Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Circular Economy (CE)" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-6 z 6
    Tytuł:
    An analysis of the fertilizing potential of selected waste streams – municipal, industrial and agricultural
    Analiza potencjału nawozowego różnych strumieni odpadów komunalnych, przemysłowych i rolniczych
    Autorzy:
    Smol, Marzena
    Szołdrowska, Dominika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1849551.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Tematy:
    municipal waste
    industrial waste
    agricultural waste
    fertilizers
    circular economy
    CE
    odpady komunalne
    odpady przemysłowe
    odpady rolnicze
    nawozy
    gospodarka o obiegu zamkniętym
    GOZ
    Opis:
    The circular economy (CE) has been a European Union (EU) priority since 2014, when first official document on the CE was published. Currently, the EU is on the road to the transformation from a linear economy model to the CE model. In 2019, a new strategy was announced – the European Green Deal, the main goal of which is to mobilize the industrial sector for the CE implementation. The CE assumes that the generated waste should be treated as a secondary raw material. The paper presents an analysis of the possibility of using selected groups of waste for the production of fertilizers. Moreover, an identification of strengths and weaknesses, as well as market opportunities and threats related to the use of selected groups of waste as a valuable raw material for the production of fertilizers was conducted. The scope of the work includes characteristics of municipal waste (household waste, food waste, green waste, municipal sewage sludge, digestate), industrial waste (sewage sludge, ashes from biomass combustion, digestate) and agricultural waste (animal waste, plant waste), and a SWOT (strengths and weaknesses, opportunities and threats) analysis. The fertilizer use from waste is determined by the content of nutrients (phosphorus – P, nitrogen, potassium, magnesium, calcium ) and the presence of heavy metals unfavorable for plants (zinc, lead, mercury). Due to the possibility of contamination, including heavy metals, before introducing waste into the soil, it should be subjected to a detailed chemical analysis and treatment. The use of waste for the production of fertilizers allows for the reduction of the EU’s dependence on the import of nutrients from outside Europe, and is in line with the CE.
    Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ ) jest priorytetem Unii Europejskiej (UE) od 2014 r., kiedy opublikowano pierwszy oficjalny dokument nt. GOZ. Obecnie UE jest w procesie transformacji z modelu gospodarki liniowej na GOZ. W 2019 r. ogłoszono nową strategię – Europejski Zielony Ład, której głównym celem jest mobilizacja sektora przemysłowego dla GOZ . Model GOZ zakłada, że wytworzone odpady należy traktować jako surowce wtórne. W pracy przedstawiono analizę możliwości wykorzystania wybranych grup odpadów (komunalnych, przemysłowych i rolniczych) na nawozy. Ponadto, dokonano identyfikacji mocnych i słabych stron, a także szans i zagrożeń rynkowych związanych z wykorzystaniem wybranych grup odpadów jako cenny surowiec do produkcji nawozów. Zakres pracy obejmował charakterystykę odpadów komunalnych (odpady z gospodarstw domowych, odpady spożywcze, odpady zielone, osady ściekowe z komunalnych oczyszczalni ścieków, poferment), przemysłowych (osady ściekowe, popioły ze spalania osadów ściekowych, popioły ze spalania biomasy, poferment) oraz odpadów rolniczych (odpady zwierzęce, odpady roślinne), a także analizę SWOT (mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia). Kluczowymi czynnikami wpływającymi na możliwość wykorzystania odpadów na cele nawozowe są zawartość składników pokarmowych (fosfor, azot, potas, magnez, wapń) oraz obecność niekorzystnych dla roślin metali ciężkich (cynk, ołów, rtęć). Ze względu na możliwość występowania zanieczyszczeń, w tym metali ciężkich, przed wprowadzeniem odpadów do gleby należy je poddać szczegółowej analizie chemicznej oraz obróbce. Wykorzystanie odpadów do produkcji nawozów pozwala na zmniejszenie uzależnienia UE od importu substancji odżywczych spoza Europy, i jest zgodne z GOZ.
    Źródło:
    Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2021, 37, 3; 75-100
    0860-0953
    Pojawia się w:
    Gospodarka Surowcami Mineralnymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Circular economy (CE) assumptions in WEEE management: Polish case study
    Założenia gospodarki o obiegu zamkniętym w zarządzaniu ZSEE w Polsce
    Autorzy:
    Smol, Marzena
    Avdiushchenko, Anna
    Kulczycka, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/435316.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-15
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski
    Tematy:
    circular economy (CE)
    waste management
    waste electrical and electronic equipment (WEEE)
    gospodarka o obiegu zamkniętym
    zarządzanie odpadami
    zarządzanie zużytym sprzętem elektrycznym i elektornicznym (ZSEE)
    Opis:
    It is currently emphasised at European level that an essential way to deliver the resource efficiency agenda established under the Europe 2020 Strategy for smart, sustainable and inclusive growth is through moving towards a more circular economy (CE). European Union (EU) documents indicate that greater and sustained improvements of resource efficiency performance can bring large economic benefits. One of the most important advantages of CE systems is to keep the added value in products for as long as possible and eliminate waste. This also applies to the Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) regulations. The WEEE regulations are intended to reduce the amount of e-waste being disposed of and require EEE producers to pay for its reuse, recycling and recovery. According to Chief Inspectorate of Environmental Protection (GIOS) data, every Pole generates approx. 14 kg of electronic waste annually (in EU – 17 kg/capita annually) and only 4 kg of these waste is selective selected. This indicates that the recovery of raw materials from WEEE, i.e. cell phones, computers, screens, monitors, household goods is one of the largest potential sources of raw materials, but it is wasted. Currently, the management and recovery of materials from WEEE is on the agenda of the EU and many individual countries as its disposal in an improper manner could have a significant impact on the environment. Efficient WEEE management has become a key goal, due to the pollution that could potentially result from the hazardous substances its components contain, but also because reusing its materials can be an important potential supply of resources. It should be mentioned that action on the circular economy is closely linked with key EU priorities, including jobs and growth, the investment agenda, climate and energy, the social agenda and industrial innovation, and with global efforts on sustainable development. The paper presents the importance of economic actors in Poland, such as business and consumers, which play a fundamental role in moving to a more CE model. Their eco-innovative actions support the CE at each step of the value chain – from production to consumption, repair and remanufacturing, waste management, and secondary raw materials that are fed back into the economy. The proposed actions should be consistent with the local, regional, national and European level regulations, which are also presented.
    Zgodnie z założeniami Unii Europjeksiej (UE), przechodzenie na gospodarkę o obiegu zamkniętym (ang. circular economy - CE) jest niezbędne do realizacji inicjatywy na rzecz zasobooszczędności przewidzianej w ramach strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. UE wskazuje, iż dalsza trwała poprawa w zakresie zasobooszczędności jest osiągalna i może przynieść znaczne korzyści gospodarcze. W systemach gospodarki o obiegu zamkniętym istnieje możliwość zachowania jak najdłużej wartości dodanej produktów i eliminacja odpadów. Założenia te dotyczą także kwestii związanych z zarządzaniem zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym (ZSEE). Znowelizowane przepisy dotyczące ZSEE mają na celu zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska oraz wymuszają od producentów podjęcia działań w zakresie ich unieszkodliwiania - ponownego wykorzystania, recyklingu i odzysku. W Polsce wytwarzanych jest obecnie ok. 14 kg ZSEE/ 1osobę rocznie, z czego jedynie 4 kg ZSEE/ 1 osobę jest zbieranych selektywnie. Oznacza to, że jedno z największych potencjalnych źródeł surowców (odzysk z ZSEE, tj. telefonów komórkowych, komputerów, ekranów, monitorów, artykułów gospodarstwa domowego) jest niewykorzystane. Z uwagi na fakt, iż europejska dyrektywa wymaga od państw członkowskich UE powtórnego wykorzystania oraz odzysku i recyklingu komponentów sprzętów elektrycznych i elektronicznych, zakłada się poprawę w wykorzystaniu odpadów w charakterze zasobów. W pracy omówiono kluczowe znaczenie podmiotów gospodarczych i konsumentów w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym, w tym ich eko-innowacyjne działania wspierające rozwój CE na każdym etapie łańcucha wartości - od produkcji do konsumpcji, naprawy i regeneracji, gospodarki odpadami i surowcami wtórnymi wprowadzanymi z powrotem do gospodarki. Proponowane działania powinny być zgodne we wskazanymi lokalnymi, regionalnymi, krajowymi i europejskimi przepisami.
    Źródło:
    Economic and Environmental Studies; 2016, 16, 4(40); 531-549
    1642-2597
    2081-8319
    Pojawia się w:
    Economic and Environmental Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Developing a circular economy index to measure the macro level of circular economy implementation in Indonesia
    Autorzy:
    Musyarofah, Siti Afiani
    Tontowi, Alva Edy
    Masruroh, Nur Aini
    Wibowo, Budhi Sholeh
    Warmadewanthi, I Dewa Ayu Agung
    Hakim, Arman
    Bhawika, Gita Widi
    Handiwibowo, Gogor Arif
    Rusydi, Mohamad Khoiru
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27315569.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    STE GROUP
    Tematy:
    circular economy
    CE index
    Indonesia
    macro level
    mathematical equation
    Opis:
    Circular economy (CE) is an interesting approach by many countries to address global environmental problems while gaining economic benefits. The implementation of CE is expected to minimize the use of resources and materials, thus contributing to sustainable development. Much literature has discussed CE assessment indicators and their evaluation, however to date, no single indicator has been proposed that can comprehensively measure the macro level of CE implementation. This study aims to develop a CE index to measure CE implementation at macro levels. In addition, it provides an overview of the impact of CE implementation on the financial, social, and environmental aspects of the economy. To this end, first, an in-depth literature review and descriptive analysis is conducted to identify existing global CE indicators and classify them into financial, social, and environmental categories based on available primary and secondary data. Then, the CE index is constructed using a mathematical equation by considering the CE framework, a single indicator of each aspect as a variable, and the variable’s weighting. Finally, the CE index is applied to evaluate the level of CE implementation of CE in Indonesia at macro level. This index is expected to be a valuable tool for measuring CE implementation and therefore improving CE performance.
    Źródło:
    Management Systems in Production Engineering; 2023, 2 (31); 208--215
    2299-0461
    Pojawia się w:
    Management Systems in Production Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Extended Producer Responsibility as a Pillar of Circular Economy: Current Challenges for Polish Waste Management Policy and Law
    Rozszerzona odpowiedzialność producenta jako filar gospodarki obiegu zamkniętego – aktualne wyzwania dla polskiej polityki i prawa w zakresie gospodarowania odpadami
    Autorzy:
    Karpus, Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1857899.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP)
    gospodarka o  obiegu zamkniętym (GOZ)
    prawo o odpadach
    odpady komunalne
    Extended Producer Responsibility (EPR)
    Circular Economy (CE)
    waste law
    municipal waste
    Opis:
    The objectives included in the EU 2018 Circular Economy Package have been determining the new directions of the EU environmental policy and law for three years now. They refer in a complex way to one of the Circular Economy pillars, i.e., Extended Producer Responsibility (EPR). The Polish legislator has undertaken initial actions concerning the use of EPR in a way corresponding to the new objectives of waste management (e.g., food waste). Currently, the most problematic area requiring changes is municipal waste management. The most urgent issue is the coordination of already existing in Poland EPR schemes with gmina’s municipal waste management systems.
    Od 3 lat nowe kierunki unijnej polityki i prawa ochrony środowiska w zakresie odpadów wyznaczają cele ujęte w dokumencie Unii Europejskiej z 2018 roku dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym. Odnoszą się one w złożony sposób do jednego z filarów gospodarki o obiegu zamkniętym, jakim jest rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP). Ustawodawca polski rozpoczął wstępne działania dotyczące wykorzystania ROP w sposób odpowiadający nowym celom gospodarowania odpadami (np. marnowanie żywności). Aktualnie najbardziej problematycznym obszarem wymagającym zmiany jest gospodarowanie odpadami komunalnymi. Szczególnie pilnym wyzwaniem jest skoordynowanie istniejących w Polsce schematów ROP z gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi.
    Źródło:
    Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne; 2021, 71; 111-126
    1505-2192
    Pojawia się w:
    Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Life Cycle Assessment (LCA) of the integrated technology for the phosphorus recovery from sewage sludge ash (SSA) and fertilizers production
    Autorzy:
    Smol, Marzena
    Kulczycka, Joanna
    Lelek, Łukasz
    Gorazda, Katarzyna
    Wzorek, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/204770.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    waste management
    life cycle assessment
    LCA
    sewage sludge ash
    SSA
    phosphorus recovery
    circular economy
    CE
    fertilizers
    Opis:
    The paper presents an application of Life Cycle Assessment (LCA) method for the environmental evaluation of the technologies for the fertilizers production. LCA has been used because it enables the most comprehensive identification, documentation and quantification of the potential impacts on the environment and the evaluation and comparison of all significant environmental aspects. The main objective of the study was to assess and compare two technologies for the production of phosphorus (P) fertilizers coming from primary and secondary sources. In order to calculate the potential environmental impact the IMPACT 2002+ method was used. The first part of the LCA included an inventory of all the materials used and emissions released by the system under investigation. In the following step, the inventory data were analyzed and aggregated in order to calculate one index representing the total environmental burden. In the scenario 1, fertilizers were produced with use of an integrated technology for the phosphorus recovery from sewage sludge ash (SSA) and P fertilizer production. Samples of SSA collected from two Polish mono-incineration plants were evaluated (Scenario 1a and Scenario 1b). In the scenario 2, P-based fertilizer (reference fertilizer – triple superphosphate) was produced from primary sources – phosphate rock. The results of the LCA showed that both processes contribute to a potential environmental impact. The overall results showed that the production process of P-based fertilizer affects the environment primarily through the use of the P raw materials. The specific results showed that the highest impact on the environment was obtained for the Scenario 2 (1.94899 Pt). Scenario 1a and 1b showed the environmental benefits associated with the avoiding of SSA storage and its emissions, reaching -1.3475 Pt and -3.82062 Pt, respectively. Comparing results of LCA of P-based fertilizer production from different waste streams, it was indicated that the better environmental performance was achieved in the scenario 1b, in which SSA had the higher content of P (52.5%) in the precipitate. In this case the lower amount of the energy and materials, including phosphoric acid, was needed for the production of fertilizer, calculated as 1 Mg P2O5. The results of the LCA may play a strategic role for the decision-makers in the aspect of searching and selection of the production and recovery technologies. By the environmental evaluation of different alternatives of P-based fertilizers it is possible to recognize and implement the most sustainable solutions.
    Źródło:
    Archives of Environmental Protection; 2020, 46, 2; 42-52
    2083-4772
    2083-4810
    Pojawia się w:
    Archives of Environmental Protection
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zarządzanie i monitorowanie gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce w kontekście realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ)
    Management and monitoring of municipal waste in Poland in the context of circular economy (CE) implementation
    Autorzy:
    Smol, Marzena
    Kulczycka, Joanna
    Czaplicka-Kotas, Agnieszka
    Włóka, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/394481.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Tematy:
    gospodarka odpadami
    odpady komunalne
    gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ)
    waste management
    municipal waste
    circular economy (CE)
    Opis:
    Gospodarka odpadami komunalnymi jest od wielu lat obszarem szczególnego zainteresowania Komisji Europejskiej (KE). W 2018 r. KE wskazała zagadnienia związane z gospodarką odpadami komunalnymi jako ważny element ram monitorowania procesu transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), stanowiącej obecnie priorytet polityki gospodarczej Unii Europejskiej (UE). W przedstawionych ramach monitorowania określono 10 wskaźników GOZ wśród których kwestie związane odpadami komunalnymi pojawiają się bezpośrednio w dwóch obszarach GOZ – w obszarze produkcji oraz w obszarze gospodarki odpadami, oraz pośrednio – w obszarach surowców wtórnych oraz konkurencyjnościi innowacji. W pracy przedstawiono zmiany w zakresie zarządzania gospodarką odpadami komunalnymi w Polsce w kontekście wdrażania założeń GOZ, omówiono wyniki osiągniętych wskaźników GOZ w dwóch wybranych obszarach ram monitorowania GOZ w Polsce (produkcja i gospodarka odpadami), oraz porównano osiągnięte wyniki na tle innych krajów europejskich. W Polsce zadania w zakresie realizacji gospodarki odpadami komunalnymi od 1 lipca 2013 r. należą do obowiązków gminy, która jest odpowiedzialna za zapewnienie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych od mieszkańców oraz za budowę, utrzymanie i eksploatację regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK). Gmina jest przy tym zobowiązana do prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w myśl europejskiej hierarchii postępowania z odpadami, której nadrzędnym celem jest zapobieganie ich powstawaniu oraz ograniczanie ilości, następnie recykling i inne formy unieszkodliwiania, spalanie i bezpieczne składowanie. W pracy analizowano zmiany wartości dwóch wybranych wskaźników GOZ, tj. (1) wskaźnika wytwarzania odpadów komunalnych, w obszarze produkcja oraz (2) wskaźnika recyklingu odpadów komunalnych w obszarze gospodarki odpadami. W tym celu wykorzystano dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz Eurostat. Przedstawiono dane od roku 2014, tj. od momentu zainicjowania konieczności przechodzenia na GOZ w UE. W ostatnich latach obserwuje się wzrost ilości wywarzonych odpadów komunalnych w Polsce, jak i w UE. Zgodnie z danymi Eurostat ilość wytworzonych odpadów komunalnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca Polski wzrosła z 272 kg w 2014 r. do 315 kg w 2017 r. Warto przy tym podkreślić iż średnia ilość wytworzonych odpadów komunalnych w Polsce w 2017 r. była jedną z najniższych w UE, przy średniej europejskiej 486 kg/osobę. Przy czym Polska osiągnęła niższe poziomy recyklingu odpadów komunalnych (33,9%) niż średnia europejska (46%). Przyczyną gorszych wyników Polski w zakresie recyklingu może być m.in. brak wystarczająco rozwiniętej infrastruktury służącej przetwarzaniu odpadów komunalnych, funkcjonującej w innych państwach takich jak Niemcy czy Dania, oraz zdecydowanie wyższej świadomości społeczeństwa dotyczącej problematyki odpadów komunalnych w krajach rozwiniętych. Gospodarka odpadami komunalnymi w Polsce stoi przed szeregiem wyzwań w aspekcie wdrażania GOZ, przede wszystkim w zakresie osiągnięcia narzuconych przez KE wartości recyklingu, do minimum 55% do 2025 r.
    Municipal waste management has been an area of special interest of the European Commission (EC) for many years. In 2018, the EC pointed out issues related to municipal waste management as an important element of the monitoring framework for the transition towards a circular economy (CE), which is currently a priority in the economic policy of the European Union (EU). In the presented monitoring framework, 10 CE indicators were identified, among which issues related to municipal waste appear directly in two areas of the CE – in the field of production and in the field of waste management, and indirectly – un two other areas – secondary raw materials, and competitiveness and innovation. The paper presents changes in the management of municipal waste in Poland in the context of the implementation of the CE assumptions, a discussion of the results of CE indicators in two areas of the CE monitoring framework in Poland (production and waste management), and a comparison of the results against other European countries. In Poland, tasks related to the implementation of municipal waste management from July 1, 2013 are the responsibility of the municipality, which is obliged to ensure the conditions for the system of selective collection and collection of municipal waste from residents, as well as the construction, maintenance and operation of regional municipal waste treatment installations (RIPOK). The municipality is also committed to the proper management of municipal waste, in accordance with the European waste management hierarchy, whose overriding objective is to prevent waste formation and limiting its amount, then recycling and other forms of disposal, incineration and safe storage. The study analyzed changes in the value of two selected CE indicators, i.e. (1) the municipal waste generation indicator, in the area of production and (2) the municipal waste recycling indicator, in the area of waste management. For this purpose, statistical data of the Central Statistical Office (GUS) and Eurostat were used. Data has been presented since 2014, i.e. from the moment of initiating the need to move to the CE in the EU. In recent years, there has been an increase in the amount of municipal waste generated in Poland as well as in the EU. According to Eurostat, the amount of municipal waste generated per one inhabitant of Poland increased from 272 kg in 2014 to 315 kg in 2017. It should be noted that the average amount of municipal waste generated in Poland in 2017 was one of the lowest in EU, with a European average of 486 kg/person. Poland has achieved lower levels of municipal waste recycling (33.9%) than the European average (46%). The reason for Poland’s worse results in the recycling of municipal waste may be, among others, the lack of sufficiently developed waste processing infrastructure, operating in other countries such as Germany and Denmark, and definitely higher public awareness of the issue of municipal waste in developed countries. Municipal waste management in Poland faces a number of challenges in the implementation of GOZ, primarily in terms of achieving the recycling values imposed by the EC, up to a minimum of 55% by 2025.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2019, 108; 165-184
    2080-0819
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-6 z 6

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies