Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Etnolingwistyka" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 59
Tytuł:
Opisać czas: Joanna Szadura, Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2017, 438 s.
Autorzy:
Krzyżanowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611647.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
kategoria
etnolingwistyka
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kategoria punktu widzenia w instrumentarium badawczym młodych filologów. Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku, red. Elżbieta Muskat-Tabakowska et al., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015, 218 ss.
Autorzy:
Wysocka, Aneta Julia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607702.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
punkt widzenia
językoznawstwo kognitywne
etnolingwistyka
Opis:
Recenzja monografii wieloautorskiej: Muskat-Tabakowska, E. Borowski, G. Cierpich, A. Wąsala, K. (red.). (2015). Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 218 ss. 
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2016, 34, 2
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kulturemy – nowa perspektywa badań etnolingwistycznych
Autorzy:
Rak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/473862.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
kulturem
słowo klucz
koncept kulturowy
etnolingwistyka,
Opis:
Celem artykułu jest przybliżenie etnolingwistycznej koncepcji kulturemów. W takim ujęciu kulturemy są pokrewne słowom kluczom Anny Wierzbickiej, słowom sztandarowym Walerego Pisarka, symbolom kolektywnym Michała Fleischera i konceptom kulturowym opisywanym przez lubelską szkołę etnolingwistyczną Jerzego Bartmińskiego. W Polsce inicjatorką badań nad kulturemami jest Alicja Nagórko. Wciąż niezrealizowanym celem jest wskazanie i opracowanie listy polskich kulturemów – jest to jedno z pilniejszych zadań etnolingwistyki.
Źródło:
tekst i dyskurs - text und diskurs; 2017, 10; 217-227
1899-0983
Pojawia się w:
tekst i dyskurs - text und diskurs
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy drogi we współczesnej polszczyźnie. Analiza leksykalno-semantyczna
Autorzy:
Smyk, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459477.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etnolingwistyka
leksykologia
semantyka
struktura kognitywna pojęcia droga
Opis:
The author explicates the semantics of the concept of road in systemic data (etymology, dictionary definitions, semantic derivatives, compounds, collocations, and synonyms) on the basis of contemporary lexicographic data. She divides the analysis into two parts. In the first part, she presents successive constituents of the semantics of the road (156 altogether), in the second she reconstructs the cognitive structure of the linguistic image of the road as an element of space, the structure being presented in the following facets: hypernyms, functions, origin of the road, location, network, hierarchy of roads, parts, appearance, features, the road as the localizer of people (and plants and animals, beings from the sphere of the sacred as well as objects), actions, and emotions.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2014, 9
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycja utrwalona w nazewnictwie stroju ludowego Księżaków łowickich
Tradition eternalized in folk outfit names typical for Księżacy from Łowicz
Autorzy:
Marciniak-Firadza, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/973227.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
etnolingwistyka
dialektologia
leksyka
strój ludowy
ethnolinguistics
dialectology
lexis
costume
Opis:
Księżacy łowiccy wyróżniali się od swoich sąsiadów, od innych grup etnicznych mową, obyczajami, a przede wszystkim strojem, uważanym za najbardziej efektowny i reprezentacyjny ubiór z terenu Mazowsza. W pierwszej połowie XIX wieku podstawę stroju łowickiego zaczęły stanowić wełniane pasiaki, zmieniające z upływem lat swoją kolorystykę. Strój łowicki przetrwał do dziś, choć – po przeobrażeniach – nie przypomina on tego z początku XIX wieku: jest bardziej kolorowy i bogatszy, jeśli chodzi o zdobnictwo. Przedmiotem referatu jest omówienie słownictwa związanego z łowickim strojem ludowym. Zaprezentowane zostaną – często zróżnicowane na obszarze Księstwa – nazwy części stroju kobiecego i męskiego oraz nazwy kolorów, którymi mieni się łowicki pasiak.
Księżacy from Łowicz distinguished themselves from their neighbours and other ethnic groups with their speech and customs, but primarily with their outfit which is regarded to be the most glamorous of all Masovian costumes. In the first half of the 19th century woolen striped fabrics (which changed its colours over the years) became the basis of this costume. The Łowicz folk costume has been preserved until today, but it has undergone so many transformations that it does not resemble the one from the beginning of 19th century. The modern, 20th century costume is more colourful and features richer ornamentation. The subject of this paper is to discuss the vocabulary connected to the Łowicz folk costume. Names for women’s and men’s costumes as well as the names of colors from the Łowicz striped fabric will be presented, along with their various versions from the area of the Łowicz Duchy.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2016, 63; 53-67
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gwarowa etykieta językowa i religia
Rural dialect etiquette and religion
Autorzy:
Sikora, Kazimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1854396.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
language etiquette
ethnolinguistics
religion
dialektologia
etykieta językowa
etnolingwistyka
religia
Opis:
W artykule podjęto próbę przedstawienia zależności pomiędzy licznie obecnymi w gwarze modlitewnymi formułami codziennej etykiety a tradycyjną chłopską religijnością i osadzonymi w niej: modelem wiejskiej grzeczności oraz systemem wartości i norm obyczajowych. Jak dowodzą analizy wybranych formuł grzecznościowych (quasi-religijnego powitania, pożegnania, powitania przy pracy i jedzeniu posiłków), mają one początek w kulturowym mechanizmie religijnej aksjologizacji rozmaitych sfer życia, skryptów, gestów kultury, oraz w sakralizacji pracy na roli i wszystkich obszarów związanej z nią aktywności człowieka. Należą one jednocześnie do kultury „dobrego słowa”, traktującej życzenie jako realny dar, zapewniający odbiorcy, z pomocą Boga, pomyślność, zdrowie i szczęście we wszelkich okolicznościach życia prywatnego i społecznego (nie wyłączając jedzenia i spożywania alkoholu). Artykuł reprezentuje antropologiczno-kulturowy nurt badań w dialektologii.
The article presents a relationship between prayer formulas of everyday etiquette used frequently in peasant dialects and traditional peasant religiosity, in which a model of rural politeness and a system of values and moral norms are embedded. An analysis of selected forms of address (quasi-religious welcomes, farewells and greetings at meal times and at work) shows that they originate from the cultural mechanism of the religious axiologisation of various spheres of life, scripts, gestures of culture, and from adding a sacral dimension to farming and all areas of human activity related to it. The analysed forms of address are part of the “kind word” culture that sees a wish as a tangible gift that, with the help of God, provides prosperity, good health and luck in all spheres of private and social life (including food and alcohol consumption). The paper follows the anthropological-cultural research trends in dialectology.
Źródło:
Gwary Dziś; 2021, 14; 247-263
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Matki, córki i siostry. Językowo-kulturowa realizacja więzi rodzinnych w czarownictwie
Mothers, daughters and sisters. Linguistic-cultural realization of family ties in witchcraft
Autorzy:
Piasecki, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/517921.pdf
Data publikacji:
2017-12-22
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej
Tematy:
język
etnolingwistyka
czarownictwo
więzi
rodzina
language
ethnolinguistic
witchcraft
ties
ritual
Opis:
Współczesne czarownictwo wykorzystuje kategorię rodzinności do tworzenia rytualnych więzi między członkami grupy. Quasi-rodzinność służy do wyzyskania kulturowo kodowanych wartości bliskości, zaufania, pomocy i dziedziczności. Przejawia się to także w planie językowym. Czarownice wypracowały grupy leksykalne odnoszące się do relacji pokrewieństwa z sacrum oraz pokrewieństwa między sobą. Ma to swoje źródło już w relacji mitycznej o początkach tego nurtu magicznego.
Modern witchcraft uses the family category to create ritual ties between members of the group. Quasi- family is used to exploit culturally encoded values of proximity, trust, help and heredity. This is also Modern witchcraft uses the family category to create ritual ties between members of the group. Quasi-family is used to exploit culturally encoded values of proximity, trust, help and heredity. This is also
Źródło:
Tematy z Szewskiej; 2017, Rodzina 2(19)2017; 85-95
1898-3901
Pojawia się w:
Tematy z Szewskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska BIEDA w perspektywie etymologicznej, historycznojęzykowej i dialektologicznej
The Polish bieda (poverty) from the perspective of etymology and historical linguistics
Autorzy:
Gumowska-Grochot, Ilona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34605579.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
bieda
misery
etymology
poverty
ethnolinguistics
Polish
etymologia
etnolingwistyka
język polski
Opis:
The article deals with the Polish concept of bieda (poverty) from the perspective of etymology and historical linguistics. A diachronic analysis provides access to the evolution of the concept. The article references the major findings relating to the role of etymology in semantic research, especially in reconstructing the linguistic view of concepts within the framework of cognitive ethnolinguistics. The analytical part deals with data from etymological dictionaries, earlier stages in the history of Polish, and rural dialects. The analysis itself is concerned with two forms of the lexeme on hand: bieda ‘poverty, misery, misfortune’ and biada ‘woe’, which have undergone sibstitution. The semantic development of the concept progressed in three stages and involved the following senses: (1) ‘compulsion, necessity’; (2) ‘misfortune, misery, suffering’; and (3) ‘poverty’. The material-cum-immaterial nature of bieda reflects its etymological meaning and historical development, in which the subsequent senses did not give way to still others but incorporated them. The semantic development of bieda shows that the structure of the concept embraces two aspects: material and psycho-social. The semantic components that one can identify in the complex structure of that concept include above all: a material want and the need that accompanies that want; misfortune, hardship, and trouble; strife; danger of punishment; low value, quality, or number of something; low value of someone; that which is ominous or dangerous. Bieda can easily extend its meaning metaphorically, which is most clearly visible in dialects. As a euphemism, it helps avoid words subjected to linguistic taboo.
Autorka prezentuje ustalenia etymologiczne i historycznojęzykowe odnoszące się do pojęcia bieda w języku polskim. Analiza diachroniczna pozwala obserwować ewolucję pojęcia. W artykule przywołano najważniejsze spostrzeżenia dotyczące roli etymologii w badaniach semantycznych, zwłaszcza w rekonstrukcji językowego obrazu pojęć na gruncie etnolingwistyki kognitywnej. W części analitycznej autorka omawia kolejno dane zaczerpnięte ze słowników etymologicznych, polszczyzny historycznej oraz gwarowej. Analiza dotyczy dwóch form leksemu: bieda i biada, które w języku polskim podlegały substytucji. Ogólnie rozwój znaczeniowy pojęcia przebiegał w trzech etapach i obejmował znaczenia takie, jak: 1. ‘przymus, konieczność’; 2. ‘nieszczęście, niedola, cierpienie’; 3. ‘ubóstwo, nędza’. „Materialno-niematerialny” charakter biedy jest właściwie odbiciem etymologicznego znaczenia wyrazu i jego historycznego rozwoju, w którym kolejne ogniwa nie ustępowały miejsca nowym, ale przyłączały je. Uwzględnienie rozwoju znaczeniowego w rekonstrukcji językowego obrazu biedy pozwala na stwierdzenie, że w strukturze pojęcia łączą się dwa aspekty: materialno-bytowy oraz psychospołeczny. Komponenty semantyczne, jakie możemy wskazać w złożonej strukturze pojęcia bieda, to przede wszystkim: materialny brak i wiążąca się z nim potrzeba / konieczność jego zaspokojenia; nieszczęście, trud, kłopoty; walka, zmaganie się z trudnościami; groźba kary; niska wartość kogoś lub czegoś, niewystarczająca ilość lub słaba jakość czegoś; to, co groźne, niebezpieczne, wrogie człowiekowi. Bieda jest pojęciem, które z łatwością może rozszerzać swoje znaczenie o sensy metaforyczne, co najłatwiej obserwować w dialektach. Jako eufemizm pozwala unikać wyrazów obłożonych tabu językowym.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 51-65
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)
On the Assumptions and Claims of Cultural Linguistics. The Case of Polish PRACA ‘work’
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192509.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
lingwistyka kulturowa
seria „Język a Kultura”
rocznik „Etnolingwistyka”
lubelska etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
koncept kulturowy
praca
cultural linguistics
“Language and Culture” series
journal Etnolingwistyka
Lublin cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
cultural concept
PRACA/work
Opis:
Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej autor przypomina początki formowania się lingwistyki kulturowej  w Polsce, związane z wrocławskim programem badań nad polską kulturą narodową, utworzeniem konwersatorium „Język a kultura” (też serii wydawniczej pod takim tytułem) i lubelskiego rocznika „Etnolingwistyka” w roku 1988. W drugiej podaje przykłady traktowania faktów językowych w perspektywie kulturowej, eksponując rolę słownictwa jako zwierciadła kultury. W trzeciej przedstawia 7-punktowe instrumentarium pojęciowe wypracowane w ramach lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej (językowy obraz świata, stereotypy traktowane jako koncepty kulturowe, definicja kognitywna, punkt widzenia i perspektywa interpretacyjna; profilowanie bazowych wyobrażeń; wartości; podmiot doświadczający, konceptualiujący i werbalizujący). Na koniec na przykładzie jednego konceptu PRACA pokazane zostają efekty analizy z zastosowaniem przedstawionego tego instrumentarium pojęciowego.Słowa kluczowe: lingwistyka kulturowa, seria „Język a Kultura”, rocznik „Etnolingwistyka”, lubelska etnolingwistyka kognitywna, językowy obraz świata, koncept kulturowy, praca
The study consists of four parts. The first part is devoted to the beginnings of cultural linguistics in Poland, connected with the Wrocław-based programme for research on Polish national culture, the emergence of the “Language and Culture” research network (and a publication series with the same title), and the launch of the Lublin-based journal “Etnolingwistyka” in 1988. The second part contains examples of linguistic facts being viewed in cultural perspective, with a special role of the lexicon as the “mirror of culture”. Part three presents a repertoire of seven conceptual constructs proposed in Lublin cognitive ethnolinguistics (linguistic worldview, stereotypes as cultural concepts, cognitive definition, viewpoint and interpretive perspective, profiling of base images, values, and the experiencing, conceptualizing, and speaking subject). Finally, the fourth part illustrates the application of this theoretical framework in an analysis of the Polish cultural concept of PRACA ‘work’.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2018, 3, 1
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznych
The concept of cultural codes in Russian and Ukrainian linguoculturological and ethnolinguistic studies
Autorzy:
Chybor, Iryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/645238.pdf
Data publikacji:
2015-12-24
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
cultural code
ethnocode
phraseology
ethnolinguistics
linguoculturology
kod kulturowy
etnokod
frazeologia
etnolingwistyka
lingwokulturologia
Opis:
This article is an attempt at presenting the concept of cultural codes, which was earlier discussed in works of Russian and Ukrainian scholars in field of ethnolinguistics and linguoculturological aspects. The key linguoculturological terms, such as cultural code and ethnocode, were explained. The author of this article analysed already existing in Ukrainian and Russian linguistics theoretical basics of defining, isolating and classifying cultural codes.
W artykule podjęto próbę zaprezentowania koncepcji kodów kultury rozwiniętej w pracach rosyjskich i ukraińskich lingwistów. Należytą uwagę zwrócono na wyjaśnienie kluczowych pojęć lingwokulturologii, a mianowicie kod kultury, etnokod kultury. Poddano analizie istniejące teoretyczne podstawy definiowania, wyodrębniania oraz klasyfikacji kodów kultury znane w językoznawstwie ukraińskim i rosyjskim.
Źródło:
Adeptus; 2015, 6; 37-49
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
EUROJOS: Eine Darstellung des Potentials von kognitiver Definition anhand der Konzepte ARBEIT und DEMOKRATIE
EUROJOS: A presentation of the potential of the cognitive definition based on the concepts of WORK and DEMOCRACY
Autorzy:
Szulc-Brzozowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2096027.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
ethnolinguistics
cognitive definition
value
European languages
etnolingwistyka
definicja kognitywna
wartość
języki europejskie
Opis:
The purpose of the paper is to present theoretical and methodological aspects of the research project EUROJOS, which is anchored and developed in Lublin ethnolinguistics. It aims to create the cognitive definition of the selected concepts, regarded as values in the European culture. The cognitive definition is based on 3 types of data: lexicographical sources, surveys and text corpora, with the latest playing a crucial role at profiling the concepts. The methodological criteria are indicated as validated by the description of chosen results from other research papers regarding the concept WORK in some languages and the concept DEMOCRACY in Polish and German. Whereas the study of the concept WORK objects to demonstrate the all-embracing definition of the concept, its universal meaning aspects, the example of DEMOCRACY shows the relevancy of profiling, thus also of the role of public discourse and the media.
Artykuł przedstawia zagadnienia teoretyczne i metodologiczne projektu naukowego EUROJOS zakorzenionego i rozwijanego w etnolingwistyce lubelskiej. Jego celem jest zbudowanie definicji kognitywnej określonych konceptów postrzeganych w kulturze europejskiej jako wartości. Definicja kognitywna oparta jest o trzy typy danych: leksykograficzne, ankietowe i tekstowe, z których te ostatnie odgrywają kluczową rolę w profilowaniu konceptów. Na podstawie opisu wybranych wyników badań nad konceptem PRACA w niektórych językach oraz nad konceptem DEMOKRACJA w języku polskim i niemieckim ukazana zostaje zasadność założeń metodologicznych. Analiza konceptu PRACA posłużyła do zilustrowania syntetycznej definicji kognitywnej konceptu, jego uniwersalnych aspektów znaczeniowych, natomiast na przykładzie konceptu DEMOKRACJA pokazana została relewancja profilowania, a tym samym rola dyskursu publicznego i mediów
Źródło:
tekst i dyskurs - text und diskurs; 2020, 13; 123-147
1899-0983
Pojawia się w:
tekst i dyskurs - text und diskurs
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O związkach między frazeologią a słowotwórstwem historycznym na przykładzie pojęcia kąt – ogólnosłowiańska analiza porównawcza
Autorzy:
Jakubowicz, Mariola
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670884.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
phraseology
word formation
etymology
corner
etnolingwistyka
frazeologia
słowotwórstwo
etymologia
pojęcie KĄT
Opis:
This article relates to the work of Nikita I. Tolstoy on the concept of corner in folk beliefs. It covers the intersection of two linguistic fields: phraseology and historical word formation, with elements of etymology. There are two Slavic etymons reconstructed for that concept: *kotъ ‘angle’ and *ogъlъ ‘corner’. In contemporary Slavic languages, continuants of either one or both can be preserved. The concept corner (similarly to others concepts related to elements of the house) is rich in connotations. This study presents an analysis of phraseological units with the components kąt ‘angle’ or węgieł ‘corner’ (and their counterparts in other Slavic languages), as well as an etymological and semantic analysis. The etymological analysis concerns the continuants of the Slavic *kot’a ‘house’, derived from *kotъ ‘angle’. The article points to phraseological and etymological connections between the concepts corner and house.
Celem mojego artykułu było zestawienie kąta widzianego przez pryzmat frazeologii z możliwościami derywacyjnymi, jakie dają realizujące to pojęcie leksemy. Z uwagi na charakter badań etnolingwistycznych skupiłam się na tych derywatach, które ukazują aksjologiczne nacechowanie badanego pojęcia. Przegląd materiału z różnych języków słowiańskich wykazał, że we frazeologii zdecydowanie dominuje negatywne nacechowanie kąta. Jednak to właśnie te mniej liczne pozytywnie nacechowane frazeologizmy związane z wyprofilowaniem kąta jako części domu, czy nawet symbolizującego cały dom, wyraźnie korespondują z derywatami, które od podstawy ze znaczeniem ‘kąt’ tworzą nazwy pomieszczeń. Zarysowana w artykule droga rozwoju semantycznego pokazuje, że aspekt wartościujący jest obecny również w derywacji. Na podstawie porównania przedstawionego w artykule materiału z badaniami Nikity Iljicza Tołstoja należy uznać, że wyraźnej obecności pojęcia kąt w warstwie językowej nie można oddzielać od jego roli w kulturze ludowej.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 45-57
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Символика растений в польской народной традиции. Злаки
The symbolism of plants in the Polish folk tradition. Cereals
Autorzy:
Tolstaja, Svetlana M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1375705.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Polish folk
plants
cereals
stereotypes
symbolism
ethnolingvistics
polski folklor
rośliny
zboża
symbolika
etnolingwistyka
Opis:
The author highly appreciates the first issue of the third volume of the fundamental “Dictionary of folk stereotypes and symbols” (ed. prof. E. Bartminsky), dedicated to the symbolism of plants. This issue presents rich materials (language, folklore, ethnographic) related to cereals, which in the popular perception have a mythological interpretation, the daily bread is God’s gift, endowed with sacred significance.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 189-197
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz sprawiedliwości w języku chorwackim
Autorzy:
Kapetanović, Amir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34605956.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
justice
pravda
Croatian
cultural concept
ethnolinguistics
sprawiedliwość
język chorwacki
językowy obraz świata
etnolingwistyka
Opis:
This paper analyses the linguistic concept of justice (pravda) in Croatian according to the methodology of the Lublin Ethnolinguistic School. Recent monolingual dictionaries of Croatian typically list only one meaning of the lexeme pravda and lexicographic definitions focus on the social aspect of the term. The paper also analyses the relationship of this lexeme with others (synonyms, antonyms) and lists phrases and sayings related to pravda. An analysis of  a corpus of Croatian texts (of the last 150 years) and the results of  a survey (100 respondents) point to weaknesses in lexicographic definitions of the lexeme pravda, as well as to the complexity of the concept of pravda in Croatian. According to the results of the survey, the most important characteristics of pravda are equality and acting on merit, followed by the ethical aspect (respect, morality, truth) and the psychological aspect (satisfaction/happiness, freedom, conscience).
W pracy dokonano analizy językowego obrazu (konceptu) sprawiedliwości (chorw. pravda)  w języku chorwackim  z wykorzystaniem metodologii lubelskiej szkoły etnolingwistycznej.  W nowszych jednojęzycznych słownikach języka chorwackiego zwykle podaje się tylko jedno znaczenie leksemu pravda, jego definicje leksykograficzne zawężone są do aspektu społecznego. Analizie poddano także relacje wspomnianego wyrazu  z innymi leksemami (synonimy, antonimy), przytoczone zostały frazemy  i przysłowia,  w których występuje. Analiza korpusu chorwackich tekstów (powstałych na przestrzeni ostatnich 150 lat) oraz badanie ankietowe przeprowadzone wśród 100 respondentów ujawniły pewne luki  w słownikowych definicjach leksemu pravda  i pokazały złożoność konceptu sprawiedliwość  w języku chorwackim.  W świetle wyników badań ankietowych najważniejszymi cechami sprawiedliwości są równość (równoprawność) oraz traktowanie według zasług, następnie pojawiają się cechy związane  z aspektem etycznym (poszanowanie prawa/norm, moralność, prawda)  i psychologicznym (satysfakcja/szczęście, wolność, sumienie).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 101-108
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etymology and ethnolinguistics: Different methodologies with a common goal
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081398.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
etymology
ethnolinguistics
semantic motivation
calques
loanwords
etymologia
etnolingwistyka
motywacja semantyczna
kalki
zapożyczenia
Opis:
The article focuses on the relationship between etymology and ethnolinguistics. The two fields come to foreground in analyses of dialectal plant names, especially of their origin. It is concluded that both fields should function in symbiosis and use each other’s achievements. Therefore, etymologists make ample use of ethnolinguistic findings in their semantic analyses. Those findings help determine the historical semantic motivation of the words being studied. Ethnolinguists, in turn, on the basis of etymological findings, arrive at the original senses of words, helpful in analysing their subjective meanings.
Autorka skupia uwagę na relacjach między etymologią a etnolingwistyką, które uwidoczniają się przy analizie gwarowych nazw roślin, zwłaszcza przy ustalaniu ich pochodzenia. Ostatecznie dochodzi do wniosku, że obie dziedziny powinny pozostawać w symbiozie i wzajemnie korzystać ze swoich osiągnięć. W związku z tym etymolodzy podczas analiz semantycznych mogą korzystać obficie z wyników pracy etnolingwistów. Analizy etnolingwistyczne pomagają etymologom ustalić historyczną motywację semantyczną badanych wyrazów. Etnolingwiści z kolei, opierając się na ustaleniach etymologów, mogą docierać do pierwotnych sensów form wyrazowych, które są pomocne przy analizie subiektywnego znaczenia słów.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 21-34
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 59

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies