Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę ""narażenie"" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Kryteria oceny narażenia zawodowego na niebezpieczne substancje farmaceutyczne
Autorzy:
Galwas, M.
Pośniak, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/958183.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
substancje farmaceutyczne
narażenie dermalne
narażenie inhalacyjne
narażenie zawodowe
pharmaceutical substances
dermal exposure
inhalation exposure
occupational exposure
Opis:
Pracownicy zatrudnieni w przemyśle farmaceutycznym mogą być narażeni na substancje wykazujące działanie lecznicze. Narażenie zawodowe na substancje farmaceutyczne może być jednak niebezpieczne dla zdrowia pracowników. Problem stanowi brak odpowiednich wartości progowych oraz metod oznaczania, które są niezbędne do oceny narażenia inhalacyjnego i dermalnego na substancje farmaceutyczne. W artykule przedstawiono kryteria oceny narażania na substancje farmaceutyczne. Klasyfikacja została zaproponowana na podstawie analizy danych toksykologicznych, a także klasyfikacji proponowanych przez NIOSH, IACP i IPCS. Przedstawiono również zalecenia dotyczące warunków pracy mające na celu minimalizację lub eliminację narażenia pracowników na substancje farmaceutyczne.
Workers in the pharmaceutical industry are exposed to active substances designed to produce therapeutic effects. Even so, occupational exposure to pharmaceutical substances can be associated with a risk of an adverse health effect. The main problem is the absence of adequate exposure control limits and methods of measuring assessment of dermal and inhalation hazards caused by pharmaceutical ingredients. This article provides a review of the classification criteria for exposure assessment related to an analysis of toxicological data and to existing classifications of active pharmaceuticals proposed by NIOSH, IACP and IPCS. The recommendations for minimizing or eliminating occupational exposure to pharmaceutical substances are presented.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2007, 2 (52); 5-16
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Świadomość kobiet województwa śląskiego badanej w zakresie potencjalnych zagrożeń dla zdrowia wynikających ze stosowania kosmetyków zawierających parabeny
Awareness of women from the Silesian Region concerning potential health risk resulting from the use of cosmetics containing parabens
Autorzy:
Respondek, Malwina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943252.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
parabeny
narażenie
kosmetyki
Opis:
Wstęp. Parabeny są stosowane jako konserwanty w wielu produktach, szczególnie w kosmetykach. Badania in vitro oraz na zwierzętach pokazują, że mogą wywierać negatywny wpływ na nasze zdrowie. Parabeny podejrzewane są nie tylko o powodowanie uczulenia i podrażnienia, ale również o działanie estrogenne i rakotwórcze. Cel pracy. Ocena wiedzy kobiet województwa śląskiego na temat parabenów w produktach kosmetycznych. Materiał i metody. Grupę badawczą stanowiło 151 kobiet w wieku 20–55 lat zamieszkujących Aglomeracje Śląską. Badanie zostało przeprowadzone przy użyciu autorskiego kwestionariusza ankiety w okresie styczeń–marzec 2011. Wyniki. Wiedza ankietowanych na temat parabenów i świadomość ryzyka zdrowotnego związanego z ich używaniem jest niewielka. Kobiety stosują statystycznie od kilku do kilkunastu kosmetyków każdego dnia. W większości każdy z nich zawiera przynajmniej jeden konserwant (paraben). Wnioski. Badanie pokazuje, że pomimo coraz większej ilości informacji i łatwiejszego dostępu do danych na temat składu kosmetyków, konsumentki nadal nie są świadome zagrożeń związanych ze stosowaniem parabenów. Chociaż deklarują, że skład kosmetyków jest jedną z wytycznych przy wyborze kosmetyków, najczęściej sięgają po te, zawierające parabeny. Istnieje potrzeba zmiany postawy kobiet i nauczenie ich dokonywania świadomych i bezpiecznych dla zdrowia wyborów.
Introduction. Parabens are used as preservatives in many products, especially in cosmetics. Studies in-vitro and animal studies show that they may exert an adverse effect on our health. Parabens are suspected not only of causing allergy and irritation, but also for the estrogenic and carcinogenic effect. Objective. The objective of the study was the evaluation of awareness of women from the Silesian Region concerning parabens in cosmetics, and health risk resulting from the use of cosmetics containing parabens. Material and methods. The study was conducted during January – March 2011, using an anonymous questionnaire designed by the author. The study group included 151 women aged 20–55, living in the Silesian Agglomeration, with the largest group of those aged 20–25, and was conducted using an anonymous questionnaire as the measurement instrument. Results. The respondents’ awareness concerning parabens and health risk related with their use is low. Statistically, women use from several to more than a dozen cosmetics every day. The majority of them contain at least one preservative (paraben). Conclusions. The study shows that despite an increasing amount of information and an easier access to data, the consumers remain unaware of the risks related with application of parabens. Although they declare that the composition of cosmetics is one of the guidelines while selecting cosmetics, they most often reach for those containing parabens. There is a need for changing the attitudes of women, and teaching them to make informed choices which would be safe for health.
Źródło:
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu; 2015, 21(50), 3
2083-4543
Pojawia się w:
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Usuwanie płyt azbestowo-cementowych a narażenie zawodowe i środowiskowe na azbest
Removal of asbestos-cement sheets and occupational and environmental exposure to asbestos
Autorzy:
Sąkol, Gabriela
Muszyńska-Graca, Maja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035356.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
budynki mieszkalne
chłodnie kominowe
demontaż azbestu
narażenie zawodowe
narażenie środowiskowe
Opis:
Background: Workers’ exposure to asbestos and ambient air pollution were investigated during the removal of asbestos-cement sheets from blocks of flats and cooling towers. The results of personal measurements for respirable fibers and the total dust exposure were compared to the current MAC values to assess the exposure to asbestos in this group of construction workers. The assessment of asbestos fiber contamination in ambient air was based on stationary air measurements performed near workplaces. Material and methods: The analysis was based on over 180 personal sampling results of total dust and respirable fibres collected among workers who removed a-c sheets from blocks of flats or from cooling towers between January 2000 and November 2007. Additionally, 86 ambient air samples were taken. The counts of respirable fibers were analyzed by the PCM method. Additional information about workplaces and the circumstances of measurement was also taken into consideration. Results: : For workers removing a-c sheets from blocks of flats, the concentration of chrysotile respirable fibers was 0.24 f/cm3, and the concentration of total dust was 3.7 mg/m3. Workers removing a-c sheets from cooling towers were exposed to concentrations of respirable chrysotile, crocidolite, and amosite fibres of 0.06 f/cm3; the concentration of total dust for this group of workers was 9.8 mg/m3. The time-weighted average for 8-hour shift was 0.6 times the MAC value for respirable fibers and 19.7 times the MAC value for total dust. The environment around blocks of flats was more heavily contaminated with asbestos than that around cooling towers. Conclusions: During the removal of a-c sheets, workers were exposed to excessive concentrations of dust containing asbestos. Over 90% of the results exceed the current MAC values. Removal of a-c sheets polluted ambient air to the level of 1000 f/m3.
Wstęp: Remonty obiektów z usuwaniem płyt azbestowo-cementowych stwarzają zagrożenie pyłem azbestowym dla zdrowia pracowników budowlanych i osób znajdujących się w pobliżu. Celem pracy było oszacowanie narażenia zawodowego pracowników, usuwających materiały a-c oraz narażenia środowiskowego w pobliżu prowadzonych prac. Materiał i metody: Wyniki stężeń respirabilnych włókien i pyłu całkowitego azbestu z ponad 180 pomiarów osobistych na stanowiskach pracy przy demontażu płyt a-c z obiektów mieszkalnych (bloki) i przemysłowych (chłodnie wody), przeprowadzonych zgodnie z obowiązującymi normami, opracowano statystycznie i przyrównano do obowiązujących obecnie normatywów higienicznych. Opracowano także ponad 80 wyników pomiarów stacjonarnych obok remontowanych obiektów, przeprowadzonych równocześnie z pomiarami osobistymi. Wykorzystano wyniki z lat 2000-2007 oraz informacje dotyczące okoliczności pomiarów. Wyniki: Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego podczas usuwania płyt a-c z bloków mieszkalnych mieściło się w granicach 1000–8000 wł./m3, a w zakresie 1000–7000 wł./m3, gdy azbest usuwano z chłodni wody. Dla pracowników zdejmujących płyty a-c ze ścian budynków mieszkalnych stężenie respirabilnych włókien azbestu chryzotylowego wynosiło 0,31 wł./cm3, a stężenie pyłu całkowitego – 2,7 mg/m3. Pracownicy, odnoszący odpady a-c do kontenerów, narażeni byli na stężenia 0,27 wł./cm3 respirabilnych włókien i 5,7 mg/m3 pyłu całkowitego. Średnia krotność NDS wynosiła 1,2 dla respirabilnych włókien oraz 7,8 dla pyłu całkowitego. Stężenie włókien chryzotylu, amozytu i krokidolitu podczas usuwania płyt a-c z chłodni wynosiło 0,05 wł./cm3, a podczas odnoszenia ich do kontenerów 0,10 wł./cm3. Stężenia pyłu całkowitego mieściły się w zakresie 7,3–12,4 mg/m3. Średnia krotność NDS wynosiła 0,6 dla respirabilnych włókien oraz 19,7 dla pyłu całkowitego. Wnioski: Pracownicy, usuwający płyty a-c z bloków mieszkalnych, pracowali w narażeniu na pyły zawierające włókna azbestu chryzotylowego 1,2 razy przekraczającym NDS. Usuwanie płyt z chłodni wody powodowało narażenie na włókna chryzotylu, krokidolitu oraz amozytu, które w 2,6% przypadków przekraczało NDS. Poziom stężeń włókien azbestu w powietrzu atmosferycznym podczas remontów bloków mieszkalnych był wyższy niż przy remontach chłodni.
Źródło:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine; 2017, 20, 3; 21-35
1505-7054
2084-6312
Pojawia się w:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe zagrożenie zawodowe i środowiskowe – nanoplastik
A new occupational and environmental hazard – nanoplastic
Autorzy:
Rakowski, Michał
Grzelak, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2087403.pdf
Data publikacji:
2020-12-03
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
narażenie zawodowe
narażenie środowiskowe
toksykologia
narażenie na nanocząstki
biodegradacja
nanoplastik
occupational exposure
environmental exposure
toxicology
nanoparticles exposure
biodegradation
nanoplastic
Opis:
Problemy wynikające z gromadzenia się w środowisku plastikowych odpadów stały się globalne. Apele o zaprzestanie wykorzystywania jednorazowych słomek do napojów czy plastikowych sztućców nie pojawiły się bez powodu – rocznie produkuje się 320 mln ton wyrobów plastikowych, z których 40% to przedmioty jednorazowego użytku. Coraz więcej państw i prywatnych przedsiębiorstw rezygnuje z przedmiotów plastikowych na rzecz ich biodegradowalnych zamienników, np. tekturowych słomek do napojów. W środowisku plastikowe odpady podlegają wielu oddziaływaniom fizykochemicznym oraz biodegradacji, w której biorą udział bakterie. Bytując na odpadach syntetycznych, powodują zmniejszenie ich rozmiarów i zwiększają ich dyspersję w środowisku. Małe, niewidoczne gołym okiem cząstki plastiku noszą nazwę nanoplastiku. Nanoplastik nie jest obojętny dla organizmów żywych. Z uwagi na swoje rozmiary jest pobierany wraz z pokarmem przez zwierzęta i przekazywany w łańcuchu troficznym. Zdolność nanoplastiku do przenikania barier organizmu indukuje efekty biologiczne o rozmaitych skutkach. Wiele ośrodków prowadzi badania na temat nanoplastiku, jednak ich wyniki wciąż stanowią ułamek danych potrzebnych do jednoznacznego wnioskowania o jego wpływie na organizmy żywe. Brakuje także danych dotyczących bezpośredniego narażenia na zanieczyszczenie nanoplastikiem w miejscach pracy, szkołach i miejscach użyteczności publicznej, norm opisujących dopuszczalne stężenie nanoplastiku w produktach spożywczych i wodzie pitnej oraz badań in vitro na nanocząstkach innych niż polistyrenu. Uzupełnienie dostępnych danych pozwoli obiektywnie ocenić zagrożenia płynące ze strony ekspozycji organizmów na nanoplastik. Med. Pr. 2020;71(6):743–756
Problems arising from the accumulation of plastic waste in the environment have become global. Appeals to stop the usage of disposable drinking straws or plastic cutlery did not come out without reason – 320 million tons of plastic products are produced annually, of which 40% are disposable items. More and more countries and private enterprises are giving up these types of items in favor of their biodegradable substitutes, e.g., cardboard drinking straws. Plastic waste in the environment is subject to a number of physicochemical interactions and biodegradation in which bacteria are involved. By using synthetic waste, they reduce the size of plastic garbage while increasing its dispersion in the environment. Small plastic particles, invisible to the naked eye, are called nanoplastic. Nanoplastic is not inert to living organisms. Due to its size, it is taken up with food by animals and passed on in the trophic chain. The ability to penetrate the body’s barriers through nanoplastic leads to the induction of biological effects with various outcomes. Research studies on the interaction of nanoplastic with living organisms are carried out in many laboratories; however, their number is still a drop in the ocean of the data needed to draw clear-cut conclusions about the impact of nanoplastic on living organisms. There is also no data on the direct exposure to nanoplastic contamination at workplaces, schools and public utilities, standards describing the acceptable concentration of nanoplastic in food products and drinking water, and in vitro tests on nanoparticles other than polystyrene nanoparticles. Complementing the existing data will allow assessing the risks arising from the exposure of organisms to nanoplastic. Med Pr. 2020;71(6):743–56
Źródło:
Medycyna Pracy; 2020, 71, 6; 743-756
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ryzyko zdrowotne wynikające z narażenia na kadm zawarty w niektórych rodzajach pieczywa
Health risk resulting from exposure to cadmium contained in some types of bread
Autorzy:
Hajok, Ilona
Rogala, Danuta
Gut, Klaudia
Osmala, Osmala
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035225.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
"kadm"
"narażenie"
"pieczywo"
"ryzyko zdrowotne"
Opis:
Introduction. Processed cereal products, including flour and bread, are not only the basis of the daily diet, but also a source of cadmium taken into the human body. The aim of the study was to assess the health risk resulting from exposure to cadmium in bread available on Polish consumer market. Material and methods. The research material consisted of 100 samples of bread purchased in grocery stores and bakeries in Upper Silesia region. The research material was divided into four groups: graham bread (25 samples), wheat bread (20 samples), wheat-rye bread (29 samples) and crispbread (26 samples). The cadmium content was determined by Electrothermal Atomic Absorption (ETAAS), using a graphite furnace GF 3000. Health risk was estimated according to the model recommended by the American Environmental Protection Agency by calculating the hazard quotient (HQ). Results. Concentration of cadmium ranged from 0.01–0.08 mg/kg f.m., and the average Cd content in all samples was 0.03 mg/kg f.m. The highest content of cadmium, exceeding twice the normative value, was found in graham bread. In case of purchasing bread, in which the concentration of cadmium exceeds the normative value, the consumption of bread being a permanent component of the diet may involve health risk. Conclusions. Considering the exposure of the general population to cadmium from commonly available food on the consumer market, permanent monitoring of heavy metals in food products is necessary.
Wstęp. Przetworzone produkty zbożowe, w tym mąka i pieczywo, stanowią nie tylko podstawę codziennej diety, ale także źródło kadmu pobranego wraz z pożywieniem do organizmu człowieka. Celem pracy była ocena ryzyka zdrowotnego wynikającego z narażenia konsumentów na kadm w pieczywie dostępnym na polskim rynku. Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiło 100 próbek pieczywa zakupionego w sklepach i piekarniach zlokalizowanych na terenie województwa śląskiego. Materiał badawczy podzielono na cztery grupy: pieczywo graham (25 próbek), pszenne (20), pszenno-żytnie (29) oraz pieczywo chrupkie (26). Zawartość kadmu w próbkach oznaczono za pomocą spektrometru bezpłomieniowej absorpcji spektrometrii atomowej z atomizacją elektrotermiczną (ETAAS), przy użyciu pieca grafitowego GF 3000 firmy GBC. Ryzyko zdrowotne dla osoby dorosłej oszacowano zgodnie z modelem rekomendowanym przez Amerykańską Agencję Ochrony Środowiska poprzez obliczenie ilorazu zagrożenia (HQ). Wyniki. Zakres oznaczonego stężenia kadmu mieścił się w przedziale 0,01–0,08 mg/kg św. m., a średnia zawartość Cd we wszystkich próbach wyniosła 0,03 mg/kg św. m. Najwyższą zawartość pierwiastka, dwukrotnie przekraczającą wartość normatywną, wykazano w pieczywie graham. W przypadku zaopatrywania się w pieczywo z jednego źródło, w którym stężenie kadmu przekracza wartość normatywną, spożycie pieczywa stanowiącego stały składnik diety, może wiązać się z ryzykiem zdrowotnym. Wnioski. Biorąc pod uwagę narażenie populacji generalnej na kadm z żywności powszechnie dostępnej na rynku konsumenckim, konieczny jest stały monitoring zanieczyszczenia metalami ciężkimi produktów spożywczych stanowiących podstawę diety.
Źródło:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine; 2018, 21, 2; 30-35
1505-7054
2084-6312
Pojawia się w:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Skutki zdrowotne zamieszkiwania w sąsiedztwie składowisk odpadów
Health effects of living in the vicinity of the landfills
Autorzy:
Lar, Katarzyna
Złotkowska, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1177925.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
narażenie
skutki zdrowotne
składowiska odpadów
Opis:
Landfill sites are the easiest, the cheapest and the most common way of waste management and disposal. In the face of the increasing amount of waste, the dynamics of globalization and urbanization process, waste management is an important issue of ecological policy in highly developed countries. Landfill sites intensify environmental threats for the neighborhood and give rise to toxic substances which impair human health being released from the landfills. These are persistent organic pollutants (POPs), heavy metals and also biological gas, bioaerosols, bacteria and viruses. Scientists have conducted a lot of research to evaluate the impact of landfill sites on human health living in their vicinity. They found increased occurrence of congenital anomalies, increased risk of certain cancers and low birth weight of infants. The results of the studies didn’t deliver absolute proof of relation between the impact of landfill sites on the induction of cancer and other diseases. There is a necessity to conduct further research to evaluate the impact of landfill sites on people health living in the vicinity.
Składowiska są najprostszym, najtańszym i najpowszechniejszym sposobem zagospodarowania odpadów. W obliczu wzrastających ilości odpadów, dynamiki procesów globalizacji i urbanizacji, problem składowisk jest istotnym aspektem polityki ekologicznej w krajach wysokorozwiniętych. Obecność składowisk odpadów wiąże się z dużą uciążliwością dla otoczenia. Ze składowisk odpadów uwalniane są takie substancje toksyczne, jak trwałe związki organiczne (TZO), metale ciężkie, a także szkodliwy biogaz, bioaerozole, bakterie oraz wirusy. Przeprowadzono wiele badań mających na celu zbadanie wpływu składowisk odpadów na zdrowie ludzi mieszkających w ich pobliżu. Obserwowano takie skutki zdrowotne, jak: zwiększona częstość wad wrodzonych, zwiększone ryzyko nowotworowe, zwiększone ryzyko niskiej masy noworodków. Wyniki badań nie dostarczają pewnych dowodów na istnienie zależności pomiędzy wpływem składowisk odpadów na indukcję chorób nowotworowych i innych schorzeń. Zauważa się konieczność prowadzenia dalszych badań mających na celu zbadanie wpływu składowisk odpadów na zdrowie ludności mieszkającej w ich pobliżu.
Źródło:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine; 2013, 16, 4; 71-78
1505-7054
2084-6312
Pojawia się w:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Occupational Exposure to Noise From Authorized Emergency Vehicle Sirens
Autorzy:
Górski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/90029.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
emergency vehicles
occupational exposure to noise
drivers
narażenie zawodowe
narażenie na hałas
sygnały ostrzegawcze
Opis:
Warning signals generated by sirens of authorized emergency vehicles should be audible and recognizable to all road users. Currently, there is no legislation in Poland defining sound pressure levels (SPLs) of audible warning signals generated by sirens of authorized emergency vehicles. Measured A-weighted SPLs of those signals range between 104 and 108 dB. While for road users, an audible warning signal is a source of important information and its A-weighted SPL is acceptable, it may be a source of annoying noise to an emergency vehicle crew. That is why, it is necessary to find a method of improving the acoustic comfort of the crew and, at the same time, maintaining the informational function of audible warning signals.
Źródło:
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics; 2014, 20, 3; 515-523
1080-3548
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pylenie wtórne z hałd i terenów poprzemysłowych jako istotne źródło narażenia mieszkańców Górnego Śląska na metale ciężkie
Secondary emission from heaps and post-industrial areas as the important source of exposure of Upper Silesia inhabitants to heavy metals
Autorzy:
Rusin, Monika
Ćwieląg-Drabek, Małgorzata
Dziubanek, Grzegorz
Osmala, Weronika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035222.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
"metale ciężkie"
"narażenie pozażywieniowe"
"teren poprzemysłowy"
Opis:
Introduction. The degradation of post-industrial areas is one of the main ecological problems. The high content of heavy metals in soils in these areas is a serious threat to the health of residents of nearby settlements. The aim of the work is to assess the non-dietary ingestion exposure to heavy metals of the youngest population in selected cities of Upper Silesia. Material and methods. 52 soil samples were collected from post-industrial areas and post-mining heaps, including the area intended for reclamation and revitalization operations (Ruda Śląska), as well as the area already subjected to these operations (Olkusz). After the samples were cleaned, dried, and weighed, the mineralization process was carried out, and the concentration of heavy metals (Cd, Pb and Zn) was determined by atomic emission spectrometry with inductively induced plasma (ICPOES). The assessment of non-dietary exposure of children to heavy metals was made on the basis of the US EPA guidelines on the methods of calculating the dose, depending on the age, weight of the child, and the duration of exposure. Results. The largest exceedances of tolerable levels of heavy metals in the soil have been recorded in samples taken from the post-industrial area in Olkusz, where a skatepark is currently located. For most of the examples analyzed, the potential heavy metal dose (LADD) was a multiple of tolerable weekly intake (TWI) for cadmium or a desirable dose (BMDL) for lead. Conclusions. The analysis of the concentration of heavy metals in the collected soil samples showed that the tolerable values were multiply exceeded for soils originating from both the post-mining heaps and the recreational area. Exposure of children and adolescents to such high levels of heavy metals is a significant risk to their health.
Wstęp. Degradacja terenów poprzemysłowych jest jednym z głównych problemów ekologicznych. Wysoka zawartość metali ciężkich w glebach na tych terenach stanowi poważne zagrożenia dla zdrowia mieszkańców okolicznych osiedli. Celem pracy jest ocena narażenia na metale ciężkie drogą pozażywieniową najmłodszej populacji mieszkańców wybranych miast Górnego Śląska. Materiał i metody. Z obszaru Górnego Śląska pobrano 52 próbki gleby pochodzącej z terenów poprzemysłowych oraz hałd pokopalnianych, w tym z obszaru przeznaczonego do przeprowadzenia zabiegów rekultywacyjnych i rewitalizacyjnych (Ruda Śląska), a także z obszaru już poddanego tym zabiegom (Olkusz). Po oczyszczeniu, wysuszeniu i naważeniu próbek, przeprowadzono proces mineralizacji, a następnie oznaczono stężenie metali ciężkich (Cd, Pb i Zn) metodą emisyjnej spektrometrii atomowej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie ICP-OES. Oceny narażenia dzieci na metale ciężkie drogą pozażywieniową dokonano na podstawie wytycznych US EPA, dotyczących metod obliczania wielkości dawek pobraną tą drogą, w zależności od wieku, masy ciała dziecka i czasu narażenia. Wyniki. Największe przekroczenia wartości dopuszczalnych metali ciężkich w glebie zostały odnotowane w próbkach pobranych z terenu poprzemysłowego w Olkuszu, na którym obecnie usytuowany jest skatepark. Dla większości analizowanych przykładów, potencjalna dawka metalu ciężkiego (LADD) stanowiła wielokrotność tolerowanego tygodniowego spożycia (TWI) w przypadku kadmu lub dawki wyznaczającej (BMDL) w przypadku ołowiu. Wnioski. Analiza stężenia metali ciężkich w pobranych próbkach gleby wykazało wielokrotne przekroczenie wartości dopuszczalnych w przypadku gleb pochodzących zarówno z terenu hałd pokopalnianych, jak i terenu rekreacyjnego. Narażenie pozażywieniowe dzieci i młodzieży na tak wysokie stężenia metali ciężkich stanowi istotne ryzyko dla ich zdrowia.
Źródło:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine; 2018, 21, 2; 15-21
1505-7054
2084-6312
Pojawia się w:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inhalacyjne narażenie środowiskowe mieszkańców miast Polski na metale ciężkie kadm i nikiel oraz arsen
Heavy metals cadmium, nickel and arsenic environmental inhalation hazard of residents of Polish cities
Autorzy:
Trojanowska, Marzena
Świetlik, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1178932.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
indeks zagrożenia
metale ciężkie
narażenie inhalacyjne
Opis:
Introduction: The paper assesses the airborne heavy metals (Cd, Ni, As) inhalation hazard for residents of Polish cities. Objective: Attention was focused on the assessment of lifetime hazard for an adult person and a child. Materials and methods: The hazard for large and selected medium-size city residents was analysed. The methods used have been recommended by the US Environmental Protection Agency. Results: The values of the total hazard index for the assumed scenario of cadmium, nickel and arsenic inhalation hazard are several times higher than the values determined for the environmental background. Conclusions: The highest values of the hazard index and cancer risk can be observed for children.
Wstęp: W pracy dokonano oceny inhalacyjnego narażenia mieszkańców miast Polski na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego metalami ciężkimi. Cel: Uwagę skoncentrowano na ocenie całożyciowego narażenia osoby dorosłej i dziecka na kadm, nikiel i arsen. Materiał i metody: Analizowano narażenie mieszkańców dużych aglomeracji i wybranych miast średniej wielkości. Zastosowano metodologię zalecaną przez amerykańską Agencję Ochrony Środowiska (US EPA). Wyniki: Wartości całkowitego indeksu zagrożenia dla przyjętego scenariusza narażenia mieszkańca na kadm, nikiel i arsen drogą inhalacyjną są kilkakrotnie większe od wartości wyznaczonych dla tła środowiskowego. Wnioski: Spośród badanych populacji najbardziej zagrożone są dzieci, dla których wyznaczony indeks narażenia oraz ryzyko nowotworowe przyjmują wartości największe.
Źródło:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine; 2012, 15, 2; 33-41
1505-7054
2084-6312
Pojawia się w:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O SKUTKOWOŚCI PRZESTĘPSTW FORMALNYCH
Autorzy:
Nowak, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/664065.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Skutkowość przestępstw
skutek
narażenie na niebezpieczeństwo
Opis:
CRIMINAL CONSEQUENCES OF FORMAL OFFENCESSummaryThe author discusses the concept of criminal consequence in Polish law. Debate is still going on in the theory and jurisdiction of Polish criminal law on whether a particular crime or offence should be classified as formal (przestępstwa formalne) or as consequential (przestępstwa skutkowe – viz. crimes/offences incurring criminal consequences; cf. inchoate crimes or offences). A point which turns out to be particularly problematic in this respect is the definition of criminal consequence, to enable a distinction to be drawn between formal and consequential (inchoate) offences/crimes. The author concludes that in practice all offences and crimes have a consequence. If a state in which a specific danger has emerged may be treated as a criminal consequence, it should also be admissible to treat a state in which an abstract danger has been created as a criminal consequence. Viewed from this aspect, all crimes are formal; for instance incitement is committed the moment when its perpetrator addresses words encouraging the commission of a crime to another person.
Źródło:
Zeszyty Prawnicze; 2014, 14, 1
2353-8139
Pojawia się w:
Zeszyty Prawnicze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena narażenia dermalnego
Assessment of dermal exposure
Autorzy:
Pośniak, M.
Galwas, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/180869.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
narażenie na czynniki chemiczne
narażenie zawodowe
substancje chemiczne
exposure to chemical agents
occupational exposure
chemical agents
Opis:
Dermalne narażenie zawodowe na szkodliwe substancje chemiczne stanowi zauważalny problem dla wielu grup zawodowych w rolnictwie, przemyśle oraz w sektorze usług. Ocena zawodowego narażenia dermalnego jest jednym z elementów oceny ryzyka związanego ze stosowaniem czynników chemicznych w pracy. Jest ona bardzo istotna z uwagi na skutki tego narażenia, które mogą mieć charakter miejscowy i/lub układowy. Celem artykułu jest przedstawienie głównych założeń dotyczących oceny narażenia dermalnego na substancje chemiczne. W artykule omówiono mechanizmy wchłaniania przez skórę oraz czynniki wpływające na dermalną absorpcję substancji chemicznych. Przedstawiono definicję narażenia dermalnego oraz zasady klasyfikacji i oznakowania substancji wchłanianych przez skórę. Zaprezentowano także zasady i metody pomiaru niezbędne do oceny zawodowego narażenia dermalnego.
Dermal occupational exposure to harmful chemical substances is a significant problem for many employees in agriculture, industry and services. Assessment of dermal exposure is an element of an assessment of occupational exposure to chemical substances. This assessment is important because dermal contamination can induce local and/or system responses. The aim of this article is to draw attention to the principles of assessing dermal exposure. It discusses skin absorption, some factors that influence dermal exposure and absorption, a definition of dermal exposure, and regulations of classification and notification. This article also provides information on the principles and methods of measuring dermal exposure in the workplace.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2007, 11; 14-17
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drgania i hałas w pojazdach drogowych
Vibration and noise in road vehicles
Autorzy:
Kowalski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/180385.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
hałas
drgania
badania
narażenie na hałas
narażenie na drgania
noise
vibrations
testings
exposure to noise
Opis:
W artykule przedstawiono ocenę drgań mechanicznych i hałasu działających na kierowców różnych pojazdów drogowych. Oceny dokonano na podstawie wyników przeprowadzonych badań terenowych. Badania na wybranych stanowiskach pracy wykazały porównywalne narażenia pochodzące od drgań działających przez kończyny górne i od drgań działających w sposób ogólny. W większości przypadków zarejestrowane poziomy hałasu były poniżej wartości dopuszczalnej (NDN). Mimo że drgania jak i hałas nie przekraczały wartości dopuszczalnych, pracownicy uskarżali się na dolegliwości związane z działaniem czynników wibroakustycznych. Metody oceny podane w odpowiednich normach nie pozwalają przy określaniu ryzyka zawodowego na uwzględnienie łącznego oddziaływania drgań i hałasu występujących jednocześnie.
This article presents an evaluation of mechanical vibration and noise that affect drivers of various road vehicles. This evaluation has been developed on the basis of the results of field investigations. Studies at selected workstations showed that hazards caused by hand-arm and whole-body vibration were comparable. In most cases noise was under the limit value (maximum admissible intensity of an agent harmful to health in the working environment). Although vibration or noise did not exceed limit values, workers complained of diseases related to vibroacoustic agents. Standard methods do not make it possible to evaluate the risk of vibration and noise diseases caused by the combined influence of vibrations and noise which exist simultaneously.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2007, 5; 10-13
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ przygotowania marchwi do spożycia na stężenie metali ciężkich w konsumowanym produkcie
Effect of preparation of carrots for consumption and content of heavy metals in the product consumed
Autorzy:
Gut, Klaudia
Marchwińska-Wyrwał, Ewa
Rogala, Danuta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943499.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
narażenie
metale ciężkie
zarządzanie ryzykiem zdrowotnym
Opis:
Wprowadzenie. Metale ciężkie są częstym zanieczyszczeniem środowiska. Zdolność do kumulacji oraz mobilność metali ciężkich w środowisku powoduje, że ich ponadnormatywne stężenia mogą być oznaczane w produktach żywnościowych. Spożywanie marchwi, która wykazuje skłonność do pobierania i kumulacji metali ciężkich w korzeniu spichrzowym może być istotnym źródłem narażenia człowieka na te pierwiastki. Celem pracy była analiza pod kątem zanieczyszczenia metalami ciężkimi marchwi pochodzącej z różnych punktów sprzedaży w zależności od sposobu przygotowywania jej do spożycia. Materiał i metody. Materiał do badań stanowiło 10 prób marchwi dostępnej w sprzedaży na terenie województwa śląskiego. Przy użyciu spektrometru bezpłomieniowej absorpcji atomowej z atomizacją elektrotermiczną (ETAAS) określono występowanie ołowiu (Pb), kadmu (Cd) oraz cynku (Zn) w próbach takich jak: sok, marchew obrana gotowana, marchew obrana surowa, marchew cała świeża, a także w częściach niekonsumowanych przez człowieka (wytłoki z soku, obierzyny). Wyniki. Marchew uprawiana na glebach zanieczyszczonych jest istotnym źródłem metali ciężkich w diecie. Największe ryzyko dla zdrowia spośród analizowanych pierwiastków stanowi kadm. Badania wykazały, że sposób przygotowania marchwi do konsumpcji ma wpływ na wielkość narażenia drogą pokarmową na kadm oraz cynk. Wnioski. Miejsce zakupu, niezależnie od charakteru i rozmiaru jednostki handlowej, nie stanowi identyfikacji wielkości narażenia konsumenta na metale ciężkie. Ze względu na wykazaną zależność zawartości metali, zwłaszcza kadmu, od sposobu przygotowania marchwi do konsumpcji wydaje się istotne upowszechnienie tej wiedzy i jej wykorzystanie w indywidualnym zarządzaniu ryzykiem zdrowotnym.
Introduction. Heavy metals are a common environmental pollution. Due to their capability for accumulation and mobility in the environment, their excessive concentrations may be detected in food products. The consumption of carrots, which show the tendency to absorb and accumulate heavy metals in their storage roots, may be an important source of exposure to these elements. Objective. The aim of the study was analysis of carrots at different points of sale from the aspect of their contamination by heavy metals, and according to the method of preparation of carrots for consumption. Material and method. The research material consisted of 10 samples of carrots available for sale in the Upper Silesia Region. Using Electrothermal Atomic Absorption Spectrometry, the content of Pb, Cd and Zn were determined in samples such as: juice, peeled cooked carrot, raw peeled carrots, whole fresh carrots, as well as in the parts of carrots which are not consumed by humans (pomace from juice, peelings). Results. Carrots grown on contaminated soils are an important source of heavy metals in the diet. Among the analyzed elements, cadmium creates the highest health risk. Studies have shown that the method of preparing carrots for consumption affects the magnitude of exposure to cadmium and zinc by alimentary route. Conclusions. The place of purchase, regardless of the type and size of a trading unit, does not mean identification of the level of exposure. Considering the demonstrated relationship between the content of metals, particularly cadmium, and the method of preparation of carrots for consumption, it seems important to spread this knowledge and use it in the management of individual health risk.
Źródło:
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu; 2017, 23(52), 4
2083-4543
Pojawia się w:
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Narażenie na kadm konsumentów warzyw korzeniowych uprawianych na zanieczyszczonych glebach województwa śląskiego
Exposure to cadmium among consumers of root vegetables cultivated in contaminated soils in Upper Silesia, Poland
Autorzy:
Gut, Klaudia
Rogala, Danuta
Marchwińska-Wyrwał, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943491.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
narażenie
kadm
metale ciężkie
zarządzanie ryzykiem zdrowotnym
Opis:
Wprowadzenie. Kadm jest istotnym środowiskowym czynnikiem ryzyka zdrowotnego mieszkańców Górnego Śląska. W związku z uprawą roślin jadalnych na często zanieczyszczonej kadmem glebie pól uprawnych, ogrodów przydomowych i ogródków działkowych województwa śląskiego problem narażenia mieszkańców tego regionu na kadm jest wciąż aktualny. Cel pracy. Celem pracy była ocena narażenia na kadm mieszkańców centralnej części województwa śląskiego konsumujących warzywa korzeniowe pochodzące z lokalnych upraw. Materiał i metody. Materiał do badań stanowiły 54 próbki gleb i 70 próbek warzyw z 7 wybranych miast na prawach powiatu i 2 gmin województwa śląskiego. Spośród warzyw badano próbki marchwi, pietruszki oraz selera, natomiast próbki gleby pochodziły z rodzinnych ogrodów działkowych (ROD), pól uprawnych i ogrodów przydomowych. Zawartość kadmu (Cd) w próbkach oznaczono metodą bezpłomieniowej absorpcji atomowej (ETAAS) oraz techniką atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem w plazmie indukowanej (ICP-OES), a następnie dokonano szacunkowej oceny narażenia na kadm konsumentów lokalnie uprawianych warzyw. Wyniki. Średnia zawartość kadmu w badanych glebach wyniosła 4,8 mg/kg świeżej masy (dalej: św.m.), co stanowi 160% najwyższej dopuszczalnej wartości. Najwyższe średnie stężenia tego pierwiastka zostały wykazane w próbkach gleb z rodzinnych ogródków działkowych (ROD) znajdujących się w Chorzowie (15,2 mg/kg suchej masy – dalej: s.m.). W przypadku aż 66 spośród 70 badanych próbek warzyw stwierdzono przekroczenie najwyższego dopuszczalnego stężenia kadmu. Wnioski. Zawartość kadmu w większości badanych prób gleb oraz warzyw korzeniowych, pobranych z terenów uprawnych województwa śląskiego przekraczała maksymalne dopuszczalne stężenia i wskazuje na potencjalne zagrożenie zdrowia konsumentów roślin jadalnych uprawianych lokalnie.
Introduction. Cadmium is an important environmental health risk factor for inhabitants of the Upper Silesia, Poland. Due to the cultivation of food crops in cadmium-contaminated soils of agricultural fields, home gardens and allotment gardens in the Silesian Region, the problem of exposure to cadmium is still valid among the inhabitants of this region. The aim of the study was to assess the impact of cadmium on the residents of the central part of the Silesian province, who consume root vegetables from local crops. Materials and method. The study material consisted of 54 soil samples and 70 vegetable samples from 7 selected cities with district status and 2 communes in the Silesian Region. The vegetable samples tested were carrot, parsley and celery, while the soil samples were collected from allotment gardens, home gardens and agricultural fields. The cadmium content was determined by Electrothermal Atomic Absorption (ETAAS), and estimation was made of consumer exposure to Cd in the locally grown vegetables. Results. The average cadmium content in the soils was 4.8 mg / kg d.m., which is 160% of the highest acceptable value. The highest average Cd concentrations were found in soil samples collected from allotment gardens located in Chorzów (15.2 mg / kg d.m). The maximum allowable concentrations of cadmium was exceeded in 66 of 70 vegetables samples. Conclusions. The cadmium content in most of the tested soil and root vegetables samples taken from the cultivable area of the Silesian Region exceeded the maximum acceptable concentrations, and indicates a potential health risk when considering the consumption of food crops cultivated locally.
Źródło:
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu; 2017, 23(52), 4
2083-4543
Pojawia się w:
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ksylen – mieszanina izomerów
Xylene (all isomers)
Autorzy:
Ligocka, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137769.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
ksylen
działanie toksyczne
narażenie zawodowe
xylene
toxicity
Opis:
Nazwa ksylen obejmuje wszystkie izomery ksylenu: orto-, meta- i para-. Produkt techniczny zawiera mieszaninę izomerów ksylenu oraz zwykle również etylobenzen, a jej skład jest zmienny i zależy od sposobu jej otrzymywania. W mieszaninie najwięcej jest m-ksylenu (44 ÷ 70%), natomiast p-ksylen i o-ksylen występują w ilości po około 20%, a etylobenzen stanowi 6 ÷ 10%. Ksylen jest otrzymywany podczas katalitycznej rafinacji ropy naftowej, powstaje też jako produkt uboczny pirolizy cięższych frakcji benzyny. Najwięcej produkowanego ksylenu zużywa się do wzbogacania paliw (zawartość 10 ÷ 22%). Stosowany jest on też jako rozpuszczalnik farb, lakierów, klejów, powłok, żywic alkilowych, środków ochrony roślin (zawartość w preparatach 0,5 ÷ 99%), w syntezie organicznej oraz jako środek czyszczący i odtłuszczający. U ludzi narażanych na ksylen o dużym stężeniu występują głównie objawy działania na ośrodkowy układ nerwowy (zaburzenia równowagi, wydłużenie czasu reakcji prostej i zmniejszenie sprawności manualnych) oraz objawy działania drażniącego na błony śluzowe oczu i dróg oddechowych. Nie ma danych na temat działania przewlekłego ksylenu oraz badań epidemiologicznych ludzi narażonych tylko na ksylen. W warunkach przemysłowych narażenie na ksylen występuje głównie drogą inhalacyjną. Retencja wszystkich izomerów ksylenu jest taka sama i wynosi około 60%, a 95% wchłoniętego ksylenu ulega przemianom metabolicznym, głównie do kwasów metylohipurowych, które są wydalane z moczem. Z powietrzem wydychanym wydala się 5% ksylenu w postaci niezmienionej. Na podstawie wyników badań toksyczności ostrej i przewlekłej ksylenu u zwierząt wykazano względnie małą toksyczność związku, który nie wykazuje działania mutagennego ani rakotwórczego. Za podstawę zaproponowania wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ksylenu przyjęto wyniki badań u ludzi narażanych na ksylen w warunkach kontrolowanych. U ludzi narażanych na ksylen o stężeniu 435 mg/m3 obserwowano zmiany w funkcjach ośrodkowego układu nerwowego mierzone zaburzeniem czasu reakcji prostej i czasu reakcji z wyborem (LOAEL). Do obliczenia wartości NDS zastosowano współczynnik związany z różnicą wrażliwości osobniczej oraz współczynnik wynikający z zastosowania wartości LOAEL zamiast wartości NOAEL. Proponuje się przyjęcie stężenia 100 mg/m3 ksylenu za jego wartość NDS, co powinno zabezpieczyć pracowników przed możliwością wystąpienia szkodliwych skutków działania związku na ośrodkowy układ nerwowy. Proponuje się także oznakowanie substancji literami „Sk” ze względu na możliwość jej wchłaniania przez skórę oraz literą „I” ze względu na działanie drażniące ksylenu. Nie ustala się wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) ksylenu ze względu na to, że skutki jego działania drażniącego występują po narażeniu na związek o znacznie większych stężeniach niż wynika to z wyliczeń, w których uwzględniono wartości RD50. Proponuje się przyjąć wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) równą 1,4 g kwasów metylohipurowych/g kreatyniny lub litr moczu o średniej gęstości 1,024.
Xylene occurs in three isomeric forms: ortho, meta, and para. Commercial xylene is a mixture of the three isomers with m-xylene usually the principal component. There is no difference in the toxicity of the individual isomers. Liquid xylene is absorbed through intact human skin. However inhalation is the main way of occupational exposure to xylene. The available data do not provide evidence for the carcinogenicity of xylenes in humans. In experiment on mice RD50 for xylenes was about 10 000 mg/m3. In human volunteers exposed 4 h to 435 mg/m3 xylene impairment of performance on tests of memory and reaction time was observed (LOAEL). According to the above, the MAC-STEL of 100 mg/m3 and the skin (Sk) and irritation (I) notation is recommended. The measurement of total methylhippuric acids in urine collected at the end of shift is recommended. The BEI value is 1.4 g/g creatinine or 1 l of urine of density 1.024g/cm3.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2007, 4 (54); 139-165
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies