, Jan, Franciszek) and inheritance of names. In contrast, a large number of rare names (names of women, e.g. Idalia, Jokasta, Kasylda, and of men, e.g. Bonawentura, Wit, Witalis) and a visible preference in some families for the usage of rare names, e.g. Damazy, Feliks, Lubomira (including Slavic first names, e.g. Bolesław, Władysław, Bronisław) were included as spontaneous factors. Analysis of the material reveals a tendency to differentiate names depending on the social status of the inhabitants (the representatives of the noble families often used rare names). The author also draws attention to the problem of the diversity of names in Łódź (both in the context of different collections of names and different practices) depending on parameters such as the religion (Catholics, Protestants, Jews) and nationality (Poles, Germans, Czechs) of residents of the city.

Źródło:

Onomastica; 2016, 60; 91-106
0078-4648

Pojawia się w:

Onomastica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:

Wierność, powinność, uniżoność i inne kategorie grzeczności językowej w finalnych formułach epistolarnych XVIII wieku
Faithfulness, Duty, Obedience and Other Categories of Linguistic Politeness in the Final Epistolary Formulae of the Eighteenth Century

Autorzy:

Sicińska, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044278.pdf

Data publikacji:

2020-09-23

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

linguistic politeness
etiquette formula
epistolography
history of language
Polish language in the eighteenth century

Opis:

The article is a study of politeness formulae retained in the eighteenth-century epistolography expressing certain feelings and attitudes of the sender towards the addressee, namely: good will (z prawdziwym afektem), faithfulness (z należytą obserwancją), gratefulness (z nieskończoną rekognicją), duty (z niewzruszoną obligacją), obedience (z najgłębszą submisją). One can treat them as one common category of etiquette because of their approximate semantic value, common pragmatic aim, very similar formal structure and the same final location in the epistolary text. The analysis was based on 305 original, handwritten and unpublished eighteenth-century letters written by several dozens of noblemen. The presented formulae appeared mainly in contacts between the representatives of the aristocracy and the nobility.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2020, 27, 1; 163-184
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:

Neue Richtungen in der Kanzleisprachenforschung der frühneuhochdeutschen Zeit
New directions in chancery language research of the early new high German period
Nowe kierunki badań języka kancelaryjnego okresu wczesno-nowo-wysoko-niemieckiego

Autorzy:

Feret, Andrzej S.
Feret, Magdalena Z.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2053432.pdf

Data publikacji:

2021-12-01

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

recenzja
język niemiecki
historia języka
język kancelarii
review
German
history of language
chancery language

Opis:

Celem niniejszego artykułu jest krytyczne omówienie książki Sylwii Firyn i Piotra A. Owsińskiego Sprache der deutschsprachigen Kanzleien in der frühneuhochdeutschen Zeit im südlichen Ostseeraum. Teil 2 Morphologische Ebene. Zu den Kategorien des Adjektivs und den Ablautklassen. Książka stanowi ciekawą pozycję naukową, co potwierdza bardzo precyzyjny opis zjawisk językowych oraz liczne odniesienia do literatury fachowej, komentarze i dyskusje polemiczne autorów.
The aim of this paper is to provide an appraising discussion of Sylwia Firyn and Piotr A. Owsiński’s book Sprache der deutschsprachigen Kanzleien in der frühneuhochdeutschen Zeit im südlichen Ostseeraum. Teil 2 Morphologische Ebene. Zu den Kategorien des Adjektivs und den Ablautklassen. The book is a valuable scientific study of the history of the German chancery language, as evidenced by a very precise description of linguistic phenomena and numerous references to specialist literature, together with the authors’ discussions and comments.

Źródło:

Linguodidactica; 2021, 25; 293-298
1731-6332

Pojawia się w:

Linguodidactica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:

Verbes supports : perspective diachronique
Light Verbs — A Diachronical Perspective

Autorzy:

Blumenthal, Peter

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31341222.pdf

Data publikacji:

2022

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

Light verbs
collocation
colligation
history of language
ontology
French grammar
German grammar

Opis:

Dans cette contribution, nous tenterons d’appliquer le modèle classique des verbes supports à une sphère hautement abstraite du lexique ‒ les « noms coquilles » comme opinion, information ‒, négligée jusqu’ici par la recherche. Notre étude porte essentiellement sur les combinaisons entre ces noms et les verbes être et avoir, soumises à des variations diachroniques que les corpus de Frantext permettent de retracer depuis la langue médiévale. Les faits relevés suggèrent l’hypothèse que la combinatoire des mots d’aujourd’hui reflète souvent la catégorisation du monde correspondant à l’imaginaire d’hier.
This contribution applies the classical model of French “light verbs” to a highly abstract lexical sphere — “shell nouns” such as opinion and information — which has been neglected by research so far. This study focuses on combinations between these nouns and the verbs être and avoir, which have been subject to diachronic variation that can be traced back to medieval times in the Frantext corpora. The findings suggest that the combinatorics of today’s words often reflects a categorization of the world corresponding to yesterday’s imagination.

Źródło:

Neophilologica; 2022, 34; 1-14
0208-5550
2353-088X

Pojawia się w:

Neophilologica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:

Język i transmisja kulturowa w tatarskich kitabach. Stan badań
Language and Cultural Transmission in Tatar Kitab Writings. State of Research

Autorzy:

Kulwicka-Kamińska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044217.pdf

Data publikacji:

2020-12-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
history of the Belarusian language
kitab studies
Tatars
kitab

Opis:

The article discusses the kitab studies covering the physical and cultural legacy of the Tatars of the former Grand Duchy of Lithuania (today: Polish, Belarusian and Lithuanian Tatars). Religious manuscripts, including kitabs, are a part of Tatars’ cultural legacy, hence the article presents these writings and the areas of research on kitabs that cover: a) cataloguing the manuscripts; b) monographic studies providing their philological analysis; c) discussion of their content, with attention to Muslim and Christian traditions; d) textual analysis of these old texts; e) editorial preparations.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2020, 27, 2; 65-84
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:

Czy Jan Kochanowski miał kogoś lub coś w nienawiści? Użycia słów z gniazda w tekstach autora Trenów na tle ich znaczeń w XV i XVI wieku

Autorzy:

Pawelec, Radosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2084349.pdf

Data publikacji:

2020-01

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of language
lexicography
etymology
artistic language
semantic evolution of lexical units
emotional markedness of vocabulary
nest (hatred)

Opis:

This paper presents an analysis of the usages of words from the nest (hatred) in the works by Jan Kochanowski against the semantic development of these words in Polish. Their original etymological meaning is related to seeing someone unwillingly, disliking someone. In the Old and Middle Polish periods, they were used fairly often, but the usages were different from the present ones: many of them had a less negative meaning than they do in Modern Polish. It was shaped after the 16th century, yet the beginnings of the process are assumed to go back to the century of the last Jagiellons. The author formulates a hypothesis that Jan Kochanowski, who noticed the trend in the semantics of the words from the nest , restricted their usage in his works only to the translations of the Old Testament psalms, consciously not referring them to the contemporary interpersonal relationships.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2020, 770, 1; 92-103
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:

Skąd pochodzą polskie nazwy kolorów
What is the origin of Polish names of colours

Autorzy:

Madeja, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/510821.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

history of Polish language
names of non-basic colors

Opis:

The article attempts to explain the origin of some Polish names of non¬ basic colours. Lex-emes that serve as bases for forming the names of colours in Polish have been divided into four semantic categories. The most numerous one consists of the names of colours deriva-tive from the names of certain plants. Second most numerous group of lexemes is based on the names of minerals, metals, stones. The third one refers to the names of animals, birds, fish and reptiles. The last, and least numerous group consists of the names of colours that originate from the names of the staining substances. Among the names of the colours presented in the article some examples can be found that do not belong to any of the four groups. The name of the colour can also originate from grocery articles, atmospheric phe-nomena, drinks or proper nouns.

Źródło:

Postscriptum Polonistyczne; 2010, 2(6); 197-217
1898-1593
2353-9844

Pojawia się w:

Postscriptum Polonistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:

Z fonetyki "Listów Święteo Oyca Partheniusza..." (1643)

Autorzy:

Klimek, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676920.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Kievan variety of Polish 17th-century
phonetics
Mohyla
Parthenius I
history of language

Opis:

Selected remarks on the phonetics of Letters of Father Parthenius... (1643)This paper is devoted to a selection of issues concerning the phonetics of the 17th‑century Kievan variety of Polish, analyzed in the context of the 17th‑century standard Polish and its other regional varieties. Polish translations of the letters written by the Patriarch of Constantinople Parthenius I to the Kievan Metropolitan Piotr Mohyla were used as research material. The vocalic analysis covers the following aspects: the raised vowels, the reduction of oN into uN, the alternation between każdy and kożdy, as well as the nasal vowel articulation. The paper also discusses the following consonantal features: the distortion in the palatalization of consonants, the phonetic realization of -ou-, -au- in borrowings, the presence of the palatalized ‑ch’ – and the problematic spelling of l – ł. No significant phonetic contrasts have been detected between Letters... and other texts written in the Kievan variety of Polish. This allows a conclusion that the phonetics of the translated letters is representative of the Kievan Polish of the 1640s. This variety, on the other hand, exhibits the influence of the standard Polish as well as of Russian. Фонетика текста Listy Swieteo Oyca Partheniusza... (1643)Статья посвящена вопросам фонетики языка семнадцатого века Киева, рассматриваемого на фоне восточного варианта и общепольского языка. В качестве исходного материала взят польский перевод писем патриарха Константинополя Партения I митрополиту Киева, Петру Могиле. Анализ вокализма включает: суженные гласные, чередование każdy – kożdy и реализацию носовых гласных. Анализ консонантизма включает: нарушения мягкости согласных, судьбу -ou-, -au- в заимствованных формах, наличие мягкого -ch’-, ошибочные записи l – ł. Не обнаруживается больших различий между Письмами... и другими польскими текстами, напечатанными в XVII в. в Киеве, поэтому можно прийти к выводу, что фонетика перевода Писем... характерна для польского языка, употребляемого в то время в Киеве. В описываемом варианте языка можно найти следы воздействия как общепольского языка, так и восточнославянского субстрата.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:

Życie wyrazów na przykładzie zasobu leksykalnego Rozpraw literackich Maurycego Mochnackiego. I. Zagadnienia wstępne

Autorzy:

Wojtyńska-Nowotka, Milena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2084334.pdf

Data publikacji:

2020-01

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of language
life of words
vocabulary used by M. Mochnacki
lexicography
obsolete words
archaisms

Opis:

This paper is dedicated to lexical issues and focuses on describing the phenomenon of the life of words over more than two centuries (from the beginning of the 19th c. to the fi rst decade of the 21st c.). The object of the research is the corpus of texts constituting Rozprawy literackie (Literary treatises) by M. Mochnacki. The aim of the research is to identify and discuss forgotten words, that is such lexical units or their individual meanings as have become obsolete or have gone out of use completely. The analysis falls into the stream of structuralist research and has been performed with the application of the diachronic method.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2020, 770, 1; 39-55
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:

Semantyka historyczna – zakres badań i ich wyniki
Historical semantics – scope of research and achievements

Autorzy:

Sieradzka-Baziur, Bożena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/459535.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

historia języka
semantyka historyczna
leksykografia
leksykologia
history of language
historical semantics
lexicography
lexicology

Opis:

The article presents the scope of research conducted within regard to historical semantics in Poland. Semanticists do research on the history of word’s and construction’s meaning. The sources of research materials (dictionaries and texts) are discussed. The on-line Conceptual Dictionary of Old Polish is described in detail as one of the sources. Also there are presented some achievements of Polish linguists in semantic-historical research.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2017, 12; 226-237
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:

Z dziejów polskich przymiotników znaczących ‘chytry’
From Polish background of adjectives ‘crafty’

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045016.pdf

Data publikacji:

2016-12-04

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

semantics
lexicology
history of Polish language
changes of meanings

Opis:

In the article there were analyzed etymologically and semantically 37 names of adjectives ‘crafty’ in the Old Polish lexicology. The material was gathered from all available lexicographical sources registering the vocabulary to the end of 19th century.It was evidenced that the formal structures investigated adjectives implied pictures such as: the picture of grasping at something, a picture of efficiency and excellence in particular field, the image of vector of change movement, the picture of phatamorgana, deception of something duplicitous, the figure of something hidden. Moreover the gross of analyzed units found its place in noun-derivation group of actions manifesting – cunningness or created in the ‘noun place’ with figurative sense. The implemented analysis depicted the differences between old Polish and the contemporary Polish language demonstrating itself on the par with lexicology and semantics.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2016, 23, 2; 83-98
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:

Nazwy poranka w dawnej polszczyźnie
The names of dawn in old Polish language

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2109430.pdf

Data publikacji:

2017-12-30

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

history of Polish language
semantic
the changes of meaning

Opis:

In the article the thirty lexical units were analysed and their meaning was – ’dawn’ in the span of time frame; from 15th to 19th century. The material investigated was gathered from all available lexicographical sources registering the bygone vocabulary to the end of 18th century. Stemming from the etymology, the authoress explored the significance of particular wordforms, which were put in the chart at the end with illustration of quantity and volume change in examined lexical field. It turned out that in old Polish the five phases of dawn were extracted which every singular one had at least seven terms. These units were not the constant appellations of concrete phase of the morning time. They evolved constantly semantically or they were weed out from general Polish. Upon the character of these changes the most potent influence was the shifting in customs-the technological progress or better accessability to the chronometers, which influenced as unnecessary the splitting of the dawn into the little segments. As a consequence the special names evaporated.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2017, 17; 107-121
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:

Język słoweński i język prekmurski – przykłady języków na styku kultur
The Slovenian and Prekmurian languages – examples of languages at a crossroads of cultures

Autorzy:

Stefan, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594128.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

historia rozwoju języka
język literacki
język słoweński
język prekmurski
history of language
literary language
Slovenian language
Prekmurian language

Opis:

Literacki język słoweński jest oficjalnym językiem obowiązującym w Słowenii oraz na terenach zamieszkanych przez mniejszość słoweńską. Od początku kształtowania się normy języka słoweńskiego cechują go mniejsze lub większe wpływy z języka niemieckiego. Język prekmurski rozwijał się równolegle z językiem słoweńskim od połowy XVIII wieku na terenie Prekmurja. Jest to najbardziej na wschód wysunięty obszar Republiki Słowenii, oddzielony od reszty terytorium słoweńskiego rzeką Murą i graniczący z trzema spośród czterech sąsiadów: Austrią, Chorwacją i Węgrami. Historia Prekmurców, w odróżnieniu od historii pozostałych Słoweńców, ponad tysiąc lat była związana z Węgrami. O literackim języku prekmurskim mówi się do 1919 roku, kiedy Prekmurje zostało włączone do ziem słoweńskich. Tradycja używania literackiego języka prekmurskiego pozostała żywa na terenie Porabja – obszaru zamieszkiwanego przez Słoweńców, ale znajdującego się obecnie na terenie Węgier. Celem artykułu jest krótkie przedstawienie historii języka prekmurskiego, powstałego na bazie dialektów prekmurskich, i ukazanie jego koegzystencji z literackim językiem słoweńskim, zwanym również w przeszłości centralnosłoweńskim. Aby ogląd ten był możliwy, przedstawiono szersze tło historyczne i odwołano się do procesu kształtowania się języka literackiego na ziemiach słoweńskich.
Literary Slovenian is the official language in Slovenia and in areas inhabited by Slovenian minorities. From the beginning of the shaping of the norm of the Slovenian language, it has been characterized by lesser or greater influences of German language. The Prekmurian language developed in parallel with the Slovenian language from the mid-18th century in Prekmurje, which is the most eastern area of the Republic of Slovenia, separated from the rest of the Slovenian territory by the Mura river and bordering three out of four neighbours: Austria, Croatia and Hungary. The history of the Prekmurs, unlike the history of the other Slovenians, was associated with Hungary for over a thousand years. The Prekmurian language was noted until 1919, when Prekmurje was incorporated into Slovenian lands. The tradition of using the literary Prekmurian language remained alive in Porabje, an area inhabited by Slovenians, but now located in Hungary. The aim of this paper is to briefly present the history of the Prekmurian language, based on Prekmurje dialects and to show its coexistence with the literary Slovenian language, also known as the central Slovenian language in the past. For this view to be sustained, it is necessary to outline the historical background and refer to the process of the shaping of the literary language in Slovenian lands.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 337-349
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:

MARGINALIA W „ROZMYŚLANIACH DOMINIKAŃSKICH”. PROLEGOMENA
Marginal notes in "Rozmyślania Dominikańskie". An Introduction

Autorzy:

Ziółkowska, Olga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/459775.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Fundacja Pro Scientia Publica

Tematy:

Rozmyślania dominikańskie
glosy
średniowiecze
apokryf
marginalia
marginal notes
Middle Ages
apocrypha
history of language

Opis:

W artykule przedstawiono różne typy marginaliów znajdujących się w Rozmyślaniach dominikańskich – średniowiecznej narracji biblijno-apokryficznej, którą w 1958 r. odnalazł Karol Górski. Zarysowano podstawowe problemy badawcze, charakterystyczne dla każdej z wydzielonych grup glos: glosy informujące o dziejach kodeksu; glosy zawierające modlitwy; glosy lokalizujące, odsyłające do Pisma Świętego; glosy komentujące. W artykule zasygnalizowano także zagadnienie wymagające odrębnej analizy – obecność różnego rodzaju dopisków na miniaturach i obok nich.
This paper presents the various types of marginal notes found in the Rozmyślania Dominikańskie - a medieval biblical and apocryphal narrative which was discovered by Karol Górski in 1958. The fundamental research issues specific to each group of marginal notes are presented - those concerning the history of the codex; those which contain prayers; those which refer to the Bible; and those which commentate. The article also indicates an issue requiring separate analysis - different types of annotations in and around the illustrations.

Źródło:

Ogrody Nauk i Sztuk; 2015, 5; 433-441
2084-1426

Pojawia się w:

Ogrody Nauk i Sztuk

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:

A difusión e a recepción dos primeiros textos impresos en galego no século XIX

Autorzy:

Boguszewicz, Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2087633.pdf

Data publikacji:

2009

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydział Neofilologii

Tematy:

pre-Renaissance Galician
history of reading in Galician language
social history of Galician language
history of Galicia
popular Galician literature

Opis:

Despois dos Séculos Escuros pero ainda antes de producirse o Rexurdimento, na primeira metade do século XIX, apareceu na prensa local e nas follas soltas unha serie de textos impresos na lengua galega, a maioría de contido político e de carácter propagandístico. Galicia era daquela un país eminentemente rural onde máis do 90% da poboación estaba asentada no campo. De todas asclases da sociedade galega decimonónica, anque case a totalidade coñecía o galego, era monolingüe en galego só o campesiñado. Recurrir ao galego nuns textos políticos tiña sentido únicamente ao dirixirse precisamente a esta camada baixa. Como os labregos galegos naquela época eran maioritariamente analfabetos, os modos de difusión destes textos debían de ser fundamentalmente orales. Os textos en cuestión necesitaban un lector interposto que lía o seu contido a un auditorio máis ou menos amplo. A súa intención era pasar á cultura popular onde ían circular pola vía oral. Por ello, ditos textos adoptaban unhas formas e recollían unhos motivos presentes na literatura popular galega. Carecemos das probas que confirmarían o éxito ou o fracaso desta táctica. Tampouco coñecemos o efecto producido por estes textos nos seus receptores. De modo que a intención deste traballo é a reconstrucción da difusión e da recepción dos textos do prerrexurdimento a base de fontes indirectas polo que as conclusións presentadas aquí non poden ser máis que hipotéticas.

Źródło:

Itinerarios; 2009, 9; 227-245
1507-7241

Pojawia się w:

Itinerarios

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:

Autorytet osoby i funkcji starszego cechu a obyczaj komunikatywny w instytucji cechowej w świetle protokołów piwowarów krakowskich (z lat 1729-1760)

Autorzy:

Pałucka-Czerniak, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/684248.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

history of Polish language
linguistic custom
authority
confraternity
notary

Opis:

Authority and function of the head of guild and custom communicative in the light of Cracow’s brewers protocols (from the years 1729-1760) This article presents the concept of authority exploited in historical studies of language. It shows a clash between the authority of the head of a corporation and the language custom of a speech community fixed in guild protocols. The influence of the older guild is reflected in the choice of the writer, in giving orders to write down contents of extreme relevance as well as in the theme of unusual records. The stylistic, linguistic and genre shape of records depend on the writer, who adapts it to the existing patterns of text. The relationship between the writer and the head of a guild sometimes manifests itself in the records of panegyric character. The situation changes when former writers become the head of guild, which will be discussed in the next publication.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2014, 048
0208-6077
2450-0119

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:

Nazwy syfilisu w dawnej polszczyźnie

Autorzy:

Zuzanna, Krótki,

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/897454.pdf

Data publikacji:

2017-12-20

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Tematy:

syphilis
disease
history of Polish language
nomination
lexicology
semantics

Opis:

In the article, the olden names of daglock from 15th to 19th century timeline were analysed and collected from all available lexicographical sources. The material was ordered based upon the ‘word-form’ structure and the etymology of researched appellations. It turned out that particular units were created in correlation with four primary senses such as: 1. ‘the symptoms of syphilis’, 2. ‘the place of epidemic pandemic’, 3. ‘the carrier with syphilis’, 4. ‘mythological creature causing syphilis’. Among forty two investigated units, currently only two are preserved: kiła and tryper. It can be acknowledged that the main causes of this phenomenon are medicine evolution and inhibition of the epidemic of syphilis as a primary principle of medical intervention. The dominating factor in this sketch is the analysis of contexts in which they were situated. The author examines the names with the meaning ‘syphilis’ in the history of the Polish language. Upon the statement of using this word in the dictionary registering the Old Polish, we can deduce the meaningful value of it in the given time.

Źródło:

Przegląd Humanistyczny; 2017, 61(3(458)); 145-157
0033-2194

Pojawia się w:

Przegląd Humanistyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:

Od średniowiecznej do współczesnej polszczyzny, czyli o stałości w języku
From the medieval to the modern Polish language – the constant in language

Autorzy:

Walczak, Bogdan

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1595677.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

history of language
language change
the constant in language
historia języka
ewolucja językowa
zmienność i stałość w języku

Opis:

The article consists of an elaboration and support for a thesis that the history of a language and its current condition can be understood in terms of dialectic action of the change and the constant. The change is what attracts most attention of linguists, but it is the constant that decides to the largest extent about the language’s identity.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2012, 11; 209-221
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:

Obłęd czterech wieszczów – leksemy obłęd i obłąkanie oraz słowa powiązane słowotwórczo w tekstach Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Norwida
Obłęd (‘madness’) as seen by the four great Polish bards. The lexemes obłęd and obłąkanie, and their derivatives in texts by Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, and Cyprian Norwid

Autorzy:

Pawelec, Radosław Robert

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/36088033.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

historia języka
zdrowie psychiczne
literatura romantyzmu
history of language
mental health
literature od Romanticisim

Opis:

Słowa obłęd i obłąkanie w historii języka polskiego są związane z błądzeniem. W XIX wieku te ich znaczenia są nadal żywe, zarazem kształtują się też znaczenia związane ze sferą psychiczną. W literaturze romantyzmu można dostrzec elementy zbieżne z treścią słowa obłęd jako terminu we współczesnej psychiatrii, przede wszystkim należy do nich struktura urojeń, pojawiających się przy zwartej, zintegrowanej osobowości – tak można interpretować użycia np. w Mickiewiczowskim tłumaczeniu The Dream (oczywiście też w oryginale Byrona) i w Czarnych kwiatach Norwida. Godne odnotowania fakty językowe związane z badanymi słowami w XIX wieku to ich ambiwalencja poznawcza – obłęd był kojarzony także ze szczególnymi zdolnościami poznawczymi, równocześnie: widoczna stygmatyzacja osób chorych psychicznie, wreszcie: postępujący (także w epoce modernizmu) wzrost liczby użyć tych słów, powiązany z zainteresowaniem ludzką psychiką w sztuce i jej badaniem w naukach medycznych.
In the history of the Polish language, the words obłęd (‘madness’) and obłąkanie (‘insanity’) are etymologically associated with wandering. In the 19th century, these meanings were still alive; at the same time, meanings related to the mental sphere were also forming. In the literature of Romanticism, one can see elements that correspond to the content of the word obłęd used as a term in modern psychiatry. These include, first of all, the structure of delusions that accompany a compact, integrated personality. This is how we can interpret, for instance, the usage of the word in Mickiewicz’s translation of The Dream (the same is true, of course, also for Byron’s original), as well as in Czarne kwiaty by Norwid. Among the noteworthy linguistic facts associated with the studied words in the 19th century is their cognitive ambivalence: on the one hand, madness was associated with special cognitive abilities, on the other, stigmatization of the mentally ill was apparent. Finally, the progressive (also in the Modernist period) increase in the number of uses of these words can be observed, which is likely due to the growing interest in the human psyche in art and its study in medicine.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2024, 814, 5; 90-106
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:

O sobie samych – z historii przestępczych nazw złodziei (na materiale z XIX wieku)
Robbers about themselves – the history of thieves’ names in the criminal sociolect (on material from the 19th century)

Autorzy:

Pacuła, Jarosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/26731737.pdf

Data publikacji:

2023-12-30

Wydawca:

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

leksyka
socjolekt
żargon złodziejski
historia języka
etymologia
lexis
sociolect
thieves' jargon
history of language
etymology

Opis:

The article concerns the history of Polish criminal jargon. The author presented 68 names of thieves. He extracted linguistic material from 19th‑century texts, but some of the collected units are much older. The author presented the provenance of the names and characterized the material in formal and semantic terms. The author drew attention to the territorial diversity of names – their functioning in the speech of criminals operating in different partitions and their fate after the unification of various parts of Poland. Among the names discussed are, for example: andrus, klawiszarz, pajęczeniarz, szpringer, marwicher, jold.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 281-297
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:

Funkcje środków wartościujących w polskim dyskursie naukowym XVI wieku
The functions of axiology exponents in the Polish academic discourse of the 16th century

Autorzy:

Rejter, Artur

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/615530.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Opolski

Tematy:

academic discourse
axiology
text
stylistics
history of Polish language

Opis:

The paper concerns the problem of axiology exponents in the Polish academic discourse of the 16th century. The research proved that this kind of exponents refer to different discourse levels, from the topic of the discourse, through the field of science, to metatext. As for language determinants one can distinguish evaluating lexis, modal verbs and style exponents (e.g. comparisons, phraseological constructions, enumera- tions). The analysis shows that the subjective aspect of the texts confirms the initial stage of the Polish academic discourse forming process. Furthermore, the style diversity reflects the discourse state which was then rather practical than theoretical.

Źródło:

Stylistyka; 2018, 27; 33-46
1230-2287
2545-1669

Pojawia się w:

Stylistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:

Problemy metodologiczne z badaniem orientalizmów w języku polskim
Methodological Problems of Researching into Orientalisms in the Polish Language

Autorzy:

Stachowski, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1591171.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

etymology
borrowings
history of the language
etymologia
zapożyczenia
historia języka

Opis:

Od nieomal stu lat znane są trzy podstawowe wymogi metodologiczne, których spełnienie jest konieczne dla poprawnego ustalenia etymonu wyrazu zapożyczonego z języków orientalnych (zwykle chodzi tu o języki turkijskie). W niniejszym artykule do tamtych trzech wymogów dodany jest czwarty, dotyczący nie tyle samego etymonu, ile raczej dróg jego przenikania do języków słowiańskich, a po części i zachodnioeuropejskich. Sytuację badawczą okoliczność ta oczywiście dodatkowo komplikuje. Dla ukazania problemów metodologicznych przykłady leksykalne zostały podzielone na pięć grup: 1) rzeczywiste orientalizmy; 2) turkizmy i turcyzmy; 3) orientalizmy z Europy Zachodniej; 4) rzekome orientalizmy; 5) niespodziewane orientalizmy. W konkluzji podkreśla się fakt, że przyszłość badań nad zapożyczeniami ‒ nie tylko orientalnymi zresztą, i nie tylko w polszczyźnie ‒ będzie się nieuchronnie wiązać ze współpracą etymologów reprezentujących różne filologie.
There are three basic methodological requirements – known for almost a hundred years – which must be fulfilled to properly determine the etymon (Greek: ἔτυμον) of a word borrowed from an oriental language (in most cases a Turkic language). The article presents a fourth requirement concerning not the etymon itself, but rather the ways it has been permeating the Slavonic languages, and partly also the West-European ones, which adds to the complexity of the research situation. In order to show the methodological problems the lexical examples have been divided into five groups: (1) real orientalisms; (2) borrowings from Turkish and other Turkic languages; (3) orientalisms from Western Europe; (4) alleged orientalisms; (5) unexpected orientalisms. The conclusion is that the future of the research into borrowings – not only orientalisms, and not only in the Polish language – will be based on cooperation of etymologists who at the same time are philologists of various languages.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2018, 17; 303-314
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:

Parkosz, Unicode i Junicode
Parkosz’s treatise, the Unicode standard, and the Junicode font

Autorzy:

Bień, Janusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/9259009.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

Jakub Parkosz
history of Polish language
spelling
Unicode
fonts
Junicode

Opis:

Jakub Parkosz, also known as Parkoszowic, is the author of the first proposal of Polish spelling. In order to account for all the phonemes of Polish, some new letters were proposed. As his proposal was not widely accepted, the letters have not become available with the standard fonts, which makes it difficult to quote and discuss the proposal. Fortunately, the letters have recently been added to the Junicode font by its creator, Peter Baker.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 804, 5; 80-92
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:

Jak można chronologizować najnowsze dzieje polszczyzny
Possible ways to chronologise the latest history of the Polish language

Autorzy:

Dubisz, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/28765353.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

historia języka polskiego
periodyzacja
najnowsze dzieje polszczyzny
history of the Polish language
periodisation
latest history of the Polish language

Opis:

Termin najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego funkcjonuje od przełomu lat 70. / 80. XX w., a wraz z nim pojawiły się problemy dotyczące chronologizacji i wewnętrznej periodyzacji tego okresu w dziejach języka polskiego. W dyskursie na ten temat, trwającym od początku lat 90. XX w., wzięli udział tacy językoznawcy jak Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Ich publikacje dokumentują jednoznacznie potrzebę wyodrębnienia w periodyzacji dziejów języka polskiego tego okresu, różniąc się w szczegółach co do jego granic czasowych, kryteriów wydzielania i wewnętrznej periodyzacji. Niniejsze opracowanie ma na celu zestawienie tych danych, ukazanie historii tego dyskursu oraz przedstawienie propozycji sumarycznej.
The term najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego (the latest history of the Polish language) has been in use since the late 1970s and the early 1980s. It has brought problems concerning the chronologisation and internal periodisation of that period in the history of the Polish language. The participants of the discourse, which has continued since the early 1990s, include linguists such as Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Their publications clearly evidence the need for distinguishing the period in the periodisation of the Polish language, while differing as to its specific timeframe, distinction criteria, and internal periodisation. This study aims to compile the data, present the history of the discourse, and make a summary proposal.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 808, 9; 31-53
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce