Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "łacina" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 30
Tytuł:
Z problematyki badań nad językiem polskich przekładów Historii Aleksandra Wielkiego
Some Issues in the Language Research on Polish Translations of The Story of Alexander the Great
Autorzy:
Zarębski, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/468382.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Historia Aleksandra Wielkiego
historia języka polskiego
leksyka
synonim
łacina
The Story of Alexander the Great
history of Polish language
lexis
synonym
Latin
Opis:
The author presents the research on lexis and style of Polish translations of The Story of Alexander the Great – a manuscript translation by Leonard of Bończa (1510) and an anonymous print publication of 1550 as a comparative source; both sources constitute a series of translations. The manuscript provides an interesting lexical material (especially various synonymic equivalents placed in the glosses), which can broaden our knowledge on the affluence of lexical resource of Old Polish language. The study of translational practice of a medieval author opens up new perspectives of research, because of varied use of Latin in Polish language. The 16th century print publication sheds some light on the stylistic and linguistic characteristics of the manuscript, indicating constant and variable elements of the language.
Źródło:
Forum Lingwistyczne; 2018, 5; 39-51
2449-9587
2450-2758
Pojawia się w:
Forum Lingwistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z perspektywy łacińsko-polskiego słownictwa prawniczego
Autorzy:
Trawińska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38630650.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bartholomeus de Bydgostia
sixteenth-century dictionary
Latin
legal vocabulary
Bartłomiej z Bydgoszczy
XVI-wieczny słownik
łacina
słownictwo prawnicze
Opis:
The aim of this article is to discuss relations between Latin and Polish at the lexical level. I present some difficulties in determining the meaning of words as exemplified by the legal vocabulary concerning the ius civile. The difficulties in question stem from the way Latin words are defined and from the nature of their Polish explications: the author of the dictionary specified Latin terms by means of synonymous Latin and Polish expressions. As a result, he produced sets of terms which refer to particular legal actions that are not further specified in the dictionary. Due to this use of loose Latin and Polish phrases and single words the meaning of some words cannot be precisely determined today.
Celem artykułu jest omówienie łacińsko-polskich relacji na płaszczyźnie leksykalnej. Na przykładzie słownictwa prawniczego z zakresu ius civile ukazano trudności związane z ustaleniem znaczenia wyrazów. Wynikają one ze sposobu definiowania łacińskich haseł i charakteru polskich objaśnień. Polega to na określaniu łacińskich terminów za pomocą innych, bliskoznacznych wyrażeń – zarówno łacińskich, jak i polskich. W ten sposób powstały zbiory określeń, dla których wspólną cechą jest to, że odnoszą się do czynności prawnej bliżej niedookreślonej na kartach słownika. Obecność łaciny i polskiego w postaci luźnych wyrażeń i pojedynczych słów wskazuje, że języki te w omawianym zakresie nie tworzą spójnej całości. Z tego powodu nie można dziś precyzyjnie ustalić znaczenia wszystkich wyrazów.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce łaciny w liturgii Kościoła po Soborze Watykańskim II – analiza problemu i próba syntezy
Place of Latin in the Liturgy of the Church after the Second Vatican Council – Analysis of the Problem and Synthesis Attempt
Autorzy:
Szebla, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2040495.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
łacina
Sobór Watykański II
Joseph Ratzinger
reforma liturgii
Latin language
Second Vatican Council
reform of liturgy
Opis:
Artykuł podejmuje problem obecności łaciny w liturgii Kościoła po Soborze Watykańskim II. Pomimo zaleceń zawartych w Konstytucji o liturgii łacina została wyłączona z życia Kościoła. Liczne świadectwa starożytnych autorów wyrażają przekonanie o wielkiej mocy i praktyczności łaciny w kulcie Bożym i wzajemnej komunikacji. Wypowiedzi papieży XX wieku zawierają pochwały tego starożytnego języka i zalecenie utrzymania go w obrzędach i edukacji (zwłaszcza w studium teologii). Po Soborze Watykańskim II doszło do „ofiarowania” (eliminacji) tego unitatis vinculum na rzecz specyficznie pojmowanej dostępność i zrozumiałości obrzędów. Niektórzy świeccy i duchowi pisarzy tamtych czasów nie pogodzili się z taką sytuacją. Szczególne miejsce zajmują tu wyjaśnienia J. Ratzingera, który miejscu łaciny w liturgii Kościoła poświęcił wiele uwagi w swoich licznych publikacjach.
The article takes up the problem of the presence of Latin in the liturgy of the Church after the Second Vatican Council. Despite the recommendations contained in the Constitution on the Liturgy, Latin was excluded from the life of the Church. The numerous testimonies of ancient authors convince about the great virtue and practicality of Latin in the worship of God and in the mutual communication. The statements of the Popes of the twentieth century include praise this ancient language and recommendation to keep it in the rites and education (especially in the study of theology). After the Second Vatican Council, there was the “sacrifice” (elimination) of that unitatis vinculum in favor of specifically conceived accessibility and comprehensibility of rites. Some lay and spiritual writers of those times do not agree with this situation. A special place have here explanations of J. Ratzinger, who in his numerous publications devoted much attention to the place of Latin in the liturgy of the Church.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2015, 62, 8; 159-171
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Glosy, hipotezy, interpretacje
Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny [Officium parvum Conceptionis Immaculatae]. Statements, Hypotheses, Interpretations
Autorzy:
Sulikowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/451095.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
The Little Office of the Immaculate Conception of the Holy Mary in the Polish tradition
Blessed Virgin in the European culture
language forms of sacrum presence
genres within a poetic cycle Biblical languages in the Little Office (Latin, Greek, Hebrew) mosaistic and Christian motifs stylistic tropes in the prayer within the Little Office
Biblical allusions and motifs prayer prosody and performing problems of the prayer
problem of archaisms preserved within the text performed nowadays
role of the Little Office in the spiritual life in Poland
changes in space and time concerning performing the prayer
Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny w polskiej tradycji Najświętsza Maryja Panna w kulturze europejskiej
językowe formy obecności sacrum
gatunki w obrębie cyklu poetyckiego
języki biblijne w godzinkach (łacina, greka, hebrajski)
motywy mojżeszowe i chrześcijańskie
stylistyczne tropy w modlitwie godzinek
biblijne aluzje i motywy
prozodia modlitwy i problemy z jej odmawianiem
problem archaizmów zachowanych we współcześnie wykonywanym tekście
rola godzinek w duchowym życiu Polski
zmiany w czasie i przestrzeni dotyczące wykonywania modlitwy
Opis:
The article concerns an Old Polish matins to the Holy Mary from the 17th century, which were created as a sung prayer, especially for laics. Its composition is similar to the breviary office of the Catholic Church, whereas the versification is based on prominent poetry examples from the Polish Renaissance (Jan Kochanowski, Mikołaj Sęp Szarzyński et al.). The author states that this form of prayer was attacked or even ridiculed in the times of reformation and counter-reformation by Protestant writers. Thanks to philological analysis of every distich – with consideration of the European background – the author shows intense and direct relations of the text to the Bible in Renaissance translations (priest Jakub Wujek, the Gdańsk Bible) and sometimes also to Marian apocryphic texts. A crucial role is played here by the symbolism of numbers (especially 7, 3, 1) and the semantic differences in many lexemes and language forms of the virtually 16th century Polish, if compared with contemporary Polish. A full concretization of this poetic cycle becomes visible when the text is sung first – hence the musical and prosodic aspects of the Little Office: its melodic line, physiological effects as the deepening and regularity of the breath have been considered. This is the way the prayer influences the human body, it opens and purifies the spiritual space for the influence of God’s grace. The author localized the prayer within the daily cycle of Old Polish and contemporary civilization, he pointed out the radical changes in life habits within the last century and an evolution of folk spirituality. The Little Office also has its place in the weekly cycle whereby every part is assigned to one specific day of the week. During the philological and prosodic analysis potential performers of the Little Office in Old Poland from the circles of peasants and craftsmen were named. The text has been well acquired in the community for twenty generations – the Little Office is often sung from memory exclusively. Because of the sociological changes it pervaded, thanks to the Roman-Catholic liturgy, into the contemporary urban ceremonial. 1
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2016, 6(11); 254-301
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język sakralny wobec polskiego języka narodowego. Łacina
Latin as a sacral language in its relation to the Polish national language
Autorzy:
Sobczykowa, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26440724.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Latin
sacred language
religious language
history
culture
łacina
język sakralny
język religijny
historia
kultura
Opis:
Artykuł dotyczy łaciny jako języka sakralnego w polskim obszarze kulturowym w historii i współcześnie. Szkicowo potraktowano w nim sytuację w innych obszarach kultury, takich jak semicki czy słowiański. Analizie zostały poddane status i funkcje łacińskiego języka liturgicznego w ujęciu historycznym i współcześnie – w odczuciu mówiących, teologów, językoznawców, filozofów religii. W tekście przedstawiono udokumentowanie łacińskiej twórczości średniowiecznych polskich kaznodziejów i troskę o rozumienie liturgii łacińskiej przez lud. Pokazano również rozpiętość między tendencjami do sakralizacji i desakralizacji, różnicę między rozumieniem werbalnym a duchowym, danym w rozmyślaniu.
Joanna Sobczykowa’s article deals with Latin as a sacred language in the Polish cultural area in history and today. Sobczykowa outlines the situation in other areas of culture, Semitic or Slavic. She examines the status and functions of liturgical Latin in history and today, by looking at opinions of speakers, theologians, linguists, and philosophers of religion. She also looks at documents in the form of Latin works by medieval Polish preachers and their concern for the understanding of the Latin liturgy by the people. Finally, she shows and stresses the difference between verbal and spiritual understanding present in meditation and that between the tendencies towards sacralization and desacralization.
Źródło:
Forum Lingwistyczne; 2023, 11; 1-12
2449-9587
2450-2758
Pojawia się w:
Forum Lingwistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nichil, michi, veementer – brzmienie głoski „h” w średniowiecznej łacinie liturgicznej. Analiza fonetyczna na bazie semiologii gregoriańskiej
Autorzy:
Sławecki, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/668863.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Gregorian chant
musical paleography
medieval liturgical Latin
Latin pronunciation
pronunciation of “h” in liturgical Latin
śpiew gregoriański
paleografia muzyczna
średniowieczna łacina liturgiczna
wymowa łaciny
wymowa głoski „h” w łacinie liturgicznej
Opis:
The primary objective of this research is to draw attention, by reference to the oldestmanuscript sources, to the phonetics of the letter “h” in the words in which the sound occursbetween two identical vowels. Medieval liturgical Latin was repeatedly the subject ofvarious studies. With reference to the letter “h”, it was determined that it does not causeany sound, so it remains silent. There are, however, exceptions to this rule – in the wordsnihil and mihi, which present spelling variants of nichil and michi caused by phoneticrequirements.The starting point for the research is the assumption that various manuscripts belongingto the authenticum fontium gregorianorum, each time when the letter “h” appearsbetween two identical vowels in the word, should, due to its soundlessness, combinetwo syllables and assign one undivided neum to them (like this happens for example inthe words tuum, meae, si iniquitatis). The same phenomenon should take place in thewords nihil and mihi. The analysis based on manuscripts from various neumatic families,namely Ein, Bab1, Gal1, Gal2, Gal3, Eli, Lan, Van2, Klo1, Cha1, Lav, Dij, Ben5, Yrx,Alb, Har1–2, proves that in the presence of two identical vowels and the letters “h”, differentscribes in most cases divide the word into two syllables and write two independentneums. In addition, in a large group of manuscripts from the above quoted, with greatregularity, there is a two-syllable writing of the words nichil and michi with the letter “ch”in place of “h”. This phenomenon, connected both with spelling and phonetics, provesthat there could exist the practice of pronouncing “ch + I” as “ki”. Conversely in the wordvehementer – most of the manuscripts attribute only one neum to the two initial syllables;none of the manuscripts writes vechementer, but some give the version of the word veementer(without the “h”). Also, the case of syneresis of ve-he- occurs regularly.All cases from the Graduale Romanum repertoire in which the words nihil or nichil (6 times), mihi or michi (70 times), vehementer (6 times), vehementis and comprehendam(2 times), apprehende (2 times), apprehendite (once), irreprehensibilis (2 times), have been examined in the light of the neumatic manuscripts. Particular attention was paid to the compositional contexts of neuma torculus initio debilis.As a result of the analysis, it was proved with a very high probability that the words nihil and mihi, even if writed using the letter “h”, were pronounced like nichil and michi.
Podstawowym celem niniejszych badań jest zwrócenie uwagi, poprzez odniesieniedo najstarszych źródeł rękopiśmiennych, na problematykę fonetyki litery „h” w słowach,w których głoska ta występuje pomiędzy dwoma takimi samymi samogłoskami.Wymowa średniowiecznej łaciny kościelnej wielokrotnie była tematyką różnych studiów.W odniesieniu do litery „h” ustalono, że nie powoduje ona żadnego dźwięku, a więcpozostaje niema. Są jednak wyjątki od tej zasady – w słowach nihil i mihi, które prezentująwarianty ortograficzne nichil i michi powodowane wymogami fonetycznymi.Punktem wyjścia dla badań jest założenie, że różne rękopisy należące do authenticumfontium gregorianorum za każdym razem, gdy pomiędzy dwoma takimi samymi samogłoskamiw słowie występuje litera „h”, z racji jej bezdźwięczności powinny łączyć dwiesylaby i przyporządkowywać im jedną niepodzielną neumę (jak to się dzieje dla przykładuw słowach tuum, meae, si iniquitatis). Ten sam fenomen powinien mieć miejscew słowach nihil i mihi. Analiza bazująca na rękopisach z różnych rodzin neumatycznych,a więc Ein, Bab1, Gal1, Gal2, Gal3, Eli, Lan, Van2, Klo1, Cha1, Lav, Dij, Ben5, Yrx, Alb,Har1–2, dowodzi, że przy obecności dwóch takich samych samogłosek oraz litery „h”różni skrybowie w większości wypadków dzielą słowo na dwie sylaby i zapisują dwie niezależneneumy. Poza tym w dużej grupie rękopisów spośród wyżej zacytowanych z wielkąregularnością pojawia się dwusylabowy zapis słów nichil i michi z głoską „ch” w miejsce„h”. Fenomen ten, związany zarówno z ortografią, jak i fonetyką, stanowi dowód na to,że mogła istnieć praktyka wymawiania „ch+i” jak „ki”. Odwrotnie w słowie vehementer– większość rękopisów dwóm początkowym sylabom przypisuje jedną tylko neumę;żaden z rękopisów nie pisze vechementer, za to niektóre podają wersję słowa veementer (bezgłoski „h”). Regularnie występuje również przypadek synerezy ve-he-.Wszystkie przypadki z repertuaru Graduale Romanum, w których występują słowanihil lub nichil (6 razy), mihi lub michi (70 razy), vehementer (6 razy), vehementis i comprehendam(2 razy), apprehende (2 razy), apprehendite (1 raz), irreprehensibilis (2 razy), zostałyprzebadane w świetle zapisu neumatycznego. Zwrócono szczególną uwagę na kontekstykompozycyjne neumy torculus initio debilis.W efekcie analizy z bardzo dużym prawdopodobieństwem dowiedziono, że słowanihil i mihi, nawet jeśli zapisane przy użyciu głoski „h”, wymawiano jak nichil i michi.
Źródło:
Pro Musica Sacra; 2019, 17
2083-4039
Pojawia się w:
Pro Musica Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od kontemplacji do twardych wymagań
Autorzy:
Sczaniecki, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047824.pdf
Data publikacji:
1972
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
łacina
pismo łacińskie
historia
paleografia
Latin
latin script
history
paleography
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1972, 25; 244-250
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zamek a miasto. Analiza semantyczna terminu castrum w polskiej łacinie średniowiecznej
Castle and City. A Semantic Analysis of the Word castrum in Polish Medieval Latin
Burg und Stadt. Semantische Analyse des Begriffs castrum im mittelalterlichen polnischen Latein
Autorzy:
Rzepiela, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27177732.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
castrum
kastellologische Terminologie
mittelalterliche Stadt
mittelalterliches Latein
Korpus des mittelalterlichen Lateins
terminologia kastelologiczna
średniowieczne miasto
łacina średniowieczna
korpusy łaciny średniowiecznej
castel terminology
medieval city
medieval Latin
medieval Latin corpora
Opis:
W artykule omówiono dystrybucję semantyczną rzeczownika castrum jako najpopularniejszego terminu używanego w polskiej łacinie średniowiecznej na oznaczenie zamków i zespołów zamkowo-miejskich. Jako podstawa materiałowa dla zaprezentowanych badań posłużyły dwa korpusy polskiej łaciny średniowiecznej, korpus języka ogólnego eFontes oraz korpus dzieł Jana Długosza, opracowane w Pracowni Łaciny Średniowiecznej Instytutu Języka Polskiego PAN. W pierwszej części artykułu, po uwagach wstępnych poświęconych specyfice korpusów języków dawnych, zostają przytoczone dane porównawcze dotyczące frekwencji w źródłach rzeczownika castrum i pozostałych rzeczowników – terminów kastelologicznych, jak również podniesiona zostaje kwestia precyzji semantycznej terminologii kastelologicznej. W dalszej części artykułu omówiono relacje zachodzące między zamkiem a miastem, gdy funkcjonują one w ramach jednego kompleksu architektonicznego. Dla badania tych relacji szczególnie istotne znaczenie ma obserwacja kolokacji współtworzonych przez rzeczownik castrum. Na podstawie listy dziesięciu najpopularniejszych wyrazów – „partnerów” kolokacyjnych castrum, wyodrębnionych z korpusów, podejmuje się próbę opisania najważniejszych funkcji zamku w przestrzeni miejskiej. Wskazuje się tutaj kolejno na: funkcję sądowniczą zamku, jego funkcję przy określaniu obiektów w topografii miejskiej, jego rolę jako pracodawcy dla mieszkańców miasta.
In dem vorliegenden Beitrag wird die semantische Distribution des Substantivs castrum einer Analyse unterzogen, das der am häufigsten verwendete Begriff zur Bezeichnung von Burganlagen und Burgstädten im mittelalterlichen polnischen Latein war. Als Datengrundlage für die Untersuchung dienten zwei Korpora des mittelalterlichen polnischen Lateins – das allgemeinsprachliche Korpus eFontes und das Korpus der Werke von Jan Długosz, die in der Abteilung für mittelalterliches Latein am Institut der Polnischen Sprache der Polnischen Akademie der Wissenschaften (PAN) entwickelt wurden. Im ersten Teil des Artikels werden nach einleitenden Bemerkungen zur Besonderheit von Korpora alter Sprachen vergleichende Daten zur Häufigkeit des Substantivs castrum und anderer Substantive (kastellologische Begriffe) in den Quellen angeführt sowie die Frage nach der semantischen Präzision der kastellologischen Terminologie behandelt. Im weiteren Teil werden die Verhältnisse zwischen Burg und Stadt im Rahmen einer gemeinsamen architektonischen Anlage erörtert. Für die untersuchten Verhältnisse ist die Analyse der durch das Substantiv castrum gebildeten Kollokationen von besonderer Bedeutung. Anhand einer Liste von zehn häufigsten „Kollokationspartnern“ von castrum aus dem Korpus wird versucht, die wichtigsten Funktionen einer Burg in der Stadtanlage darzustellen. Dabei wird auf die Gerichtsfunktion der Burg, ihre Rolle bei der Bestimmung von Objekten in der städtischen Topographie sowie als Arbeitgeber für die Bewohner der Stadt hingewiesen.
In his article, Michał Rzepiela discusses the semantic distribution of the noun castrum, the most common term in Polish medieval Latin to refer to castles and castle-town complexes. The material basis for the research presented here has consisted of two corpora of Polish medieval Latin, the corpus of the general language eFontes and the corpus of works by Jan Długosz, developed in the Laboratory of Medieval Latin of the Institute of Polish Language of the Polish Academy of Sciences. In the first part of the article, after introductory remarks devoted to the specificity of the corpora of ancient languages, Rzepiela quotes comparative data on the frequency in the sources of the noun castrum and other nouns related to the study of castles, and raises the issue of the semantic precision of this kind of vocabulary. Next, he discusses the relationships between the castle and the city when the two function within one architectural complex. Rzepiela argues that a study of these relationships must be alert to the collocations co-created by the noun castrum. Based on the list of ten most common words – “partners” in colocations with castrum, identified in the corpora – he describes the most important functions of the castle in the urban space. The analysis points to the following uses of the castle: its the judicial function, its function in determining objects in the urban topography, its role as an employer for the inhabitants of the city.
Źródło:
Średniowiecze Polskie i Powszechne; 2023, 15; 111-133
2080-492X
2353-9720
Pojawia się w:
Średniowiecze Polskie i Powszechne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The sixth renaissance and liturgical Latin in the 21st century
Szósty renesans a łacina liturgiczna w XXI wieku
Autorzy:
Pskit, Wiktor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11855246.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
sixth renaissance
liturgical Latin
revival
digital revolution
szósty renesans
łacina liturgiczna
odrodzenie
rewolucja cyfrowa
Opis:
The paper is concerned with the notion of the sixth renaissance in relation to the status of Latin in the current linguistic landscape of the Roman Catholic Church. It argues that what amounts to be a revival of interest in Latin, especially as a liturgical language, though a marginal but at the same time dynamic phenomenon, may be regarded as an ecclesial analogue of the broader sixth renaissance. The factors that facilitate both revivals are presented, in particular the influence of the digital revolution. The discussion points to the symptoms of the renewed interest both in the Classical culture and languages and in liturgical Latin.
Artykuł omawia pojęcie szóstego renesansu rozumianego jako wzrost zainteresowania kulturą antyczną, a w szczególności antyczną greką i łaciną jako językami używanymi w mowie, oraz paralelnego względem niego odrodzenia łaciny liturgicznej w obrzędach rzymskokatolickich. Zwracamy uwagę na czynniki warunkujące oba zjawiska, w szczególności na pozytywny wpływ rewolucji cyfrowej jako narzędzia umożliwiającego potencjalny szósty renesans greki i łaciny oraz powrót do łaciny jako języka obrzędów w rycie rzymskim. Omawiamy też przejawy obu „renesansów”, wskazując między innymi na wpływ zainteresowania łaciną liturgiczną, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia katolików, na współczesną angielszczyznę i polszczyznę.
Źródło:
Język. Religia. Tożsamość; 2022, 2 B (26); 7-21
2083-8964
2544-1701
Pojawia się w:
Język. Religia. Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sobre el papel del latín y el concepto de latinismo desde la perspectiva española y polaca
On the Role of Latin and the Concept of Latinism from the Spanish and Polish Perspective
Autorzy:
Pawlak, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2230990.pdf
Data publikacji:
2022-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
łacina
język hiszpański
język polski
periodyzacja historyczna
terminologia leksykologiczna
latynizmy
Latin
Spanish language
Polish language
historical periodization
lexicological terminology
Latinisms
lengua polaca
periodización histórica
latinismos
latín
lengua española
terminología lexicológica
Opis:
The objective of the article is twofold. On the one hand, it aims to briefly outline the history of the Spanish and the Polish language in order to compare the role of Latin in the formation of both languages. On the other hand, it focuses on the lexicological terminology related to Latin-derived words, with special focus on Latinisms. In addition to the lexicological nomenclature, classifications of Latinisms are also compared. The differences detected in the contrastive analysis mainly concern the lack of heritage words from Latin in Polish and the different concept of doublets in Spanish and Polish. This, in turn, is due to the different type of role of Latin in both languages in its early stages of formation. The article ends with the conclusions and a brief reflection about neocultisms.
Źródło:
Collectanea Philologica; 2022, 25; 105-115
1733-0319
2353-0901
Pojawia się w:
Collectanea Philologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sobre los factores externos e internos de la penetración de los germanismos en la península ibérica
On the External and Internal Factors of the Penetration of Germanic Loans in the Iberian Peninsula
Autorzy:
Nowikow, Wiaczesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2230998.pdf
Data publikacji:
2022-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
łacina
Półwysep Iberyjski
hiszpański
zapożyczenia germańskie
sposoby przenikania
zewnętrzne i wewnętrzne czynniki
cechy strukturalne i leksykalno-semantyczne
Latin
Iberian Peninsula
Spanish
Germanic borrowings
routes of penetration
external and internal factors
structural
lexical and semantic features
latín
península ibérica
préstamos germánicos
factores externos e internos
características estructurales y léxico-semánticas
caminos de penetración
español
Opis:
The aim of this paper is to define, delimitate and explain the most important external and internal factors of the penetration of Germanic elements (mainly Visigothic) in the Iberian Peninsula, with special attention to the V–VIII centuries. The author analyses the political and linguistic situation in the Iberian Peninsula and indicates the textual sources of the above-mentioned period. He also makes some observations regarding the routes of penetration and presents some structural, lexical and semantic features of the Germanic borrowings. In his final remarks the author comments on the difference between direct and indirect loans and points out the possibility of the interaction between different external and internal factors, for example, phonetic, lexical and semantic changes connected with the evolution wisa > guisa.
Źródło:
Collectanea Philologica; 2022, 25; 95-104
1733-0319
2353-0901
Pojawia się w:
Collectanea Philologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Latin as the Language of Social Communication of the Polish Nobility (Based on the Latin Heraldic Work by Szymon Okolski)
Łacina jako język komunikacji społecznej polskiej szlachty (na podstawie łacińskiego dzieła heraldycznego Szymona Okolskiego)
Autorzy:
Milewska-Waźbińska, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1892257.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
łacina
herbarz
szlachta
Latin
roll of arms
nobility
Opis:
W artykule podkreśla się rolę języka łacińskiego jako języka komunikacji społecznej szlachty zamieszkującej Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Na początku omawia się pojęcie latinitas, które oznaczało nie tylko poprawną łacinę, lecz także wskazywało na treści ideowe antyku przekazywane za pomocą języka starożytnych Rzymian. W artykule prześledzono proces wykorzystania łaciny jako narzędzia pozwalającego na utrzymanie więzi społecznej. Badaniu poddano łaciński herbarz Orbis Polonus Szymona Okolskiego (Kraków 1641-1645). Okazało się, że język tego dzieła pełnił nie tylko funkcję informacyjną, lecz także perswazyjną, propagandową i emotywną. W konkluzji stwierdza się, że Okolski świadomie napisał swe dzieło w języku starożytnych Rzymian.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 3; 55-51
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Were Bohemus and haereticus used as synonymous designations?
Czy określeń "Bohemus" i "haereticus" używano synonimicznie?
Autorzy:
Mazalová, Lucie
Rzepiela, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2167431.pdf
Data publikacji:
2022-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:
Hussite-related terminology
Medieval Latin
contextual synonymy
partial synonymy
connotative meaning
terminologia dotycząca Husytów
łacina średniowieczna
synonimia kontekstowa
synonimia częściowa
znaczenie konotacyjne
Opis:
Artykuł omawia terminologię używaną w łacinie średniowiecznej na oznaczenie husytów. Szczególną uwagę poświęcono frazie nominalnej Bohemi heretici ‛Czesi heretycy’, podkreślając, że leksemy współtworzące tę frazę wchodziły w relację synonimii. Tę relację interpretuje się tutaj bądź jako synonimię kontekstową, bądź synonimię częściową. Ponadto uwypukla się rolę znaczenia konotacyjnego jako kryterium analizy użycia terminów odnoszących się do Czech i Czechów w kontekście herezji husyckiej. Za podstawę materiałową prowadzonych analiz posłużyła korespondencja polskich dostojników duchownych i świeckich, także listy kierowane do nich przez zagranicznych korespondentów, a także „Roczniki” Jana Długosza.
This article discusses the terms used in medieval text sources to denote the Hussites. It pays particular attention to the nominal phrase Bohemi heretici arguing that its lexeme constituents functioned in fifteenth-century Latin as synonyms. A more detailed examination focuses on types of synonymy established between two mentioned lexemes. The terms contextual synonymy and partial synonymy are used here. In addition, the importance of connotative meaning is pointed out as a criterion for analysing the usage of lexemes referring to Bohemia and the Bohemian people in the context of the Hussite heresy. The study is based on letters written by Polish secular and ecclesiastical chanceries as well as those written to Polish sovereigns and dignitaries by their foreign correspondents. In addition, the “Annals” of Jan Długosz are taken into account.
Źródło:
Polonica; 2022, 42
0137-9712
2545-045X
Pojawia się w:
Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Łacińskie pius a problemy definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych
Latin pius and the problems of defining words and phrases of historical language
Autorzy:
Lipiński, Dawid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943844.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
pius
pietas
impius
impietas
definition of words or expressions
semantics
Latin
historical languages
definiowanie słów i wyrażeń
semantyka
łacina
języki historyczne
Opis:
A linguist who studies historical languages, such as Latin, through synchronous perspective, meets one important problem - the lack of knowledge of language conventions. Basically, it is difficult to research by the lack of the ability to create your own sentences by intuition, and thus the inability to verify their hypotheses through semantic tests. As a result, he is convicted on contextual research. In this chapter, I propose a way of defining words and phrases in the historical languages. To do this, I arrange a semantic analysis of the Latin word pius. This term made many definitional problems for the authors of dictionaries and translators, above all, by the presence in a variety of contexts. As a result, the assumed existence of several equally-looking expressions was suggested. I explicates pius, assuming a theory of reductionist semantics, extended to my demands, for example verifying linguistic data with cultural data.
Językoznawca zajmujący się badaniem z perspektywy synchronicznej języków historycznych, np. języka łacińskiego, natyka się na jeden znaczący problem – brak znajomości konwencji językowych. Zasadniczo utrudnia mu to prowadzenie badań przez brak możliwości tworzenia własnych zdań dzięki intuicji i tym samym przez niemożność weryfikowania swoich hipotez dzięki zasadzie sprzeczności. W efekcie tego skazany jest on na badania kontekstowe. W niniejszym artykule proponuję sposób definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych. Do tego celu służy mi analiza semantyczna łacińskiego słowa pius. Wyraz ten nastręczał wielu problemów definicyjnych autorom słowników i tłumaczom, przede wszystkim przez występowanie w różnorodnych kontekstach. W efekcie tego zakładano a priori istnienie kilku tak samo wyglądających jednostek leksykograficznych. Przyjmując założenia semantyki redukcjonistycznej rozszerzone o swoje postulaty, m.in. weryfikowanie danych językowych z danymi ogólnokulturowymi, dokonuję eksplikacji wyrazu pius.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series; 2015, 4
2451-1153
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sanctus - definicje wobec tekstowego znaczenia słowa w pismach św. Izydora z Sewilli
Autorzy:
Ledzińska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2158110.pdf
Data publikacji:
2022-09-15
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Isidore of Seville
lexeme sanctus
linguistic change
medieval and ecclesiastical Latin
Izydor z Sewilli
leksem sanctus
zmiana językowa
łacina średniowieczna i kościelna
Opis:
Izydor z Sewilli żyjący na przełomie VI/VII w. w wizygockiej Hiszpanii z jednej strony gromadził w swych dziełach dziedzictwo świata antycznego, z drugiej zaś stał się jedną z najważniejszych auctoritas średniowiecza. Żył w czasach przełomu historycznego, kulturowego, politycznego, a zmiana otaczającego świata zazwyczaj generuje zmiany językowe. Celem badań było sprawdzenie jak głoszone przez Izydora eksplicytnie poglądy na świętość wyrażoną przez leksem sanctus, mają się do tych immanentnie tkwiących w jego języku. W związku z tym przebadano pod kątem semantyki i źródeł trzy definicje sanctus zawarte w Etymologiach oraz dziele O różnicach słów, a następnie zestawiono je z tekstowymi wystąpieniami tego słowa w korpusie wszystkich dzieł Izydora o potwierdzonej autentyczności. Te ostatnie badano z zastosowaniem metod korpusowych, przy użyciu oprogramowania Sketch Engine. Dodatkowo jako tło analizy wykorzystano materiał leksykograficzny zawarty w kilku słownikach łaciny klasycznej i kościelnej. Wyniki wskazują na starożytną proweniencję znaczeń leksemu sanctus deklarowanych w izydorowych definicjach oraz odmienny, wyraźnie średniowieczny, eklezjalny profil semantyczny słowa w korpusie tekstów. Przeprowadzone badania ukazują proces adaptacji języka łacińskiego do zmieniających się okoliczności, przemiany pojęć i świata myśli pod wpływem chrześcijaństwa u progu średniowiecza u jednego z najważniejszych autorów tego okresu.
St. Isidore of Seville, who lived at the turn of the 6th and 7th century in Visigothic Spain, on the one hand collected in his works the heritage of the ancient world, and on the other became one of the most important auctoritates of the Middle Ages. He lived at the time of historical, cultural and political upheaval, and change in the surrounding world usually generates linguistic change. The article tends to check how the views on sanctity expressed explicitly by Isidore, using lexeme 'sanctus', relate to those immanent in his language. Therefore, three definitions of 'sanctus' contained in Etymologies and the work On the Differences between Words were analyzed from the viewpoint of semantics and sources. Nextly, they were compared with textual occurrences of the word in the corpus of all works by Isidore of confirmed authenticity. The latter were studied using corpus-based methods, with the SketchEngine software. Additionally, lexicographical material contained in several dictionaries of classical and ecclesiastical Latin was used as a background for the analysis. The results indicate the ancient provenance of the meanings of the lexeme 'sanctus' declared in the definitions and a different, clearly medieval, ecclesiastical semantic profile of the word in the corpus of Isidorian texts. The study reveals the process of adaptation of the Latin language to changing circumstances, the transformation of concepts and the world of thought under the influence of Christianity at the threshold of the Middle Ages in the works of one of the most important authors of that period.
Źródło:
Vox Patrum; 2022, 83; 317-342
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies