Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""arsenic"" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 101
Tytuł:
Selenite restores Pax6 expression in neuronal cells of chronically arsenic-exposed Golden Syrian hamsters
Autorzy:
Aguirre-Vázquez, Alain
Sampayo-Reyes, Adriana
González-Escalante, Laura
Hernández, Alba
Marcos, Ricard
Castorena-Torres, Fabiola
Lozano-Garza, Gerardo
Taméz-Guerra, Reyes
Bermúdez de León, Mario
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1038549.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Biochemiczne
Tematy:
arsenic
selenite
α-tocopherol
neuronal cells
hamster
Opis:
Arsenic is a worldwide environmental pollutant that generates public health concerns. Various types of cancers and other diseases, including neurological disorders, have been associated with human consumption of arsenic in drinking water. At the molecular level, arsenic and its metabolites have the capacity to provoke genome instability, causing altered expression of genes. One such target of arsenic is the Pax6 gene that encodes a transcription factor in neuronal cells. The aim of this study was to evaluate the effect of two antioxidants, α-tocopheryl succinate (α-TOS) and sodium selenite, on Pax6 gene expression levels in the forebrain and cerebellum of Golden Syrian hamsters chronically exposed to arsenic in drinking water. Animals were divided into six groups. Using quantitative real-time reverse transcriptase (RT)-PCR analysis, we confirmed that arsenic downregulates Pax6 expression in nervous tissues by 53 ± 21% and 32 ± 7% in the forebrain and cerebellum, respectively. In the presence of arsenic, treatment with α-TOS did not modify Pax6 expression in nervous tissues; however, sodium selenite completely restored Pax6 expression in the arsenic-exposed hamster forebrain, but not the cerebellum. Although our results suggest the use of selenite to restore the expression of a neuronal gene in arsenic-exposed animals, its use and efficacy in the human population require further studies.
Źródło:
Acta Biochimica Polonica; 2017, 64, 4; 635-639
0001-527X
Pojawia się w:
Acta Biochimica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dual Application of Al-Kheriat of Removal of Arsenic from Aqueous Solution and Acting as Rodenticide
Autorzy:
Al-Jendeel, Haider Abdulkareem
Rasheed, Hala Abdulkareem
Ahmedzeki, Nada Sadoon
Alhassani, Maha Hadi
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24201659.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
arsenic
biosorbent
rodenticide
green process
Al-Kheriat
liver enzyme
Opis:
Arsenic is a prevalent and pervasive environmental contaminant with varied amounts in drinking water. Arsenic exposure causes cancer, cardiovascular, liver, nerve, and ophthalmic diseases. The current study aimed to find the best conditions for eliminating arsenic from simulated wastewater and their effect on biomarkers of hepatic in mice. Adsorption tests including pH, contact duration, Al-kheriat dosage, and arsenic concentrations were evaluated. Seventy-two healthy albino mice (male) were accidentally allocated into nine groups (n = 8), the first group was considered as healthy control, the second group (AL-Kheriat), and other groups received AL-Kheriat and arsenic 25, 50, 75, 100, 125, 150 and 175 mg/kg, respectively. Next 10 days, the following were examined: LD50 level, ALP (alkaline phosphatase), ALT (alanine aminotransferase), and AST (aspartate aminotransferase), besides the histological condition of the liver. The results showed that the best time for arsenic removal was 4 hours, pH 8, Alkheriat dose 1 gram, and 50 ppm of pollutants. The level of alkaline phosphatase ALP, alanine transaminase ALT, and aspartate transaminase AST was increased to 150.96 (U/L), 143.1(U/L), and 32.8(U/L), respectively, in Al-Khriet and arsenic exposed population than the healthy control group, When the appropriate dose of Al-Khriet and arsenic mixture is used, it can aid in the selection of a safe way of disposing of the adsorbed residue. Additionally, it can serve as a low-cost rodent pesticide, increasing the commercial viability of this removal strategy.
Źródło:
Journal of Ecological Engineering; 2023, 24, 4; 16--26
2299-8993
Pojawia się w:
Journal of Ecological Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badanie struktury zmienności zasobności pierwiastków towarzyszących (As, Co, Pb) w złożu Cu-Ag Lgom (Kopalnia Rudna): konieczne, przydatne czy zbędne?
Study of variability structure of accumulation index of accompanying elements (As, Co, Pb) in the Cu-Ag deposits (Lgom, Rudna mine):essential, useful or needless?
Autorzy:
Auguścik, J.
Mucha, J.
Wasilewska-Błaszczyk, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/169759.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
semiwariogram
geostatystyka
arsen
kobalt
ołów
złoże Cu-Ag
semivariogram
geostatistics
arsenic
cobalt
lead
Cu-Ag deposit
Opis:
W artykule przedstawiono wynik badania struktury zmienności zasobności pierwiastków towarzyszących złożom Cu-Ag LGOM. Wskazano na trudności w jej badaniu spowodowane nieciągłością występowania podwyższonych zawartości pierwiastków, ich skrajnie dużą zmiennością. Opis struktury zmienności w ujęciu geostatystyczym jest wysoce przydatny z punktu widzenia wiarygodnego odwzorowania rozmieszczania zasobności tych pierwiastków, a w szczególności dla celów wykrywania i eliminowania ze zbiorów danych wartości anomalnych maskujących nielosową strukturę ich zmienności. Stwierdzono umiarkowany dla zasobności ołowiu i wyraźny dla arsenu i kobaltu udział składnika nielosowego w ich strukturze zmienności, ujawniający się do odległości od 0,5 do 1km. W przypadku zasobności kobaltu i ołowiu ujawniono słabą kierunkową zmienność, natomiast zmienność arsenu jest izotropowa. Geostatystyczna procedura krigingu poligonowego wykazała, że oszacowania średnich zasobności Co, Pb i As cechują się wielokrotnie niższą dokładnością oszacowania w stosunku do oszacowań Cu i Ag. Uwzględnienie w procedurze krigingu informacji o dość wyraźnej anizotropii zmienności zasobności ołowiu i kobaltu nie prowadzi do zauważalnego obniżenia wartości prognozowanych błędów oszacowań co upoważnia do stosowania prostszego, izotropowego modelu struktury ich zmienności.
The paper presents result of study of the variability structure of the elements accompanying Cu-Ag LGOM deposits. Difficulties of this study are related to the discontinuity caused by the presence of elevated contents of elements, their extremely high variability and the occurrence of anomalous values. Description of the variability structure in geostatistical terms is highly useful from the perspective of reliability of mapping of these elements, in particular for detecting and eliminating of anomalous value from the data sets masking non-random structure of their variability. It was stated moderate for accumulation index of lead and evident for accumulation index of arsenic and cobalt participation of non-random component in they variability structure, revealing to the distance from 0.5 to 1km. In the case of accumulation index of cobalt and lead week directional variability is observed and the arsenic variability is practically isotropic. Polygonal kriging estimation of the average accumulation index of Co, Pb and As, are characterized by multiple lower accuracy of estimates with respect to Cu and Ag. Taking into account in the kriging information about quite evident anisotropy of lead and cobalt accumulation index has not resulted in a reduction of the kriging estimation errors. In geological-mining practice, can be assumed simpler, isotropic model of variability structure of these elements.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2016, 57, 3; 36-43
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trend of arsenic pollution and subsequent bioaccumulation in Oryza sativa and Corchorus capsularis in Bengal Delta
Autorzy:
Bhattacharya, S.
Guha, G.
Gupta, K.
Chattopadhyay, D.
Mukhopadhyay, A.
Ghosh, U.C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/10831.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Przedsiębiorstwo Wydawnictw Naukowych Darwin / Scientific Publishing House DARWIN
Tematy:
trend
arsenic pollution
bioaccumulation
rice
Oryza sativa
jute
Corchorus capsularis
Bengal Delta zob.Ganges Delta
Ganges River
Ganges Delta
Opis:
Oryza sativa Linn. (rice) and Corchorus capsularis Linn. (jute) are the two major crops of the Bengal basin. Both rice and jute are generally grown in submerged flooded conditions, where arsenic bioavailability is high in soil. The consumers of the edible parts from both plants therefore face an inevitable source of exposure to arsenic, with consequent accumulation and toxicity. The objective of the study was to observe the in-vivo temporal variation of arsenic bioaccumulation in the different parts of O. sativa and C. capsularis. Rice plant specimens (Aman rice, Ratna variety) of different age groups (1, 2 and 3 months old) were analyzed in HG-AAS for absorbed arsenic content in different parts. The accumulation of arsenic remained significantly high in the initial phase of growth, but decreased with time. Amount of arsenic bioaccumulation followed the decreasing order: root > basal stem > median stem > apical stem > leaves > grains in all the three age groups of the rice plant samples. C. capsularis followed a trend of arsenic bioaccumulation similar to O. sativa. O. sativa had more accumulation potential than C. capsularis, but C. capsularis showed much higher efficiency of arsenic translocation in the above ground parts. This is the first ever report of time-dependent decrease in arsenic bioaccumulation in O. sativa and C. capsularis. The contamination level can reach the grain part in significant amount and can cause health hazards in more severely arsenic affected areas. Intensive investigation on a complete food chain is urgently needed in the arsenic contaminated zones for further risk assessments.
Źródło:
International Letters of Natural Sciences; 2014, 16
2300-9675
Pojawia się w:
International Letters of Natural Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Environmental, economic and health perspectives of arsenic toxicity in Bengal Delta
Autorzy:
Bhattacharya, Sayan
Ghosh, Uday Chand
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1194026.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Przedsiębiorstwo Wydawnictw Naukowych Darwin / Scientific Publishing House DARWIN
Tematy:
Arsenic
Bengal Delta
Bioaccumulation Groundwater
Phytoremediation
Toxicity
Opis:
Arsenic is a metalloid of great environmental concern because of its highly toxic nature and wide abundance. Arsenic contamination in groundwater has been reported in Bangladesh, India, China, Taiwan, Vietnam, USA, Argentina, Chile and Mexico. The clinical symptoms of arsenic toxicity in human body include skin itching to sun rays, burning and watering of the eyes, weight loss, loss of appetite, weakness, fatigue, limited physical activities and working capacities, chronic respiratory problems, moderate to severe anemia etc. The Bengal basin is regarded to be the most acutely arsenic infested geological province in the world. Heavy withdrawal of groundwater for fulfilling the needs of the increasing population in Bengal Basin resulted in increased arsenic level in the groundwater. Mobilization of arsenic in Bengal delta is further interfered by microbial activities and interactions. Different microbial strains have been isolated from Bengal Delta which can tolerate, transform and resist arsenic. The use of arsenic contaminated groundwater for irrigation purpose in crop fields elevates arsenic concentration in surface soil and in the plants grown in these areas. Several plant species have been studied for their ability to accumulate arsenic in the Bengal Delta. Rice is generally grown in submerged flooded condition, where arsenic bioavailability is high in soil. As arsenic species are very much toxic to plants and can execute oxidative stresses, they can also affect the overall production of rice and other vegetables, and can affect the agricultural and economic development of Bengal Basin. Cattle population also consume arsenic infested water in those areas and usually eat edible plants contaminated with arsenic, which, in turn, can further increase the toxicity level in their bodies and also can increase the arsenic bioaccumulation in meat and milk. In the rural areas of the Bengal Delta, arsenic contamination raised a number of social problems which are continuously weakening the structural integrity of rural society. Uses of phytoremediation and microbial remediation technologies, rainwater harvesting, use of arsenic resistant plant varieties for cultivation are some sustainable methods which can be applied for arsenic remediation. Besides, nano-agglomerates of mixed oxides have been synthesized and successfully employed for arsenic removal from aqueous solutions. Intensive investigation on a complete food chain is urgently needed in the arsenic contaminated zones, which should be our priority in future researches.
Źródło:
World Scientific News; 2015, 10; 59-87
2392-2192
Pojawia się w:
World Scientific News
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Występowanie wybranych pierwiastków szkodliwych w polskim węglu brunatnym
Selected harmful elements in Polish lignite
Autorzy:
Bielowicz, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216626.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
węgiel brunatny
pierwiastki toksyczne
ołów
kadm
rtęć
arsen
lignite
toxic elements
lead
cadmium
mercury
arsenic
Opis:
W węglu brunatnym z polskich złóż występują liczne pierwiastki rzadkie, śladowe i rozproszone, z których część może wywierać niekorzystny wpływ na środowisko naturalne oraz człowieka. Jednak pierwiastki te w większości nie osiągają koncentracji szkodliwych w analizowanym węglu. W pracy zbadano zawartości wybranych pierwiastków szkodliwych w każdym stężeniu i pierwiastków szkodliwych w większym stężeniu. Analizowano udział tych elementów zarówno w próbkach węgla brunatnego, jak i popiołach tego surowca uzyskanych metodą powolnego spalania. Do pierwiastków toksycznych w każdym stężeniu zaliczono Pb, Hg, Cd, Be, As, a w większym stężeniu: Zn, Se, Sb, Cu, Mn. Pierwiastki śladowe oznaczano metodą instrumentalnej neutronowej analizy aktywacyjnej (INAA), ICPMS-Mikrofala i ICP-OES. Ze względu na brak norm określających dopuszczalną zawartość pierwiastków szkodliwych w węglu brunatnym oparto się na porównywaniu oznaczonej zawartości z dopuszczalnymi dziennymi dawkami dla ludzi i dopuszczalnej zawartości tych pierwiastków w glebach oraz w wodach. Zawartość Hg, Pb, As i Cd w badanym węglu brunatnym jest nieduża, a ich stężenia osiągają maksymalnie: Hg do 2,6 ppm, Pb do 26,22 ppm, As do 19,72 ppm i Cd do 17,76 ppm. Podane koncentracje są bardzo małe w porównaniu do granicznych dopuszczalnych wartości w glebach. Wyjątek stanowi średnia zawartość rtęci w złożu Adamów. Zawartość pierwiastków toksycznych w popiołach jest wyższa w porównaniu z węglem surowym, co świadczy, że składniki te związane są z substancją mineralną węgla. Zawartość innych oznaczonych pierwiastków śladowych (Sb, Zn, Mn i Cu) w badanym węglu jest również nieduża i nie stanowi zagrożenia dla środowiska naturalnego. Jednocześnie pierwiastki takie jak Mn, Pb i Cu mają małą lotność, przez co obserwuje się ich koncentrację w popiele po spaleniu węgla. Z drugiej strony takie pierwiastki jak Cd i Hg ze względu na swoją wysoką lotność ulatniają się w trakcie spalania wraz ze spalinami i dlatego ich zawartość w popiele jest niższa niż w węglu.
Lignite from Polish deposits includes numerous rare elements, trace elements and dispersed elements, some of which may have a negative impact on the environment and human health. However, these elements usually do not reach harmful concentration within analyzed coal. This study examined the content of selected elements harmful at each concentration, and elements harmful at higher concentrations. The analysis included the samples of lignite and ash produced during the combustion of coal. Elements toxic at each concentration included: Pb, Hg, Cd, Be and As, while elements toxic at higher concentrations were: Zn, Se, Sb, Cu and Mn. Trace elements were determined though the use of instrumental neutron activation analysis (INAA), inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) and inductively coupled plasma optical emission spectrometry (ICP-OES). Due to the lack of standards defining the permissible content of harmful elements in lignite, the examination was based on a comparison of the observed content with acceptable daily intake for humans and maximum permissible levels of these elements in soils and waters. Within the tested lignite, Hg, Pb, As and Cd content is low, while their concentration reaches a maximum of up to 2.6 ppm Hg, 26.22 ppm Pb, 19.72 ppm As and 17.76 ppm Cd. These concentrations are very small compared to the maximum permissible levels in soils. The exception is the average mercury content in the “Adamów” lignite deposit. The content of toxic elements in ash is higher than in the raw coal, suggesting that they are related to the mineral matter of coal. At the same time elements like Mn, Pb and Cu have low volatility, which is responsible for their concentration in the ash after combustion of coal. On the other hand, elements like Cd and Hg evaporate during combustion together with flue gas due to their high volatility, and therefore their content in ash is lower than their content in coal. The content of other trace elements (Sb, Zn, Mn and Cu) is also low in lignite and does not pose a threat to the environment.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2013, 29, 3; 47-59
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie PIX 112 do usuwania jonów arsenu z wody podziemnej w procesie koagulacji powierzchniowej w złożu filtru piaskowo-piroluzytowego
Application of PIX 112 to arsenic removal from groundwater by surface coagulation in the quartz sand-pyrolusite filter media
Autorzy:
Bray, R. T.
Fitobór, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/237339.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
oczyszczanie wody
woda podziemna
arsen
koagulacja
filtracja
water treatment
groundwater
arsenic
coagulation
filtration
Opis:
Przedstawiono wyniki badań technologicznych nad usuwaniem jonów arsenu z wody podziemnej z zastosowaniem procesu współstrącania związkami żelaza w układzie filtracji pospiesznej. Woda podziemna wykorzystana w badaniach zawierała około 40 mgAs/m3, 0,3 gFe/m3 oraz 0,09 gMn/m3. Technologia oczyszczania wody polegała na dawkowaniu koagulantu żelazowego do ujmowanej wody, jej napowietrzaniu (mieszaniu) oraz filtracji przez złoże z piasku kwarcowego i piroluzytu. Jako koagulant zastosowano PIX 112, będący wodnym roztworem siarczanu żelaza(III). Badania przeprowadzone w skali pilotowej wykazały, że koagulacja powierzchniowa jonami żelaza(III) pozwoliła na skuteczne usunięcie jonów arsenu do ilości dopuszczalnej w wodzie przeznaczonej do spożycia (<10 mgAs/m3) już przy niewielkich dawkach koagulantu wynoszących około 2,0 gFe/m3. Łącznie z arsenem usuwane były z wody również związki żelaza, zarówno naturalnie występujące w oczyszczanej wodzie, jak i dawkowane do niej w postaci koagulantu. Zastosowanie w złożu filtracyjnym warstwy piroluzytu pozwoliło ponadto na skuteczne usuniecie z wody także związków manganu. Eksploatacyjne układu technicznego w pełni potwierdziła wyniki uzyskane w badaniach pilotowych. W szczególności uzyskano jeszcze większą skuteczność usuwania jonów arsenu (do <6,0 mgAs/m3), przy mniejszych dawkach koagulantu niż w badaniach pilotowych.
Results of technological studies on arsenic removal from natural groundwater using iron co-precipitation in a rapid filtration system were presented. The groundwater used in the research contained approximately 40 mgAs/m3, 0.3 gFe/m3 and 0.09 gMn/m3. Purification system relied on the iron coagulant dosing, water aeration/mixing and filtration through the quartz sand and pyrolusite bed. Solution of iron(III) sulfate, i.e. PIX 112 was applied as a coagulation agent. Pilot scale research demonstrated that surface coagulation with iron(III) ions enabled effective arsenic removal to the level complying with the quality standards for water intended for human consumption (<10 mgAs/m3) even with relatively small coagulant doses of approximately 2.0 gFe/m3. Alongside arsenic, iron compounds were removed, both those naturally occurring in the treated water and those dosed as a coagulant. Moreover, the pyrolusite layer in the filter bed enabled effective manganese removal from water. Full technical scale experiments clearly confirmed the results obtained during the pilot phase. In particular, even higher effectiveness of arsenic removal of up to less than 6.0 mgAs/m3 was obtained with lower coagulant doses than those applied in the pilot studies.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2016, 38, 2; 45-48
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Influence of arsenic on selected biochemical blood parameters in rats fed diet with different fat and protein content
Autorzy:
Bronkowska, M.
Lozna, K.
Figurska-Ciura, D.
Styczynska, M.
Orzel, D.
Biernat, J.
Troskiewicz, P.
Bogusz, J.
Waligora, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/874621.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
Tematy:
arsenic
selected parameter
biochemical parameter
blood parameter
rat
diet
fat content
protein content
Opis:
Background. Arsenic is widely distributed in the environment. The main routes of absorption of inorganic arsenic compounds are the lungs and the gastrointestinal tract. Arsenates both (III) and (V) are absorbed from the gastrointestinal tract in 55-95%, while the organic arsenic compounds in 75-85%. Arsenic poisoning leads to damage the activities and morphological changes in the stomach and intestines, causing the occurrence of nausea, vomiting and diarrhoea. Arsenic compounds may also be the cause of the development of certain cancers (lung, skin and liver). The first changes caused by arsenic poisoning usually remain unnoticed. Arsenic affects haematological and both lipid and carbohydrate metabolism. It also causes changes in the organs involved in metabolism, so biochemical parameters or enzymes activity are therefore a good indicator of poisoning changes. Objective. The aim of this study was to examine the influence of protein and fat content in diet on selected biochemical blood parameters in rats. Materials and Methods. Rats (11 groups n = 88) were fed with 5 types of diet: control, low-protein, high-protein, low- fat and high-fat. Animals received water without arsenic (control group) or water with 10 or 20 μg As/mL. Results. In animals fed a low protein diets, regardless of the dose of arsenic, it was a decreasing of total cholesterol, triglycerides, and glucose in serum observed, compared to the control group. In the groups fed with low-protein diet revealed a significantly less damage in the liver as compared to the control group. In animals fed high-protein diets and with varying addition of arsenic a significant higher concentration of various biochemical parameters were found, in comparison to the respective control groups. In animals fed the high protein diet and poisoned with 20 μg As/mL of the arsenic significantly higher liver damage were found, compared to control group. Conclusions. Symptoms of arsenic hepatotoxicity measured with enzyme activity were highest in the groups of animals fed with low-protein diet. The parameters of lipid and carbohydrate metabolism depended mostly on diet than the dose of arsenic.
Wprowadzenie. Arsen jest pierwiastkiem szeroko rozpowszechnionym w środowisku człowieka. Głównymi drogami wchłaniania nieorganicznych związków arsenu są płuca oraz przewód pokarmowy. Arseniany (III) i arseniany (V) wchłaniają się z przewodu pokarmowego z wysoką wydajnością rzędu 55-95%. Organiczne związki arsenu ulegają wchłanianiu z przewodu pokarmowego z wydajnością 75-85%. Zatrucia związkami arsenu prowadzą do uszkodzenia czynności oraz zmian morfologicznych w żołądku i jelitach, powodują wystąpienie nudności, wymiotów i biegunki. Związki arsenu mogą być również przyczyną rozwoju nowotworów (płuc, skóry i wątroby). Cel. Celem badań była ocena wpływu zawartości białka i tłuszczu w diecie szczurów na wybrane parametry biochemiczne krwi szczurów zatruwanych arsenem. Materiał i metody. Szczury (11 grup samców n=88) karmiono 5 rodzajami diet: kontrolną, nisko- i wysokobiałkową oraz nisko- i wysokotłuszczową, oraz zatruwano arsenem w ilości 10 i 20 μg/ml. Wyniki. U szczurów karmionych dietami niskobiałkowymi, niezależnie od dawki arsenu, stwierdzono tendencję do obniżania się stężenia cholesterolu ogółem, triglicerydów i glukozy w surowicy krwi w porównaniu do grupy kontrolnej. W grupach oxazwierząt, które spożywały dietę niskobiałkową wykazano istotnie statystycznie mniejsze uszkodzenie wątroby w porównaniu do grup kontrolnych. U zwierząt karmionych dietami wysokobiałkowymi oraz z różnym dodatkiem arsenu stwierdzono istotne statystycznie wyższe stężenie poszczególnych parametrów biochemicznych w porównaniu do odpowiednich grup kontrolnych. U zwierząt karmionych dietą wysokobiałkową zatruwanych arsenem w ilości 20 μg/ml wykazano istotnie większe uszkodzenie wątroby w porównaniu z grupą kontrolną. Wnioski. Objawy hepatotoksyczności arsenu mierzone aktywnością enzymów były największe w grupie zwierząt karmionych dietą niskobiałkową. Na parametry gospodarki lipidowej i węglowodanowej większy wpływ miała zastosowana dieta niż dawka arsenu.
Źródło:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2015, 66, 3
0035-7715
Pojawia się w:
Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polimorfizm genów kodujących białka naprawy DNA a zawodowe i środowiskowe narażenie na ołów, arsen i pestycydy
Polymorphism of genes encoding proteins of DNA repair vs. occupational and environmental exposure to lead, arsenic and pesticides
Autorzy:
Bukowski, Karol
Woźniak, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2162666.pdf
Data publikacji:
2018-03-09
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
polimorfizm genetyczny
arsen
pestycydy
ołów
uszkodzenia DNA
geny naprawy DNA
genetic polymorphism
arsenic
pesticides
lead
DNA damage
DNA repair genes
Opis:
Polimorfizm genetyczny wiąże się z występowaniem w populacji co najmniej 2 różnych alleli w danym locus z częstością większą niż 1%. Wyróżniamy m.in. polimorfizm pojedynczego nukleotydu (single nucleotide polymorphism – SNP) i polimorfizm zmiennej liczby powtórzeń tandemowych. Występowanie określonych polimorfizmów w genach kodujących enzymy naprawy DNA jest związane z szybkością i wydajnością naprawy DNA oraz może chronić lub narażać daną osobę na skutki działania określonego ksenobiotyku. Związki chemiczne takie, jak ołów, arsen i pestycydy odznaczają się dużą toksycznością. Opisano wiele różnych polimorfizmów genów kodujących enzymy naprawy DNA, które mają wpływ na skuteczność naprawy uszkodzeń DNA indukowanych przez te ksenobiotyki. W przypadku ołowiu zbadano wpływ polimorfizmów genów: APE1 (apurinic/apyrimidinic endonuclease 1 – endonukleaza miejsca apurynowego/apirymidynowego) (rs1130409), hOGG1 (human 8-oxoguanine glycosylase – glikozylaza 8-oksyguaniny) (rs1052133), XRCC1 (X-ray repair cross-complementing protein group 1 – białko biorące udział w naprawie DNA przez wycinanie zasad) (rs25487), XRCC1 (rs1799782) oraz XRCC3 (X-ray repair cross-complementing protein group 3 – białko biorące udział w naprawie DNA przez rekombinację homologiczną) (rs861539). Dla arsenu przedstawiono w niniejszej pracy wyniki badań dotyczących następujących polimorfizmów: ERCC2 (excision repair cross-complementing – białko biorące udział w naprawie DNA przez wycinanie nukleotydów) (rs13181), XRCC3 (rs861539), APE1 (rs1130409) oraz hOGG1 (rs1052133). W odniesieniu do pestycydów w pracy przedstawiono zarówno osobny, jak i łączny wpływ polimorfizmów genów takich, jak XRCC1 (rs1799782), hOGG1 (rs1052133), XRCC4 (X-ray repair cross-complementing protein group 4 – białko biorące udział w naprawie DNA przez łączenie końców niehomologicznych) (rs28360135) i genu kodującego enzym detoksykacyjny paraoksonazę PON1 (paraoxonase 1) (rs662). Med. Pr. 2018;69(2):225–235
Genetic polymorphism is associated with the occurrence of at least 2 different alleles in the locus with a frequency higher than 1% in the population. Among polymorphisms we can find single nucleotide polymorphism (SNP) and polymorphism of variable number of tandem repeats. The presence of certain polymorphisms in genes encoding DNA repair enzymes is associated with the speed and efficiency of DNA repair and can protect or expose humans to the effects provoked by xenobiotics. Chemicals, such as lead, arsenic pesticides are considered to exhibit strong toxicity. There are many different polymorphisms in genes encoding DNA repair enzymes, which determine the speed and efficiency of DNA damage repair induced by these xenobiotics. In the case of lead, the influence of various polymorphisms, such as APE1 (apurinic/apyrimidinic endonuclease 1) (rs1130409), hOGG1 (human 8-oxoguanine glycosylase) (rs1052133), XRCC1 (X-ray repair cross-complementing protein group 1) (rs25487), XRCC1 (rs1799782) and XRCC3 (X-ray repair cross-complementing protein group 3) (rs861539) were described. For arsenic polymorphisms, such as ERCC2 (excision repair cross-complementing) (rs13181), XRCC3 (rs861539), APE1 (rs1130409) and hOGG1 (rs1052133) were examined. As to pesticides, separate and combined effects of polymorphisms in genes encoding DNA repair enzymes, such as XRCC1 (rs1799782), hOGG1 (rs1052133), XRCC4 (X-ray repair cross-complementing protein group 4) (rs28360135) and the gene encoding the detoxification enzyme PON1 paraoxonase (rs662) were reported. Med Pr 2018;69(2):225–235
Źródło:
Medycyna Pracy; 2018, 69, 2; 225-235
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The use of definitive methods based on radiochemical neutron activation analysis for the determination of selenium and arsenic in materials used in proficiency testing
Autorzy:
Chajduk, E.
Polkowska-Motrenko, H.
Dybczyński, R. S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/147273.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Instytut Chemii i Techniki Jądrowej
Tematy:
selenium
arsenic
RNAA definitive methods
proficiency testing
Opis:
This article describes the use of two definitive methods for the determination of Se and As traces in biological materials intended for proficiency testing. Radiochemical neutron activation analysis (RNAA) definitive methods are based on reactor neutron activation with a very selective and quantitative post-irradiation separation of the indicator radionuclide by column chromatography, followed by γ-ray spectrometric measurement. Each of these methods has detection limit of the order of ng·g–1 or better, and yields accurate results. The expanded standard uncertainty for both methods is ca. 4%. Definitive RNAA methods were used for establishing assigned values for Se and As in materials employed in proficiency testing of “Plants” series.
Źródło:
Nukleonika; 2008, 53, suppl. 2; 49-54
0029-5922
1508-5791
Pojawia się w:
Nukleonika
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagrożenia cywilizacyjne – przegląd szkodliwych pierwiastków stosowanych w kosmetyce
Threat of civilization – a review of harmful metals and their salts in cosmetic
Autorzy:
Chrząstek, L.
Dondela, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/103583.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
szkodliwe pierwiastki
arsen
rtęć
miedź
glin
beryl
cynk
konserwanty
barwniki
środki zapachowe
harmful metals
arsenic
beryllium
zinc
preservatives
dyes
fragrances
Opis:
Cel. Celem niniejszego artykułu było zbadanie, w jaki sposób pierwiastki chemiczne w postaci metali ciężkich występujące w kosmetykach oddziaływają na skórę i urodę ciała. W tym celu przeprowadzono badania oparte na ankiecie własnej konstrukcji, w której udział wzięły panie w różnych przedziałach wiekowych. Wyraziły one swoje opinie na temat efektów ubocznych, jakich doznały po dłuższym stosowaniu preparatów kosmetycznych, zawierających w swym składzie znikome ilości metali ciężkich. Respondentki podczas wyboru kosmetyków nie do końca poinformowane zostały o składzie chemicznym, gdyż według ich wypowiedzi nie zwracały uwagi albo producent niezbyt czytelnie określił skład chemiczny tych kosmetyków na opakowaniu. Metodyka. Przeprowadzono ankietę, która miała na celu zbadanie, w jaki sposób stosowanie kosmetyków zawierających szkodliwe pierwiastki chemiczne wpływa na urodę ciała i zdrowie, oraz potwierdzenie bądź zaprzeczenie skuteczności działania tych kosmetyków na przykładzie osób biorących w niej udział. Wyniki i wnioski. Na podstawie wyników ankiety, którą przeprowadzono wśród losowo wybranych pięćdziesięciu kobiet, potwierdzono szkodliwe działanie niektórych kosmetyków podczas dłuższego okresu stosowania. Z badań wynika, że respondentki stosowały kosmetyki zawierające w swym składzie chemicznym metale ciężkie. Nie były to jednak groźne w skutkach działania niepożądane prowadzące do ciężkich chorób, lecz niewielkie zaczerwienienia, swędzenie skóry, wypryski, podrażnienia skórne, alergie, zapalenia skóry; skóra sygnalizowała, że zastosowano preparaty zawierające szkodliwe substancje.
The choice of cosmetics is influenced by many factors. Of these, particular importance is its chemical composition which, in order to meet the skin is expected to work. Today, more and more companies are cosmetic and pharmaceutical uses in his preparations not only natural ingredients, but many synthetic compounds and harmful chemical elements. For these elements, which are used in cosmetology include heavy metals, such as mercury, cadmium, lead, arsenic, aluminum, etc. Heavy metals and other toxic elements in milligram quantities, and some even in microgram toxic effects on the human body. Positive or negative effects of chemical elements on the skin is always the result of their penetration into the tissue. The aim of this study was to investigate how the chemical elements in the form of heavy metals found in cosmetics act on the skin and body beauty. To this end, a study based on a survey of his own design, which was attended by women in different age groups up to the age of fifty, inclusive. They expressed their opinions about the side effects, which suffered after long-term use of cosmetics containing in its composition negligible amounts of heavy metals.
Źródło:
Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa; 2014, T. 2; 49-67
2300-5343
Pojawia się w:
Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Występowanie podbiału pospolitego (Tussilago farfara L.) na terenie skażonym arsenem
Occurrence of coltsfoot (Tussilago farfara L.) on arsenic contaminated area
Autorzy:
Chyc, M. R.
Krzyżewska, I.
Tyński, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/340312.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Główny Instytut Górnictwa
Tematy:
zanieczyszczenie środowiska
zanieczyszczenie gleby
gleba
arsen
roślinność
podbiał pospolity
badanie
environmental contamination
soil contamination
soil
arsenic
vegetation
coltsfoot
test
Opis:
Zanieczyszczenie środowiska związkami arsenu to ogromny problem wynikający z wysokiej toksyczności tego pierwiastka. Źródłami zanieczyszczenia środowiska arsenem są: - procesy wydobywania i przetwarzania kopalin arsenu, - energetyka węglowa, - przemysł wydobywczy, - przemysł hutniczy, - przemysł metalurgiczny. Zanieczyszczenie gleby arsenem powoduje jego dalszą migrację do środowiska wodnego (wody powierzchniowe i podziemne) i organizmów żywych występujących na skażonym terenie. Obecnie stosowane są różne techniki oraz sposoby remediacji gleb, zapobiegające negatywnemu wpływowi arsenu na środowisko. W celu usunięcia arsenu z gleby stosowane są sorbenty (zeolity, komposty, tlenki żelaza), mikroorganizmy (bakterie, grzyby), a także organizmy roślinne, które charakteryzuje różna tolerancja zanieczyszczeń. Rośliny mogą pełnić rolę: - bioindykatorów zanieczyszczeń (biowskaźników), - hiperakumulatorów zanieczyszczeń, - stabilizatorów terenu. Celem przeprowadzonych badań było określenie relacji stężeniowych między skażoną glebą, a nadziemnymi (liście z ogonkami i nadziemne części kłącza) i podziemnymi (podziemne części kłącza i korzenie) częściami rośliny. Pozwoliło to na dokonanie właściwego doboru metody usuwania arsenu z gruntu. Zebrane próbki roślin pochodziły z terenu, gdzie zanieczyszczenie arsenem obejmowało szeroki zakres stężeń, wynoszący 15-196 mg∙kg-¹. Stężenie arsenu w częściach nadziemnych rośliny wynosiło 0,1-5,5 mg∙kg–¹, natomiast w częściach podziemnych zakres stężenia arsenu utrzymywał się w przedziale 0,4-12,4 mg∙kg–¹. W niniejszym artykule określono także współczynniki podziału arsenu między części nadziemne i podziemne roślin, jak również współczynniki fitoekstrakcji względem nadziemnych części podbiału pospolitego.
Environmental pollutions of arsenic compounds is a huge problem because of the high toxicity of this element. The sources of arsenic environmental pollution are the processes of extraction and treatment of arsenic minerals, coal mining, extractive and metallurgy industries. Soil contaminations lead to migration of arsenic into water (surface and groundwater) and living organisms present in the contaminated area. Currently, there are various techniques and methods remediation of soils in order to prevent any negative effect of arsenic on the environment. To remove the arsenic from the soil are used: sorbents (zeolites, composts, iron oxides), microorganisms (bacteria, fungi), as well as plant organisms which have a different tolerance of impurities. Plants can be used as bio-indicators of pollution (biomarkers), hyperaccumulators of impurities and stabilizers. The aim of the presented study was to investigate the relationship of concentration between the contaminated soil and shoots (leaf with petioles and aboveground elements of rhizome) and shoots (shoots of rhizomes and roots) of the plant, to select an appropriate method of removing arsenic from the soil. Plant samples were collected in area where the contaminations are included a wide range of arsenic concentrations from 15 up to 196 mg∙kg–¹. Concentrations of arsenic in aboveground parts of plant were 0,1-5,5 mg∙kg–¹, while in underground parts of the plant arsenic concentrations were 0,4-12,4 mg∙kg–¹. This paper determines the arsenic partition coefficients between the shoots and roots of plants and the phytoextraction coefficients of aboveground parts of coltsfoot.
Źródło:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2012, 4; 73-84
1643-7608
Pojawia się w:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Soil Pollution with Arsenic Versus the Concentration of Magnesium in Plants
Wpływ zanieczyszczenia gleby arsenem na zawartość magnezu w roślinach
Autorzy:
Ciećko, Z.
Najmowicz, T.
Wyszkowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388641.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
zanieczyszczenie arsenem
substancje neutralizujące
rośliny
zawartość magnezu
arsenic contamination
neutralizing substances
plants, magnesium content
Opis:
A study has been carried out in order to determine the effect of soil pollution with arsenic on the concentration of magnesium in plants. Soils under yellow lupine were contaminated with arsenic at the rates of 10, 20, 30 and 40 mg As kg–1 and those sown with maize, cocksfoot, spring barley and swedes received 25, 50, 75 and 100 mg As kg–1. The following substances were used to neutralize the effect of arsenic on plants: compost, lime, charcoal, loam and natural zeolite in the trials with maize and, additionally, synthetic zeolite in the experiments on cocksfoot and yellow lupine or peat, loam, pinewood bark, dolomite and synthetic zeolite in the trials with spring barley and swedes. The influence of increasing soil pollution with arsenic on the concentration of magnesium in particular organs of the test plants was varied. In general, the content of magnesium in plant parts tended to be positively correlated with the degree of soil contamination with arsenic. It also depended on the plant’s species and organ as well as the type of a neutralizing agent applied. Positive correlation was discovered for the roots and aboveground parts of maize, cocksfoot and yellow lupine as well as grain, straw and roots of spring barley. Changes in the magnesium levels caused by arsenic pollution were larger in the roots than in the aboveground parts of plants, especially in the case of spring barley. A decrease in the magnesium concentration in plant tissues caused by soil contamination with arsenic was noticed only in the roots and aboveground parts of swedes. The neutralizing substances produced the strongest positive effect on the content of magnesium in the aboveground parts of maize and roots of cocksfoot. With regard to the remaining plant species, this effect was much weaker.
Przeprowadzone badania wykonano w celu określenia wpływu zanieczyszczenia gleby arsenem na zawartość magnezu w roślinach. Zanieczyszczenie gleby arsenem w dawkach 10, 20, 30 i 40 mg As kg-1 gleby testowano na łubinie żółtym, a w ilości: 25, 50, 75 i 100 mg As kg-1 gleby na kukurydzy, kupkówce pospolitej, jęczmieniu jarym oraz brukwi pastewnej. Do neutralizacji oddziaływania kadmu na rośliny do gleby dodano: kompost, wapno, węgiel drzewny, ił i zeolit naturalny - w doświadczeniach z kukurydzą, te same materiały i zeolit syntetyczny - w badaniach z kupkówką i łubinem żółtym oraz torf, ił, korę sosnową, dolomit i zeolit syntetyczny w doświadczeniu z jęczmieniem i brukwią. Oddziaływanie wzrastającego zanieczyszczenia gleby arsenem na zawartość magnezu w poszczególnych organach testowanych roślin było zróżnicowane. Zawartość magnezu w roślinach była przeważnie dodatnio skorelowana z poziomem zanieczyszczenia gleby arsenem. Jego zawartość w roślinach zależała ponadto od gatunku rośliny, rozpatrywanego organu, jak również od rodzaju zastosowanej substancji do neutralizacji arsenu. Dodatnią korelację wykazano w odniesieniu do korzeni i części nadziemnych kukurydzy, kupkówki i łubinu żółtego oraz ziarna, słomy i korzeni jęczmienia jarego. Większe zmiany stwierdzono w korzeniach niż częściach nadziemnych roślin, zwłaszcza w przypadku jęczmienia jarego. Jedynie części nadziemne i korzenie brukwi zareagowały spadkiem zawartości magnezu na zanieczyszczenie podłoża arsenem. Zastosowane dodatki neutralizujące najsilniej dodatnio działały na zawartość magnezu w częściach nadziemnych kukurydzy i korzeniach kupkówki. W przypadku pozostałych gatunków roślin ten wpływ był znacznie mniejszy.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 11; 1485-1496
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heavy Metals and Arsenic in Water, Sediment and the Muscle of Oncorhynchus Mykiss from the Tishgo River in the Central Andes of Peru
Autorzy:
Condor, Andrés
Custodio, María
Chanamé, Fernán
Cuadrado, Walter
Peñaloza, Richard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1839590.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
heavy metals
arsenic
water
sediment
Oncorhynchus mykiss
Tishgo river
Opis:
The concentration of Cu, Pb, Zn and As in water, sediment and muscle of Oncorhynchus mykiss from the Tishgo river in the central Andes of Peru were analyzed. The water, sediment and fish samples were collected from 36 sites in three sampling sectors. The analytical determination was performed by flame atomic absorption spectrophotometry. The mean Pb concentrations in the water from the three sampling sectors showed significant differences (p < 0.05) which exceeded the values of the Peruvian standard and the WHO. The mean concentrations of Cu, Pb and As in sediment did not present significant differences (p > 0.05) in the three sectors evaluated. The redundancy analysis (RDA) revealed that the concentrations of As and Pb in water, and Cu, As and Zn in sediment significantly influence the concentration of these elements in the O. mykiss muscle. The mean concentrations of Cu, Pb, Zn and As in the O. mykiss muscle were lower than those established by international regulations. Therefore, the concentrations of heavy metals and As recorded in this study do not represent a threat to the consumption of O. mykiss from the Tishgo river.
Źródło:
Journal of Ecological Engineering; 2021, 22, 4; 156-166
2299-8993
Pojawia się w:
Journal of Ecological Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heavy Metals and Arsenic in Soil and Cereal Grains and Potential Human Risk in the Central Region of Peru
Autorzy:
Custodio, María
Peñaloza, Richard
Orellana, Edith
Aguilar-Cáceres, Manuel A.
Maldonado-Oré, Edith M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1839545.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
soil
cereal
heavy metals
arsenic
human risk
Opis:
The objective of this study was to analyze the content of heavy metals and arsenic in soil and cereal grains as well as to evaluate the possible human risk in the central region of Peru. The soil samples of corn and barley grains were collected from seven agricultural zones and the concentrations of Cu, Fe, Pb, Zn and As were determined with the method of atomic absorption flame spectrophotometry. PERMANOVA showed that the effect of the type of crop and the sampling zone significantly influence the concentrations of heavy metals and As in soil and corn and barley grains (p < 0.05). PCA for heavy metals and As in soil and grain samples of the cereals studied showed that the first two main components represented 81.03% and 94.77% of the total variance, respectively. Hazard Quotient (HQ) for ingestion was the most significant. The HQ values of Pb and As in crop soils indicated that detrimental health effects are unlikely (HQ < 1). The soil hazard index (HI) values of both crops did not exceed the threshold value of 1 (HI < 1). The carcinogenic risk level (CR) of As from ingestion of corn and barley crop soils contaminated by As was higher in children than in farmers and adults. The bioconcentration factor (BCF) of As was higher in barley grains than in corn grains. The THQ of As exceeded the target value of 1 in 100% of the barley and corn sampling sites. The RC of As in grains exceeded the acceptable risk level of 10–6 in all sampling zones.
Źródło:
Journal of Ecological Engineering; 2021, 22, 1; 206-220
2299-8993
Pojawia się w:
Journal of Ecological Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 101

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies