Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Sapek, A" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-36 z 36
    Tytuł:
    Fosfor w łańcuchu pokarmowym człowieka a środowisko w Polsce
    Phosphorus on the background of human and Polish environment
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399647.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    fosfor
    środowisko
    łańcuch pokarmowy człowieka
    phosphorus
    environment
    human food chain
    Opis:
    Omówiono źródła fosforu wnoszonego do środowiska w Polsce na tle łańcucha pokarmowego człowieka, który obejmuje gleby uprawne, płody rolne, żywność i końcowym etap łańcucha - odpady bytowe. Największe zagrożenie dla środowiska stwarza fosfor pozostawiany w glebach uprawnych, jego obfitość w osadach ściekowych oraz zawartość w środkach czystości. Gleby uprawne mają ograniczoną pojemność wobec fosforu, a ilości wnoszone z nawozami są systematycznie większe od wynoszonych z plonem. W ściekach bytowych zawartość fosforu do azotu jest 4 razy większa niż w nawozach naturalnych, a w doradztwie nawozowym osady nie są liczone jako nawóz. Największym jednak zagrożeniem jest możliwość stosowania dużej masy osadów ściekowych w celu zmniejszania podatności na erozję gleb. Wydaje się, że dodawanie fosforanów do żywności, w ilościach przekraczających często ich naturalną zawartość, nie budzi większego niepokoju wśród dietetyków. Rocznie do środowiska w Polsce dodaje się około 170 tysięcy ton fosforu, z którego 160 tysięcy ton w nim trwale pozostaje.
    The sources of phosphorus input in to the Polish environment on the basis of human food chain were presented. This chain is following: arable soils, cops, food and communal waste. About 95% of phosphorus quarried from phosphate rocks is destined to human food chain, as fertilizers and as fodder and food additives. The end point of food chain are communal wastes. The greatest risk to the environment is made by the phosphorus left in the arable soils, its abundance sewage sludge and good solubility of its compounds in cleaning agents. Soils have limited capacity to bound phosphorus and its input with fertilizer is steadily greater than the output with crops. The ratio of phosphorus to nitrogen content in sewage sludge is about 4 times higher than in manure, nevertheless that is not considered in the Polish fertilizer recommendation system. Though, the highest risk is created in the using huge amounts of sewage sludge on purpose to lessen the capacity of soil to erosion. It seems, that the dietetics are not much afraid with the common approach to increase the phosphorus content in human food to the level higher than its natural content. About 170 thousand tones of phosphorus (P) is added into the Polish environment annually, from which 160 thousand tones is left for ever.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2009, 21; 62-72
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Emisja tlenków azotu (NOx) z gleb uprawnych i ekosystemów naturalnych do atmosfery
    Emission of nitrogen oxides (NOx) from crop soils and natural ecosystems
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338349.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    emisja gazów
    gleba
    spalanie biomasy
    tlenek azotu
    biomass combustion
    emission of gases
    nitrogen oxide
    soil
    Opis:
    Omówiono zagadnienie emisji tlenków azotu NO i NOx z gleb uprawnych i gleb ekosystemów naturalnych, a także naturalnego spalania biomasy. Zjawisko rozpoznano dopiero przed trzydziestoma laty. Niemniej przeprowadzone od tego czasu badania wykazują, iż omawiana emisja z tych źródeł osiąga ok. 20 mln t N-NOx rocznie, co odpowiada nagłośnionej emisji ze spalania kopalnych zasobów energetycznych. Największa emisja tlenków NO i NO2 z gleby i ze spalania biomasy pochodzi z obszarów zwrotnikowych i podzwrotnikowych. Proces nitryfikacji jest głównym źródłem emisji tlenków NO i NO2 z gleby, wydajność tego procesu zależy od dostępności amonu w glebie. Dostępność ta jest regulowana wilgotnością i temperaturą gleby oraz ilością i rodzajem stosowanych nawozów. W glebie powstaje znacznie więcej tlenku NO niż zeń emituje, gdyż tlenek NO ulega utlenieniu do NO2 i obydwa gazy są pobierane przez mikroorganizmy i rośliny. Emituje tylko niewielka porcja powstałego gazu, która dotrze do powierzchni gleby.
    The problem of NO and NOx emissions from arable and natural soils and from biomass burning is presented in this paper. The phenomenon was first recognized 30 years ago. The studies made so far estimate the global emissions from these sources at about 20 million tons per year which is comparable with the emissions from burning fossil fuels. The greatest emissions take place from the tropical and subtropical areas. Nitrification is the main cause of the NO and NOx production and emissions from soils. Its efficiency depends on the availability of ammonium in soil. Ammonium availability is controlled by soil temperature, water content and the type and amount of applied fertilisers. More NO is produced in soil than emitted from it as NO is oxidized to NO2 in soil and both gases are taken up by microorganisms or plants. At the end, only a small portion of produced gases that reaches the soil surface is emitted to the atmosphere.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2008, 8, 1; 283-304
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Źródła substancji wprowadzanych rzekami z Polski do Morza Bałtyckiego
    Sources of substances delivered in river waters from Poland to the Baltic Sea
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338830.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    azot
    fosfor
    Morze Bałtyckie
    odpływ wody
    substancje organiczne
    nitrogen
    organic matter
    phosphorus
    Baltic Sea
    water outflow
    Opis:
    Dane Państwowego Monitoringu odnośnie do odpływu wody rzekami z Polski do Morza Bałtyckiego i unoszonych z nimi ładunków substancji wykorzystano do doszukiwania się pochodzenia tych substancji. Założono, że odpływ wody rzekami do morza jest naczelnym zjawiskiem rządzącym wynoszeniem substancji z obszaru kraju i wnoszeniem ich do morza oraz że można to wykorzystywać do określania źródła pochodzenia tych substancji. Założenie to sprawdzano na postawie wzorów zmian w czasie ładunków wapnia i magnezu, pochodzących ze źródeł obszarowych oraz zmiany ładunków chlorków, pochodzących ze źródeł punktowych. Zmiany ładunków substancji organicznej, opisanych testem chemicznego zapotrzebowania na tlen oraz zmiany ładunków azotu azotanowego i azotu ogólnego spełniały wzór źródeł rozproszonych, natomiast zmiany ładunku fosforanów i całkowitego fosforu były bliższe wzorowi ich pochodzenia ze źródeł punktowych.
    Data collected in the monitoring of the river water outflow from Poland territory to the Baltic Sea and loads of substances delivered in that way were used to find out the origin of these loads. It was hypothesised that water outflow to the sea is the main process responsible for discharging pollutants from Poland territory, and that it may be used to define sources of pollutants. This hypothesis was verified using the patterns of changes in calcium and magnesium loads originating from dispersed sources, and changes of chloride load originating from point sources. Changes of organic matter load, described as the load of chemical oxygen demand, as well as changes of nitrate nitrogen and total nitrogen loads followed the dispersed source pattern. The changes of phosphate and total phosphorus loads were, however, closer to the point source pattern of origin.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2008, T. 8, z. 2a; 151-161
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obieg azotu w układzie gleba-roślinność w warunkach 20-letniego doświadczenia łąkowego w Falentach
    Nitrogen cycling in the soil-vegetation system of a 20 years-long meadow experiment in Falenty
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338911.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    azot w roślinności łąkowej
    nawożenie azotem
    pobranie azotu
    wieloletnie doświadczenie
    long-term experiment
    nitrogen fertilisation
    nitrogen in meadow plants
    nitrogen uptake
    Opis:
    W pracy omówiono niektóre wyniki 20-letniego doświadczenia łąkowego, w którym gleba była częściowo uniezależniona od niedostatku wody. Rozważano następujące zagadnienia: wpływ utrzymywania optymalnego uwilgotnienia i napowietrzenia gleby na pobieranie azotu przez roślinność łąkową, zmniejszanie się w kolejnych latach zawartości azotu w roślinności łąkowej i pobierania tego składnika w warunkach stałego nawożenia azotowego, zróżnicowanie działania azotu z nawozu mineralnego i naturalnego (gnojówki), pochodzenie nadmiernej ilości azotu pobranej z plonem w odniesieniu do ilości zastosowanej z nawozami. Wykonano również, za pomocą modelu CREAMS, symulację strat azotu w wyniku wymycia azotanów i denitryfikacji. Stwierdzono, że ilości azotu pobranego przez roślinność były większe niż ilości tego składnika zastosowane z nawozami mineralnymi oraz że symulowane straty azotu w wyniku wymycia azotanów nie stanowią większego zagrożenia dla jakości wody, a straty w wyniku denitryfikacji nie mają dużego znaczenia w gospodarce tym składnikiem.
    Some results of 20 years-long meadow experiment in which soil was partly free from water deficits are described in this paper. The following issues were considered; the effect of maintaining optimum soil moisture and aeration on nitrogen uptake by meadow plants, decreasing nitrogen content in meadow plants during subsequent years and uptake of this element at constant fertilisation, differential effect of nitrogen from mineral and natural (cattle slurry) fertiliser, origin of excess nitrogen taken up by plants in relation to that applied in fertilisers. Nitrogen losses due to nitrate leaching and denitrification were simulated with the CREAMS model. The amounts of nitrogen taken up by vegetation were larger than those delivered in fertilisers. It was found that simulated N losses due to nitrate leaching did not pose a threat to water quality and denitrification losses were negligible in the nutrient balance.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2010, 10, 4; 165-178
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rolnictwo polskie i ochrona jakości wody, zwłaszcza wody Bałtyku
    Polish agriculture and the protection of water quality, especially water of the Baltic sea
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/339331.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    azot
    fosfor
    jakość wody
    Morze Bałtyckie
    rolnictwo
    agriculture
    nitrogen
    phosphorus
    Baltic Sea
    water quality
    Opis:
    Omówiono zagadnienie ochrony środowiska Morza Bałtyckiego, szczególnie wpływ rolnictwa na jakość wody morza, zagrożoną zrzucaniem doń związków azotu, fosforanów i potasu. Cały obszar Polski jest położony w dorzeczu Morza Bałtyckiego, więc przyjęto, iż jakość wody Bałtyku zależy od jakości wody i środowiska w Polsce. W całkowitym ładunku wnoszonym do Morza Bałtyckiego z Polski 13% azotu pochodzi opadu atmosferycznego oraz 25% azotu i 37% fosforu z wody rzek. Największym zagrożeniem środowiska Morza Bałtyckiego, jak i całego środowiska, jest nieumiarkowana konsumpcja ludności, a w szczególności nadmierne spożycie białka zwierzęcego, co kształtuje całą produkcję rolną.
    Environmental protection of the Baltic Sea is discussed with special reference to the effect of agriculture on sea water quality threatened with the discharge of nitrogen, phosphorus and potassium. The whole Polish area is situated in the Baltic Sea drainage basin; hence it was assumed that the sea water quality depends on the quality of water and the environment in Poland. Of the total load delivered to the Baltic Sea from Poland 13% of nitrogen originates from atmospheric deposition and 25% of N and 37% of P - from river waters. The greatest threat to marine environment is intemperate consumption, particularly the excessive consumption of animal protein which is the driving force of the whole agricultural production.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2010, 10, 1; 175-200
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany w pobraniu fosforu i jego zawartości w roślinności na przykładzie 20-letniego doświadczenia łąkowego w Falentach
    Changes of phosphorus uptake and its content in plants - an example of 20-year meadow experiment in Falenty
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/339438.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    doświadczenie wieloletnie
    fosfor
    łąka
    nawożenie
    zaniechanie nawożenia fosforem
    abandoned P fertilisatio
    fertilisation
    grassland
    long-term experiment
    phosphorus
    Opis:
    Przeprowadzono doświadczenie łąkowe nad wpływem 20-letniego nawożenia trwałych użytków zielonych stałymi dawkami fosforu na pobranie tego składnika przez roślinność i jego w niej zawartość. Doświadczenie prowadzono w warunkach optymalnego uwilgotnienia i napowietrzenia gleby, które uzyskano przez odcięcie podsiąku kapilarnego, a niedobór wody uzupełniano nawodnieniem deszczownianym. Plon suchej masy był decydującym czynnikiem o pobraniu fosforu, lecz nie o zawartości tego składnika w roślinach. Plon wyraźnie malał w pierwszych 12 latach doświadczenia, by w następnych utrzymywać się na wyrównanym poziomie. Pobrane ilości fosforu w pierwszych 7 latach doświadczenia odpowiadały 100± 10% ilości zastosowanej z nawozami. W końcowej fazie doświadczenia pobranie to odpowiadało tylko od 40 do 60% ilości zastosowanej, z wyjątkiem obiektu o najniższym poziomie nawożenia azotem (N-120). Pobranie fosforu na obiektach częściowo nawożonych gnojówką było zawsze mniejsze niż nawożonych mineralnie. W pierwszych 5 latach po zaniechaniu nawożenia fosforem obserwowano tylko niewielkie zmniejszenie plonów oraz zawartości tego składnika w roślinności w porównaniu z obiektem nawożonym fosforem. Istotne różnice (gdy p ‹ 0,10) stwierdzano dopiero po 8 latach od zaniechania nawożenia. Wyniki otrzymane na przykładzie łąki średnio zasobnej w fosfor potwierdzają przypuszczenie, że w celu ochrony środowiska można czasowo ograniczyć lub zaniechać nawożenia fosforem trwałych użytków zielonych bez narażania się na istotne zmniejszenie korzyści ekonomicznych. Wymagałoby to jednak potwierdzenia w większej liczbie doświadczeń nad nawożeniem łąk fosforem, które jednak nie są obecnie szerzej podejmowane.
    A field experiment was conducted on the effect of long-term phosphorus fertilisation of permanent meadow on phosphorus uptake and content in sward. The experiment was performed with controlled water and air content in soil obtained by detaching capillary rising and supplementing water deficits by sprinkler irrigation. Dry matter yield was the main factor controlling phosphorus uptake but not its content in sward. The yield was decreasing during the first 12 years of experiment, but in the next seasons was more stable. The phosphorus uptake with crops was equal to 100± 10% its quantity applied with fertiliser. At the end of experiment this uptake was only 40 to 60% of phosphorus from fertilisers, with the exception of object least fertilised with nitrogen. Phosphorus uptake was smaller in objects fertilised with liquid manure than in objects treated with mineral fertilisers. Only a slight decrease of yield and of phosphorus content in sward was observed during the first 5 years after abandonment of phosphorus fertilisation as compared with the fertilised object. Significant (p ‹ 0.10) differences were observed not earlier than 8 years after abandonment of fertilisation. Results from a meadow moderately rich in phosphorus confirm the assumption that for environmental protection it is possible to mitigate or temporally abandon P fertilisation without a risk of substantial economic losses. This, however, should be confirmed in more experiments of meadow fertilisation with phosphorus which are at present not undertaken.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2011, 11, 2; 151-163
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Emisja amoniaku z rolnictwa w Polsce
    Ammonia emissions from agriculture in Poland
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/879020.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
    Źródło:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej; 2013, 2
    0044-1600
    2392-3458
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozpraszanie fosforu pochodzacego z rolnictwa i potencjalne zagrozenia dla srodowiska
    Autorzy:
    Sapek, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/798045.pdf
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    ochrona srodowiska
    lancuchy pokarmowe
    eutrofizacja
    zanieczyszczenia gleb
    fosfor
    zanieczyszczenia rolnicze
    ksztaltowanie srodowiska
    srodowisko
    zagrozenia srodowiska
    Opis:
    Przed erą industrializacji fosfor był w naturalnych ekosystemach słodkowodnych i lądowych składnikiem niedoborowym, co utrzymywało produkcję biomasy w równowadze. Przemysłowe wykorzystanie kopalnych zasobów fosforu, zwłaszcza do produkcji nawozów mineralnych, spowodowało jego rozpraszanie do środowiska i eutrofizację niektórych ekosystemów, szczególnie słodkowodnych. Prawie 95% fosforu z zasobów kopalnych trafia do łańcucha pokarmowego w postaci nawozów oraz dodatków do pasz i żywności. Fosfor niewykorzystany w produkcji rolnej nagromadza się w glebie. Jak dotąd nie znamy poziomu tego nagromadzenia bezpiecznego dla środowiska. Fosfor z odchodów produkcji zwierzęcej jest wtórnie wykorzystywany jako nawóz. Jednakże wysoka obsada zwierząt w części gospodarstw wymagająca importu pasz spoza gospodarstwa stwarza nadmiar fosforu, które nie można utrzymywać przez dłuższy czas z uwagi na jego nagromadzanie w glebie, zwłaszcza wokół zagrody. Fosfor spożyty przez ludność trafia ostatecznie na wysypiska śmieci lub do ścieków. Istnieje więc potrzeba opracowania sposobów racjonalnego wykorzystania fosforu z osadów ściekowych w rolnictwie, które nie stwarzałyby ryzyka dla środowiska i były zaakceptowane przez konsumentów.
    Before the industrialization era, phosphorus was an insufficient component in natural ecosystems what resulted in maintaining the biomass production on an equilibrated level. The industrial products of quarried rock phosphate are in about 95% destined to include in the food chain as fertilizers and food or fodder additives. Phosphorus not used in current agricultural production undergoes an accumulation in soil. Till now, we do not know the safe for environment level of this accumulation. Phosphorus from animal waste is recycled as the manure. Nevertheless, the high livestock density in a noteworthy part óf farms desires some import of fodder from the outside of farm. That creates a noteworthy surplus of phosphorus on farm, which cannot be maintained due to it accumulation in soils, particularly these around the farmstead. Phosphorus consumed by population finds its final to dumping places or waste water. There exists a real need to elaborate some methods of rational sewage sludge utilization in agriculture, which would not create any risk to environment as well as would be accepted by the consumers.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2001, 476; 269-280
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nasilenie mineralizacji azotu w glebie łąki trwałej deszczowanej
    The intensity of nitrogen mineralization in soil of a permanent sprinkled meadow
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338092.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    azot
    gleba
    mineralizacja
    nawożenie
    użytki zielone
    nitrogen
    soil
    mineralization
    fertilisation
    grasslands
    Opis:
    Badano zawartość azotu mineralnego (Nmin) w próbkach gleby spod roślinności i inkubowanych in situ z doświadczenia usytuowanego na łące trwałej deszczowanej i nawożonej różnymi dawkami nawozów w postaci mineralnej i organicznej. Badania prowadzono w latach 1995-2003. W latach 2001-2003 obserwowano ponad dwukrotnie większą niż we wcześniejszym okresie zawartość Nmin w obydwóch rodzajach próbek. Mineralizacja azotu w glebie pod roślinnością i inkubowanej in situ była, w całym okresie objętym badaniami, proporcjonalna do dawek nawozów azotowych. Stosowanie gnojówki nie sprzyjało zwiększaniu zawartości Nmin w glebie. Z plonem roślin pobierano więcej azotu niż wynosiła różnicowa wydajność mineralizacji. Prawidłowość ta uległa zakłóceniu w latach 2001-2003.
    The content of mineral nitrogen was analysed in soil samples from under vegetation and in situ incubated from an experiment situated in a permanent meadow sprinkled and fertilised with various doses of organic and mineral fertilisers. Studies were carried out in the years 1995-2003. In the years 2001-2003 the content of mineral N in both types of samples was almost two times higher then before. Mineralization of nitrogen in soil from under vegetation and in situ incubated was proportional to the doses of nitrogen fertilisers over the whole study period. Slurry application did not increase the content of mineral N in soil. Nitrogen pool removed in plant crops was larger than the differential efficiency of mineralization. This regularity was disrupted in the years 2001-2003.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, T. 6, z. spec.; 39-49
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chlorki w wodzie na obszarach wiejskich
    Chlorides in water from rural areas
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338351.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    chlorki
    woda
    obszary wiejskie
    chloride
    rural area
    water
    Opis:
    Chlorki w środowisku, zwłaszcza wodnym, są składnikiem zachowawczym - nie ulegają emisji do atmosfery, nie są wiązane przez glebę i osady denne, nie tworzą trwałych związków z substancjami rozpuszczonymi w wodzie, są jedynie pobierane przez żywe organizmy, z których, po ich obumarciu, są z łatwością uwalniane. Właściwości te można wykorzystywać do identyfikacji substancji zanieczyszczających w wodę oraz śledzenia szybkości i kierunków przemieszczania się tych substancji, a nawet przemieszczania się samej wody. Zebrano wyniki stężenia chlorków w 10 tys. próbek różnego rodzaju wody z obszarów wiejskich, pobranych w latach 1992-2007 w ramach różnych projektów. Wykazano, że stężenie chlorków jest największe w wodzie narażonej na zanieczyszczenie ze źródeł bytowych, zwłaszcza pozostającej w styczności z odchodami zwierzęcymi w zagrodzie i na pastwisku. We wszystkich wodach obserwowano wysoce istotną korelację stężenia chlorków ze stężeniem sodu oraz stężeniem potasu w wodach, mających styczność z nawozami naturalnymi.
    Chlorides in the environment (particularly in aquatic habitats) are conservative ions. They are neither emitted to the atmosphere nor bound in soil or bottom sediments and do not form insoluble compounds with other dissolved substances. They are only assimilated by living organisms from which they are easily released after death. Therefore, chlorides may be used as a tracer to identify water pollutants, to follow the velocity and directions of their movements and even to trace water flow. This paper presents data on chloride concentrations in 9 thousand water samples of various types collected in rural areas between 1992 and 2007 within various research projects. The highest chloride concentrations were found in waters polluted from domestic sources, particularly those having contact with animal faeces in farmsteads and on pastures. In all waters chloride concentration was correlated with sodium concentration and in waters contacting natural nutrients - also with potassium concentration.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2008, 8, 1; 263-281
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nawożenie fosforem a jego skutki w środowisku. Artykuł dyskusyjny
    Phosphorus fertilization and its environmental consequences. A debate
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338420.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    eutrofizacja
    fosfor
    Morze Bałtyckie
    nawozy
    Baltic Sea
    content phosphorus
    eutrophication
    fertilizers
    Opis:
    Upowszechnia się opinię, że poziom nawożenia fosforem w polskim rolnictwie jest niski, co ogranicza ujemny wpływ na eutrofizację wody, zwłaszcza Morza Bałtyckiego. Głównym argumentem takich opinii jest fakt, że bilans fosforu w polskim rolnictwie, obliczany metodą "powierzchni gleby", wykazuje tylko niewielki nadmiar (dodatnie saldo) lub jest zerowy. Stąd wniosek, iż rolnictwo nie może być w Polsce głównym źródłem eutrofizacji wody, powodowanej tym składnikiem. Zupełnie odmienny obraz pokazują proste testy. Zużycie nawozów fosforowych w Polsce, obliczane w kg na ha, jest takie samo, jak w Niemczech lub Wielkiej Brytanii, a w przeliczeniu na mieszkańca dwa razy większe. Ze 143 tys. t P zastosowanych z nawozami w 2005 r. tylko 57 tys. t P sprzedano z rolnictwa wraz z produktami zwierzęcymi i roślinnymi. Część tego fosforu pozostaje w produktach odpadowych przemysłu spożywczego, które są utylizowane w rolnictwie jako pasze lub nawozy. W glebach uprawnych pozostaje więc przeciętnie ok. 5 kg P·ha-¹ rocznie. Średnie dane nie obrazująw pełni problemu z uwagi na duże zróżnicowanie poziomu produkcji w gospodarstwach. Największe zagrożenie powstaje w gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję zwierzęcą, w których nad-miar bilansowy fosforu przekracza w większości 20 kg P·ha-¹, a nadal stosuje się pełne nawożenie fosforem mineralnym.
    It's generally believed that the consumption of phosphorus fertilizers in Polish agriculture is low and this sector has only low impact on eutrophication of waters, particularly those in the Baltic Sea. This opinion is supported by the fact that phosphorus budget in Polish agriculture made with the "soil surface" method is balanced or shows only a slight surplus. Hence, agriculture could not be the main source of water eutrophication by this element. Simple tests reveal quite opposite picture. The consumption of phosphorus fertilizers in Polish agriculture in kg P per ha is similar to that in Germany and UK agriculture, and calculated per capita is twice that high. Out of about 143 thousand tons of P input in mineral fertilizers in 2005 only 57 tons of P were removed from agriculture with crop and animal products. Part of phosphorus from these products was left in food processing wastes and reutilized in agriculture. So, c. 5 kg P per ha on average remains in agricultural soils every year. Averaged data do not emphasize the problem since farming systems show great variability in Poland. The main threat of phosphorus dispersion originates in animal farms, where the phosphorus surplus usually exceeds 20 kg P per ha and where complete mineral P fertilization is still continued.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2008, T. 8, z. 2b; 127-137
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nierolnicze źródła emisji amoniaku do atmosfery
    Non-agricultural sources of ammonia emissions
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338994.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    amoniak
    emisja
    źródła nierolnicze
    łańcuch pokarmowy człowieka
    motoryzacja
    ammonia
    emissions
    human food chain
    motorization
    non-agricultural sources
    Opis:
    Emisja do atmosfery amoniaku jest czynnikiem degradującym środowisko, gdyż po powrocie na Ziemię amoniak przyczynia się do eutrofizacji i zakwaszenia środowiska. Niecałe 80% emitowanego amoniaku pochodzi z rolnictwa, a pozostała ilość ze źródeł nierolniczych, na które składają się ekosystemy naturalne, łańcuch pokarmowy człowieka, spalanie współczesnej i kopalnej biomasy, procesy przemysłowe oraz motoryzacja. Największej emisji można spodziewać się z działalności bytowej człowieka, lecz rozpatruje się tylko amoniak w oddechu, pocie, w pieluszkach niemowląt oraz w dymku z papierosa, pomijając udział czynności związanych z oczyszczaniem ścieków i zagospodarowaniem odpadów. Duży udział w emisji ma motoryzacja, w której stosuje się dodatek amoniaku do paliwa w celu usprawnienia katalizy w trakcie usuwania tlenków azotu. Tylko niektóre opracowania uwzględniają potrzebę ograniczania emisji ze źródeł nierolniczych, co utrudnia podejmowanie działań zaradczych.
    Ammonia emissions to the atmosphere are a factor of environment disintegration, since after their return on earth they contribute to eutrophication and acidification. Less than 80% of emitted ammonia originates from agriculture. The remainder part is from non-agricultural sources that include natural ecosystems, human food chain, combustion of biomass or fossil fuels, industrial processes and automotive activities. Large emissions could be expected from human activity, though only the presence of ammonia in human sweat and breath, baby nappies and from cigarette smoking is considered while the emissions from wastewater and sewage sludge treatment are usually neglected. Noteworthy, emissions are observed from transport after the introduction of ammonia additives to fuel in order to improve the catalyst activity in reducing nitric oxide in exhaust gases. Nevertheless, proposals to reduce ammonia emissions from non-agricultural sources are scarce.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2013, 13, 2; 95-110
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozpraszanie składników nawozowych z żywności traktowanej jako odpad
    Dispersion of nutrients from foodstuff treated as waste
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/339547.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    gospodarstwo domowe
    nawożenie
    odpady żywności
    rolnictwo
    składniki nawozowe
    agriculture
    fertilisation
    food waste
    household
    nutrient
    Opis:
    Środki spożywcze wytworzone w rolnictwie są tylko częściowo konsumowane przez człowieka. Raport Komisji Europejskiej przyjmuje, że łącznie w handlu i gospodarstwach domowych krajów Unii Europejskiej ok. 11% masy towarowej żywności przeznaczonej do spożycia ulega zmarnowaniu i jako odpad jest wyrzucana. Inne źródła podają, że udział wyrzucanej żywności jest jeszcze większy i wynosi do 50% gotowych wytworów z rolnictwa. Do wyprodukowania żywności, która jest następnie wyrzucana, potrzebne są dodatkowo odpowiednie ilości wody, energii i materiałów. Aby wyprodukować w 27 państwach Unii Europejskiej w 2010 r. ok. 30% marnowanej żywności niezbędne było nawożenie mineralne odpowiadające w przybliżeniu w mln t ·r- ¹: 3,2 N, 0,47 P i 1,1 K. Odpady wyrzucone na wysypisko śmieci lub do kanalizacji rozkładają się, co wiąże się z uwalnianiem azotu i fosforu, które ulegają rozproszeniu do środowiska.
    Foodstuff produced in agriculture is only partly consumed by humans. A report of European Commission (DG ENV) stated that about 11% of food designed for human consumption is wasted in retail and household and thrown away to dumping places or to sewerage. Other sources estimate food losses at up to 50% of trade mass. To produce food which is then wasted in 30%, adequate amount of water, energy and materials should be used. For this purpose, 3.2 million t N, 0.47 million t P and 1.1 million t K in fertilizers were applied in 27 member countries of the EU in the year 2010. Food waste thrown to dumping places or sewerage decompose and release nitrogen and phosphorus that are dispersed in the environment.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2013, 13, 1; 129-142
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwalnianie mineralnych form fosforu w glebie i zawartość tego składnika w runi łąkowej w warunkach przewagi opadowej gospodarki wodą
    The release of mineral forms of phosphorus in the soil and the content of phosphorus in sward watered mainly with atmospheric precipitation
    Autorzy:
    Sapek, B.
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338088.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    leba łąkowa
    mineralizacja
    nawożenie fosforem
    roślinność
    uwalnianie
    związki fosforu
    meadow soil
    mineralization
    phosphorus compounds
    phosphorus fertilisation
    release
    vegetation
    Opis:
    Badano uwalnianie fosforu w glebie trwałej łąki kośnej w warunkach stosowania nawożenia fosforem, a także zaniechania na pewien czas tego zabiegu. W badaniach mineralizacji organicznych związków fosforu wykorzystano metodę inkubacji gleby in situ. Stwierdzono swoiste, zależne od odczynu i uwilgotnienia gleby oraz zawartości w niej węgla i postaci stosowanego nawozu azotowego, uwalnianie fosforu w wyniku mineralizacji połączeń organicznych lub desorpcji form nieorganicznych w glebie. Odczyn gleby bliski obojętnemu sprzyjał uwalnianiu związków fosforu. W przypadku okresowego braku nawożenia fosforem gleby należy się liczyć ze zubożeniem runi łąkowej w ten składnik, lecz pasza łąkowa produkowana na glebie zasobnej w fosfor oraz w próchnicę, o korzystnych warunkach wilgotnościowych, będzie właściwie zaopatrzona w ten składnik przez co najmniej trzy lata.
    Phosphorus released in the soil of permanent meadow was analysed in the case of phosphorus fertilization and when P treatment was periodically abandoned. The in situ soil incubation method was used in studies on organic phosphorus mineralization. Phosphorus released due to mineralization of its organic compounds or desorption of its mineral forms showed specific dependence on pH, carbon content, soil humidity and on the forms of nitrogen fertiliser. pH near neutral favoured the release of phosphorus compounds. Temporal discontinuation of phosphorus fertilisation may result in plant impoverishment in this nutrient but fodder produced on soil rich in phosphorus and humus and of appropriate moisture will be well supplied with phosphorus for at least three years.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, T. 6, z. spec.; 65-82
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi do propozycji uznania całego obszaru Polski jako wrażliwego na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych
    Remarks about the proposal of accepting the whole Polish territory as vulnerable to contamination by nitrogen compounds from agricultural sources
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Sapek, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338570.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    dyrektywa azotanowa
    jakość wody
    społeczność rolników
    farmer's society
    nitrate directive
    water quality
    Opis:
    Przeprowadziliśmy krytyczną ocenę dokumentu "Ocena wyznaczonych w Polsce stref wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu" [2007], opracowanego przez konsorcjum koordynowane przez Alterra z Holandii. W dokumencie tym wykorzystano polskie materiały obrazujące stan jakości wody w Polsce oraz dane statystyczne o rolnictwie, wszystko z wyraźnym celem wykazania konieczności uznania całego obszaru rolnictwa w Polsce jako wrażliwego na związki azotu. Nie udowodniono wprawdzie, by zanieczyszczenie wody azotanami i eutrofizacja zasobów wody obejmowała istotnie większe obszary, niż wyznaczyło je Ministerstwo Środowiska w 2006 r. Uważamy, że zalecenie objęcia obszaru całego kraju jako wrażliwego na związki azotu jest merytorycznie nieuzasadnione, co udowodniliśmy, komentując poszczególne argumenty zawarte w dokumencie. Ponadto przyjęcie tego zalecenia spowodowałoby poważne konsekwencje dla społeczności rolników, a na pewno zniechęciłoby ją do jakichkolwiek spontanicznych działań na rzecz ochrony środowiska. Równocześnie uważamy, że wdrożenie dyrektywy azotanowej we wszystkich gospodarstwach polskich (lub ich większości) nie daje żadnej gwarancji poprawienia jakości wody w Polsce.
    We have presented a critical evaluation of the document "Assessment of the designation of Nitrate Vulnerable Zones in Poland' elaborated by Alterra, Wageningen, the Netherlands. The available Polish statistical data about water quality and agriculture were used, all on an evident purpose of demonstrating the necessity of acceptation of the whole area of Polish agriculture as Nitrate Vulnerable Zones. No evidence was given in the document, however, that water pollution by nitrates and eutrophication of water resources encompass areas larger than those established by the Ministry of Environment in 2006. We are of the opinion that the recommendation to assume the whole country area as vulnerable to nitrogen compounds is not justified which was shown in our comments on particular arguments in the document. Moreover, the inclusion of all or most of Polish farms into the Vulnerable Zone would have serious consequences to the farmers' community and would certainly discourage farmers from any spontaneous pro-environmental activity. At the same time we are of the opinion that the implementation of the Directive in all or most of Polish farms does not guarantee the improvement of water quality.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2009, 9, 2; 157-168
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność rolnicza a gazowe zanieczyszczenia powietrza jako źródła zakwaszania gleb
    Agricultural activities and gaseous atmosferpheric pollution as a source of soil acidification
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Sapek, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/810469.pdf
    Data publikacji:
    1998
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    Ammonia emission from agricultural production becomes now recognized as a main source of environmental acidification. In the atmosphere ammonia neutralizes either nitric and sulfuric acids forming ammonia aerosols. However, after precipitation to ecosystems, ammonia ion is oxidized to nitric acid and two protons are released. The increase of world population and demand for foodstuff will result in expansion of ammonia emission particularly in Asia. In Poland, ammonia contribute to about 30% emission of acidifying gases. Until now, the ammonia emission is not accepted as the risk to the environment in Poland, and so far, no actions were under taken to prevent this emission.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1998, 456
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mineralizacja zwiazkow azotu w glebie laki nawozonej roznymi dawkami azotu i nawadnianej deszczowniano
    Autorzy:
    Sapek, A
    Sapek, B
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/798002.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    nawadnianie
    gnojowka
    gleby lekkie
    dawki nawozowe
    mineralizacja
    deszczowanie
    nawozenie azotem
    zwiazki azotowe
    irrigation
    liquid manure
    light soil
    fertilizer dose
    mineralization
    sprinkling
    nitrogen fertilization
    nitrogen compound
    Opis:
    W czasie jedenastu lat badano zawartość związków azotu mineralnego (N min. = N-NO₃ + N-NH₄) w 0-10 cm warstwie gleby łąkowej spod roślinności i inkubowanej in situ. Gleby nawożono trzema dawkami azotu mineralnego (120, 240 i 360 N kg·ha⁻¹). Dawki 120 i 240 N kg·ha⁻¹ stosowano: i/ wyłącznie jako azotan amonu oraz ii/ częściowo jako gnojówkę bydlęcą. Poziom nawożenia azotem znajdował istotne odzwierciedlenie w zawartości N min. w obydwóch rodzajach próbek. Nawożenie gnojówką sprzyjało raczej zmniejszaniu zawartości omawianej postaci azotu. Mniej N min. znajdowano w glebie przed ruszeniem wegetacji i po jej zakończeniu. Dobowa różnicowa wydajność mineralizacji azotu (RWM) była najmniejsza w okresie bez wegetacji, a największa w czerwcu i lipcu. Obserwowano istotne zwiększenie zawartości N min. w glebie począwszy od 2000 roku.
    The content of mineral nitrogen (N min. = N-NO₃ + N-NH₄) in 0-10 layer of meadow soil directed under sward and after incubation in situ has been assessed for eleven years. The soil was fertilized with three rates on nitrogen (120, 240 i 360 N kg·ha⁻¹). Both higher rates were applied in two forms: i/ exclusive as ammonium nitrate ii/ partly in the form of cattle urine. The level of nitrogen fertilization was focused on the N min. content in both kinds of soil samples. The application of cattle urine rather enhanced the content in question. The lowest N min. content was found in soil before and after the vegetation season. The daily differential efficiency of nitrogen mineralization was the lowest in the season without vegetation, and the highest in June and July. An evident increase of N min. content has been observed since 2000.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 513; 355-364
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Investigations of the specificity and effects of the secondary humification process of soils formed from various types of organic materials
    Badanie specyfiki i skutkow procesu wtornej humifikacji gleb wytworzonych z roznych typow materialow organicznych
    Autorzy:
    Sapek, B
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/798802.pdf
    Data publikacji:
    1993
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    wlasciwosci chemiczne
    humifikacja wtorna
    gleby
    torf
    gleby murszowe
    wlasciwosci fizykochemiczne
    zmiany wlasciwosci
    Opis:
    Changes in chemical and physico- chemical properties of peat moorshes and their parent materials were analyzed and evaluated in various stages of humification, as well fractions of humic and fulvic acids isolated from them and low and high mollecular weight compounds. A specificity of the properties of the created moorsh in comparison with the parent peat were noted, caused by the interaction of secondary humification and parallel mineralization. The results indicate that moorshes form sequences of changes in properties characteristic for a given type of peat linked to successive stages of secondary humification of organic matter.
    Badano i oceniano zmiany właściwości chemicznych i fizyko-chemicznych murszów torfowych i ich utworów macierzystych w różnym stadium humifikacji, wydzielonych z nich frakcji kwasów huminowych i kwasów fulwowych oraz związków nisko i wysokocząsteczkowych. Stwierdzono swoistość właściwości powstałego murszu w porównaniu z torfem macierzystym, wywołaną oddziaływaniem wtórnej humifikacji i równolegle przebiegającej mineralizacji. Wykazano, że mursze tworzą charakterystyczne dla danego rodzaju torfu ciągi zmian właściwości, związane z kolejnymi stadiami wtórnej humifikacji materii organicznej.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1993, 406; 83-93
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zróżnicowanie stężenia węgla organicznego w wodzie gruntowej w różnie użytkowanych glebach torfowych
    Variability of organic carbon concentrations in ground water of differently used peat soils
    Autorzy:
    Nadany, P.
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/337904.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    mineralizacja
    temperatura
    torf
    warunki wodne
    mineralisation
    temperature
    peat
    water regime
    Opis:
    Degradacji torfów towarzyszy obniżanie powierzchni torfowiska w wyniku utraty masy organicznej. Wieloletnie obserwacje prowadzone przez ZDMUZ Biebrza na torfowisku Kuwasy dowodzą, że powierzchnia torfowiska może obniżać się od 0,7 do ponad 1,5 cm rocznie. Zanikanie takiej ilości masy organicznej wiąże się z przenikaniem znacznych ładunków rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) do wody gruntowej, a następnie powierzchniowej, z którą może być on wynoszony z obiektu. Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu temperatury oraz poziomu wody gruntowej na obserwowane, zarówno w czasie, jak i przestrzeni, zróżnicowanie stężenia węgla organicznego w wodzie gruntowej na terenach torfowisk, które w różnym stopniu zostały przekształcone przez człowieka i warunki środowiskowe. Prace prowadzono na torfowiskach doliny Biebrzy gdzie wyodrębniono trzy, zróżnicowane pod względem warunków wodnych i glebowych, obiekty. Z przeprowadzonych badań wynika, że stężenie węgla organicznego w wodzie gruntowej użytkowanych i nieużytkowanych torfowisk jest zróżnicowane, a także, że istnieje związek intensywności uwalniania rozpuszczalnych form węgla z torfu do wody z warunkami hydrotermicznymi.
    Peat degradation is accompanied by the subsidence of peat surface due to the loss of organic matter. Long-term observations carried out in the Experimental Station of Reclamation and Grassland Farming in Biebrza (the Kuwasy peatland) showed that the subsidence might vary from 0.7 to 1.5 cm annually. Disappearance of that amount of organic matter is followed by the transport of large loads of dissolved organic carbon to ground and then to surface waters through which it is removed from the object in question. This work was aimed at studying the effect of temperature and ground water table depth on observed (both spatial and temporal) differentiation of organic carbon concentration in ground waters of peatlands which had been transformed by various human activity and natural processes. The study was carried out in peats of the Biebrza Valley in three objects of distinctly different water and soil properties. The study revealed different concentration of organic carbon in ground water of used peatlands as compared with that in unused peatlands and a relationship between the intensity of dissolved organic carbon release from peat and hydrothermal conditions.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2004, T. 4, z. 2b; 281-289
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bilans składników nawozowych w diecie krowy mlecznej
    Nutrients balance in the diet of dairy cow
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Walczuk, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338684.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    bilans składników w diecie
    gospodarstwa mleczne
    dairy farm
    nutrient balance in diet
    Opis:
    Obliczono bilans składników nawozowych w diecie krowy w celu opracowania zmian w strategii nawożenia w gospodarstwach ukierunkowanych na wyłączną produkcję mleka. Badania oparto na rzeczywistej technologii żywienia krów mlecznych w Zakładzie Doświadczalnym IMUZ w Falentach, w którym przeciętna wydajność mleka od krowy wynosiła 8 700 dm ³ · rok-1. Bilans obejmowałdietę krowy o wydajności 7 000, 8 000 i 10000dm ³ · rok-1. W rocznych odchodach od jednej krowy pozostawało z diety 115-180 kg N, 22-34 kg P, 103-131 kg K, 21-29 kg Mg, 44-63 kg Ca i 12-16 kg S. Te ilości fosforu i azotu pozostające w gospodarstwie mogą stanowić zagrożenie dla środowiska, a ilości potasu mogą powodować zwiększanie się jego zawartości w paszy z gospodarstwa, co może być niekorzystne dla zdrowotności krów. W intensywnych gospodarstwach ukierunkowanych na wyłączną produkcję mleka obserwuje się systematyczny nadmiar składników nawozowych. Gospodarstwa te wymagają innej strategii nawożenia i odpowiedniego doradztwa nawozowego.
    Nutrient balance has been calculated in the dairy cow diet in order to introduce changes in the fertilization strategy at the dairy farm. The investigations were based on the actual feeding technology used in the farm of Experimental Station at Falenty, where the average milking efficiency is 8 700 dm ³ · year–1. The diet of cows of milking efficiency 7 000, 8 000 and 10 000 dm³ · year-1 was considered. The amount of nutrients in animal wastes per one cow was in the range - 115-180 kg N, 22-34 kg P, 103-131 kg K, 21-29 kg Mg, 44-63 kg Ca and 12-16 kg S. These amounts of phosphorus or nitrogen may pose a risk to the environment, and the amount of potassium could increase its content in the farm fodder, that could be critical for animal health. A regular increase of nutrient surplus is observed in dairy farms. These farms need different fertilization strategy and appropriate fertilization advisory.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2009, 9, 1; 99-109
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany zawartości fosforu w glebie i roślinności łąkowej w siedem lat po zaniechaniu nawożenia tym składnikiem
    Changes of phosphorus content in soil and meadow herbage after seven years of keeping out of fertilization with this nutrient
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Sapek, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338086.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    fosfor
    gleba
    nawożenie
    użytki zielone
    fertilization
    grassland
    phosphorus
    soil
    Opis:
    Zaniechanie nawożenia fosforem gleby łąkowej nawożonej uprzednio przez 10 lat nadmiarem tego składnika nie spowodowało w kolejnych siedmiu latach istotnego zmniejszenia plonów suchej masy, lecz skutkowało istotnym zmniejszeniem jego zawartości w materiale roślinnym. Podobnie stężenie fosforanów w słabym wyciągu (1% K2SO4) drastycznie malało w kolejnych latach. Zmniejszanie tego stężenia ograniczało się tylko do powierzchniowej warstwy gleby. Test wyciągu 1% K2SO4 odzwierciedla zawartości dostępnego fosforu w glebie łąkowej, w odniesieniu do potencjalnej zawartości tego składnika w rosnącej zielonej masie roślin.
    The omission of phosphorus fertilization on a grassland fertilized with a surplus of this nutrient through ten previous years did not resulted in decreasing of dry matter yield during seven subsequent years, though resulted in decreasing of phosphorus content in sward samples from some harvests starting since the third year of experiment. Similarly, the phosphate concentration in a week soil extract (1% K2SO4) drastically declined almost immediately after canceling the phosphorus fertilization. This concentration has declined only in the upper soil layer. The test of 1 % K2SO4 extract reflects the amount available phosphorus in soil, regarding the potential its content in growing plants.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, T. 6, z. spec.; 83-91
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie biopaliwa w pozyskiwaniu energii odnawialnej
    Significancy of biofuel in use of renewable energy
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Sapek, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338208.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    biopaliwo
    glebowa materia organiczna
    ograniczenie produkcji żywności
    rozpraszanie azotu
    zagrożenie środowiska
    biofuel
    limitation of food production
    nitrogen pollution
    risk to environment
    soil organic matter
    Opis:
    W skali globalnej i krajowej są podejmowane na szeroko zakrojoną skalę działania, mające na celu uprawę roślin przeznaczanych na biopaliwo. Stanowi to poważne zagrożenie ograniczenia produkcji żywności, co będzie powodować zmniejszenie jej podaży oraz podwyższenie ceny. Spowoduje jeszcze większe zagrożenie środowiska, zwłaszcza w wyniku przeznaczania gleb naturalnych ekosystemów i lasów pod uprawę roślin energetycznych. Często pozyskiwanie plonów roślin energetycznych będzie odbywać się kosztem zanikania zasobu węgla organicznego w glebie. Innym zagadnieniem jest towarzyszące tym uprawom zwiększone rozpraszanie związanego azotu do środowiska wskutek niezbędnego nawożenia roślin tym składnikiem oraz ulatniania się do atmosfery tlenków azotu, powstających w czasie spalania biopaliwa, zawsze bogatego w ten składnik.
    Some attempts are undertaken at global and local scale to increase the use of some crops as biofuel, that might create a great social and environmental risk. First, the turning of some agricultural lands from food to biofuel crop production may result in food shortage and its increasing price. Second, the intensive growing of biofuel crops could accelerate the oxidation of soil organic matter resulting in the worsening of soil properties. Third, biofuel crops need high doses of mineral fertilizers, particularly of nitrogen. The biofuel plant material is rich in nitrogen, which during combustion will turn to nitrogen oxides, that would increase the risk of environmental eutrophication.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2012, 12, 1; 139-151
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wplyw skladowania nawozow naturalnych na jakosc gleby w zagrodzie wiejskiej
    Autorzy:
    Sapek, B
    Sapek, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/810043.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    gospodarstwa rolne
    przechowywanie
    gleby
    nawozy naturalne
    zanieczyszczenia gleb
    skladowanie
    zanieczyszczenia rolnicze
    farm
    storage
    soil
    natural fertilizer
    soil pollution
    agricultural pollution
    Opis:
    The problems connected with manure storage system on the farmstead as § a potential risk of soil pollution on this area with the nutrients, were discussed. Kind of pollutants, their potential sources as well as the „hot spots" on the farmstead and its vicinity were presented. On an example of farmstead from demons tration farms, the state of soil enrichment with the nutrients (N, P, K) and with organic carbon under the farmstead was estimated. The effects of place, manner and duration of manure storage as well as whole ecological investments on the farm on the soil quality were estimated. Soil of the farmsteads thirty to ninety and even more years old, may the treated as an anthropogenic soil; that may be J proved by configuration of particular soil profile layers as well as by the contents of mineral compounds and organic carbon in the upper horizon of soil profile.
    Przedstawiono i przedyskutowano wpływ sposobu składowania i przechowywania nawozów naturalnych na terenie zagrody wiejskiej jako potencjalnego ryzyka zanieczyszczenia gleby z tego terenu składnikami nawozowymi. Podano rodzaje zanieczyszczeń, ich potencjalne źródła oraz tzw. „gorące miejsca" w zagrodzie i jej otoczeniu. Na przykładzie zagród z gospodarstw demonstracyjnych, oceniono stan wzbogacenia gleby spod zagrody w składniki nawozowe (N, P, K) i w węgiel organiczny (C org.). Oceniono wpływ miejsca, sposobu i czasu składowania nawozów naturalnych w obrębie zagrody, a także inwestycji proekologicznych w gospodarstwie na jakość gleby. Glebę zagród, których wiek sięga kilkudziesięciu, a nawet 100 i więcej lat można traktować jako antropogeniczną, na co wskazuje układ warstw oraz zawartość składników mineralnych i węgla organicznego w górnej części jej profilu.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 2; 491-502
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wplyw skladowania nawozow naturalnych na jakosc wody gruntowej w zagrodzie
    Autorzy:
    Sapek, A
    Sapek, B
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/799272.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    gospodarstwa rolne
    fosforany
    przechowywanie
    azot
    nawozy naturalne
    skladowanie
    potas
    zanieczyszczenia rolnicze
    wody gruntowe
    zanieczyszczenia wod
    farm
    phosphate
    storage
    nitrogen
    natural fertilizer
    potassium
    agricultural pollutant
    ground water
    water pollutant
    Opis:
    Investigations of the groundwater quality from the farmsteads of 38 farms in 9 communes were conducted during 1993-2005. Totally, 1260 water samples were analysed. Approximate concentrations of the nutrients reached 13 mg N-NH₄·dm³, 4,3 mg P-PO₄·dm³ and 309 mg K·dm³, what proved that most of investigated water samples should be included, according to the Polish standards, to the worst water quality of V class. Mean nitrate concentrations of 18 mg N·dm³, created rather meagre risk for water quality in comparison to the high concentrations of ammonia. Observed high concentrations of phosphates, originated from the manure, were enhanced through the presence of dissolved organic carbon in water percolating the profile of farmstead soil. Investigated waters were enriched in potassium what suggests the manure as a main source of water pollution at farmstead.
    W latach 1993-2005 przeprowadzono badania nad jakością wody gruntowej spod zagrody, obejmujące 38 gospodarstw w 9 gminach. W sumie pobrano 1260 próbek wody. Stwierdzone przeciętne stężenia 13 mg N-NH₄·dm³, 4,3 mg P-PO₄·dm³ i 309 mg K·dm³ świadczą, iż jakość większości badanych wód gruntowych odpowiadała najgorszej V klasie wód podziemnych. Przeciętne stężenie azotanów, wynoszące 18 mg N·dm³ , stanowiło mniejsze zagrożenie dla jakości wody niż bardzo wysokie stężenie amonu. Stosunkowo duże stężenie fosforanów, pochodzących z nawozów naturalnych, wynika prawdopodobnie z obecności rozpuszczalnego węgla organicznego w wodzie przemywającej profil gleby. Badane wody uległy stosunkowo największemu wzbogaceniu w potas i na podstawie tego wzbogacenia przyjęto, że głównym źródłem zanieczyszczenia są odchody zwierzęce.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 2; 503-512
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wplyw nawozenia na emisje podtlenku azotu z uzytku zielonego
    Autorzy:
    Sapek, A
    Sapek, B
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/802537.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    gleby
    nawozenie
    uzytki zielone
    ksztaltowanie srodowiska
    emisja
    odczyn gleby
    podtlenek azotu
    Opis:
    Measurements of nitrous oxide emissions from the soil of fertilized plots in two long-term grassland experiments were made at IMUZ Experimental Station, Falenty. Measured emissions depended on the temperature being the highest during the second and third grass regrowth. Increasing of ammonia nitrate fertilizer rate from 120 to 360 N kg·ha⁻¹ enhanced the N₂O emissions, which were proportional to nitrogen fertilizer rates. The forms of nitrogen fertilizers showed significant effect on the N₂O emissions. The emissions from plots fertilized with liquid manure were significantly higher, then from the plots fertilized with ammonia nitrate only. However the emissions from the last plots were much less when the calcium nitrate was applied. An evident impact of soil pH on N₂O emissions was observed; the emissions were less from acid soils. Significant relationship between N₂O emissions and nitrate content in soil was observed. The total N₂O emissions from the plots in Falenty experiment during whole vegetation season ranged from 1.6 to 6.3 kg·ha⁻¹·year1⁻¹ N₂O-N, depending on nitrogen fertilizer rate.
    Przeprowadzono pomiary emisji podtlenku azotu (N₂O) z gleby użytków zielonych w Zakładzie Doświadczalnym MUZ w Falentach. Wykorzystano w tym celu różne obiekty nawozowe dwóch wieloletnich doświadczeń łąkowych. Emisja N₂O zależała od temperatury i była największa w czasie drugiego i trzeciego odrostu. Zwiększenie nawożenie saletrą amonową w granicach 120 do 360 kg N·ha⁻¹ powodowało wzrost emisji N₂O, która była proporcjonalna do zastosowanej dawki azotu. Postacie nawozów azotowych miały istotny wpływ na emisję N₂O. W porównaniu do poletek nawożonych saletrą amonową emisja po zastosowaniu gnojówki była większa, a po zastosowaniu saletry wapniowej mniejsza. Stwierdzono wyraźny wpływ pH gleby na emisję N₂O, która była mniejsza z gleb kwaśnych. Stwierdzono istotną zależność między zawartością azotanów w wierzchniej warstwie gleby a emisją N₂O. Emisje N₂O z doświadczenia w Falentach, oszacowane dla całego sezonu wegetacyjnego, mieściły się w granicach 1,6 do 6,3 kg·ha⁻¹·rok⁻¹ N₂O-N, w zależności od dawki nawozów azotowych.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2002, 484, 2; 563-572
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ładunek składników nawozowych wnoszonych z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi na przykładzie pól doświadczalnych w Falentach
    The load of nutrients deposited with atmospheric precipitation on earth surface, an example of experimental fields in Falenty
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Nawalany, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338062.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    azot amonowy
    azot azotanowy
    opad mokry
    składniki nawozowe
    zakwaszanie
    acidification
    ammonia
    nitrate
    nutrients
    wet deposition
    Opis:
    W pracy przedstawiono stężenia składników nawozowych w próbkach wody opadu atmosferycznego, pobieranych w Falentach w latach 1988-2003. Mierzono pH oraz stężenie azotu azotanowego, azotu amonowego, fosforanów, siarczanów, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia. Obliczono ładunki składników nawozowych wnoszonych na powierzchnię ziemi w ciągu roku. Przeciętnie rocznie na powierzchnię gleby opadało na hektar około 17 kg N, 0,36 kg P i 18 kg Ca. Ładunek wapnia tylko w 45% zobojętniał zakwaszenie gleby powodowane opadem azotanów i amonu.
    Concentrations of nutrients in samples of wet deposition collected in Falenty in 1988-2003 are presented. pH as well as concentrations of nitrate and ammonium nitrogen, phosphates, chlorides, sodium, potassium, magnesium and calcium were determined. Average nutrient loads deposited on earth surface in subsequent years were calculated. Mean annual loads were: 17 kg N, 0.36 kg P and 18 kg Ca. Calcium load neutralized only 45% of soil acidification resulting from precipitation of nitrates and ammonium ions.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, T. 6, z. spec.; 23-27
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stężenie i ładunek składników nawozowych wznoszonych z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi w regionie ostrołęckim w latach 1993-1996
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Nawalany, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/339109.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    azot amonowy
    azot azotanowy
    chlorki
    opad mokry
    pH
    Opis:
    W pracy przedstawiono analizę stężenia składników nawozowych w próbkach wody opadu atmosferycznego, zbieranych w trzech punktach regionu ostrołęckiego w latach 1993-1996. Badania prowadzono w ramach projektu "Rolnictwo polskie i ochrona jakości wody" wykonywanego na podstawie umowy między polskim Ministerstwem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej a Agencją Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych (US EPA). Celem projektu było opracowanie programu działania zmierzającego do ograniczenia zanieczyszczenia wody ze źródeł rolniczych. Analiza opadu atmosferycznego miała umożliwić oszacowanie ładunku składników nawozowych wnoszonych na powierzchnię ziemi w ciągu roku. Zebrano 820 próbek wody, w których zmierzono odczyn oraz stężenie azotu azotanowego, azotu amonowego, fosforanów, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia. Dla trzech obiektów z regionu ostrołęckiego obliczono roczny ładunek składników nawozowych. Stwierdzono, że w ciągu roku z opadem wnoszone jest od 8,7 do 18,0 kg N·ha-¹, co stanowi od 25 do 40% dawki azotu pochodzącego z nawozów mineralnych stosowanych na tym terenie.
    The results of chemical analyses of wet precipitation in three sites of the Ostrołęka region are presented. The study was done within the project "Polish Agriculture and Water Quality Protection" (1992-1997), sponsored by US Environmental Protection Agency. Values of pH and concentrations of nitrate, ammonia, phosphate, chloride, sodium, potassium, magnesium and calcium were measured in samples of wet precipitation. Annual load of each nutrient was then calculated. The nitrogen load ranged from 8 to 18 kg N·ha-¹źyear-¹, potassium load - from 1 to 10 kg K·ha-¹źyear-¹ and calcium load - from 9 to 20 kg Ca·ha-¹ year-¹.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2004, 4, 1; 177-182
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przemieszczanie sie azotu w glebie i jego straty z plam moczu pozostawianych przez krowy mleczne na pastwisku
    Autorzy:
    Plodzik, M
    Sapek, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/809082.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    pastwiska
    gleby
    krowy mleczne
    wypas
    migracja pierwiastkow
    straty azotu
    plamy moczu
    Opis:
    Intensively used pastures may pose a serious risk to the environment due to the leaching of nitrogen compounds into groundwater. One of these risks is urine and dung left by cows on the pasture. Four experiments were located at Experimental Station of the Institute of Land Reclamation and Grassland Farming at Falenty on a pasture utilized for many years. Experimental plots of surface area 1 m² in eight repetitions were treated once with artificial urine at rate 60 g N·m⁻² that corresponded to 600 kg N·m⁻¹. In all experiments, a significant dependence of the content of both nitrogen forms on the presence of urine patch was observed. With the passage of time, the nitrate nitrogen content increasesd in successive layers in depth of soil profile to 60-80 cm deep. In the final stage of experiment almost whole mineral nitrogen load in the soil was exclusively nitrate nitrogen easily moving deep into soil profile. A urine patch acidified the topsoil layer.
    Intensywnie użytkowane pastwiska mogą stwarzać poważne zagrożenia dla środowiska w wyniku wymywania azotanów do wody gruntowej. Zagrożenie to stwarza mocz pozostawiany przez krowy na pastwisku. Przeprowadzono cztery doświadczenia umiejscowione na wieloletnim pastwisku w Zakładzie Doświadczalnym MUZ w Falentach. Poletka o powierzchni 1 m² wydzielone w ośmiu powtórzeniach traktowano raz na początku doświadczenia sztucznym moczem w ilości 60 g N·m⁻², co odpowiada 600 kg N·m⁻¹. We wszystkich doświadczeniach istotne zwiększenie zawartości azotu mineralnego w glebie traktowanej, moczem w porównaniu do poletek kontrolnych. Z upływem czasu malała zawartość azotu amonowego, a wzrastała azotu azotanowego od powierzchni gleby do głębokości 60-80 cm. Pod koniec doświadczenia prawie cały azot mineralny przemieścił się w głąb profilu gleby i był w postaci azotanowej. Plamy moczu zakwaszały wierzchnią warstwę gleby.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2002, 484, 2; 509-517
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Strategie ograniczenia zanieczyszczeń wody, atmosfery i gleby w świetle międzynarodowych projektów rolno-środowiskowych realizowanych w IMUZ
    The strategies of reducing water, air and soil pollution in the international agro-environmental projects accomplished in the Institute of Land Reclamation and Grassland Farming
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Sapek, B.
    Pietrzak, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/337912.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    jakość wody
    jakość atmosfery
    gleba
    azot
    fosfor
    water quality
    air quality
    soil
    nitrogen
    phosphorus
    Opis:
    W pracy omówiono zagadnienie rozpraszania składników nawozowych do środowiska w odniesieniu przeważających w kraju poglądów oraz faktów stwierdzonych w ramach realizowanych w IMUZ projektów, zwłaszcza międzynarodowych. Decydenci, a w konsekwencji i społeczeństwo, nie doceniają rolnictwa jako źródła emisji wymienionych składników. Udział rolnictwa w emisji gazowych związków azotu (NH3, N2O i NOx) stanowi około 50% całkowitej ich emisji w skali kraju. Podobny jest udział rolnictwa we wnoszeniu do Bałtyku zwiększającego się od 1990 r. ładunku azotu i fosforu. Wymaga to opracowania, w ramach szerokiej dyskusji wśród kompetentnych zespołów, narodowego programu ograniczenia emisji azotu i fosforu ze wszystkich źródeł oraz wyznaczenia odpowiednich celi strategicznych. W odniesieniu do azotu cel taki powinien zakładać zmniejszenie strat azotu przez zwiększenie jego wykorzystania w produkcji rolnej docelowo do ponad 30% w 2010 r. w skali kraju, podczas gdy obecnie wynosi ono niecałe 20%, a w przypadku fosforu dążenie do zwiększenia jego wykorzystania docelowo do ponad 50% w 2010 r., gdy obecnie wynosi około 30%.
    Environmental dispersion of nutrients is discussed in the paper and confronted with common views and facts established during the projects (mainly international) that have been accomplished in the ILRGF. Authorities, and consequently the society, tend to underestimate the agriculture as a source of nutrient emissions. The contribution of agriculture to the total emission of gaseous forms of nitrogen (NH3, N2O i NOx) amounts c. 50 % in the country. Similar is the share of agriculture in total loads of nitrogen and phosphorus delivered in increasing amounts since 1990 to the Baltic Sea. Thus, it is necessary to elaborate (in a broad discussion among specialists) a national programme of restricting nitrogen and phosphorus emissions from all sources and to establish appropriate strategic targets. Such a target in respect to nitrogen should assume decreasing nitrogen losses through its better utilisation in agricultural production to over 30 % in 2010 while its present utilisation is slightly less than 20 %. In the case of phosphorus the increase of its utilisation should reach 50 % in 2010 at its present utilisation of only 30 %.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2004, T. 4, z. 2b; 259-280
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zageszczenie produkcji rolnej w zagrodzie jako zrodlo zanieczyszczenia wody
    Autorzy:
    Sapek, A
    Sapek, B.
    Pietrzak, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/802574.pdf
    Data publikacji:
    1998
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    gospodarstwa rolne
    azot
    zanieczyszczenia gleb
    produkcja rolna
    potas
    fosfor
    zageszczenie produkcji
    wody gruntowe
    zanieczyszczenia srodowiska
    zanieczyszczenia wod
    Opis:
    W zagrodzie i jej otoczeniu skupia się działalność gospodarcza i bytowa rolnika. Powoduje to nasilenie w tym obszarze obiegu biomasy i chemikaliów. Szczególnie dużym źródłem rozpraszania biomasy i składników nawozowych jest produkcja zwierzęca. Gleby zagrody i otoczenia (okólniki, ogródki warzywne itp.) ulegają wzbogaceniu w azot, fosfor i potas, często w całym profilu glebowym aż do wody gruntowej, która w licznych gospodarstwach jest wyraźnie zanieczyszczona azotanami, fosforanami i potasem. Największe zanieczyszczenie gleby i wody gruntowej obserwuje się w pobliżu pryzm obornika umiejscowionych bezpośrednio na gruncie i zbiorników na gnojówkę, które są często w złym stanie technicznym. Zanieczyszczanie wód spod zagrody można szybko, skutecznie i tanio ograniczyć, jeśli poprawi się czystość i porządek w zagrodzie. W tym celu należy dobrze zorganizować oświatę ludności wiejskiej oraz wybudować odpowiednie miejsca do składowania odchodów zwierzęcych w gospodarstwach. Działania takie muszą stanowić integralną część programu rozwoju rolnictwa i muszą być wspomagane z funduszy przeznaczonych na ochronę środowiska.
    The main farmers activity concentrates on a farmstead and its vicinity, which causes an increased flow of biomass, nutrients and other chemicals on this area. Animal husbandry is particularly, a significant source of biomass dispersion. The soils of farmstead and its vicinity (paddock, vegetable garden etc.) as well as groundwater are enriched in nitrogen, phosphorus and potassium. The highest pollution of soils and groundwater were observed in the neighborhood of manure heaps located directly on ground and urine tanks often kept in bad technical state. The pollution of groundwater below farmstead can be ready, effectively and inexpensively limited if only a better management be introduced. The best way to achieve this goal is an adequate education of farmers and the entire rural population. Furthermore, the construction of capable manure pads and urine tanks is necessary on most farms. Such activity should be an integral part of the development program for agriculture and should be supported with environmental protection funds.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1998, 459; 103-124
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jakość wód gruntowych pod użytkami zielonymi różnie użytkowanymi
    Ground water quality under variably utilised grasslands
    Autorzy:
    Jaszczyński, J.
    Chrzanowski, S.
    Sapek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/337966.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    jakość wody gruntowej
    nawożenie mineralne i nawozami naturalnymi
    użytki zielone
    groundwater quality
    grasslands
    mineral and organic fertilisation
    Opis:
    Badania przeprowadzono w latach 2000-2004 na terenach torfowiska Kuwasy, leżącego w basenie środkowej Biebrzy. Dotyczyły one zanieczyszczenia wód odpływających z torfowo-murszowych gleb łąkowych, będących w stałym użytkowaniu rolniczym. Wyróżniono cztery warianty różniące się sposobem: użytkowania (kośne, zmiennie, pastwiskowe) oraz nawożenia (mineralne i nawozami naturalnymi). W wariancie, obejmującym zarówno nawożenie mineralne, jak i nawozami naturalnymi, stwierdzono największe stężenia azotu azotanowego, azotu amonowego i potasu. Również średnie stężenia tych składników z całego okresu badań były największe na tym wariancie. Największe przekroczenia dopuszczalnych stężeń fosforu występowały na kwaterze nawożonej mineralnie, o dużej naturalnej zasobności gleby w ten pierwiastek. W wariancie, w którym w 2003 r. zaprzestano nawożenia, zanotowano poprawę jakości wody w stosunku do lat wcześniejszych.
    The study was carried out in Kuwasy peatland situated in the middle Biebrza River basin in the years 2000-2004 and was aimed at assessing the pollution of waters flowing out of peat-moorsh meadow soils under permanent agricultural use. Four variants differing in the type of land use (mown meadows, alternate meadows, pastures) and in fertilization (mineral versus organic) were distin-guished. The greatest concentrations of nitrate nitrogen, ammonium nitrogen and potassium were found in variant I which involved both mineral and organic fertilization. Mean concentrations of these components for the whole study period were also greatest in this variant. The greatest excess over permissible phosphorus concentrations was noted in a plot fertilized with mineral fertilisers and of large natural phosphorus abundance (variant II). An improvement of water quality was recorded in variant IV after a complete cessation of mineral fertilization.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, 6, 2; 111-127
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozpuszczalny węgiel organiczny w wodzie z siedlisk pobagiennych na tle temeperatury gleby
    Dissolved organic carbon in water from post bog habitats in comparison with soil temperature
    Autorzy:
    Jaszczyński, J.
    Sapek, A.
    Chrzanowski, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338386.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    gleby torfowo-murszowe
    opady atmosferyczne
    roztwór glebowy
    rozpuszczalny węgiel organiczny (RWO)
    temperatura gleby
    woda gruntowa
    dissolved organic carbon
    peat-moorsh soils
    ground water
    soil water
    soil temperature
    rainfall
    Opis:
    W pracy przedstawiono wpływ temperatury gleby oraz opadu atmosferycznego na uwalnianie i wymywanie organicznych związków węgla z gleb torfowo-murszowych do płytkich wód gruntowych. Badania prowadzono w latach 2001-2006 na Torfowisku Kuwasy w basenie środkowej Biebrzy. Stanowiska badawcze zlokalizowano na użytkach zielonych położonych na glebach o średnim stopniu zaawansowania procesów murszowych (MtII). Przedmiotem badań było stężenie rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) w roztworze glebowym pobieranym z głębokości 30 cm oraz wodzie gruntowej z głębokości 60 i 90 cm. Próbki wody z wymienionych warstw profilu glebowego pobierano za pomocą automatycznej stacji polowej, wykorzystującej ceramiczne kubki ssące. Na głębokościach tych mierzono także temperaturę gleby. Próbki wody gruntowej pobierano również z 5 studzienek zainstalowanych w warstwie utworu organicznego, na głębokość ok. 100 cm. Jedną ze studzienek zlokalizowano na terenie automatycznej stacji, a cztery na innych kwaterach łąkowych torfowiska. Próbki pobierane za pomocą aparatów ssących pozyskiwano w sposób ciągły przez trzy, cztery tygodnie. Próbki wody gruntowej ze studzienek pobierano co trzy, cztery tygodnie. Stężenie RWO w próbkach zależało od głębokości z jakiej je pobierano. Średnie stężenie RWO było największe w roztworze glebowym - 67 mg·dm-³. W wodzie gruntowej z głębokości 60 i 90 cm wynosiło ok. 40 mg·dm-³. W roztworze glebowym stężenie RWO zmieniało się w ciągu roku oraz było istotnie skorelowane z temperaturą gleby. Największe stężenie RWO występowało od czerwca do listopada, a najmniejsze - w lutym i marcu.
    The effect of soil temperature and rainfall on releasing and leaching of organic carbon from peat-moorsh soils to shallow ground waters is presented in this paper. The study was carried out in 2001-2006 on Kuwasy peatland in the middle Biebrza River basin. Study sites were located in grasslands dominated by peat-moorsh soils in the second degree of degradation. Concentrations of dissolved organic carbon (DOC) were analysed in soil solution (taken from the depth of 30 cm) and in groundwater (which was collected from the depths of 60 cm and 90 cm). Water samples from these layers were taken by automatic field station. Soil temperature was measured at 30, 60 and 90 cm. Groundwater samples were also collected from five wells installed in organic matter layer to the depth of 100 cm. One of them was located within automatic station, four other - in the neighbouring grassland areas. All water samples were taken at three to four week intervals. DOC concentration in water samples depended on sampling depth. Mean DOC concentration was highest in soil solution - 67 mg·dm-³. In groundwater from 60 and 90 cm it was about 40 mg·dm-³. In soil solution DOC concentration varied seasonally and was significantly correlated with soil temperature at 30 cm. The highest DOC concentrations were found from June to November, and the lowest - in February and March. Seasonal variability of DOC concentration was observed in groundwater from two control wells. In these cases the highest DOC concentration was also noted in summer and autumn. In groundwater from other wells seasonal DOC variability wasn't noted. Intensive precipitation didn't exert any effect on DOC concentration in soil and ground water.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2008, 8, 1; 117-126
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stężenie składników nawozowych w wodzie do nawodnień i do picia w Falentach
    Nutrient concentration in irrigation water and tap water in Falenty
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Nawalany, P.
    Barszczewski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/338412.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    woda do picia
    woda do nawodnień
    azotany
    fosforany
    chlorki
    tap water
    irrigation water
    nitrate
    phosphate
    chloride
    Opis:
    W latach 1991–2001 prowadzono systematyczne badania stężenia składników nawozowych w wodzie do nawodnień i do picia z ujęć w Falentach. Wodę do nawodnień ujmowano z Cieku Wschodniego spod Laszczek, którego część wody pochodzi z objętych ochroną źródlisk, a w dolnym biegu jest pod wpływem intensywnych upraw ogrodniczych oraz osiedli wiejskich. W latach objętych badaniami obserwowano około dwukrotne zwiększenie stężenia azotu azotanowego i fosforanów w tym cieku, co świadczy o jego postępującej eutrofizacji. Natomiast stężenie azotu amonowego zmniejszyło się w tym czasie. Nie obserwowano żadnego trendu zmian stężenia pozostałych oznaczanych składnikach – chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia. W Zakładzie Chemii Gleby i Wody IMUZ próbkami odniesienia jest woda bieżąca z kranu z ujęcia wody do picia na głębokościach 20 i 36 m w Falentach. W czasie siedmiu lat wykonywania analiz stwierdzono, że stężenie azotu azotanowego w tej wodzie zmniejszyło się, zaś stężenie azotu amonowego, fosforanów i chlorków pozostawało bez większych zmian.
    Concentration of nutrients in water used for irrigation purposes and in tap water from deep sources in Falenty was analysed during 1991–2001. The irrigation water originated from a steam flowing out from springs situated on areas protected as natural reserve 2 km upstream the sampling site. There are arable fields cropped with vegetable and a settlement along the lower course of the stream. Concentrations of nitrate nitrogen and phosphate significantly increased during the study period, which proves advancing eutrophication of the stream. Concentration of ammonium nitrogen decreased in the same time. No changes in the concentration of other investigated nutrients were observed. Tap water is used in the laboratory of Department of Soil and Water Chemistry as a reference sample. Concentration of nitrate nitro gen decreased and concentrations of ammonium nitrogen, phosphate and chloride did not change markedly during 7 years of analyses.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2003, T. 3, z. spec. (6); 79-84
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ładunek składników nawozowych wnoszony z opadem mokrym na powierzchnię ziemi w Falentach w latach 1995-2001
    Nutrient load with wet precipitation on the soil surface in falenty during 1995-2001
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Nawalany, P.
    Barszczewski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/339410.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    opad mokry
    azot azotanowy
    azot amonowy
    chlorki
    atmospheric deposition
    nitrate
    ammonium
    chloride
    Opis:
    W pracy przedstawiono wybrane pomiary stężenia składników nawozowych w próbkach wody opadu atmosferycznego, zbieranego w Falentach w latach 1987–2002. Mierzono pH o oraz stężenia azotu azotanowego, azotu amonowego, fosforanów, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia. Stężenie chlorków i azotu amonowego było największe w miesiącach zimowych, a stężenie azotu azotanowego najmniejsze w miesiącach letnich. Stężenie pozostałych składników było najmniejsze w sezonie wegetacyjnym. Wnoszony ładunek azotu azotanowego wyraźnie zmniejszył się w czasie obserwacji. W tym okresie zwiększył się stosunek ładunku azotu amonowego do azotanowego. Średni całkowity ładunek azotu mineralnego wyniósł 18 kg N·ha-¹·rok-¹, a średni ładunek chlorków 12,9 kg Cl·ha-¹·rok-¹, zaś wapnia przekroczył 10 kg Ca·ha-¹·rok-¹.
    Samples of wet atmospheric deposition were collected at Falenty during 1987–2002. Reaction (pH) and concentrations of nitrate nitrogen, ammonium nitrogen, phosphate, chloride, sodium, potassium, magnesium and calcium were determined in all samples. Only a selected part of obtained results was presented. Concentrations of chloride and ammonium were highest in the winter months and concentrations of nitrate – during vegetation season. Concentrations of other nutrients were also lower during vegetation season. The load of nitrate nitrogen decreased significantly during the study period. The ratio of ammonium nitrogen to nitrate nitrogen load increased at the same time. Mean annual load of mineral nitrogen was about 18 kg·ha-¹·year-¹ N. Mean loads of chloride and calcium were greater then 10 kg·ha-¹·year-¹.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2003, T. 3, z. spec. (6); 69-77
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wskaźniki chemiczne wody do picia z ujęć własnych w gospodarstwach wiejskich w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego
    Chemical indices of drinking water from wells in farms situated in the buffor zone of the Biebrza National Park
    Autorzy:
    Jaszczyński, J.
    Sapek, A.
    Chrzanowski, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/337964.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    Biebrzański Park Narodowy
    jakość wody
    składniki nawozowe
    studnie przydomowe
    farm well
    nutrients
    Biebrza National Park
    water quality
    Opis:
    Badania dotyczyły jakości wody do picia z tradycyjnych (kręgowych) i wierconych studni wybranych gospodarstw rolnych, położonych na torfowisku Kuwasy w basenie środkowej Biebrzy oraz zlokalizowanych w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego w dolinie dolnej Biebrzy. W próbkach wody oznaczono: N-NO3, N-NH4, P-PO4, Na, K, Mg, Ca, Cl oraz rozpuszczalny węgiel organiczny (RWO). W wodzie ze wszystkich badanych studni notowano podwyższone stężenie składników nawozowych, lecz jej jakość tylko w 6 studniach z badanych 13 nie odpowiadała wymaganiom wody do picia z uwagi na duże średnie stężenie azotanów bądź jonu amonowego. Podwyższone stężenie azotanów, jonu amonowego, potasu, sodu i chlorków oraz rozpuszczalnego węgla organicznego występowało w badanych gospodarstwach w całym okresie badań i było skutkiem zanieczyszczenia pochodzącego z działalności bytowej lub rolniczej. Potwierdzeniem jest duże (7,7-52,4 mg K·dm-³) średnie stężenie potasu w próbkach z większości studni tradycyjnych, na ogół większe niż stężenie sodu. Stężenie sumy tych kationów było znacznie większe niż chlorków. Stężenie azotanów w wodzie ze studni tradycyjnych było istotnie skorelowane ze stężeniem chlorków, sodu, potasu, magnezu oraz wapnia, a ponadto ze stężeniem rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO, ang. "DOC - dissolved organic carbon"). Natomiast w studniach wierconych większemu stężeniu azotanów towarzyszyło większe stężenie fosforanów, mniejsze zaś jonu amonowego. Podwyższone stężenie wszystkich badanych składników stwierdzono w wodzie ze studni gospodarskich (będącej składową wody gruntowej) na terenach wiejskich wchodzących w skład Biebrzańskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Świadczy to o możliwości powstawania zanieczyszczeń obszarowych, obejmujących również Park.
    The study dealt with the quality of drinking water from traditional (dugout) and deep (drilled) wells in selected farms localized on bog Kuwasy in the middle Biebrza River basin and in the lower Biebrza River basin within the Biebrza National Park The concentrations of N-NO3, N-NH4, P-PO4, Na, K, Mg, Ca, Cl and of dissolved organic carbon (DOC) were determined. Water in all analysed wells showed elevated nutrient concentrations though its quality did not meet the quality standards in only 6 out of 13 studied wells mainly due to high concentrations of nitrates and ammonium. Increased concentrations of nitrates, ammonium ions, potassium, sodium and chlorides found in all wells in the whole study period originated from agricultural and/or domestic pollution. This was confirmed by a high concentration of potassium in traditional wells, clearly higher than that of sodium. Combined concentration of both cations was significantly higher than the concentration of chlorides. The concentration of nitrates in water from traditional wells was significantly correlated with the concentration of chloride, sodium, potassium, magnesium, calcium and DOC. This concentration in deep wells was positively correlated with the concentration of phosphate, and negatively with the concentration of ammonium ions. The water from farm wells is a part of ground water; therefore, the observed elevated nutrient concentrations in these wells from farms located inside the Biebrza National Park or its buffer zone demonstrate the possibility of non-point pollution also within the National Park.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, 6, 2; 129-142
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dziesięcioletnie badania zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektów gleb torfowych Zakładu Doświadczalnego ITP w Biebrzy
    Ten-year long study of nutrient concentrations in different types of water from the peat soil at Experimental Station of the ITP in Biebrza
    Autorzy:
    Sapek, A.
    Sapek, B.
    Chrzanowski, S.
    Jaszczyński, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/337881.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    gleby torfowe
    składniki mineralne
    woda gruntowa
    zmiany stężenia
    concentration changes
    groundwater
    nutrients
    peat soils
    Opis:
    Celem badań było rozpoznanie zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektu gleb torfowych w Zakładzie Doświadczalnym ITP w Biebrzy. Śledzono zmiany w latach i sezonie. Pobierano próbki: wody gruntowej w 9 punktach kontrolnych, osobno z warstwy torfowej oraz podścielającej warstwy mineralnej gleby, próbki wody powierzchniowej z rowów melioracyjnych położonych w pobliżu punktów kontrolnych oraz z kanału doprowadzającego i odprowadzającego wodę na obiekt, próbki roztworu glebowego w punkcie kontrolnym umiejscowionym obok automatycznej stacji z głębokości 30, 60 i 90 cm profilu torfu. W doborze punktów uwzględniono zróżnicowanie stopnia zmurszenia, rodzaj utworu i stopnia rozkładu torfu w całym profilu gleby, sposób użytkowania i gospodarowania wodą. Wszystkie próbki pobierano w cyklu jednomiesięcznym. Omówiono zmiany stężenia fosforanów, azotanów, amonu, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia na podstawie wyników oznaczeń wykonanych w dziesięcioleciu 2000-2009. Średnie roczne stężenie składników w badanych wodach wykazywało istotne różnice w niektórych sąsiednich latach. 10 lat badań jest to jednak zbyt krótki czas, by można wnioskować o trwałości tych zmian. Istotne natomiast były różnice w średnich miesięcznych stężeniach, zwłaszcza azotu i fosforu. Stężenie azotanów we wszystkich rodzajach wody malało od wiosny ku jesieni, a stężenie amonu zwiększało się w tym czasie. Stężenie fosforanów wykazało maksimum w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, podobnie jak stężenie potasu. Stężenia azotu i fosforu w wodzie gruntowej było ok. 10 razy większe niż w wodzie powierzchniowej. Można więc wnioskować, że badany obiekt gleb torfowych nie jest źródłem tych dwóch składników powodujących eutrofizację. Zwiększone jednak stężenie azotanów, wykazane w próbkach wody gruntowej pobieranych zimą i wiosną wskazuje, że w tym czasie ten składnik może ulegać wymyciu do wód powierzchniowej. Większe stężenie fosforanów i amonu w wodzie gruntowej występowało w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, tj. w czasie, w którym nie obserwuje się odpływu wody z torfowiska.
    The aim of this study was to trace changes in nutrient concentrations in different types of water from the peat soil object at Experimental Station of the Institute for Technology and Life Science in Biebrza. The following water samples were taken: groundwater samples from 9 control points, separately from peat layer and from underlying mineral layer, surface water samples from drainage ditches and the main canal, which serves to deliver and collect water from this object and soil solution samples at 30, 60 and 90 cm depths. The control points were selected with the consideration of: the extent of mucking, the type of peat and its decomposition in the whole soil profile, and soil and water use and management. All samples were taken every month from 2000 to 2009. Annual mean nutrient concentrations showed significant differences in some years. Ten years is, however, too short time period to conclude about the stability of these changes. Much more important were the differences in mean monthly concentrations, particularly of nitrogen and phosphorus. The nitrate concentrations decreased from winter to autumn in all types of water. The phosphate concentrations showed the maximum in summer and early autumn months, as did potassium concentrations. The concentrations of nitrogen and phosphorus in groundwater were ten times higher than those in surface water. Hence, the studied peat soil object was not a source of both nutrients that would pose a threat to water quality. Nevertheless, the increased concentration of nitrates in groundwater samples taken in winter and early spring indicates a possibility of their leaching to surface water at that time. Higher phosphate and ammonium concentrations were observed in summer and early autumn months i.e. at the time when no water flow from the object to surface waters was observed.
    Źródło:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2011, 11, 4; 183-196
    1642-8145
    Pojawia się w:
    Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-36 z 36

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies