Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Counter-Reformation" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 34
Tytuł:
Rozważania dotyczące wyznania wiary w polskich XVI-wiecznych katechizmach katolickich
Dissertation on the Creed in Polish 16th-century Catholic Catechisms
Autorzy:
Kominek, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1395193.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Church,
Creed,
catechism,
theology,
Reformation,
Counter-Reformation
Opis:
The dissertation raises the question of how particular articles of the Creed were presented in three Polish Catholic catechisms of the 16th century, written (and published) in Polish language by: Benedykt Herbest (1531-1598), Marcin Białobrzeski (1530-1586), and Hieronim Powodowski (1543-1613). The catechisms were created as a response to their Protestant equivalents, written by Martin Luther, Zacharias Ursinus, Caspar Olevianus, John Calvin, and Martin Bucer. Analysis of differences and similarities in interpreting the meaning of the 12 articles of the Creed in the above-mentioned Polish Catholic catechisms shows that they have symbolic value, and that their meaning was differently interpreted by the Polish authors. In the catechisms written by Herbest, Białobrzeski and Powodowski, chapters relating to the Creed clearly and accessibly explained the truths of the Holy Scripture, facilitated understanding of the Bible and preparation for sacraments, showed how to build one’s relationship with God, helped to resolve doubts, and brought order into one’s faith. Doubtlessly, the catechisms became a valuable tool for clergy in their pastoral work and a support for priests administering sacraments. They also implemented the decisions of the Council of Trent concerning the main dogmas of Catholic faith.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2014, 21; 93-100
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Seduction of the Word. The Biblical Humanism of Hipólita de Jesús in the Spanish Golden Age.
Autorzy:
Giordano, Maria Laura
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/454208.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Counter Reformation
Bible
spirituality
humanism
education
women
Opis:
In this study, I deal with the case of a most unusual nun, whose life mission was to spread the knowledge of the Holy Scriptures in vernacular language during the Counter Reformation period. She was born in Catalonia (Spain) in 1551 and she spent all her life in a Dominican monastery in Barcelona, where she died in 1624. As it is well known, the Index librorum prohibitorum did not allow the reading of the Bible except for the Latin version of Saint Jerome. Despite this prohibition, she wrote more than twenty treatises. In them, she constructed a discourse about the Bible, and its spiritual and moral contents. Her method of teaching and living Christianity, based on the direct contact with the sources of Catholic faith, as well as on Pauline thinking, made her one of the most outstanding cases of biblical Humanism of the Golden Age. However, until now, she remains almost unknown
Źródło:
Multidisciplinary Journal of School Education; 2018, 13; 89-105
2543-7585
Pojawia się w:
Multidisciplinary Journal of School Education
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja genezy i dziejów reformacji „Zawstydzeniu arianów” Piotra Skargi
The Idea of the Origins and History of the Reformation in Piotr Skarga’s “The Abashment of the Arians”
Autorzy:
Szymczak, Dawid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968030.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Counter-Reformation
Reformation
history
Old-Polish writing
religious polemics
Arianism
Opis:
The subjects of the article are genesis and history of the Reformation in the writings of Piotr Skarga, most fully shown in his polemics with Hieronim Moskorzowski, specifically in the first “Abashment of the Arians” (1604). An argument with Arian writer is crucial for mentioned issues, because the Royal Preacher derived all factions of the Reformation from one ancestor — Arius. Skarga was relying his historical narration on the marks of the True Church (“via notarum”). He was convincing that not having any of those marks had direct influence on shaping and existence of the Reformation. An author in his writings therefore was undertaking an issue of history of the heterodox communities, with intention to present it in the specific historiosophical perspective.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2014, 25, 3
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Always Faithful? Confessional Situation in Sixteenth-Seventeenth-Century University of Cracow
Autorzy:
Machaj, Dawid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953904.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
confessional relations
Cracow Academy
Protestant Reformation
Counter-Reformation
Protestantism
Calvinism
Opis:
The article aims at showing in a new light the confessional situation of the University of Cracow in the sixteenth and seventeenth centuries, using sources omitted in previous research into the topic and thanks to a more detailed analysis of the sources used by other scholars (e.g., Acta rectoralia, university conclusions, rectors’ and professors’ diaries). The Academy of Cracow (as it was called then) was a Catholic institution, thus portraying the attitude of the university’s authorities to non-Catholics in a period of confessional struggle in Cracow and in the Commonwealth seemed promising. Another point was to analyse the possibilities for non-Catholics to function within the walls of the University in different periods of time, as well as to describe the most important events and regulations, which influenced the University’s policy. The author also tried to bring to light the subsequent stages of administrative exclusion (on various levels) of non-Catholic students. However, the contacts of the Academy with religious minorities in Cracow is a matter so complex, that it remained beyond the scope of the article.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2016, 60
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzina i sprawy rodzinne w staropolskich pismach polemicznych
Family and family matters in Old Polish polemic documents
Autorzy:
Kamieniecki, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1045017.pdf
Data publikacji:
2016-12-04
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
religious polemics
Reformation
Counter-Reformation
family
marriage in old Poland
Opis:
The article presents ways of using motives related to family matters in Old Polish documents written by catholic and Protestant polemicists in both metaphorical and reality oriented content. As the analysed materials shows it was a common practice to use family related motives in religious polemics and to describe real or fictitious pathological phenomena. However, there is no a positive vision of marriage and family in the discussed polemic works. Recalling phenomena unacceptable for the society of that period was aimed at creating a proper image of a religious opponent. However, it led to significant simplification of theological argumentation.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2016, 23, 2; 69-82
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Fall of the Chorupnik Parish. A Contribution to the History of the Reformation in Poland
Autorzy:
Szady, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1806993.pdf
Data publikacji:
2019-10-23
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Chełm Diocese; Chorupnik; Reformation; Counter-Reformation; Catholic clergy; Church benefices; nobility
Opis:
The Polish version of the article was published in “Roczniki Humanistyczne,” vol. 61 (2013), issue 2. The article addresses the question of the fall of the Latin parish in Chorupnik that belonged to the former diocese of Chełm. The parish church in Chorupnik was taken over by Protestants in the second half of the 16th century. Unsuccessful attempts at recovering its property were made by incorporating it into the neighbouring parish in Gorzków. The actions taken by the Gorzków parish priest and the bishop together with his chapter failed, too. A detailed study of such attempts to recover the property of one of the parishes that ceased to exist during the Reformation falls within the context of the relations between the nobility and the clergy in the period of Counter-Reformation. Studying the social, legal and economic relations in a local dimension is important for understanding the mechanisms of the mass transition of the nobility to reformed denominations, and then of their return to the Catholic Church.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2 Selected Papers in English; 31-42
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy innowierców w Iudicium (1570) Jakuba Wujka na tle zróżnicowania religijnego XVI-wiecznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Names of religious dissenters in Jakub Wujek’s Iudicium (1570) against the backdrop of confessional diversity in 16th-century Commonwealth of Poland and Lithuania
Autorzy:
Michalska-Górecka, Paulina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2109439.pdf
Data publikacji:
2017-12-30
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Jakub Wujek
Jesuit Counter-Reformation
dissenters
Reformation
16th century lexis
Opis:
The paper thus aims to answer the question whether designations for religious dissenters used by Jakub Wujek reflect the actual multiplicity of reformed confessions existing at the time. The material has been excerpted from the first edition of Iudicium available from the Lower Silesian Digital Library. Jakub Wujek’s Iudicium employs 16 various appellations of followers associated with the Reformation movement. Taking into account lexical doublets, such as luteran and luteryjan, witemberczanin and witemberczyk, zwinglijan and zwinglijanin as well as more comprehensive terms such as heretyk, kacerz, nowowiernik, odszczepieniec and sektarz, the catalogue of names increases to 25 items.
Źródło:
Białostockie Archiwum Językowe; 2017, 17; 135-150
1641-6961
Pojawia się w:
Białostockie Archiwum Językowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spór filologiczny wokół kazania Piotra Skargi wygłoszonego w Wilnie 9 września 1601 roku
A Philological Dispute Over Piotr Skarga’s Speech Made in Vilnius on the 9th of September 1601
Autorzy:
Szymczak, Dawid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967570.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Counter-Reformation
Rhetoric
17th century
Old-Polish writing
Opis:
The subject matter of this article is the episode of Skarga’s creations, concerning the argument with a protestant writer and publisher, Daniel Cramer. The conflict referred to the speech made by the Jesuit, just before the war expedition of King Sigismund III Vasa which started in Inflants. The essence of the speech was subsequently translated into German by an anonymous translator, a witness of this event. Furthermore, it was published as a maligning source against the king’s preacher. As a response, Skarga had created his own written version of the speech, in such a form in which it was originally meant to be spoken. Afterwards he compared it to the German-language translation. By juxtaposing those two texts, he wanted to show in what way the opponents, in his opinion, manipulated the written forms of the facts. In addition, his objective was to restore the basic philological processes, which was conducted during the modification of his speech.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2013, 21, 3
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Luteranie, katolicy, kalwiniści w Gdańsku. Bilans konfrontacji i koegzystencji w trzech pierwszych wiekach od wystąpienia Marcina Lutra
Lutherans, Catholics and Calvinists in Gdansk. The balance of confrontation and coexistence in the first three centuries after Martin Luther’s address
Autorzy:
Kościelak, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/425328.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Gdańsku z siedzibą w Sopocie
Tematy:
Reformation
Second Reformation
Counter-Reformation
Royal Prussia
statistic of religions
city elites
Opis:
The article presents a report on the relations between the three main religious groups of Gdańsk: Lutherans, Catholics and Calvinists in the period of the first three centuries after the proclamation of Martin Luther’s theses in Wittenberg (1517). The report includesthe periods of the Polish-Lithuanian Commonwealth (until 1793), Napoleonic epoch (1807-1814) and first years of the Prussian partition (until 1817). At that time the Lutherans were the dominant religious group in Gdańsk, but they failed to take the total control of the city. The Catholics lost their precedence soon after the Reformation, but they increased their number until the beginning of the 19th century and strengthened social and cultural influences at that time. The Calvinists were the biggest losers in that confrontation, because they didnot manage to dominate the city (at the turn of 16th and 17th centuries), lost believers and finally were subordinated to the Lutherans within the Evangelical Union (1817). The religions under discussion sometimes formed alliances, but it was not always the alliance between both groups of Protestants. Especially during the expansion of Calvinism in the city, the Lutherans looked for help from the Catholics and sometimes the latter provided them a real support.
Źródło:
Gdański Rocznik Ewangelicki; 2017, 11; 9-25
1898-1127
Pojawia się w:
Gdański Rocznik Ewangelicki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konfederacja warszawska, ksiądz Piotr Skarga i mowa podszyta nienawiścią
Autorzy:
Obremski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/636265.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
The Warsaw Confederation, Piotr Skarga, Counter-Reformation, confessional hate
Opis:
The Warsaw Confederation, Piotr Skarga SJ, and Hate Speech The discourse involving the feeling of hate is understood here rather as a soft than a hard “discourse of hate”. The Warsaw Confederation called “a jewel of a free conscience” was hated (more or less) by the contemporary elite of the Church. The subjects of analysis in this paper are two booklets by Piotr Skarga (Upominanie do ewanjelików i do wszystkich społem niekatolików iż o skażenie zborów krakowskich gniewać się i nic nowego i burzliwego zaczynać nie mają [An Admonition to Protestants and to all other non-Catholics], Kraków 1591; Dyskurs na konfederacyją – [A Discourse on Confederation], Kraków 1607) and Protestant responses to them. The fundamental question is: can “the discourse of hatred”, i.e. “a concept of multiple meanings (...), involved in political and philosophical disputes, so typical for the beginning of the 21st century”, be used as a way of analysing and interpretating texts written 400 years ago? Such an indisputable argument as the title of the book by Wacław Sobieski published already 100 years ago: Nienawiść wyznaniowa tłumów za rządów Zygmunta III-go [The religious hate of crowds during the reign of Sigismund III] supports an affirmative answer to it. In a kind of “hierarchy of beliefs” in Skarga’s argument Protestants are ascribed to the lowest and exceptionally godless place and described by comparisons: 1. with adulterers, thieves and parricides (Protestants are equal to them) and 2. with pagans and Jews (Protestants are perhaps even worse than them). Th e purpose of such an argumentation is severe condemnation of the Protestant godlessness since the Catholic love towards God evokes hate towards people who – like Protestants – turned away from Him. So, on the one hand, Skarga admits that Protestants are still Christians, but on the other, he claims there is no God outside his, i.e. Catholic, church.
Źródło:
Terminus; 2013, 15, 1(26)
2084-3844
Pojawia się w:
Terminus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Turkish cause, reformation and counter-reformation in Polish-English contacts in the 15th and 16th centuries
Autorzy:
Grzebyk, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1195736.pdf
Data publikacji:
2020-09-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Anglia
Polska
Imperium Osmańskie
Reformacja, Kontrreformacja
England
Ottoman Empire
Reformation
Counter-Reformation
Opis:
There are many matters in the history of Polish-English relations that have so far escaped the attention of historians dealing with this subject. Religious issues that are the subject of this article, which is the result of a monthly query in the British Library, Bodleian Library, and The National Archives of England and Wales, seem to be undervalued. The aim of the article is to present selected religious and political issues as important factors in the shaping of Polish-English diplomatic relations at the turn of the Middle Ages and the Renaissance.
Istnieje wiele tematów w historii stosunków polsko-angielskich, które dotychczas umykały uwadze historyków zajmujących się tą tematyką. Kwestie religijne, które są przedmiotem tego artykułu, będącego wynikiem miesięcznej kwerendy w British Library, Bodleian Library oraz The National Archives of England and Wales, wydają się – zdaniem autora – niedowartościowane. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych zagadnień religijno-politycznych jako istotnych czynników w kształtowaniu się polsko-angielskich stosunków dyplomatycznych na przełomie średniowiecza i epoki renesansu.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2020, 27, 1; 96-105
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stan badań nad reformacją na Mazowszu – zarys problematyki i postulatów badawczych
Autorzy:
Paduch, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1195716.pdf
Data publikacji:
2020-09-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Mazowsze
reformacja
kontrreformacja
protestantyzm
kalwinizm
luteranizm
Mazovia
reformation
Counter-Reformation
Protestantism
Calvinism
Lutheranism
Opis:
Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie stanu badań nad reformacją na Mazowszu po 1945 roku do czasów współczesnych na różnych płaszczyznach. Wśród historyków badających proces przenikania religii protestanckich na Mazowszu można wyróżnić kilka problemów badawczych. Pierwszy z nich to działania diecezji płockiej i kapituły katedralnej wobec rozwijającej się na Mazowszu reformacji oraz inicjatywy podejmowane przez biskupów płockich zarówno w okresie reformacji, jak i w okresie kontrreformacji. Kolejny problem badawczy to rozwój wyznań protestanckich na konkretnych ziemiach Mazowsza.
This article aims to present the state of research on the reformation in Mazovia after 1945 to modern times on various levels. Among the historians investigating the process of permeating Protestant religions in Mazovia, several research problems can be distinguished. The first of these may be the activities of the diocese of Płock and the cathedral chapter towards the reforming in Mazovia and the initiatives taken by the Płock bishops both during the Reformation and the Counter-Reformation period. Another research problem is the development of Protestant denominations in specific lands of Mazovia. Historians undertaking the problem of reformation in Mazovia also dealt with the book during the Reformation in Mazovia.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2020, 27, 1; 249-263
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka uwag na temat twórczości Krzysztofa Boguszewskiego
Some remarks on artistic work of Krzysztof Boguszewski
Autorzy:
Stankiewicz, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1068271.pdf
Data publikacji:
2019-10-01
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Krzysztof Boguszewski
ikonografia
malarstwo manierystyczne
kontrreformacja
iconography
mannerism painting
Counter-reformation
Opis:
Artykuł został poświęcony twórczości Krzysztofa Aleksandra Boguszewskiego (zm. 1635), szlachcica, duchownego i malarza, działającego w Poznaniu w latach 1624-1635. W przeszłości uczeni starali się robić wszystko, co w ich mocy, aby powiększyć jego dorobek, uciekając się do nieprecyzyjnych porównań lub nadinterpretacji jego dzieł. Genezę jego stylu widziano najczęściej w pracach Hermana Hana. W świetle dokumentów jest pewne, że Boguszewski nie był naśladowcą ani nawet uczniem Hana. Malarstwa uczył się prawdopodobnie w bractwie malarzy w Lublinie lub we Lwowie. Artysta sygnował wyłącznie jedno dzieło - Wjazd św. Marcina do Amiens z 1628 r., pierwotnie z kościoła cystersów w Paradyżu, dziś wyeksponowane w poznańskiej katedrze. Inne obrazy z opactwa w Paradyżu, jak Niebiańska Jerozolima (1628?), Niepokalane Poczęcie (1628?) i św. Paweł (1628?) oraz wizerunki Matki Bożej z kościoła w Otorowie i Biechowie (1632) możemy włączyć do prac Boguszewskiego metodą porównawczą. Inne obrazy, które uczeni przypisują artyście, są zasadniczo odmienne od wspomnianych prac. Autorem programu ikonograficznego obrazów Boguszewskiego z Paradyża jest opat cystersów Marek Łętowski (zm. 1629). Jego koncepcja została oparta na wskazówkach intelektualistów kościelnych, takich jak Carlo Borromeo czy Gabriele Paleotti. Jest bardzo prawdopodobne, że malarz, który został księdzem w kościele parafialnym św. Wojciecha w Poznaniu w 1630 r., realizował postawy artystów zaangażowanych w reformę Kościoła katolickiego.
The article deals with the artistic activity of Krzysztof Aleksander Boguszewski (d. 1635), nobleman, spiritual and painter, active in Poznań in years 1624–1635. In the past, scholars tried to do all they could to expand his oeuvre by resorting to imprecise comparisons or overinterpretation of his works. Also, they wanted to found style of his paintings in works of Herman Han. In the light of documents, it is sure that Boguszewski was not the imitator or even pupil of Han. He probably learned to paint in confraternity of painters in Lublin or Lwów. In fact, we can only proof his signature in one existing work – The entry of St. Martin into Amiens from 1628, originally from Cistercian church in Paradyż, but today exposed in Poznań cathedral. Other paintings from Paradyż Abbey, like The Heavenly Jerusalem (1628?), The Immaculate Conception (1628?) and St. Paul (1628?) and effigies of St. Mary from church in Otorów and Biechów (1632) we can include in the works of Boguszewski using the compare method. The other painting attributed by scholars to artist are fundamentally different. The iconography of his works from Paradyż were projected by the Cistercian abbot, Marek Łętowski (d. 1629). His conception for Boguszewski works was based on the instructions of Church intellectualist, like Carlo Borromeo or Gabriele Paleotti. It is very probably, that the painter, who became a priest in parish church of St. Adalbert in Poznań in 1630, was personally involved in the idea of artists working for the reform of the Church after the council of Trent
Źródło:
Artifex Novus; 2019, 3; 20-33
2544-5014
Pojawia się w:
Artifex Novus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między alegoryzmem a panegiryzmem: Tomasza Tretera „Theatrum virtutum Divi Stanislai Hosii” (rozpoznania)
Between allegory and panegyric, “Theatrum virtutum Divi Stanislai Hosii” by Tomasz Treter (recognitions)
Autorzy:
Obremski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012646.pdf
Data publikacji:
2016-06-01
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
Kościół katolicki
kontrreformacja
emblematyka
Toruń
Elbląg
Catholic church
Counter-Reformation
emblematics
Opis:
Theatrum virtutum Divi Stanislai Hosii (Rome, 1588), an emblematic work by Tomasz Treter, is the subject of analysis aiming at diagnostic indication of its two dimensions, namely those related to emblems and panegyrics. Comparing apologias of one of the most significant persons in the Catholic church and merely moderate results of Hosius’ combats against evangelists in his diocese (first in the Bishopric of Culm, then diocese of Warmia) allows to call the inhibition of Counter-Reformation in Warmia only a limited success at the very most. The discrepancies between the contents of poems and chalcographies by Treter and their historical veracity reflect the scheme of allegory, which allowed even contradiction of signs and their meanings, and panegyric, with its truth about the past versus lie being fabrication or fiction.
Źródło:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2016, 6(9); 271-282
2084-6045
2658-2503
Pojawia się w:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Arcydzieła El Greca – namalowana kontrreformacja
Materpieces of El Greco - Counter Refromation painted
Autorzy:
Chałupniak, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/595109.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Tematy:
El Greco, malarstwo, teologia, kontrreformacja.
El Greco, painting, theology, the Counter Reformation.
Opis:
The term “post-Tridentine” is used to describe the sacred art after the Council of Trent (1545-1563). The religious art of the 16th and 17th centuries joined the activities connected to the Counter Reformation, defending the dogmas of the Roman Catholic Church and arguing with Protestants. The article raises essential issues like: Why can the masterpieces of El Greco be classified as so called “Counter-Reformation representations”? What issues were raised and how did they speak for the faith preached by the Roman Catholic Church? To what extent was El Greco himself aware that through his masterpieces he defended, justified, and confirmed the teaching of the Church?
Termin „sztuka potrydencka” używany jest w odniesieniu do powstającej po Soborze Trydenckim (1545-1563) sztuki sakralnej. Sztuka religijna XVI i XVII wieku włączyła się w działania związane z kontrreformacją, broniąc dogmatów Kościoła rzymskokatolickiego i polemizując z protestantami. W artykule podjęto ważne pytania: Dlaczego dzieła El Greco można zaliczyć do tzw. „przedstawień kontrreformacyjnych”? Jakie tematy i w jaki sposób poruszane tematy przemawiały na rzecz wiary głoszonej przez Kościół rzymskokatolicki? Na ile sam El Greco miał świadomość, że przez swoje arcydzieła bronił, uzasadniał i potwierdzał nauczanie tego Kościoła?
Źródło:
Studia Oecumenica; 2019, 19; 97-115
1643-2762
Pojawia się w:
Studia Oecumenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawsze wierny? Sytuacja wyznaniowa w Uniwersytecie Krakowskim w XVI i XVII w.
Autorzy:
Machaj, Dawid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/602713.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
stosunki wyznaniowe
Akademia Krakowska
reformacja
kontrreformacja
protestantyzm
kalwinizm
confessional relations
Kraków Academy
Protestant Reformation
Counter-Reformation
Protestantism
Calvinism
Opis:
Celem artykułu jest ukazanie w nowym świetle sytuacji wyznaniowej Uniwersytetu Krakowskiego w wiekach XVI i XVII, dzięki wykorzystaniu pomijanych w tym kontekście źródeł (głównie albumów studentów) oraz dzięki wnikliwszej analizie tych, z których korzystali wcześniejsi badacze zagadnienia (np. akt rektorskich, konkluzji uniwersyteckich oraz diariuszy profesorów i rektorów). Uniwersytet Krakowski był katolicką instytucją, dlatego interesujące wydaje się przedstawienie stosunku władz uczelni do akatolików w okresie, gdy sprawy wyznaniowe stały się palącym problemem w Krakowie i całej Rzeczypospolitej. Założeniem było także przeanalizowanie możliwości funkcjonowania innowierców w kręgu uczelni w poszczególnych okresach oraz przedstawienie najważniejszych wydarzeń czy regulacji mających wpływ na politykę Uniwersytetu. Kolejnym zadaniem było ukazanie poszczególnych etapów administracyjnego wykluczania (na wielu poziomach) studentów akatolickich. Jednak same kontakty uczelni z mniejszościami religijnymi w Krakowie są kwestią tak złożoną, że pozostały poza granicami tego tekstu.
The article aims at showing in a new light the confessional situation of the Academy of Cracow in the 16th and 17th centuries, using sources omitted in previous research into the topic and thanks to a more detailed analysis of the sources used by other scholars (e.g., Acta rectoralia, university conclusions, rectors’ and professors’ diaries). The Academy of Cracow was a Catholic institution, thus portraying the attitude of the university’s authorities to non-Catholics in a period of confessional struggle in Cracow and in the Commonwealth seemed promising. Another point was to analyse the possibilities for non-Catholics to function within the walls of the University in different periods of time, as well as to describe the most important events and regulations, which influenced the University’s policy. The author also tried to bring to light the subsequent stages of administrative exclusion (on various levels) of non-Catholic students. However, the contacts of the Academy with religious minorities in Cracow is a matter so complex, that it remained beyond the scope of the article.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2015, 59
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ilustracja słów Pisma Świętego jako element polemiki międzywyznaniowej w dobie kontrreformacji na przykładzie obrazu Trójca Święta w kościele pojezuickim w Twardocicach.
Illustration of the Bible as a part of the interconfessional polemic during the Counter-Reformation. The Painting „Holy Trinity” in the Jesuit Church in Twardocice
Autorzy:
Kłoda, Emilia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1046357.pdf
Data publikacji:
2020-10-19
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Śląsk
malarstwo barokowe
Jeremias Joseph Knechtel
Caspar von Schwenkfeld
kontrreformacja
Silesia
Baroque Paintig
Counter-Reformation
Opis:
Na początku XVIII wieku przedstawiciele Towarzystwa Jezusowego zostali wysłani do Twardocic w celu zahamowania rozwoju działających w okolicy schwenckfeldystów – wyznawców śląskiego odłamu radykalnie mistycyzującego protestantyzmu. Ostatecznie agresywne działania kontrreformacyjne doprowadziły do niemal całkowitej likwidacji tamtejszego ośrodka schwenckfeldyzmu. Zbudowana przez jezuitów kaplica pw. Trójcy Świętej w Twardocicach stała się symbolem zwycięskiego Kościoła Katolickiego. Program ikonograficzny obrazu ołtarza głównego świątyni można interpretować jako echo toczących się wówczas polemik międzywyznaniowych. Przedstawienie odpowiednio dobranych fragmentów z Pisma Świętego stało się swoistym traktatem teologicznym przytaczającym argumenty świadczące o istnieniu jednej możliwej drogi do Boga i słuszności kontrreformacyjnych działań jezuitów.
At the beginning of the 18th century, Jesuits came to Twardocice in order to stop the local movement of Schwenkfelders – the supporters of the Silesian radical mystical reformer Kaspar von Schwenkfeld. In consequence, the aggressive Jesuit action led to the elimination of the religious group in the region. A chapel devoted to Holy Trinity was built in Twardocice as a symbol of the Catholic Church’s triumph. The iconographic program of a painting in the main altar could be interpreted as a reflection of the ongoing interconfessional polemic. The painting with a carefully selected Bible quotation became a theological treatise designed to proclaim the only possible way to God and to legitimize the Jesuit intervention.
Źródło:
Zeszyty Naukowe KUL; 2018, 61, 1; 433-444
0044-4405
2543-9715
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycja Reformacji w polskim piśmiennictwie politycznym z 2 połowy XVI i pierwszej połowy XVII wieku
The Tradition of the Reformation in Polish Political Writing from the Second Half of the 16th and the First Half of the 17th Century
Autorzy:
Augustyniak, Urszula Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/494393.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
Tematy:
Reformacja
tradycja
publicystyka polityczna
szlachta
ruch egzekucyjny
wolność
kontrreformacja
Reformation
tradition
political writing
nobility
execution movement
freedom
counter-Reformation
Opis:
Tekst ma charakter źródłoznawczy. Jego podstawą źródłową jest szlachecka publicystyka polityczna. Celem było sprawdzenie, jak postrzegano genezę, skutki oraz najbardziej charakterystyczne cechy Reformacji w okresie od pierwszego bezkrólewia do połowy XVII w., ze szczególnym uwzględnieniem apogeum działań kontrreformacyjnych za panowania Zygmunta III Wazy. Autorka podjęła próbę odpowiedzi na kilka podstawowych pytań: 1. Czy i w jakim zakresie sięgano do tradycji reformacji jako ruchu religijnego. 2. Jak głęboko sięgała pamięć historyczna i wiedza o luterańskich początkach Reformacji ludzi, którzy w większości związani byli z reformacją kalwińską. 3. Jakie cechy i skutki reformacji uznawano za najważniejsze dla losów protestantyzmu w Rzeczypospolitej. 4. Jak wykorzystywano odwołania do tradycji reformacji w dyskursie politycznym. 5. Czy przedmiotem zainteresowania publicystów szlacheckich była tylko reformacja polska, czy także dzieje reformacji i protestantyzmu w innych krajach europejskich.
The text is of a research nature. Its source basis is political writing and its aim is to check how the genesis, consequences and most characteristic features of the Reformation were perceived in the period from the first interregnum to the Bar Confederation, with particular emphasis on the apogee of Counter-Reformation activities under the reign of Sigismund III Vasa. Th e author has attempted to answer some key questions: 1. Whether and to what extent the Reformation tradition was referred to as a religious movement. 2. How deeply the historical memory and knowledge of the Lutheran beginnings of the Reformation reached those people who were mostly associated with the Calvinist Reformation. 3. What features and consequences of the Reformation were considered the most important for the fate of Protestantism in the Commonwealth. 4. How references to the Reformation tradition were used in political discourse. 5. Whether it was only the Polish Reformation, or also the history of the Reformation and Protestantism in other European countries, that was the subject of interest to journalists of the nobility.
Źródło:
Rocznik Teologiczny; 2018, 03; 221-258
0239-2550
Pojawia się w:
Rocznik Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szesnastowieczne wydania Biblii Lutra i Biblii Leopolity w zbiorach Biblioteki „Hosianum” w Olsztynie
Sixteenth-century editions of the Luther and the Leopolita Bibles in the collection of the “Hosianum” Library in Olsztyn
Autorzy:
Garwoliński, Tomasz
Kamiński, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2049392.pdf
Data publikacji:
2022-02-09
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Warmia
Biblioteka „Hosianum”
Biblia Lutra
Biblia Leopolity
reformacja i kontrreformacja
“Hosianum” Library
Luther Bible
Leopolita Bible
Reformation and Counter-Reformation
Opis:
Tłumaczenie Biblii dokonane przez Marcina Lutra odbiło się wielkim echem w świecie protestanckim w XVI w., ale nie tylko. Miało duże znaczenie dla kształtowania się języka narodowego i narodowej literatury w Niemczech. Sprowokowało też dyskusję wewnątrz Kościoła katolickiego, która sprawiła, że zaczęły się pojawiać również katolickie przekłady Pisma Świętego na języki narodowe. Pierwszym polskim tłumaczeniem całym Biblii jest to, którego dokonał Jan Nicz Leopolita. Zostało ono wydane w Krakowie, w oficynie Szarffenbergów w 1561 r. Niniejsze opracowanie jest formą prezentacji czterech szesnastowiecznych egzemplarzy Biblii Lutra i dwóch egzemplarzy Biblii Leopolity, które przechowywane są w zasobie Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie. Autorzy z autopsji przebadali morfologię omawianych woluminów, ich znaki własnościowe oraz budowę i zdobienia opraw. Księgi te stanowią cenny fragment zabytkowych zbiorów na Warmii.
Martin Luther's translation of the Bible reverberated throughout the Protestant world in the sixteenth century, but not only. It was important for the formation of a national language and national literature in Germany. It also provoked a discussion within the Catholic Church, which led to the appearance of Catholic translations of the Bible into national languages. The first Polish translation of the entire Bible is the one made by Jan Nicz Leopolita. It was published in Cracow, in the Szarffenberg's printing house in 1561. This study is a presentation of four sixteenth-century copies of the Luther Bible and two copies of the Leopolita Bible, which are kept in the collection of the Library of the Warmia Metropolitan Seminary “Hosianum” in Olsztyn. The authors have examined the morphology of the volumes in question, their ownership marks and the construction and decoration of the bindings. These books constitute a valuable part of historical collections in Warmia.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2022, 314, 4; 659-674
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ortodoksja języka czy język ortodoksji? Argument lingwistyczny w sporze reprezentantów Kościoła łacińskiego i Cerkwi ruskiej w dobie kontrreformacji
Autorzy:
Stradomski, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2167813.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Akademia Supraska
Tematy:
Kontrreformacja
Kościół łaciński
Cerkiew ruska
język liturgii
Counter-Reformation
Latin Church
Russian Orthodox Church
Language Liturgy
Opis:
During the Counter-Reformation issues of using the national languages in the liturgy and the rite of the church became the source of lively discussion of the representatives of the Roman Church (Catholic) and the Greek Church (Orthodox). Strategy outlined by the Council of Trent to maintain the dominance of Latin as the universal language of all Christians subordinate to Pope after the establishment of the union in Brest-on-the-Bug had to be significantly modified. The best interests of the Church consolidation required concessions on the part of Rome and recognition of the Slavonic language to be, as effective as the Latin an instrument of the saving activity of the Church. Following the Slavonic, Polish language gradually breaks into the missionary and catechetical use, which the Greek Catholics are increasingly eager to speak. The subject of this article is the phenomenon of coexistence of many languages in liturgical and administrative practice of the Latin and Russian Christians in the Republic of Poland in the 16 th -18th century and reflection on resulting from this fact preferences and translations of polemic and religious texts.
Źródło:
Latopisy Akademii Supraskiej; 2012, Język naszej modlitwy- dawniej i dziś, 3; 125-134
2082-9299
Pojawia się w:
Latopisy Akademii Supraskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Habsburskie korzenie Baroku
The Habsburg sources of Baroque
Autorzy:
Klimas, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/369383.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie
Tematy:
kontrreformacja
barok
Habsburgowie
Zygmunt III
architektura sakralna
desornamentado
Counter reformation
Barock
Habsburgs
Sigmund III
sacred architecture
Opis:
Pierwsze dzieła barokowe w Polsce mają rodowód włoski nie tylko, dzięki architektom. Fundatorzy tych dzieł wywodzili się spośród elit związanych politycznie z dworem habsburskich cesarzy. Z kolei architektura cesarska z przełomu XVI i XVII wieku przez osoby fundatorów pozostawała pod wpływem hiszpańskiego estili desornamentado - wybitnie włoskiego nurtu sztuki hiszpańskiej. Można zatem przekornie wywnioskować, że krakowski kościół św. Piotra i Pawła przy ulicy Grodzkiej jest w stylu desornamentado.
The first architectural works in Poland has Italian genealogy. But by its founders there were direct also under influences of Habsburg emperors art. And the emperor's architecture around 1600 year were under Spanish estili desornamentado also by its founders. Therefore we can to conclude that church of św. Piotra i Pawła near Grodzka street in Cracow is projected in desornamentado.
Źródło:
Przestrzeń i Forma; 2010, 13; 323-356
1895-3247
2391-7725
Pojawia się w:
Przestrzeń i Forma
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Upadek parafii w Chorupniku. Przyczynek do dziejów reformacji w Polsce
The fall of the Chorupnik parish. A contribution to the history of reformation in Poland
Autorzy:
Szady, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1891908.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
diecezja chełmska
Chorupnik
reformacja
kontrreformacja
duchowieństwo katolickie
beneficja kościelne
szlachta
Chełm diocese
Reformation
Counter-Reformation
Catholic clergy
Church benefices
nobility
Opis:
The article takes up the question of the fall of the Latin parish in Chorupnik that belonged to the former Chełm diocese. The parish church in Chorupnik was taken away by Protestants in the second half of the 16th century. Attempts at recovering its property possessions by incorporating it into the neighboring parish in Gorzków, and then actions taken both by the Gorzków parish priest and the bishop and his chapter were unsuccessful. A detailed study of the attempt to recover the property of one of the parishes that disappeared during the Reformation, is situated within the context of the relations between the nobility and the clergy in the Counter-Reformation period. Research on the social, legal and economic relations in a local dimension is important for understanding the mechanisms of the mass departure of the nobility to reformed denominations, and then of their return to the Catholic Church.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 2; 135-145
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Osoba i dzieło sługi Bożego Stanisława Kardynała Hozjusza. Zarys problematyki
The person and the work of Servant of God Stanislaw Hozjusz. The problematic aspects
Autorzy:
Oleksik, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2148281.pdf
Data publikacji:
2017-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
Stanisław Hozjusz
Warmia
Sobór Trydencki
kontrreformacja
biskup warmiński
Stanislaw Hozjusz
Council of Trent
Counter-Reformation
bishop of Warmia
Opis:
Stanisław Hozjusz – 1504–1579 – humanista, prawnik i teolog, biskup warmiński i kardynał, legat papieski na Soborze Trydenckim, czołowy przedstawiciel odnowy katolickiej XVI wieku. Życie, posługa pasterska i działalność kontrreformacyjna Stanisława Hozjusza coraz częściej wzbudza zainteresowanie wśród współczesnych teologów. Piśmiennictwo Hozjusza nadal jest inspiracją do rozwoju myśli humanistycznej, a przede wszystkim teologicznej.
Stanislaus Hosius (1504 – 1579) humanist, lawyer and theologian, bishop of Warmia and cardinal papal legate at the Council of Trent, the leading representative of the Catholic renewal of the sixteenth century. Life, ministry and pastoral activity Counter-Reformation Stanislaus Hosius increasingly attracted interest among contemporary theologians. References Hozjusza still is an inspiration to the development of humanistic thought and, aboveall, theological.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2017, 18; 157-178
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Protokół z wizytacji kościoła pw. św. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w Toruniu przeprowadzonej w 1706 roku na zlecenie biskupa chełmińskiego Teodora Andrzeja Potockiego
Protocol from the Inspection Visit at the Church of St. John the Baptist and St. John the Evangelist in Toruń made in 1706 at the Request of Bishop of Chełmno, Teodor Andrzej Potocki
Autorzy:
Łyczak, Bartłomiej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2197790.pdf
Data publikacji:
2022-12-31
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Tematy:
Counter-Reformation
parish church furnishings
Toruń
Church of St. John the Baptist and St. John the Evangelist
eighteenth century
Opis:
The purpose of this article is to present the protocol from the inspection visit at the Church of St. John the Baptist and St. John the Evangelist in 1706 during a general visitation of the Diocese of Chełmno commissioned by Bishop Teodor Andrzej Potocki. So far, this source has been scarcely used in research on Toruń Cathedral, and the information it contains can be used to study the most diverse areas of sciences of history, especially art, bibliology and material culture of the Counter-Reformation era. It constitutes a supplement to earlier protocols that had been published in print, and made during inspection visits ordered by Bishops Andrzej Leszczyński (1647) and Andrzej Olszowski (1667–1672). The document provides a detailed enumeration of the liturgical vessels and vasa non sacra, including silver figurines that contain fragments of relics, which were more numerous than previously thought. The inspector also listed different paraments (e.g. vestments and dalmatics) and the contents of the parish library, which, in addition to papal decrees, canonical literature and popular sermon collections, included works by secular thinkers, including Aristotle, Boethius and Cicero.
Źródło:
Zapiski Historyczne; 2022, 87, 4; 97-126
0044-1791
2449-8637
Pojawia się w:
Zapiski Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Die Holländer in den Gütern der Leslauer Bischöfe bei Thorn - Otłoczyn und Brzoza
Olędrzy w podtoruńskich posiadłościach biskupów kujawskich - Brzozie i Otłoczynie
Autorzy:
Targowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1891473.pdf
Data publikacji:
2020-12-21
Wydawca:
Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:
Holländische Ansiedlung
Olender
Bistum Leslau
Gegenreformation
Brzoza
Otłoczyn
Olędrzy settlement
Olędrzy
Włocławek bishopric
counter-reformation
osadnictwo olęderskie
olędrzy
biskupstwo włocławskie
kontreformacja
Opis:
Brzoza und Otłoczyn sind Dörfer in der Weichselniederung in der Nähe von Toruń. Vom Mittelalter bis zum Ende des 18. Jh. gehörten sie zur Ausstattung der Bischöfe von Włocławek/Leslau. In der ersten Hälfte des 17. Jh. haben die Bischöfe Wawrzyniec Gembicki und Maciej Łubieński auf ihrem Gebiet “Olender” [poln. mundartl. – Holländer] angesiedelt. So wurden hier Siedler bezeichnet, die sich auf Bewirtschaftung schwer zu kultivierender, häufig feuchten Gebiete spezialisiert haben, die von ihnen langfristig gepachtet wurden. Im Beitrag wurde ein reicher Quellenbestand ausgewertet, der im Diözesanarchiv in Włocławek aufbewahrt wird, um die wichtigsten Fragen der Anwesenheit der Holländer in Otłoczyn und Brzoza zu präsentieren. Die Siedler erschienen hier viel später als auf anderen Gebieten im unteren Weichsellauf (Otłoczyn - 1613, Brzoza - 1631), was mit der Abneigung der Bischöfe gegenüber den Ankömmlingen, die protestantisch waren, zusammenhängen durfte. Die Analyse ihrer Nachnamen zeigt, dass Lutheraner aus deutschen Ländern unter ihnen dominierten. Die Holländer erhielten günstige wirtschaftliche Bedingungen, die typisch für das sog. Holländerrecht waren, jedoch wurde ihnen verboten, ihre Religion öffentlich zu praktizieren und im protestantischen Geiste zu lehren. Dennoch brachte die Ansiedlung der Holländer in beiden Orten dauerhafte und positive Ergebnisse. Die Lebensbedingungen der hiesigen Holländergemeinden haben sich erst in der ersten Hälfte des 18. Jh. wesentlich verändert, als der Bischof Krzysztof A. Szembek die Protestanten zwang, zum Katholizismus zu konvertieren bzw. die beiden Dörfer zu verlassen, und dann neue, weniger günstige  Pachtbedingungen einführte. Infolge dieser Entscheidung erlebten Otłoczyn und Brzoza in den folgenden Jahrzehnten eine Phase wirtschaftlicher Stagnation, und ihre Bevölkerung wurde polonisiert.
Brzoza and Otłoczyn are villages located in the Vistula valley near Toruń. From the Middle Ages until the end of the 18th century they were the property of the bishops of Włocławek. In the first half of the 17th century, bishops Wawrzyniec Gembicki and Maciej Łubieński settled farmers called “Olędrzy”, in this area. This name was used to describe settlers who specialized in farming difficult to cultivate wetlands, which they used on a long-term lease basis. The article uses the rich source materials stored in the Diocesan Archives in Włocławek to present the most important issues related to the presence of the Dutch in Otłoczyn and Brzoza. The settlers appeared there much later than in the areas located in the lower section of the Vistula (Otłoczyn - 1613, Brzoza - 1631), this could have been related to the reluctance of the bishops towards foreigners who were also Protestants. The analysis of their surnames shows that Lutherans from German states were dominant among them. The Olędrzy received favourable economic rights typical for the so-called Dutch law, but were forbidden to practice religion publicly and to teach in the Protestant spirit. Nevertheless, the settlement of the Olędrzy people in both localities brought lasting and positive results. The conditions for the functioning of local Olędrzy communities did not change significantly until the first half of the In the 18th century, when bishop Krzysztof A. Szembek forced Protestants to leave both villages or convert to Catholicism, and then introduced new, less favourable principles of land lease. As a result of this decision, Otłoczyn and Brzoza experienced a period of economic stagnation in the following decades, and their populations became Polonized.
Brzoza i Otłoczyn to wsie położone w dolinie Wisły w okolicach Torunia. Od średniowiecza do końca XVIII w. należały do uposażenia biskupów włocławskich. W I poł. XVII w. biskupi Wawrzyniec Gembicki i Maciej Łubieński osiedlili na ich obszarze olędrów. Nazwą tą określa się osadników, którzy specjalizowali się w gospodarowaniu na trudnych w uprawie, często podmokłych terenach, użytkowanych na zasadzie długoterminowej dzierżawy. W artykule wykorzystano bogaty zasób źródeł przechowywanych w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku do przedstawienia najważniejszych zagadnień związanych z obecnością olędrów w Otłoczynie i Brzozie. Osadnicy pojawili się w nich znacznie później niż na terenach położonych w dolnym odcinku Wisły (Otłoczyn – 1613, Brzoza – 1631), co mogło mieć związek z niechęcią biskupów do przybyszy, którzy byli protestantami. Analiza ich nazwisk wskazuje, że dominowali wśród nich luteranie pochodzący z krajów niemieckich. Olędrzy otrzymali korzystne uprawnienia gospodarcze typowe dla tzw. prawa olęderskiego, ale zabroniono im publicznych praktyk religijnych i prowadzenia nauczania w duchu protestanckim. Mimo to osadzenie olędrów w obu miejscowościach przyniosło trwałe i pozytywne rezultaty. Warunki funkcjonowania miejscowych społeczności olęderskich uległy istotnej zmianie dopiero w I poł. XVIII w., gdy biskup Krzysztof A. Szembek zmusił protestantów do opuszczenia obu wsi lub konwersji na katolicyzm, a następnie wprowadził nowe, mniej korzystne zasady dzierżawy gruntów. Na skutek tej decyzji Otłoczyn i Brzoza przeżyły w późniejszych dekadach okres stagnacji gospodarczej, a ich ludność uległa polonizacji.
Źródło:
Rocznik Toruński; 2020, 47; 53-98
0557-2177
Pojawia się w:
Rocznik Toruński
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 34

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies