Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Eastern Kresy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-64 z 64
    Tytuł:
    Litwo ojczyzno moja… dyskurs kresowy, tożsamość narodowa i głosy podporządkowanych
    Lithuania, my country… Kresy and Their Discourse, Ethnic Identity, and the Voices of the Subaltern
    Autorzy:
    Ładykowski, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/952090.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    colonialism
    Eastern Kresy
    identity
    Kresy and their discourse
    orientalism
    subaltern voices
    Opis:
    The article tackles Polish history and the issues of Polish ethnic identity from the perspective of postcolonial studies. In particular, it deconstructs the myth of Eastern Kresy, a foundation of Polish identity, embedded in the educational programme of several generations of Poles. The prevailing interpretation of history presents Poland as a victim of imperial and colonial expansion of its historical powerful neighbours. However, the article focuses on Polish colonial aspirations and shows its lost eastern provinces (Kresy), believed to be the Poland’s “lost heart”, from the perspective of their indigenous inhabitants, the subaltern. The polonocentric myth of Kresy is presented as a discursive device shaping not only the ways in which Poles imagine their relations with their current eastern neighbours, but also capable of managing Poles’ internal relations with their minorities.
    Źródło:
    Pogranicze. Studia Społeczne; 2014, 23; 83-96
    1230-2392
    Pojawia się w:
    Pogranicze. Studia Społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krajoznawstwo jako przestrzeń dla edukacji międzykulturowej
    Sightseeing as a space for intercultural education
    Autorzy:
    Dębicki, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2118940.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    intercultural education
    sightseeing
    former Polish eastern ‘Kresy’
    tourism forms
    Polish tourists
    edukacja międzykulturowa
    krajoznawstwo
    formy turystyki
    polscy turyści
    dawne Kresy Wschodnie RP
    Opis:
    The article is an attempt to draw readers’ attention to the potential for broadening the field of interests and activities of theoreticians and practitioners of intercultural education that lies in sightseeing. In particular, it is about this type of activity as undertaken by contemporary Poles with respect to the area of the former Polish Eastern Kresy (i.e. the territory Poland lost in the aftermath of WW2 – fragments of the present Ukraine, Belarus and Lithuania). Apart from the reflection on the forms of tourism and the place occupied therein by sightseeing, the article concentrates on its five spheres useful for intercultural education: (1) informal mode of getting acquainted with an ‘Other’, who (2) is not ethnically and culturally too distant, (3) on visiting the given area that (4) may be of an incidental and short term character as well as (5) be concentrated not only on people but also on their cultural products: symbolic and material. The article closes with examples of situations in which ill-conceived sightseeing distorts the idea of intercultural education. After all, even though hypocrisy or biased presentation of a place and its inhabitants, education that reproduces the monocultural face of a given land is possible.
    Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na potencjał dla poszerzenia spektrum zainteresowań i działalności teoretyków i praktyków edukacji międzykulturowej, jaki tkwi w krajoznawstwie. W szczególności chodzi tu o tego typu aktywność, podejmowaną współcześnie przez Polaków w odniesieniu do terenów byłych Kresów Wschodnich, tj. fragmentów dzisiejszej Ukrainy, Białorusi i Litwy. Poza refleksją na temat form turystyki i miejsca, jakie zajmuje wśród nich krajoznawstwo, artykuł koncentruje się na jego pięciu sferach, przydatnych w ramach edukacji międzykulturowej: (1) nieformalnym trybie poznania Innego, który (2) nie jest zbyt odległy etnicznie i kulturowo, (3) na odwiedzinach danego obszaru, które (4) mogą mieć charakter incydentalny i krótkotrwały, jak również (5) mogą koncentrować się nie tylko na ludziach, ale także na wytworach ich kultury ideacyjnej i materialnej. Artykuł domykają przykłady sytuacji, w których źle pojmowane krajoznawstwo wykrzywia ideę edukacji międzykulturowej. Wszak również poprzez zakłamania czy tendencyjną prezentację danego miejsca i jego mieszkańców możliwe jest edukowanie reprodukujące monokulturowe oblicze danej ziemi.
    Źródło:
    Edukacja Międzykulturowa; 2022, 18, 3; 178-190
    2299-4106
    Pojawia się w:
    Edukacja Międzykulturowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Na zieloną Ukrainę i do tych łąk zielonych... Kresy Wschodnie II RP jako przedmiot zainteresowania turystyczno-krajoznawczego Polaków – próba pewnego podsumowania
    To green Ukraine and to those green meadows... The Eastern borderlands of the Second Polish Republic as an object of sightseeing interest for Poles – an attempt at a summary
    Autorzy:
    Dębicki, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/52229626.pdf
    Data publikacji:
    2024-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    dawne Kresy Wschodnie
    Polska
    Ukraina
    Białoruś
    Litwa
    turystyka
    former Polish Eastern borderlands (Kresy)
    Polska
    Ukraine
    Belarus
    Lithuania
    tourism
    Opis:
    This article is an attempt to look at selected factors accounting for the popularity among Polish tourists a few years ago of the area known as the Eastern borderlands of the Second Polish Republic (Pol.: Kresy). Methodologically, the autoethnographic study involves an analysis of desk research (the 2019 CBOS survey and the observations made by other researchers). Starting from the CBOS quantitative data recording the scale of Poles’ trips in this direction, the author looks at selected qualitative circumstances which may, to some extent, be behind the preferences diagnosed in the survey, but also behind the broader interest in these sites. The considerations include the (geo)political reality, specific (Eastern borderland-like) experiences, Polish traces, literature, film and Galician and migration myths – assigned to three main thematic areas (Europeanization versus a good national self-sense, Polish traces, and literature, films and myths). Although the essence of the considerations seems to favour Ukraine, the “question of priority” was left – as it is the case in quantitative research – open, focusing on broadening the context of the whole issue.
    W artykule autor podjął próbę przyjrzenia się wybranym czynnikom odpowiadającym za popularność, którą wśród polskich turystów cieszył się przed kilkoma laty obszar zwany Kresami Wschodnimi II Rzeczpospolitej. Metodologicznie rzecz ujmując, w badaniach o charakterze autoetnograficznym podjęto analizę danych zastanych (danych z sondażu CBOS-u z 2019 roku oraz obserwacje innych badaczy). Wychodząc od danych CBOS-u, rejestrujących skalę wyjazdów Polaków w tym kierunku w formule ilościowej, autor przygląda się wybranym okolicznościom jakościowym, które mogą, do pewnego stopnia, stać za zdiagnozowanymi w sondażu preferencjami, ale także za szerzej rozumianym zainteresowaniem tymi stronami. Rozważania obejmują rzeczywistość (geo)polityczną, specyficznie kresowe doznania, polskie ślady, literaturę, film oraz mit galicyjski i migracyjny – przyporządkowane do trzech zasadniczych wiązek tematycznych (europeizacja versus dobre narodowe samopoczucie, polskie ślady oraz literatura, filmy i mity). Chociaż istota rozważań wydaje się faworyzować Ukrainę, to jednak „kwestię pierwszeństwa” pozostawiono – jak to ma miejsce w badaniach jakościowych – otwartą, koncentrując się na poszerzeniu kontekstu całego zagadnienia.
    Źródło:
    Edukacja Międzykulturowa; 2024, 25, 2; 30-41
    2299-4106
    Pojawia się w:
    Edukacja Międzykulturowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej
    What we do and do not know about the Kaunas Polish language
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407984.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    polszczyzna północnokresowa
    cechy północnokresowe
    substrat
    pogranicze językowe
    Polish language in the former North-Eastern Borderland (kresy)
    language features typical of the North-Eastern Borderlands
    substrate
    linguistic borderland
    Opis:
    Celem artykułu jest próba podsumowania dotychczasowej wiedzy na temat polszczyzny kowieńskiej, a także pokazanie luk badawczych, a więc tego, czego jeszcze mimo wielu badań, nie wiemy o tej odmianie języka. Niezwykła intensyfikacja badań na przełomie XX i XXI wieku zarówno nad współczesną, mówioną odmianą języka polskiego na Kowieńszczyźnie, jak i nad jej dziejami (głównie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku) dostarczyła ogromnej liczby danych językowych i pozajęzykowych. Jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mimo to nie jest to zadanie łatwe. W artykule przedstawiono sytuację polszczyzny kowieńskiej, jej zasięg terytorialny, zakres i funkcje, jej cechy konstytutywne na początku XXI wieku. Pokazano także zmiany, jakim podlegała omawiana pododmiana polszczyzny północnokresowej w XX wieku.
    The article aims at providing a synopsis of previous studies on the Kaunas Polish language, as well as identifying knowledge gaps, i.e., the things that – despite extensive research on this language variety – are still not known. At the turn of the 20th and the 21st century, intensified research both on the current Polish language variety, as spoken in the Kaunas region, and its history (mainly over the 19th century up till the 1950s) brought about vast amounts of linguistic and extralinguistic data. However, a detailed analysis shows that there is no easy answer to the question posed in the title of the paper. The article overviews the situation of the Kaunas Polish language, its territorial range, scope, and functions, as well as its defining features observable at the beginning of the 21st century. The author also outlines how the language variety – a subdivision of the Polish in the North-Eastern Borderlands – has evolved over the 20th century.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 7-23
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
    Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
    Autorzy:
    Masojć, Irena
    Sawaniewska-Mochowa, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    diarystyka kobieca
    dzienniki adresowane do dzieci
    polszczyzna północnokresowa
    Litwa
    XIX wiek
    women's diaries
    diaries for children
    Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
    Lithuania
    19th century
    Opis:
    Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
    The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cele oraz skutki „repatriacji” i wywózek z Galicji Wschodniej
    The goals and effects of „repatriation” and deportations from Eastern Galicia
    Autorzy:
    Derdziak, Lubow
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/516550.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydział Teologiczny
    Tematy:
    Repatriacja
    Kresy Wschodnie
    Serhijczuk
    Repatriation
    Eastern Borderlands
    Opis:
    „Repatriacja” przymusowa zawsze pozostawia w sercu osoby wywiezionej ślad zaznanej krzywdy. Historia, zwłaszcza wojenna oraz powojenna, niejednokrotnie ukazuje los ludzi dotkniętych koniecznością pozostawienia domu rodzinnego, dorobku całego życia, przyjaciół, środowiska. Polacy mieszkający na Kresach Wschodnich bardzo dotkliwie odczuli decyzje państwa sowieckiego ingerującego w życie wielu narodów, a także trójki jałtańskiej troszczącej się o lepszy los mocarstw nie zważając na potrzeby i odczucia narodów mniejszych. Ten artykuł ma na celu ukazać cele jakimi kierowali się rządzący decydując o masowej wędrówce ludów, także sposoby „repatriacyjne” władz radzieckich wobec narodu polskiego zamieszkującego Galicję Wschodnią oraz skutki tych działań. W zasadzie praca będzie oparta na „nieznanych” dokumentach archiwalnych, które zostały zgromadzone i wydane przez ukraińskiego historyka Włodzimierza Serhijczuka. Ukazują one nie tylko sposoby działania rządzących, ale także opisują nastroje, jakie panowały wśród zdezorientowanej ludności oraz reakcje Polaków zamieszkujących Kresy.
    Forcible repatriation always caused sense of wrong. The history, especially of war and post-war periods, shows lives of people who were deprived of their family home, property, friends and environment. The Poles, who used to live in Eastern Borderlands (Kresy Wschodnie), experienced the decision of Soviet and Crimea Conference very painfully, as the allied powers cared for their own business and did consider the needs and feelings of smaller nations. The aim of this statement is to show what the aim of the Soviet government was, when it decided about the repatriation, what the ways of repatriation were and what the results of the repatriation were. This article is based on unknown archive documents, collected and published by the Ukrainian historian Volodymyr Serhyichuk. The documents show not only the ways of action of Soviet but also people reaction and feeling.
    Źródło:
    Studia Paradyskie; 2018, 28; 159-194
    0860-8539
    Pojawia się w:
    Studia Paradyskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła parafialnego w Łunińcu z 1938 roku
    The inventory of the parish church in Łuniniec in 1938
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023689.pdf
    Data publikacji:
    2013-12-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    parafia
    duszpasterstwo
    Eastern Borderlands
    parish
    ministry
    Opis:
    Each inventory which refers to the actual list of quantity and value of all the assets of the entity, in this case the St. Joseph parish church in Łuniniec in 1938, is the basis for evaluation of the financial status of this parish. It contains all the data on the parish church, its furniture, paraments and liturgical vessels. It describes the parish office, produced documents of this office and all financial inflows for the parish and clergy working in it. The inventory, like the documentation confirming the parish visitation, is very authoritative and rich in information not only on the very parish, but also on the people and the prevailing relations in the parish.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2013, 100; 403-417
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kresy (Polish Eastern Borderlands) in Polish Literature of 1918–2018. Significant Interpretative Perspectives
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030549.pdf
    Data publikacji:
    2021-02-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish Eastern Borderlands
    borderland discourse
    Polish literature of 1918–2018
    myths and legends
    borderland of cultures
    small homelands
    controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
    postcolonial criticism
    Opis:
    The paper offers a comprehensive, synthetic account of the discourse on the subject of the Polish Eastern Borderland over the course of the last hundredyears. It analyses the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies for presenting the term, have changed, including attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterises the dynamics concerning the transformations of situational contexts that emerged in the period of the Second Polish Republic, developed during World War II, after 1945 (in the country and abroad) and continuing from the 1980s and1990s to the present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trends in literary schools, the legends and myths of the Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2020, 1; 335-363
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizytacja kościoła parafialnego w Dywinie z 1844 roku
    The visitation of the parish church in Dywin from 1844
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023840.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy
    Kobryń
    diecezja wileńska
    Eastern Borderlanda
    diocese of Vilnius
    Opis:
    The borderland town of Dywin (now in the Republic of Belarus) in the district of Kobryn had a church dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary which was founded in the second half of the seventeenth century. The parish, having the royal patronage, dates back to 1700. It was included in the Diocese of Lutsk, in 1798 was moved to the Diocese of Vilnius, and after the establishment of the Diocese of Pinsk in 1925, it became the part of this diocese. Since 1945, the town of Dywin has been outside Poland. The visitation of the parish church in Dywin was conducted in 1844 by the Dean of Kobryn - Rev. Antoni Kisielewski.  
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2013, 99; 295-315
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem Kresów w literaturze polskiej lat 1918–2018. Znaczące perspektywy interpretacyjne
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030939.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish Eastern Borderland
    borderland discourse
    Polish literature of 1918-2018
    myths and legends
    borderland of cultures
    small homelands
    controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
    postcolonial criticism
    Kresy Wschodnie Polski
    dyskurs kresowy
    literatura polska 1918–2018
    mity i stereotypy
    pogranicza kultur
    małe ojczyzny
    kontrowersje wokół kategorii „Kresy”
    krytyka postkolonialna
    Opis:
    The paper offers a comprehensive, synthetic account of the Polish Eastern Borderland discourse on the subject over the course of the last century. It analyzes the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies of presenting the term have been changing, including the attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterizes the dynamics concerning the transformations of situational contexts which emerged in the period of the Second Polish Republic, developed in the times of World War II, after 1945 (in the country and abroad), and continue from the 80s and 90s of the twentieth century to our present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trend of literary schools, the legend and myth of Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2018, 13, 8; 17-42
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józef Mackiewicz i sekty
    Józef Mackiewicz and Sects
    Autorzy:
    Pełczyński, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1179266.pdf
    Data publikacji:
    2012-12-02
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Eastern Borderlands
    religious minoirities
    protestantism
    Kresy Wschodnie
    mniejszości religijne
    protestantyzm
    Opis:
    Artykuł jest poświęcony pewnej części, wczesnej, reporterskiej twórczości Józefa Mackiewicza. W reportażach napisanych pod koniec lat trzydziestych, przedstawił on protestanckie mniejszości religijne, bujnie rozwijące się wówczas na wschodzie Polski, lecz nie cieszące się pozytywną opinia władz i ludności otaczającej. Mackiewicz stwierdził, że wszystkie zarzuty stawiane owym sektom, są niesłuszne. Uważa on ponadto, że mogą one pozytywnie wpłynąć na stosunki społeczne. Reportaże Mackiewicza o sektach to odosobniony przykład zainteresowania tym tematem w ówczesnej Polsce.
    The article is dedicated to a part of early reportage work of Józef Mackiewicz. In the reportages written at the end of 1930s, he presented Protestant religious minorities which back then flourished in eastern part of Poland, but which did not have a positive opinion among the authorities and other peoples. Mackiewicz stated that all the accusations towards those sects were groundless. He also claimed that they can positively influence social relations. Mackiewicz’s reportages on sects was an isolated case of interest in this topic in Poland of those times. 
    Źródło:
    Porównania; 2012, 11; 327-332
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od Arkadii do Golgoty – refleksje na temat Kresów w literaturze polskiej
    From Arcadia to Golgotha – Meditations on the Eastern Borderlands [Kresy Wschodnie] in Polish Literature
    Autorzy:
    Wasilewska, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/466648.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Płockie
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    polska literatura kresowa
    The Eastern Borderlands
    Polish Borderlands Literature
    Opis:
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej były niegdyś sercem narodu polskiego, któremu tamtejsza ziemia wydała największych orędowników i czcicieli jej piękna. Nie można zrozumieć polskiej kultury bez poznania Kresów i tego, co je tworzyło. Warto o tym przypominać, zwłaszcza młodym Polakom, którzy często nie mają świadomości, że tam kiedyś była Polska.
    The Eastern Borderlands of the Polish Commonwealth used to be a Polish heartland where some of the greatest Polish admirers of the Borderlands' beauty hail from. One cannot properly understand the Polish culture without getting to know the Eastern Borderlands and that which they consisted in. One should remember it and remind of it especially young Poles, who often seem to fail to realize that the Borderlands used to be a part of Poland.
    Źródło:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2015, 7; s. 306-320
    0860-5637
    Pojawia się w:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagadnienie gromadzenia dokumentacji źródłowej do badań nad dziejami Kościoła łacińskiego na wschodnich ziemiach kresowych dawnej Polski
    Autorzy:
    Zahajkiewicz, Marek T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1042253.pdf
    Data publikacji:
    1992
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy
    Polska
    dokumenty
    źródła
    historia
    Eastern Borderlands
    Polska
    documents
    sources
    history
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1992, 61; 145-166
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Engineer Leonard Szutkowski – Manager of the State Quarries in Janowa Dolina in Volhynia
    Autorzy:
    Durka, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1363520.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Janowa Dolina
    Wołyń
    Szutkowski
    kamieniołom
    kresy wschodnie
    Volhynia
    quarry
    Eastern Borderlands
    Opis:
    An in-depth analysis of Leonard Szutkowski’s biographical documents shows that he was an outstanding patriot who devoted most of his professional life to the economic development of Poland. He was born into a landowning family, did his military service in the tsarist army, and escaped from Bolshevik captivity. In independent Poland, he did not continue his military career but worked in the state administration as an engineer responsible for road works. He continued his engineer’s work during the Polish-Bolshevik war. Later, he managed the quarries in Janowa Dolina in Volhynia and made them a model enterprise on a European scale. He paid the highest price for his attitude to life. Until now many aspects of his activity have been unknown. Only the archive search in Ukraine made it possible to gain knowledge about views and details of his socio-political activity. The research employed a biographical method based on the analysis of personal documents. Scientific studies on particular topics related to Leonard Szutkowski were also taken into account. The research was supplemented by an analysis of press materials from the period in question.
    Źródło:
    Polish Biographical Studies; 2020, 8; 5-31
    2353-9291
    Pojawia się w:
    Polish Biographical Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    M.A. Koprowski, Po obu stronach Uralu, Warszawa 2006, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, ss. 364
    Autorzy:
    Szymański, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1040108.pdf
    Data publikacji:
    2007-06-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    ZSRR
    Kresy Wschodnie
    werbiści
    USRR
    Eastern Borderlands
    Society of the Divine Word
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2007, 87; 409-411
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Trudna historia. Dzieje kresowej rodziny w latach 1898–1957
    Tough history. The history of an Eastern Borderland family in the years 1898–1957
    Autorzy:
    Józków, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687615.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    historia rodzinna
    represje radzieckie
    Kresy Wschodnie
    family history
    Soviet repression
    Eastern Borderlands
    Opis:
    The publication presents the history of the Jodel and Pietkowski families from Odelsk (today in Belarus), whose story begins with the birth of Antoni in 1898. This article constitutes the pleasure of discovering the fortunes of the family based on interviews, reminiscences of the members of the family living in the 30s of the previous century, during the period of occupation and in the post-war times. The invaluable knowledge possessed by Adela Pietkowska, Alfreda Wojdyło, Maria Mularczyk, Anna Kopiec helped to write down the stories of these families and to perpetuate the memory of Kresy Wschodnie (East Borderlands). It was a must – to discover, listen to and tell the impermanent history. Paolo Coelho said that “The story of one person is the story of all of humanity”. This article presents the knowledge of the roots and identity of the family, describes biographies, activities and achievements of the Odelsk inhabitants against the background of the history of Poland, so that the memory of them would not disappear.
    Źródło:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2017, 18; 95-110
    2450-6796
    Pojawia się w:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między realizmem a nostalgią. Myśl polityczna emigracyjnych środowisk kresowych (1939–1991)
    Between realism and nostalgia. Political thought of polish emigrant circles from Eastern Borderlands (1939–1991)
    Autorzy:
    Gotowiecki, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477102.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    emigracja niepodległościowa
    myśl polityczna
    Eastern Borderlands
    pro-independence emigration
    political thought
    Opis:
    The subject of the article is the political thought of the circles from the Eastern Borderland that functioned among the Polish wartime exiles and then the post-War pro-independence emigrants. In the introduction, the author defines such notions as Kresy (Polish Borderlands) or kresowianie, characterises those circles, and then discusses their opinions on such issues as the eastern border, attitude towards the Lithuanians, Belarussians and Ukrainians, or federalism. The author points to the diversity of the circles and the evolution of their political thought indicating the mid-1950s as an important point in their development. The final part of the article includes a reflection of its realism.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 131-153
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Banki komercyjne na wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej
    Commercial banks in the Eastern territories of the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Morawski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/584880.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    Polska
    II Rzeczpospolita
    Kresy Wschodnie
    banki
    Polska
    Second Polish Republic
    Eastern territories
    banks
    Opis:
    Polska bankowość komercyjna rozwijała się w oparciu o trzy różne systemy prawne. Najbardziej rygorystyczny, ale dzięki temu najbezpieczniejszy był system rosyjski. Austriacki był łagodniejszy, a najbardziej liberalny był system niemiecki. Inflacja powojenna podkopała potencjał kapitałowy banków. Kryzys 1925 roku, a następnie wielki kryzys lat 30-tych ujawniły skutki tej sytuacji. Większość banków nie przetrwała tych prób. Ekspansja, a następnie regres polskiej bankowości komercyjnej na Kresach Wschodnich były widoczne jeszcze wyraźniej, niż w pozostałych częściach Polski. Relatywnie mocną pozycję utrzymały dawne, utworzone przed 1914 rokiem banki wileńskie. Banki lwowskie odgrywały istotną rolę w latach 20-tych, ale w następnej dekadzie ich znaczenie zmalało. Z jednej strony padły ofiarą kryzysu za sprawą ścisłych powiązań z austriackim rynkiem pieniężnym, z drugiej – odbywał się proces przenoszenia ze Lwowa do Warszawy najpoważniejszych instytucji.
    During the times of Second Polish Republic commercial banking was gradually losing its importance. In the Eastern Borderlands the process ran deeper and faster than elsewhere. In the wake of two consecutive banking crises in 1925 and 1931, a number of weak institutions which had been founded during the period of inflation collapsed. Old banks of Vilnius, founded before 1914, remained relatively strong. Banks of Lvov had played an important role in the 1920’s but became much less important a decade later. One reason was that due to their interaction with the Austrian monetary market, they suffered gravely from the crisis. Shifting of the most important institutions from Lvov to Warsaw did not help, either.
    Źródło:
    Acta Archaeologica Lodziensia; 2015, 61; 85-94
    0065-0986
    2451-0300
    Pojawia się w:
    Acta Archaeologica Lodziensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z Kresów do Poznania. Mikrohistoria Waldemara Żyszkiewicza
    From Kresy to Poznan. Waldemar Żyszkiewicz’s Microstories
    Autorzy:
    Rydz, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1076565.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Waldemar Żyszkiewicz
    Polish poetry
    Eastern borderlands
    microstories
    migration
    Kresy
    poezja polska
    mikrohistoria
    migracja
    Opis:
    Artykuł przynosi omówienie wydarzeń politycznych w Polsce w XX wieku zarejestrowane w poezji Waldemara Żyszkiewicza. Ważnym tematem jest zjawisko migracji Polaków z lat: 1944-1947. Poezja ta, mimo że wpisuje się w dyskurs nostalgii, nie przynosi obrazów utraconego Lwowa. Wiersze poruszają temat osiedlenia się przez wysiedleńców z Kresów Wschodnich w Poznaniu, w obcym dla nich mieście, nacechowanym niemiecką kulturą. Inspiracją teoretyczną dla artykułu były przede wszystkim monografie: Beaty Halickiej Polski Dziki Zachód (2016) oraz Ewy Domańskiej Mikrohistorie (1999).
    The article focuses on a description of political events in the 20th century Poland which were reflected in the poetry of Waldemar Żyszkiewicz. An important topic is a migration of the Polish over the period 1944-1947. His poetry, though conforms to the discourse of nostalgia, does not evoke the images of the lost Lvov. Poems raise the theme of settling down by deportees from Kresy Wschodnie (Eastern borderlands) in Poznan, an area were German culture was cultivated. The theoretical inspiration for the article was provided above all by two monographs by Beata Halicka “Polski Dziki Zachód” (“The Polish Wild West”, 2016) and by Ewa Domańska “Mikrohistorie” (Microstories, 1999).
    Źródło:
    Polonistyka. Innowacje; 2018, 8; 139-154
    2450-6435
    Pojawia się w:
    Polonistyka. Innowacje
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowe i kulturologiczne wyróżniki kresowych kulinariów utrwalone w wybranych regionalnych opracowaniach o Ziemi Lubuskiej
    Linguistic and culturological characteristics of Polish Borderlands cuisine preserved in selected regional studies on Ziemia Lubuska region
    Autorzy:
    Węgorowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1363413.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-13
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
    Tematy:
    kulinaria
    język
    kultura
    Kresy Wschodnie
    Ziemia Lubuska
    cuisine
    language
    culture
    Polish Eastern Borderlands
    Opis:
    Kulinaria to integralny element każdej, również polskiej, kultury. Niniejszy szkic jest językowo-kulturologiczną refleksją o kresowych daniach, potrawach, napojach (jak np. kutia, kumpiak, mamałyga, nadzianka, strudla, paska, „sosnówka”…), które współtworzą regionalny „tygiel smaków”, a tym samym „kulinarny tygiel” Ziemi Lubuskiej.
    Cuisine is an integral element of any also Polish, culture. This article is a linguistic‑culturological reflection on Polish Borderlands’ dishes and beverages (e.g. kutia, wheat grain, poppy seeds and honey dish’, kumpiak ‚cured ham’, mamałyga‚ maise fluor porridge’, nadzianka, potato stuffed intestines’, strudel, paska‚ Easter bread’, „sosnówka”‚ pine liqueur’) which are a part of regional „melting pot of flavors”, and therefore the „culinary melting pot” of Ziemia Lubuska region.
    Źródło:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2020, 6; 141-148
    2450-3584
    Pojawia się w:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czasopiśmiennictwo katolickie Wschodnich Kresów II Rzeczypospolitej (cz. I – ogólna)
    Catholic Periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic (Part PART 1 – General)
    Autorzy:
    Zając, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/944176.pdf
    Data publikacji:
    2017-11-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    II Rzeczypospolita
    czasopisma katolickie
    Eastern Borderlands
    the Second Polish Republic
    Catholic periodicals
    Opis:
    Odrodzona w 1918 r. II Rzeczpospolita powróciła na część terytorium utraconego na Wschodzie, podejmując trudy zagospodarowania wyniszczonej wojnami ziemi. Jej obraz znalazł odbicie w lokalnej prasie i wspomnieniach żyjących na tych terenach Polonusów. Zapisały go dziesiątki tytułów czasopiśmienniczych wydawanych przede wszystkim przez ówczesny świat katolicki. Wymienione w opracowaniu tytuły wydawnictw wskazują na życiowe przestrzenie mieszkańców tamtych regionów penetrowane przez tę prasę, są niejako odpowiednikami zaledwie nazw starych polskich rezydencji na Wschodzie. Aby poznać ich treści, trzeba podjąć wnikliwą lekturę, by odkryć i przybliżyć opisane tam i wciąż mało nam znane światy, które – antypolskie i antykatolickie siły niszczyły świadomie i systematycznie. To niełatwe zadanie odcyfrowania Kresów z wciąż, po dziś dzień odkrywanej ich czasopiśmiennictwu katolickiemu Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.
    Reborn in 1918, the Second Polish Republic returned to the part of the territory lost in the East to undertake the hardships of developing the war-ravaged land. Its history was reflected in the local press and the memories of the “Polonuses” living in these areas. It was recorded in dozens of magazine titles issued mainly by the contemporary Catholic world. The titles mentioned in the present work indicate the life areas of people inhabiting those regions, which were penetrated by the press and which are, in a sense, equivalent only to the names of Polish old mansions in the East. Getting acquainted with their content requires meticulous study which would allow to discover and bring closer the worlds described there and still little known to us and which were deliberately and systematically destroyed by anti-Polish and anti-Catholic forces. The uneasy task of deciphering the Borderlands from its publishing legacy which is still, to this day, being rediscovered, will constitute the content of the second part of the study devoted to Catholic periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 4; 129-146
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizytacja koscioła parafialnego w Kosowie z 1844 roku
    Visitation of the parish church in Kosowo in 1844
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1217693.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Kosów Poleski
    historia Kościoła katolickiego
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    the Catholic Church history
    Polish eastern frontier
    Opis:
    Prezentowana wizytacja kościoła kosowskiego z połowy XIX wieku daje wystarczająco informacji o administracji, posłudze pastoralnej i uposażeniu Kościoła katolickiego na Kresach Wschodnich, okresu staropolskiego Rzeczypospolitej. Ukazuje także znaczące postacie z ówczesnego życia politycznego i społecznego. Jednak najbogatszą jej częścią są dane dotyczące parafii wizytowanej, od najmniejszego szczegółu czy przedmiotu, po budowle sakralne (z ich wyposażeniem i paramentami do sprawowania kultu), mieszkalne i gospodarcze. Wizytacja ukazuje także troskę o stan moralny i dobra materialne parafii oraz porządek i rozkład liturgii sprawowanej w kościele parafialnym w Kosowie.
    The visitation of the parish church in Kosowo which took place in the middle of 19th century provides us with a wealth of information concerning administration, pastoral care and emolument of the Catholic Church in the historical region of Kresy Wschodnie (“Eastern Borderlands”) in the Old-Polish period of the Commonwealth. Moreover, the record of visitation presents high-profile personae of political and social life of the era. However, its richest part is the set of data pertaining to the visit-ed parish. The data encompass very detailed matters such as descriptions of some every-day objects. They also concern sacred buildings (including their equipment and liturgical paraments), as well as dwellings and outbuildings. The visitation in question is also expressive of assiduous attention paid to moral standards as well as the order and arrangement of liturgies celebrated in the parish church of Kosowo.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2015, 124; 137- 164
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O wybranych pierwiastkach wschodnich na Ziemiach Zachodnich
    On selected eastern elements in the Western Territories
    Autorzy:
    Dębicki, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/11543516.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    Ziemie Zachodnie
    Kresy
    pierwiastki wschodnie
    pogranicze polsko-niemieckie
    Western Territories
    eastern elements
    Polish-German borderland
    Opis:
    Artykuł jest próbą spojrzenia na Ziemie Zachodnie, w szczególności na pogranicze polsko-niemieckie, przez pryzmat pierwiastków o wschodniej proweniencji, które dają się odnaleźć w tamtejszej przestrzeni kulturowej – zarówno w wymiarze materialnym, jak i niematerialnym (symbolicznym). W szczególności chodzi tu o zjawiska, którym początek dały: powojenne przesiedlenia Polaków z terenu Kresów II RP; przesiedlenia Łemków, Ukraińców i in. w ramach akcji „Wisła”; pozostałości po okresie PRL-u i związanej z tym okresem polskiej orientacji ideologiczno-geopolitycznej; współczesna imigracja ukraińska. Wskazanie na tego rodzaju wybrane pierwiastki ma ukazać mniej znane oblicze Ziem Zachodnich, stając się zarazem jednym z ich wyróżników.
    The article is an attempt to look at the Western Territories, in particular at the Polish-German borderland, through the prism of elements of Eastern provenance that can be found in the local cultural space - both in the material and intangible (symbolic) dimension. In particular, it concerns the phenomena that were initiated by: post-war resettlement of Poles from the Kresy area of the Second Polish Republic; resettlement of Lemkos, Ukrainians and others. as part of the „Vistula” campaign; remnants of the period of the People’s Republic of Poland and the Polish ideological and geopolitical orientation associated with this period; contemporary Ukrainian immigration. Pointing to such selected elements is to show the less known face of the Western Territories, becoming at the same time one of their distinguishing features.
    Źródło:
    Studia – konteksty pogranicza; 2022, 6; 41-58
    2543-6465
    Pojawia się w:
    Studia – konteksty pogranicza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wolność czy może ciąg dalszy „zniewolenia”, czyli o nowych polskich zjawiskach kulturalnych na Litwie
    Autorzy:
    Dalecka, Teresa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1042077.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Polacy na Litwie
    literatura polska
    Kresy Wschodnie
    Litwa
    Poles in Lithuania
    Polish literature
    Eastern Borderlands
    Lithuania
    Opis:
    Artykuł jest opisem kondycji kultury polskiej na Litwie i środowiska ją tworzącego. Zostały zdiagnozowane przyczyny słabości tej kultury, takie jak m.in. pogarszająca się sytuacja demograficzna litewskich Polaków czy zła sytuacja gospodarcza regionu, który w przeważającej większości zamieszkują. Zły stan wynika też z braku inteligencji polskiej na Litwie po II wojnie światowej oraz powolność procesu jej odradzania się. Przyczyn słabości upatruje się ponadto w etnocentryzmie tej kultury, skoncentrowaniu się na sobie i braku zainteresowania innymi grupami etnicznymi. Mimo wszystko w ostatnich latach na Wileńszczyźnie podejmowane są próby wyrwania się z ograniczeń, związanych z kulturą kresową. Została założona grupa poetycka „Nowa Awangarda Wileńska”, ukazała się powieść Cień słońca czy zbiór opowiadań Thriller po wileńsku. Jest to inne niż dotychczas zaprezentowanie polskości na Litwie.
    The article is a description of the situation of Polish culture in Lithuania and the environment in which this culture has been created. The diagnosis has highlighted several reasons for its weakness, such as the deteriorating demographics of Poles in Lithuania, and the poor economic situation in the region which they mostly inhabit. The bad situation has also been a result of the lack of Polish intelligentsia in Lithuania after the Second World War and the slow pace of its restoration. Other reasons include the ethnocentrism of this culture, its inward focus, and the lack of interest in other ethnic groups. In spite of everything, in recent years in the Vilnius region attempts have been made to break free from the limitations related to the culture of Eastern Borderlands. A poetic group “New Vilnius Avant-Garde” was founded, and a novel entitled Cień słońca (Shadow of the Sun) and a collection of short stories entitled Thriller po wileńsku (Thriller à la Vilnius) were published.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2019, 55, 4; 469-480
    1505-9057
    2353-1908
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym
    Hetman’s investments in the 17th century. Between self and state interest
    Autorzy:
    Bania, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26469662.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    hetmani
    Podhorce
    Żółkiew
    XVII wiek
    fortyfikacje
    Eastern Borderlands
    hetmans
    Pidhirtsi
    Zhovkva
    17th century
    fortifications
    Opis:
    W końcu XVI wieku ustaliła się zasada dożywotniego funkcjonowania urzędu hetmańskiego. Być może nieprzypadkowo sprawowanie tej funkcji przez hetmanów owocowało zakrojonymi na wielką skalę inwestycjami, niekiedy wyjątkowo nowocześnie pomyślanymi; były to: Zamość, Żółkiew, Brody, Stanisławów, Kudak i Okopy Św. Trójcy. Obrona południowo-wschodnich terytoriów kresowych, na których bądź w pobliżu których, hetmani posiadali swe największe latyfundia inicjowała powstawanie twierdz, centrów tych latyfundiów a jednocześnie tworzyły te dzieła skuteczny system obrony całego państwa przed zagrożeniami tatarskimi, tureckimi, powstaniami kozackimi. Wyróżniał się Stanisław Koniecpolski, inicjując powstanie szeregu mniejszych twierdz – najsłynniejsza z nich to Kudak – czy Nowy Koniecpol, umacniając bardziej nowoczesnymi fortyfikacjami Bar, myśląc o stworzeniu Szkoły Rycerskiej we Lwowie. Godna podkreślenia jest ewolucja urządzeń obronnych od nieskomplikowanych bastei-puntone jak w Żółkwi, poprzez bastiony Brodów do nowoczesnych, z rozmachem zaprojektowanych fortyfikacji otaczających Lwow w końcu XVII wieku z inicjatywy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Interesujący jest problem wzajemnych relacji twierdza – rezydencja, jak Brody i Podhorce, Lwow i Podkamień, Czy istniały namiastki takich powiązań twierdzy i rezydencji w przypadku Zamościa i Żółkwi, Stanisławowa? Hetmani-latyfundyści jednocześnie nie dążyli do modernizacji pozyskanych starszych zamków, jak na przykład Stanisław Koniecpolski, który nie unowocześnił szesnastowiecznego systemu bastejowego zamków w Mikulińcach i Jazłowcu. Urząd hetmański stosunkowo późno zaczął funkcjonować jako stały element systemu politycznego Rzeczypospolitej, zatem hetmanom obecność w senacie zapewniały takie dodatkowe godności jak kanclerska – Zamoyski, Żołkiewski, oraz kasztelana krakowskiego – Koniecpolski, Jabłonowski. Tylko Stanisław Koniecpolski poczuwał się do podkreślenia swej dodatkowej godności fundując w stolicy starostwa myślenickiego, stanowiącego uposażenie godności kasztelańskiej, w Myślenicach kaplicę dla cudownego wizerunku Najświętszej Marii Panny. Podsumowując inicjatywy fundatorskie hetmanów jako ministrów państwa i latyfundystów w XVII wieku są wyjątkowo ściśle ze sobą splecione, co wynikało zaangażowania ich w organizację ochrony własnych posiadłości najczęściej usytuowanych na Kresach wschodnich państwa, w XVII wieku szczególnie narażonych na działania militarne.
    At the end of the 16th century, the principle of the lifelong functioning of the hetman’s office was established. Perhaps it is no coincidence that the performing of hetmans function resulted in large-scale, sometimes exceptionally modern investments, they were: Zamość, Żołkiew, Brody, Stanisławow, Kudak and Okopy Św. Trojcy. The defense of the south-eastern borderland territories, where the hetmans had their greatest latifundia, initiated the creation of fortresses, centers of these latifundia, and at the same time created an effective system of defense of the entire state against Tatar and Turkish threats and Cossack uprisings. Stanisław Koniecpolski stood out, initiating the creation of a number of smaller fortresses – the most famous of them is Kudak - or Nowy Koniecpol, strengthening Bar with more modern fortifications, thinking about creating a Knight School in Lviv. What is worth emphasizing is the evolution of defense devices from simple bastions like in Żołkiew, through Brody bastions to modern, with panache designed fortifications surrounding Lviv at the end of the 17th century built on the initiative of Hetman Stanisław Jabłonowski. Another interesting problem are the mutual relations between the fortress and the residence, such as Brody and Podhorce, Lviv and Podkamień. The hetman-latifundists did not try to modernize the acquired older castles, such as Stanisław Koniecpolski, who did not modernize the sixteenth-century bastion system of castles in Mikuliniec and Jazłowiec. The Hetman’s office began to function as a permanent element of the political system of the Republic of Poland relatively late, so the hetman’s presence in the Senate was ensured by such additional dignities as the chancellor’s office – Zamoyski, Żołkiewski, and the castellan of Krakow – Koniecpolski, Jabłonowski. Only Stanisław Koniecpolski felt the need to emphasize his additional dignity by founding in the capital of Myślenice eldership, which was an endowment of the castellan dignity, in Myślenice a chapel for the miraculous image of the Blessed Virgin Mary. Summing up, the founding initiatives of the hetmans as state ministers and latifundists in the 17th century are extremely closely intertwined, which resulted from their involvement in the organization of the protection of their own estates most often located in the eastern borderlands of the country, particularly exposed to military actions in the 17th century.
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2022, 9; 25-40
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między starą a nową ojczyzną – muzyczna aktywność cymbalistów na Dolnym Śląsku w latach 50. XX wieku
    Between the Old and the New Homeland: Dulcimer Players Musical Activity in Lower Silesia in the 1950s
    Autorzy:
    Gacek, Gabriela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31341655.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    cymbaliści
    Dolny Śląsk
    kresy wschodnie
    migracja
    nagrania archiwalne
    dulcimer players
    Lower Silesia
    eastern borderlands
    migration
    archival recordings
    Opis:
    W artykule omówiono zagadnienie muzycznej aktywności cymbalistów, którzy zmuszeni byli do migracji z przedwojennych kresów wschodnich (Wileńszczyzny, Galicji Wschodniej) na Dolny Śląsk po II wojnie światowej. Będąc nowymi osadnikami na tzw. Ziemiach Odzyskanych, otoczeni ludnością o różnym pochodzeniu regionalnym, cymbaliści próbowali w nowych warunkach kontynuować muzyczną działalność. W tekście ukazane są różne sposoby adaptacji do nowej sytuacji wykonawczej w nowym miejscu zamieszkania: budowanie kolejnych instrumentów, granie w kapelach ludowych składających się z członków o różnym pochodzeniu regionalnym, próby indywidualnego muzykowania oparte na wykonywaniu muzyki tanecznej z regionu pochodzenia czy założenie zespołu składającego się z uczniów szkoły średniej uczących się wykonywać aranżację melodii pieśni ludowej z Dolnego Śląska i repertuar z Wileńszczyzny. Za bazę źródłową służą archiwalne przykłady muzyczne nagrane w latach 50. XX wieku przez Józefa Majchrzaka (1909-1985), polskiego folklorystę, muzykologa i redaktora radiowego pracującego w Polskim Radiu Wrocław.
    In this article, I would like to describe the musical activity of the dulcimer players who moved to Lower Silesia after World War II as a result of being expelled from the pre-war Polish eastern borderlands: the Vilnius region and East Galicia. Being new settlers in the so called Recovered Territories, surrounded by people who came both from their native and other regions, dulcimer players tried to continue their musical activity. I examine their different ways of adapting to a new situation and new place of residence, by building new dulcimers, joining interregional folk bands, attempting individual music-making based on the performance of dance music from their own region, or establishing an ensemble consisting of high school students. In my article, I draw on examples from archival recordings from the 1950s made by Józef Majchrzak (1909-1985), the Polish folklorist, musicologist and radio editor who worked for Polish Radio Wrocław.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 12; 169-185
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła parafialnego w Kosowie z 1770 roku
    The inventory of the parish church in Kosów of 1770
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022277.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kosów Poleski
    historia Kościoła katolickiego
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    the history of the Catholic Church
    the Eastern Borderlands
    Opis:
    The presented visitation of the church of Kosów conducted at the end of the 18th century gives us the information about the administration, pastoral ministry and the emoluments of the parish church in Kosów located in the Eastern Borderlands in the Old Polish Period. It also reveals signifi cant fi gures of political and social life of the time. Its most valuable part contains data referring to the visited parish dedicated to the Holy Trinity and the Holy Cross in Kosów (Poleski) collected by Rev. Jan Nepomucen Kadłubowski; the information ranges from the smallest details or objects to religious buildings (with their equipment and vestments used for worship), residential buildings and outbuildings. The visitation also shows concern for the moral state, material goods of the parish and the order of the liturgy celebrated in the parish church in Kosów.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 105; 375-387
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    FESTIWALE I KONKURSY KULINARNE KUCHNI KRESOWEJ W BASZNI DOLNEJ JAKO FORMA PROMOCJI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO
    FESTIVALS AND COMPETITIONS OF BORDERLANDS CUISINE IN BASZNIA DOLNA AS A FORM OF TOURISM PROMOTION OF PODKARPACKIE VOIVODESHIP
    Autorzy:
    ZAGDAŃSKA, JOANNA
    PIEKARSKI, STANISŁAW
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/476160.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    kuchnia kresowa
    turystyka
    promocja turystyczna
    festiwale
    konkursy
    Eastern Borderlands
    Borderlands cuisine
    tourism
    tourism promotion
    festivals
    competitions
    Opis:
    Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat dostrzega się w polskiej turystyce sentymentalne zjawisko etosu dawnych Kresów Wschodnich. Każdego roku organizuje się kilka festiwali kultury kresowej, podczas których eksponowane jest dziedzictwo kulinarne Kresów Wschodnich. Najpełniej kuchnia kresowa prezentowana jest w programie Festiwalu Kultur i Kresowego Jadła w Baszni Dolnej, miejscowości położonej w województwie podkarpackim, w ramach którego od roku 2009 przeprowadzane są konkursy na dania i potrawy tradycyjnie związane z szeroko rozumianą kresowością. Coraz większe powodzenie tego przedsięwzięcia powoduje, że zaczyna ono odgrywać znaczącą rolę w promocji turystycznej ziem położonych przy wschodniej granicy polsko-ukraińskiej.
    Over the last several years, in Polish tourism, we see the phenomenon of sentimental ethos of the former Eastern Borderlands. Every year, several festivals of the borderland culture are organized, during which culinary subjects are also exposed. Most fully, the borderland cuisine is presented in the program of the Festival of Cultures and Borderlands Cuisine in located in Podkarpackie Voivodeship Basznia Dolna, under which (since 2009) competitions are held for dishes and courses traditionally linked into broadly understood Borderland culture. The increasing success of this means that it is starting to play a significant role in the tourism promotion of the lands located on the Polish-Ukrainian border.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2018, 2(22); 197-211
    1899-7228
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych
    Autorzy:
    Hirniak, Uliana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2177010.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-29
    Wydawca:
    Instytut im. gen. Władysława Andersa
    Tematy:
    linguistic interference
    bilingualism
    Eastern Borderlands
    linguistic borrowings
    polonisms
    rutenizms (syntax structure derived from Eastern European languages)
    Interferencja językowa
    dwujęzyczność
    bilingwizm
    Kresy Wschodnie
    zapożyczenia językowe
    polonizmy
    rutenizmy
    Opis:
    W artykule zostało przedstawione zjawisko polsko-ukraińskiej interferencji językowej, do którego dochodziło najczęściej na ziemiach Kresów Wschodnich bądź terytoriach przygranicznych obu krajów. O interferencji językowej mówimy wtedy, gdy mamy do czynienia z procesami zachodzącymi w komunikacji co najmniej dwujęzycznej. Jest to długotrwały, wielostronnie skomplikowany oraz niejednolity proces przenikania się elementów z jednego języka do drugiego. Proces interferencji dotyczy przede wszystkim leksyki i fonetyki, ale obejmuje również fonologię, morfologię, składnię i stylistykę. W przypadku zapożyczeń z dwóch różnych języków mówimy o tak zwanej interferencji zewnętrznej widocznej najczęściej na płaszczyźnie leksykalnej i fonetycznej. Liczne badania dowodzą, że dość częstym zjawiskiem są interferencje zachodzące w imiennictwie osobowym ludności polskiej zamieszkałej na dawnych obszarach ZSRR. Ponadto udowodniono, że ludność polskojęzyczna mieszkająca na terytorium Ukrainy uległa silnemu wpływowi języka ukraińskiego i z czasem utworzyła „dialekt kresowy”, który z biegiem czasu wpłynął również na język ogólnonarodowy. Z drugiej strony badania językowe wykazują silny wpływ języka polskiego na gwary zachodnioukraińskie, zwłaszcza na dialekt łemkowski oraz nadsański. Polonizmy w języku ukraińskim oraz rutenizmy w języku polskim przeszły i czasem nawet nadal przechodzą semantyczno-stylistyczną ewolucję, czego świadectwem są liczne badania naukowe i przedstawione w nich przykłady językowe.
    The article presents the phenomenon of Polish – Ukrainian linguistic interference. It could be noticed mostly in the Eastern Bordlands or on the frontier territory of the two countries. The term linguistic interference is used when we are dealing with the process occurring in communication between at least two languages. It is a long-term, multilaterally complex, and inclusive process of transfer some elements from L1 into L2. The interference process is concerned primarily with the lexis and phonetics but it also includes phonology, morphology, syntax, and stylistics. Regarding borrowings from two different languages, it is known as external interference. Such a phenomenon is mainly noticed in the lexical or phonetic field. Numerous research proves that interferences are a common occurrence inthe personal names of Polish people who have been living in former USSR areas. Furthermore, it is proved that the Polish language, speaking by Poles who live in Ukrainian territory submit to a powerful influence of the Ukrainian language. As a result of that fact, the ‘Borderland dialect’ was formed over time. The dialect with the elapse of time influenced also the national language. On the other hand, linguistic research indicates a strong Polish impact on West Ukrainian dialects, in particular: dialekt łemkowski (Lemko dialect) as well as dialekt nadsański (dialect ‘from the San’). Polonisms in the Ukrainian language and rutenizms in the Polish language has undergone semantic – stylistic evolution. It is clearly represented by numerous studies with the language examples included.
    Źródło:
    Polonia Inter Gentes; 2020, 1; 165-182
    2719-8871
    2956-3224
    Pojawia się w:
    Polonia Inter Gentes
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kresy północne i Kujawy wschodnie – paralele. Konstruowanie tożsamości narracyjnej przez Marię Danilewicz Zielińską w cyklu opowiadań „Biurko Konopnickiej”
    The Northern Borderland and Eastern Kujawy – Parallels: The Construction of Narrative Identity in the Cycle of Stories “Konopnicka’s Desk” by Maria Danilewicz Zielińska
    Autorzy:
    Moch, Włodzimierz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38586479.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Maria Danilewicz Zielińska
    Kujawy wschodnie
    Kresy północne
    tożsamość narracyjna
    pamięć autobiograficzna
    miejsca pamięci
    paralele
    eastern Kujawy
    northern Borderland (Kresy)
    narrative identity
    autobiographical memory
    places of memory
    parallels
    Opis:
    Maria Danilewicz Zielińska was a writer from the region of Kujawy, but she spent her entire adult life in exile. Her autobiographical stories collected in the volume entitled Biurko Konopnickiej [Konopnicka’s Desk] are an example of constructing a narrative identity based on people rooted in their homelands and related events. The first of the local homelands is Kujawy: the author was born in Aleksandrów Pograniczny (today: Aleksandrów Kujawski) and lived there for the first twenty-one years of her life; the second one is the northern Borderland (Kresy) of the former Polish Lithuanian Commonwealth. Danilewicz had close family ties with the latter, as well as a living memory of its poets and writers. The family, historical and literary parallels connecting but also separating both geographical and cultural areas form pairs. The first one is Kujawy with its towns, nature, inhabitants and their customs, and, on the other hand, the Vilnius and Navahrudak regions, their poets, such as Adam Mickiewicz and Władysław Syrokomla, and ordinary people with their dramatic fate of being displaced. The second pair are rivers and stories related to them: the Vistula and the Nemunas. All these components are places of memory which constitute a hybrid identity of the émigré author from a historical and cultural borderland, an identity constructed by autobiographical memory. Weaving these parallels, she endows them with familiarity, avoiding pathos and mythologisation. Nevertheless, the overwhelming longing for the lost homeland is coupled with its idealisation, especially apparent in the descriptions of nature.
    Maria Danilewicz Zielińska była pisarką pochodzącą z Kujaw, ale całe dorosłe życie spędziła na emigracji. Jej autobiograficzne opowiadania pod tytułem Biurko Konopnickiej są przykładem konstruowania tożsamości narracyjnej, której podstawę stanowią ludzie zakorzenieni w małych ojczyznach i związane z nimi zdarzenia. Pierwsza z lokalnych ojczyzn to Kujawy – autorka urodziła się i przez pierwsze dwadzieścia jeden lat żyła w Aleksandrowie Pogranicznym (dziś: Kujawskim). Druga – Kresy północne dawnej Rzeczypospolitej; Danilewicz łączyły z nimi ścisłe więzy rodzinne, a także żywa pamięć o ludziach pióra stamtąd. Paralele rodzinne, historyczne i literackie, łączące, ale i dzielące oba obszary geograficzno-kulturowe, układają się w pary: pierwsza to Kujawy z ich miasteczkami, przyrodą oraz mieszkańcami i ich obyczajami, a z drugiej strony Wileńszczyzna i Nowogródczyzna, związani z nią poeci, tacy jak A. Mickiewicz i W. Syrokomla, oraz zwykli ludzie z ich dramatycznymi losami przesiedleńców. Drugą parę stanowią rzeki i związane z nimi historie: Wisła i Niemen. Te wszystkie komponenty są miejscami pamięci konstytuującymi hybrydyczną tożsamość emigracyjnej autorki z pogranicza historyczno-kulturowego, budowaną przez pamięć autobiograficzną. Snując owe paralele, nadawała im znamię swojskości, unikając patosu i mitologizacji, niemniej dojmująca tęsknota za utraconą ojczyzną ewokowała jej idealizację, widoczną zwłaszcza w opisach przyrody.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2023, 47
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka narodowościowa gen. bryg. Mieczysława Makarego Smorawińskiego – dowódcy Okręgu Korpusu nr II – wobec województwa wołyńskiego
    Ethnic policy adopted by Brigadier General Mieczysław Makary Smorawiński – commander of the Second Corps Area – towards the Volhynia province
    Autorzy:
    Czerwiński, Marek
    Hadlich, Roland
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2152480.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-06
    Wydawca:
    Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
    Tematy:
    kresy wschodnie
    osadnictwo wojskowe
    gen. bryg. Mieczysław Smorawiński
    niepodległość
    Wołyń
    Eastern Borderlands
    military settlement
    general Mieczysław Smorawiński
    independence
    Volhynia
    Opis:
    Autorzy artykułu omawiają politykę wschodnią (tzw. program wzmacniania polskiej racji stanu) realizowaną w latach 1935-1939 przez gen. bryg. Mieczysława Makarego Smorawińskiego, ówczesnego dowódcę Okręgu Korpusu II oraz zmianę taktyki i strategii działań władzy w odniesieniu do mniejszości na Wołyniu. Na przestrzeni dziejów wolność i niepodległość Polski zależała od zaangażowania i poświęcenia narodu, jak również od mądrej polityki rządzących. Gdy te warunki nie zostały spełnione, należało się liczyć z niepowodzeniem. Przykład tego stanowi fiasko programu wzmacniania polskości na części międzywojennej Polski, na kresach wschodnich, głównie na Wołyniu – poniesione wskutek błędnej polityki opartej na administracyjno-policyjnych metodach rządzenia, radykalizacji polityki mniejszościowej oraz dodatkowych czynników takich jak: wzajemne stosunki osadników i rdzennej ludności, trudności z przekwalifikowaniem się żołnierzy w osadników, brak infrastruktury (sieci dróg, komunikacji kolejowej, kościołów, szkół), wreszcie wpływ nacjonalistycznej i sowieckiej propagandy.
    The article discusses the Polish eastern policy implemented in the years 1935-1939 and the change in tactics and strategy of the authorities with regard to minorities in Volhynia. Throughout history, Poland’s freedom and independence depended on the commitment and sacrifice of the nation, as well as on the wise policies of those in power. When these conditions were not met, failure was to be expected. A clear example of this was the fiasco of the programme to strengthen Polishness among the population of the so-called Eastern Borderlands, mainly in Volhynia (Wołyń). Among the reasons for the failure were faulty administrative-police methods of governance, the radicalisation of minority politics and such factors as: the mutual relations of settlers and the local population, the difficulty of converting former soldiers into settlers, the lack of proper infrastructural facilities (road networks, rail transport, churches, schools), and finally the influence of nationalist and Soviet propaganda.
    Źródło:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej; 2022, 1, 17; 62-74
    2354-0435
    2719-8618
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wybrane problemy współczesnego dyskursu kresoznawczego w Polsce. Rekonesans
    Autorzy:
    Nakoneczny, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1916911.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Eastern Borderlands
    borderland discourse
    literary-centrism
    postcolonial studies
    geopolitical discourse
    Kresy Wschodnie
    dyskurs kresowy
    literaturocentryzm
    studia postkolonialne
    dyskurs geopolityczny
    Opis:
    The article attempts to summarize the key, in the author’s opinion, threads of the contemporary border-science debate. The point of reference are: Polish literary-centricism, which assigns the main role to literature in shaping the national world-view canon, and the interwar borderland debate, defined by the then geopolitical situation and orientalizing tendencies. Contemporary reflection on Borderlands Studies is mainly focused on developing a more realistic picture of the role of the Borderlands in Polish history.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2021, 4 (31); 199-225
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Terytoria wschodnie Polski Odrodzonej. Spojrzenie Włodzimierza Mędrzeckiego (spostrzeżenia i refleksje na marginesie)
    Eastern Territories of Reborn Poland. Włodzimierz Mędrzecki’s View (Observations and Reflections on the Margin)
    Autorzy:
    Kornat, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233625.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    II Rzeczpospolita
    Kresy
    mniejszości narodowe
    polska polityka wewnętrzna
    Second Republic of Poland
    Eastern Borderlines
    national minorities
    Polish internal policy
    Opis:
    Artykuł jest krytycznym komentarzem do książki Włodzimierza Mędrzeckiego, Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez ziemie wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (2018). Autor podejmuje pytania o bilans historyczny polskiego posiadania ziem wschodnich, uzyskanych w następstwie zwycięskiej dla Polski wojny z Rosją sowiecką w latach 1919–1920.
    This article is a critical commentary on Włodzimierz Mędrzecki’s book, Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez ziemie wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kaleidoscope of the Borderlands. Wanderings through the Eastern Lands of the Second Polish Republic 1918–1939) (2018). The author takes up questions about the historical balance of Polish possession of the eastern territories, obtained in the aftermath of the 1919–1920 war with Soviet Russia, which was victorious for Poland.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2022, 54, 1; 249-262
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przemysłowe peryferia. Polska Północno-Wschodnia w latach 1870-1939
    Industrial peripheries: North-Eastern Poland in 1870-1939
    Autorzy:
    Leszczyńska, Cecylia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956192.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    structure of economy
    Polish industry
    first globalisation
    Eastern Borderlands
    Eastern provinces of Second Polish Republic
    struktura gospodarki
    przemysł ziem polskich
    pierwsza globalizacja
    Kresy Wschodnie
    województwa wschodnie II Rzeczypospolitej
    Opis:
    Północno-wschodni region dawnej Rzeczypospolitej należał do najsłabiej rozwiniętych przemysłowo części kraju. Celem artykułu jest zbadanie, czy w latach 1870-1914, a następnie w okresie międzywojennym (1918-1939), zaszły w tym zakresie istotniejsze zmiany oraz czy zmniejszyły one przemysłowy dystans regionu w stosunku do innych, polskich prowincji. Badanie obejmuje północno-wschodnie gubernie, które po 1918 roku znalazły się w województwie: białostockim, wileńskim, nowogródzkim i poleskim. Na przełomie XIX i XX wieku mapa przemysłowa regionu uległa niewielkim zmianom, zaś większy wzrost produkcji i zatrudnienia dotyczył jedynie kilku większych ośrodków (Białystok, Grodno, Wilno, Łomża). Ważną cechą przemysłowej mapy była lokalizacja całkiem dużych zakładów przemysłowych na obszarach wiejskich. W latach dwudziestych XX wieku w porównaniu z okresem przedwojennym miał miejsce przemysłowy regres, a ożywienie nastąpiło w końcu lat trzydziestych, kiedy odtworzono poziom zatrudnienia sprzed 1913 roku.
    The North-Eastern region of the First Republic of Poland was among the least industrially developed parts of the country. The purpose of the paper is to examine whether in the years 1870-1914, and in the interwar period (1918-1939), the situation changed and whether the gap between the region and other Polish provinces decreased. The study concerns governorates which after 1918 became parts of the Polish voivodeships: Białostockie, Wileńskie, Nowogródzkie, and Poleskie. In the years 1870-1914, the industrial map of the region changed little: increased production and employment was only observed in a few larger cities (Białystok, Grodno, Vilnius, and Łomża). An important feature of the industrial map was that quite large industrial factories were also located in rural areas. As compared with the pre-war period, the 1920s saw a general decline in the industrial sector. Recovery occurred at the end of the 1930s, when the level of employment returned to that recorded prior to 1913.
    Źródło:
    Optimum. Economic Studies; 2017, 2(86); 93-118
    1506-7637
    Pojawia się w:
    Optimum. Economic Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół Wyprawy Wołodyjowskiego na kresy
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030760.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Interwar Polish Eastern Territories
    Eastern Borderlines discourse
    references to “The Trilogy” by Henryk Sienkiewicz
    stereotyping
    depiction of the Eastern Borderlines and its ideologization
    Kresy Wschodnie Polski międzywojennej
    dyskurs kresowy
    nawiązania do Trylogii H. Sienkiewicza
    stereotypizacja oraz ideologizacja obrazu pogranicza
    Opis:
    The author’s attention is focused on the analysis of Zdzisław Grodecki’s novel entitled “Wyprawa Wołodyjowskiego na kresy” (“Wołodyjowski’s expedition to the Eastern Borderlands”) published in 1929 in Lviv. The novel is set in the context of various discourses, among which the discourse on the Eastern Borderlines appears to be the most significant one, as it regards interwar Polish Eastern Territories as a strongold preserving the Polish identity. Crucial to Grodecki’s work are references to a cult classic “The Trilogy” by Henryk Sienkiewicz, including the notion of characters on “loan” which is enhanced by a strategy which might be described as a follow-up. The author of the paper analyzes the presence of literary symbols within national community, stereotyping, as well as coaxing strategies.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2017, 12, 7; 185-194
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dom wypoczynkowy księży polskich „Maksymówka” w okresie Drugiej Rzeczypospolitej
    Polish Priests Holiday House “Maksymówka” during the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Piekarski, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/495227.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    domy wypoczynkowe
    turystyka
    Kresy Wschodnie
    Druga Rzeczpospolita
    Archidiecezja Lwowska
    Maksymówka
    “Księżówka”
    rest houses
    tourism
    Eastern Borderlands
    Second Polish republic
    Lviv Archdiocese
    Opis:
    When Poland regained its independence in 1918, there was a need to launch a fight for the health of polish citizens, mainly the elimination of omnipresent tuberculosis. The state was not able to afford the intensive creation of preventive health care system by building medical infrastructure. In such circumstances, many holiday houses, health houses, and even sanatoriums were built and maintained under voluntary taxation of citizens. Polish priests also participated in this nationwide process by organizing the so-called “Księżówki”, holiday houses, where they could rest and improve their health condition. One of these centers was established in 1927 in the village of Maksymówka, in the Eastern Borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth, within the Stanisławów deanery of the Lviv Archdiocese.
    Z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku zaistniała potrzeba uruchomienia frontu walki o zdrowie jej obywateli, w tym głównie o wyeliminowanie wszechobecnej gruźlicy. Państwa nie było stać na intensywne tworzenie systemu profilaktyki zdrowotnej poprzez budowanie infrastruktury leczniczej. W takich okolicznościach wiele domów wypoczynkowych, domów zdrowia, a nawet sanatoriów wznoszonych i utrzymywanych było w trybie dobrowolnych opodatkowań obywateli. W tym ogólnopolskim procesie uczestniczyli też polscy kapłani, organizujący tzw. „Księżówki”, w których mogli poprawiać swoją kondycję zdrowotną duchowni. Jeden z takich ośrodków powstał w 1927 roku we wsi Maksymówka, na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej, na terenie Dekanatu Stanisławowskiego Archidiecezji Lwowskiej.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2020, 41, 2; 137-150
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka niemieckich i radzieckich okupantów wobec polskiego ziemiaństwa w latach II wojny światowej
    The German and Soviet Occupants Policies Towards the Polish Gentry During the World War II
    Autorzy:
    Gapys, Jerzy
    Nowak, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944892.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    II wojna światowa
    ziemiaństwo polskie
    okupacja hitlerowska
    Kresy Wschodnie
    sowietyzacja
    World War II
    Polish gentry
    Hitlerian occupation
    the Eastern borderlands
    Sovietiziation
    Opis:
    The present article characterizes the German and Soviet policies towards the Polish gentry in the years 1939-1945. Analysis of the measures taken by the two totalitarian regimes towards this circle enjoying a high prestige in Poland in the period between the two World Wars gives precious information about the political aims concerning the social and material elite of the conquered country that they wanted to achieve. A comparison was made of measures taken by the two invaders that led: in the Soviet zone – to liquidation of the gentry as a social layer; and in the German one – to weakening their position and their isolation in the Polish society. The land property was used by the Nazis for exploiting farmers in the GG, whereas the Soviet authorities used it as a confirmation of the necessity “to overthrow the old order” on the occupied Polish territories. In practice this meant liquidation of the gentry's property by nationalizing and appropriating both movables and fixed property, which was often accompanied by illegal seizure and devastation.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2009, 57, 2; 199-215
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Organizacja Kurii Biskupiej w Łucku : studium kancelaryjno-archiwoznawcze
    Die Organisation der bischöflichen Kurie in Luzk. Eine Studie zur Kanzlei- und Archivkunde
    Autorzy:
    Dębowska, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1041809.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kurie
    Bischof
    2. Weltkrieg
    frühere polnische Ostgebiete
    kuria
    biskup
    II wojna światowa
    Kresy Wschodnie
    curia
    bishof
    World War II
    Eastern Borderlands
    Opis:
    Die vorliegende Arbeit über die Bischöfliche Kurie in Luzk (1926-1939) bildet einen Beitrag zur Erforschung der Kanzleien kirchlicher Institutionen in der Zwischenkriegszeit. Die Ergebnisse der Untersuchungen können auch der richtigen Bearbeitung des Teil der Archivalien der Diözese Luzk dienen, die nach dem 2. Weltkrieg auf polnischem Gebiet verblieben sind. Darunter befindet sich auch eine fragmentarische Dokumentation, die von der Bischöflichen Kurie angefertigt wurde - insbesondere von der mit administrativen Aufgaben betrauten Abteilung, d.h. vom Generalvikariat. Diese heute bereits archivierten Akten bilden (zusammen mit den Akten des Bischöflichen Gerichts) ein Archivensemble, in dem die Akten des Generalvikariats eine von zwei Untergruppen bilden ( die zweite bilden die Akten des Bischöflichen Gerichts), während die Akten der einzelnen Sektionen (pro negotiis iurisdictionis voluntariae) in der Struktur dieses Ensembles Serien bilden werden.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1999, 71; 389-397
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A review of press publications of the Polish Eastern Borderlands community in the West (1942–2016)
    Przegląd czasopiśmiennictwa emigracyjnych środowisk kresowych (1942–2016)
    Autorzy:
    Gotowiecki, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2058364.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    polish press in the West in the 20th century
    Polish emigration during and after World War II
    Polish Eastern Borderlands
    the Eastern Borderlands community
    emigracja polska
    prasa emigracyjna
    Kresy Wschodnie
    środowiska kresowe
    Opis:
    This article attempts to examine and define the functions and character of the periodicals and other press publications of Polish Eastern Borderlands community functioning in the structures of the Polish war refugees and post-war political emigration in the West. The author presents the origins and the various phases of its history, including the phase of its inexorable decline. In a series of concise individual profiles the article covers all printed materials that can be classified as the press publications of the Polish Eastern Borderlands community.
    Przedmiotem artykułu jest próba zdefiniowania, określenia funkcji oraz charakterystyka czasopiśmiennictwa środowisk kresowych działających w strukturach wojennego uchodźstwa oraz powojennej emigracji politycznej na Zachodzie. Autor przedstawia genezę, poszczególne fazy rozwoju oraz okres schyłkowy tego czasopiśmiennictwa, przybliżając w syntetyczny sposób wszystkie tytuły prasowe, które mogą być zaliczone do kategorii czasopism kresowych.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2020, 23, 4; 135-157
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między afirmacją a dyskredytacją. O rzeczowy obraz Ziem Wschodnich II RP
    Autorzy:
    Stryjek, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602466.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Ziemie Wschodnie II RP
    Kresy Wschodnie
    historia społeczna
    mniejszości narodowe
    modernizacja
    kolonializm
    teoria postkolonialna
    Eastern Territories of the Second Polish Republic
    Eastern Borderlands
    social history
    national minorities
    modernization
    colonialism
    post-colonial theory
    Opis:
    Praca Kresowy kalejdoskop Włodzimierza Mędrzeckiego dotyczy procesów społecznych i przemian narodowościowych na Ziemiach Wschodnich II RP oraz polityki państwa wobec nich. W ocenie tej polityki autor uniknął stronniczości narodowej oraz teleologii i prezentyzmu. Mędrzecki nie odniósł się do modelu kolonializmu w interpretacji rządów Polski na Kresach w okresie międzywojennym. Jednak jego książka dostarcza materiału do rozmyślań nad przystawalnością tego modelu do historii relacji Polski z jej wschodnimi sąsiadami.
    The book Kresowy kalejdoskop (Kaleidoscopic Borderlands) by Włodzimierz Mędrzecki deals with social processes, and national and ethnic changes in the eastern territories of the Second Polish Republic as well as the state policy towards them. In his assessment of this policy, the author managed to avoid national bias as well as teleology and presentism. Mędrzecki did not refer to the model of colonialism in the interpretation of Polish rule in the Eastern Borderlands throughout the interwar period. His book, however, offers material for reflection on the relevance of this model to the history of Poland’s relations with its eastern neighbours.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2020, 127, 1
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antypaństwowa działalność komunistyczna na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej jako forma geopolitycznej destabilizacji
    Communist anti-national activities in the Second Commonwealth Eastern Borderlands as a factor of geopolitical destabilization
    Autorzy:
    Baziur, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/540494.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geopolityczne
    Tematy:
    Kresy Wschodnie Związek Sowiecki dywersja
    konflikt asymetryczny Polska niepodległa
    walka z komunizmem
    Polish Eastern Borderlands
    Soviet Union
    diversion
    asymmetric warfare independence
    Polska
    anticommunism
    Opis:
    Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku z punktu widzenia Związku Sowieckiego oznaczało znaczne utrudnienie w realizacji planów wspomagania ruchów rewolucyjnych w Niemczech i innych krajach europejskich. W obliczu przegranej wojny z Polską, sowieci zorganizowali bardzo rozbudowany system, którego zadaniem było prowadzenie działalności dywersyjnej i terrorystycznej na Kresach Wschodnich. Planowanym efektem akcji wykorzystującej ludność białoruską, ukraińską i litewską, a także polskich komunistów, było wywołanie rewolucji, która uzyskałaby oczywiście wsparcie ze strony sowietów. W rezultacie, wschodnie regiony Polski miałyby zostać przyłączone do Związku Sowieckiego. Dzięki skutecznej akcji polskiego kontrwywiadu wojskowego i postawie społeczeństwa, polska granica wschodnia przetrwała aż do IV rozbioru Polski w 1939 roku.
    Regaining independence by Poland in 1918 from the point of view of the Soviet Union meant a significant impediment to the implementation of plans to support revolutionary movements in Germany and other European countries. After the defeat in the war with Poland, Soviet government organized a very complex system, whose task was to carry out sabotage and terrorist activities in the Polish Eastern Borderlands. In these activities there were to be engaged the Belarussians, Lithuanians and Ukrainians, as well as Polish members of the communist party. The planned result of these activities were calling the revolution, which, of course, have obtained support from the Soviets. As a result, the eastern Polish regions would be connected to the Soviet Union. Thanks to effective action by the Polish military counterintelligence and the attitude of society, Polish eastern border lasted until the fourth partition of Poland in 1939.
    Źródło:
    Przegląd Geopolityczny; 2016, 16; 138-155
    2080-8836
    2392-067X
    Pojawia się w:
    Przegląd Geopolityczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła i plebanii w Kosowie w 1751 roku
    The inventory of the church and presbytery in Kosów of 1751
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022043.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    dzieje Kościoła
    dzieje parafii Kosów
    the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the history of the parish of Kosów
    Opis:
    The inventory coming from the Diocesan Archive of Drohiczyn is the detailed records of the state of the church and presbytery drawn up by the dean Rev. Krzysztof Modzelewski on 19 January 1751. The inventory was drawn up due to the fact that the parish in Kosów was taken over by Rev. Benedykt Rumszewicz. The former Polish borderland parish is now located within the borders of Belarus.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 106; 371-387
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koniec kresowego świata – miasteczko Wołożyn i jego dzieje do 1941 r.
    The end of the Eastern Borderlands – the history of the town of Wołożyn to 1941
    Autorzy:
    Głowiński, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/546783.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Kresy północno-wschodnie
    Nowogródczyzna
    Wołożyn
    relacje polsko-białoruskie
    relacje polsko-żydowskie
    okupacja sowiecka
    North-Eastern Confines
    Polish-Belarussian relations
    Polish-Jewish relations
    Soviet occupation
    Opis:
    Województwo nowogródzkie, istniejące w latach 1921–1939, nie tylko było jednym z najbiedniejszych w II Rzeczypospolitej, ale dotykały go też liczne konflikty społeczno-narodowe i ekonomiczne, z trudnym i niekiedy gwałtownie wybuchającym sporem polsko-białoruskim i polsko-żydowskim na czele. Rolniczy charakter tego w większości bardzo mocno zacofanego regionu Polski podkreślały nie liczne i słabo tu rozwinięte miasta i miasteczka, z prowincjonalnym i nieprzekraczającym 10 tys. mieszkańców Nowogródkiem oraz największym ośrodkiem – Lidą, która miała ich 36 tysięcy. Wytyczone po I wojnie światowej nowe granice państwowe przecinały Województwo Nowogródzkie, w sposób sztuczny oddzielając je od zrośniętej z nim wcześniej Mińszczyzny. Skutkiem tego rozgraniczenia było rozdziel enie rodzin, tradycyjnych rynków i ukształtowanych historycznie krain, co potęgowało tylko zacofanie i biedę tej części Polski. Na obszarze województwa, jak chyba nigdzie indziej w okresie międzywojennym, czas zastygł w miejscu, konserwując kształtującą się wiele wieków rzeczywistość polskich Kresów Północno- -Wschodnich. Agresja sowiecka na Polskę z 17 września 1939 r. i następująca po niej okupacja tych ziem zniszczyła ten w równej mierze archaiczny, co senny, ubogi, ale i barwny w różnorodności etnicznej i kulturowej kresowy świat. Artykuł pokazuje ten koniec, zapisany we wspomnieniach polskich mieszkańców miasteczka Wołożyn, osady leżącej na styku ziemi wileńskiej, nowogródzkiej i mińskiej. Dla przybliżenia tego mało znanego w Polsce kresowego ośrodka przedstawiona też została pokrótce jego historia.
    The Nowogródek Voivodeship, existing in the years 1921-1939, was not only one of the poorest in the Second Polish Republic, but also had experienced multiple social, national, and economic conflicts, primarily those difficult and violently breaking out at times: Polish-Belarussian and Polish-Jewish. The agricultural character of this mostly extremely backward region of Poland could have only been highlighted by its few underdeveloped cities and towns, such as Nowogródek, with less than ten thousand inhabitants, and the biggest center – Lida, inhabited by thirty-six thousand people. The new state borders, established after World War I, split the Nowogródek Voivodeship in an unnatural way, separating it especially from Mińszczyzna (Mińsk region), thus dividing families, traditional markets, and historically formed lands, only deepening the backwardness and poverty in the region. It had been a place, like probably nowhere else in the interwar period, where time seemed to have stood still, conserving the forming over many centuries reality of Polish North-Eastern Confines. The Soviet aggression against Poland, which started on the 17th September 1939, and the ensuing occupation, destroyed this borderland world: equally archaic, drowsy, and poor, but also colorful in its ethnicity and culture. This article presents that end, as preserved in the memories of the Polish inhabitants of the town of Wołożyn, a place located at the meeting point of Wileńszczyzna (Wilno region), Nowogródczyzna (Nowogródek regon), and Mińszczyzna. In order to provide a closer look into this little known Borderland town, the author also presented, as breifly as possible, its history.
    Źródło:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2019, 11, 2; 31-54
    2543-8379
    Pojawia się w:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ks. Jan Bolesław Szetela (1912-1994)
    Jan Bolesław Szetela (1912-1994)
    Autorzy:
    Zych, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1956306.pdf
    Data publikacji:
    2021-11-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ks. Jan Bolesław Szetela
    zesłanie
    dawne Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    reżim sowiecki
    rev. Jan Bolesław Szetela
    exile
    former Eastern borderlands of Polish Republic
    Soviet regime
    Opis:
    Artykuł prezentuje krótką biografię jednego z kapłanów rzymskokatolickich diecezji przemyskiej, ks. Jana Bolesława Szeteli. W latach 1937-1990 był duszpasterzem w Nowym Mieście koło Dobromila, w 1945 r. włączonym do ZSRR. Ks. Szetela zasłynął oddaniem, jakie okazał Polakom, którzy pozostali na zajętym przez Sowietów terenie z nadzieją, że ta sytuacja polityczna jest tymczasowa. W artykule zostały opisane jego zmagania z sowieckim reżimem i niestrudzona praca w kierunku utrzymania chrześcijańskiego ducha wśród Polaków mimo wielu trudności, jak aresztowanie przez NKWD, zesłanie do łagru czy praca w kopalni węgla.
    The article presents a short biography of one of the Roman Catholic priests of Przemyśl diocese, rev. Jan Bolesław Szetela. He was a rector of the parish in Nowe Miasto near Dobromil from 1937 to 1990, annexed by the USSR in 1945. Rev. Szetela became famous for his devotion to the Polish people who had stayed in the occupied area with the hope that the political situation was temporary. The article describes his struggle with the Soviet regime and tireless work for maintaining the Christian spirit among Polish people despite many difficulties, like being arrested by NKWD, exile to the lager, work in a coal mine.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2021, 42; 477-493
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Salezjański wotywny kościół Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie. Historia i dzień dzisiejszy
    The Salesian Votive Church of Our Lady of Ostra Brama in Lviv: History and the present day
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023342.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    historia Kościoła
    Kresy Wschodnie
    salezjanie
    historia salezjan w Polsce
    the history of the Church
    Eastern Borderlands
    the Salesians
    the history of the Salesians in Poland
    Opis:
    The Metropolitan Archbihop of Lviv of the Latin Rite Bolesław Twardowski (1854- 1944) was the founder and the initiator of the construction of the Church of Our Lady of Ostra Brama in the district of Lviv - Górny Łyczaków. The votive church dedicated to the Mother of Mercy was to be a symbol of gratitude for the return of Lviv and Eastern Galicia to their homeland after years of captivity. Started in 1931, the construction of the church was completed and on 7 October 1934, Archbishop Twardowski consecrated it. After that ceremony, at the residence of the archbishop the votive church was given to the Salesians of the Province of St. Jack in Cracow. The Church of Our Lady of Ostra Brama was a rectoral church in the parish of St. Anthony where the Salesians carried out pastoral ministry until 4 June 1946. In 1989, the church was taken over by the Salesians of the Byzantine-Ukrainian Rite where in 1992, the parish of the Protection of Our Most Holy Lady Theotokos (Pokrov) was erected.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2014, 102; 391-409
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ksiądz Józef Anczarski - z Kresów Wschodnich na Pomorze
    Fr. Józef Anczarski - form the Eastern Borderlands to Pomerania
    Autorzy:
    Wejman, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1591903.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Fr. Józef Anczarski
    Eastern Borderlands
    Western Pomerania
    apostolic administration in Gorzów Wielkopolski
    Trzebiatów
    Świnoujście
    ks. Józef Anczarski
    Kresy Wschodnie
    Pomorze Zachodnie
    administracja apostolska w Gorzowie Wlkp.
    Opis:
    Ks. Józef Anczarski urodził się 18 lutego 1912 roku w Poczapach koło Złoczowa. Pierwszą wojnę światową, okres międzywojenny oraz drugą wojnę światową przeżył na Wschodzie. W 1946 roku został ewakuowany na Ziemie Zachodnie, do Wrocławia, a stamtąd udał się do Gorzowa Wlkp., gdzie posługiwał w kurii biskupiej. Następnie został skierowany przez biskupa do Trzebiatowa i Świnoujścia. Będąc jednym ze stu kapłanów archidiecezji lwowskiej, którzy przybyli na zachodnie rubieże Polski, zapisał piękną kratę kapłańskiego życia – mimo nieustannego szykanowania przez ówczesne władze Polski Ludowej – jako dyrektor, redaktor, proboszcz, czciciel Matki Bożej i przede wszystkim przyjaciel kapłanów. Zmarł 23 czerwca 2002 roku w wieku 90 lat. Został pochowany na świnoujskim cmentarzu przy ul. Karsiborskiej.
    Fr. Józef Anczarski was born on February 18, 1912 in Poczapy near Zloczew (ukr. Zolochiv). He survived World War I, the interwar period and World War II in the East. In 1946 he was evacuated to the Western Territories to Wrocław, and from there he went to Gorzów Wielkopolski, where he served in the episcopal curia, and then he was directed by priest bishop to Trzebiatów and Świnoujście. Being one of the 100 priests of the Archdiocese of Lviv who came to the western outskirts of Poland, he wrote a beautiful chapter for priestly life – despite constant harassment by the authorities of People’s Poland – as a director, editor, priest, worshiper of the Mother of God, and above all a friend of priests. He died on June 23 2002 at the age of 90 and he was buried in the Świnoujście cemetery at ul. Karsiborska.
    Źródło:
    Colloquia Theologica Ottoniana; 2019, 2; 121-135
    1731-0555
    2353-2998
    Pojawia się w:
    Colloquia Theologica Ottoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Architektura Brześcia nad Bugiem w latach II Rzeczypospolitej
    Architecture of Brest-on-the-Bug in the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Pszczółkowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366637.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Brześć nad Bugiem
    Kresy Wschodnie
    architektura międzywojenna
    klasycyzm akademicki
    klasycyzm zmodernizowany
    style narodowe
    funkcjonalizm
    Brest
    Eastern Borderlands
    interwar architecture
    academic classicism
    modern classicism
    national styles
    functionalism
    Opis:
    Brześć nad Bugiem to miasto, którego szczególny rozwój przypadł na lata międzywojenne. W tym okresie pełniło ono funkcję stolicy województwa, będąc siedzibą licznych organów administracji wojewódzkiej i powiatowej. Nowa ranga przyczyniła się do rozwoju urbanistycznego i architektonicznego miasta. Zadaniem priorytetowym stało się wprowadzenie zabudowy monumentalnej kształtującej wielkomiejski wizerunek, okazałe formy architektoniczne miały też dowodzić potęgi i stabilności państwa polskiego. Rozwijała się w tym nurcie także architektura mieszkaniowa, związana m.in. z potrzebami kadr urzędniczych. W architekturze międzywojennego Brześcia można doszukać się wszystkich charakterystycznych dla tej epoki zjawisk stylistycznych, począwszy od klasycyzmu akademickiego, poprzez klasycyzm zmodernizowany i style narodowe w różnych odmianach, aż do skrajnego funkcjonalizmu. Pomimo peryferyjnego położenia miasta w skali kraju oraz typowych dla Kresów Wschodnich problemów w zakresie planowania przestrzennego, realizowana tu architektura reprezentowała wysoki poziom artystyczny, szczególnie w odniesieniu do gmachów użyteczności publicznej. Budowle tego okresu cechują się oryginalnością i znaczną różnorodnością form, w wielu przypadkach nie ustępując pod względem klasy architektonicznej gmachom Warszawy czy innych wielkich miast ówczesnej Polski zachodniej. Stolica kraju miała duży wpływ na wyraz architektoniczny Brześcia, przede wszystkim z racji pochodzenia projektujących tu architektów, w większości będących przedstawicielami środowiska warszawskiego.
    In the interwar period Brest developed rapidly. At that time, the city was the capital of the Polesia voivodeship. Therefore, numerous administrative authorities had their headquarters here. It added to urban and architectural development of Brest. The task of great importance was to introduce monumental architecture and, consequently, to establish the urban image of the city. Splendid forms were to demonstrate power and stability of the Polish state. Another significant issue was to design housing estates for the Polish officials who appeared in Brest after 1918. The interwar architecture of Brest presents all the mainstream stylistic phenomena typical of that time: academic classicism, modern classicism, various national styles and, finally, pure functionalism. Even though the city was located in the borderlands and had to face problems of urban planning, its architecture presented quite high artistic level, especially in terms of public buildings. These were characterized with distinguished forms; and certain buildings were almost as impressive as the ones in Warsaw or other important cities in Poland. It is worth noticing that Brest was under influence of Warsaw, mainly because of the fact that several architects working here came from the capital of Poland.
    Źródło:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2014, 59, 3; 5-32
    0023-5865
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Życie polityczne mniejszości żydowskiej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w okresie międzywojennym. Zarys problematyki
    Autorzy:
    Kirwiel, Eleonora
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687201.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Jewish minority, North-Eastern Borderlands, political life, political parties
    mniejszość żydowska, Kresy Północno-Wschodnie, życie polityczne, partie polityczne
    еврейское меньшинство, Северо-Восточные Кресы, политическая жизнь, политические партии
    Opis:
    During the interwar period in the North-eastern Borderlands of the Republic of Poland, there were numerous Jewish groups, representing various political and ideological directions: from orthodox to Zionist and so-called “folkists”, socialists ending. The Jewish communities were active in the Borderlands. The common feature of all Jewish groups was to oppose the attempts to discriminate against national and religious motives. Jewish activists were actively involved in interventions among the Jewish community for local authorities, participated in the work of local governments, and expressed their demands in the parliamentary forum.
    W okresie dwudziestolecia międzywojennego na Kresach Północno-Wschodnich RP funkcjonowały liczne ugrupowania żydowskie, reprezentujące różnorodne kierunki polityczne i ideowe, od ortodoksów poczynając, przez ugrupowania syjonistyczne i tzw. „folkistów”, na socjalistach kończąc. Partie żydowskie prężnie i aktywnie działały na ziemiach kresowych. Cechą wspólną, charakterystyczną dla wszystkich ugrupowań żydowskich było przeciwstawianie się próbom dyskryminacji z pobudek narodowych i religijnych. Działacze żydowscy aktywnie występowali z interwencjami w sprawach społeczności żydowskiej do władz lokalnych, uczestniczyli w pracach samorządów oraz przedstawiali postulaty na forum parlamentarnym.
    В период межвоенного двадцатилетия на северо-восточных окраинах Речи Посполитой действовали многочисленные еврейские партии, представляющие различные политические и идеологические направления, начиная от ортодоксов, через сионистские группировки и т. н. „фолкистов”, заканчивая социалистами. Общей чертой, характерной для всех еврейских партии на этих землях, было выступление против попыток дискриминации на национальной и религиозной почве. Еврейские деятели активно выступали по вопросам еврейского сообщества к местным органам власти, участвовали в работе местных самоуправлений и предъявляли требования на парламентском форуме.
    Źródło:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2017, 3, 1
    2450-4866
    Pojawia się w:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Internetowa Baza Kresowych Żołnierzy Armii Krajowej jako forma upowszechniania i rozwoju wiedzy o żołnierzach polskiego podziemia niepodległościowego
    The Internet Database of the Eastern Borderlands Home Army Soldiers as a form of dissemination and development of knowledge about soldiers of the Polish independence underground
    Autorzy:
    Grott, Olgierd
    Chudzicka, Joanna
    Kordas, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/52229596.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie
    Tematy:
    baza danych
    cyfrowe repozytorium dokumentacji historycznej
    Kresy Wschodnie
    Armia Krajowa
    II wojna światowa
    database
    digital repository of historical documentation
    Eastern Borderlands
    Home Army
    World War II
    Opis:
    Celem artykułu jest zaprezentowanie tworzonej w Muzeum Armii Krajowej im. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie cyfrowej Bazy Kresowych Żołnierzy Armii Krajowej (BKŻAK) na tle baz zagranicznych i polskich podobnego typu. BKŻAK, zawierając kilkustopniowy system wyszukiwania, stanowi zaawansowane cyfrowe narzędzie do prac badawczych, umożliwiając wgląd do danych osobowych oraz informacji źródłowych. Ponadto pełni rolę popularyzatorską. Funkcjonowanie bazy przyczynia się do szerzenia wiedzy o walkach prowadzonych na terytorium Kresów Wschodnich przez konspiracyjne oddziały Polskiego Państwa Podziemnego. W artykule pokazano walory tworzenia tego typu baz danych, które stanowią ważny element utrwalający w zbiorowej pamięci zasługi AK w walce o niepodległą Polskę.
    The aim of the article will be to discuss the effects of work on the Database of Eastern Borderland Soldiers of the Home Army, financed from the funds of the program Szlakami Polski Niepodległej, funded by the Ministry of Science and Higher Education in 2018 (since 1st January 2021 Ministry of Education and Science). The database, containing a multi-stage search system, is an excellent tool for research work, enabling insight into to personal data and source information. In addition it has a popularizing function. The functioning of the Base contributes to the deepening of knowledge on the topic of fights carried out in the name of regaining Polish independence in the territory of the Eastern Borderlands by underground groups of the Polish Underground State, and also provides a tool for analyzing the history of the period and biographies in the hands of a wide range of opinions and network users. The presented article will show the advantages of creating this type of data sets, which are an important element that preserves the collective memory of the achievements of the Home Army in the fight for independence Poland.
    Źródło:
    Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2024, LV, 2; 9-29
    1899-6264
    2451-0718
    Pojawia się w:
    Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół św. Jana Bosko w Kurhanie 1934-1945. Historia pierwszego w Polsce kościoła ku czci założyciela księży salezjanów
    St John Bosco’s Church in Kurhan 1934-1945 (History of the First Church in Poland in Honor of the Salesians of don Bosco’s Founder)
    Autorzy:
    Kalisz, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496556.pdf
    Data publikacji:
    2018-03-31
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Kurhan
    Wilno
    salezjanie
    historia salezjańska
    św. Jan Bosko
    Druga Rzeczypospolita
    kresy
    sowietyzacja
    Białoruś
    Vilnius
    Salesians
    Salesian history
    St John Bosco
    Second Polish Republic
    eastern borderlands
    sovietisation
    Republic of Belarus
    Opis:
    The article describes the history of establishing the first St John Bosco’s church in Poland in Kurhan. The emerging parish of Kurhan was a branch of the Vilnius Salesian center in Dobrej Rady Street. The church was built and consecrated in 1935 and it existed until the end of World War II. After the war it was sovietized and Salesians have never returned to it. The author depicts some hitherto unknown facts, having arranged residual information connected with the Kurhan farm. He also visited the place where the church in Kurhan (Belarus) was situated and described the material remains that survived in this area.
    Artykuł opisuje historię powstania pierwszego w Polsce kościoła pod wezwaniem św. Jana Bosko w Kurhanie. Tworząca się parafia w Kurhanie była filią wileńskiego ośrodka salezjanów przy ul. Dobrej Rady. Wybudowany i poświęcony w 1935 roku kościół istniał do zakończenia II wojny światowej, następnie uległ sowietyzacji i salezjanie już nigdy do niego nie powrócili. Autor opisał nieznane dotąd fakty, gdyż ułożył w całość szczątkowe informacje dotyczące folwarku Kurhan. Autor odwiedził również miejsce po kościele w Kurhanie (Białoruś) i opisał zastane tam pozostałości materialne.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2018, 39, 1; 171-180
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wileński socjolekt rzemieślniczy XVI–XVIII wieku w świetle badań pogranicza językowego. Zarys problematyki
    Вільнюський соціолект ремісників XVI–XVIII ст. У світлі досліджень мовного пограниччя. Нарис проблематики
    Autorzy:
    Pihan-Kijasowa, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015572.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    північно-східні креси
    ремісничі цехи
    соціолект ремісників
    мовні інтерференціі
    North-Eastern Borderlands
    handicraft guilds
    sociolect of craftsmen
    language interference
    kresy północno-wschodnie
    cechy rzemieślnicze
    socjolekt rzemieślniczy
    interferencje językowe
    Opis:
    Działające w Wilnie od XV wieku organizacje zrzeszające rzemieślników jednej bądź kilku podobnych profesji – cechy rzemieślnicze – stworzyły warunki sprzyjające ukonstytuowaniu się właściwej dla tej grupy społecznej odmiany językowej – socjolektu. Ponieważ wytworzył się on i funkcjonował na terenie etnicznie, kulturowo i językowo mieszanym, wobec tego wchłonął elementy języków tych nacji, które do cechów należały. Językiem urzędowym do końca XVII wieku był na kresach północno-wschodnich język polski, więc on stanowił podstawę socjolektu rzemieślniczego. Ale obserwujemy w nim elementy także (biało)ruskie i niemieckie. Dokumenty cechów wileńskich XVI–połowy XVIII wieku, które są podstawą rozważań, to teksty pisane w językach: łacińskim, polskim i białoruskim, przy czym w dokumentach polskojęzycznych obserwujemy liczne wpływy ruskie, zaś w dokumentach białoruskich – wpływy języka polskiego. Są więc te dokumenty efektem skomplikowanej sytuacji językowej na tym terenie.
    Ремісничі цехи – організації, які об’єднували ремісників однієї або декількох професій, що діяли у Вільнюсі з XV століття, створили сприятливі умови для утвердження варіанта мови – соціолекту, властивого цій суспільній групі. Оскільки він виник і функіонував на території етнічно, культурно і мовно неоднорідній, то поглинув елементи мов тих націй, які належали до цехів. Діловою мовою північно-східних кресів до кінця XVII століття була польська мова, тому саме вона стала основою ремісничого соціолекту. Крім того, у ньому помітні також численні (біло)руські та німецькі елементи. Документи вільнюських цехів XVI – першої половини XVIII ст., що є основою досліджень, це тексти, написані латинською, польською і білоруською мовами, причому у польськомовних документах спостерігаємо численні руські впливи, а в білоруських документах помітні впливи польської мови. Отже, ці документи є результатом складної мовної ситуації на описуваній території.
    The organizations associating craftsmen of one or several similar trades—the handicraft guilds—operating in Vilnius from the 15th century, created the conditions conducive for the development of a sociolect – a linguistic variety characteristic of this social group. Because this variety was formed and used on the ethnically, culturally and linguistically diversified area, it absorbed the elements of languages of the nations which belonged to the guilds. The Polish language was the official language in North-Eastern Borderlands until the end of the 17th century, thus it was the foundation of the sociolect of craftsmen. But we also observe in it (Belo)Russian and German elements. The documents of the guilds from Vilnius from the 16th until mid-18th centuries, wich serve as the basis for our considerations, are texts written in Latin, Polish and Belorussian. However, in the Polish-language documents we can observe numerous Russian influences, whereas in the Belorussian documents, the influences of Polish. Consequently, these documents are the result of a complex linguistic situation in this area.
    Źródło:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 237-249
    1733-2249
    Pojawia się w:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między Usznią a Domaniowem. Przesiedleńcy z Kresów Wschodnich osiedleni na Ziemiach Zachodnich
    Between Usznia and Domaniów. Migrants from the Eastern Borderlands settling in the Western Lands
    Autorzy:
    Jakubowska, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/634930.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Ośrodek Pamięć i Przyszłość
    Tematy:
    oral history
    historia mówiona
    II wojna światowa
    migracje
    Kresy Wschodnie
    Ziemie Zachodnie
    Usznia
    Domaniów
    okupacja niemiecka i rosyjska
    oral history; Second World War; migration; Eastern Borderlands; Western Lands; Usznia; Domaniów; German and Russian; occupation
    Second World War
    migration
    Eastern Borderlands
    Western Lands
    German and Russian
    occupation
    Opis:
    Domaniów is a small town in the Oławski region in Lower Silesia. After the Second World War a large group of former residents of Usznia, a small village in the Eastern Borderlands of the Second Polish Republic, settled down in Domaniów. The author presents the accounts of five people who participated in the relocation process. The memories also include the time of their childhood and teenage years. The interviewees described how they remembered their family village, the most significant events from the time of war (German and Russian occupation), the preparation for relocation and the journey to the West – into the unknown. The accounts also show why Domaniów, which was known as Domajewice at that time, was selected as the settlement place, how it looked and what were the relationships with the Germans who still lived there. The author also describes the culture and traditions brought from the East and how they are continued to this day. The memories were set in a historical context based on the subject literature and archival materials.
    Źródło:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej; 2014, 4; 129-165
    2719-7522
    2084-0578
    Pojawia się w:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wesele kresowe na Śląsku Opolskim
    Autorzy:
    Retecka, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687261.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    tradycyjne wesele
    muzyka ludowa
    Kresy Wschodnie
    inscenizacja
    podtrzymywanie tradycji kresowych na Śląsku Opolskim
    folklor
    traditional wedding
    folk music
    Eastern Borderlands
    staging
    maintaining the tradition of borderlands in Opole Silesia
    folklore
    Opis:
    W podopolskiej miejscowości Grodziec, niemalże w całości zasiedlonej przez ludność pochodzącą z Kresów Wschodnich, prężnie prowadzone jest Stowarzyszenie „Nasz Grodziec”, którego działania mają na celu ocalenie tradycji kresowych od zapomnienia. Jego członkowie, w tym zespoły folklorystyczne „Grodziec” i „Jutrzenka”, przygotowali inscenizację Wesele kresowe. Fabuła przedstawienia jest fikcyjna, ale obrazuje zwyczaje i obrzędy będące nieodłącznymi elementami wesel w podlwowskiej Biłce Szlacheckiej, z której wywodzą się aktualni mieszkańcy Grodźca. Głównym celem artykułu jest przybliżenie tradycyjnego repertuaru weselnego śpiewanego dawniej na Kresach i podtrzymywanego nadal na Śląsku Opolskim dzięki członkom zespołów folklorystycznych.
    In the town of Grodziec, situated near Opole, almost entirely settled by the population coming from the Eastern Borderlands, works the very vigorous “Nasz Grodziec” Association, the purpose of which is saving the Eastern Borderlands’ tradition from oblivion. Their members, including the folk music ensembles “Grodziec” and “Jutrzenka”, prepared a stage production titled Wesele kresowe (The borderlands wedding). The story presented in the show is fictional, but it illustrates the customs and ceremonies which used to be the inseparable elements of the weddings in Biłka Szlachecka, situated near Lwów, where the current habitants of Grodziec come from. The main purpose of the article is the approximation of the traditional wedding repertoire sung in the past in the Eastern Borderlands and still maintained in Opole Silesia thanks to the members of the folk groups.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stanisława Rogali liryczna refleksja o Kresach Wschodnich: na podstawie tomu „Wschodni Wiatr”
    Stanislaw Rogala’s lyrical refl ection on Eastern Borderlands (based on poems Eastern Wind)
    Autorzy:
    Wzorek, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437032.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej
    Tematy:
    kresy w literaturze
    Stanisław Rogala
    literatura świętokrzyska
    poezja o Ukrainie
    Wschodni Wiatr
    Eastern Borderland in the literature
    Stanislaw Rogala
    literature of the Świętokrzyski Region
    poetry about Ukraine
    Wschodni Wiatr [East Wind]
    Opis:
    W artykule omówiono najnowszy tom liryczny Stanisława Rogali Wschodni Wiatr, poświęcony wschodniemu pograniczu. Zbiór wpisuje się w nurt literatury o Kresach Wschodnich, który reprezentują twórcy dużego formatu: Jarosław Iwaszkiewicz, Józef Łobodowski czy Józef Czechowicz. Tytuł jest metaforyczny, wskazuje na wszystkie trudne kwestie w relacjach polsko-ukraińskich. W refleksji lirycznej Rogala przypomina wojny polsko-kozackie, wygnanie syberyjskie, zbrodnię katyńską, ludobójstwo wołyńskie. Przypomina, że na ziemiach wschodnich urodzili się wybitni Polacy: Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Józef Piłsudski, Jarosław Iwaszkiewicz. Poeta w swoich wierszach wędruje po ukraińskiej ziemi. Szuka i – co ważne – znajduje związki między Ukrainą a regionem świętokrzyskim.
    The article discusses about the latest volume of lyrical Stanisław Rogala Wschodni Wiatr [East Wind] dedicated eastern borderland. The title theme is metaphorical, means all the difficult issues in Polish-Ukrainian relations. In lyrical reflection on the borderlands Rogala resembles wars between Poland and Cossacks, Siberian exile, the Katyn massacre, the Volhynian genocide. It remains that on the borderland born Słowacki, Kraszewski, Piłsudski, Iwaszkiewicz. The poet in his poems a dmiring the beauty of Ukrainian soil; He is looking for the relations between Ukraine and the Świętokrzyski Region.
    Źródło:
    Przegląd Środkowo-Wschodni; 2017, 2; 199-215
    2545-1324
    Pojawia się w:
    Przegląd Środkowo-Wschodni
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budownictwo szkół powszechnych w województwie wileńskim w latach II RP. Wyniki wstępnych badań
    Construction of public schools in the wileńskie voivodship in the Second Republic of Poland. Results of preliminary research
    Autorzy:
    Jurczyk-Romanowska, Ewa
    Piwowarczyk, Mirosław
    Walasek, Stefania
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29963036.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
    Tematy:
    budownictwo szkolne
    II RP
    odbudowa państwa polskiego
    kresy wschodnie
    szkoły powszechne
    finansowanie budowy szkół
    school construction
    Second Republic
    reconstruction of the Polish state
    eastern borderlands
    public schools
    school construction funding
    Opis:
    Wprowadzenie. W latach 1918–1939 zagadnienie budownictwa szkół, przede wszystkim powszechnych, stało się priorytetowym zadaniem dla państwa, samorządów i lokalnych społeczności. Wprowadzenie ustawowego obowiązku nauki skutkowało koniecznością budowy szkół w licznych miejscowościach. Wiązało się to z pokonywaniem szeregu problemów przede wszystkich o charakterze finansowym. Celem artykułu jest zaprezentowanie przebiegu procesu budowy szkół, ich wzrastającej liczebności oraz źródeł finansowania. Cel. W artykule nakreślono rozwój budownictwa szkół powszechnych na terenie województwa wileńskiego w latach II RP. Badania obejmowały analizę zróżnicowanych dokumentów w zakresie rozwiązań legislacyjnych na poziomie państwa, działalności lokalnej, a także wsparcia działań miejscowych przez organizacje i towarzystwa ogólnopolskie. Metoda. W prowadzonych badaniach wykorzystano metodę jakościowej analizy dokumentów. Zróżnicowany materiał źródłowy został zgromadzony zarówno podczas kwerendy archiwalnej w Wilnie, jak i kwerendy powszechnie obowiązujących aktów prawnych dokonanej za pośrednictwem Internetowego Systemu Aktów Prawnych. Wyniki. W artykule wskazano liczbę wybudowanych szkół w okręgu wileńskim w latach II RP oraz podjęto próbę zrekonstruowania ich finansowania. Wnioski. Efektem budowy (rozbudowy i remontów) szkół w II RP było: 1) rozwijanie sieci szkolnictwa zaniedbanego w czasach zaborów oraz zniszczonego w czasie działań prowadzonych podczas I wojny światowej i w latach 1918-1920; 2) tworzenie warunków dla coraz pełniejszej realizacji obowiązku szkolnego; 3) organizowanie centrum życia kulturalno-oświatowego lokalnej społeczności; 4) aktywizowanie i integrowanie mieszkańców danej miejscowości.
    Introduction. Between 1918 and 1939, the issue of building schools, above all universal schools, became a priority task for the state, local authorities and local communities. The introduction of statutory compulsory education resulted in the need to build schools in numerous localities, overcoming a number of problems primarily of a financial nature. The aim of this article is to present the process of building schools, their increasing size and sources of funding. Aim. This article presents the development of the construction of public schools in the Wilno [Vilnius] province during the years of the Second Republic. The research included an analysis of various documents concerning legislative solutions at the state level, local activities, as well as support of local activities by national organisations and societies. Method. The research was conducted using the method of qualitative document analysis. The diverse source material was collected both during an archival search in Vilnius and a search of commonly applicable legal acts made through the Internet System of Legal Acts. Results. The article indicates the number of schools built in the Vilnius district during the years of the Second Republic and attempts to reconstruct their financing. Conclusion. The effect of the construction (expansion and renovation) of schools in the Second Republic was: 1) the development of the educational network neglected during the Partitions and destroyed during the actions of World War I and in the years 1918-1920; 2) to create conditions for the increasingly full implementation of compulsory schooling; 3) organising a centre for the cultural and educational life of the local community; 4) activating and integrating the inhabitants of the locality.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2023, XXX, (2/2023); 25-40
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Le noble, le serf et le révizor: Daniel Beauvois w Bibliotece „Kultury”
    Autorzy:
    Brzezińska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2042745.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-09
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Daniel Beauvois
    historiografia polska XX w.
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    tożsamość narodowa
    Biblioteka „Kultury”
    postkolonializm
    Polish historiography in the twentieth century
    Poland’s old eastern borderland
    national identity
    the Library of ‘Culture’
    post-colonialism
    Opis:
    Przedmiotem rozważań jest obecność i recepcja prac Daniela Beauvois na łamach wydawnictw Instytutu Literackiego w Paryżu („Kultura”, „Zeszyty Historyczne”, Biblioteka „Kultury”), a także sformułowana na ich marginesie postkolonialna diagnoza napięć, jakie w polskiej tożsamości narodowej wywołała obecność na Kresach Wschodnich.
    This article presents the person of Daniel Beavois – a distinguished student of the Polish-Russian-Ukrainian relations in the post-partitioned era – and his contacts with the editors of the Paris ‘Kultura’. The author’s concern is also with the question of how Beavois’ work on the Polish nobility in Ukraine in the years 1831–63 was received among Polish post-war exiles, and with Beavois’ postcolonial diagnosis that emerged on the margins of his research and concerned the tensions to which Polish national identity was subject in Poland’s old eastern borderland (the so-called Kresy).
    Źródło:
    Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej; 2020, 12; 165-177
    2450-8381
    2450-8373
    Pojawia się w:
    Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia i mitologia Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej
    История и мифология восточных окраин Речи Посполитой
    Autorzy:
    Nicieja, Stanisław Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/969572.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    historia
    mitologia
    historiograficzny dorobek ostatnich 30 lat
    Eastern Borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    history
    mythology
    historiographic achievements of the last 30 years
    восточные окраины Речи Посполитой
    история
    мифология
    историография
    Opis:
    Цель статьи - представить историографические достижения по теме восточных окраин Речи Посполитой за последние тридцать лет, когда после отмены цензуры многие исследователи в польских академических кругах и многие писатели, обозреватели, документалисты, авторы мемуаров и дневников начали публиковать важные научные, научно-популярные и публицистические труды. В статье представлены достижения самых выдающихся и плодовитых исследователей окраины. Автор анализирует наиболее важные высказывания и работы, в том числе проф. Яцека Колбушевского, Болеслава Хадачека, Януша Тазбира, Ежего Яницкого, Витольда Шолгини, Тадеуша Ольшанского, Романа Афтанази, Даниэла Бовуа и отвечает на политический дискурс о так называемой »Кресомании«.
    Źródło:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 3; 265-286
    1731-982X
    Pojawia się w:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Parafia rzymskokatolicka w Mikaszewiczach w diecezji pińskiej w świetle inwentarza kościoła z 1938 roku
    The Roman Catholic Parish of Mikaszewicze According to the Church Inventory of 1938
    Рымска-каталіцкая парафія ў Мікашэвічах, Пінскай дыяцэзіі ў святле інвентара касцёла з 1938 г.
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1018922.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    polskie Kresy Wschodnie
    historia Kościoła
    parafia rzymskokatolicka w Mikaszewiczach w diecezji pińskiej
    the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the Roman Catholic Parish of Mikaszewicze in the Diocese of Pińsk
    Opis:
    Mikaszewicze in Polesie, Poland, developed quite intensely thanks to the construction of the railway, the factory of plywood and the sawmill. This town developed after Poland regained its independence in 1918. The factories which were built there attracted a number of workers, which led to the creation of a fairly large town with a workers' settlement in 1938. Then there was a need to erect a separate parish and, given that the neighbouring villages of Rudnia, Morszczynowicze and Zaprosie accepted the Orthodox faith in the period of Poland’s captivity. Initially, the parish priests from Dawidgródek and Łachwa celebrated church services in private houses and later in the school in Mikaszewicze. In 1923, attempts were made to establish a new pastoral and parish centre. In 1927, the Ordinary of Pińsk erected a parish dedicated to the Queen of the Crown of Poland, and Rev. Paweł Stepak was appointed a parish priest. The church, built in a mixture of Gothic and Romanesque style, was consecrated on 18 July 1937 by Bishop Kazimierz Bukraba.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 389-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego na Litwie
    The Problem of Protecting Polish Cultural Heritage in Lithuania
    Autorzy:
    Lis, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1964037.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    polskie dziedzictwo kulturowe
    tożsamość kulturowa
    Kresy Wschodnie
    relacje polsko-litewskie
    lituanizowanie historii
    problemy polskiej mniejszości narodowej
    Polish cultural heritage
    cultural identity
    Eastern Borderlands
    Polish-Lithuanian relations
    lithuanization of history
    problems of the Polish national minority
    Opis:
    Następujące po sobie pokolenia przemijają, ale będące świadectwem ich życia i działalności osiągnięcia kultury materialnej i niematerialnej trwają. Świadczą o ich twórcach, ale również o państwie, którego społeczność tworzyli. Ta spuścizna przeszłych pokoleń ma ogromne znaczenie dla obecnych i przyszłych pokoleń. Określa człowieka, chroni jego tożsamość, daje poczucie przynależności, integruje z innymi członkami danej społeczności, buduje wspólną pamięć i społeczną wrażliwość. Obowiązkiem państwa jest strzeżenie dziedzictwa kulturowego, będącego znakiem obecności ludzi zamieszkujących na przestrzeni dziejów ziemie Rzeczypospolitej Polskiej. Ogromna część tego dziedzictwa znajduje się na terytorium kresów dawnej Rzeczypospolitej Polskiej, które dzisiaj należą do suwerennych państw z nią sąsiadujących. Państwo Polskie jest zainteresowane utrzymaniem w należytym stanie tych swoistych świadków historii i wspólnie z rządami sąsiadujących z nim państw podejmuje inicjatywy, których celem jest przywrócenie im dawnej świetności. Ma do tego moralne prawo, a nawet obowiązek wobec przeszłych pokoleń, które przez wieki tworzyły kulturę polską na tych ziemiach, kształtując postawy i wartości patriotyczne. To potężne wyzwanie i jednocześnie zadanie, by przekazać przyszłym pokoleniom to wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku.
    Successive generations go by, yet there remain the accomplishments of their material and non-material culture, bearing testimony to their life and activity. They speak about their creators but also about the state they were citizens of. This heritage of past generations has great importance for present and future generations. It defines a human, protects his or her identity, gives the feeling of belonging, integrates him or her with other members of the community, creates common memory and social sensitivity. It is the duty of the state to protect cultural heritage, which is a token of presence of people who lived in the territory of the Republic of Poland over centuries. A huge amount of that heritage lies within the areas of the Marches of the old Commonwealth of Poland, which now belong to neighbouring sovereign states. The Polish state is interested in keeping in good condition its witnesses of history and, together with its neighbouring counties, it takes up initiatives which aim to restore their past glory. It has a moral right to do it, and even a duty towards past generations, which for centuries have created Polish culture in those areas, shaping patriotic attitudes and values. This also poses a huge challenge and at the same time is a task to pass on to future generations everything that is valuable from the more-than-one-thousand-year-old heritage.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2017, 38; 115-127
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zacofanie społeczno-gospodarcze na obszarach wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej
    Autorzy:
    Kirwiel, Eleonora
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687199.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland, interwar period, economic backwardness, rural areas
    Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej, okres międzywojenny, zacofanie gospodarcze, obszary wiejskie
    северо-восточные окраины РП, межвоенный период, экономическая отста- лость, сельская местность
    Opis:
    The North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland in the interwar period were the most economically and socially backward area, often called ‘Poland B’. It was primarily a rural region that significantly shaped the social and economic landscape of the area. The purpose of the article was to define and evaluate individual elements of the socio-economic backwardness of the rural areas in the North-Eastern Borderlands of the Second Republic of Poland. With the exception that the concept of socio-economic backwardness will be considered as an antonym of the concept of socio-economic development. Unlike the latter, which has a positive dimension and is included in the context of progress, the concept of backwardness is a determinant of reference to the category of backwardness, outdatedness, non-modernity and anachronism. In the case of the concept of backwardness, by analogy with the concept of development, the social aspect is a complementary feature of the economic approach, and vice versa, economic backwardness does not occur in isolation from the backwardness of the social structure. These two groups of factors will be the main sources of the research analysis, where the social approach will be analyzed in the group of specific terrain properties that significantly affected the image of the civilization backwardness in this area, while the conditions and economic processes will be covered separately. Such a presentation of the topic will give the opportunity for a broader perspective and a more in-depth analysis.
    Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego były terenem najbardziej zacofanym gospodarczo i społecznie, często nazywanym Polską. Był to teren przede wszystkim obszarów wiejskich w istotny sposób kształtujących krajobraz społeczny i gospodarczy terenu. Celem artykułu było zdefiniowanie oraz ocena poszczególnych elementów zacofania społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II RP. Z tym, że pojęcie zapóźnienia społeczno-gospodarczego będzie rozpatrywane jako antonim pojęcia „rozwój społeczno- -gospodarczy”. W odróżnieniu od tego ostatniego, które ma wymiar pozytywny i ujmowane jest w kontekście postępu, pojęcie „zapóźnienia” jest wyznacznikiem odwołania się do kategorii zacofania, przestarzałości, nienowoczesności oraz anachroniczności. W przypadku pojęcia zapóźnienia, analogicznie do ujęcia pojęcia rozwoju, aspekt społeczny stanowi komplementarną cechę ujęcia gospodarczego i na odwrót zacofanie gospodarcze nie następuje w oderwaniu od zacofania struktury społecznej. Te dwie grupy czynników będą stanowić główne źródła analizy badawczej. Z tym że ujęcie społeczne przeanalizowano w grupie specyficznych właściwości terenu, które w sposób zasadniczy wpłynęły na obraz zapóźnień cywilizacyjnych tego terenu, a uwarunkowania oraz procesy gospodarcze zostaną ujęte odrębnie. Takie przedstawienie tematu da możliwość szerszej perspektywy oraz głębszej analizy.
    Северо-восточные приграничные районы Польской Республики в межвоенный период были наиболее экономически и социально отсталыми, часто называемыми "Польшей Б" (второй категории). Целью статьи было определить и оценить отдельные элементы соци- ально-экономической отсталости сельских районов северо-восточных окраин Второй Речи По- сполитой. Концепция социально-экономической отсталости, в данном случае, будет рассматри- ваться как антоним концепции социально-экономического развития. В отличие от последнего, который имеет позитивное измерение и включен в контекст прогресса, концепция отсталости является определяющим фактором для ссылки на категорию отсталости, устаревания, немод- ности и анахронизма. В случае концепции отсталости, по аналогии с концепцией развития, со- циальный аспект является дополнительным признаком экономического подхода, и, наоборот, экономическая отсталость не возникает в отрыве от отсталости социальной структуры. Эти две группы факторов станут основными источниками анализа исследований. Такое представ- ление темы даст возможность для более широкой перспективы и более глубокого анализа.
    Źródło:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2019, 5, 2
    2450-4866
    Pojawia się w:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Okoliczności powstania Niższego Seminarium Towarzystwa Salezjańskiego w Reginowie w okresie II Rzeczypospolitej
    Circumstances Surrounding the Establishment of the Salesian Minor Semi-nary in Reginów During the Period of the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Kalisz, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496769.pdf
    Data publikacji:
    2017-03-31
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Reginów
    seminarium
    Archidiecezja Wileńska
    salezjanie
    historia salezjańska
    św. Jan Bosko
    Druga Rzeczpospolita
    kresy
    sowietyzacja
    Białoruś
    seminary
    Roman Catholic Metropolitan Archdiocese of Vilnius
    Salesians
    Salesian history
    St John Bosco
    the Second Polish Republic
    eastern borderlands, sovietisation
    the Republic of Belarus
    Opis:
    W artykule autor przedstawia okoliczności powstania Niższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Reginowie nad rzeką Szczarą. Okres działalności salezjanów na tym terenie przypada na lata 30-te XX wieku. Autor opisał szczegółowo historię dworu w Reginowie oraz nakreślił powiązania rodzinne darczyńców – rodu Balińskich i Jundziłłów. Seminarium Misyjne, które rozpoczęło kształcenie chłopców w 1937 roku, istniało jedynie dwa lata i zakończyło swoją działalność wraz z wybuchem II wojny światowej. Po zakończonych działaniach wojennych salezjanie już nigdy tam nie powrócili, a Reginów został wcielony do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (obecnie Republika Białoruś).
    In the article the author outlines a history of the Salesian Minor Seminary of Don Bosco in Reginów by the Szczara River. The period of Salesian activity in this region covers the 1930s of the twentieth century. The author described in detail the history of the manor house in Reginów and family connections of the donors – families of Baliński and Jundziłło. The Missionary Seminary, which commenced education of boys in 1937, existed only for two years and closed its activity with the outbreak of World War II. After the war, Salesians never returned there, while Reginów was incorporated into Byelorussian Soviet Socialist Republic (now the Republic of Belarus).
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 1; 175-187
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Generał Władysław Sikorski – minister spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej (16 grudnia 1922 – 28 maja 1923)
    Autorzy:
    Kozyra, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038332.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Rzeczpospolita Polska
    gen. Władysław Sikorski
    premier
    minister spraw wewnętrznych
    resort spraw wewnętrznych
    polityka administracyjna
    partie polityczne
    mniejszości narodowe
    Kresy Wschodnie
    organizacje antypaństwowe
    The Republic of Poland
    General Władysław Sikorski
    Prime Minister
    Minister of the Interior
    Ministry of the Interior
    administrative policy
    political parties
    national minorities
    eastern borderlands
    anti-state organizations
    Opis:
    Władysław E. Sikorski urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym pod Mielcem. Ukończył Politechnikę Lwowską. Do 1918 r. działał w ruchu niepodległościowym, był współtwórcą Legionów Polskich i Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1915 r. popadł w konflikt z Józefem Piłsudskim na tle sposobów odbudowy państwowości polskiej u boku Austro-Węgier i werbunku do Legionów Polskich. Od 12 października 1918 r. służył w Wojsku Polskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) podczas bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 r. dowodził z powodzeniem 5 Armią. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza 16 grudnia 1922 r. jeszcze tego samego dnia powołany został na stanowisko prezesa Rady Ministrów RP i ministra spraw wewnętrznych. W tym trudnym i niebezpiecznym dla Polski czasie, wbrew pozorom, to funkcja nie tyle premiera, co ministra spraw wewnętrznych dawała gen. Władysławowi Sikorskiemu realną władzę i możliwość bezpośredniego oddziaływania na sytuację wewnętrzną w kraju, zwłaszcza na stan jego bezpieczeństwa wewnętrznego. Generał Sikorski dokonał zmian personalnych w strukturze resortu, usuwając z niego osoby odpowiedzialne politycznie i służbowo za wypadki grudniowe 1922 r. Realizował politykę administracyjną resortu, której głównym celem było utrzymanie spokoju i bezpieczeństwa publicznego poprzez zwalczenie partii i ugrupowań politycznych, które wprost i jawnie zmierzały do obalenia dotychczasowego porządku polityczno-społecznego. Wiele uwagi minister spraw wewnętrznych poświęcał sprawom mniejszości narodowych, zwłaszcza ukraińskiej i białoruskiej, jak też sytuacji społeczno-politycznej na Kresach Wschodnich. Przygotował całościową politykę państwa wobec mniejszości narodowych, której podstawą była koncepcja asymilacji politycznej (państwowej). Gabinet gen. W. Sikorskiego upadł 26 maja 1923 r., a w stanie dymisji działał do 28 maja 1923 r. W latach 1923–1943 gen. W. Sikorski pełnił m.in. funkcję ministra spraw wojskowych (1924–1925), a po klęsce wrześniowej 1939 r. na obczyźnie (we Francji i Anglii) sprawował funkcję premiera Rządu Obrony Narodowej i Naczelnego Wodza. Zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 4 lipca 1943 r.
    Władysław E. Sikorski was born on May 20, 1881 in Tuszów Narodowe near Mielec. He graduated from the Lviv Polytechnic. Until 1918 he was active in the Independence Movement, he was a co-founder of the Polish Legions and the Supreme National Committee. In 1915 he fell into conflict with Józef Piłsudski as to the ways of rebuilding Polish statehood alongside Austro-Hungary and recruitment to the Polish Legions. From October 12, 1918 he served in the Polish Army. During the Polish-Bolshevik war (1919/1920) in the Warsaw battle in August 1920 he successfully commanded the 5th Army. Immediately after the murder of President Narutowicz on December 16, 1922 he was appointed the President of the Council of Ministers of the Republic of Poland and Minister of the Interior. In this difficult and dangerous for Poland time, contrary to appearances, it was not the function of Prime Minister but the post of Minister of the Interior that gave Gen. Władysław Sikorski real power and the possibility of direct influence on the internal situation in the country, and especially on its internal security. Gen. Sikorski made personnel changes in the structure of the Ministry, removing the people responsible, as politicians and civil servants, for the December 1922 incidents. He implemented the administrative policy of the Ministry, whose main purpose was to maintain peace and public safety by fighting the political fractions and parties that directly and openly aimed at overthrowing the current political and social order. Much attention was paid by the Minister of the Interior to the affairs of national minorities, especially the Ukrainian and Belarusian ones, as well as to the socio-political situation in the Eastern Borderlands. He prepared a comprehensive policy of the State towards national minorities, the basis of which was the concept of political (state) assimilation. The Cabinet of Gen. W. Sikorski was dismsissed on May 26, 1923, but did not resign until May 28, 1923. In the years 1923–1943 General W. Sikorski served, among others, as the Minister of Military Affairs (1924/1925) and after the defeat of September 1939, in exile (in France and England), he was the Prime Minister of the National Defense and Supreme Commander. He died in a plane crash in Gibraltar on July 4, 1943.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2019, 105; 85-102
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola kardynała Mariana Jaworskiego w kształtowaniu świadomości religijnej i narodowej młodego pokolenia Polaków na Ukrainie
    The role of cardinal Marian Jaworski in shaping the religious and national consciousness of young Polish generation in Ukraine
    Autorzy:
    Zaborski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502223.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    kardynał Marian F. Jaworski
    arcybiskup metropolita Lwowa
    Kresy Wschodnie RP
    Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie
    Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie–Brzuchowicach Lwów
    tożsamość katolicka i narodowa
    father Marian Franciszek Cardinal Jaworski
    Metropolitan Archbishop of Lwów
    Eastern Borderlands
    Lwów Archdiocese Seminary in Brzuchowice
    Lwów
    Catholic and national identity
    Opis:
    At the request of the Order of the White Eagle chapter in recognition of merit among others for restoration of religioous life on the Eastern Borderlands, in 2017 father Marian Franciszek Cardinal Jaworski was decorated by the President of the Republic of Poland Andrzej Duda. This leader of the Roman Catholic Church was born in Lwów on 21 August 1926, he is a lecturer of philosophy and theology. He served the Church both in the Ukraine and Poland. Senior Metropolitan Archbishop of Lwów and former Apostolic Administrator of the Diocese of Łuck and the President of Ukrainian Episcopate is an example of a pastor of people who retain their Polish identity as Catholics residing in post-Soviet countries. He was actively involved in the regeneration of religious and patriotic life in the Ukraine after 1991, recreating the system of parishes and setting up new institutions such as: Lwów Archdiocese Seminary in Brzuchowice and many other church structures. He supported different kinds of organizations and institutions aiming to form a new generation of Poles. In 1995–1997 he carried out the Archdiocese Synod implementing provisions of Vaticanum II. He contributed to the rebirth of women’s and men’s religious orders in the Ukraine. Moreover, he is a prominent character who serves Poles outside the current borders of Poland. Furthermore, his unquestionable pastoral impact on sustaining the national identity has to be pointed out as well. The article presents not only detailed explanation of the Cardinal’s achievements but is an attempt to pay tribute to Cardinal Jaworski and commemorate his input. In an attempt to maximize the reliability in portraying Cardinal Jaworski the author has chosen an analytical and critical research method.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2018, 27, 4; 63-74
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kult obrazu Matki Bożej Latyczowskiej – historia i teraźniejszość.
    The cult of the image of Our Lady of Latyczów– history and the present time
    Autorzy:
    Hamryszczak, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/784023.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Łuck
    Latyczów
    Kresy wschodnie
    Matka Boża Latyczowska
    II wojna światowa
    Eastern Borderlands
    Our Lady of Latyczów
    world war II
    Dębowska M., Obraz Matki Bożej Latyczowskiej w diecezji łuckiej (1930-1945), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 105 (2016) s. 25-43. Dębowska M., Matka Boża Latyczowska na Wołyniu, Biały Dunajec-Ostróg 2017. Pod Twoją obronę …Sanktuaria Maryjne na Podolu, red. Halina Irena Szumił Sandomierz 2018. Szumił H., Sanktuarium Matki Bożej Latyczowskiej, Sandomierz 1994. Szumił H., Pani Podola, Wołynia i Lublina, Lublin 2014. Szumił H., „Nigdym ja ciebie, ludu, nie rzuciła”: z dziejów latyczowskiej Ikony, Lublin-Sandomierz 2015. Szumił H., Do Ciebie wołamy, Orędowniczko nasza: modlitwy i pieśni do Matki Bożej Latyczowskiej, Sandomierz 2016. Wierna R., Obraz Matki Bożej Latyczowskiej. Analiza i interpretacja, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 110 (2018) s. 443-456. Wolińska-Wójtowicz A., Matka Boża Latyczowska, Lublin 2014.
    Opis:
    -
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2019, 111; 441-446
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-64 z 64

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies