Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "16th Century" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Tłumaczenia biblijne w Wielkim księstwie Litewskim
Biblical translations in the Grand Duchy of Lithuania
Autorzy:
Kozhinowa, Alla
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34101305.pdf
Data publikacji:
2024-06-05
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
tłumaczenia biblijne
XVI wiek
Wielkie Księstwo Litewskie
biblical translations
the 16th century
the Grand Duchy of Lithuania
Opis:
The article provides an overview of biblical translations created in the 16th century on the territory of the Grand Duchy of Lithuania. In the article a specific translation technique and the reasons for the differences between the original and translated text are considered. A strong opposition to the accuracy of the translation is a different understanding of the text, due to differences in religion. By the time of the creation of most Slavic translations, Christian exegetics was fundamentally different both from the ancient understanding of sacred texts and from the interpretation adopted in the rabbinical tradition. Intertextual differences may be due to differences in culture that have nothing to do with the religious system. The difference between the original and the translation is due to the fact that not all translators were equally gifted linguists; they didn’t know the original language and the subject in question equally well. Therefore, in the textual structure of the translation, we can meet with various kinds of deviations from the essence and form of the original, up to language and substantial mistakes.
Artykuł poświęcony jest ogólnemu przedstawieniu tłumaczeń biblijnych stworzonych w XVI w.na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego; rozpatruje się w nim technikę translatorską oraz przyczyny różnic między tekstem oryginalnym i przetłumaczonym na inny język. Dokładność tłumaczenia może być zakłócona poprzez odmienne rozumienie tekstu z powodu różnic religijnych. W czasie stworzenia większości słowiańskich tłumaczeń biblijnych chrześcijańska egzegetyka zasadniczo różniła się zarówno od starożytnego rozumienia świętych tekstów, jak i od interpretacji przyjętej w tradycji rabinicznej. Również różnice intertekstualne mogą wynikać z różnic kulturowych, które nie mają nic wspólnego z systemem religijnym. Różnica między oryginałem a tłumaczeniem wynika z faktu, że nie wszyscy tłumacze byli równie utalentowanymi lingwistami, znali dobrze język oryginalny. Dlatego w strukturze tekstowej tłumaczenia możemy się spotkać z różnego rodzaju odchyleniami od treści i formy oryginału, aż po błędy językowe i merytoryczne.
Źródło:
Język. Religia. Tożsamość; 2024, 1 (29); 191-206
2083-8964
2544-1701
Pojawia się w:
Język. Religia. Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„o to się staram, żeby […] twoje sprawy zostały dobrze załatwione”. Koadiutoria biskupstwa warmińskiego dla Marcina Kromera w świetle listów i zabiegów Jerzego z Tyczyna
„I endeavor that […] your matters are well taken care of”. Coadjutorship of the Warmia Bishopric for Marcin Kromer in the Light of the Letters and Efforts by Jerzy from Tyczyn
Autorzy:
Polańska, Ewelina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850504.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Zamojska
Tematy:
coadjutorship
Warmia Bishopric
Marcin Kromer
Jerzy from Tyczyn
Stanislaus Hosius
16th century
koadiutoria
biskupstwo warmińskie
Jerzy z Tyczyna
Stanisław Hozjusz
XVI wiek
Opis:
Kiedy w 1569 roku biskup warmiński Stanisław Hozjusz wyjeżdżał na stałe do Rzymu, w swojej diecezji zostawił jako administratora Marcina Kromera, jednak nie porozumiał się w tej kwestii z kapitułą warmińską, która uznała to za złamanie artykułów zaprzysiężonych (articuli iurati), co rozpoczęło długą batalię o zatwierdzenie koadiutorii. W Kurii Rzymskiej na rzecz Kromera skutecznie działał jego przyjaciel ze studenckich lat Jerzy z Tyczyna – sekretarz królewski, polski dyplomata działający w Italii na rzecz Królestwa Polskiego i polskiego Kościoła. Cała sprawa zyskuje nowe szczegóły dzięki korespondencji Ticiniusa – uważnego obserwatora i kreatora zdarzeń. Wreszcie na początku sierpnia 1571 roku w warszawskim klasztorze bernardynów delegaci kapituły warmińskiej stwierdzili wobec nuncjusza i całego jego dworu, iż akceptują Kromera jako koadiutora z woli papieża.
In 1569, when Stanislaus Hosius, the Prince-Bishop of the Warmia Bishopric permanently departed for Rome, he left Marcin Kromer as the administrator of his diocese. However, he did not reach an agreement on this matter with Warmia’s diocesan chapter, which considered it the so-called articuli iurati (artykuły zaprzysiężone), thus initiating a long battle for the approval of the coadjutorship. A friend of Kromer from their student years, Jerzy from Tyczyn, a royal secretary and a Polish diplomat, who in the Roman Curia worked on behalf of the Kingdom of Poland and the Polish Church, effectively advocated for Kromer’s cause. Furthermore, the correspondence of Ticinius, an attentive observer and influential figure, shed new light on the entire matter. Finally, in early August 1571, at the Bernardine Monastery in Warsaw, delegates from Warmia’s diocesan chapter, declared to the apostolic nuncio that they accepted Kromer as the Coadjutor Bishop of Warmia upon the Pope’s approval.
Źródło:
Facta Simonidis; 2023, 16, 1; 27-53
1899-3109
Pojawia się w:
Facta Simonidis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Universitas haec catholica”. Wydział Teologiczny i droga do katolickiej konfesjonalizacji Uniwersytetu Krakowskiego w XVI wieku
„Universitas haec catholica”. The Faculty of Theology and the Path to the Catholic Confessionalization of the University of Krakow in the 16th Century
Autorzy:
Zdanek, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37217927.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Uniwersytet Krakowski
Wydział Teologiczny
konfesjonalizacja
reformacja
reforma katolicka
XVI wiek
University of Krakow
Faculty of Theology
confessionalization
reformation
Catholic reformation
16th century
Opis:
Tematem artykułu jest postawa profesorów i studentów Uniwersytetu Krakowskiego wobec reformacji oraz obrona i umocnienie katolickiej tożsamości uczelni w XVI w. Szczególną rolę odegrali w tym procesie profesorowie Wydziału Teologicznego. Rozwój sytuacji i podejmowane działania zostały rozpatrzone według paradygmatu konfesjonalizacji. Okres pierwszy (1520-1548) charakteryzowało oddolne szerzenie się tekstów i idei reformacyjnych, które były zwalczane przez władze uniwersytetu. W okresie drugim (1549-1572) w obliczu kryzysu i krytyki Uniwersytet stał zdecydowanie po stronie katolickiej i włączył się w polemikę wyznaniową. W okresie trzecim (1573-1603) rozpoczęła się właściwa konfesjonalizacja Uniwersytetu. Analiza działań, twórczości i kontaktów profesorów teologii w XVI w. pokazuje, że konieczne są pogłębione badania nad źródłami i weryfikacja wielu uproszczonych sądów o  bierności i słabości intelektualnej wydziału. Przeciwnie, jawi się on jako aktywny i twórczy czynnik ówczesnych sporów wyznaniowych, który decydująco wpłynął na zachowanie i dookreślenie katolickiego oblicza uniwersytetu w epoce nowożytnej.  
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/1; 125-154
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Anton Walther (ok. 1515–1557) – pierwszy rektor Pedagogium Książęcego w Szczecinie, profesor uniwersytetów w Greifswaldzie i Wittenberdze
Anton Walther (circa 1515–1557) – the first rector of the Ducal Pedagogium in Szczecin, professor at the universities of Greifswald and Wittenberg
Autorzy:
Gierke, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146444.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
16th century
academicians
didactics
Ducal Pedagogium
University of Greifswald
University of Wittenberg
Anton Walther
Philipp Melanchthon
XVI wiek
akademicy
dydaktyka
Pedagogium Książęce
Uniwersytet w Greifswaldzie
Uniwersytet w Wittenberdze
Filip Melanchton
Opis:
This article attempts to provide a comprehensive biography of Anton Walther (circa 1515– 1557), the first rector of the Ducal Pedagogium in Szczecin and a professor at the universities of Greifswald and Wittenberg. The study primarily relies on academic sources and the gathered material serves as a starting point for potential prosopographical research on the teaching staff of the mentioned institutions. The article is structured into five parts — excluding the introduction — the first part discusses the scholar’s youth in Oberwesel and Wittenberg (up to 1539) and family matters, the second covers his professorship in Greifswald (1539–1542), the third deals with his rectorship in Szczecin (1542–1553), the fourth focuses on his professorship in Wittenberg (1553–1557), and the fifth part explores posthumous commemorations.
W artykule podjęto próbę przedstawienia możliwie pełnej biografii Antona Walthera (ok. 1515–1557), rektora Pedagogium Książęcego w Szczecinie i profesora uniwersytetów w Greifswaldzie i Wittenberdze. W opracowaniu wykorzystano przede wszystkim źródła o proweniencji akademickiej, a zgromadzony w nim materiał może stanowić punkt wyjścia do ewentualnych badań prozopograficznych nad kadrą dydaktyczną wymienionych uczelni. Artykuł zakomponowano – nie licząc wstępu – w pięciu częściach: w pierwszej omówiono młodość uczonego w Oberwesel i Wittenberdze (do 1539) oraz kwestie rodzinne, w drugiej – profesurę w Greifswaldzie (1539–1542), w trzeciej – rektorat w Szczecinie (1542–1553), w czwartej – profesurę w Wittenberdze (1553–1557), w piątej – upamiętnienia pośmiertne.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2023, 38; 75-99
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Atlas historyczny Polski XVI wieku. Fundamentalne dzieło polskiej kartografii historycznej
Historical Atlas of Poland of the Sixteenth Century. A fundamental work of Polish historical cartography
Autorzy:
Konopska, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18055669.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
geografia historyczna
mapy historyczne
kartografia historyczna
HGIS
mapy cyfrowe
Atlas historyczny Polski XVI w.
historical geography
historical maps
historical cartography
digital maps
Historical Atlas of 16th-century Poland
Opis:
Imponująca zawartość merytoryczna Atlasu historycznego Polski. Seria A: Mapy szczegółowe XVI w. jest przedmiotem refleksji wokół tezy, że atlas ten jest fundamentalnym dziełem polskiej kartografii historycznej. U podstaw tej tezy leży fakt opracowania ze wszech miar obszernego dzieła, wydanego drukiem i w formie cyfrowej bazy źródeł. Fenomen prac nad atlasem polega na ich realizacji przez kolejne pokolenia badaczy z pełnym poszanowaniem idei pomysłodawców. Forma cyfrowa w naturalny sposób zwiększyła dostęp do treści Atlasu i ułatwiła wgląd w źródła historyczne. AtlasFontium.pl jako aplikacja WebGIS jest ponadterytorialny i dostępny bez ograniczeń czasowych.
The impressive factual content of the Historical Atlas of Poland. Detailed Maps of the 16th Century is the subject of reflection around the thesis that this Atlas is a fundamental work of Polish historical cartography. The thesis is based on the fact that an all-encompassing work has been produced, published in print and in the form of a digital source base. The extraordinariness of the work on the Atlas consists in the fact that the work is carried out by successive generations of researchers with full respect for the ideas of the originators. The digital form has naturally increased the availability of the content of the Atlas and facilitated access to historical sources. AtlasFontium.pl, as a WebGIS application, is cross-territorial and accessible without time limits.
Źródło:
Studia Geohistorica; 2022, 10; 155-171
2300-2875
Pojawia się w:
Studia Geohistorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Atlas historyczny Rzeczypospolitej. Ruś Czerwona w drugiej połowie XVI wieku – koncepcja i program projektu
Historical Atlas of the Commonwealth. Red Ruthenia in the second half of the sixteenth century – the concept and programme of the project
Autorzy:
Janeczek, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18055647.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
historical geography
historical atlas
Red Ruthenia
Galicia
16th century
Polska
Ukraine
geografia historyczna
atlas historyczny
Ruś Czerwona
XVI wiek
Polska
Ukraina
Opis:
W artykule przedstawiono koncepcję i program prac nad atlasem historycznym Rusi Czerwonej w drugiej połowie XVI w. Ta dzielnica Korony nie została objęta Atlasem historycznym Polski, którego edycja została właśnie zakończona i wypełniła zakres terytorialny wyznaczony w 1964 r. Rozpoczęty w 2022 r. projekt „Atlasu Rusi Czerwonej” jest rozwinięciem dotychczasowego opracowania. Wspiera się on na podobnych założeniach, uwzględnia jednak potrzebę modyfikacji wynikających ze specyfiki regionu. Szczegółowo został omówiony plan pierwszego etapu prac, których rezultatem będą mapy sześciu ziem składających się na Ruś Czerwoną, opublikowane w witrynie internetowej w aplikacji web-GIS, a także bazy danych oraz edycje źródłowe.
The paper presents the concept and work programme for the Historical Atlas of Red Ruthenia in the second half of the sixteenth century. This region of the Crown was not covered by the Historical Atlas of Poland, the edition of which has just been completed, encompassing the territorial scope defined in 1964. The project of the Atlas of Red Ruthenia (now within the boundaries of Ukraine and Poland), launched in 2022, is an extension of the work already done. It is based on similar guidelines but considers the need for modifications due to the region's specificities. The plan for the first stage of the research has been discussed in detail. It will result in maps of the six lands that make up Red Ruthenia, which will be published on the website in a web-GIS application, as well as databases and source editions.
Źródło:
Studia Geohistorica; 2022, 10; 224-238
2300-2875
Pojawia się w:
Studia Geohistorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dobra kolegiaty Świętego Floriana jako uposażenie Wydziału Teologicznego na przełomie XV i XVI w.
The Estate of the Collegiate Church of Saint Florian as a Financial Asset of the Faculty of Theology at the Turn of the 15th and 16th Centuries
Autorzy:
Wasilewicz, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37212945.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Uniwersytet Krakowski
Wydział Teologiczny
konfesjonalizacja
reformacja
reforma katolicka
XVI wiek
University of Krakow
Faculty of Theology
confessionalization
reformation
Catholic reformation
16th century
Opis:
Autor przedstawia analizę dóbr kolegiaty św. Floriana w Krakowie w kontekście uposażenia Wydziału Teologicznego na przełomie XV i XVI w. Stalle w kolegiacie św. Floriana otrzymywali m.in. wybitni uczeni związani z Uniwersytetem Krakowskim. Problemy związane z podstawami materialnymi wszechnicy krakowskiej były nieodłącznym towarzyszem historii uniwersytetu. Chociażby spór o jej początki dotyczy w dużej mierze kwestii finansowych. Celem autora było przedstawienie uposażenia na przełomie XV i XVI stulecia Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego – najbardziej prestiżowego spośród wydziałów uniwersyteckich, do którego przynależność traktowana była jako zwieńczenie doskonałej kariery uczonego. Dzięki analizie zachowanych materiałów źródłowych, w tym sporadycznie wykorzystywanych materiałów rękopiśmiennych – rachunków, autor przedstawia szkic dochodowości, określając realny dochód na 479 grzywien i 4 grosze, opierając się na konkretnych składowych majątku, tj. wpływach z dziesięcin etc. Ponadto autor zarysowuje dalsze problemy badawcze dotyczące badań nad budżetem związane z dziesięcinami oraz pozostałymi składowymi majątku kapituły kolegiackiej św. Floriana. Wynikiem pracy jest przedstawienie atrakcyjności materialnej dla beneficjentów z Wydziału Teologicznego na tle beneficjentów innych małopolskich kapituł w omawianym okresie.
The author provides an analysis of the property of the collegiate church of St. Florian in Krakow as an asset the Faculty of Theology in the late fifteenth and early sixteenth centuries. The choir-stalls in the collegiate church of St. Florian were given, for example, to prominent scholars associated with the University of Krakow. Problems related to the material foundations of the Krakow university were an inseparable part of the university’s history. For example, the dispute over its origins largely concerns financial issues. The author’s goal is to describe the possessions of the Faculty of Theology of the University of Krakow in the late fifteenth and early sixteenth centuries. It was the most prestigious of the university faculties, and membership in it was regarded as the crowning achievement of an outstanding scholar’s career. Through an analysis of surviving source materials, including sporadically used hand-written sources, such as bills and receipts, the author provides a sketch of the Faculty’s profitability and determines its real income at 479 grzywnas and 4 groszes based on specific assets, i.e. income from tithes, etc. In addition, the author outlines further research problems concerning budget studies associated with tithes and other assets of the St. Florian collegiate chapter. The outcome of the study is a depiction of the material attractiveness for beneficiaries from the Theological Faculty, compared to the beneficiaries of other Lesser Poland chapters during the period in question.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/1; 103-124
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Expressions in the Description of Orthodox Christianity in Kronika, to jest historyja świata by Marcin Bielski (1564)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/35187207.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
16th-century Polish
religious vocabulary
Marcin Bielski’s idiolect
Opis:
The article examines the linguistic ways of describing Orthodoxy by Marcin Bielski in the third edition of his Chronicle, dated to 1564. The analyses show that Bielski uses various names for this religion, distinguishing between the Greek and Ruthenian faith, that he names the Orthodox in many ways, provides details about the manner of baptism, the Eucharist, places of worship and the veneration of saints, and the mission of St. Cyril and Methodius, and evokes the reasons for the split of both churches or attempts to resolve it.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 2; 61-78
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krytyka parlamentaryzmu w Rzeczypospolitej w literaturze staropolskiej końca XVI wieku
Criticism of Parliamentarism in the Polish Literature of the Late 16th Century
Autorzy:
Koehler, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37501507.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
retoryka
Stanisław Karnkowski
Piotr Skarga
Krzysztof Warszewicki
rokosz sandomierski
krytyka Izby Poselskiej
krytyka parlamentaryzmu
pisma polityczne XVI w.
Rhetorics
Zebrzydowski’s rebellion (rokosz)
critique of House of Representatives
ciritique of parliamentarism
16th century political writings
Opis:
Rokosz Zebrzydowskiego (1606–1609) jest dowodem spadku zaufania obywateli do parlamentu. W artykule nie opisuje się jednakowoż rozumowania o sejmie w czasie rokoszu. Moim celem jest wskazanie na pewne elementy wcześniejszej argumentacji dotyczącej krytyki sejmu zawartej w trzech ważnych pracach powstałych w ostatnim dziesięcioleciu wieku XVI. Są to: Stanisława Karnkowskiego Exorbitancyje i naprawa Koła Poselskiego (1596), Piotra Skargi Kazania sejmowe (1597) oraz Krzysztofa Warszewickiego De optimo statu libertatis (1598).
A Zebrzydowski’s rebellion (1606–1609) is a proof of exhaustion of the citizens’ trust in the parliament. This paper does not treat the line of reasoning about the Sejm at the time of the rebellion but intends to elucidate certain earlier arguments pointing to the criticism of the Sejm of the Commonwealth presented in three seminal works of the last decade of the 16th century. They are: Stanisław Karnkowski’s Exorbitancyje i naprawa Koła Poselskiego (literally: “Exorbitances and repair of the Deputies’ Faction,” 1596), Piotr Skarga’s Kazania sejmowe (“Sermons before the Sejm,” 1597), and Krzysztof Warszewicki’s De optimo statu libertatis (1598).
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 41, 2/1; 307-320
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leksyka związana z przygotowaniem piwa w poznańskich inwentarzach mieszczańskich z lat 1528-1601
Lexis related to beer production in Poznań bourgeois inventories from the years 1528-1601
Autorzy:
Müller, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39783132.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
inventory
lexis
history of language
16th century
brewing
Opis:
The article aims to show Poznań bourgeois inventories as a source for studying lexis related to beer production. The excerpted vocabulary has been classified into lexical-semantic fields by means of textual and lexical meanings derived from the Dictionary of Polish Language of the 16th century. The possibility of supplementing the dictionary resources by lexical material obtained from the inventories has also been indicated – these are new meanings and numerous new attestations, especially relevant for lexemes recorded in the dictionary several times. The analysis was supplemented by a commentary on the origin of the lexica.
Źródło:
Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 139-149
0081-0002
Pojawia się w:
Slavia Occidentalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miasta w Atlasie historycznym Polski XVI wieku
Towns and cities in the Historical Atlas of Poland of the Sixteenth Century
Autorzy:
Noga, Zdzisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18055654.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
atlas
16th century
cities
city plans
historical cartography
XVI wiek
miasta
plany miast
kartografia historyczna
Opis:
Artykuł zawiera analizę zakończonej edycji ośmiu tomów Atlasu historycznego Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku z perspektywy historii miast. Przy omawianiu map głównych i komentarzy zwrócono uwagę na kryteria kwalifikacji osiedli do kategorii miast, nie tylko prawnoustrojowe, ale również funkcjonalne. Osobne miejsce poświęcono opublikowanym planom 34 miast i komentarzom do nich. Stwierdzono zachowanie ciągłości metodologicznej i w miarę jednolitego kwestionariusza badawczego w tomach, które ukazywały się w latach 1958– 2021. Seria ukazała się też jako wydanie zbiorcze (2021) i anglojęzyczne (2014).
The article analyses the completed eight-volume edition of the Historical Atlas of Poland. Detailed Maps of the 16th Century from the perspective of the history of towns and cities. In discussing the main maps and commentaries, special attention has been paid to the criteria for classifying settlements as towns, not only legal and systemic but also functional. A separate section is devoted to the published plans of 34 towns with the commentaries on them. It can be stated that methodological continuity and a relatively homogeneous research questionnaire were maintained in the volumes published between 1958 and 2021. The series has a collected edition (2021) and an English-language edition (2014).
Źródło:
Studia Geohistorica; 2022, 10; 215-223
2300-2875
Pojawia się w:
Studia Geohistorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Motety z rękopisu Macieja z Warszawy (PL-WN BOZ 1115). Transkrypcje i komentarze
Motets from the Manuscript of Maciej of Warsaw (BN Rps BOZ 1115). Transcriptions and Commentary
Autorzy:
Zwolińska, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24230946.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
muzyka staropolska
muzyka liturgiczna
motet
Biblioteka Ordynacji Zamojskiej
Maciej z Warszawy
transkrypcje
muzyka XVI wieku
Old Polish music
liturgical music
Library of the Zamoyski Entail
Maciej of Warsaw
transcription
16th-century music
Opis:
Artykuł poświęcony jest czterem liturgicznym utworom 4-głosowym, zachowanym wśród innych wpisów (m in. kopii wybranych części traktatu Micrologus musicae activae Andreasa  Ornitoparcha) w manuskrypcie z dawnej Biblioteki Ordynacji Zamojskiej (obecnie Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygn. BN Rps BOZ 1115). Rękopis był sporządzony w latach trzydziestych XVI wieku w Krakowie przez Macieja z Warszawy. Motety są nieznanego autorstwa, a ich przekaz  unikatowy (nie udało się ustalić dotychczas żadnych konkordancji). Badania nad tym repertuarem jako pierwsza podjęła Barbara Brzezińska i ich wyniki przedstawiła na łamach kwartalnika Muzyka w 1988 r. (w niniejszym artykule są odniesienia do niektórych z pionierskich ustaleń z tej autorki). Utwory nie doczekały dotąd edycji źródłowej, znane są tylko z opisów i fragmentów nutowych w publikacjach. Stanowią jednak interesujące świadectwo  muzycznej aktywności z I połowy XVI stulecia, zatem zamieszczono tu – jako zasadniczą część pracy -  ich studyjne,  opatrzone źródłowymi komentarzami transkrypcje, w zamierzeniu rozumiane  jako materiał do dalszych badań i interpretacji. W komentarzach do kolejnych utworów wskazano wybrane szczegóły kopii Macieja (możliwe do odszukania na zamieszczonej reprodukcji), niektóre cechy konstrukcji i stylu oraz wykaz dokonanych zmian w stosunku do źródła. Jeden z utworów wydaje się słabszy od pozostałych pod względem warsztatu kompozytorskiego; jego transkrypcję zamieszczono w aneksie, bo być może jest ona rezultatem niedostatecznego rozpoznania zapisu źródłowego.
This article is devoted to four 4-part liturgical compositions preserved along with other entries (such as copies of excerpts from Andreas Ornitoparchus’ treatise Micrologus musicae activae) in a manuscript formerly belonging to the Library of the Zamoyski Entail (now kept at the National Library of Poland in Warsaw, shelf-mark BN Rps BOZ 1115). The manuscript was compiled in the 1530s in Cracow by Maciej of Warsaw. The motets are unattributed, and these are their only known copies (no concordances have been found to date). Research into this repertoire was initiated by Barbara Brzezińska, who published the results in Muzyka in 1988 (the present article refers to some of her ground-breaking findings). No source edition has been prepared of these works, which are known only from descriptions and excerpts in publications. Yet they bear interesting testimony to musical activity during the first half of the sixteenth century. Hence the main part of this article consists of study-based transcriptions, complete with source commentaries. The transcriptions are intended as material for further research and interpretation, while the commentaries include discussion of selected details in Maciej’s copies (visible on the included reproduction), features of the musical structure and style, and a list of corrections made in relation to the source. One of the works seems weaker than the others in terms of composition technique. Its transcription is placed in an appendix, since it may reflect an inadequate reading of the source.
Źródło:
Muzyka; 2023, 68, 1; 183-224
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O zapomnianej dwujęzycznej łacińsko-polskiej edycji Donata z 1595 roku
On the forgotten bilingual Latin–Polish Donat’s edition of 1595
Autorzy:
Decyk-Zięba, Wanda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763652.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
terminologia gramatyczna
recepcja Donata
łacińsko-polska edycja Donata
wiek XVI
grammatical trminology
reception of Donat
Donat's Latin-Polish edition
16th century
Opis:
Podstawę wiedzy o kształtowaniu polskiej terminologii gramatycznej w XVI w.  stanowiły  opublikowane opisy wydania Aelii Donati Vetustissimi grammatici elementa una cum traductione Polonica z 1583 r. i Regulae grammaticales…. Andrzeja Glabera z 1542 r. Odnotowany w WorldCat egzemplarz dwujęzycznego łacińsko-polskiego wydania gramatyki Donata z roku 1595, będący własnością Biblioteki Erfurckiej, zmienia zarówno perspektywę historyczną dziejów polskiej terminologii gramatycznej, publikacja jest starsza o 54 lata od znanego wydania z 1649 r., ale też wnosi nową jakość do wiedzy o recepcji gramatyki Donata w Polsce.
The knowledge of the development of the Polish grammatical terminology in the 16th c. was founded on the published descriptions of the 1583 edition of Aelii Donati Vetustissimi grammatici elementa una cum traductione Polonica and the 1542 edition of Regulae grammaticales… by Andrzej Glaber. The copy of the bilingual Latin–Polish edition of Donat’s grammar book of 1595 owned by Erfurt Library, recorded in WorldCat, not only changes the historical view of the history of the Polish grammatical terminology (the publication is 54 years older than the already known edition of 1649) but also contributes a new quality to the knowledge of the reception of Donat’s grammar book in Poland.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 806, 7; 87-96
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Okręg klasztoru dominikanów w Świdnicy w XVI wieku
Autorzy:
Kaczmarek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33337471.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Silesia
Świdnica
Dominicans
mendicant orders
monastery
16th century
Śląsk
dominikanie
mendykanci
klasztor
XVI wiek
Opis:
Klasztor Dominikanów pw. Świętego Krzyża w Świdnicy powstał pod koniec XIII wieku. W okresie poprzedzającym reformację bracia działali aktywnie zarówno na terenie miasta, jak i w jego okolicy. Dokładny zasięg ich wpływów był dotąd nieznany; wiadomo było tylko, że w bezpośrednim sąsiedztwie klasztoru świdnickiego znajdowało się kilka innych domów zakonnych braci kaznodziejów (Wrocław, Brzeg, Ząbkowice, Legnica). Wypowiedzianą przed wielu laty przez Jerzego Kłoczowskiego opinię, iż nie da się wyznaczyć dokładnych granic okręgów klasztornych śląskich dominikanów, można zweryfikować dzięki informacjom z księgi rachunkowej konwentu w Świdnicy, która została założona w latach 30. XVI wieku przez jego ówczesnego przeora, brata Jerzego Leopoldiego. Do księgi tej został wpisany wykaz miejscowości, w których świdniccy dominikanie prowadzili kwestę, a także spis ośrodków, w których pod ich patronatem działały konfraternie różańcowe. Naniesienie na mapę tych miejscowości pozwoliło wyznaczyć granice okręgu klasztoru Krzyża Świętego. Terytorium tego okręgu było rozległe: na osi północ-południe jego średnica sięgała około 60 km, zaś na linii wschód-zachód przekraczała 70 km. Uwzględniając położenie klasztoru świdnickiego wobec innych fundacji dominikańskich na Śląsku oraz wyniki wcześniejszych badań nad okręgiem klasztoru Braci Kaznodziejów w Brzegu, można wyznaczyć dokładny zasięg okręgów klasztornych w Świdnicy, Ząbkowicach oraz Brzegu, a także przybliżony przebieg granic okręgów klasztorów z Wrocławia oraz Legnicy. Prezentowane w artykule wyniki badań mają istotne znaczenie dla studiów nad działalnością dominikanów z kontraty śląskiej u schyłku średniowiecza i pozwalają wyznaczyć granice duszpasterskiego oraz ekonomicznego oddziaływania poszczególnych konwentów.
The Holy Cross Dominican Monastery in Świdnica was founded at the end of the 13th century. In the period leading up to the Reformation, the brothers were active both in and around the city. The exact extent of their influence was so far unknown; it was only evident that there were several other monastic houses of the preaching brothers in the immediate vicinity of the Świdnica monastery (Wrocław, Brzeg, Ząbkowice, Legnica). The opinion, voiced many years ago by Jerzy Kłoczowski, that it is impossible to determine the exact boundaries of the monastic districts of the Silesian Dominicans, can be reviewed thanks to information from the account book of the Świdnica convent, which was drawn up in the 1530s by its then prior, Brother Jerzy Leopoldi. The book includes a list of towns and cities where the Dominicans of Świdnica conducted fund-raising, as well as a list of centres where rosary confraternities operated under their patronage. By plotting these localities on the map, the determining of the boundaries of the district of the Monastery of the Holy Cross became possible. The territory of this district was vast: along the north-south axis, its diameter reached about 60 km, while along the east-west line it exceeded 70 km. Taking into account the location of the Świdnica monastery in relation to other Dominican foundations in Silesia and the results of earlier research on the district of the Monastery of the Order of Preachers in Brzeg, it is possible to determine the exact extent of the monastic districts of Świdnica, Ząbkowice and Brzeg, as well as the approximate course of the districts of the monasteries of Wrocław and Legnica. The results of the research presented in the article are important for the study of the activities of the Dominicans of the Silesian Province at the end of the Middle Ages and allow us to determine the boundaries of the pastoral and economic influence of individual convents.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 121; 181-208
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the ratio of the main agricultural sectors in the urban economy of the Principality of Moldavia (the end of the 16th century – beginning of the 18th century)
Autorzy:
Zabolotnaia, Lilia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32324525.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
The Principality of Moldavia
16th-18th century
agricultural sectors
urban economy
mathematical approach and historical sources
Opis:
The article considers the ratio of the leading agricultural sectors in the economic structure of Moldavian cities in the period from the end of the 16th century to the beginning of the 18th century. The study attempts to systematise the available historical material (various sources of that era) based on the mathematical method and mathematical modelling tools. The results of the study confirm the well-established facts that agricultural and trade and handicraft activities were basic in the urban economic infrastructure and were closely interconnected. The dominance of the agrarian factor in urban life and the semi-agrarian nature of the towns of the Principality of Moldavia contributed to significant functional changes in the evolution of the economic infrastructure of towns and cities, the formation of the urban market, trade and market relations, craft formations, and so on for the following centuries.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2023, 30; 91-107
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies