Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "16th–17th centuries" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 23
Tytuł:
Teoretyczny rozdział kompetencji pomiędzy dawnymi medykami i chirurgami a codzienna praktyka lecznicza opisana w egodokumentach staropolskich
Theoretical division of competences between physicians and surgeons, and the daily medical practice described in old-Polish egodocuments
Autorzy:
Węglorz, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2089493.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
history of medicine
Old-Polish memoirs
egodocuments
16th-17th centuries
historia medycyny
pamiętniki staropolskie
egodokumenty
XVI-XVII wiek
Opis:
It is predominantly accepted in the historiography of European medicine that, apart from the differences in education, there was a division of competences between physicians educated at universities and barber-surgeons trained in the guild system in terms of their theoretical background. Regardless of the former stereotypes - dating back to the 19th century - relating to the Church-imposed restrictions in teaching surgery at universities, it is believed that the actual differences in terms of competences must have infl uenced the scope of the undertaken therapeutic activities. A different education model and the predominance of either theoretical or practical knowledge among representatives of these groups resulted in different treatment methods and a different perception of the causes of the disease. Physicians with mainly theoretical knowledge are often put in opposition to practising barber-surgeons. While it seems that the reluctance to bloody operations (sometimes articulated by the surgeons themselves) was a reason for the limited involvement of physicians in the barber-surgeon practice, it is diffi cult to clearly indicate the factors that would prevent surgeons from dealing with “non-operational” treatment. The article attempts to answer the question to what extent the then-existing differences in education and legal restrictions infl uenced the actual division of therapeutic tasks and the functioning of various medical professions as viewed from the patient’s perspective.
Źródło:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2021, 66, 2; 87--102
0023-589X
2657-4020
Pojawia się w:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Due biblioteche cracoviesi del tardo Seicento: piani di lettura incrociati fra presente e passato
Two Cracow Libraries from the Late Seventeenth Century: Cross-Reading Planes between Present and Past
Dwie biblioteki krakowskie z drugiej połowy XVII w. – przeszłość i współczesność w świetle analizy porównawczej
Autorzy:
Mazzei, Rita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31022402.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
historia kultury
XVI–XVII w.
Kraków
kupcy włoscy
biblioteki
cultural history
16th–17th centuries
Cracow
Italian merchants
libraries
Opis:
Il saggio prende in esame due biblioteche tardo-seicentesche, di cittadini cracoviesi di origine italiana. Quella di Andrzej Kortyn, ossia Andrea Cortini, italiano di seconda generazione, con poco più di una settantina di titoli; e quella del mercante lucchese Girolamo Pinocci, con poco meno di duemila titoli. La formazione di entrambe risaliva al secolo precedente, e i dati incrociati dell’una e dell’altra ci parlano della Cracovia seicentesca, ma anche di quella che era stata l’antica capitale del Regno, e dei suoi molteplici legami con l’Italia.  
The essay examines two late seventeenth-century libraries owned by Cracovian citizens of Italian origin. The library of Andrzej Kortyn, i.e. Andrea Cortini, a second-generation Italian, included over seventy titles; and the library of the Lucchese merchant Girolamo Pinocci – just under two thousand titles. The formation of both dates back to the previous century, and the cross-referenced data of each speak of seventeenth-century Cracow, but also of what had been the Kingdom’s ancient capital and its multiple links with Italy.
Artykuł omawia dwie biblioteki z drugiej połowy XVII w., będące własnością mieszczan krakowskich pochodzenia włoskiego. Pierwsza z nich, należąca do Andrzeja Kortyna vel Andrei Cortiniego, włoskiego migranta drugiego pokolenia, liczyła nieco ponad 70 tytułów, a druga, której właścicielem był kupiec z Lukki Girolamo Pinocci – nieco mniej niż 2 tys. tytułów. Obydwie powstały w poprzednim stuleciu, a zbiorcza analiza wypływających z nich informacji pozwala na poznanie nie tylko siedemnastowiecznego Krakowa, ale również dawniejszego miasta, niegdyś stolicy Królestwa, oraz jego wielorakich związków z Italią.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2023, 67; 231-255
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
L’argomentazione politica in Antirrēsis di Hipacy Pociej
The Political Argumentation in Hipacy Pociej’s Antirrēsis
Autorzy:
Nosilia, Viviana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/635419.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Hipacy Pociej
Orthodox-Uniate polemics
Uniate Church in the 16th–17th centuries
art of argumentation
Polish-Lithuanian Commonwealth
interconfessional relationships
Opis:
The article investigates the interconfessional polemical literature as a valuable source offering an insight into the major values of the society of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16th–17th centuries. These texts also help understanding phenomena other than the merely religious ones. In the debate, juridical and political arguments were used too. We focus on the case study of Hipacy Pociej’s Antirrēsis (Ruthenian: 1599; Polish: 1600), written in response to Marcin Broniewski’s Apokrisis (1597). Pociej, who had an outstanding political career before becoming a Uniate bishop, mastered these arguments perfectly. His work is imbued with the mentality of the communitas nobilium, which also played a part in his lexical choices.
Źródło:
Poznańskie Studia Slawistyczne; 2016, 10
2084-3011
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Slawistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Status muzyków dworskich Rzeczypospolitej w końcu XVI i w XVII wieku
Status of the court musicians living in the Polish Common Wealth (Poland and Lithuania) in the late 16th and 17th centuries
Autorzy:
Ryczkowska, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/513870.pdf
Data publikacji:
2015-01-01
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Koło Naukowe Studentów Muzykologii UJ
Tematy:
status of musicians
court musicians
Polish Common Wealth
late 16th and 17th centuries
comparison of musicians salaries
Opis:
Most musicians working at the royal and aristocratic courts enjoyed good status despite the difficult political and economic situation of the Polish Common Wealth in the late 16th and 17th centuries. The height of the status of court musicians depended among others on their place of employment, origin, sex, professional roles and musical specialty. This article focuses on the relationship between the status of the musicians and their origin, sex, workplace and salaries. We compared court musicians’ salaries to demonstrate differences in their material status. The few preserved information about the salaries of the Polish court musicians was analyzed in this study. These were wages of the royal musicians and wages of the musicians employed at the courts of Leon Lew Sapieha, Zamoyscy, prince Dominik Ostrogski-Zasławski and hetman Adam Mikołaj Sieniawski. The results are presented descriptively and in the table and graph.
Źródło:
Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ; 2015, 1(24); 24-45
2956-4107
2353-7094
Pojawia się w:
Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Significance of Antitrinitarian Translations of the Bible into Polish in the Dialogue between the Polish-Lithuanian Commonwealth, Eastern and Western Europe
Autorzy:
Pietkiewicz, Rajmund
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/50107555.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Antitrinitarians
Polish Brethren
Socinians
translations of the Bible into Polish (16th and 17th centuries)
biblical philology
Opis:
The author of this essay poses the question about the significance of antitrinitarian translations of the Bible into Polish for the exchange of ideas and achievements of science between Eastern and Western Europe in the second half of the sixteenth and first half of the seventeenth centuries. In an attempt to systematize various facets of this significance, the author will deal with the bibliographical and bibliological aspects of the editions of the Bible in the Polish language, the dynamics of the development of Polish antitrinitarian biblical translations and biblical editing against the background of the history of the Polish Brethren in the Polish-Lithuanian Commonwealth, the sources of the translations and the influence they exercised in the territory of the Polish-Lithuanian Commonwealth and abroad. The author’s research made it possible to identify two directions of the exchange of ideas. The first direction is the reception in Central and Eastern Europe of the achievements of Western biblical philology and exegesis. The second is related to the Polish Brethren’s contribution to Western Europe’s science and culture. Particularly noteworthy here is the voice of Polish Antitrinitarians in the field of research into the criticism of the biblical text, although this impact was limited due to the language barrier. Of much greater importance were the translations of the Polish Brethren in the East (the Grand Duchy of Lithuania and the Muscovite lands), where the language barrier was less significant. They also popularized the philological and exegetical achievements of the West among the Karaites and Tatars of the Grand Duchy of Lithuania.
Źródło:
Verbum Vitae; 2023, 41, 2; 373-393
1644-8561
2451-280X
Pojawia się w:
Verbum Vitae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cañones del Elector de Sajonia en la plaza fuerte de Rosas (siglos XVI-XVII): El Barzoque y los 36 libras
The Cannons of the Elector of Saxony in the Fortress of Rosas (16th-17th Century): Barzoque and the 36-Pounders
Artyleria elektora saskiego w twierdzy Rosas (XVI-XVII wiek): Barzoque i armaty 36-funtowe
Autorzy:
de la Fuente de Pablo, Pablo
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2056541.pdf
Data publikacji:
2022-05-16
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
artyleria
Rosas (Hiszpania)
Barzoque
kapitan Diego de Prado y Tovar
XVI-XVII wiek
artillery
Rosas (Spain)
captain Diego de Prado y Tovar
16th-17th centuries
Opis:
Este artículo versa sobre la identificación material de tres voluminosas piezas de artillería, especialmente la llamada Barzoque, que sirvieron en la plaza fuerte de Rosas (España) a caballo de los siglos XVI y XVII. Dichas piezas son parte del botín de guerra que las tropas imperiales tomaron a los príncipes protestantes tras la derrota de la Liga de Esmalcalda en la batalla de Mühlberg en 1547. Este es un trabajo realizado básicament
Niniejszy artykuł dotyczy identyfikacji trzech dział artyleryjskich, które broniły twierdzy Rosas (Hiszpania) w XVI i XVII wieku, w tym armaty o nazwie Barzoque. Armaty te stanowiły część łupów wojennych, które wojska imperium hiszpańskiego zdobyły na książętach protestanckich po klęsce Związku Szmalkaldzkiego w bitwie pod Mühlbergiem w 1547 r. Niniejsza publikacja opiera się przede wszystkim na źródłach pierwotnych, w szczególności dwu dokumentach, znajdujących się w Archiwum Generalnym w Simancas, oraz niepublikowanym traktacie kapitana Diego de Prado y Tovar, który miał okazję przyjrzeć się dokładnie omawianym armatom podczas swojego pobytu w Rosas. Wykonane przezeń rysunki pozwalają precyzyjnie odtworzyć m.in. zdobienia na słynnej armacie o nazwie Barzoque.
This article identifies three pieces of artillery, especially the Barzoque that served in  defence of the fortress of Rosas (Spain) during the 16th and 17th centuries. The cannons are part of the spoils of war that Spanish imperial troops took from the protestant princes following the defeat of the Schmalkaldic League at the battle of Mühlberg in 1547. This article is based mainly on primary sources, especially two documents found in the General Archive of Simancas and the unpublished treatise of Captain Diego de Prado y Tovar, who saw the cannons on his visit to Rosas and whose drawings give a clear idea of the Barzoque’s mouldings.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 4; 123-136
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Litwa i Litwini jako integralna część Rzeczypospolitej w polskiej świadomości epoki nowożytnej (XVI–XVII w.)
Lithuania and the Lithuanians as an Integral Part of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Awareness of the Poles of the Modern Era (XVI–XVII Centuries)
Autorzy:
Świderska-Włodarczyk, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/901742.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Tematy:
Litwa
Korona Polska
Rzeczpospolita Obojga Narodów
świadomość XVI–XVII w.
Lithuania
the Crown of Poland
the Polish-Lithuanian Commonwealth
the awareness of the 16th–17th centuries
Opis:
W XVI i XVII w. Litwa i Litwini zajmowali istotne miejsce w staropolskiej świadomości. Świadczą o tym opinie ówczesnych intelektualistów. To oni w głównej mierze zabierali głos na poziomie teoretycznym. Te opinie pozostawały w zgodzie z opiniami szlacheckimi, choć cechowały się większym praktycyzmem i lakonicznością. Każda z nich potwierdzała tezę o podmiotowym wizerunku Wielkiego Księstwa Litewskiego i jego mieszkańców. Na kształt tego wizerunku składały się oceny o charakterze etnogenicznym, dynastycznym, politycznym, ustrojowym, patriotycznym, religijnym i kulturowym. Wszystkie one, mimo nieznacznych różnic, w zasadniczym kształcie pozostawały spójne i pozytywnie wartościowały obecność Litwy i jej mieszkańców w strukturze państwa. Pamiętano bowiem, że symbioza Korony i Litwy stanowiła warunek wartości nadrzędnej – potęgi Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
In the 16th and 17th centuries Lithuania and the Lithuanians played an important role in the Old Polish awareness. This is evidenced by the opinions of the intellectuals of that time. They mainly expressed their opnion at the theoretical level. These opinions were in line with the opinions of the nobility, although they were more practical and laconic. Each of them confi rmed the thesis about the subjective image of the Grand Duchy of Lithuania and its inhabitants. The shape of this image was of ethnogenic, dynastic, political, patriotic, religious and cultural character. All of them, in spite of slight differences, basicly remained coherent, and positively evaluated the presence of Lithuania and its inhabitants in the structure of the state. It was remembered thow, that the symbiosis of the Crown and Lithuania was a condition of the supreme nature – namely the power of the Polish-Lithuanian Commonwealth.
Źródło:
Społeczeństwo i Polityka; 2019, 3(60); 63-74
1733-8050
Pojawia się w:
Społeczeństwo i Polityka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jedzenie jako symbol czterech żywiołów, czyli reminiscencje starożytnej teorii związku makro- i mikrokosmosu – na wybranych przykładach grafiki i malarstwa końca XVI i XVII wieku
Food as a symbol of the four elements – or reminiscences of the ancient theory of the relationship between the macrocosm and the microcosm – based on selected examples of prints and paintings dating from the late 16th and 17th centuries
Autorzy:
Moisan-Jablonski, Christine
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52802548.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Tematy:
cztery elementy
pożywienie
ikonografia
sztuka
XVI iXVII wiek
four elements
food
iconography
art
16th and 17th centuries
Opis:
In early-modern times, the structure of the world – which dates back to the roots of ancient philosophy – was basically defined using three concepts: matter, time and space. The world was made up of four elements: water, earth, fire and air. In his treatise entitled Iconology (or a collection of emblematical figures), first published in Rome in 1593, Cesare Ripa created an artistic canon of early-modern allegories. Even before Ripa’s publication, there was a tendency in the Netherlands to combine symbols of all the elements with the concept of food. In a series of four paintings by Joachim Beuckelaer, stalls with merchants have deliberately been placed in the foreground, and scenes from the gospels – depicting spiritual values – only appear in the background. The symbolism of In addition to the individual personifications of the elements, often identified with figures of ancient deities, the topic of the elements, in the art of the late 16th and 17th centuries, appears in the guise of a genre scene, a landscape with staffage, or a still life. Most frequently, food products, or activities related to obtaining food or preparing dishes, become symbols of the elements. However, the first impression that the high-flown theme of the four elements, which – as was still believed in the early days of the early-modern era – resided in the sublunar sphere, was reduced to trivial images of food, turns out to be deceptive. It should be remembered that, in accordance with the principle in force since ancient times, which emphasizes the inherent relationship of the macrocosm and microcosm, man is also made of the same elements as the matter from which the world is built. This is the principle that lay at the heart of Aristotle’s four-element theory (Latin qualitates), as well as the medical theories of Hippocrates, and later those of Galen, based on the relationship between the elements and the temperaments and their impact on the treatment process, in which the right choice of food played an important role. Ancient medical theories remained in force well into the 16th and 17th centuries. As can be seen, in the same period, depictions showing the elements in the form of food products, on which man feeds, were also popular. In reality, the above-mentioned paintings and prints also visualized, in a disguised manner, the idea of the ancient relationship between the macrocosm and the microcosm. the elements, combined with food, also appears in two paintings by Sebastian Stosskopff, and in a series of engravings by Jacques de Gheyn II. On individual plates (depicting air, earth, water), we see representatives of the three ages of man showing animals that have been hunted or caught. The woman, personifying fire, was portrayed as a cook holding a spit skewered with a bird and a hare, while a fish lies on the table next to her. In the case of the last plate, its meaning is more complex, and it is not devoid of erotic content since it refers to the metaphor of fire as a symbol of physical desire. Also of interest is a series of copperplate engravings depicting the Four Elements by Jeremias Falck made for the Parisian publisher Jean I Leblond. As we can see, the comments added to the series of engravings depicting the elements were often subordinated to the overriding idea – that of food. Falck’s Parisian series was used as a model by Johann Hoffmann. In the background of each plate, made for the publisher in Nuremberg, are scenes illustrating the acquisition of food. Whereas the series of landscapes engraved by Jan van de Velde II in 1622 shows a different way of presenting the elements with the use of various products.
Źródło:
Tabularium Historiae; 2019, 5; 57-78
2543-8433
Pojawia się w:
Tabularium Historiae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polish primers (textbooks for learning to read) of the 16th and 17th centuries.
Autorzy:
Siess-Krzyszkowski, Stanisław
Kisilowska-Szurmińska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52020754.pdf
Data publikacji:
2024-09-30
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
history of Polish printing in the 16th century
Polish primers of the 16th and 17th centuries
learning to read
catechism teachings
Opis:
From the 16th to the 18th, and in parish and village schools until the 19th century, reading was taught by the syllabication method known since antiquity, also known as the alphabetic method. Many of all textbooks were catechism teachings – hence their unambiguous confessional character. The two oldest known Polish reading textbooks were intended for followers of the Augsburg Confession. However, it is very likely that the first Polish primers, containing catechism teachings following Catholic doctrine, began to be printed in the 1520s. The article discusses all currently known editions of Polish script reading textbooks published in the 16th and 17th centuries.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2024, 18, 2; 235-255
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Głos Syreniusza w sprawie wykorzystywania roślin w magii
The voice of Syrenius on the use of plants in magic
Autorzy:
Kowalczyk, Sabina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1597378.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Literackich PAN
Tematy:
zielnik
Szymon Syreniusz
XVI i XVII wiek
magia
ziołolecznictwo
herbarium
Simon Syrenius
16th and 17th centuries
magic
herbal medicine
Opis:
The subject of the article is “Zielnik herbarzem z języka łacińskiego zowią…” (In English: “Herbarium”) by Szymon Syreński, also known as Syrenius, published in 1613 by the printing house of Bazyli Skalski. The thoughts of the eminent Polish botanist and physician presented in this work concern two issues: the expression of the author's attitude towards plant witchcraft (love and protective magic) and the assessment of people (alchemists, witch doctors, traders) dealing with secret practices in which particular species were used. The theses of the author were discussed having taken into account the position of Renaissance medicine and the role of natural and demonic magic in the life of society at that time. The important context for the analyses conducted herein is also the presentation of the work of Syrenius juxtaposed with other literary texts and treatises from the 16th and 17th centuries, the authors of which dealt with similar issues (incl. “Czarownica powołana or Postępek prawa czartowskiego przeciw narodowi ludzkiemu”). The article is based on the researches of literary scholars, general and medicine historians as well as anthropologists.
Źródło:
Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura; 2020, 1, 12; 17-31
2449-7339
Pojawia się w:
Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwiska niemieckie z Reszla z XVI i XVII wieku na litery A i B
German names from Reszel from the 16th and 17th c. starting with letters A and B
Autorzy:
Guz, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2051870.pdf
Data publikacji:
2021-12-15
Wydawca:
Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:
nazwiska
etymologia nazwisk
warianty nazwisk
Warmia
Reszel
XVI i XVII w.
surnames
etymology of surnames
variants of surnames
16th and 17th centuries
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie pochodzenia nazwisk genetycznie niemieckich, wskazanie, czy mają swoje odmianki, co jest ich przyczyną, czy badane nazwiska wystąpiły jeszcze w XVIII na Warmii i w XX wieku w dawnym województwie olsztyńskim. Materiał badawczy pochodzi z Księgi Chrztów z Reszla o numerze E 462 = Rössel, Taufregister: MAI 1579-1653, która znajduje się w Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie. Większość badanych mian stanowią nazwiska o jednej motywacji. Te nazwiska pochodzą głównie od nazw miejscowości, od nazw zawodów oraz imion. Odmianki (warianty) posiada 10 nazwisk. Najwięcej odmianek mają nazwiska Arend (4) i Berndt (5). Przyczynami występowania odmianek badanych nazwisk są m. in.: wymiana d → dt → t, s → ß, polonizacja nazwisk, podwajanie samogłosek i spółgłosek bez uzasadnienia, uproszczenie grupy spółgłoskowej, wymiana dyftongów. Do XVIII wieku nie przetrwało 10 z badanych nazwisk, zaś w XX wieku pojawiło się ich tylko dziewięć.
This paper aims to present the origin of German surnames to indicate whether they have variants, their origin, and whether the surnames under investigation could still be found in Warmia in the 18th century and the 20th century in the former province of Olsztyn. The research material comes from the Reszel Baptismal Register Number E 462 = Rössel, Taufregister: MAI 1579-1653, kept in the Archive of the Warmian Archdiocese in Olsztyn. The majority of the examined appellations are names with a single motivation. These surnames are mainly derived from place names, from names of professions and from first names. Ten surnames have variants (alternatives). The surnames Arend (4) and Berndt (5) have the largest number of alternatives. The reasons for the occurrence of variants of the examined surnames include: d → dt → t, s → ß change, Polonisation of surnames, doubling of vowels and consonants without justification, simplification of the consonant group, and the change of diphthongs. Ten of the examined surnames had ceased to exist by the 18th century, while only nine were found in the 20th century.
Źródło:
Forum Filologiczne Ateneum; 2021, 9, 1; 71-84
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:
Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sentencje w czeskich dziełach Bartłomieja Paprockiego
Sentences in the Czech works of Bartłomiej Paprocki
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/908882.pdf
Data publikacji:
2020-01-13
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Czech literature of the 16th and 17th centuries
culture
maxim
proverb
Latin
literatura czeska XVI I XVII wieku
kultura
sentencja
przysłowie
łacina
Opis:
Bartłomiej Paprocki należy do grona pisarzy wykorzystujących w swojej twórczości sentencję jako celną formę wyrazu myśli filozoficznej i etycznej. W jego czeskich dziełach występują sentencje w języku łacińskim (pozostawione w oryginale, lub tłumaczone na czeski), wierszowane parafrazy sentencji łacińskich, a także autorskie sentencje pisarza, które zdradzają jednak wpływy antyczne bądź renesansowe i często okazują się nieoryginalne. Niejednokrotnie Paprocki stosuje ówczesne czeskie przysłowia. Sentencje bywają wplecione w treść utworów lub wyodrębnione jako tytuły poszczególnych wierszy czy rozdziałów. Wśród sentencji można wyróżnić kilka grup tematycznych. Do najczęstszych należą: przyjaźń i kobieta. Paprocki wielokrotnie pisze też o potędze rozumu ludzkiego, przemijaniu urody, śmierci oraz wadach ludzkich. Sentencje zawierają nauki moralne, napomnienia, pouczenia, przestrogi. Autor proponuje pozytywny model postępowania człowieka.
Bartholomew Paprocki is one of the writers who used maxims as an unerring medium for the expression of philosophical and ethical thought. His Czech works contain maxims provided in the Latin language (in the original version or translated into Czech), versed paraphrases of Latin proverbs and also his own maxims which have provenance in the ancient and Renaissance era, and often appear not to be formed by the author. Many a time Paprocki resorts to Czech proverbs of the time. The maxims are intertwined into the content of his works or highlighted as titles of specific poems and chapters. These maxims can be divided into topical categories. The most frequently used themes are: friendship and “woman”. Paprocki explores, again and again, the greatness of human mind, the fading of beauty, human vices and death. His maxims contain moral lessons, instructions, admonitions. The author proposes a positive model of human behaviour.
Źródło:
Bohemistyka; 2019, 3; 365-378
1642-9893
Pojawia się w:
Bohemistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zasady wychowania rodzinnego braci czeskich w Postylli Jana Bythnera (1655)
Principles of the family upbringing of the Bohemian Brethren in the Postil by Jan Bythner (1655)
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407988.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Jan Bythner
wychowanie rodzinne
postylla
piśmiennictwo XVI i XVII wieku
bracia czescy
family upbringing
postil
literature of the 16th and 17th centuries
Bohemian Brethren
Opis:
Celem artykułu jest zaprezentowanie zasad wychowania rodzinnego zawartych w unikatowym dziele duchownego Jednoty braci czeskich Jana Bythnera Postylle na ewangelie z 1655 roku. W pierwszej części opracowania została przedstawiona sylwetka autora, następnie scharakteryzowano główne dzieła czołowych czeskich teologów braterskich poruszające zagadnienia wychowania rodzinnego. Na tym tle opisano pouczenia Jan Bythnera odnoszące się do kwestii wychowawczych. Sformułowane przez niego zalecenia dla rodziców znalazły się w kazaniu na Niedzielę Pierwszą po Trzech Królach.
The purpose of this paper is to show the principles of family upbringing presented in Postylle na Ewangelie (1655), a unique work of Jan Bythner, clergyman of the Unity of Brethren. The first part of the paper focuses on the author's profile. The next part aims to characterize the most important works of the leading Czech Brotherhood theologians dealing with the issues of family upbringing. In this context are discussed Jan Bythner's instructions related to upbringing issues. The recommendations for parents he formulated were included in the sermon for the First Sunday after the Epiphany.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 1, 30; 109-123
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Strój w czeskim piśmiennictwie parenetycznym XVI i XVII wieku
Costume in the Czech Parenetic Literature of the 16th and 17th Centuries
Autorzy:
Koczur-Lejk, Klaudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37241794.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
strój
ubiór
grzech
czeskie piśmiennictwo parenetyczne XVI i XVII wieku
costume
clothing
sin
Czech parenetic literature of the 16th and 17th centuries
Opis:
Celem artykułu jest zaprezentowanie poglądów czeskich kaznodziejów i moralistów XVI i XVII wieku na temat ówczesnych strojów. Na kartach swoich dzieł autorzy krytykowali nadmierną dbałość Czechów o wygląd zewnętrzny, którą interpretowali jako przejaw pychy i próżności. Nie zgadzali się na burzenie istniejących schematów i obowiązujących zasad dotyczących stroju. Wyrażali przekonanie, że każdy człowiek powinien być ubrany zgodnie ze swoim miejscem w społeczeństwie. Piętnowali naśladowanie zagranicznych mód, ponieważ widzieli w tym zagrożenie dla czeskiej tożsamości narodowej. Szczególnie dużo miejsca w dziełach parenetycznych poświęcano strojom niewiast. Moraliści podkreślali, że kobieta wystrojona silniej działa na mężczyzn i ułatwia im popełnianie grzechu zmysłowości. Omawiane pisma parenetyczne miały charakter motywacyjny, służyły kształtowaniu pożądanych postaw i zachowań.
The aim of the article is to present the views of Czech preachers and moralists of the 16th and 17th centuries regarding the costumes of that time. In their works, the authors criticized the excessive care of the Czechs about the appearance, which they interpreted as a sign of pride and vanity. They did not agree to the demolition of existing patterns and rules regarding dress. They expressed the belief that each person should be dressed in accordance with his or her place in society. They stigmatized the imitation of foreign fashions because they saw it as a threat to Czech national identity. Particularly much space in parenetic works was devoted to women’s costumes. Moralists emphasized that a woman dressed up had a stronger effect on men and made it easier for them to commit the sin of sensuality. The parenetic writings in question were motivational in nature, serving to shape desirable attitudes and behavior.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/2; 349-364
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Exemples atroces et atrocités exemplaires : l’hypotypose dans les canards sanglants en France aux XVIe et XVIIe siècles
Cruel Exemplars and Exemplary Cruelty: Hypotyposis in Canards Sanglants of 16th and 17th Century France
Okrutne exempla i egzemplarne okrucieństwo: hypotypoza w canards sanglants szesnasto- i siedemnastowiecznej Francji
Autorzy:
Giernatowska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/683291.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
hypotypoza
canards sanglants
scena przemocy
zbrodnia
pathos
perswazja
amplifikacja
sugestywny opis
krótkie formy narracyjne
środki wyrazu
XVI-XVII wiek
hypotyposis
scene of violence
crime
persuasion
amplification
suggestive description
short stories
figures of speech
16th-17th centuries
Opis:
Wpisując się w poetykę krótkich i krwawych form narracyjnych; tak popularnych we Francji nękanej wojnami religijnymi; canards sanglants z upodobaniem posługują się hypotypozą; aby ukazywać brutalne sceny przemocy w sposób niezwykle sugestywny. Wspomniana figura retoryczna; wkomponowana w strukturę formalną owych broszur okolicznościowych; nie tylko oddziałuje na wyobraźnię czytelnika; m.in. poprzez swoistą surowość w doborze środków stylistycznych i – często pozorną – neutralność opisu zbrodni; ale też ulega patetycznym amplifikacjom; dostosowuje się do charakteru szesnasto- i siedemnastowiecznej prozy. Adaptując środki wyrazu do potrzeby dobitnego; atrakcyjnego i odpychającego zarazem sposobu przedstawiania aktualnych wydarzeń czy też palącej problematyki; autorzy tym efektywniej manipulują emocjami czytelnika; by wpoić mu propagowane przez siebie wartości moralne; poddać krytyce naganne zachowania  i zjawiska natury społecznej; politycznej lub religijnej. Kreślone przez nich obrazy przybliżają tym samym w interesujący sposób realia ówczesnej epoki.
Canards sanglants fit squarely into the poetics of short, bloody stories, very popular in 16th and 17th century France which is tormented by the Wars of Religion. Those occasional booklets willingly have recourse to hypotyposis, in order to present the brutal scenes of violence in an exceptionally suggestive manner. The rhetorical figure, integrated with the narrative structure of canards, is supposed to have an influence on reader’s imagination, i.a. by means of restrained use of the stylistic devices and impartiality – which often turns out to be illusory – of the crime’s description. However, it can be subject to pathetic amplification and it adapts to the 16th and 17th century prose. By virtue of this approach, that consists in representing the recent events or the most important issues in a distinct, disturbing, but also attractive way, the authors attempt to manipulate emotions, to share their moralizing reflections and inculcate some ethical values into the public, to criticize the social, political or religious phenomena of the time.
-
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2016, 11; 119-132
1505-9065
2449-8831
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 23

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies