Autor: Sikora, Kazimierz - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Winszowanie i dobre słowo w gwarze
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/459260.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Opis:: The article analyzes traditional forms of seasonal greetings connected with Christmas, New Year and Easter celebrations. The analysis follows the ethnolinguistic and pragmatic frameworks and draws on the notion of performative utterances (in its broad definition). In the course of analysis of a wide range of wishes and seasonal greetings, both sung and recited, two basic types of such utterances have been established: 1. optative utterances, based on lexicalized expression of modality; 2. performative utterances, based on syntactic structures incorporating modal verbs. The author enriches his linguistic analysis with broader contextual considerations of folk culture and rules of conduct as well as focusing on the reasons of the current decline in the tradition of seasonal greetings.
Źródło:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2011, 6
2083-1765
Pojawia się w:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Kilka uwag na temat znaczenia Chrztu Polski w historii języka polskiego
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/695731.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
Tematy:: historia języka polskiego, tożsamość narodowa i etniczna
Opis:: Autor – jako językoznawca i historyk języka stara się przedstawić rozmaite konsekwencjeprzyjęcia chrześcijaństwa przez młode państwo Mieszka I w 966 roku. Skupia się na kwestiachjęzykowo-kulturowej i europejskiej tożsamości Polaków, podkreślając, że uniwersalistycznawizja państw Europy nie byłaby możliwa bez integrującego oddziaływania wspólnoty wiaryi wartości. Trudne pytania współczesności (np. o przyszłość Polski i Europy) znajdują w jegoocenie aktualną odpowiedź w dziedzictwie przeszłości, a zwłaszcza w utrwalonych w językupokładach wiedzy i tradycji.
Źródło:: Studia Pigoniana; 2019, 2, 2
2657-3261
Pojawia się w:: Studia Pigoniana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Polska grzeczność językowa – dawniej i dziś
Polish language politeness – then and now
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29433490.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
Tematy:: linguistic etiquette
language of the young generation
pragmalinguistics
etykieta językowa
język młodego pokolenia
pragmalingwistyka
Opis:: Polska grzeczność językowa – dawniej i dziś Tekst omawia najważniejsze zmiany w polskiej etykiecie językowej, dokonujące się głównie za sprawą zwyczajów językowych młodego pokolenia Polek i Polaków. Autor konfrontuje je z tzw. tradycyjną polską grzecznością językową i wskazuje na fundamentalną zmianę w modelu grzeczności, polegającą na zmianie orientacji: z nastawienia na TY (na rozmówcę) na nastawienie na JA (na nadawcę). Wśród najważniejszych czynników zmian wymienia i omawia egalitaryzm grzecznościowy i dążenie do skracania dystansu pomiędzy uczestnikami komunikacji, przyspieszenie cywilizacyjne, kult młodości, emancypację kobiet i ogólną amerykanizację (makdonaldyzację) stylu życia – powiązaną z wpływami postmodernizmu.
Polish language politeness – then and now The paper discusses the major changes that have occurred in Polish linguistic etiquette and that have resulted mainly from the changing communication styles of young Poles. The author juxtaposes these changes with the so-called traditional language politeness in Polish and points to a fundamental transformation in the politeness model that involves a change in the orientation from You (the hearer) to I (the speaker). Among the most significant factors that have influenced this shift we address the following: politeness egalitarianism, the tendency to remove distance between interlocutors, speeding civilisation development, the cult of youth, women’s emancipation, as well as the Americanization (McDonaldization) of lifestyle, related to the influence of postmodernism.
Źródło:: Studia Pigoniana; 2023, 6, 6; 35-48
2657-3261
Pojawia się w:: Studia Pigoniana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Spójnik zaś – przyczynek do opisu leksykalizacji struktur (wyrażeń) składniowych w polszczyźnie
The Conjunction zaś: A Contribution to the Description of the Lexicalisation of Syntactic Structures (Phrases) in Polish
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38707152.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: history of the Polish language
cognitive grammar
semantics
function words
Opis:: The article presents hypothetical mechanisms of semantic changes that led to the transformation of the Proto-Slavic prepositional phrase *za + sę into a temporal adverb and then into a particle and a coordinating adversative conjunction, resulting in the emergence of the homonymous lexeme zaś (I, II, III). As analysed in the study, a crucial role was performed by a cognitive metaphor that grounds the space occupied by a person experiencing directed motion (cognitive subject – front : back relationship) in the temporal domain (future : past). The phrase under discussion gradually lost its original deictic features (the pronoun *sę spatially identifies the cognitive subject, e.g. spojrzał za siebie ‘he looked behind himself’ vs spojrzał przed siebie ‘he looked ahead’), gained anaphoric properties, and became semantically specialised in the Polish language (it came to express contrast to what has been mentioned earlier). Except for dialects, its grammatical polyfunctionality became limited. It is also increasingly replaced by the lexeme znów/znowu.
Autor przedstawia hipotetyczne mechanizmy zmian semantycznych, które doprowadziły do przekształcenia psł. frazy przyimkowej *za + sę w przysłówek temporalny, a potem w partykułę i spójnik parataktyczny przeciwstawny i w rezultacie do powstania homonimicznego leksemu zaś (I, II, III). W jego rozważaniach kluczowe znaczenie ma metafora kognitywna, osadzająca przestrzeń zajmowaną przez człowieka doświadczającego ukierunkowanego ruchu (podmiot poznawczy – relacja przód : tył) w domenie temporalnej (przyszłość : przeszłość). Omawiana fraza traci z czasem pierwotne cechy deiktyczne (zaimek *sę identyfikuje przestrzennie podmiot kognitywny, por. spojrzał za siebie vs spojrzał przed siebie), zyskuje własności anaforyczne i specjalizuje się znaczeniowo w polszczyźnie (konfrontacja z tym, o czym była mowa wcześniej). Poza gwarami ogranicza też swoją polifunkcyjność gramatyczną. Coraz częściej bywa zastępowana przez leksem znów/znowu.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Liczebniki złożone w gwarach polskich a wpływy germańskie
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/971337.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: language contact
dialectology
language history
loans
borrowing
numerals
dialektologia
historia języka
zapożyczenia
liczebniki
Opis:: Composite numerals in Polish dialects and German linguistic influence. The author of the article presents his views concerning the controversial issue of the origins in Polish dialects of composite numerals (21–99) of the type pięć dwadzieścia (E. lit. ‘five twenty’) (instead of dwadzieścia pięć (E. lit. ‘twenty five’), in which the cipher is prepositioned. The considerations are exemplified with language material from the regions of Podhale and Spisz in southern Poland. While giving credit to the possible Latin pattern, the author opts for the German origin of the numerals in question. This viewpoint is justified with historical and linguistic facts embracing the intensity of contacts between Poles and numerous German-speaking settlers who used to live in areas where Polish highlander dialects are spoken. Many place names in Podhale and Spisz are German by origin.
W artykule autor przedstawia swoje poglądy na temat budzącego wątpliwości pochodzenia w polskich gwarach liczebników złożonych (21–99) o strukturze zestawienia z jednostką w prepozycji (typu: pięć dwadzieścia, zam. dwadzieścia pięć). Swoje rozważania opiera głównie na przykładach z Podhala i Spiszu. Doceniając rolę wzorców łacińskich, autor opowiada się za hipotezą o niemieckim pochodzeniu tej grupy liczebników. Uzasadnia to faktami historycznojęzykowymi i historycznymi, zwłaszcza intensywnością kontaktów z niemieckojęzyczną, napływową ludnością, zamieszkującą niegdyś licznie obszary występowania polskich gwar góralskich. Świadczą o tym np. germańskiego pochodzenia nazwy wielu wsi spiskich i podhalańskich.
Źródło:: Gwary Dziś; 2015, 7; 155-167
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Gwarowa etykieta językowa i religia
Rural dialect etiquette and religion
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1854396.pdf
Data publikacji:: 2021-12-10
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: dialectology
language etiquette
ethnolinguistics
religion
dialektologia
etykieta językowa
etnolingwistyka
religia
Opis:: W artykule podjęto próbę przedstawienia zależności pomiędzy licznie obecnymi w gwarze modlitewnymi formułami codziennej etykiety a tradycyjną chłopską religijnością i osadzonymi w niej: modelem wiejskiej grzeczności oraz systemem wartości i norm obyczajowych. Jak dowodzą analizy wybranych formuł grzecznościowych (quasi-religijnego powitania, pożegnania, powitania przy pracy i jedzeniu posiłków), mają one początek w kulturowym mechanizmie religijnej aksjologizacji rozmaitych sfer życia, skryptów, gestów kultury, oraz w sakralizacji pracy na roli i wszystkich obszarów związanej z nią aktywności człowieka. Należą one jednocześnie do kultury „dobrego słowa”, traktującej życzenie jako realny dar, zapewniający odbiorcy, z pomocą Boga, pomyślność, zdrowie i szczęście we wszelkich okolicznościach życia prywatnego i społecznego (nie wyłączając jedzenia i spożywania alkoholu). Artykuł reprezentuje antropologiczno-kulturowy nurt badań w dialektologii.
The article presents a relationship between prayer formulas of everyday etiquette used frequently in peasant dialects and traditional peasant religiosity, in which a model of rural politeness and a system of values and moral norms are embedded. An analysis of selected forms of address (quasi-religious welcomes, farewells and greetings at meal times and at work) shows that they originate from the cultural mechanism of the religious axiologisation of various spheres of life, scripts, gestures of culture, and from adding a sacral dimension to farming and all areas of human activity related to it. The analysed forms of address are part of the “kind word” culture that sees a wish as a tangible gift that, with the help of God, provides prosperity, good health and luck in all spheres of private and social life (including food and alcohol consumption). The paper follows the anthropological-cultural research trends in dialectology.
Źródło:: Gwary Dziś; 2021, 14; 247-263
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Stanisław Pigoń wobec dyskursu regionalności
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/695723.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
Tematy:: Stanisław Pigoń, dyskurs regionalny, tożsamość narodowa, kultura wsi, mała ojczyzna
Opis:: Autor podejmuje problem obecności wiejskich, chłopskich wątków we współczesnym dyskursieregionalności (tzw. małych ojczyzn). Osoba profesora Stanisława Pigonia, wybitnegouczonego i myśliciela, jest doskonałym łącznikiem z tradycją i aksjologią wsi, która nadalwpływa na poczucie tożsamości i zakorzenienia oraz stan świadomości wspólnot lokalnych.Tekst sytuuje tę problematykę na tle historycznym, wiąże ją z kształtowaniem się w XIXwieku na wsi nowej świadomości narodowej i społecznej, z ożywieniem politycznym i kulturalnym.Omawia w związku z tym zarówno rolę wielkich wydarzeń historycznych (np.powstanie wiejskiej legendy Tadeusza Kościuszki jako chłopskiego przywódcy), jak i wielkichprzywódców ruchu ludowego (np. Wincentego Witosa i Macieja Rataja) w szerzeniu postawobywatelskich i patriotycznych. Dzięki temu polski chłop stał się Polakiem. Autor śledzi teżwielkie zmiany w kulturze i świadomości wsi w okresie dwudziestolecia międzywojennegoi w czasach powojennych. Zwraca uwagę na aktualność przesłania Stanisława Pigonia, żepochodzenie wiejskie, lokalna kultura, gwara i tradycja jest wielką wartością, ważnym elementempoczucia tożsamości lokalnej i narodowej.
Źródło:: Studia Pigoniana; 2018, 1, 1
2657-3261
Pojawia się w:: Studia Pigoniana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Kilka uwag na temat wulgaryzacji i brutalizacji polszczyzny
Some comments on vulgarization and brutalization of the Polish language
Autorzy:: Sikora, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/911235.pdf
Data publikacji:: 2016-12-15
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: public discourse
language culture
profanities
dyskurs publiczny
kultura języka
wulgaryzmy
Opis:: Autor artykułu przedstawia swoje stanowisko w sprawie inwazji potoczności i wulgarności w dyskursie publicznym i w Internecie. Jest zdania, że jest to zjawisko groźne dla polskiej kultury, któremu trzeba się zdecydowanie przeciwstawiać.
The author of the article presents his opinion on the invasion of commonness and vulgarity in public discourses and in the Internet. He believes that this phenomenon poses a threat to Polish culture and must be vigorously opposed.
Źródło:: Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2016, 32; 105-115
2082-9825
2450-0259
Pojawia się w:: Poznańskie Spotkania Językoznawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: OGNIEM I MIECZEM – LEKCJA SZLACHECKIEGO SAVOIR-VIVRE’U
OGNIEM I MIECZEM – A LESSON ON THE GENTRY’S SAVOIR-VIVRE
Autorzy:: SIKORA, KAZIMIERZ
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/777106.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: linguistic etiquette
forms of address
history of language
gentry culture in Poland
Opis:: Polish linguistic courtesy owes a lot to the gentry’s culture and courtly culture in general. As research suggests, centuries ago the major and specific norms of Polish etiquette (the special position of women) emerged while the noble and courtly origin of the majority of the contemporary forms of address is beyond doubt. Due to the dominant impact of the aristocratic and courtly model of courtesy on the linguistic habits of contemporary Poles and their ancestors, it seemed interesting and useful to present and describe selected elements of Sarmatism’s linguistic etiquette from today’s perspective (with special emphasis placed on words of greetings and farewells) included in Henryk Sienkiewicz’s famous historical novel, Ogniem i mieczem [With Fire and Sword]. This attempt was also stimulated by the book’s cognitive value and the author’s impressive knowledge of the Polish gentry in the mid-17th century, obtained as a result of studies of the literary diaries available to him. Therefore, the attempt made to recreate the world of gentry’s culture and its model of Old Polish etiquette is not just a product of the author’s imagination and it continues to inspire contemporary readers.
Źródło:: Slavia Occidentalis; 2019, 76/1; 105-118
0081-0002
Pojawia się w:: Slavia Occidentalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki