Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Eastern Kresy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 64
Tytuł:
Litwo ojczyzno moja… dyskurs kresowy, tożsamość narodowa i głosy podporządkowanych
Lithuania, my country… Kresy and Their Discourse, Ethnic Identity, and the Voices of the Subaltern
Autorzy:
Ładykowski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/952090.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
colonialism
Eastern Kresy
identity
Kresy and their discourse
orientalism
subaltern voices
Opis:
The article tackles Polish history and the issues of Polish ethnic identity from the perspective of postcolonial studies. In particular, it deconstructs the myth of Eastern Kresy, a foundation of Polish identity, embedded in the educational programme of several generations of Poles. The prevailing interpretation of history presents Poland as a victim of imperial and colonial expansion of its historical powerful neighbours. However, the article focuses on Polish colonial aspirations and shows its lost eastern provinces (Kresy), believed to be the Poland’s “lost heart”, from the perspective of their indigenous inhabitants, the subaltern. The polonocentric myth of Kresy is presented as a discursive device shaping not only the ways in which Poles imagine their relations with their current eastern neighbours, but also capable of managing Poles’ internal relations with their minorities.
Źródło:
Pogranicze. Studia Społeczne; 2014, 23; 83-96
1230-2392
Pojawia się w:
Pogranicze. Studia Społeczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krajoznawstwo jako przestrzeń dla edukacji międzykulturowej
Sightseeing as a space for intercultural education
Autorzy:
Dębicki, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2118940.pdf
Data publikacji:
2022-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
intercultural education
sightseeing
former Polish eastern ‘Kresy’
tourism forms
Polish tourists
edukacja międzykulturowa
krajoznawstwo
formy turystyki
polscy turyści
dawne Kresy Wschodnie RP
Opis:
The article is an attempt to draw readers’ attention to the potential for broadening the field of interests and activities of theoreticians and practitioners of intercultural education that lies in sightseeing. In particular, it is about this type of activity as undertaken by contemporary Poles with respect to the area of the former Polish Eastern Kresy (i.e. the territory Poland lost in the aftermath of WW2 – fragments of the present Ukraine, Belarus and Lithuania). Apart from the reflection on the forms of tourism and the place occupied therein by sightseeing, the article concentrates on its five spheres useful for intercultural education: (1) informal mode of getting acquainted with an ‘Other’, who (2) is not ethnically and culturally too distant, (3) on visiting the given area that (4) may be of an incidental and short term character as well as (5) be concentrated not only on people but also on their cultural products: symbolic and material. The article closes with examples of situations in which ill-conceived sightseeing distorts the idea of intercultural education. After all, even though hypocrisy or biased presentation of a place and its inhabitants, education that reproduces the monocultural face of a given land is possible.
Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na potencjał dla poszerzenia spektrum zainteresowań i działalności teoretyków i praktyków edukacji międzykulturowej, jaki tkwi w krajoznawstwie. W szczególności chodzi tu o tego typu aktywność, podejmowaną współcześnie przez Polaków w odniesieniu do terenów byłych Kresów Wschodnich, tj. fragmentów dzisiejszej Ukrainy, Białorusi i Litwy. Poza refleksją na temat form turystyki i miejsca, jakie zajmuje wśród nich krajoznawstwo, artykuł koncentruje się na jego pięciu sferach, przydatnych w ramach edukacji międzykulturowej: (1) nieformalnym trybie poznania Innego, który (2) nie jest zbyt odległy etnicznie i kulturowo, (3) na odwiedzinach danego obszaru, które (4) mogą mieć charakter incydentalny i krótkotrwały, jak również (5) mogą koncentrować się nie tylko na ludziach, ale także na wytworach ich kultury ideacyjnej i materialnej. Artykuł domykają przykłady sytuacji, w których źle pojmowane krajoznawstwo wykrzywia ideę edukacji międzykulturowej. Wszak również poprzez zakłamania czy tendencyjną prezentację danego miejsca i jego mieszkańców możliwe jest edukowanie reprodukujące monokulturowe oblicze danej ziemi.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2022, 18, 3; 178-190
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na zieloną Ukrainę i do tych łąk zielonych... Kresy Wschodnie II RP jako przedmiot zainteresowania turystyczno-krajoznawczego Polaków – próba pewnego podsumowania
To green Ukraine and to those green meadows... The Eastern borderlands of the Second Polish Republic as an object of sightseeing interest for Poles – an attempt at a summary
Autorzy:
Dębicki, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52229626.pdf
Data publikacji:
2024-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
dawne Kresy Wschodnie
Polska
Ukraina
Białoruś
Litwa
turystyka
former Polish Eastern borderlands (Kresy)
Polska
Ukraine
Belarus
Lithuania
tourism
Opis:
This article is an attempt to look at selected factors accounting for the popularity among Polish tourists a few years ago of the area known as the Eastern borderlands of the Second Polish Republic (Pol.: Kresy). Methodologically, the autoethnographic study involves an analysis of desk research (the 2019 CBOS survey and the observations made by other researchers). Starting from the CBOS quantitative data recording the scale of Poles’ trips in this direction, the author looks at selected qualitative circumstances which may, to some extent, be behind the preferences diagnosed in the survey, but also behind the broader interest in these sites. The considerations include the (geo)political reality, specific (Eastern borderland-like) experiences, Polish traces, literature, film and Galician and migration myths – assigned to three main thematic areas (Europeanization versus a good national self-sense, Polish traces, and literature, films and myths). Although the essence of the considerations seems to favour Ukraine, the “question of priority” was left – as it is the case in quantitative research – open, focusing on broadening the context of the whole issue.
W artykule autor podjął próbę przyjrzenia się wybranym czynnikom odpowiadającym za popularność, którą wśród polskich turystów cieszył się przed kilkoma laty obszar zwany Kresami Wschodnimi II Rzeczpospolitej. Metodologicznie rzecz ujmując, w badaniach o charakterze autoetnograficznym podjęto analizę danych zastanych (danych z sondażu CBOS-u z 2019 roku oraz obserwacje innych badaczy). Wychodząc od danych CBOS-u, rejestrujących skalę wyjazdów Polaków w tym kierunku w formule ilościowej, autor przygląda się wybranym okolicznościom jakościowym, które mogą, do pewnego stopnia, stać za zdiagnozowanymi w sondażu preferencjami, ale także za szerzej rozumianym zainteresowaniem tymi stronami. Rozważania obejmują rzeczywistość (geo)polityczną, specyficznie kresowe doznania, polskie ślady, literaturę, film oraz mit galicyjski i migracyjny – przyporządkowane do trzech zasadniczych wiązek tematycznych (europeizacja versus dobre narodowe samopoczucie, polskie ślady oraz literatura, filmy i mity). Chociaż istota rozważań wydaje się faworyzować Ukrainę, to jednak „kwestię pierwszeństwa” pozostawiono – jak to ma miejsce w badaniach jakościowych – otwartą, koncentrując się na poszerzeniu kontekstu całego zagadnienia.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2024, 25, 2; 30-41
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej
What we do and do not know about the Kaunas Polish language
Autorzy:
Karaś, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407984.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
polszczyzna północnokresowa
cechy północnokresowe
substrat
pogranicze językowe
Polish language in the former North-Eastern Borderland (kresy)
language features typical of the North-Eastern Borderlands
substrate
linguistic borderland
Opis:
Celem artykułu jest próba podsumowania dotychczasowej wiedzy na temat polszczyzny kowieńskiej, a także pokazanie luk badawczych, a więc tego, czego jeszcze mimo wielu badań, nie wiemy o tej odmianie języka. Niezwykła intensyfikacja badań na przełomie XX i XXI wieku zarówno nad współczesną, mówioną odmianą języka polskiego na Kowieńszczyźnie, jak i nad jej dziejami (głównie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku) dostarczyła ogromnej liczby danych językowych i pozajęzykowych. Jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mimo to nie jest to zadanie łatwe. W artykule przedstawiono sytuację polszczyzny kowieńskiej, jej zasięg terytorialny, zakres i funkcje, jej cechy konstytutywne na początku XXI wieku. Pokazano także zmiany, jakim podlegała omawiana pododmiana polszczyzny północnokresowej w XX wieku.
The article aims at providing a synopsis of previous studies on the Kaunas Polish language, as well as identifying knowledge gaps, i.e., the things that – despite extensive research on this language variety – are still not known. At the turn of the 20th and the 21st century, intensified research both on the current Polish language variety, as spoken in the Kaunas region, and its history (mainly over the 19th century up till the 1950s) brought about vast amounts of linguistic and extralinguistic data. However, a detailed analysis shows that there is no easy answer to the question posed in the title of the paper. The article overviews the situation of the Kaunas Polish language, its territorial range, scope, and functions, as well as its defining features observable at the beginning of the 21st century. The author also outlines how the language variety – a subdivision of the Polish in the North-Eastern Borderlands – has evolved over the 20th century.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 7-23
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
Autorzy:
Masojć, Irena
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
diarystyka kobieca
dzienniki adresowane do dzieci
polszczyzna północnokresowa
Litwa
XIX wiek
women's diaries
diaries for children
Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
Lithuania
19th century
Opis:
Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cele oraz skutki „repatriacji” i wywózek z Galicji Wschodniej
The goals and effects of „repatriation” and deportations from Eastern Galicia
Autorzy:
Derdziak, Lubow
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/516550.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydział Teologiczny
Tematy:
Repatriacja
Kresy Wschodnie
Serhijczuk
Repatriation
Eastern Borderlands
Opis:
„Repatriacja” przymusowa zawsze pozostawia w sercu osoby wywiezionej ślad zaznanej krzywdy. Historia, zwłaszcza wojenna oraz powojenna, niejednokrotnie ukazuje los ludzi dotkniętych koniecznością pozostawienia domu rodzinnego, dorobku całego życia, przyjaciół, środowiska. Polacy mieszkający na Kresach Wschodnich bardzo dotkliwie odczuli decyzje państwa sowieckiego ingerującego w życie wielu narodów, a także trójki jałtańskiej troszczącej się o lepszy los mocarstw nie zważając na potrzeby i odczucia narodów mniejszych. Ten artykuł ma na celu ukazać cele jakimi kierowali się rządzący decydując o masowej wędrówce ludów, także sposoby „repatriacyjne” władz radzieckich wobec narodu polskiego zamieszkującego Galicję Wschodnią oraz skutki tych działań. W zasadzie praca będzie oparta na „nieznanych” dokumentach archiwalnych, które zostały zgromadzone i wydane przez ukraińskiego historyka Włodzimierza Serhijczuka. Ukazują one nie tylko sposoby działania rządzących, ale także opisują nastroje, jakie panowały wśród zdezorientowanej ludności oraz reakcje Polaków zamieszkujących Kresy.
Forcible repatriation always caused sense of wrong. The history, especially of war and post-war periods, shows lives of people who were deprived of their family home, property, friends and environment. The Poles, who used to live in Eastern Borderlands (Kresy Wschodnie), experienced the decision of Soviet and Crimea Conference very painfully, as the allied powers cared for their own business and did consider the needs and feelings of smaller nations. The aim of this statement is to show what the aim of the Soviet government was, when it decided about the repatriation, what the ways of repatriation were and what the results of the repatriation were. This article is based on unknown archive documents, collected and published by the Ukrainian historian Volodymyr Serhyichuk. The documents show not only the ways of action of Soviet but also people reaction and feeling.
Źródło:
Studia Paradyskie; 2018, 28; 159-194
0860-8539
Pojawia się w:
Studia Paradyskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inwentarz kościoła parafialnego w Łunińcu z 1938 roku
The inventory of the parish church in Łuniniec in 1938
Autorzy:
Żurek, Waldemar Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023689.pdf
Data publikacji:
2013-12-16
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kresy Wschodnie
parafia
duszpasterstwo
Eastern Borderlands
parish
ministry
Opis:
Each inventory which refers to the actual list of quantity and value of all the assets of the entity, in this case the St. Joseph parish church in Łuniniec in 1938, is the basis for evaluation of the financial status of this parish. It contains all the data on the parish church, its furniture, paraments and liturgical vessels. It describes the parish office, produced documents of this office and all financial inflows for the parish and clergy working in it. The inventory, like the documentation confirming the parish visitation, is very authoritative and rich in information not only on the very parish, but also on the people and the prevailing relations in the parish.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2013, 100; 403-417
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kresy (Polish Eastern Borderlands) in Polish Literature of 1918–2018. Significant Interpretative Perspectives
Autorzy:
Uliasz, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030549.pdf
Data publikacji:
2021-02-21
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Polish Eastern Borderlands
borderland discourse
Polish literature of 1918–2018
myths and legends
borderland of cultures
small homelands
controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
postcolonial criticism
Opis:
The paper offers a comprehensive, synthetic account of the discourse on the subject of the Polish Eastern Borderland over the course of the last hundredyears. It analyses the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies for presenting the term, have changed, including attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterises the dynamics concerning the transformations of situational contexts that emerged in the period of the Second Polish Republic, developed during World War II, after 1945 (in the country and abroad) and continuing from the 1980s and1990s to the present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trends in literary schools, the legends and myths of the Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2020, 1; 335-363
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wizytacja kościoła parafialnego w Dywinie z 1844 roku
The visitation of the parish church in Dywin from 1844
Autorzy:
Żurek, Waldemar Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023840.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kresy
Kobryń
diecezja wileńska
Eastern Borderlanda
diocese of Vilnius
Opis:
The borderland town of Dywin (now in the Republic of Belarus) in the district of Kobryn had a church dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary which was founded in the second half of the seventeenth century. The parish, having the royal patronage, dates back to 1700. It was included in the Diocese of Lutsk, in 1798 was moved to the Diocese of Vilnius, and after the establishment of the Diocese of Pinsk in 1925, it became the part of this diocese. Since 1945, the town of Dywin has been outside Poland. The visitation of the parish church in Dywin was conducted in 1844 by the Dean of Kobryn - Rev. Antoni Kisielewski.  
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2013, 99; 295-315
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problem Kresów w literaturze polskiej lat 1918–2018. Znaczące perspektywy interpretacyjne
Autorzy:
Uliasz, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030939.pdf
Data publikacji:
2018-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Polish Eastern Borderland
borderland discourse
Polish literature of 1918-2018
myths and legends
borderland of cultures
small homelands
controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
postcolonial criticism
Kresy Wschodnie Polski
dyskurs kresowy
literatura polska 1918–2018
mity i stereotypy
pogranicza kultur
małe ojczyzny
kontrowersje wokół kategorii „Kresy”
krytyka postkolonialna
Opis:
The paper offers a comprehensive, synthetic account of the Polish Eastern Borderland discourse on the subject over the course of the last century. It analyzes the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies of presenting the term have been changing, including the attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterizes the dynamics concerning the transformations of situational contexts which emerged in the period of the Second Polish Republic, developed in the times of World War II, after 1945 (in the country and abroad), and continue from the 80s and 90s of the twentieth century to our present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trend of literary schools, the legend and myth of Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2018, 13, 8; 17-42
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Józef Mackiewicz i sekty
Józef Mackiewicz and Sects
Autorzy:
Pełczyński, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179266.pdf
Data publikacji:
2012-12-02
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Eastern Borderlands
religious minoirities
protestantism
Kresy Wschodnie
mniejszości religijne
protestantyzm
Opis:
Artykuł jest poświęcony pewnej części, wczesnej, reporterskiej twórczości Józefa Mackiewicza. W reportażach napisanych pod koniec lat trzydziestych, przedstawił on protestanckie mniejszości religijne, bujnie rozwijące się wówczas na wschodzie Polski, lecz nie cieszące się pozytywną opinia władz i ludności otaczającej. Mackiewicz stwierdził, że wszystkie zarzuty stawiane owym sektom, są niesłuszne. Uważa on ponadto, że mogą one pozytywnie wpłynąć na stosunki społeczne. Reportaże Mackiewicza o sektach to odosobniony przykład zainteresowania tym tematem w ówczesnej Polsce.
The article is dedicated to a part of early reportage work of Józef Mackiewicz. In the reportages written at the end of 1930s, he presented Protestant religious minorities which back then flourished in eastern part of Poland, but which did not have a positive opinion among the authorities and other peoples. Mackiewicz stated that all the accusations towards those sects were groundless. He also claimed that they can positively influence social relations. Mackiewicz’s reportages on sects was an isolated case of interest in this topic in Poland of those times. 
Źródło:
Porównania; 2012, 11; 327-332
1733-165X
Pojawia się w:
Porównania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od Arkadii do Golgoty – refleksje na temat Kresów w literaturze polskiej
From Arcadia to Golgotha – Meditations on the Eastern Borderlands [Kresy Wschodnie] in Polish Literature
Autorzy:
Wasilewska, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/466648.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Płockie
Tematy:
Kresy Wschodnie
polska literatura kresowa
The Eastern Borderlands
Polish Borderlands Literature
Opis:
Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej były niegdyś sercem narodu polskiego, któremu tamtejsza ziemia wydała największych orędowników i czcicieli jej piękna. Nie można zrozumieć polskiej kultury bez poznania Kresów i tego, co je tworzyło. Warto o tym przypominać, zwłaszcza młodym Polakom, którzy często nie mają świadomości, że tam kiedyś była Polska.
The Eastern Borderlands of the Polish Commonwealth used to be a Polish heartland where some of the greatest Polish admirers of the Borderlands' beauty hail from. One cannot properly understand the Polish culture without getting to know the Eastern Borderlands and that which they consisted in. One should remember it and remind of it especially young Poles, who often seem to fail to realize that the Borderlands used to be a part of Poland.
Źródło:
Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2015, 7; s. 306-320
0860-5637
Pojawia się w:
Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie gromadzenia dokumentacji źródłowej do badań nad dziejami Kościoła łacińskiego na wschodnich ziemiach kresowych dawnej Polski
Autorzy:
Zahajkiewicz, Marek T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042253.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kresy
Polska
dokumenty
źródła
historia
Eastern Borderlands
Polska
documents
sources
history
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1992, 61; 145-166
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Engineer Leonard Szutkowski – Manager of the State Quarries in Janowa Dolina in Volhynia
Autorzy:
Durka, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1363520.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Janowa Dolina
Wołyń
Szutkowski
kamieniołom
kresy wschodnie
Volhynia
quarry
Eastern Borderlands
Opis:
An in-depth analysis of Leonard Szutkowski’s biographical documents shows that he was an outstanding patriot who devoted most of his professional life to the economic development of Poland. He was born into a landowning family, did his military service in the tsarist army, and escaped from Bolshevik captivity. In independent Poland, he did not continue his military career but worked in the state administration as an engineer responsible for road works. He continued his engineer’s work during the Polish-Bolshevik war. Later, he managed the quarries in Janowa Dolina in Volhynia and made them a model enterprise on a European scale. He paid the highest price for his attitude to life. Until now many aspects of his activity have been unknown. Only the archive search in Ukraine made it possible to gain knowledge about views and details of his socio-political activity. The research employed a biographical method based on the analysis of personal documents. Scientific studies on particular topics related to Leonard Szutkowski were also taken into account. The research was supplemented by an analysis of press materials from the period in question.
Źródło:
Polish Biographical Studies; 2020, 8; 5-31
2353-9291
Pojawia się w:
Polish Biographical Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
M.A. Koprowski, Po obu stronach Uralu, Warszawa 2006, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, ss. 364
Autorzy:
Szymański, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1040108.pdf
Data publikacji:
2007-06-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
ZSRR
Kresy Wschodnie
werbiści
USRR
Eastern Borderlands
Society of the Divine Word
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2007, 87; 409-411
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trudna historia. Dzieje kresowej rodziny w latach 1898–1957
Tough history. The history of an Eastern Borderland family in the years 1898–1957
Autorzy:
Józków, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687615.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
historia rodzinna
represje radzieckie
Kresy Wschodnie
family history
Soviet repression
Eastern Borderlands
Opis:
The publication presents the history of the Jodel and Pietkowski families from Odelsk (today in Belarus), whose story begins with the birth of Antoni in 1898. This article constitutes the pleasure of discovering the fortunes of the family based on interviews, reminiscences of the members of the family living in the 30s of the previous century, during the period of occupation and in the post-war times. The invaluable knowledge possessed by Adela Pietkowska, Alfreda Wojdyło, Maria Mularczyk, Anna Kopiec helped to write down the stories of these families and to perpetuate the memory of Kresy Wschodnie (East Borderlands). It was a must – to discover, listen to and tell the impermanent history. Paolo Coelho said that “The story of one person is the story of all of humanity”. This article presents the knowledge of the roots and identity of the family, describes biographies, activities and achievements of the Odelsk inhabitants against the background of the history of Poland, so that the memory of them would not disappear.
Źródło:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2017, 18; 95-110
2450-6796
Pojawia się w:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między realizmem a nostalgią. Myśl polityczna emigracyjnych środowisk kresowych (1939–1991)
Between realism and nostalgia. Political thought of polish emigrant circles from Eastern Borderlands (1939–1991)
Autorzy:
Gotowiecki, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/477102.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Kresy Wschodnie
emigracja niepodległościowa
myśl polityczna
Eastern Borderlands
pro-independence emigration
political thought
Opis:
The subject of the article is the political thought of the circles from the Eastern Borderland that functioned among the Polish wartime exiles and then the post-War pro-independence emigrants. In the introduction, the author defines such notions as Kresy (Polish Borderlands) or kresowianie, characterises those circles, and then discusses their opinions on such issues as the eastern border, attitude towards the Lithuanians, Belarussians and Ukrainians, or federalism. The author points to the diversity of the circles and the evolution of their political thought indicating the mid-1950s as an important point in their development. The final part of the article includes a reflection of its realism.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 131-153
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Banki komercyjne na wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej
Commercial banks in the Eastern territories of the Second Polish Republic
Autorzy:
Morawski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/584880.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Polska
II Rzeczpospolita
Kresy Wschodnie
banki
Polska
Second Polish Republic
Eastern territories
banks
Opis:
Polska bankowość komercyjna rozwijała się w oparciu o trzy różne systemy prawne. Najbardziej rygorystyczny, ale dzięki temu najbezpieczniejszy był system rosyjski. Austriacki był łagodniejszy, a najbardziej liberalny był system niemiecki. Inflacja powojenna podkopała potencjał kapitałowy banków. Kryzys 1925 roku, a następnie wielki kryzys lat 30-tych ujawniły skutki tej sytuacji. Większość banków nie przetrwała tych prób. Ekspansja, a następnie regres polskiej bankowości komercyjnej na Kresach Wschodnich były widoczne jeszcze wyraźniej, niż w pozostałych częściach Polski. Relatywnie mocną pozycję utrzymały dawne, utworzone przed 1914 rokiem banki wileńskie. Banki lwowskie odgrywały istotną rolę w latach 20-tych, ale w następnej dekadzie ich znaczenie zmalało. Z jednej strony padły ofiarą kryzysu za sprawą ścisłych powiązań z austriackim rynkiem pieniężnym, z drugiej – odbywał się proces przenoszenia ze Lwowa do Warszawy najpoważniejszych instytucji.
During the times of Second Polish Republic commercial banking was gradually losing its importance. In the Eastern Borderlands the process ran deeper and faster than elsewhere. In the wake of two consecutive banking crises in 1925 and 1931, a number of weak institutions which had been founded during the period of inflation collapsed. Old banks of Vilnius, founded before 1914, remained relatively strong. Banks of Lvov had played an important role in the 1920’s but became much less important a decade later. One reason was that due to their interaction with the Austrian monetary market, they suffered gravely from the crisis. Shifting of the most important institutions from Lvov to Warsaw did not help, either.
Źródło:
Acta Archaeologica Lodziensia; 2015, 61; 85-94
0065-0986
2451-0300
Pojawia się w:
Acta Archaeologica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z Kresów do Poznania. Mikrohistoria Waldemara Żyszkiewicza
From Kresy to Poznan. Waldemar Żyszkiewicz’s Microstories
Autorzy:
Rydz, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1076565.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Waldemar Żyszkiewicz
Polish poetry
Eastern borderlands
microstories
migration
Kresy
poezja polska
mikrohistoria
migracja
Opis:
Artykuł przynosi omówienie wydarzeń politycznych w Polsce w XX wieku zarejestrowane w poezji Waldemara Żyszkiewicza. Ważnym tematem jest zjawisko migracji Polaków z lat: 1944-1947. Poezja ta, mimo że wpisuje się w dyskurs nostalgii, nie przynosi obrazów utraconego Lwowa. Wiersze poruszają temat osiedlenia się przez wysiedleńców z Kresów Wschodnich w Poznaniu, w obcym dla nich mieście, nacechowanym niemiecką kulturą. Inspiracją teoretyczną dla artykułu były przede wszystkim monografie: Beaty Halickiej Polski Dziki Zachód (2016) oraz Ewy Domańskiej Mikrohistorie (1999).
The article focuses on a description of political events in the 20th century Poland which were reflected in the poetry of Waldemar Żyszkiewicz. An important topic is a migration of the Polish over the period 1944-1947. His poetry, though conforms to the discourse of nostalgia, does not evoke the images of the lost Lvov. Poems raise the theme of settling down by deportees from Kresy Wschodnie (Eastern borderlands) in Poznan, an area were German culture was cultivated. The theoretical inspiration for the article was provided above all by two monographs by Beata Halicka “Polski Dziki Zachód” (“The Polish Wild West”, 2016) and by Ewa Domańska “Mikrohistorie” (Microstories, 1999).
Źródło:
Polonistyka. Innowacje; 2018, 8; 139-154
2450-6435
Pojawia się w:
Polonistyka. Innowacje
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowe i kulturologiczne wyróżniki kresowych kulinariów utrwalone w wybranych regionalnych opracowaniach o Ziemi Lubuskiej
Linguistic and culturological characteristics of Polish Borderlands cuisine preserved in selected regional studies on Ziemia Lubuska region
Autorzy:
Węgorowska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1363413.pdf
Data publikacji:
2020-12-13
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
Tematy:
kulinaria
język
kultura
Kresy Wschodnie
Ziemia Lubuska
cuisine
language
culture
Polish Eastern Borderlands
Opis:
Kulinaria to integralny element każdej, również polskiej, kultury. Niniejszy szkic jest językowo-kulturologiczną refleksją o kresowych daniach, potrawach, napojach (jak np. kutia, kumpiak, mamałyga, nadzianka, strudla, paska, „sosnówka”…), które współtworzą regionalny „tygiel smaków”, a tym samym „kulinarny tygiel” Ziemi Lubuskiej.
Cuisine is an integral element of any also Polish, culture. This article is a linguistic‑culturological reflection on Polish Borderlands’ dishes and beverages (e.g. kutia, wheat grain, poppy seeds and honey dish’, kumpiak ‚cured ham’, mamałyga‚ maise fluor porridge’, nadzianka, potato stuffed intestines’, strudel, paska‚ Easter bread’, „sosnówka”‚ pine liqueur’) which are a part of regional „melting pot of flavors”, and therefore the „culinary melting pot” of Ziemia Lubuska region.
Źródło:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2020, 6; 141-148
2450-3584
Pojawia się w:
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czasopiśmiennictwo katolickie Wschodnich Kresów II Rzeczypospolitej (cz. I – ogólna)
Catholic Periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic (Part PART 1 – General)
Autorzy:
Zając, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944176.pdf
Data publikacji:
2017-11-30
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:
Kresy Wschodnie
II Rzeczypospolita
czasopisma katolickie
Eastern Borderlands
the Second Polish Republic
Catholic periodicals
Opis:
Odrodzona w 1918 r. II Rzeczpospolita powróciła na część terytorium utraconego na Wschodzie, podejmując trudy zagospodarowania wyniszczonej wojnami ziemi. Jej obraz znalazł odbicie w lokalnej prasie i wspomnieniach żyjących na tych terenach Polonusów. Zapisały go dziesiątki tytułów czasopiśmienniczych wydawanych przede wszystkim przez ówczesny świat katolicki. Wymienione w opracowaniu tytuły wydawnictw wskazują na życiowe przestrzenie mieszkańców tamtych regionów penetrowane przez tę prasę, są niejako odpowiednikami zaledwie nazw starych polskich rezydencji na Wschodzie. Aby poznać ich treści, trzeba podjąć wnikliwą lekturę, by odkryć i przybliżyć opisane tam i wciąż mało nam znane światy, które – antypolskie i antykatolickie siły niszczyły świadomie i systematycznie. To niełatwe zadanie odcyfrowania Kresów z wciąż, po dziś dzień odkrywanej ich czasopiśmiennictwu katolickiemu Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.
Reborn in 1918, the Second Polish Republic returned to the part of the territory lost in the East to undertake the hardships of developing the war-ravaged land. Its history was reflected in the local press and the memories of the “Polonuses” living in these areas. It was recorded in dozens of magazine titles issued mainly by the contemporary Catholic world. The titles mentioned in the present work indicate the life areas of people inhabiting those regions, which were penetrated by the press and which are, in a sense, equivalent only to the names of Polish old mansions in the East. Getting acquainted with their content requires meticulous study which would allow to discover and bring closer the worlds described there and still little known to us and which were deliberately and systematically destroyed by anti-Polish and anti-Catholic forces. The uneasy task of deciphering the Borderlands from its publishing legacy which is still, to this day, being rediscovered, will constitute the content of the second part of the study devoted to Catholic periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic.
Źródło:
Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 4; 129-146
1232-8766
Pojawia się w:
Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wizytacja koscioła parafialnego w Kosowie z 1844 roku
Visitation of the parish church in Kosowo in 1844
Autorzy:
Żurek, Waldemar W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1217693.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
Kosów Poleski
historia Kościoła katolickiego
Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
the Catholic Church history
Polish eastern frontier
Opis:
Prezentowana wizytacja kościoła kosowskiego z połowy XIX wieku daje wystarczająco informacji o administracji, posłudze pastoralnej i uposażeniu Kościoła katolickiego na Kresach Wschodnich, okresu staropolskiego Rzeczypospolitej. Ukazuje także znaczące postacie z ówczesnego życia politycznego i społecznego. Jednak najbogatszą jej częścią są dane dotyczące parafii wizytowanej, od najmniejszego szczegółu czy przedmiotu, po budowle sakralne (z ich wyposażeniem i paramentami do sprawowania kultu), mieszkalne i gospodarcze. Wizytacja ukazuje także troskę o stan moralny i dobra materialne parafii oraz porządek i rozkład liturgii sprawowanej w kościele parafialnym w Kosowie.
The visitation of the parish church in Kosowo which took place in the middle of 19th century provides us with a wealth of information concerning administration, pastoral care and emolument of the Catholic Church in the historical region of Kresy Wschodnie (“Eastern Borderlands”) in the Old-Polish period of the Commonwealth. Moreover, the record of visitation presents high-profile personae of political and social life of the era. However, its richest part is the set of data pertaining to the visit-ed parish. The data encompass very detailed matters such as descriptions of some every-day objects. They also concern sacred buildings (including their equipment and liturgical paraments), as well as dwellings and outbuildings. The visitation in question is also expressive of assiduous attention paid to moral standards as well as the order and arrangement of liturgies celebrated in the parish church of Kosowo.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2015, 124; 137- 164
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O wybranych pierwiastkach wschodnich na Ziemiach Zachodnich
On selected eastern elements in the Western Territories
Autorzy:
Dębicki, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11543516.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
Ziemie Zachodnie
Kresy
pierwiastki wschodnie
pogranicze polsko-niemieckie
Western Territories
eastern elements
Polish-German borderland
Opis:
Artykuł jest próbą spojrzenia na Ziemie Zachodnie, w szczególności na pogranicze polsko-niemieckie, przez pryzmat pierwiastków o wschodniej proweniencji, które dają się odnaleźć w tamtejszej przestrzeni kulturowej – zarówno w wymiarze materialnym, jak i niematerialnym (symbolicznym). W szczególności chodzi tu o zjawiska, którym początek dały: powojenne przesiedlenia Polaków z terenu Kresów II RP; przesiedlenia Łemków, Ukraińców i in. w ramach akcji „Wisła”; pozostałości po okresie PRL-u i związanej z tym okresem polskiej orientacji ideologiczno-geopolitycznej; współczesna imigracja ukraińska. Wskazanie na tego rodzaju wybrane pierwiastki ma ukazać mniej znane oblicze Ziem Zachodnich, stając się zarazem jednym z ich wyróżników.
The article is an attempt to look at the Western Territories, in particular at the Polish-German borderland, through the prism of elements of Eastern provenance that can be found in the local cultural space - both in the material and intangible (symbolic) dimension. In particular, it concerns the phenomena that were initiated by: post-war resettlement of Poles from the Kresy area of the Second Polish Republic; resettlement of Lemkos, Ukrainians and others. as part of the „Vistula” campaign; remnants of the period of the People’s Republic of Poland and the Polish ideological and geopolitical orientation associated with this period; contemporary Ukrainian immigration. Pointing to such selected elements is to show the less known face of the Western Territories, becoming at the same time one of their distinguishing features.
Źródło:
Studia – konteksty pogranicza; 2022, 6; 41-58
2543-6465
Pojawia się w:
Studia – konteksty pogranicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wolność czy może ciąg dalszy „zniewolenia”, czyli o nowych polskich zjawiskach kulturalnych na Litwie
Autorzy:
Dalecka, Teresa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042077.pdf
Data publikacji:
2019-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Polacy na Litwie
literatura polska
Kresy Wschodnie
Litwa
Poles in Lithuania
Polish literature
Eastern Borderlands
Lithuania
Opis:
Artykuł jest opisem kondycji kultury polskiej na Litwie i środowiska ją tworzącego. Zostały zdiagnozowane przyczyny słabości tej kultury, takie jak m.in. pogarszająca się sytuacja demograficzna litewskich Polaków czy zła sytuacja gospodarcza regionu, który w przeważającej większości zamieszkują. Zły stan wynika też z braku inteligencji polskiej na Litwie po II wojnie światowej oraz powolność procesu jej odradzania się. Przyczyn słabości upatruje się ponadto w etnocentryzmie tej kultury, skoncentrowaniu się na sobie i braku zainteresowania innymi grupami etnicznymi. Mimo wszystko w ostatnich latach na Wileńszczyźnie podejmowane są próby wyrwania się z ograniczeń, związanych z kulturą kresową. Została założona grupa poetycka „Nowa Awangarda Wileńska”, ukazała się powieść Cień słońca czy zbiór opowiadań Thriller po wileńsku. Jest to inne niż dotychczas zaprezentowanie polskości na Litwie.
The article is a description of the situation of Polish culture in Lithuania and the environment in which this culture has been created. The diagnosis has highlighted several reasons for its weakness, such as the deteriorating demographics of Poles in Lithuania, and the poor economic situation in the region which they mostly inhabit. The bad situation has also been a result of the lack of Polish intelligentsia in Lithuania after the Second World War and the slow pace of its restoration. Other reasons include the ethnocentrism of this culture, its inward focus, and the lack of interest in other ethnic groups. In spite of everything, in recent years in the Vilnius region attempts have been made to break free from the limitations related to the culture of Eastern Borderlands. A poetic group “New Vilnius Avant-Garde” was founded, and a novel entitled Cień słońca (Shadow of the Sun) and a collection of short stories entitled Thriller po wileńsku (Thriller à la Vilnius) were published.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2019, 55, 4; 469-480
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym
Hetman’s investments in the 17th century. Between self and state interest
Autorzy:
Bania, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26469662.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Kresy Wschodnie
hetmani
Podhorce
Żółkiew
XVII wiek
fortyfikacje
Eastern Borderlands
hetmans
Pidhirtsi
Zhovkva
17th century
fortifications
Opis:
W końcu XVI wieku ustaliła się zasada dożywotniego funkcjonowania urzędu hetmańskiego. Być może nieprzypadkowo sprawowanie tej funkcji przez hetmanów owocowało zakrojonymi na wielką skalę inwestycjami, niekiedy wyjątkowo nowocześnie pomyślanymi; były to: Zamość, Żółkiew, Brody, Stanisławów, Kudak i Okopy Św. Trójcy. Obrona południowo-wschodnich terytoriów kresowych, na których bądź w pobliżu których, hetmani posiadali swe największe latyfundia inicjowała powstawanie twierdz, centrów tych latyfundiów a jednocześnie tworzyły te dzieła skuteczny system obrony całego państwa przed zagrożeniami tatarskimi, tureckimi, powstaniami kozackimi. Wyróżniał się Stanisław Koniecpolski, inicjując powstanie szeregu mniejszych twierdz – najsłynniejsza z nich to Kudak – czy Nowy Koniecpol, umacniając bardziej nowoczesnymi fortyfikacjami Bar, myśląc o stworzeniu Szkoły Rycerskiej we Lwowie. Godna podkreślenia jest ewolucja urządzeń obronnych od nieskomplikowanych bastei-puntone jak w Żółkwi, poprzez bastiony Brodów do nowoczesnych, z rozmachem zaprojektowanych fortyfikacji otaczających Lwow w końcu XVII wieku z inicjatywy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Interesujący jest problem wzajemnych relacji twierdza – rezydencja, jak Brody i Podhorce, Lwow i Podkamień, Czy istniały namiastki takich powiązań twierdzy i rezydencji w przypadku Zamościa i Żółkwi, Stanisławowa? Hetmani-latyfundyści jednocześnie nie dążyli do modernizacji pozyskanych starszych zamków, jak na przykład Stanisław Koniecpolski, który nie unowocześnił szesnastowiecznego systemu bastejowego zamków w Mikulińcach i Jazłowcu. Urząd hetmański stosunkowo późno zaczął funkcjonować jako stały element systemu politycznego Rzeczypospolitej, zatem hetmanom obecność w senacie zapewniały takie dodatkowe godności jak kanclerska – Zamoyski, Żołkiewski, oraz kasztelana krakowskiego – Koniecpolski, Jabłonowski. Tylko Stanisław Koniecpolski poczuwał się do podkreślenia swej dodatkowej godności fundując w stolicy starostwa myślenickiego, stanowiącego uposażenie godności kasztelańskiej, w Myślenicach kaplicę dla cudownego wizerunku Najświętszej Marii Panny. Podsumowując inicjatywy fundatorskie hetmanów jako ministrów państwa i latyfundystów w XVII wieku są wyjątkowo ściśle ze sobą splecione, co wynikało zaangażowania ich w organizację ochrony własnych posiadłości najczęściej usytuowanych na Kresach wschodnich państwa, w XVII wieku szczególnie narażonych na działania militarne.
At the end of the 16th century, the principle of the lifelong functioning of the hetman’s office was established. Perhaps it is no coincidence that the performing of hetmans function resulted in large-scale, sometimes exceptionally modern investments, they were: Zamość, Żołkiew, Brody, Stanisławow, Kudak and Okopy Św. Trojcy. The defense of the south-eastern borderland territories, where the hetmans had their greatest latifundia, initiated the creation of fortresses, centers of these latifundia, and at the same time created an effective system of defense of the entire state against Tatar and Turkish threats and Cossack uprisings. Stanisław Koniecpolski stood out, initiating the creation of a number of smaller fortresses – the most famous of them is Kudak - or Nowy Koniecpol, strengthening Bar with more modern fortifications, thinking about creating a Knight School in Lviv. What is worth emphasizing is the evolution of defense devices from simple bastions like in Żołkiew, through Brody bastions to modern, with panache designed fortifications surrounding Lviv at the end of the 17th century built on the initiative of Hetman Stanisław Jabłonowski. Another interesting problem are the mutual relations between the fortress and the residence, such as Brody and Podhorce, Lviv and Podkamień. The hetman-latifundists did not try to modernize the acquired older castles, such as Stanisław Koniecpolski, who did not modernize the sixteenth-century bastion system of castles in Mikuliniec and Jazłowiec. The Hetman’s office began to function as a permanent element of the political system of the Republic of Poland relatively late, so the hetman’s presence in the Senate was ensured by such additional dignities as the chancellor’s office – Zamoyski, Żołkiewski, and the castellan of Krakow – Koniecpolski, Jabłonowski. Only Stanisław Koniecpolski felt the need to emphasize his additional dignity by founding in the capital of Myślenice eldership, which was an endowment of the castellan dignity, in Myślenice a chapel for the miraculous image of the Blessed Virgin Mary. Summing up, the founding initiatives of the hetmans as state ministers and latifundists in the 17th century are extremely closely intertwined, which resulted from their involvement in the organization of the protection of their own estates most often located in the eastern borderlands of the country, particularly exposed to military actions in the 17th century.
Źródło:
TECHNE. Seria Nowa; 2022, 9; 25-40
2084-851X
Pojawia się w:
TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 64

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies